![]() | |
![]() | |
| Eski ad(lar) | Yeni Han, Han-ı Cedid, Alâiyeliler Hanı |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Tür | Han |
| Mimari tarz | Osmanlı |
| Adres | 85, Asmaaltı Sokak, Selimiye Mahallesi |
| Şehir | Lefkoşa |
| Ülke | Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti |
| Koordinatlar | 35°10′35″K 33°21′45″D / 35.17639°K 33.36250°D |
| Açılış | 1572 |
Büyük Han, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir handır. Tarihsel olarak Kıbrıs'ın en büyük hanı olup kendisi gibi Asmaaltı Meydanı'nda yer alan Kumarcılar Hanı'yla birlikte Lefkoşa'da Osmanlı döneminden günümüze ulaşan iki handan biridir.
1570'li yıllarda, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kıbrıs'ı ele geçirmesi sonrasında inşa edilen Büyük Han, bu dönemde Yeni Han, Han-ı Cedîd veya Alanya'dan gelen tüccarların burada konaklaması dolayısıyla Alâiyeliler Hanı isimleriyle anıldı. 1878 yılında Kıbrıs'ın Britanya yönetimine geçmesiyle birlikte hapishaneye çevrildi ve 1903'e dek bu şekilde kullanıldı. 1903-1947 yılları arasında özgün maksadına uygun bir han olarak kullanım gördükten sonra, her odada bir ailenin kalacağı şekilde dar gelirli kesime kiralandı. 1962 yılında, gerek statik sorunları gerekse "hijyenik olmayan şartlar" gerekçesiyle boşaltıldı. İlk olarak 1963'te başlayan restorasyon çalışmaları toplumlar arası çatışmalar dolayısıyla devam edemedi. 1982'de tekrar başlayan çalışmalar 2002'de tamamlandı.
Osmanlı han mimarisinin genel özelliklerini yansıtan Büyük Han, iki katlıdır ve sivri kemerli revaklar tarafından desteklenen yapı, avluyu çevreler. Avlunun ortasında köşk mescit bulunur. Osmanlı hanlarında tipik olarak tek bir giriş kapısı olmasına rağmen, Büyük Han'da iki giriş kapısı vardır. Günümüzde Büyük Han çeşitli dükkânların, atölyelerin olduğu, farklı sanatların icra edildiği, konser ve sergilerin düzenlendiği bir kültür merkezi olarak hizmet vermektedir. Dükkân ve atölyeler arasında geleneksel Kıbrıs el sanatları en büyük kısmı oluşturmakta olup, kiracıların çoğu üreten kadınlardır. Handa yer alan diğer mekânlar arasında, Karagöz ve Hacivat oyunları oynanan bir sahne, kahvehane ve restoran yer almaktadır.
Konum
| ]Selimiye mahallesinde yer alan Büyük Han'ın adresi 85, Asmaaltı Sokak'tır.Lefkoşa'nın geleneksel ticaret merkezlerinden biri olan ve eskiden "Buğday Pazarı" adıyla bilinen Asmaaltı Meydanı'nın güneybatısındadır. Batı girişinin önünde meydanlık bir alan, meydanlık alanın karşısında tek odalık dükkânlardan oluşan, 1936'da inşa edilmiş Lefkeliler Hanı yer alır.
Tarihçe
| ]Osmanlı dönemi
| ]Büyük Han'ın yaptırılışıyla ilgili bilgiler, kaynaklara göre farklılık gösterir. Hanın kimin tarafından ne zaman yaptırıldığını doğrulayacak bir kitâbe yoktur. Çoğu kaynakta hanın 1572'de, Osmanlı yönetimindeki ilk Kıbrıs Beylerbeyi Muzaffer Paşa tarafından başka bir yapının üzerine inşa ettirildiği belirtilmektedir. Muzaffer Paşa'nın şehirde genel bir imar faaliyeti başlattığı, bu doğrultuda adaya İstanbul'dan kale inşaatı için Bostan adlı bir mimarın gönderildiği kaynaklarda yer alır. Arkeolog Tuncer Bağışkan, bu bilginin ilk olarak iki İngiliz yazar tarafından herhangi bir dayanak olmadan ortaya atıldığını, Muzaffer Paşa'nın 9 Eylül 1570-26 Ağustos 1571 tarihleri arasında Kıbrıs beylerbeyliği yaptığı gerçeğinden hareketle gerçeği yansıtmadığını ifade etmektedir. Bununla birlikte 1767'de şehri ziyaret eden 'nin aktardığına göre de han, Muzaffer Paşa tarafından her Kıbrıslıdan iki paralık bir vergi toplayarak yaptırılmıştı. Bağışkan'a göreyse han, Kıbrıs Beylerbeyi Sinan Paşa tarafından yaptırıldı. Hanın yaptırılmasıyla ilgili padişahın gönderdiği 7 Ocak 1577 tarihli buyrukta, beylerbeyinin daha önce padişah tarafından Ayasofya Camii'ne vakfiye olarak yaptırılan dükkânları yıktırıp yerine kervansaray yaptığı kaydedilmektedir. Belgede bu hanın gelir sağlaması hâlinde padişah adına satın alınması, sağlamaması hâlinde de yıktırılıp eskisi gibi dükkânların yapılması buyrulmaktaydı. Bağışkan'a göre Sinan Paşa 1572-1579 yılları arasında görev yaptığı için buyrukla bu tarihler uyumludur. Kıbrıs beylerbeylerinin görev tarihlerine ilişkin kesin bir liste olmasa da, Yoannis Theoharidis'in derlediği listede Sinan Paşa'nın 1571-1572 yıllarında bu görevde bulunduğu, 1572'de yerine Mehmed Paşa'nın geldiği, 1572-79 yılları arasındaki beylerbeyine dair kesin bilgi olmadığı kayıtlıdır. Arşiv belgelerinden faydalanan Nevzat Sağlam, Muzaffer Paşa'nın bir yıl görevde kalmasından sonra 1571'de Sinan Paşa'nın beylerbeyi olduğunu, 10 Şubat 1573 tarihinde onun da ölümü üzerine 1577'ye dek bu görevi Frenk Cafer Paşa'nın sürdürdüğünü aktarmaktadır.
1594 tarihli bir belgede, Yeni Han adıyla geçen Büyük Han'ın Sultan Selim Vakfı'na ait olduğu, handa sekiz odanın ve önünde 12 ayakkabıcı, bir kahvehane ve bir börekçi fırını olduğu kaydedilmişti. Bu dükkânların tamamının üç yıllık kirasının 28.200 akçe olduğu da belgede yer almaktaydı. 1613 tarihli bir belgedeyse "Han-ı Cedîd" olarak adnılan Büyük Han'ın yıllık kira gelirinin 42.000 akçe olduğu bilgisine yer verilmekteydi.
İlk yapıldığı dönemde "Yeni Han" ve "Han-ı Cedîd" isimleriyle anılan han, genelde Alanya'dan Kıbrıs'a gelen tüccarlara ev sahipliği yapması nedeniyle "Alâiyeliler Hanı" olarak da tanınmaktaydı. Sonrasında Asmaaltı Meydanı'nın karşısına Kumarcılar Hanı'nın yapılmasıyla, kıyaslama sonucu "Büyük Han" olarak anılmaya başladı. Mariti, 1767'de hanın esasen Alanya ve Karaman yöresinden gelen tüccarlar tarafından kullanıldığını "Alâiyeliler Hanı" ("khan of the Alajotes") ismiyle bilindiğini aktarmaktadır. "Büyük Han" isminin yanı sıra, "Yeni Han" ve "Alâiye Hanı" isimleri, 19. yüzyılın başlarında yazılmış arşiv belgelerinde geçmektedir.
1767'de Mariti, Büyük Han'ı "kapısı mermerden olup eski kalıntılardan yapılmıştır" diye betimlemekteydi. Günümüzde gölge oyunu tiyatrosu olarak kullanılan, doğu girişinin üzerindeki baş odanın tavanında eskiden bulunan iki demir halkanın, Osmanlı döneminde asılarak gerçekleştirilen idamlarda kullanıldığına dair rivayetler vardır.
1878-1947
| ]
1878 yılında adanın Britanya yönetimine geçmesiyle birlikte, han aynı sene içerisinde hapishane ve polis merkezi olarak kullanılmak üzere restore edildi. Bu maksatla kullanımına dair 5 Kasım 1883'te, Kıbrıs Vakıflar İdaresiyle sömürge hükûmeti arasında bir sözleşme imzalandı. Vakıflar İdaresi, 1883-1885 yılları arasında altı aylık kira olarak hükûmetten £9 alırken, 1886 yılının başından itibaren bu miktar £18 olarak belirlenmişti. Bu dönem hapishanede yatanlar arasında, hikâyesi destana konu olan kânun kaçakları Hasan Bulliler yer aldı. Vakıflar İdaresinin binayı tekrar han olarak kullanmak istemesi üzerine sözleşme 14 Eylül 1898'de feshedilse de, surların dışında inşa edilen yeni cezaevinin 1903'te tamamlanmasıyla han, hükûmet tarafından ancak boşaltılabildi.
1903-1947 yılları arasında yapı, han olarak faaliyet gösterdi. Bu maksatla tekrar kullanılmaya başlanmasından sonra hanın doğu kısmındaki revaklar uzatılarak yola kadar dükkân oluşturacak hâle getirildi. 1928 yılında Kıbrıslı pehlivan Vadilili Ahmet ile Türkiye'den gelen pehlivan Hasan Ethem arasında beraberlikle sonuçlanan güreş mücadelesine ev sahipliği yaptı. 23-30 Temmuz 1936 tarihlerinde handaki dört odanın tuvalet ve dükkân olarak kullanılacak şekilde düzenlenmesi için ihaleye çıkıldı, düzenlemeler 1937'de tamamlandı. İngilizler tarafından hanın üst katında William Shakespeare oyunları oynamak için bir tiyatro yapıldığı Perihan Arıburun tarafından aktarılır.
