Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Geyik, geyikgiller (Latince: Cervidae) familyasında geviş getiren otobur memeli hayvanların ortak adıdır. Çift toynaklılar takımında bulunan akraba familyalardaki benzer hayvanlar da genel olarak geyik diye adlandırılmaktadır.
| Geyik | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Sol üstten saat yönünde: Kızıl geyik (Cervus elaphus), Cervus nippon, barasinga (Rucervus duvaucelii), ren geyiği (Rangifer tarandus) ve ak kuyruklu geyik (Odocoileus virginianus) | |||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Tip cins | |||||||||||||
Linnaeus, 1758 | |||||||||||||
| Alt familyalar | |||||||||||||
| | |||||||||||||
Yaşam alanı
Geyikler Antarktika ve Avustralya dışındaki kıtalarda oldukça yaygın olarak dağılmıştır. Afrika kıtasında Kuzey bölümünde Tunus ve Cezayir'in Atlas Dağları'nda bir miktar kızıl geyik bulunmaktadır. Geyikler tundradan tropikal yağmur ormanlarına kadar çeşitli biyomlarda yaşar. Her ne kadar ormanlarla bağdaştırılsa da birçok geyik türü ekotondur yani ormanlar ve çalılıklar ile kırlık ve savanlar arasındaki geçiş bölgelerinde yaşar. Büyük geyik türlerinin çoğu tüm dünyada ılıman yaprak döken ağaç ormanlarında, dağlık karışık ibreli ağaç ormanlarında, tropikal mevsimlik/kuru ormanlarda ve savanlarda bulunur. Ormanlar içinde bazı bölgelerin kısmen ağaçlardan temizlenmesi aslında geyik popülasyonlarına yardımcı olur. Bu şekilde geyiklerin sevdiği ot tiplerinin yetişmesi için yer açılır. Yine de bu popülasyonların büyümesi ve hayatta kalması için gizlenmelerine yardımcı olacak uygun ve yeteri kadar ormanlık ve çalılık bulunması gereklidir. Orta ve Güney Amerika'nın broket ve pudusu ile Asya'nın munçağı gibi küçük geyikler ise genelde sık ormanlarda yaşar ve açık alanlarda pek görülmezler. Ayrıca yalnızca dağlarda, otlaklarda, bataklıklarda ve ıslak savanlarda ya da çöllerle sarılmış ırmak bölgelerinde yaşayan özelleşmiş geyik türleri de bulunur. Bazı geyikler kutup bölgesi çevresinde hem Kuzey Amerika hem de Avrasya'da yayılmıştır. Arktik tundra ve taygalarda yaşayan ren geyiği ile taygalar ve komşu bölgelerinde yaşayan sığın bunlara örnektir.
Asya'nın ılıman kesiminde geyiklerin en çok bulunduğu bölgeler Kuzey Kore, Mançurya (Kuzeydoğu Çin) ve Rusya'nın Ussuri bölgesindeki karışık yaprak döken ağaç ormanları, dağlık ibreli ağaç ormanları ve taygalardır. Bu dünyanın en zengin yaprak döken ve ibreli ağaç ormanlarından olan bölgede Sibirya karacası, sika geyiği, ren geyiği, Kanada geyiği ve sığın bulunur. Bu bölgenin hemen güneyinde Çin'de olağandışı olan Peder David geyiği ile karşılaşılır. Sika geyiği, , ve Kanada geyiği gibi geyikler tarih boyunca boynuzları için avlanmıştır. Ren geyiği de kısmen evcilleştirilerek sürüler hâlinde beslenmiştir.
Tropiklerde ise Güney ve Güneydoğu Asya'da Hindistan, Nepal ve bir zamanlar Tayland gibi ülkelerde büyük oranda geyiğe rastlanır. Kuzey Hindistan'ın Ganj Nehri Ovası'nın ve Nepal'in Terai bölgesinin tropikal mevsimlik nemli ve kuru yaprak döken ağaç ormanları ve hem nemli hem kuru savanlarında çital, domuz geyiği, barasinga, Hint sambar geyiği ve Hint munçağı yaşar. Ganj Ovası'nın hemen kuzeyindeki Keşmir Vadisi'nde nadir rastlanan bir alt türü olan Keşmir geyiğine rastlanır. Bir zamanlar tropikal mevsimlik nemli yaprak döken ağaç ormanları ve nemli savanları olan Tayland'ın Chao Praya Nehri Vadisi'nde domuz geyiği, (günümüzde soyu tükenmiştir), , Hint sambar geyiği ve Hint munçağı yaşardı. Günümüzde hem barasinga hem de türlerine nadiren rastlanır ve soyları tehdit altındadır. Tayland'taki domuz geyiği popülasyonu da enderdir. Çital ve barasingha büyük sürüler hâlinde yaşar, Hint sambar geyiği de büyük gruplar hâlinde bulunabilir. Bütün bu geyik türlerinin bir arada yaşamaları hepsinin beslenmek için değişik bitki türlerini tercih etmeleridir. Bu geyikler yaşam alanlarını aynı zamanda Asya filleri, çeşitli antilop türleri ve vahşi öküzler gibi diğer otçullarla paylaşırlar. Türkiye'de doğal olarak 5 geyik türü bulunur. Bunlar sığın, Mezopotamya geyiği, Algeyik, karaca ve kızıl geyiktir. Bu türlerden sığın ve Mezopotamya geyiği aşırı avlanma sonucu yok olup artık Türkiye'de görülmemektedir. Alageyik neredeyse tükenmek üzeredir, kızıl geyik tehlike altında küçük ve dağınık popülasyonlarda hayatını sürdürmektedir, karaca ise hala yaygındır fakat nüfusu azalmaktadır.
