Demokritos Grekçe telaffuz ðiˈmo kri tos Grekçe Δημόκριτος Dēmókritos halkın seçtiği anlamına gelir

Demokritos (Grekçe telaffuz: ; Grekçe: Δημόκριτος, Dēmókritos, "halkın seçtiği" anlamına gelir; y. 460 - y. MÖ 370), geliştirdiği atomcu evren teorisi formülasyonu ile tanınan Sokrates öncesi Antik Yunan filozof.

Demokritos (Democritus)

Tam adı	Demokritos (Democritus)
Doğumu	y. MÖ 460 Abdera, Trakya
Ölümü	y. MÖ 370 (yaklaşık 90 yaşında)
Çağı	Sokrates öncesi felsefe
Bölgesi	Batı felsefesi
Okulu	Sokrates öncesi felsefe Atomculuk Materyalizm
İlgi alanları	Metafizik Matematik Astronomi
Önemli fikirleri	Atomculuk Etiyoloji (nedensellik) Euthymia Uzak yıldızların bir konsantrasyonu olarak Samanyolu (Via Lactea)
Etkilendikleri Leukippos Samoslu Melissus
Etkiledikleri Epikür Pyrrhon Lukretius Aristoteles Montaigne Baruch Spinoza George Santayana Karl Marx Friedrich Nietzsche Michel Onfray

Demokritos, Trakya'nın Abdera kentinde MÖ 460 civarında doğdu, ancak tam olarak hangi yıl olduğu hakkında anlaşmazlıklar vardır. Metinlerde sıklıkla birlikte bahsedildiği için, tam katkılarını akıl hocası Leucippus'un katkılarından ayırmak zordur. Leucippus'tan alınan atomlar hakkındaki kuramsal düşünceleri, bazılarının Demokritos'u diğer Yunan filozoflarından daha çok bir bilim insanı olarak görmesine neden olan 19. yüzyıl atomik yapı anlayışına geçici ve kısmi bir benzerlik taşır; ancak fikirleri çok farklı temellere dayanıyordu.'da büyük ölçüde görmezden gelinen Demokritos'un Platon tarafından o kadar beğenilmediği söylenir ki, Platon tüm kitaplarının yanmasını diledi. Yine de, kuzey doğumlu filozof Aristo tarafından iyi biliniyordu ve Protagoras'ın öğretmeniydi.

Çoğu kişi Demokritos'u "modern bilimin babası" olarak görür. Yazılarının hiçbiri günümüze ulaşmamıştır; onun engin eserlerinden sadece parçalar bilinmektedir.

Hocası Leukippos'un ortaya koyduğu teoriyi büyük ölçüde geliştirerek ünlenmiştir. Parmenides'in temsil ettiği tekçilik (monism) ile Empedokles'in çokçuluğu (pluralism) karşısındaki aracılık girişimleri sonucu, "Atom veya bölünmeyen öz" teorisi ile ünlenmiştir. (Bazı kaynaklar Empedokles ve Anaksagoras'ı da "atomcular" sınıflandırmasının içine sokmaktadır.)

Varoluş ile ilgili çok kesin bir görüş ortaya koymuştur. Evren'deki oluşuma, kesin bir zorunluluk egemendir. Bütün olup bitenleri bir rastlantı ile izâha çalışmak saçmalıktır. "Yaratılmamış, yok olmayan, değişmeyen varlık, özdeksel atomdur. Öz, maddeyi temsil eder ve onunla her nesne yapılabilir." şeklinde özetlenebilecek bir görüşle, materyalist doğa biliminin ilk temellerini atmıştır.

Atomcular, sadece bir hacim, bir şekil ve belki de bir ağırlık içeren bölünmez en küçük birim olarak târif ettikleri atomun ve atomların hareket ettiği boşluğun (eter - ether - esir) ezelî, ebedî mevcudiyetini ortaya atmışlardır. Bütün bu materyalist görüşlere rağmen, "tek gerçek, atomlar ve atomların hareketidir" prensibini, ruhun açıklanması aşamasında da tutarlı bir şekilde kullanmışlardır.

Bilinçli bir materyalist yaklaşımla, algılama ve düşünmeyi, vücuttaki en ince, en hafif ve en düzgün ateş atomlarının hareketi olarak izâh eden Demokritos, kendisinden önceki düşünürlerin üzerinde durmadığı oranda, ahlâk (etik) ile de ilgilenmiştir.

Hayatı

Hendrick ter Brugghen tarafından *Demokritos, 1628*

Rembrandt, *The Young Rembrandt as Democritus the Laughing Philosopher* (1628-29)

Demokritos'un Trakya'daki Abdera şehrinde bir İyon kolonisi olan Teos'da doğduğu söyleniyordu, ancak bazıları ona diyordu.'a göre 80. (MÖ 460-457) doğdu ve Thrasyllus doğumunu MÖ 470 yılına konumlandırmış olsa da, daha sonraki bir tarihte doğmuş olması daha muhtemeldir., Diogenes Laërtius ix.41'e göre Demokritos'un Anaksagoras'ın yaşlılığı sırasında (y. 440-428) "genç bir adam (neos)" olduğunu söylediği için 460 tarihinin "çok erken" olduğunu iddia etmiştir. Demokritos'un babasının soylu bir aileden olduğu ve o kadar zengin olduğu söylendi ki, Abdera'daki yürüyüşüne Xerxes de katıldı. Demokritos, babasının kendisine bıraktığı mirası, bilgiye olan susuzluğunu gidermek için uzak ülkelere seyahatlerde harcadı. Asya'ya gitti ve hatta Hindistan ve Etiyopya'ya kadar ulaştığı söylendi.

Babylon ve Meroe üzerine yazdığı biliniyor; Mısır'ı ziyaret etti ve Diodorus Siculus orada beş yıl yaşadığını belirtir. Kendisi, çağdaşları arasında hiçbirinin daha büyük yolculuklar yapmadığını, daha fazla ülke görmediğini ve kendisinden daha fazla bilginle tanışmadığını iddia eder. Özellikle bilgisini övdüğü Mısırlı matematikçilerden bahseder. Theophrastus da ondan pek çok ülke görmüş bir adam olarak bahsetmiştir. Diogenes Laërtius'a göre seyahatleri sırasında Keldani magileriyle tanıştı. Xerxes'e eşlik eden magilerden biri olan "Ostanes'in" de ona öğrettiği söylenir.