Hanın avlusunda bulunan mescitte, hapishane olarak kullanıldığı dönemde cumaları Mehmed Said Efendi isimli bir vaiz, mahkûmlara vaaz vermekteydi. 1927 yılında mescidin işlevini yitirmiş ve harap durumda olduğu, tahıl deposu olarak kullanıldığı kaydedildi ve depo olarak kullanımına cevaz verecek şekilde onarım yapılması talep edildi.
1937 yılında Lefkoşa Belediye Başkanı , Vakıflar İdaresinin bu dönemde öngördüğü üzere aileler için ikametgâh olarak kullanılmasının sağlıksız olduğu gerekçesiyle Büyük Han'ın yıkılması ve buraya belediyenin mühendislerinin çizeceği bir plana göre konut inşa edilmesi gerektiğini savundu. Bu dönemde Büyük Medrese gibi başka yapılar yıkılsa da, 1935 yılında çıkan Eski Eserler Yasası gereği Büyük Han "eski eser" olarak kaydedilmiş olduğu için Büyük Han'ın yıkılması önlenmiş oldu. Bunun yerine handa restorasyon çalışması gerçekleştirildi.
1947-1962
| ]3 Temmuz 1947 tarihinde hanın tamamı odaların teker teker kiralanması maksadıyla kullanacak olan bir Kıbrıslı Türk'e, aylık £55 karşılığında kiralandı. Bu tarihte üst katta 36, alt katta 25 odanın kiralanmış olduğu belgelere geçmişti. 1954 tarihli bir belgede bu kişinin Sadi Cemal olduğu ve hanın odalarından birini kahvehane olarak çalıştırdığı kaydedildi. Bu dönemde, hanın odaları aylık 7 şilin ila £1 arasında değişen ücretlere kiralandı. Tuncer Bağışkan'ın aktardığına göre "hijyenik koşullar bulunmayan" odaların her birine birer ailenin yerleşmesiyle han, "dar gelirli Kıbrıslı Türk ve Rum ailelerin ikâmet ettiği küçük bir mahalle"ye dönüştü. 1950 yılında hana yeni tuvaletler ve septik kuyu inşa edildi. Hanın üst katına çıkan ve normalde altında kemer bulunan merdivenlerin altı da bu dönemde doldurularak oda hâline getirildi. Sonraları restorasyon sırasında bu oda ortadan kaldırılarak merdiven altındaki özgün kemer tekrar ortaya çıkarıldı.
1953 yılında, mescit yapısının korunması hedefiyle £273,15 masrafla onarımdan geçirildi, bununla birlikte 1955 yılında bu onarımın yeterli olmadığı bildirildi.
19 Ekim 1954 tarihinde Britanya Avam Kamarasında milletvekili olan 'in hanı ziyaret etmesi sonrası The Times'da yayımladığı makalede handaki "kötü koşullar" fotoğraflarla beraber aktarıldı. Driberg, handaki kiracıların çağdaş konutlara taşınarak yaşam koşullarının iyileştirilmesi, hanın ise restore edilerek korunması gerektiğini ifade etti. Eski Eserler Dairesi Müdürü ise bunun üzerine hanın "eski eser olarak anlamı olmadığını" belirtti, korunması yönünde herhangi bir çaba göstermedi ve bazı modifikasyonların yapılmasının sorun olmayacağını yazdı. Bu durum, Reyhan Sabri tarafından Britanya yönetiminin başka Osmanlı eserlerine karşı da gösterdiği "Osmanlı eserleri eski eser niteliğinde değildir, yalnızca kente doğulu bir hava katmaktadır" yaklaşımının devamını temsil ettiği şeklinde değerlendirildi.
Sosyal Yardım Hizmetleri Dairesi müdürünün 16 Aralık 1954 tarihli yazısında, hanın durumu şu şekilde aktarıldı: "63 ayrı odada 181 kişiden oluşan 65 aile yaşamaktadır. Bu sayıda insana servis veren tek çatı altındaki tuvalet binası iç avlunun ortasına inşa edilmiştir. Toplam sekiz lavabosu ve dört tuvaleti vardır. Hemen hemen her aile, tavuk, tavşan veya domuz beslemektedir ve bütün bunlar çok sağlıksız bir ortam oluşturmaktadır." Handa yaşamını sürdürenler arasında, geçimini burada beslediği hayvanları satarak sağlayanlar bulunmaktaydı. Üst kattaki odalarda su tesisatı bulunmamakta, bu odalarda yaşayanlar su ihtiyaçlarını maşrapayla kendileri temin etmek mecburiyetindeydi.Haşmet Muzaffer Gürkan, hanın bu yıllardaki durumunu "ben yetiştiğimde Büyük Han, her odasına yoksul bir ailenin sığınıp kirayla oturduğu, değil içinde yanında bile tuvalet kokusundan durulmayan bir yer halindeydi" ifadeleriyle aktarmıştı.
1950'lere dek 20-25 yıl boyunca hanın idareciliğini yapan Hancı Sadi Usta, hanın doğu girişinde bir lokanta işletmekteydi. Lokanta, girişten girildiğinde içeride ve solda kalmakta olup doldurularak yapılmıştı. Burada bayram günlerinde davul-zurnayla eğlenceler yapılırdı. Han içerisinde düğünler ve sünnet düğünleri de düzenlenirdi. Doğu giriş kapısının önünde bir Rum tarafından işletilen, Cipri'nin Kahvesi adı verilen bir kahvehane bulunurdu. Hanın kuzeydoğu köşesinde, günümüzde Usta'nın Kahvesi'nin yer aldığı yerde, 1950'lerde Bozkurt gazetesinin matbaası yer alırdı.
1962-2002
| ]1961-1962 yıllarında han, "sağlıksız koşullar ve baş gösteren statik sorunlarının tamirat gerektirmesi" gerekçesiyle boşaltıldı. Nisan 1962'de gazetesinin bir haberinde handa kalan fakir ailelerin "alelacele" tahliye edildikleri, elektriklerinin kesildiği ifade edildi. Bunun üzerine açıklama yapan Vakıflar İdaresi Başkanı Nefi Korürek, üç aydır üzerinde durulan meseleyle ilgili sakinlere çoktan tebliğ yapıldığını, hâlen dolu bulunan 11 odanın da tahliye edileceğini belirtti. Hanın tehlike ettiğine dair teknik raporları basına okuyan Korürek'e göre bazı odaların tahliyesinden sonra üç gün boyunca temizlik yapılması gerekmişti ve 34 kamyon çöp atılmıştı. Korürek hanın "yüz kızartacak kadar pis bir yer haline getirildiğini, [Kıbrıs'ı] ziyaret eden turistlere karşı Türklüğü küçük düşürecek bir manzara arz ettiği" düşüncesini paylaştı. Bu dönemde hanın Antikalar Dairesi tarafından restore edilmesi ve sonrasında da bir kısmının Türk-Müslüman Müzesi olarak düzenlenerek turizme açılması planlanmaktaydı.
1963 yılında ilk restorasyon çalışmaları Kıbrıs Cumhuriyeti Eski Eserler Dairesi tarafından başlatıldı ancak toplumlar arası çatışmaların başlaması nedeniyle yarım kaldı. 1963-1975 yılları arasında Planlama İnşaat Dairesinin deposu olarak kullanıldı. Ahmet Okan, hanın bu yıllardaki hâli hakkında "1960'lı 70'li yıllarda özellikle Cuma günleri Bandabuliya ve çevresi kalabalık olduğunda bile, Büyük Han'ın pek önemi yoktu. İnsanların yanından gelip geçtiği, çarşı işleri ile ilgisi olmadığı, içine girilmeyecek bir mekan olarak bilinirdi tam da ortalık yerde. Zaten viran hale gelmiş, Lefkoşa'nın ortasında kendi kaderine terk edilmişti." demiştir.
1982 yılında Eski Eserler Dairesi ve Vakıflar İdaresinin iş birliğiyle, tarafından hazırlanan proje kapsamında tekrar restorasyon çalışmalarına başlandı. Mali imkânların yeterli olmaması nedeniyle restorasyon çalışmalarına ara verilirken 1988-1990 yılları arasında çerçevesinde Almanya hükûmetinin fon sağlamasıyla birlikte devam edildi. Ödenek yetersizliği dolayısıyla projeye 1991'de tekrar ara verildi. 1995 yılından itibaren Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği desteğiyle yeniden başlanan çalışmalar doğrultusunda ilk etabın açılışı 27 Ekim 2000'de gerçekleşti.
2002-günümüz
| ]Restorasyonu tamamlanan Büyük Han, 1 Şubat 2002 tarihinden itibaren içinde dükkânların ve atölyelerin bulunduğu bir sanat merkezi olarak ziyarete açıldı. Hanın yeni konseptinin tanıtımı, 30 Şubat 2002'de 650-700 kişinin katıldığı Büyük Han Tanıtım Kokteyli gecesinde gerçekleşti. Handaki ilk grup dükkân 1 Şubat 2002 tarihinde Vakıflar İdaresi tarafından kiraya verildi, ikinci grup da Mayıs ayında kiralandı. Büyük Han, Lefkoşa Surlariçi bölgesinin yeniden canlandırılması için bir odak noktası olarak planlandı ve şehir halkının ilgisini çekmek maksadıyla 2002 yılından itibaren Lefkoşa Türk Belediyesi Oda Orkestrası handa haftada bir konser vermeye başladı. Restorasyon projesinin ardından yeni Büyük Han konsepti, 2010 yılında Doğu Akdeniz Üniversitesi Mimarlık Fakültesi tarafından düzenlenen Kent Mekânı ile En İyi İlişki Kuran Kamusal Bina Yarışması'nda birincilik ödülü elde etti.
2010'lu yıllar itibarıyla Büyük Han, Lefkoşa turizminde rol oynayan bir bina olup, yerli ve yabancı turistler tarafından ziyaret edilmektedir.