Kuzey Amerika'da en yoğun geyik popülasyonlarına Kanada Rocky Dağları ile Alberta ve British Kolombiya bölgeleri arasındaki Kolumbiya Dağları'nda rastlanır. Burada Kuzey Amerika'da yaşayan beş geyik türünün tamamına rastlanır: Ak kuyruklu geyik, katır geyiği, ren geyiği, Kanada geyiği ve sığın. Bu bölgede dağ eteklerinde nemli ibreli ağaç ormanları ve Alp tarzı otlaklar, ovalarda ise göllerin ve akarsuların yakınında tarım bölgeleri ile yaprak döken ormanlardan oluşan parklar bulunur. Ren geyiği daha yüksek rakımda subalpin otlaklar ve alpin tundralarda yaşar. Ak kuyruklu geyik, toprakların tarıma açılması ve ibreli ağaç ormanlarının açılarak yerine yaprak döken ağaçların yetişmesi nedeniyle yaşam alanlarını Kanada Rocky Dağlarının eteklerine kadar genişletmiştir.
Orta ve Güney Amerika'da çeşitli küçük broket türleri ve güneydoğu Asya'da da çeşitli küçük munçak türleri yaşar. Yukarıda belirtilen büyük geyik türlerinin aksine bu geyik türleri daha çok yalnız dolaşır ve sık ormanlarda saklanmayı tercih eder. Dolayısıyla da popülasyon yoğunlukları daha düşüktür.
Avustralya'ya 19. yüzyılda getirilen altı geyik türü buraya uyum sağlamayı başarabilmiştir. Bunlar alageyik, kızıl geyik, sambar geyiği, domuz geyiği, rusa geyiği ve benekli geyiktir. Yeni Zelanda'ya 1900'lerin başında sokulan kızıl geyik 1960'ların sonundan beri geyik çiftliklerinde evcilleştirilmiş olarak yetiştirilmektedir.
Özellikler
diğer geviş getiren çift toynaklıların boynuzlarından farklıdır. Geyik boynuzları özellikle yazları olmak üzere her yıl gelişen kemiksi bir yapıya sahiptir ve genellikle yalnızca erkek geyiklerde oluşur. Genç bir geyiğin ilk boynuzları doğuştan itibaren başlarındaki iki küçük çıkıntıdan büyüyerek gelişir. Yeni çıkan boynuzlar kalın bir kadife tabakasının içinde gelişir ve bu tabaka içindeki kemik sertleşene kadar birkaç ay boynuz üzerinde kalır. Daha sonra bu kadife tabaka halk arasında inanıldığının aksine dökülmez ama yırtılarak parçalanır ve boynuzdan ayrılır. Geyiklerin izledikleri ana güzergâhların avcılar tarafından izlenebilmesinin bir yolu da geyiklerin "sürtünme"lerini izlemektir. Sürtünmeler geyiklerin bölgelerini belirlemek için göz kenarında ve alınlarındaki bezlerden salgılanan kokunun çevreye bırakılması için kullanılır. Çiftleşme mevsiminde erkekler, sürü içindeki dişileri çekebilmek için birbirleriyle boynuz boynuza dövüşür. Birbirinin etrafında dönen erkek geyikler bacaklarını büker, kafalarını eğer ve birbirlerinin üstüne saldırır.