Memleketine döndükten sonra doğa felsefesi ile meşgul oldu. Kültürleri hakkında daha iyi bilgi edinmek için Yunanistan'ı gezdi. Yazılarında birçok Yunan filozofundan bahseder ve serveti bu filozofların yazılarını satın almasını sağladı. Atomizmin kurucusu Leucippus, onun üzerindeki en büyük etkiye sahip kişiydi. Ayrıca Anaxagoras'ı da över. Diogenes Laertius, Hipokrat'la arkadaş olduğunu söyler ve Demetrius'un şu sözlerinden alıntı yapar: "Görünüşe göre Atina'ya gitti ve tanınmak için endişeli değildi, çünkü şöhretten nefret ediyordu ve Sokrates'i bildiği hâlde, 'Atina'ya geldim ve kimse beni tanımıyordu' sözünden anlaşıldığı kadarıyla, o Sokrates tarafından bilinen biri değildi."Aristo, onu Sokratik öncesi doğa filozofları arasında gösterir.

Demokritos hakkında, özellikle Diogenes Laërtius'daki birçok anekdot, onun tarafsızlığını, alçakgönüllülüğünü ve sadeliğini kanıtlar ve yalnızca çalışmaları için yaşadığını gösterir. Bir hikâye peşinde koşarken daha az rahatsız olmak için kasıtlı olarak kendisini kör ediyor; yaşlılıkta görme yetisini kaybettiği pekala doğru olabilir. Neşeliydi ve hayatın komik yanlarını görmeye her zaman hazırdı, daha sonraki yazarlar, insanların aptallığına her zaman güldüğü çıkarımını yaptılar.

Vatandaşları tarafından çok saygı görüyordu, çünkü Diogenes Laërtius'un dediği gibi, "olayların gerçek olduğu kanıtlanan bazı şeyleri onlara önceden bildirmişti", bu onun hakkındaki bilgisine atıfta bulunabilir. Diodorus Siculus'a göre Demokritos 90 yaşında öldü ve bu da MÖ 370 civarına denk gelmektedir, ancak diğer yazarlar onun 104 ve hatta 109 yaşına kadar yaşadığını söyler.

Halk arasında Gülen Filozof (Laughing Philosopher) (insan aptallıklarına gülmek için), alay etme, aralıksız kahkaha anlamına gelen Abderitan laughter ve alay anlamına gelen Abderite terimleri Demokritos'tan türetilmiştir. Vatandaşları için "Mocker" olarak da biliniyordu.

Felsefe ve bilim

(1868) tarafından *(Democritus meditating on the seat of the soul)*.

Çoğu kaynak, Demokritos'un Leucippus geleneğini takip ettiğini ve Milet ile ilişkili bilimsel rasyonalist felsefeyi sürdürdüklerini söyler. Her ikisi de tamamen materyalistti ve her şeyin doğa kanunlarının sonucu olduğuna inanıyorlardı. Aristoteles veya Platon'un aksine, atomistler dünyayı amaç, ettiren veya olarak akıl yürütme olmaksızın açıklamaya çalıştılar. Atomistler için fizikle ilgili sorular mekanik bir açıklama ile cevaplanmalıdır ("Bu olaya daha önce hangi koşullar neden oldu?"), Rakipleri ise malzeme ve mekaniğin yanı sıra biçimsel ve teleolojik açıklamaları da ("Bu olay ne amaca hizmet etti?"). Eusebios, 'den alıntı yaparak Demokritos'u Xenophanes ile başlayan ve ile sonuçlanan bir felsefe çizgisine yerleştirir.

Demokritos'tan alıntı: "Eğer huzur arıyorsanız daha azını yapın. (If you seek tranquility, do less.)" Marcus Aurelius tarafından Meditations, Gregory Hayes'e göre, IV: 24 (ref. G. Hayes'in Notları)

Estetik

Daha sonraki Yunan tarihçileri, Aristoteles gibi yazarlardan çok önce şiir ve güzel sanatlar üzerine teorik olarak yazdığı için, Demokritos'un estetiği bir araştırma ve inceleme konusu olarak kurmuş olduğunu düşünürler. Özellikle Thrasyllus, filozofun külliyatında bir disiplin olarak estetiğe ait olan altı eseri tanımlamıştır, ancak ilgili eserlerin sadece parçaları mevcuttur; bu nedenle Demokritos'un bu konularla ilgili tüm yazılarının, düşüncelerinin ve fikirlerinin sadece küçük bir yüzdesi bilinebilir.

Atomla ilgili hipotezi

Democritus'un teorisi, her şeyin fiziksel olarak, ancak geometrik olarak bölünemez olan "atomlardan" oluştuğunu; atomlar arasında boşluk olduğunu; atomların yok edilemez olduğu ve her zaman hareket hâlinde olduğunu ve olacağını; sonsuz sayıda ve şekil/boyut olarak farklılık gösteren atom türleri olduğunu savundu. Demokritos atom kütlesinden, "Bölünemezler ne kadar fazlaysa, o kadar ağırdır" dedi. Bununla birlikte, atom ağırlığı konusundaki kesin konumu tartışmalıdır.

Isaac Newton, Posidonius ve Strabo'nun otoritesi hakkındaki fikrin mucidi olarak (İncil'deki Musa olduğuna inandığı) belirsiz 'a itibar etmeyi tercih etse de, Leucippus atomizm teorisini ilk geliştiren kişi yani fikrin mucidi olarak kabul edilmektedir.Stanford Encyclopedia of Philosophy, "Ancak bu teolojik gerekçeli görüş, çok fazla tarihsel kanıt iddia etmiyor gibi görünmektedir" diyor.

Leucippus ve Epicurus ile birlikte Democritus, atomların şekilleri ve bağlanabilirliği üzerine ilk görüşleri önerdi. Malzemenin katılığının ilgili atomların şekline karşılık geldiğini düşündüler. Böylece demir atomları, onları bir katıya kilitleyen kancalarla sağlam ve güçlüdür; su atomları pürüzsüz ve kaygandır; tuz atomları tatlarından dolayı keskin ve sivridir; ve hava atomları hafif ve fırıl fırıldır, diğer tüm materyalleri istila eder. İnsanların analojiler kullanarak, onları şekillerine, boyutlarına ve parçalarının dizilişine göre birbirinden ayıran bir atomun resmini veya görüntüsünü verdi. Dahası, bağlantılar, tek atomlara eklerin verildiği maddi bağlarla açıklandı: bazıları kanca ve gözlerle, diğerleri bilye ve yuvalarla. Democritean atomu, diğer atomlarla mekanik olarak etkileşime giren atıl bir katıdır (sadece diğer gövdeleri hacminden hariç tutar). Buna karşılık, modern, kuantum mekanik atomlar elektrik ve manyetik kuvvet alanları aracılığıyla etkileşime girer ve hareketsiz olmaktan uzaktır.