Mimari
| ]
Kıbrıs'ın en büyük hanı olan Büyük Han, dikdörtgen bir avlunun etrafında teşkilatlanmış iki katlı, revaklı, kesme sarı taştan yapılmış bir yapıdır. Genel hatlarıyla Anadolu'daki Osmanlı han mimarisinin tipik özelliklerini yansıtmakta olup, plan açısından en benzediği hanlar Bursa'daki Koza Han ve İpek Han'dır. Yuvarlak sütunlara dayalı sivri kemerler iki katlı olarak avluyu çevreler. Yapının genel büyüklüğü 50,67 x 45,25 metre olup, iç avlunun ebatı 27,68 x 26,21 metredir. Revakların arkasında tonozlu odalar yer alır, alt ve üst katta toplamda 68 oda mevcuttur. Osmanlı hanlarında tipik olduğu üzere, alt kattaki revak çapraz tonozla örtülürken, üst kattaki revak kubbelerle örtülüdür. Alt ve üst katlardaki revakların kemerlerinin ayakları bindirme sütun (birbirinin üstüne oturtulmuş iki farklı sütundan müteşekkil sütun) şeklindedir.

Girişi avluya değil, dışarıya açılan 10 adet dükkân ise doğu girişinde yer alan revakların arkasında bulunur. Bu dükkânlar orijinal olarak yuvarlak kemerli açık cephelere sahip olup hem sokağa hem de içeriye açılmaktaydılar, ancak bu özellik 20. yüzyılda yapılan müdahaleyle ortadan kalktı.
Hanın doğu ve batı cephelerinde iki kapısı vardır. Bu tip han ve kervansaraylarda tipik olarak tek bir ana kapı bulunmakta olup, Büyük Han buna bir istisnadır. Doğudaki kapı ana giriş kapısı niteliğinde olup Asmaaltı Meydanı'na açılır, kapının yukarısında içinde yazıt bulunmayan bir yazıt yeri bulunur. Doğudaki dükkânların önündeki revak, güney kısmında çapraz tonozla, kuzey kısmında beşik tonozla örtülüdür. Hanın konaklama maksatlı kullanıldığı dönemde, alt kattaki odaların önünde hayvanların bağlanabilmesi için yalak bulunurdu.
Üst kata, iç avlunun güneydoğu ve kuzeybatı köşelerinde, kemerler üzerine konuşlanmış iki taş kemerle çıkılır. Üst kattaki odaların kapıları basık kemerlidir, tavanlarında tepe penceresi bulunur. Bunun yanı sıra birer ocak, dolap olarak kullanılan birer niş, mazgallı pencereler de odaların özellikleri arasındadır. Doğu giriş kapısının üzerinde yer alan oda diğerlerine kıyasla daha büyüktür.
İç ve dış cephelerin en üzerinde birer silme yer alır. Beşik tonozla örtülen çatının üzerinde, 1,5 metre uzunluğunda, sekizgen veya altıgen plana sahip olan külahlı bacalar bulunur. Sütunların üst kısmında yağmur sularının aşağıya akması için taş oluklar mevcuttur. Restorasyon öncesinde bu taş oluklardan aşağıya kadar uzanan metal zincirlerle su akıtılırken, bunların kaldırılmasından beridir kışları sütunlar yağmur suları nedeniyle yosun tutmaktadır.
Köşk mescit ve mezar
| ]
Avlunun ortasında kesme sarı taştan yapılmış bir köşk mescit vardır. Hanın "Yeni Han" olarak adlandırıldığı dönemde, Osmanlı arşiv belgelerinde mescidin de adı "Yeni Han Mescidi" olarak geçmektedir. Sekizgen planlı ve üstü kubbeyle örtülü mescit, mermerden yapılma sekiz sütunun desteklediği sivri kemerler üzerinde oturur. Sekiz yüzünün her birinde avluya bakan dikdörtgen şeklinde pencereler bulunur. Anadolu'da Koza Han veya İpek Han gibi benzer köşk mescitlerinden, destek için masif taş örgülü ayaklar yerine sütun kullanımıyla ayrılır.
Mescidin altında günümüzde kesme taştan yapılmış, dikdörtgen planlı bir su deposu bulunur. Tek musluğa sahip olan bu depo, 1889-1927 yılları arasındaki bir tarihte inşa edildi. Eskiden, bunun yerinde, 'ın aktardığına göre eskiden "[mescitle] aynı zamanda yapılmış olduğu zannedilen çok musluklu güzel bir şadırvan" bulunmaktaydı. Bu eski şadırvan sekizgen bir yapı olup, tepesinde ahşap parmaklıklı bir panel yer almaktaydı.
Köşk mescidin güneybatısında kitabesiz bir mezar bulunur. Bu mezar eskiden adak yeri ("şehida") özelliğine sahip olup, mezara mum yakılmaktaydı. Kime ait olduğu kesin olarak bilinmemekle birlikte, mescitte ibadet ederken ölen eşraftan birine ait olduğu yönünde rivayet bulunur. Bir diğer rivayet, hanın yapılması için kişi başı ikişer paralık vergi koyduğu söylenen Muzaffer Paşa'nın vergisinin haksız bulunarak idam edilip buraya gömüldüğü yönünde olsa da, bu rivayet tarihsel gerçeklerle bağdaşmaz. Başka bir söylenceyse, hanı yıllarca işleten bir hancının öldüğünde oraya gömülmeyi vasiyet edilmesi üzerine bu mezara gömüldüğü yönündedir.
Dükkânlar
| ]
Restorasyon sonrası Büyük Han'da dükkân kiralamak için Vakıflar İdaresiyle imzalanan sözleşmelerde, satılan ürünlerin kendi imalatı olması gerektiği ve dışarıdan ürün getirmenin yasak olduğuna dair bir madde vardır. Bu kapsamda handaki dükkânlarda Kıbrıs el sanatlarını yansıtan ürünler satılmakta olup dükkân sahiplerinin çoğu üreten kadınlardır. Dükkânlarda satılan ürünlerin kontratlarda yer alan maksada uygun olduğuna dair denetim Vakıflar İdaresi tarafından yapılır ve uygun bulunmayan durumlarda kiracılara uyarı gönderilir. Bununla birlikte, 2019 yılında bazı dükkânlarda uygunsuz şekilde ithal mallara yer verildiğine dair şikâyetler basında yer aldı.
Handaki dükkân ve atölyelerde, Lefkara işi, kök ayna (Türkiye'deki adıyla taş ayna) gibi geleneksel el sanatları, el dokuma, takı yapımı gibi muhtelif zanaatlar icra edilmekte ve ürünler satılmaktadır. 2017 itibarıyla geleneksel el sanatları hanın kullanımında %42 oranıyla en büyük payı oluşturmaktaydı. Handaki diğer dükkânlar arasında antikacı ve sahaf bulunur.
Handa yer alan mekânlar arasında, 2015'teki vefatına dek Ahmet Kanan tarafından işletilen Usta'nın Yeri isimli kahvehane vardır. Kahvehane hanın restorasyonu tamamlanmadan, 1990'larda dış yüzünde açılıp, 2002'de restorasyonun tamamlanmasının ardından iç yüzüne geçti. Nezire Gürkan'a göre sulu muhallebisiyle ünlü olan mekân her gün buluşup, tavla oynayıp siyaset konuşan belli müdavimlere sahip olup, bunların arasında adanın güneyinden gelen Rumlar ve Ermeniler de bulunmaktadır. Servis edilen kahve, Kıbrıs'ta üretilen çeşitli kahvelerin karışımıdır. Kahvehane, 2015'te yeni seçilen Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı'yla Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nikos Anastasiadis'in ilk buluşmasına ev sahipliği yaptı.
Handa yer alan Sedirhan Restaurant tarafından kapalı mekân olmak üzere hanın iç avlusuna ahşap bir yapı eklendi ve dekorasyonunda Kıbrıs'a özgü elementler kullanıldı. Restoranda Kıbrıs mutfağına özgü yemekler servis edilmekte olup, 2016 itibarıyla müşterilerin büyük çoğunluğu turistlerden oluşmaktaydı.
Sanat yaşamı
| ]2010'lu yıllar itibarıyla Büyük Han'da haftalık konserler ve sürekli sergiler düzenlenmektedir.
Karagöz ve Hacivat sanatçısı Mehmet Ertuğ, 2002 yılında Büyük Han'ın 127 numaralı en büyük odasını düzenleyerek 50-60 kişi kapasiteye sahip bir sahneye çevirdi ve 2012 yılına dek burada düzenli olarak gölge oyunları icra etti. Döneminin Kıbrıs'taki tek Karagöz sanatçısı olan Ertuğ, mesleği bırakmasının ardından odayı Vakıflar İdaresine devretti, bir dönem odanın Karagöz sanatını anlatan bir müzeye çevrilmesi planlandı. 2020 yılında tiyatrocu ve Karagöz sanatçısı İzel Seylani tarafından yeniden Karagöz oyunlarının sergilendiği bir sahne olarak, "Hayâlhane 127" adıyla açıldı, içerisinde Mehmet Ertuğ Müzesi'ne de yer verildi.
Handa fotoğraf galerisi, resim ve mozaik atölyeleri bulunur. Ölümünün öncesinde heykeltıraş Mehmet Şinasi Tekman eserlerini Büyük Han'da açtığı galeride sergilemekteydi. Seramik sanatçısı ve heykeltıraş Sevcan Çerkez de 2002'de Büyük Han'da atölye açtı.
Büyük Han, Cevdet Hüseyin Çağdaş'ın 1945 tarihli sulu boya resminin konusudur. Sanatçının erken dönem eserlerinden olan resimde, Büyük Han'ın o tarihteki hâli resmedilir. Günümüzde bulunmayan iki payanda da resimde yer alır.
-
Hanın üst katında el sanatları ve hediyelik dükkânları -
Handa bir seramik atölyesi -
Handa bir dokuma atölyesi -
Handa Lefkoşa Belediye Orkestrası konseri
Kaynakça
| ]Özel
| ]- ^ Lefkoşa Türk Belediyesi.