Dişi geyik bir batında bir ya da iki yavru doğurur, üçüzlere çok az rastlanılabilir. Hamilelik süresi karaca için on ay kadardır. Yavruların çoğu kürklerinin üzerinde beyaz benekler ile doğar ancak yaşlandıkça bu lekeler kaybolur. Yalnızca alageyik bu benekleri yaşamı boyunca taşır. Geyik yavrusu doğumunu izleyen ilk yirmi dakika içinde ilk adımlarını atar. Anne geyik yavrusunu üzerinde koku kalmayıncaya kadar yalayarak temizler böylece avcı hayvanların yavruları bulmasını engeller. Yavru geyik bir hafta kadar otların içinde gizlenmiş olarak kaldıktan sonra annesi ile birlikte yürüyebilecek kadar güçlenir. Anne ve yavru yaklaşık bir yıl kadar birlikte kalır. Erkek yavru bir daha asla annesini görmez ama dişi yavru daha sonra bazen kendi yavrularıyla birlikte annesinin yanına gelerek küçük sürüler oluşturur.
Geyiklerin genellikle engebeli ormanlık araziye uygun uzun güçlü bacakları ve kıvrak, küçük gövdeleri vardır. Geyikler aynı zamanda mükemmel yüzücüdür. Alt çene dişlerinin üzerindeki yarımay şeklinde mineleri sayesinde oldukça farklı bitkileri çiğneyebilir. Geyikler geviş getirir ve mideleri dört odacıklıdır. Hemen hemen her geyiğin gözlerinin önünde bezcikler bulunur. Bu bezciklerde bölgelerini belirlemeye yarayan güçlü kokulu feromon bulunur. Birçok tür geyiğin erkekleri sinirlendiklerinde ya da heyecanlandıklarında bu bezleri geniş geniş açar. Tüm geyiklerin karaciğerinde safra kesesi bulunmaz. Boynuzu olmayan ve üst köpekdişleri fildişi gibi büyüyen su geyiği bu özellikleriyle diğer geyik türlerinden ayrılır.
Geyikler beslenmelerinde seçicidir. Yapraklarla beslenirler. Otçul standartlarında, özelleşmemiş küçük mideleri vardır. Besin gereksinimleri oldukça yüksektir. Koyun ve ineklerin yaptığı gibi düşük kalite, lifli besinlerden çok miktarda sindirmeye çalışmak yerine kolayca sindirilebilen tomurcukları, genç yaprakları, taze çimenleri, yumuşak ince dalları, meyve, mantar ve likenleri tercih eder.
Taksonomi ve sınıflandırma
Geyikler, Artiodactyla takımının Cervidae familyasını oluşturur. Bu familya ilk olarak Alman zoolog Georg August Goldfuss tarafından 1820'de yayımlanan Handbuch der Zoologie eserinde bilimsel olarak tanımlandı. Üç alt familya tanımlanmıştı: 1828 yılında İngiliz zoolog tarafından tanımlanan Capreolinae, Goldfuss tarafından tanımlanan Cervinae ve 1898 yılında Fransız zoolog Édouard Louis Trouessart tarafından tanımlanan Hydropotinae
Geyiklerin sınıflandırılmasına yönelik diğer öneriler morfolojik ve genetik farklar üzerine temellendirilmiştir. Doğa bilimci 1878 yılında geyiklerin ön uzuvlarının ikinci ve beşinci metakarpal kemiklerinin özelliklerine göre iki sınıfa ayrılabileceğini önerdi: Plesiometacarpalia (Eski Dünya geyiklerinin çoğu) ve Telemetacarpalia (Yeni Dünya geyiklerinin çoğu). Misk geyiğini de Telemetacarpalia içinde Cervidae familyasına üye olarak kabul etti. Telemetacarpal geyikler yalnızca eklemden uzak olan ögelere shaip olsa da plesiometacarpal geyikler ekleme yakın ögelere de sahiptir. Yirminci yüzyılın sonuna doğru yapılmış olan ve kromozomların diploit sayılarını temel alan sınıflandırma ise içinde çeşitli tutarsızlıklar barındıran hatalı bir sınıflandırmadır.
1987 yılında zoolog Colin Groves ve üç alt familya tanımladı: Cervinae, Hydropotinae ve Odocoileinae; hydropotinlerin boynuzsuz olduğunu ve diğer iki alt familyanın da iskeletsel morfolojilerinde farklılıkları olduğunu belirttiler. 2000 yılında ise bu sınıflandırmadan vazgeçtiler.
2000'lerin ikinci yarısından sonra yapılan moleküler filogenetik analizlerin hepsi Hydropotes'in 'un kardeş taksonu olduğunu ve "Hydropotinae" alt familyasının geçerliliğinin olmadığını gösterir.