Atomistlerin teorisi, modern bilimin teorisi ile diğer antik çağ teorilerinden daha uyumlu görünüyor. Bununla birlikte, hipotezin nereden geldiğini anlamaya çalışırken modern bilim kavramlarıyla benzerlik kafa karıştırıcı olabilir. Klasik atomcuların modern atom ve molekül kavramları için deneysel bir temeli olamazdı.

Bununla birlikte, Lucretius, adlı eserinde atomizmi tanımlarken, orijinal atomcu teorisi için çok açık ve zorlayıcı deneysel argümanlar verir. Herhangi bir malzemenin geri dönüşü olmayan çürümeye maruz kaldığını gözlemler. Zamanla, sert kayalar bile su damlalarıyla yavaşça aşınır. Maddeler karışma eğilimindedir: Suyu toprağa karıştırırsanız, çamur nadiren kendi kendine parçalanır. Ahşap çürür. Ancak, doğada ve teknolojide su, hava ve metaller gibi "saf" malzemeleri yeniden yaratmak için mekanizmalar vardır.^[] Meşe tohumu, odunu çoktan çürümüş olan tarihi meşe ağaçlarına benzer ağaçtan yapılmış bir meşe ağacına dönüşecek. Sonuç, malzemelerin birçok özelliğinin, kendi içinde asla bozulmayacak, aynı içsel, bölünmez özellikleri sonsuza kadar saklayan bir şeyden türetilmesi gerektiğidir. Temel soru şudur: Neden dünyadaki her şey henüz çürümedi ve aynı malzemelerden, bitkilerden ve hayvanlardan bazıları tam olarak nasıl tekrar tekrar yaratılabilir? Bölünemez özelliklerin insan duyuları tarafından kolayca görülemeyen bir şekilde nasıl aktarılabileceğini açıklamanın açık bir çözümü, "atomların" varlığını varsaymaktır. Bu klasik "atomlar", modern bilimin atomlarından çok, insanların modern "molekül" kavramına daha yakındır. Klasik atomizmin diğer merkezi noktası, bu "atomlar" arasında hatırı sayılır bir açık alan yani boşluk olması gerektiğidir. Lucretius, boşluğun, gazların ve sıvıların nasıl akıp şekil değiştirebileceğini açıklamak için kesinlikle gerekli olduğunu, metallerin temel malzeme özellikleri değişmeden kalıplanabileceğini savunan makul argümanlar verir^[].

Boşluk hipotezi

Democritus'un 1540'ta tarafından yapılmış resmi.

hipotezi, hiçbir hareketin olamayacağı fikri lehine yanıtlanması zor argümanlar öne süren metafizik mantığın kurucuları Parmenides ve Zeno'nun paradokslarına bir yanıttı. Herhangi bir hareketin bir boşluk -ki bu hiçbir şey değildir- gerektireceğini ama hiçbir şeyin var olamayacağını savundular. Konuya Parmenidean yaklaşım "Bir boşluk olduğunu söylüyorsunuz; bu nedenle boşluk hiçbir şey değildir; bu nedenle boşluk yoktur. (You say there is a void; therefore the void is not nothing; therefore there is not the void.)" idi. Konuya Parmenides'in yaklaşımı ise, hiçbir şeyin olmadığı yerde hava olduğu gözlemiyle doğrulanmış görünüyordu ve aslında maddenin olmadığı yerde bile bir şey var, örneğin ışık dalgaları.

Atomistler, hareketin bir boşluk gerektirdiğini kabul ettiler, ancak hareketin gözlenebilir bir gerçek olduğu gerekçesiyle Parmenides'in argümanını görmezden geldiler. Bu nedenle, bir boşluk olması gerektiğini ileri sürdüler. Bu fikir, gerçekliği yokluğa atfetmenin mantıksal gereksinimlerini karşılayan Newton'un mutlak uzay teorisi olarak rafine bir versiyonda hayatta kaldı. Einstein'ın görelilik teorisi, uzayın kendi başına göreceli olduğu ve genel olarak kavisli bir uzay-zaman manifoldunun bir parçası olarak zamandan ayrılamayacağı anlayışıyla Parmenides ve Zeno'ya yeni bir yanıt verdi. Sonuç olarak, Newton'un konuya getirdiği iyileştirmenin artık gereksiz olduğu düşünülüyor.

Epistemoloji

Demokritos'a göre hakikat bilgisi zordur, çünkü duyular yoluyla algılama özneldir. Aynı duyulardan her birey için farklı izlenimler ortaya çıkardığı için, o zaman duyusal izlenimler yoluyla gerçeği yargılayamayız. Duyuların verilerini yorumlayabilir ve gerçeği ancak akıl yoluyla kavrayabiliriz, çünkü gerçek sonsuz bir derinliktir:

“	Ve yine, diğer hayvanların çoğu bizimkine aykırı izlenimler alıyor; ve hatta her bireyin duyularına göre, işler her zaman aynı görünmez. Öyleyse bu izlenimlerden hangisinin doğru ve hangilerinin yanlış olduğu açık değildir; çünkü bir küme diğerinden daha doğru değildir, ancak ikisi de aynıdır. İşte bu yüzden Demokritos, her halükarda, ya gerçek olmadığını ya da en azından bizim için açık olmadığını söyler.	„

Ve:

“	Dahası, Xenophanes, Zeno of Elea ve Demokritos'un olduğunu buluyorlar:... Demokritos nitelikleri reddettiği için, "Kanı sıcak ya da soğuk olduğunu söyler, ama gerçek atomlar ve boşluktur" ve tekrar, "Bir hakikat hakkında hiçbir şey bilmiyoruz, çünkü gerçek bir kuyudadır."	„

Bilmenin iki çeşidi vardır, biri "meşru" (γνησίη, gnēsiē, "hakiki", "genuine") ve diğerini "gayrimeşru" (σκοτίη, skotiē, "gizli", "secret") olarak adlandırır. "Gayrimeşru" bilgi duyular yoluyla algılama ile ilgilidir; bu nedenle yetersiz ve özneldir. Bunun nedeni, duyusal algının, atomların nesnelerden duyulara geçişlerinden kaynaklanmasıdır. Bu farklı atom şekilleri bize geldiğinde, şekillerine göre duyularımızı harekete geçirir ve duyusal izlenimlerimiz bu uyarılardan doğar.