- ^ a b c d Bağışkan 2019, s. 545.
- ^ a b Bağışkan 2019, s. 549.
- ^ a b Öney 1971, s. 271.
- ^ a b Theocharides ve Stavrides 2012, ss. 244-245.
- ^ a b c d Bağışkan 2019, s. 546.
- ^ Theocharides ve Stavrides 2012, s. 257.
- ^ Sağlam 2017, s. 211.
- ^ Jennings 1993, s. 46.
- ^ Ertuğ 2016, s. 9.
- ^ Dinç 2010, s. 263.
- ^ Ertuğ 2016, s. 26.
- ^ Bağışkan 2019, ss. 546-547.
- ^ Ertuğ 2016, s. 15.
- ^ a b c d e f g h i Bağışkan 2019, s. 547.
- ^ Erdengiz 2006, s. 93.
- ^ Barış 1990, s. 211.
- ^ a b c d e Bağışkan 2019, s. 550.
- ^ Sabri 2019, ss. 108-109.
- ^ Ertuğ 2016, s. 62.
- ^ Sabri 2019, s. 110.
- ^ Sabri 2019, ss. 117-118.
- ^ Ertuğ 2016, s. 43.
- ^ Ertuğ 2016, s. 59.
- ^ a b Okan 2017.
- ^ a b Ertuğ 2016, ss. 76-78.
- ^ Ertuğ 2016, s. 55.
- ^ Ertuğ 2016, s. 27.
- ^ Ertuğ 2016, s. 65.
- ^ Ertuğ 2016, s. 28.
- ^ Bozkurt, 19 Nisan 1962.
- ^ a b Özdeğer ve Yeşilada 1993.
- ^ Ertuğ 2016, s. 107.
- ^ Ertuğ 2016, s. 106.
- ^ Hoşkara 2010.
- ^ a b Altan ve Karaderi Özsoy 2017, s. 652.
- ^ a b Öney 1971, s. 272.
- ^ a b c d e Bağışkan 2019, s. 548.
- ^ a b Öney 1971, s. 273.
- ^ Ertuğ 2016, s. 12.
- ^ Hikmetağalar 1996, s. 238.
- ^ Ertuğ 2016, ss. 13-14.
- ^ a b Barut 2019.
- ^ Ertuğ 2016, s. 97.
- ^ Gürkan 2019a.
- ^ Aciman 2013.
- ^ Alasya 2018.
- ^ a b Altan ve Karaderi Özsoy, s. 650.
- ^ Gürkan 2019b.
- ^ Alasya 2015.
- ^ Altan ve Karaderi Özsoy 2017, s. 644.
- ^ Özdağ 2016.
- ^ Karadayı Numan 2018, s. 23.
- ^ Çerkezoğlu 2019.
- ^ Obenler 2020.
- ^ Ertuğ 2016, s. 144.
- ^ Ertuğ 2016, s. 127.
- ^ Yıldız 2018, s. 43.
Genel
| ]- Haber ve web kaynakları
- "Büyük Han". Lefkoşa Türk Belediyesi. 25 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
- "Evkaf Müdürü "Büyük Han" Meselesini Basına Açıkladı". Bozkurt. 19 Nisan 1962. s. 1.
- Aciman, Stella (5 Mart 2013). "Kök ayna". Yenidüzen. 11 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
- Alasya, Fehime (29 Haziran 2015). "Vadilili Ahmet Usta'nın hayatına konuk oluyoruz". Halkın Sesi. 14 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
- Alasya, Fehime (17 Temmuz 2018). "Kıbrıs peşkirleri ve zeytinden yapılmış takılar 'Mukhtar'da…". Yenidüzen. 17 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
- Barut, Pınar (20 Ekim 2019). "Büyük Han'da Çin istilası". Havadis. 21 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2020.
- Çerkezoğlu, Simge (28 Mart 2019). "'Karagöz' ustası Mehmet Ertuğ; "Hayatım boyunca insanları mutlu etmeye çalıştım"". Yenidüzen. 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
- Gürkan, Nezire (5 Ağustos 2019). ""Geleceğe orijinaliyle taşınması için standart, otorite şart"". Havadis. 19 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
- Gürkan, Nezire (23 Eylül 2019). ""Burada memleket havası var, insanlara iyi geliyor"". Havadis. 15 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
- Obenler, Murat (2 Şubat 2020). ""Hayâlhane" Büyük Han'da açıldı". Kıbrıs Gazetesi. 26 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
- Okan, Ahmet (9 Ekim 2017). ""İki Kapılı Bir Handan" Girip Çıkarken". Havadis Poli. 26 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2020.
- Özdağ, Levent (19 Ocak 2016). "Akşam 8'de kapanan Büyük Han! Ve Sedirhan Restoran". Yenidüzen. 17 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
- Akademik kaynaklar, dergiler ve kitaplar
- Altan, Hasan; Karaderi Özsoy, Şefika (2017). "Tarihsel Süreçten Günümüze Büyük Han ve Yeniden Kullanıma Adaptasyonda Sosyokültürel Sürdürülebilirlik Bağlamında Mekan İşlevlendirmesi". The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication. 7 (4). ss. 634-654. doi:10.7456/10704100/010.
- Bağışkan, Tuncer (2019), Kıbrıs'ta Türk, İslam ve İslamlaştırılan Eserler, Lefkoşa: Kıbrıs Türk Eğitim Vakfı Yayınları
- Barış, Ayer (1990). "Kıbrıs Vakıflarının Bugünkü Durumu ve Vakıflar İdaresinin Fonksiyonları" (PDF). Kıbrıs Vakıflar İdaresi. 30 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Ağustos 2020.
- Dinç, Güven (2010), Osmanlı yönetiminde Kıbrıs (1800-1839) (Doktora tezi), Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Erdengiz, Ahmet (2006). "Kaynak Dergisinde Cirit-Güreş-At yarışları-Futbol-Atletizm" (PDF). Halkbilimi, 54. ss. 92-97. 20 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)18 Ekim 2020.
- Ertuğ, Mehmet (2016), Gizemli Büyük Han (Dünü-Bugünü), Lefkoşa: Kıbrıs Türk Yazarlar Birliği Yayınları
- Hikmetağalar, Hizber (1996), Eski Lefkoşa'da semtler ve anılar, 1. cilt, Lefkoşa: Marifet Yayınları
- Hoşkara, Şebnem (4 Temmuz 2010). "'Kent Mekânı ile En İyi İlişki Kuran Kamusal Bina Yarışması'nın Ardından". Mekânperest, 10. s. 11.
- Jennings, Ronald C. (1993). Christians and Muslims in Ottoman Cyprus and the Mediterranean World, 1571-1640. New York ve Londra: New York University Press.
- Karadayı Numan, Cemaliye (2018), Kıbrıs Türk kültüründe gölge oyunu ve Mehmet Ertuğ (PDF) (Yüksek lisans tezi), Lefkoşa: Yakın Doğu Üniversitesi15 Ekim 2020[]
- Öney, Gönül (1971). Lefkoşa'da Büyük Han ve Kumarcılar Hanı (PDF). Milletlerarası Birinci Kıbrıs Tetkikleri Kongresi. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü. ss. 271-297.
- Özdeğer, Sergül; Yeşilada, Funda (1993). "Y. Mimar İlkay Feridun (Başak)" (PDF). Mimarca, 50-51. ss. 14-15.
- Sabri, Reyhan (2019). The Imperial Politics of Architectural Conservation: The Case of Waqf in Cyprus. Palgrave Macmillan. ISBN .
- Sağlam, Nevzat (2017). "Arşiv Kaynaklarına Göre Beylerbeyi Frenk Cafer Paşa'nın Kıbrıs'taki Vakıfları". Eğilmez, Mehmet Mahfuz (Ed.). Osmanlı Döneminde Kıbrıs Vakıfları. Lefkoşa: Yakın Doğu Üniversitesi. ISBN .
- Theocharides, Ioannis; Stavrides, Theoharis (2012). "Nicosia Under Ottoman Rule 1570-1878: Part I". Michaelides, Demetrios (Ed.). Historic Nicosia. Lefkoşa: Rimal Publications. ISBN .