Dış akrabalıklar
2003 yılına kadar Moschidae (misk geyiği) familyası Cervidae ile kardeş takson olarak görülüyordu ancak Fransa Ulusal Doğa Tarihi Müzesi'nden Alexandre Hassanin ve arkadaşlarının mitokondriyal ve nükleer analizleri Moschidae ve Bovidae'nin Cervidae'ye bir kardeş klad oluşturduğunu gösterdi. Bu araştırmaya göre Cervidae familyası Bovidae-Moschidae kladından yaklaşık 27 ila 28 milyon yıl önce ayrılmıştır. Aşağıdaki kladogram 2003 yılında yapılan bu araştırmayı temel almıştır.
| Ruminantia |
| |||||||||||||||||||||||||||
İç akrabalıklar
Clément Gilbert ve arkadaşalrı tarafından 2006'da yayımlanan bir filogenetik araştırma ile Cervidae familyası iki ana klada ayrıldı: Capreolinae (telemetacarpal ya da Yeni Dünya geyikleri) ve Cervinae (plesiometacarpal ya da Eski Dünya geyikleri). 20. yüzyılın sonlarındaki araştırmalar da familyada benzer bir ayrımı göstermekteydi. Bu ve önceki araştırmalar Cervinae'nin monofilik olduğunu desteklemekteyken Capreolinae parafiletik olarak görünmektedir. 2006 yılındaki araştırma Cervinae için iki ayrı soy olduğunu gösterdi: , , Dama ve cinslerini kapsayan Cervini ile Muntiacus ve cinslerini kapsayan Muntiacini. Capreolinae içinde üç soy vardır: Alces cinsini içeren Alceini, [[Capreolus}} cinsi ve Hydropotinae alt familyasını içeren Capreolini ile , Hippocamelus, Mazama, , Pudu ve cinslerini içeren Rangiferini. Aşağıdkai kladogram 2006 yılı araştırmasını temel almıştır.
| Cervidae |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kaynakça
- ^ Groves, C. (2007). "Family Cervidae". ; Foss, S. E. (Ed.). The Evolution of Artiodactyls. Illustrated. Baltimore, US: Johns Hopkins University Press. ss. 249-56. ISBN .
- ^ ; Reeder, D.M., (Ed.) (2005). Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3ncü bas.). Johns Hopkins University Press. ISBN . OCLC 62265494.
- ^ a b Goss, R. J. (1983). Deer Antlers Regeneration, Function and Evolution. Oxford, UK: Elsevier. ss. 43-51. ISBN .
- ^ Brooke, V. (1878). "On the classification of the Cervidœ, with a synopsis of the existing species". . 46 (1). ss. 883-928. doi:10.1111/j.1469-7998.1878.tb08033.x.
- ^ Groves, C.; (1987). "Relationships of living deer". Wemmer, C. (Ed.). Biology and Management of the Cervidae : A Conference held at the Conservation and Research Center, National Zoological Park, Smithsonian Institution, Front Royal, Virginia, August 1–5, 1982. Washington, US: Smithsonian Institution Press. ss. 21-59. ISBN .
- ^ (2000). "Valid and invalid nomenclature of living and fossil deer, Cervidae" (PDF). Acta Theriologica. 45 (3). ss. 289-307. doi:10.4098/at.arch.00-30
![image]()
. 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). - ^ Christian Pitra; Joerns Fickel; Eric Meijaard; Colin grooves (2004). "Evolution and phylogeny of old world deer". Molecular Phylogenetics and Evolution. 33 (3). ss. 880-895. Bibcode:2004MolPE..33..880P. doi:10.1016/j.ympev.2004.07.013. (PMID) 15522810.
- ^ Gilbert, C.; Ropiquet, A.; Hassanin, A. (2006). "Mitochondrial and nuclear phylogenies of Cervidae (Mammalia, Ruminantia): Systematics, morphology, and biogeography". Molecular Phylogenetics and Evolution. 40 (1). ss. 101-117. Bibcode:2006MolPE..40..101G. doi:10.1016/j.ympev.2006.02.017. (PMID) 16584894.
- ^ Hassanin, A., Delsuc, F., Ropiquet, A., Hammer, C., van Vuuren, B. J., Matthee, C., Ruiz-Garcia, M., Catzeflis, F., Areskoug, V., Nguyen, T. T., & Couloux, A. (2012). Pattern and timing of diversification of Cetartiodactyla (Mammalia, Laurasiatheria), as revealed by a comprehensive analysis of mitochondrial genomes. Comptes Rendus Biologies, 335(1), 32–50.
- ^ Heckeberg, N. S., Erpenbeck, D., Wörheide, G., & Rössner, G. E. (2016). Systematic relationships of five newly sequenced cervid species. PeerJ, 4, e2307.
- ^ Heckeberg, N. S. (2020). The systematics of the Cervidae: A total evidence approach. PeerJ, 8, e8114.