İkinci tür bilgi, "meşru" bilgi, akıl yoluyla elde edilebilir, diğer bir deyişle, "gayrimeşru"dan gelen tüm duyu verileri akıl yürütme yoluyla detaylandırılmalıdır. Bu şekilde kişi, "gayrimeşru" bilgisinin yanlış algısından uzaklaşabilir ve tümevarımlı akıl yürütme yoluyla gerçeği kavrayabilir. Duyu izlenimleri dikkate alındıktan sonra, görünüşlerin nedenleri incelenebilir, görünüşleri yöneten yasalar hakkında sonuçlar çıkarılabilir ve ilişkili oldukları nedenselliği (αἰτιολογία, etiyoloji) keşfedilebilir. Bu, parçalardan bütüne ya da görünürden görünmeyene (tümevarımlı akıl yürütme) düşüncenin prosedürüdür. Bu, Demokritos'un neden erken dönem bir bilimsel düşünür olarak kabul edildiğinin bir örneğidir. Süreç, modern dünyada bilimin sonuçlarını topladığı şeyi anımsatmaktadır:

“	Ancak Canonsda Demokritos, biri duyular yoluyla, diğeri de akıl yoluyla olmak üzere iki tür biliş olduğunu söylüyor. Bunlardan birine, hakikatin yargılanması için güvenilirliğini tasdik eden zeka aracılığıyla 'meşru' diyor ve duyular aracılığıyla, doğru olanın ayrımcılığındaki yersizliğini inkâr ederek 'gayrimeşru' adını veriyor. Gerçek sözlerinden alıntı yapacak olursak: Bilginin iki biçimi vardır, biri meşru, diğeri gayrimeşru. Gayrimeşru, tüm bu gruba aittir: görme, duyma, koku alma, tatma, dokunma. Diğeri meşru ve ondan ayrıdır. Sonra, gayrimeşru yerine meşru olanı tercih ederek devam eder: Gayrimeşru artık daha küçük bir şey göremediğinde, duyamadığında, koklayamadığında, tat alamadığında veya dokunarak algılayamadığında, ancak daha ince meselelerin incelenmesi gerekir, o zaman meşru hale gelir, çünkü daha ince bir algılama organına sahiptir.	„

Ve:

“	Confirmationsda ... diyor ki: Ama biz gerçekte hiçbir şeyi kesin olarak kavrayamıyoruz, sadece bedenin ve ona giren ve ona baskı yapan şeylerin (atomların) durumuna göre değişen şeyleri.	„

İlaveten:

“	Demokritos, 'Pers kralı olmaktansa bir nedensellik keşfetmeyi tercih ediyor' derdi.	„

Etik ve politika

*Ağlayan Herakleitos ve gülen Demokritos (Crying Heraclitus and laughing Democritus)*, bir 1477 İtalyan freskinden, Pinacoteca di Brera, Milano.

Demokritos'un ahlakı ve siyaseti bize daha çok özdeyiş biçiminde gelir. Bu nedenle, Stanford Encyclopedia of Philosophy, şunu söyleyecek kadar ileri gitti: "hangi parçaların gerçekten Demokritos'un olduğuna karar vermenin zor" olduğuna dikkat ederek "çok sayıda etik sözlere rağmen, Demokritos'un etik görüşlerinin tutarlı bir açıklamasını oluşturmak zordur."

"Eşitlik her yerde asildir" diyor ama kadınları veya köleleri bu duyguya dâhil edecek kadar kapsayıcı değildir. Bir demokraside yoksulluk, zorbalar döneminde refahtan daha iyidir, aynı nedenle, köleliğe karşı özgürlüğü tercih etmek de aynı nedenden ötürüdür. Batı Felsefesi Tarihi'nde Bertrand Russell, Demokritos'un "Yunanların demokrasi dediği şeye" aşık olduğunu yazar. Demokritos, "bilge adam tüm ülkelere aittir, çünkü büyük bir ruhun yurdu bütün dünyadır" demişti. Demokritos, iktidardakilerin "fakirlere ödünç vermeyi, onlara yardım etmeyi ve onlara lütfetmeyi kendilerine bırakın, o zaman acıma ve izolasyon değil, vatandaşlar arasında yoldaşlık, karşılıklı koruma ve armoni ile kataloglanacak diğer birçok başka güzel şeyler olur." Akılla kullanıldığında para cömertliğe ve hayırseverliğe yol açarken, aptallık için kullanılan para tüm toplum için ortak bir masrafa yol açar -kişinin çocukları için aşırı para istiflemesi açgözlülüktür. Para kazanmak yararsız olmasa da, bunu yanlış bir davranış sonucunda yapmanın "her şeyin en kötüsü" olduğunu söyler. Zenginlik konusunda kararsızdır ve ona kendi kendine yeterlilikten çok daha az değer verir. Şiddetten hoşlanmıyordu ama pasifist değildi: şehirleri savaşa hazırlanmaya çağırdı ve bir toplumun bir suçluyu veya düşmanı infaz etme hakkına sahip olduğuna inanıyordu, ancak bu bazı yasaları, antlaşmaları veya yemini ihlal etmiyordu.