- Yıldız, Osman (Mayıs 2018). "Kıbrıs Türk Resminin Önemli Bir İsmi: Cevdet Hüseyin Çağdaş". Kıbrıs Araştırmaları ve İncelemeleri Dergisi. 2 (3). ss. 35-54. 17 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi14 Ekim 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Koordinatlar 35 10 35 K 33 21 45 D 35 17639 K 33 36250 D 35 17639 33 36250 Vikipedi ozgur ansiklopedi Buyuk han sayfasindan yonlendirildi Buyuk HanEski ad lar Yeni Han Han i Cedid Alaiyeliler HaniGenel bilgilerTurHanMimari tarzOsmanliAdres85 Asmaalti Sokak Selimiye MahallesiSehirLefkosaUlkeKuzey Kibris Turk CumhuriyetiKoordinatlar35 10 35 K 33 21 45 D 35 17639 K 33 36250 D 35 17639 33 36250Acilis1572 Buyuk Han Lefkosa nin kuzey kesiminde yer alan bir handir Tarihsel olarak Kibris in en buyuk hani olup kendisi gibi Asmaalti Meydani nda yer alan Kumarcilar Hani yla birlikte Lefkosa da Osmanli doneminden gunumuze ulasan iki handan biridir 1570 li yillarda Osmanli Imparatorlugu nun Kibris i ele gecirmesi sonrasinda insa edilen Buyuk Han bu donemde Yeni Han Han i Cedid veya Alanya dan gelen tuccarlarin burada konaklamasi dolayisiyla Alaiyeliler Hani isimleriyle anildi 1878 yilinda Kibris in Britanya yonetimine gecmesiyle birlikte hapishaneye cevrildi ve 1903 e dek bu sekilde kullanildi 1903 1947 yillari arasinda ozgun maksadina uygun bir han olarak kullanim gordukten sonra her odada bir ailenin kalacagi sekilde dar gelirli kesime kiralandi 1962 yilinda gerek statik sorunlari gerekse hijyenik olmayan sartlar gerekcesiyle bosaltildi Ilk olarak 1963 te baslayan restorasyon calismalari toplumlar arasi catismalar dolayisiyla devam edemedi 1982 de tekrar baslayan calismalar 2002 de tamamlandi Osmanli han mimarisinin genel ozelliklerini yansitan Buyuk Han iki katlidir ve sivri kemerli revaklar tarafindan desteklenen yapi avluyu cevreler Avlunun ortasinda kosk mescit bulunur Osmanli hanlarinda tipik olarak tek bir giris kapisi olmasina ragmen Buyuk Han da iki giris kapisi vardir Gunumuzde Buyuk Han cesitli dukkanlarin atolyelerin oldugu farkli sanatlarin icra edildigi konser ve sergilerin duzenlendigi bir kultur merkezi olarak hizmet vermektedir Dukkan ve atolyeler arasinda geleneksel Kibris el sanatlari en buyuk kismi olusturmakta olup kiracilarin cogu ureten kadinlardir Handa yer alan diger mekanlar arasinda Karagoz ve Hacivat oyunlari oynanan bir sahne kahvehane ve restoran yer almaktadir Konum degistir kaynagi degistir Selimiye mahallesinde yer alan Buyuk Han in adresi 85 Asmaalti Sokak tir 91 1 93 Lefkosa nin geleneksel ticaret merkezlerinden biri olan ve eskiden Bugday Pazari adiyla bilinen Asmaalti Meydani nin guneybatisindadir 91 2 93 Bati girisinin onunde meydanlik bir alan meydanlik alanin karsisinda tek odalik dukkanlardan olusan 1936 da insa edilmis Lefkeliler Hani yer alir 91 3 93 Tarihce degistir kaynagi degistir Osmanli donemi degistir kaynagi degistir Buyuk Han in yaptirilisiyla ilgili bilgiler kaynaklara gore farklilik gosterir Hanin kimin tarafindan ne zaman yaptirildigini dogrulayacak bir kitabe yoktur 91 4 93 Cogu kaynakta hanin 1572 de Osmanli yonetimindeki ilk Kibris Beylerbeyi Muzaffer Pasa tarafindan baska bir yapinin uzerine insa ettirildigi belirtilmektedir 91 2 93 Muzaffer Pasa nin sehirde genel bir imar faaliyeti baslattigi bu dogrultuda adaya Istanbul dan kale insaati icin Bostan adli bir mimarin gonderildigi kaynaklarda yer alir 91 4 93 Arkeolog Tuncer Bagiskan bu bilginin ilk olarak iki Ingiliz yazar tarafindan herhangi bir dayanak olmadan ortaya atildigini Muzaffer Pasa nin 9 Eylul 1570 26 Agustos 1571 tarihleri arasinda Kibris beylerbeyligi yaptigi gerceginden hareketle gercegi yansitmadigini ifade etmektedir 91 2 93 Bununla birlikte 1767 de sehri ziyaret eden Giovanni Mariti nin aktardigina gore de han Muzaffer Pasa tarafindan her Kibrislidan iki paralik bir vergi toplayarak yaptirilmisti 91 5 93 Bagiskan a goreyse han Kibris Beylerbeyi Sinan Pasa tarafindan yaptirildi Hanin yaptirilmasiyla ilgili padisahin gonderdigi 7 Ocak 1577 tarihli buyrukta beylerbeyinin daha once padisah tarafindan Ayasofya Camii ne vakfiye olarak yaptirilan dukkanlari yiktirip yerine kervansaray yaptigi kaydedilmektedir Belgede bu hanin gelir saglamasi halinde padisah adina satin alinmasi saglamamasi halinde de yiktirilip eskisi gibi dukkanlarin yapilmasi buyrulmaktaydi 91 6 93 Bagiskan a gore Sinan Pasa 1572 1579 yillari arasinda gorev yaptigi icin buyrukla bu tarihler uyumludur 91 2 93 Kibris beylerbeylerinin gorev tarihlerine iliskin kesin bir liste olmasa da Yoannis Theoharidis in derledigi listede Sinan Pasa nin 1571 1572 yillarinda bu gorevde bulundugu 1572 de yerine Mehmed Pasa nin geldigi 1572 79 yillari arasindaki beylerbeyine dair kesin bilgi olmadigi kayitlidir 91 7 93 Arsiv belgelerinden faydalanan Nevzat Saglam Muzaffer Pasa nin bir yil gorevde kalmasindan sonra 1571 de Sinan Pasa nin beylerbeyi oldugunu 10 Subat 1573 tarihinde onun da olumu uzerine 1577 ye dek bu gorevi Frenk Cafer Pasa nin surdurdugunu aktarmaktadir 91 8 93 1594 tarihli bir belgede Yeni Han adiyla gecen Buyuk Han in Sultan Selim Vakfi na ait oldugu handa sekiz odanin ve onunde 12 ayakkabici bir kahvehane ve bir borekci firini oldugu kaydedilmisti Bu dukkanlarin tamaminin uc yillik kirasinin 28 200 akce oldugu da belgede yer almaktaydi 91 9 93 1613 tarihli bir belgedeyse Han i Cedid olarak adnilan Buyuk Han in yillik kira gelirinin 42 000 akce oldugu bilgisine yer verilmekteydi 91 6 93 Ilk yapildigi donemde Yeni Han ve Han i Cedid isimleriyle anilan han genelde Alanya dan Kibris a gelen tuccarlara ev sahipligi yapmasi nedeniyle Alaiyeliler Hani olarak da taninmaktaydi Sonrasinda Asmaalti Meydani nin karsisina Kumarcilar Hani nin yapilmasiyla kiyaslama sonucu Buyuk Han olarak anilmaya basladi 91 6 93 91 10 93 Mariti 1767 de hanin esasen Alanya ve Karaman yoresinden gelen tuccarlar tarafindan kullanildigini Alaiyeliler Hani khan of the Alajotes ismiyle bilindigini aktarmaktadir 91 5 93 Buyuk Han isminin yani sira Yeni Han ve Alaiye Hani isimleri 19 yuzyilin baslarinda yazilmis arsiv belgelerinde gecmektedir 91 11 93 1767 de Mariti Buyuk Han i kapisi mermerden olup eski kalintilardan yapilmistir diye betimlemekteydi 91 6 93 Gunumuzde golge oyunu tiyatrosu olarak kullanilan dogu girisinin uzerindeki bas odanin tavaninda eskiden bulunan iki demir halkanin Osmanli doneminde asilarak gerceklestirilen idamlarda kullanildigina dair rivayetler vardir 91 12 93 1878 1947 degistir kaynagi degistir Buyuk Han in 1881 yilinda Louis Salvator tarafindan tasviri 1878 yilinda adanin Britanya yonetimine gecmesiyle birlikte han ayni sene icerisinde hapishane ve polis merkezi olarak kullanilmak uzere restore edildi Bu maksatla kullanimina dair 5 Kasim 1883 te Kibris Vakiflar Idaresiyle somurge hukumeti arasinda bir sozlesme imzalandi Vakiflar Idaresi 1883 1885 yillari arasinda alti aylik kira olarak hukumetten 9 alirken 1886 yilinin basindan itibaren bu miktar 18 olarak belirlenmisti Bu donem hapishanede yatanlar arasinda hikayesi destana konu olan kanun kacaklari Hasan Bulliler yer aldi Vakiflar Idaresinin binayi tekrar han olarak kullanmak istemesi uzerine sozlesme 14 Eylul 1898 de feshedilse de surlarin disinda insa edilen yeni cezaevinin 1903 te tamamlanmasiyla han hukumet tarafindan ancak bosaltilabildi 91 13 93 1903 1947 yillari arasinda yapi han olarak faaliyet gosterdi 91 14 93 Bu maksatla tekrar kullanilmaya baslanmasindan sonra hanin dogu kismindaki revaklar uzatilarak yola kadar dukkan olusturacak hale getirildi 91 15 93 1928 yilinda Kibrisli pehlivan Vadilili Ahmet ile Turkiye den gelen pehlivan Hasan Ethem arasinda beraberlikle sonuclanan gures mucadelesine ev sahipligi yapti 91 16 93 23 30 Temmuz 1936 tarihlerinde handaki dort odanin tuvalet ve dukkan olarak kullanilacak sekilde duzenlenmesi icin ihaleye cikildi duzenlemeler 1937 de tamamlandi 91 15 93 Ingilizler tarafindan hanin ust katinda William Shakespeare oyunlari oynamak icin bir tiyatro yapildigi Perihan Ariburun tarafindan aktarilir 91 17 93 Hanin avlusunda