Denizli (il)

Denizli, Türkiye'nin bir ilidir. Merkezi Denizli olan ilin nüfusu 2023 sonu verilerine göre 1.059.082'dir.Tekstil sanayi, metal, gıda ürünleri ve yöreye has Denizli horozu ile meşhurdur. Anadolu Yarımadası'nın güneybatı, Ege Bölgesi'nin güneydoğusunda yer alır. Ege ve Akdeniz Bölgeleri arasında bir geçit durumundadır. Denizli ilinin her iki bölge üzerinde de toprakları vardır. Denizli ili 28° 38' - 30° 05' doğu meridyenleri (doğu uç noktası; Çivril ilçesi Gümüşsu - Gökgöl Köyü, Dinar sınırında Efekli Tepe, batı uç Aydın, Manisa; güneyde Muğla; kuzeyde Uşak illeri ile komşudur.) Yüzölçümü 12.134 km², denizden yüksekliği ise 209 m'dir.

Denizli
İl
İlin Türkiye'deki konumu
İl sınırları haritası
Ülke	Türkiye
Coğrafi bölge	Ege Bölgesi
İl merkezi	Denizli
İdare
• Vali	Ömer Faruk Coşkun
Yüzölçümü
• Toplam	12.134 km²
Nüfus
• Toplam	978.700
• Kır	-
• Şehir	978700
Zaman dilimi	(TSİ)
İl alan kodu	258
İl plaka kodu	20
Resmî site T.C. Denizli Valiliği

Coğrafya

İklim

İlin kuzey kısmı Ege, güney kısmı Akdeniz bölgesine dahildir. Kıyı kesimlerinden iç bölgelere geçit yerinde olduğundan denizel etki (ılıman hava) Söke ovasından başlayarak Sarayköy, Denizli İl merkezi, Honaz, Bozkurt ve Çardak ilçelerine kadar etkiler ve sert havayı yumuşatır, kuzey kısımda az da olsa iç bölgelerin iklimi hissedilir. Ege Bölgesi iklimi sıcaklık ortalamalarında görülebilir. Denizli'de dağlar genel olarak denize doğru dik olduğundan, denizden gelen rüzgarlara açık bulunmaktadır. Kışlar ılık ve yağışlı geçmektedir. İlde yıllık sıcaklık ortalaması 17,8 °C'dir.

Bitki örtüsü

Denizli'nin bitki örtüsü makidir. Maki küçük çalılara denir. Denizli'nin %59'u ormanlarla kaplıdır. Çayır ve meralar %10, ekili ve dikili arazi %43'tir. Ekime müsait olmayan kısmı sadece %1'dir.

İlin bitki örtüsünü çoğunlukla orman ağaçları ile Akdeniz iklimine has makiler meydana getirir. Ormanlarda karaçam, kızılçam, sedir, ardıç, meşe, kestane, çınar, dişbudak, kızılağaç (Boya ağacı), günlük gibi ağaç türleri bulunur. Ormanların başladığı sınırların altında kalan dağ eteklerindeki geniş alanlar çalılık ve fundalıklarla kaplıdır.