İyiliğin, doğuştan gelen insan doğasından çok, pratik ve disiplinden geldiğine inanıyordu. Kişinin kötülerden uzaklaşması gerektiğine inandı ve böyle bir ilişkinin kötülüğe yatkınlığı artırdığını belirtti. Öfke, kontrol edilmesi zor olsa da, kişinin rasyonel olması için öfkeye hakim olunması gerekir. Komşularının felaketlerinden zevk alanlar, servetlerinin içinde yaşadıkları topluma bağlı olduğunu anlayamazlar ve her türlü sevinci kendileri ellerinden alırlar. Demokritos, mutluluğun () ruhun bir özelliği olduğuna inanıyordu. Olabildiğince az kederle mutlu bir yaşamı savundu, bunun ne tembellik ne de dünyevi zevklerle uğraşmakla başarılamayacağını söyledi. Memnuniyet, ılımlılık ve ölçülü bir yaşamla kazanılacağını söyledi; memnun olmak için kişinin -kıskançlık veya hayranlık için çok az düşünerek- yargılarını mümkün olana vermesi ve sahip olduklarından tatmin olması gerekir. Demokritos, bayramların ve kutlamaların neşe ve rahatlama için gerekli olduğunu düşündüğü için zaman zaman savurganlığı onayladı. Eğitimi en soylu uğraşlar olarak görüyordu, ancak anlamsız öğrenmenin hataya yol açtığı konusunda da uyardı.

Matematik

Demokritos aynı zamanda özellikle matematik ve geometrinin öncülerindendi. Democritus'un tüm çalışmaları Orta Çağ'da hayatta kalamadığı için, bunu yalnızca diğer yazılarındaki eserlerinden (Sayılar Üzerine [On Numbers], Geometrikler Üzerine [On Geometrics], Teğetler Üzerine [On Tangencies], Dönüşüm Üzerine [On Mapping] ve İrrasyoneller Üzerine [On Irrationals] başlıklı) alıntılarından biliyoruz.

Arşimet'e göre Demokritos, aynı taban alanı ve yüksekliğe sahip bir koni ve piramidin sırasıyla bir silindir veya prizmanın hacminin üçte birine sahip olduğunu ilk gözlemleyenler arasındadır. Arşimet, Demokritos'un bu ifadenin herhangi bir kanıtını sunmadığını, bunun Cnidus'lu Eudoxus tarafından sağlandığını belirtti.

Ayrıca Plutarch (Plut. De Comm. 39) Demokritos'un şu soruyu gündeme getirdiğini belirtmiştir: Eğer tabana paralel bir düzlem bir koniyi keserse, kesitin ve koninin tabanının yüzeyleri eşit mi yoksa değil mi? Eşit iseler, koni bir silindir hâline gelirken, eşit değilse, koni girintiler veya adımlarla "düzensiz bir koni" hâline gelir. Bu soru matematik yoluyla kolayca çözülebilir ve bu nedenle Demokritos'un sonsuz küçüklerin ve integral hesabın öncüsü olarak düşünülebileceği öne sürülmüştür.

Antropoloji, biyoloji ve kozmoloji

Doğa üzerine yaptığı çalışmalar konularla ilgili, İnsanın Doğası Üzerine [On the Nature of Man], Vücut Üzerine [On Flesh] (iki kitap), Akıl Üzerine [On Mind], Duyular Üzerine [On the Senses], Tatlar Üzerine [On Flavors], Renkler Üzerine [On Colors], Tohumlar ve Bitkiler ile Meyvelerle İlgili Nedenler [Causes concerned with Seeds and Plants and Fruits] ve Hayvanlarla İlgili Nedenler [Causes concerned with Animals] (üç kitap) kitaplarından alıntılarla bilinir. Hayatının çoğunu deneyerek ve bitkilerle mineralleri inceleyerek geçirdi ve birçok bilimsel konu üzerine uzun uzun yazılar yazdı. Demokritos, ilk insanların anarşik ve hayvani bir yaşam sürdüklerini, tek tek yiyecek aramaya çıktıklarını ve en lezzetli otlarla ve ağaçlarda yabani olarak yetişen meyvelerle hayatta kaldıklarını düşünüyordu. Vahşi hayvan korkusuyla birlikte toplumlara sürüldüklerini söyledi. Bu ilk insanların dili olmadığına, ancak yavaş yavaş kendilerini ifade etmeye başladıklarına, her tür nesne için semboller oluşturmaya başladıklarına ve bu şekilde birbirlerini anlamaya başladıklarına inanıyordu. İlk insanların zahmetli bir şekilde yaşadıklarını, yaşamın hiçbir faydasına sahip olmadığını; giyim, barınma, ateş, evcilleştirme ve çiftçilik gibi şeylerin onlar tarafından bilinmediğini söylüyordu. Demokritos, insanlığın erken dönemini deneme yanılma yoluyla öğrenme dönemi olarak sunar ve her adımın yavaş yavaş daha fazla keşfe yol açtığını söyler; kışın mağaralara sığındılar, korunabilecek meyveleri depoladılar ve sağduyu ile aklın keskinliği sayesinde her yeni fikrin üzerine inşa etmeye başladılar.

Demokritos, aslında evrenin başlangıçta, daha büyük birimler oluşturmak için çarpışana kadar (dünya ve üzerindeki her şey dâhil) kaos içinde çalkalanan küçük atomlardan başka hiçbir şeyden oluşmadığını savundu. Bazıları büyüyen, bazıları çürüyen birçok dünya olduğunu tahmin etti; bazıları ne güneş ne de ay olan, bazıları ise birkaç taneye sahip olan. Her dünyanın bir başlangıcı ve sonu olduğunu ve bir dünyanın başka bir dünyayla çarpışarak yok edilebileceğini savundu.

Diğer atomistler gibi, Demokritos da Düz Dünya'ya inanıyordu ve onun ilgili argümanlara meydan okudu.

Yirminci yüzyıl değerlendirmeleri

Bertrand Russell'a göre, Leucippus ve Democritus'un bakış açısı "dikkate değer ölçüde modern biliminkine benziyordu ve Yunan spekülasyonunun eğilimli olduğu hataların çoğundan kaçınıyordu".

Karl R. Popper, Demokritos'un rasyonalizmine, hümanizmine ve özgürlük sevgisine hayran kaldı ve Demokritos'un diğer vatandaş Protagoras ile birlikte "insan kurumları dil, gelenek ve hukuk'un tabu değil, insan yapımı, doğal değil, geleneksel olduğu doktrini formüle etti, aynı zamanda onlardan sorumlu olduğumuz konusunda ısrar etti."

Çalışmaları

Demokritos'un yazılarının hiçbiri günümüze kadar ulaşmadı; onun engin eserlerinden sadece parçalar bilinmektedir.