bulunan mescitte hapishane olarak kullanildigi donemde cumalari Mehmed Said Efendi isimli bir vaiz mahkumlara vaaz vermekteydi 1927 yilinda mescidin islevini yitirmis ve harap durumda oldugu tahil deposu olarak kullanildigi kaydedildi ve depo olarak kullanimina cevaz verecek sekilde onarim yapilmasi talep edildi 91 18 93 1937 yilinda Lefkosa Belediye Baskani Themosteklis Dervis Vakiflar Idaresinin bu donemde ongordugu uzere aileler icin ikametgah olarak kullanilmasinin sagliksiz oldugu gerekcesiyle Buyuk Han in yikilmasi ve buraya belediyenin muhendislerinin cizecegi bir plana gore konut insa edilmesi gerektigini savundu Bu donemde Buyuk Medrese gibi baska yapilar yikilsa da 1935 yilinda cikan Eski Eserler Yasasi geregi Buyuk Han eski eser olarak kaydedilmis oldugu icin Buyuk Han in yikilmasi onlenmis oldu Bunun yerine handa restorasyon calismasi gerceklestirildi 91 19 93 1947 1962 degistir kaynagi degistir 3 Temmuz 1947 tarihinde hanin tamami odalarin teker teker kiralanmasi maksadiyla kullanacak olan bir Kibrisli Turk e aylik 55 karsiliginda kiralandi Bu tarihte ust katta 36 alt katta 25 odanin kiralanmis oldugu belgelere gecmisti 1954 tarihli bir belgede bu kisinin Sadi Cemal oldugu ve hanin odalarindan birini kahvehane olarak calistirdigi kaydedildi Bu donemde hanin odalari aylik 7 silin ila 1 arasinda degisen ucretlere kiralandi Tuncer Bagiskan in aktardigina gore hijyenik kosullar bulunmayan odalarin her birine birer ailenin yerlesmesiyle han dar gelirli Kibrisli Turk ve Rum ailelerin ikamet ettigi kucuk bir mahalle ye donustu 1950 yilinda hana yeni tuvaletler ve septik kuyu insa edildi 91 15 93 Hanin ust katina cikan ve normalde altinda kemer bulunan merdivenlerin alti da bu donemde doldurularak oda haline getirildi Sonralari restorasyon sirasinda bu oda ortadan kaldirilarak merdiven altindaki ozgun kemer tekrar ortaya cikarildi 91 20 93 1953 yilinda mescit yapisinin korunmasi hedefiyle 273 15 masrafla onarimdan gecirildi bununla birlikte 1955 yilinda bu onarimin yeterli olmadigi bildirildi 91 18 93 19 Ekim 1954 tarihinde Britanya Avam Kamarasinda milletvekili olan Tom Driberg in hani ziyaret etmesi sonrasi The Times da yayimladigi makalede handaki kotu kosullar fotograflarla beraber aktarildi Driberg handaki kiracilarin cagdas konutlara tasinarak yasam kosullarinin iyilestirilmesi hanin ise restore edilerek korunmasi gerektigini ifade etti 91 21 93 Eski Eserler Dairesi Muduru Peter Megaw ise bunun uzerine hanin eski eser olarak anlami olmadigini belirtti korunmasi yonunde herhangi bir caba gostermedi ve bazi modifikasyonlarin yapilmasinin sorun olmayacagini yazdi Bu durum Reyhan Sabri tarafindan Britanya yonetiminin baska Osmanli eserlerine karsi da gosterdigi Osmanli eserleri eski eser niteliginde degildir yalnizca kente dogulu bir hava katmaktadir yaklasiminin devamini temsil ettigi seklinde degerlendirildi 91 22 93 Sosyal Yardim Hizmetleri Dairesi mudurunun 16 Aralik 1954 tarihli yazisinda hanin durumu su sekilde aktarildi 63 ayri odada 181 kisiden olusan 65 aile yasamaktadir Bu sayida insana servis veren tek cati altindaki tuvalet binasi ic avlunun ortasina insa edilmistir Toplam sekiz lavabosu ve dort tuvaleti vardir Hemen hemen her aile tavuk tavsan veya domuz beslemektedir ve butun bunlar cok sagliksiz bir ortam olusturmaktadir 91 15 93 Handa yasamini surdurenler arasinda gecimini burada besledigi hayvanlari satarak saglayanlar bulunmaktaydi 91 23 93 Ust kattaki odalarda su tesisati bulunmamakta bu odalarda yasayanlar su ihtiyaclarini masrapayla kendileri temin etmek mecburiyetindeydi 91 24 93 Hasmet Muzaffer Gurkan hanin bu yillardaki durumunu ben yetistigimde Buyuk Han her odasina yoksul bir ailenin siginip kirayla oturdugu degil icinde yaninda bile tuvalet kokusundan durulmayan bir yer halindeydi ifadeleriyle aktarmisti 91 25 93 1950 lere dek 20 25 yil boyunca hanin idareciligini yapan Hanci Sadi Usta hanin dogu girisinde bir lokanta isletmekteydi 91 26 93 Lokanta giristen girildiginde iceride ve solda kalmakta olup doldurularak yapilmisti 91 27 93 Burada bayram gunlerinde davul zurnayla eglenceler yapilirdi 91 26 93 Han icerisinde dugunler ve sunnet dugunleri de duzenlenirdi 91 28 93 Dogu giris kapisinin onunde bir Rum tarafindan isletilen Cipri nin Kahvesi adi verilen bir kahvehane bulunurdu 91 29 93 Hanin kuzeydogu kosesinde gunumuzde Usta nin Kahvesi nin yer aldigi yerde 1950 lerde Bozkurt gazetesinin matbaasi yer alirdi 91 30 93 1962 2002 degistir kaynagi degistir 1961 1962 yillarinda han sagliksiz kosullar ve bas gosteren statik sorunlarinin tamirat gerektirmesi gerekcesiyle bosaltildi 91 15 93 Nisan 1962 de Cumhuriyet gazetesinin bir haberinde handa kalan fakir ailelerin alelacele tahliye edildikleri elektriklerinin kesildigi ifade edildi Bunun uzerine aciklama yapan Vakiflar Idaresi Baskani Nefi Korurek uc aydir uzerinde durulan meseleyle ilgili sakinlere coktan teblig yapildigini halen dolu bulunan 11 odanin da tahliye edilecegini belirtti Hanin tehlike ettigine dair teknik raporlari basina okuyan Korurek e gore bazi odalarin tahliyesinden sonra uc gun boyunca temizlik yapilmasi gerekmisti ve 34 kamyon cop atilmisti Korurek hanin yuz kizartacak kadar pis bir yer haline getirildigini Kibris i ziyaret eden turistlere karsi Turklugu kucuk dusurecek bir manzara arz ettigi dusuncesini paylasti Bu donemde hanin Antikalar Dairesi tarafindan restore edilmesi ve sonrasinda da bir kisminin Turk Musluman Muzesi olarak duzenlenerek turizme acilmasi planlanmaktaydi 91 31 93 1963 yilinda ilk restorasyon calismalari Kibris Cumhuriyeti Eski Eserler Dairesi tarafindan baslatildi ancak toplumlar arasi catismalarin baslamasi nedeniyle yarim kaldi 1963 1975 yillari arasinda Planlama Insaat Dairesinin deposu olarak kullanildi 91 15 93 Ahmet Okan hanin bu yillardaki hali hakkinda 1960 li 70 li yillarda ozellikle Cuma gunleri Bandabuliya ve cevresi kalabalik oldugunda bile Buyuk Han in pek onemi yoktu Insanlarin yanindan gelip gectigi carsi isleri ile ilgisi olmadigi icine girilmeyecek bir mekan olarak bilinirdi tam da ortalik yerde Zaten viran hale gelmis Lefkosa nin ortasinda kendi kaderine terk edilmisti demistir 91 25 93 1982 yilinda Eski Eserler Dairesi ve Vakiflar Idaresinin is birligiyle Ilkay Feridun tarafindan hazirlanan proje kapsaminda tekrar restorasyon calismalarina baslandi 91 32 93 91 15 93 Mali imkanlarin yeterli olmamasi nedeniyle restorasyon calismalarina ara verilirken 1988 1990 yillari arasinda Lefkosa Master Plani cercevesinde Almanya hukumetinin fon saglamasiyla birlikte devam edildi 91 15 93 Odenek yetersizligi dolayisiyla projeye 1991 de tekrar ara verildi 91 32 93 1995 yilindan itibaren Turkiye Cumhuriyeti Lefkosa Buyukelciligi destegiyle yeniden baslanan calismalar dogrultusunda ilk etabin acilisi 27 Ekim 2000 de gerceklesti 91 15 93 2002 gunumuz degistir kaynagi degistir Restorasyonu tamamlanan Buyuk Han 1 Subat 2002 tarihinden itibaren icinde dukkanlarin ve atolyelerin bulundugu bir sanat merkezi olarak ziyarete acildi Hanin yeni konseptinin tanitimi 30 Subat 2002 de 650 700 kisinin katildigi Buyuk Han Tanitim Kokteyli gecesinde gerceklesti 91 33 93 Handaki ilk grup dukkan 1 Subat 2002 tarihinde Vakiflar Idaresi tarafindan kiraya verildi ikinci grup da Mayis ayinda kiralandi Buyuk Han Lefkosa Surlarici bolgesinin yeniden canlandirilmasi icin bir odak noktasi olarak planlandi ve sehir halkinin ilgisini cekmek maksadiyla 2002 yilindan itibaren Lefkosa Turk Belediyesi Oda Orkestrasi handa haftada bir konser vermeye basladi 91 34 93 Restorasyon projesinin ardindan yeni Buyuk Han konsepti 2010 yilinda Dogu Akdeniz Universitesi Mimarlik Fakultesi tarafindan duzenlenen Kent Mekani ile En Iyi Iliski Kuran Kamusal Bina Yarismasi nda birincilik odulu elde etti 91 35 93 2010 lu yillar itibariyla Buyuk Han Lefkosa turizminde rol oynayan bir bina olup yerli ve yabanci turistler tarafindan ziyaret edilmektedir 91 36 93 Mimari degistir kaynagi degistir Kuzeybati yonunden bakildiginda Buyuk Han in dis cephesi Tepesinde kulahli