- ^ a b Hassanin, A.; Douzery, E. J. P. (2003). "Molecular and morphological phylogenies of Ruminantia and the alternative position of the Moschidae". Systematic Biology. 52 (2). ss. 206-28. doi:10.1080/10635150390192726
![image]()
. (PMID) 12746147. - ^ Gilbert, C.; Ropiquet, A.; Hassanin, A. (2006). "Mitochondrial and nuclear phylogenies of Cervidae (Mammalia, Ruminantia): Systematics, morphology, and biogeography". Molecular Phylogenetics and Evolution. 40 (1). ss. 101-17. Bibcode:2006MolPE..40..101G. doi:10.1016/j.ympev.2006.02.017. (PMID) 16584894.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Geyik ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Cervidae. ITIS - Integrated Taxonomic Information System.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Geyik geyikgiller Latince Cervidae familyasinda gevis getiren otobur memeli hayvanlarin ortak adidir Cift toynaklilar takiminda bulunan akraba familyalardaki benzer hayvanlar da genel olarak geyik diye adlandirilmaktadir GeyikSol ustten saat yonunde Kizil geyik Cervus elaphus Cervus nippon barasinga Rucervus duvaucelii ren geyigi Rangifer tarandus ve ak kuyruklu geyik Odocoileus virginianus Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif MammaliaTakim ArtiodactylaInfra takim Familya Cervidae Goldfuss 1820Tip cinsLinnaeus 1758Alt familyalarYasam alaniGeyikler Antarktika ve Avustralya disindaki kitalarda oldukca yaygin olarak dagilmistir Afrika kitasinda Kuzey bolumunde Tunus ve Cezayir in Atlas Daglari nda bir miktar kizil geyik bulunmaktadir Geyikler tundradan tropikal yagmur ormanlarina kadar cesitli biyomlarda yasar Her ne kadar ormanlarla bagdastirilsa da bircok geyik turu ekotondur yani ormanlar ve caliliklar ile kirlik ve savanlar arasindaki gecis bolgelerinde yasar Buyuk geyik turlerinin cogu tum dunyada iliman yaprak doken agac ormanlarinda daglik karisik ibreli agac ormanlarinda tropikal mevsimlik kuru ormanlarda ve savanlarda bulunur Ormanlar icinde bazi bolgelerin kismen agaclardan temizlenmesi aslinda geyik populasyonlarina yardimci olur Bu sekilde geyiklerin sevdigi ot tiplerinin yetismesi icin yer acilir Yine de bu populasyonlarin buyumesi ve hayatta kalmasi icin gizlenmelerine yardimci olacak uygun ve yeteri kadar ormanlik ve calilik bulunmasi gereklidir Orta ve Guney Amerika nin broket ve pudusu ile Asya nin muncagi gibi kucuk geyikler ise genelde sik ormanlarda yasar ve acik alanlarda pek gorulmezler Ayrica yalnizca daglarda otlaklarda batakliklarda ve islak savanlarda ya da collerle sarilmis irmak bolgelerinde yasayan ozellesmis geyik turleri de bulunur Bazi geyikler kutup bolgesi cevresinde hem Kuzey Amerika hem de Avrasya da yayilmistir Arktik tundra ve taygalarda yasayan ren geyigi ile taygalar ve komsu bolgelerinde yasayan sigin bunlara ornektir Asya nin iliman kesiminde geyiklerin en cok bulundugu bolgeler Kuzey Kore Mancurya Kuzeydogu Cin ve Rusya nin Ussuri bolgesindeki karisik yaprak doken agac ormanlari daglik ibreli agac ormanlari ve taygalardir Bu dunyanin en zengin yaprak doken ve ibreli agac ormanlarindan olan bolgede Sibirya karacasi sika geyigi ren geyigi Kanada geyigi ve sigin bulunur Bu bolgenin hemen guneyinde Cin de olagandisi olan Peder David geyigi ile karsilasilir Sika geyigi ve Kanada geyigi gibi geyikler tarih boyunca boynuzlari icin avlanmistir Ren geyigi de kismen evcillestirilerek suruler halinde beslenmistir Barselona hayvanat bahcesinde cital surusu Tropiklerde ise Guney ve Guneydogu Asya da Hindistan Nepal ve bir zamanlar Tayland gibi ulkelerde buyuk oranda geyige rastlanir Kuzey Hindistan in Ganj Nehri Ovasi nin ve Nepal in Terai bolgesinin tropikal mevsimlik nemli ve kuru yaprak doken agac ormanlari ve hem nemli hem kuru savanlarinda cital domuz geyigi barasinga Hint sambar geyigi ve Hint muncagi yasar Ganj Ovasi nin hemen kuzeyindeki Kesmir Vadisi nde nadir rastlanan bir alt turu olan Kesmir geyigine rastlanir Bir zamanlar tropikal