Etik

Pythagoras
On the Disposition of the Wise Man
On the Things in Hades
Tritogenia
On Manliness or On Virtue
The Horn of Amaltheia
On Contentment
Ethical Commentaries

Doğa bilimleri

The Great World-ordering (Leucippus tarafından yazılmış olabilir)
Cosmography
On the Planets
On Nature
On the Nature of Man or On Flesh (iki kitap)
On the Mind
On the Senses
On Flavours
On Colours
On Different Shapes
On Changing Shape
Buttresses
On Images
On Logic (üç kitap)

Doğa

Heavenly Causes
Atmospheric Causes
Terrestrial Causes
Causes Concerned with Fire and Things in Fire
Causes Concerned with Sounds
Causes Concerned with Seeds and Plants and Fruits
Causes Concerned with Animals (üç kitap)
Miscellaneous Causes
On Magnets

Matematik

On Different Angles or On contact of Circles and Spheres
On Geometry
Geometry
Numbers
On Irrational Lines and Solids (iki kitap)
Planispheres
On the Great Year or Astronomy (bir takvim)
Contest of the Waterclock
Description of the Heavens
Geography
Description of the Poles
Description of Rays of Light

Edebiyat

On the Rhythms and Harmony
On Poetry
On the Beauty of Verses
On Euphonious and Harsh-sounding Letters
On Homer
On Song
On Verbs
Names

Teknik çalışmalar

Prognosis
On Diet
Medical Judgment
Causes Concerning Appropriate and Inappropriate Occasions
On Farming
On Painting
Tactics
Fighting in Armor

Yorumlar

On the Sacred Writings of Babylon
On Those in Meroe
Circumnavigation of the Ocean
On History
Chaldaean Account
Phrygian Account
On Fever and Coughing Sicknesses
Legal Causes
Problems

Adını ondan alan kurumlar

Nümizmatik

Demokritos, aşağıdaki çağdaş madeni paralar/banknotlar üzerinde tasvir edilmiştir:

1976-2001 Yunan 10 drahmi madalyonunun .
1967-1978 Yunan 100 drahmi banknotunun .

Ayrıca bakınız

Notlar

^ Atom ve ’un dünyanın temel bileşenleri olduğu fikri ( B125: "ἐτεῇ δὲ ἄτομα καὶ κενόν").

Kaynakça

Alıntılar

^ 68 B118.
^ DK 59 A80: Aristotle, 342b.
^ ^a ^b ^c ^d ^e (Barnes) (1987).
^ ^a ^b (Russell), pp. 64–65.
^ Stephen Toulmin and June Goodfield, The Architecture of Matter (Chicago: University of Chicago Press, 1962), 56.
^ , , ix. 40: "Aristoxenus in his Historical Notes affirms that Plato wished to burn all the writings of Democritus that he could collect".
^ , Lives of Eminent Philosophers Book IX, Chapter 8, Section 50.
^ Pamela Gossin, Encyclopedia of Literature and Science, 2002.
^ ^a ^b . Stanford Encyclopedia of Philosophy. 30 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021.
^ Aristotle, De Coel. iii.4, Meteor. ii.7
^ (Diogenes Laërtius), ix. 34, etc.
^ ^a ^b Diogenes Laërtius, ix. 41.
^ "The latter date [460 BC] is perhaps somewhat preferable, especially given the evident temptation to classify Democritus as older than Socrates on generic grounds, i.e. that Democritus was the last 'scientific' philosopher, Socrates the first 'ethical' one". Cynthia Farrar, 1989, The Origins of Democratic Thinking: The Invention of Politics in Classical Athens, p. 195. Cambridge University Press
^ (1955). Greek Philosophy: Thales to Plato, London: Macmillan, p. 194.
^ Cicero, de Finibus, v. 19; Strabo, xvi.
^ (Diodorus), i.98.
^ Clement of Alexandria, Stromata, i.
^ Aelian, Varia Historia, iv. 20; Diogenes Laërtius, ix. 35.
^ Tatian, Orat. cont. Graec. 17. "However, this Democritus, whom Tatian identified with the philosopher, was a certain who, under the name of Democritus, wrote a book on sympathies and antipathies" – Owsei Temkin (1991), Hippocrates in a World of Pagans and Christians, p. 120. JHU Press.
^ Diogenes Laërtius, ii.14; (Sextus) vii.140.
^ Diogenes Laërtius, ix.42.
^ Diogenes Laertius 9.36. See also Cicero Tusculanae Quaestiones 5.36.104.
^ Aristotle, Metaph. xiii.4; Phys. ii.2, de Partib. Anim. i.1
^ Cicero, de Finibus v.29; , x.17; Diogenes Laërtius, ix.36; Cicero, Tusculanae Quaestiones v.39.
^ Seneca, de Ira, ii.10; Aelian, Varia Historia, iv.20.
^ (Diodorus), xiv.11.5.
^ Lucian, Macrobii 18
^ Hipparchus ap. Diogenes Laërtius, ix.43.
^ Brewer, E. Cobham (1978) [reprint of 1894 version]. The Dictionary of Phrase and Fable. Edwinstowe, İngiltere: Avenel Books. s. 3. ISBN .
^ Eusebius, Chapter XVII
^ Marcus Aurelius, Meditations (PDF), New York: Modern Library, 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından (PDF), erişim tarihi: 18 Şubat 2021
^ Tatarkiewicz, Wladyslaw (2006). J. Harrell; C. Barrett; D. Petsch (Ed.). History of Aesthetics. A&C Black. s. 89. ISBN . Erişim tarihi: 6 Mayıs 2015.
^ Derek Gjertsen (1986), The Newton Handbook, s. 468.
^ Sylvia Berryman (2005). . Stanford Encyclopedia of Philosophy. 30 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2009.
^ Pfeffer, Jeremy, I.; Nir, Shlomo (2001). Modern Physics: An Introduction Text. World Scientific Publishing Company. s. 183. ISBN .
^ Bkz. testimonia DK 68 A 80, DK 68 A 37 and DK 68 A 43. Ayrıca bkz. Cassirer, Ernst (1953). An Essay on Man: an Introduction to the Philosophy of Human Culture. Doubleday & Co. s. 214. ASIN B0007EK5MM.
^ . . 21 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2018.
^ Russell, p. 69.
^ Aristotle, Phys. iv.6
^ Russell, pp. 69–71.
^ Aristoteles, Metafizik iv.1009 b 7.
^ Diogenes Laërtius (çev. , 1925), ix.72. Ayrıca bkz. Bakalis (2005, s. 86)
^ (Fr. 135) (Bakalis (2005)): Theophrastus 12, De Sensu [On the Senses], 49–83.
^ Fr. 11 (Bakalis (2005)): from Sextus Empiricus vii.138.
^ Fr. 9 (Bakalis (2005)): from #Sextus Empiricus vii.136.
^ Fr. 118 (Bakalis (2005))
^ . plato.stanford.edu. 30 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2012.
^ ^a ^b Popper, Karl R. (1945). The Open Society and its Enemies. Vol I.: The Spell of Plato. Londra: George Routledge & Sons.
^ The method of Archimedes recently discovered by Heiberg (PDF), Cambridge University Press, 1912, s. 12, 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından (PDF), erişim tarihi: 18 Şubat 2021
^ The method of Archimedes recently discovered by Heiberg (PDF), Cambridge University Press, 1912, s. 10, 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından (PDF), erişim tarihi: 18 Şubat 2021
^ [T. L. Heath (1913), Aristarchus of Samos, the Ancient Copernicus: A History of Greek Astronomy, Cambridge, s. 121, 9 Nisan 2022 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 18 Şubat 2021
^ Plutarch, De communibus notitiis adversus Stoicos, section 39, 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 18 Şubat 2021
^ T. L. Heath (1913), Aristarchus of Samos, the Ancient Copernicus: A History of Greek Astronomy, Cambridge, s. 122, 9 Nisan 2022 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 18 Şubat 2021
^ Un’analisi del concetto di limite tra epistemologia e didattica [Epistemoloji ve öğretim arasındaki sınır kavramının bir analizi] (PDF) (İtalyanca), UNIVERSITÀ DI BOLOGNA, 2013, 2 Kasım 2018 tarihinde kaynağından (PDF), erişim tarihi: 18 Şubat 2021
^ (Petronius ch. 88).
^ (Diodorus) I.viii.1–7.
^ To epitomize Democritus's cosmology, Russell (pp. 71–72 calls on Shelley: "Worlds on worlds are rolling ever / From creation to decay, / Like the bubbles on a river / Sparkling, bursting, borne away".
^ Dirk L. Couprie (2011). Heaven and Earth in Ancient Greek Cosmology: From Thales to Heraclides Ponticus. Springer-Verlag New York. ss. 74-78. doi:10.1007/978-1-4419-8116-5. ISBN .
^ Russell ((1972), p.85).
^ Barnes (1987), pp. 245-246
^ . . 1 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2009.
^ J. Bourjaily. . 12 Şubat 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2009.