bacalar gorulmektedir Kibris in en buyuk hani olan Buyuk Han dikdortgen bir avlunun etrafinda teskilatlanmis iki katli revakli kesme sari tastan yapilmis bir yapidir Genel hatlariyla Anadolu daki Osmanli han mimarisinin tipik ozelliklerini yansitmakta olup plan acisindan en benzedigi hanlar Bursa daki Koza Han ve Ipek Han dir 91 37 93 Yuvarlak sutunlara dayali sivri kemerler iki katli olarak avluyu cevreler Yapinin genel buyuklugu 50 67 x 45 25 metre olup ic avlunun ebati 27 68 x 26 21 metredir Revaklarin arkasinda tonozlu odalar yer alir alt ve ust katta toplamda 68 oda mevcuttur 91 38 93 Osmanli hanlarinda tipik oldugu uzere alt kattaki revak capraz tonozla ortulurken ust kattaki revak kubbelerle ortuludur 91 39 93 Alt ve ust katlardaki revaklarin kemerlerinin ayaklari bindirme sutun birbirinin ustune oturtulmus iki farkli sutundan mutesekkil sutun seklindedir 91 38 93 Hanin dogusunda disariya bakan revak Girisi avluya degil disariya acilan 10 adet dukkan ise dogu girisinde yer alan revaklarin arkasinda bulunur 91 38 93 Bu dukkanlar orijinal olarak yuvarlak kemerli acik cephelere sahip olup hem sokaga hem de iceriye acilmaktaydilar ancak bu ozellik 20 yuzyilda yapilan mudahaleyle ortadan kalkti 91 37 93 Hanin dogu ve bati cephelerinde iki kapisi vardir Bu tip han ve kervansaraylarda tipik olarak tek bir ana kapi bulunmakta olup Buyuk Han buna bir istisnadir Dogudaki kapi ana giris kapisi niteliginde olup Asmaalti Meydani na acilir kapinin yukarisinda icinde yazit bulunmayan bir yazit yeri bulunur Dogudaki dukkanlarin onundeki revak guney kisminda capraz tonozla kuzey kisminda besik tonozla ortuludur Hanin konaklama maksatli kullanildigi donemde alt kattaki odalarin onunde hayvanlarin baglanabilmesi icin yalak bulunurdu 91 38 93 Ust kata ic avlunun guneydogu ve kuzeybati koselerinde kemerler uzerine konuslanmis iki tas kemerle cikilir Ust kattaki odalarin kapilari basik kemerlidir tavanlarinda tepe penceresi bulunur Bunun yani sira birer ocak dolap olarak kullanilan birer nis mazgalli pencereler de odalarin ozellikleri arasindadir Dogu giris kapisinin uzerinde yer alan oda digerlerine kiyasla daha buyuktur 91 38 93 Ic ve dis cephelerin en uzerinde birer silme yer alir Besik tonozla ortulen catinin uzerinde 1 5 metre uzunlugunda sekizgen veya altigen plana sahip olan kulahli bacalar bulunur 91 3 93 Sutunlarin ust kisminda yagmur sularinin asagiya akmasi icin tas oluklar mevcuttur Restorasyon oncesinde bu tas oluklardan asagiya kadar uzanan metal zincirlerle su akitilirken bunlarin kaldirilmasindan beridir kislari sutunlar yagmur sulari nedeniyle yosun tutmaktadir 91 40 93 Kosk mescit ve mezar degistir kaynagi degistir Kosk mescidin gorunumu Avlunun ortasinda kesme sari tastan yapilmis bir kosk mescit vardir Hanin Yeni Han olarak adlandirildigi donemde Osmanli arsiv belgelerinde mescidin de adi Yeni Han Mescidi olarak gecmektedir 91 18 93 Sekizgen planli ve ustu kubbeyle ortulu mescit mermerden yapilma sekiz sutunun destekledigi sivri kemerler uzerinde oturur Sekiz yuzunun her birinde avluya bakan dikdortgen seklinde pencereler bulunur Anadolu da Koza Han veya Ipek Han gibi benzer kosk mescitlerinden destek icin masif tas orgulu ayaklar yerine sutun kullanimiyla ayrilir 91 39 93 Mescidin altinda gunumuzde kesme tastan yapilmis dikdortgen planli bir su deposu bulunur Tek musluga sahip olan bu depo 1889 1927 yillari arasindaki bir tarihte insa edildi Eskiden bunun yerinde Hizber Hikmetagalar in aktardigina gore eskiden mescitle ayni zamanda yapilmis oldugu zannedilen cok musluklu guzel bir sadirvan bulunmaktaydi Bu eski sadirvan sekizgen bir yapi olup tepesinde ahsap parmaklikli bir panel yer almaktaydi 91 18 93 91 41 93 Kosk mescidin guneybatisinda kitabesiz bir mezar bulunur Bu mezar eskiden adak yeri sehida ozelligine sahip olup mezara mum yakilmaktaydi Kime ait oldugu kesin olarak bilinmemekle birlikte mescitte ibadet ederken olen esraftan birine ait oldugu yonunde rivayet bulunur Bir diger rivayet hanin yapilmasi icin kisi basi ikiser paralik vergi koydugu soylenen Muzaffer Pasa nin vergisinin haksiz bulunarak idam edilip buraya gomuldugu yonunde olsa da bu rivayet tarihsel gerceklerle bagdasmaz Baska bir soylenceyse hani yillarca isleten bir hancinin oldugunde oraya gomulmeyi vasiyet edilmesi uzerine bu mezara gomuldugu yonundedir 91 18 93 91 42 93 Dukkanlar degistir kaynagi degistir 1990 lardan beri Buyuk Han da faaliyet gosteren kahveci Usta nin Yeri Restorasyon sonrasi Buyuk Han da dukkan kiralamak icin Vakiflar Idaresiyle imzalanan sozlesmelerde satilan urunlerin kendi imalati olmasi gerektigi ve disaridan urun getirmenin yasak olduguna dair bir madde vardir Bu kapsamda handaki dukkanlarda Kibris el sanatlarini yansitan urunler satilmakta olup dukkan sahiplerinin cogu ureten kadinlardir 91 43 93 Dukkanlarda satilan urunlerin kontratlarda yer alan maksada uygun olduguna dair denetim Vakiflar Idaresi tarafindan yapilir ve uygun bulunmayan durumlarda kiracilara uyari gonderilir 91 44 93 Bununla birlikte 2019 yilinda bazi dukkanlarda uygunsuz sekilde ithal mallara yer verildigine dair sikayetler basinda yer aldi 91 43 93 Handaki dukkan ve atolyelerde Lefkara isi 91 45 93 kok ayna Turkiye deki adiyla tas ayna 91 46 93 gibi geleneksel el sanatlari el dokuma taki yapimi 91 47 93 gibi muhtelif zanaatlar icra edilmekte ve urunler satilmaktadir 2017 itibariyla geleneksel el sanatlari hanin kullaniminda 42 oraniyla en buyuk payi olusturmaktaydi Handaki diger dukkanlar arasinda antikaci ve sahaf bulunur 91 48 93 Handa yer alan mekanlar arasinda 2015 teki vefatina dek Ahmet Kanan tarafindan isletilen Usta nin Yeri isimli kahvehane vardir Kahvehane hanin restorasyonu tamamlanmadan 1990 larda dis yuzunde acilip 2002 de restorasyonun tamamlanmasinin ardindan ic yuzune gecti Nezire Gurkan a gore sulu muhallebisiyle unlu olan mekan her gun bulusup tavla oynayip siyaset konusan belli mudavimlere sahip olup bunlarin arasinda adanin guneyinden gelen Rumlar ve Ermeniler de bulunmaktadir Servis edilen kahve Kibris ta uretilen cesitli kahvelerin karisimidir Kahvehane 2015 te yeni secilen Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti Cumhurbaskani Mustafa Akinci yla Kibris Cumhuriyeti Cumhurbaskani Nikos Anastasiadis in ilk bulusmasina ev sahipligi yapti 91 49 93 91 50 93 Handa yer alan Sedirhan Restaurant tarafindan kapali mekan olmak uzere hanin ic avlusuna ahsap bir yapi eklendi ve dekorasyonunda Kibris a ozgu elementler kullanildi 91 51 93 Restoranda Kibris mutfagina ozgu yemekler servis edilmekte olup 2016 itibariyla musterilerin buyuk cogunlugu turistlerden olusmaktaydi 91 52 93 Sanat yasami degistir kaynagi degistir 2010 lu yillar itibariyla Buyuk Han da haftalik konserler ve surekli sergiler duzenlenmektedir 91 36 93 Karagoz ve Hacivat sanatcisi Mehmet Ertug 2002 yilinda Buyuk Han in 127 numarali en buyuk odasini duzenleyerek 50 60 kisi kapasiteye sahip bir sahneye cevirdi ve 2012 yilina dek burada duzenli olarak golge oyunlari icra etti 91 53 93 Doneminin Kibris taki tek Karagoz sanatcisi olan Ertug meslegi birakmasinin ardindan odayi Vakiflar Idaresine devretti bir donem odanin Karagoz sanatini anlatan bir muzeye cevrilmesi planlandi 91 54 93 2020 yilinda tiyatrocu ve Karagoz sanatcisi Izel Seylani tarafindan yeniden Karagoz oyunlarinin sergilendigi bir sahne olarak Hayalhane 127 adiyla acildi icerisinde Mehmet Ertug Muzesi ne de yer verildi 91 55 93 Handa fotograf galerisi resim ve mozaik atolyeleri bulunur 91 48 93 Olumunun oncesinde heykeltiras Mehmet Sinasi Tekman eserlerini Buyuk Han da actigi galeride sergilemekteydi 91 56 93 Seramik sanatcisi ve heykeltiras Sevcan Cerkez de 2002 de Buyuk Han da atolye acti 91 57 93 Buyuk Han Cevdet Huseyin Cagdas in 1945 tarihli sulu boya resminin konusudur Sanatcinin erken donem eserlerinden olan resimde Buyuk Han in o tarihteki hali resmedilir Gunumuzde bulunmayan iki payanda da resimde yer alir 91 58 93 Hanin ust katinda el sanatlari ve hediyelik dukkanlari Handa bir seramik atolyesi Handa bir dokuma atolyesi