mevsimlik nemli yaprak doken agac ormanlari ve nemli savanlari olan Tayland in Chao Praya Nehri Vadisi nde domuz geyigi gunumuzde soyu tukenmistir Hint sambar geyigi ve Hint muncagi yasardi Gunumuzde hem barasinga hem de turlerine nadiren rastlanir ve soylari tehdit altindadir Tayland taki domuz geyigi populasyonu da enderdir Cital ve barasingha buyuk suruler halinde yasar Hint sambar geyigi de buyuk gruplar halinde bulunabilir Butun bu geyik turlerinin bir arada yasamalari hepsinin beslenmek icin degisik bitki turlerini tercih etmeleridir Bu geyikler yasam alanlarini ayni zamanda Asya filleri cesitli antilop turleri ve vahsi okuzler gibi diger otcullarla paylasirlar Turkiye de dogal olarak 5 geyik turu bulunur Bunlar sigin Mezopotamya geyigi Algeyik karaca ve kizil geyiktir Bu turlerden sigin ve Mezopotamya geyigi asiri avlanma sonucu yok olup artik Turkiye de gorulmemektedir Alageyik neredeyse tukenmek uzeredir kizil geyik tehlike altinda kucuk ve daginik populasyonlarda hayatini surdurmektedir karaca ise hala yaygindir fakat nufusu azalmaktadir Kuzey Amerika da en yogun geyik populasyonlarina Kanada Rocky Daglari ile Alberta ve British Kolombiya bolgeleri arasindaki Kolumbiya Daglari nda rastlanir Burada Kuzey Amerika da yasayan bes geyik turunun tamamina rastlanir Ak kuyruklu geyik katir geyigi ren geyigi Kanada geyigi ve sigin Bu bolgede dag eteklerinde nemli ibreli agac ormanlari ve Alp tarzi otlaklar ovalarda ise gollerin ve akarsularin yakininda tarim bolgeleri ile yaprak doken ormanlardan olusan parklar bulunur Ren geyigi daha yuksek rakimda subalpin otlaklar ve alpin tundralarda yasar Ak kuyruklu geyik topraklarin tarima acilmasi ve ibreli agac ormanlarinin acilarak yerine yaprak doken agaclarin yetismesi nedeniyle yasam alanlarini Kanada Rocky Daglarinin eteklerine kadar genisletmistir Orta ve Guney Amerika da cesitli kucuk broket turleri ve guneydogu Asya da da cesitli kucuk muncak turleri yasar Yukarida belirtilen buyuk geyik turlerinin aksine bu geyik turleri daha cok yalniz dolasir ve sik ormanlarda saklanmayi tercih eder Dolayisiyla da populasyon yogunluklari daha dusuktur Avustralya ya 19 yuzyilda getirilen alti geyik turu buraya uyum saglamayi basarabilmistir Bunlar alageyik kizil geyik sambar geyigi domuz geyigi rusa geyigi ve benekli geyiktir Yeni Zelanda ya 1900 lerin basinda sokulan kizil geyik 1960 larin sonundan beri geyik ciftliklerinde evcillestirilmis olarak yetistirilmektedir Ozelliklerdiger gevis getiren cift toynaklilarin boynuzlarindan farklidir Geyik boynuzlari ozellikle yazlari olmak uzere her yil gelisen kemiksi bir yapiya sahiptir ve genellikle yalnizca erkek geyiklerde olusur Genc bir geyigin ilk boynuzlari dogustan itibaren baslarindaki iki kucuk cikintidan buyuyerek gelisir Yeni cikan boynuzlar kalin bir kadife tabakasinin icinde gelisir ve bu tabaka icindeki kemik sertlesene kadar birkac ay boynuz uzerinde kalir Daha sonra bu kadife tabaka halk arasinda inanildiginin aksine dokulmez ama yirtilarak parcalanir ve boynuzdan ayrilir Geyiklerin izledikleri ana guzergahlarin avcilar tarafindan izlenebilmesinin bir yolu da geyiklerin surtunme lerini izlemektir Surtunmeler geyiklerin bolgelerini belirlemek icin goz kenarinda ve alinlarindaki bezlerden salgilanan kokunun cevreye birakilmasi icin kullanilir Ciftlesme mevsiminde erkekler suru icindeki disileri cekebilmek icin birbirleriyle boynuz boynuza dovusur Birbirinin etrafinda donen erkek geyikler bacaklarini buker kafalarini eger ve birbirlerinin ustune saldirir Yeni dogmus geyik yavrusu Disi geyik bir batinda bir ya da iki yavru dogurur ucuzlere cok az rastlanilabilir Hamilelik suresi karaca icin on ay kadardir Yavrularin cogu kurklerinin uzerinde beyaz benekler ile dogar ancak yaslandikca bu lekeler kaybolur Yalnizca alageyik bu benekleri yasami boyunca tasir Geyik yavrusu dogumunu izleyen ilk yirmi dakika icinde ilk adimlarini atar Anne geyik yavrusunu uzerinde koku