Kaynakça

Bailey, C. (1928). The Greek Atomists and Epicurus. Oxford.
Bakalis, Nikolaos (2005). Handbook of Greek Philosophy: From Thales to the Stoics: Analysis and Fragments, Trafford Publishing, .
Barnes, Jonathan (1982). The Presocratic Philosophers, Routledge Revised Edition.
Barnes, Jonathan (1987). Early Greek Philosophy, Harmondsworth, Middlesex : Penguin Books.
Burnet, J. (2003). Early Greek Philosophy, Kessinger Publishing
Diodorus Siculus (MÖ 1. yy). .
(MS 3. yy). .
Freeman, Kathleen (2008). Ancilla to the Pre-Socratic Philosophers: A Complete Translation of the Fragments in , Forgotten Books, .
Guthrie, W. K. (1979) A History of Greek Philosophy – The Presocratic tradition from Parmenides to Democritus, Cambridge University Press.
Kirk, G. S., J. E. Raven & M. Schofield (1983). The Presocratic Philosophers, Cambridge University Press, 2. bas.
Laërtius, Diogenes (1925). "Others: Democritus" . . 2:9. Translated by (Two volume ed.). .
Melchert, Norman (2002). The Great Conversation: A Historical Introduction to Philosophy. McGraw Hill. ISBN .
Pyle, C. M. (1997). 'Democritus and : An Excursus on the Cover of this Book,' Milano and Lombardy in the Renaissance. Essays in Cultural History. Rome, La Fenice. (Istituto di Filologia Moderna, Università di Parma: Testi e Studi, Nuova Serie: Studi 1.) (Fortuna of the Laughing and Weeping Philosophers )
Petronius (geç MS 1. yy). Satyricon. Çev. William Arrowsmith. New York: A Meridian Book, 1987.
Russell, Bertrand (1972). A History of Western Philosophy, Simon & Schuster.
Sextus Empiricus (y. MS 200). Adversus Mathematicos.

Konuyla ilgili yayınlar

Brumbaugh, Robert S. (1964). The Philosophers of Greece. New York: Crowell.
Burnet, John (1914). Greek Philosophy: Thales to Plato. Londra: Macmillan.
Lee, Mi-Kyoung (2005). Epistemology after Protagoras: responses to relativism in Plato, Aristotle, and Democritus. Oxford University Press. ISBN . Erişim tarihi: 22 Eylül 2016.
Sandywell, Barry (1996). Presocratic Reflexivity: The Construction of Philosophical Discourse c. 600–450 BC. Londra: Routledge. ISBN .
Vlastos, Gregory (1945–1946). "Ethics and Physics in Democritus". Philosophical Review. 54-55: 53-64, 578-592.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta şu çoklu ortam kategorileri bulunmaktadır:

Laughing Democritus

Vikisöz'de Demokritos ile ilgili sözler mevcuttur.
Vikikaynak'ta Democritus tarafından ya da onun hakkında yazılmış çalışmalar
Berryman, Sylvia. "Democritus". (Ed.). Stanford Encyclopedia of Philosophy.
"Demokritos". İnternet Felsefe Ansiklopedisi.

O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Demokritos", MacTutor Matematik Tarihi arşivi

[1] Atom ve ’un dünyanın temel bileşenleri olduğu fikri ( B125: "ἐτεῇ δὲ ἄτομα καὶ κενόν").

[2] 68 B118.

[3] DK 59 A80: Aristotle, 342b.

[Barnes87-4] (Barnes) (1987).

[Russell64–65-5] (Russell), pp. 64–65.

[6] Stephen Toulmin and June Goodfield, The Architecture of Matter (Chicago: University of Chicago Press, 1962), 56.

[7] , , ix. 40: "Aristoxenus in his Historical Notes affirms that Plato wished to burn all the writings of Democritus that he could collect".

[8] , Lives of Eminent Philosophers Book IX, Chapter 8, Section 50.

[9] Pamela Gossin, Encyclopedia of Literature and Science, 2002.