Handa Lefkosa Belediye Orkestrasi konseri Kaynakca degistir kaynagi degistir Ozel degistir kaynagi degistir Lefkosa Turk Belediyesi a b c d Bagiskan 2019 s 160 545 a b Bagiskan 2019 s 160 549 a b Oney 1971 s 160 271 a b Theocharides ve Stavrides 2012 ss 160 244 245 a b c d Bagiskan 2019 s 160 546 Theocharides ve Stavrides 2012 s 160 257 Saglam 2017 s 160 211 Jennings 1993 s 160 46 Ertug 2016 s 160 9 Dinc 2010 s 160 263 Ertug 2016 s 160 26 Bagiskan 2019 ss 160 546 547 Ertug 2016 s 160 15 a b c d e f g h i Bagiskan 2019 s 160 547 Erdengiz 2006 s 160 93 Baris 1990 s 160 211 a b c d e Bagiskan 2019 s 160 550 Sabri 2019 ss 160 108 109 Ertug 2016 s 160 62 Sabri 2019 s 160 110 Sabri 2019 ss 160 117 118 Ertug 2016 s 160 43 Ertug 2016 s 160 59 a b Okan 2017 a b Ertug 2016 ss 160 76 78 Ertug 2016 s 160 55 Ertug 2016 s 160 27 Ertug 2016 s 160 65 Ertug 2016 s 160 28 Bozkurt 19 Nisan 1962 a b Ozdeger ve Yesilada 1993 Ertug 2016 s 160 107 Ertug 2016 s 160 106 Hoskara 2010 a b Altan ve Karaderi Ozsoy 2017 s 160 652 a b Oney 1971 s 160 272 a b c d e Bagiskan 2019 s 160 548 a b Oney 1971 s 160 273 Ertug 2016 s 160 12 Hikmetagalar 1996 s 160 238 Ertug 2016 ss 160 13 14 a b Barut 2019 Ertug 2016 s 160 97 Gurkan 2019a Aciman 2013 Alasya 2018 a b Altan ve Karaderi Ozsoy s 160 650 Gurkan 2019b Alasya 2015 Altan ve Karaderi Ozsoy 2017 s 160 644 Ozdag 2016 Karadayi Numan 2018 s 160 23 Cerkezoglu 2019 Obenler 2020 Ertug 2016 s 160 144 Ertug 2016 s 160 127 Yildiz 2018 s 160 43 Genel degistir kaynagi degistir Wikimedia Commons ta Buyuk Han ile ilgili ortam dosyalari mevcuttur Haber ve web kaynaklari Buyuk Han Lefkosa Turk Belediyesi 25 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2020 160 Evkaf Muduru Buyuk Han Meselesini Basina Acikladi Bozkurt 19 Nisan 1962 s 160 1 160 Aciman Stella 5 Mart 2013 Kok ayna Yeniduzen 11 Mart 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2020 160 Alasya Fehime 29 Haziran 2015 Vadilili Ahmet Usta nin hayatina konuk oluyoruz Halkin Sesi 14 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2020 160 Alasya Fehime 17 Temmuz 2018 Kibris peskirleri ve zeytinden yapilmis takilar Mukhtar da Yeniduzen 17 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2020 160 Barut Pinar 20 Ekim 2019 Buyuk Han da Cin istilasi Havadis 21 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2020 160 Cerkezoglu Simge 28 Mart 2019 Karagoz ustasi Mehmet Ertug Hayatim boyunca insanlari mutlu etmeye calistim Yeniduzen 28 Mart 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2020 160 Gurkan Nezire 5 Agustos 2019 Gelecege orijinaliyle tasinmasi icin standart otorite sart Havadis 19 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2020 160 Gurkan Nezire 23 Eylul 2019 Burada memleket havasi var insanlara iyi geliyor Havadis 15 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2020 160 Obenler Murat 2 Subat 2020 Hayalhane Buyuk Han da acildi Kibris Gazetesi 26 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2020 160 Okan Ahmet 9 Ekim 2017 Iki Kapili Bir Handan Girip Cikarken Havadis Poli 26 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ekim 2020 160 Ozdag Levent 19 Ocak 2016 Aksam 8 de kapanan Buyuk Han Ve Sedirhan Restoran Yeniduzen 17 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2020 160 Akademik kaynaklar dergiler ve kitaplar Altan Hasan Karaderi Ozsoy Sefika 2017 Tarihsel Surecten Gunumuze Buyuk Han ve Yeniden Kullanima Adaptasyonda Sosyokulturel Surdurulebilirlik Baglaminda Mekan Islevlendirmesi The Turkish Online Journal of Design Art and Communication 7 4 ss 160 634 654 doi 10 7456 10704100 010 160 Bagiskan Tuncer 2019 Kibris ta Turk Islam ve Islamlastirilan Eserler Lefkosa Kibris Turk Egitim Vakfi Yayinlari 160 Baris Ayer 1990 Kibris Vakiflarinin Bugunku Durumu ve Vakiflar Idaresinin Fonksiyonlari PDF Kibris Vakiflar Idaresi 30 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Erisim tarihi 29 Agustos 2020 160 Dinc Guven 2010 Osmanli yonetiminde Kibris 1800 1839 Doktora tezi Antalya Akdeniz Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu 160 Erdengiz Ahmet 2006 Kaynak Dergisinde Cirit Gures At yarislari Futbol Atletizm PDF Halkbilimi 54 ss 160 92 97 20 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF 18 Ekim 2020 160 Ertug Mehmet 2016 Gizemli Buyuk Han Dunu Bugunu Lefkosa Kibris Turk Yazarlar Birligi Yayinlari 160 Hikmetagalar Hizber 1996 Eski Lefkosa da semtler ve anilar 1 cilt Lefkosa Marifet Yayinlari 160 Hoskara Sebnem 4 Temmuz 2010 Kent Mekani ile En Iyi Iliski Kuran Kamusal Bina Yarismasi nin Ardindan Mekanperest 10 s 160 11 160 Jennings Ronald C 1993 Christians and Muslims in Ottoman Cyprus and the Mediterranean World 1571 1640 New York ve Londra New York University Press 160 Karadayi Numan Cemaliye 2018 Kibris Turk kulturunde golge oyunu ve Mehmet Ertug PDF Yuksek lisans tezi Lefkosa Yakin Dogu Universitesi15 Ekim 2020 160 91 olu kirik baglanti 93 Oney Gonul 1971 Lefkosa da Buyuk Han ve Kumarcilar Hani PDF Milletlerarasi Birinci Kibris Tetkikleri Kongresi Ankara Turk Kulturunu Arastirma Enstitusu ss 160 271 297 160 Ozdeger Sergul Yesilada Funda 1993 Y Mimar Ilkay Feridun Basak PDF Mimarca 50 51 ss 160 14 15 160 Sabri Reyhan 2019 The Imperial Politics of Architectural Conservation The Case of Waqf in Cyprus Palgrave Macmillan ISBN 160 978 3 030 18231 1 160 Saglam Nevzat 2017 Arsiv Kaynaklarina Gore Beylerbeyi Frenk Cafer Pasa nin Kibris taki Vakiflari Egilmez Mehmet Mahfuz Ed Osmanli Doneminde Kibris Vakiflari Lefkosa Yakin Dogu Universitesi ISBN 160 9789963610440 160 Theocharides Ioannis Stavrides Theoharis 2012 Nicosia Under Ottoman Rule 1570 1878 Part I Michaelides Demetrios Ed Historic Nicosia Lefkosa Rimal Publications ISBN 160 9789963610440 160 Yildiz Osman Mayis 2018 Kibris Turk Resminin Onemli Bir Ismi Cevdet Huseyin Cagdas Kibris Arastirmalari ve Incelemeleri Dergisi 2 3 ss 160 35 54 17 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi14 Ekim 2020 160 gtdKuzey LefkosaNot Bu listede Kuzey Lefkosa Lefkosa Imar Plani kapsamindaki metropol alan olarak degerlendirilmistir Sehir surlariGirne Kapisi 160 Porta del Proveditore Yigitler BurcuMuzelerBarbarlik Muzesi Dervis Pasa Konagi Dr Fazil Kucuk Muzesi Kibris Ozel Etnografya Muzesi Luzinyan Evi Lefkosa Mevlevihanesi Milli Mucadele Muzesi Surlarici Sehir Muzesi Tas Eserler Muzesi Yakin Dogu Universitesi Klasik ve Spor Araba MuzesiCami ve kiliselerAkkavuk Mescidi Arabahmet Camii Bedesten Ayluka Kilisesi Dukkanlar Onu Camii Haydar Pasa Camii Iplik Pazari Camii Kanli Mescit Laleli Camii Yeni Cami Ermeni Kilisesi Sarayonu Camii Selimiye Camii Ayasofya Katedrali Turunclu CamiiSuricinde kalan binalarArabahmet Kultur ve Sanat Evi Aziziye Tekkesi Buyuk Han Buyuk Hamam Deveciler Hani Ittik Dede Turbesi Kibris Vakiflar Idaresi Binasi Kadi Mentes Konagi Kumarcilar Hani Kurt Baba Turbesi Mahkemeler Binasi Sultan II Mahmut Kutuphanesi Posta Dairesi Sacakli Ev SamanbahceAlisveris ve eglenceArasta Bandabuliya Bedrettin Demirel Caddesi DereboyuParklar alanlar ve meydanlar22 Mayis Meydani Anittepe Asmaalti Meydani Cumhuriyet Parki Caglayan Parki Kumsal Park Sarayonu MeydaniSehir surlari disinda kalan binalarCumhurbaskanligi Sarayi Cumhuriyet Meclisi Lefkosa Ataturk Stadyumu Lefkosa Uluslararasi Fuari Turk Maarif KolejiYonetimLefkosa Turk Belediyesi Gonyeli Alaykoy BelediyesiMahallelerSurlarici ndeki mahallelerArabahmet Akkavuk Ayluka Kafesli Haydarpasa Ibrahimpasa Iplik Pazari Karamanzade Mahmutpasa Selimiye Yenicami https tr wikipedia org w index php title Buyuk Han amp oldid 36368537 sayfasindan alinmistir Kategoriler Kuzey Lefkosa 039 daki yapilarOsmanli hanlariLefkosa 039 daki hanlar1572 039 de tamamlanan yapilarLefkosa 039 daki yapilarKervansaraylarKibris 039 taki oteller1572 039 de tamamlanan dini yapilarGizli kategoriler Seckin maddelerVikiveri 039 de OSM iliski kimligi olmayan bilgi kutusu icin harita isaretleyiciCommons kategori baglantisi Vikiveri 039 den cekilen sayfalarOlu dis baglantilari olan maddelerKartographer uzantisini kullanan sayfalar