kalmayincaya kadar yalayarak temizler boylece avci hayvanlarin yavrulari bulmasini engeller Yavru geyik bir hafta kadar otlarin icinde gizlenmis olarak kaldiktan sonra annesi ile birlikte yuruyebilecek kadar guclenir Anne ve yavru yaklasik bir yil kadar birlikte kalir Erkek yavru bir daha asla annesini gormez ama disi yavru daha sonra bazen kendi yavrulariyla birlikte annesinin yanina gelerek kucuk suruler olusturur Geyiklerin genellikle engebeli ormanlik araziye uygun uzun guclu bacaklari ve kivrak kucuk govdeleri vardir Geyikler ayni zamanda mukemmel yuzucudur Alt cene dislerinin uzerindeki yarimay seklinde mineleri sayesinde oldukca farkli bitkileri cigneyebilir Geyikler gevis getirir ve mideleri dort odaciklidir Hemen hemen her geyigin gozlerinin onunde bezcikler bulunur Bu bezciklerde bolgelerini belirlemeye yarayan guclu kokulu feromon bulunur Bircok tur geyigin erkekleri sinirlendiklerinde ya da heyecanlandiklarinda bu bezleri genis genis acar Tum geyiklerin karacigerinde safra kesesi bulunmaz Boynuzu olmayan ve ust kopekdisleri fildisi gibi buyuyen su geyigi bu ozellikleriyle diger geyik turlerinden ayrilir Geyikler beslenmelerinde secicidir Yapraklarla beslenirler Otcul standartlarinda ozellesmemis kucuk mideleri vardir Besin gereksinimleri oldukca yuksektir Koyun ve ineklerin yaptigi gibi dusuk kalite lifli besinlerden cok miktarda sindirmeye calismak yerine kolayca sindirilebilen tomurcuklari genc yapraklari taze cimenleri yumusak ince dallari meyve mantar ve likenleri tercih eder Taksonomi ve siniflandirmaGeyik kafatasi Geyikler Artiodactyla takiminin Cervidae familyasini olusturur Bu familya ilk olarak Alman zoolog Georg August Goldfuss tarafindan 1820 de yayimlanan Handbuch der Zoologie eserinde bilimsel olarak tanimlandi Uc alt familya tanimlanmisti 1828 yilinda Ingiliz zoolog tarafindan tanimlanan Capreolinae Goldfuss tarafindan tanimlanan Cervinae ve 1898 yilinda Fransiz zoolog Edouard Louis Trouessart tarafindan tanimlanan Hydropotinae Geyiklerin siniflandirilmasina yonelik diger oneriler morfolojik ve genetik farklar uzerine temellendirilmistir Doga bilimci 1878 yilinda geyiklerin on uzuvlarinin ikinci ve besinci metakarpal kemiklerinin ozelliklerine gore iki sinifa ayrilabilecegini onerdi Plesiometacarpalia Eski Dunya geyiklerinin cogu ve Telemetacarpalia Yeni Dunya geyiklerinin cogu Misk geyigini de Telemetacarpalia icinde Cervidae familyasina uye olarak kabul etti Telemetacarpal geyikler yalnizca eklemden uzak olan ogelere shaip olsa da plesiometacarpal geyikler ekleme yakin ogelere de sahiptir Yirminci yuzyilin sonuna dogru yapilmis olan ve kromozomlarin diploit sayilarini temel alan siniflandirma ise icinde cesitli tutarsizliklar barindiran hatali bir siniflandirmadir 1987 yilinda zoolog Colin Groves ve uc alt familya tanimladi Cervinae Hydropotinae ve Odocoileinae hydropotinlerin boynuzsuz oldugunu ve diger iki alt familyanin da iskeletsel morfolojilerinde farkliliklari oldugunu belirttiler 2000 yilinda ise bu siniflandirmadan vazgectiler 2000 lerin ikinci yarisindan sonra yapilan molekuler filogenetik analizlerin hepsi Hydropotes in un kardes taksonu oldugunu ve Hydropotinae alt familyasinin gecerliliginin olmadigini gosterir Dis akrabaliklar 2003 yilina kadar Moschidae misk geyigi familyasi Cervidae ile kardes takson olarak goruluyordu ancak Fransa Ulusal Doga Tarihi Muzesi nden Alexandre Hassanin ve arkadaslarinin mitokondriyal ve nukleer analizleri Moschidae ve Bovidae nin Cervidae ye bir kardes klad olusturdugunu gosterdi Bu arastirmaya gore Cervidae familyasi Bovidae Moschidae kladindan yaklasik 27 ila 28 milyon yil once ayrilmistir Asagidaki kladogram 2003 yilinda yapilan bu arastirmayi temel almistir Ruminantia Tragulidae Antilocapridae Giraffidae Cervidae Bovidae Moschidae Ic akrabaliklar Clement Gilbert ve arkadasalri tarafindan 2006 da yayimlanan bir filogenetik arastirma ile Cervidae familyasi iki ana klada ayrildi Capreolinae