[plato.stanford.edu-10] . Stanford Encyclopedia of Philosophy. 30 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021.

[11] Aristotle, De Coel. iii.4, Meteor. ii.7

[12] (Diogenes Laërtius), ix. 34, etc.

[diogix41-13] Diogenes Laërtius, ix. 41.

[14] "The latter date [460 BC] is perhaps somewhat preferable, especially given the evident temptation to classify Democritus as older than Socrates on generic grounds, i.e. that Democritus was the last 'scientific' philosopher, Socrates the first 'ethical' one". Cynthia Farrar, 1989, The Origins of Democratic Thinking: The Invention of Politics in Classical Athens, p. 195. Cambridge University Press

[15] (1955). Greek Philosophy: Thales to Plato, London: Macmillan, p. 194.

[16] Cicero, de Finibus, v. 19; Strabo, xvi.

[17] (Diodorus), i.98.

[18] Clement of Alexandria, Stromata, i.

[19] Aelian, Varia Historia, iv. 20; Diogenes Laërtius, ix. 35.

[20] Tatian, Orat. cont. Graec. 17. "However, this Democritus, whom Tatian identified with the philosopher, was a certain who, under the name of Democritus, wrote a book on sympathies and antipathies" – Owsei Temkin (1991), Hippocrates in a World of Pagans and Christians, p. 120. JHU Press.

[21] Diogenes Laërtius, ii.14; (Sextus) vii.140.

[22] Diogenes Laërtius, ix.42.

[23] Diogenes Laertius 9.36. See also Cicero Tusculanae Quaestiones 5.36.104.

[24] Aristotle, Metaph. xiii.4; Phys. ii.2, de Partib. Anim. i.1

[25] Cicero, de Finibus v.29; , x.17; Diogenes Laërtius, ix.36; Cicero, Tusculanae Quaestiones v.39.

[26] Seneca, de Ira, ii.10; Aelian, Varia Historia, iv.20.

[27] (Diodorus), xiv.11.5.

[28] Lucian, Macrobii 18

[29] Hipparchus ap. Diogenes Laërtius, ix.43.

[brewer-30] Brewer, E. Cobham (1978) [reprint of 1894 version]. The Dictionary of Phrase and Fable. Edwinstowe, İngiltere: Avenel Books. s. 3. ISBN .

[31] Eusebius, Chapter XVII

[32] Marcus Aurelius, Meditations (PDF), New York: Modern Library, 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından (PDF), erişim tarihi: 18 Şubat 2021

[Wladyslaw_Tatarkiewicz-33] Tatarkiewicz, Wladyslaw (2006). J. Harrell; C. Barrett; D. Petsch (Ed.). History of Aesthetics. A&C Black. s. 89. ISBN . Erişim tarihi: 6 Mayıs 2015.

[34] Derek Gjertsen (1986), The Newton Handbook, s. 468.

[35] Sylvia Berryman (2005). . Stanford Encyclopedia of Philosophy. 30 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2009.

[36] Pfeffer, Jeremy, I.; Nir, Shlomo (2001). Modern Physics: An Introduction Text. World Scientific Publishing Company. s. 183. ISBN .

[37] Bkz. testimonia DK 68 A 80, DK 68 A 37 and DK 68 A 43. Ayrıca bkz. Cassirer, Ernst (1953). An Essay on Man: an Introduction to the Philosophy of Human Culture. Doubleday & Co. s. 214. ASIN B0007EK5MM.

[38] . . 21 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2018.

[Russell69-39] Russell, p. 69.

[Physics-40] Aristotle, Phys. iv.6

[Russell69–71-41] Russell, pp. 69–71.

[42] Aristoteles, Metafizik iv.1009 b 7.

[43] Diogenes Laërtius (çev. , 1925), ix.72. Ayrıca bkz. Bakalis (2005, s. 86)

[44] (Fr. 135) (Bakalis (2005)): Theophrastus 12, De Sensu [On the Senses], 49–83.

[45] Fr. 11 (Bakalis (2005)): from Sextus Empiricus vii.138.

[46] Fr. 9 (Bakalis (2005)): from #Sextus Empiricus vii.136.

[47] Fr. 118 (Bakalis (2005))

[48] . plato.stanford.edu. 30 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2012.

[:0-49] Popper, Karl R. (1945). The Open Society and its Enemies. Vol I.: The Spell of Plato. Londra: George Routledge & Sons.

[50] The method of Archimedes recently discovered by Heiberg (PDF), Cambridge University Press, 1912, s. 12, 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından (PDF), erişim tarihi: 18 Şubat 2021

[51] The method of Archimedes recently discovered by Heiberg (PDF), Cambridge University Press, 1912, s. 10, 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından (PDF), erişim tarihi: 18 Şubat 2021

[52] [T. L. Heath (1913), Aristarchus of Samos, the Ancient Copernicus: A History of Greek Astronomy, Cambridge, s. 121, 9 Nisan 2022 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 18 Şubat 2021

[53] Plutarch, De communibus notitiis adversus Stoicos, section 39, 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 18 Şubat 2021

[54] T. L. Heath (1913), Aristarchus of Samos, the Ancient Copernicus: A History of Greek Astronomy, Cambridge, s. 122, 9 Nisan 2022 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 18 Şubat 2021

[55] Un’analisi del concetto di limite tra epistemologia e didattica [Epistemoloji ve öğretim arasındaki sınır kavramının bir analizi] (PDF) (İtalyanca), UNIVERSITÀ DI BOLOGNA, 2013, 2 Kasım 2018 tarihinde kaynağından (PDF), erişim tarihi: 18 Şubat 2021

[56] (Petronius ch. 88).

[57] (Diodorus) I.viii.1–7.

[58] To epitomize Democritus's cosmology, Russell (pp. 71–72 calls on Shelley: "Worlds on worlds are rolling ever / From creation to decay, / Like the bubbles on a river / Sparkling, bursting, borne away".

[59] Dirk L. Couprie (2011). Heaven and Earth in Ancient Greek Cosmology: From Thales to Heraclides Ponticus. Springer-Verlag New York. ss. 74-78. doi:10.1007/978-1-4419-8116-5. ISBN .

[60] Russell ((1972), p.85).

[61] Barnes (1987), pp. 245-246

[62] . . 1 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2009.

[63] J. Bourjaily. . 12 Şubat 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2009.