telemetacarpal ya da Yeni Dunya geyikleri ve Cervinae plesiometacarpal ya da Eski Dunya geyikleri 20 yuzyilin sonlarindaki arastirmalar da familyada benzer bir ayrimi gostermekteydi Bu ve onceki arastirmalar Cervinae nin monofilik oldugunu desteklemekteyken Capreolinae parafiletik olarak gorunmektedir 2006 yilindaki arastirma Cervinae icin iki ayri soy oldugunu gosterdi Dama ve cinslerini kapsayan Cervini ile Muntiacus ve cinslerini kapsayan Muntiacini Capreolinae icinde uc soy vardir Alces cinsini iceren Alceini Capreolus cinsi ve Hydropotinae alt familyasini iceren Capreolini ile Hippocamelus Mazama Pudu ve cinslerini iceren Rangiferini Asagidkai kladogram 2006 yili arastirmasini temel almistir Cervidae Eski Dunya geyikleri Muntiacus reevesi Elaphodus cephalophus Cervini Dama dama Dama mesopotamica Rusa timorensis Rusa unicolor Cervus elaphus Cervus albirostris Cervus nippon Cervus canadensis Elaphurus davidianus Axis porcinus Axis axis Yeni Dunya geyikleri Rangifer tarandus Mazama americana Odocoileus virginianus Odocoileus hemionus Pudu puda Hippocamelus antisensis Capreolus capreolus Hydropotes inermis Alces alces Kaynakca Groves C 2007 Family Cervidae Foss S E Ed The Evolution of Artiodactyls Illustrated Baltimore US Johns Hopkins University Press ss 249 56 ISBN 978 0 801 88735 2 Reeder D M Ed 2005 Mammal Species of the World A Taxonomic and Geographic Reference 3ncu bas Johns Hopkins University Press ISBN 978 0 8018 8221 0 OCLC 62265494 a b Goss R J 1983 Deer Antlers Regeneration Function and Evolution Oxford UK Elsevier ss 43 51 ISBN 9780323140430 Brooke V 1878 On the classification of the Cervidœ with a synopsis of the existing species 46 1 ss 883 928 doi 10 1111 j 1469 7998 1878 tb08033 x Groves C 1987 Relationships of living deer Wemmer C Ed Biology and Management of the Cervidae A Conference held at the Conservation and Research Center National Zoological Park Smithsonian Institution Front Royal Virginia August 1 5 1982 Washington US Smithsonian Institution Press ss 21 59 ISBN 978 0 87474 981 6 2000 Valid and invalid nomenclature of living and fossil deer Cervidae PDF Acta Theriologica 45 3 ss 289 307 doi 10 4098 at arch 00 30 9 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Christian Pitra Joerns Fickel Eric Meijaard Colin grooves 2004 Evolution and phylogeny of old world deer Molecular Phylogenetics and Evolution 33 3 ss 880 895 Bibcode 2004MolPE 33 880P doi 10 1016 j ympev 2004 07 013 PMID 15522810 Gilbert C Ropiquet A Hassanin A 2006 Mitochondrial and nuclear phylogenies of Cervidae Mammalia Ruminantia Systematics morphology and biogeography Molecular Phylogenetics and Evolution 40 1 ss 101 117 Bibcode 2006MolPE 40 101G doi 10 1016 j ympev 2006 02 017 PMID 16584894 Hassanin A Delsuc F Ropiquet A Hammer C van Vuuren B J Matthee C Ruiz Garcia M Catzeflis F Areskoug V Nguyen T T amp Couloux A 2012 Pattern and timing of diversification of Cetartiodactyla Mammalia Laurasiatheria as revealed by a comprehensive analysis of mitochondrial genomes Comptes Rendus Biologies 335 1 32 50 Heckeberg N S Erpenbeck D Worheide G amp Rossner G E 2016 Systematic relationships of five newly sequenced cervid species PeerJ 4 e2307 Heckeberg N S 2020 The systematics of the Cervidae A total evidence approach PeerJ 8 e8114 a b Hassanin A Douzery E J P 2003 Molecular and morphological phylogenies of Ruminantia and the alternative position of the Moschidae Systematic Biology 52 2 ss 206 28 doi 10 1080 10635150390192726 PMID 12746147 Gilbert C Ropiquet A Hassanin A 2006 Mitochondrial and nuclear phylogenies of Cervidae Mammalia Ruminantia Systematics morphology and biogeography Molecular Phylogenetics and Evolution 40 1 ss 101 17 Bibcode 2006MolPE 40 101G doi 10 1016 j ympev 2006 02 017 PMID 16584894 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Geyik ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Cervidae ITIS Integrated Taxonomic Information System