Nüfus

Denizli il nüfus bilgileri
Yıl	Toplam	Sıra	Fark	Şehir - Kır
1927	245.048	21		%17     41.292 203.756     %83
1935	285.918	22	%17	%15     43.866 242.052     %85
1940	285.225	26	%0	%17     47.619 237.606     %83
1945	315.934	24	%11	%16     51.251 264.683     %84
1950	340.277	24	%8	%18     61.297 278.980     %82
1955	368.294	25	%8	%20     72.170 296.124     %80
1960	425.449	25	%16	%24     100.916 324.533     %76
1965	463.369	26	%9	%25     117.739 345.630     %75
1970	511.160	28	%10	%28     141.309 369.851     %72
1975	560.916	28	%10	%31     171.586 389.330     %69
1980	603.338	26	%8	%34     205.938 397.400     %66
1985	667.478	27	%11	%37     248.673 418.805     %63
1990	750.882	25	%12	%45     337.793 413.089     %55
2000	850.029	25	%13	%49     413.914 436.115     %51
2007	907.325	21	%7	%51     460.747 446.578     %49
2008	917.836	21	%1	%68     620.193 297.643     %32
2009	926.362	21	%1	%68     630.997 295.365     %32
2010	931.823	21	%1	%69     641.093 290.730     %31
2011	942.278	21	%1	%70     655.322 286.956     %30
2012	950.557	21	%1	%71     670.812 279.745     %29
2013	963.464	21	%1	Şehir ve kır ayrımı kaldırılmıştır.
2014	978.700	21	%2
2015	993.442	21	%2
2016	1.005.687	21	%1
2017	1.018.735	21	%1
2018	1.027.782	22	%1
2019	1.037.208	22	%1
2020	1.040.915	23	%0
2021	1.051.056	23	%1
2022	1.056.332	23	%1
2023	1.059.082	23	%0

Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 6 Şubat 2024 verileri)

Denizli İl Nüfusu: 1.059.082 (2023 sonu). İlin yüzölçümü 12.133 km²'dir. İlde  km²'ye 87 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 1013 kişi ile Merkezefendi’dir)

İlde yıllık nüfus artış oranı %0,26 olmuştur. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Beyağaç (%5,27)- Bozkurt (-% 11,42)

06 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre 19 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 617 mahalle bulunmaktadır.

2023 yılı sonunda Denizli ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri
İlçe	Nüfus 2022	Nüfus 2023	Fark	Nüfus Artışı %	Mah.Say.	Alanı  km^2	Yoğunluk
Acıpayam	54.888	55.406	518	0,94	56	1772	31
Babadağ	6.340	6.424	84	1,32	12	124	52
Baklan	5.296	5.457	161	3,00	14	283	19
Bekilli	6.424	6.565	141	2,17	15	304	22
Beyağaç	6.197	6.532	335	5,27	15	333	20
Bozkurt	12.331	11.000	-1.331	-11,42	20	462	24
Buldan	26.630	26.542	-88	-0,33	45	523	51
Çal	17.889	17.919	30	0,17	34	860	21
Çameli	17.549	17.814	265	1,50	31	758	24
Çardak	8.452	8.781	329	3,82	15	423	21
Çivril	59.967	59.912	-55	-0,09	77	1570	38
Güney	9.448	9.573	125	1,31	24	362	26
Honaz	34.074	34.237	163	0,48	23	449	76
Kale	19.202	19.388	186	0,96	32	684	28
Merkezefendi	336.818	340.400	3.582	1,06	50	336	1013
Pamukkale	347.926	346.047	-1.879	-0,54	61	823	420
Sarayköy	30.834	31.047	213	0,69	32	379	82
Serinhisar	14.355	14.591	236	1,63	11	256	57
Tavas	41.712	41.447	-265	-0,64	50	1432	29
Denizli	1.056.332	1.059.082	2.750	0,26	617	12.133	87

Ekonomi

Denizli ilinin ekonomisi sanayi ve ticarete dayalıdır. Denizli, bir ihracat ve sanayi kentidir. Hizmet sektörü de oldukça gelişmiştir. Son 15 yılda sanayisi müthiş bir gelişme göstermiştir. ABD'ye bakır tel ihraç etmiştir. Faal nüfusun %45'i tarım, balıkçılık, arıcılık, ormancılık ve hayvancılık ile uğraşır. Bütün gelirin %30'u sanayiden sağlanır. Türkiye'de Anadolu Kaplanları olarak bilinen ihracatçı şehirlerin başında gelir. Her yıl milyarlarca dolarlık ihracatıyla Türkiye'nin lokomotif sanayi şehirlerinden biridir. Denizli Türkiye'de ve dünyada tekstilin başkenti olarak anılıyor olsa da son yıllarda tekstilde yaşanan ekonomik kayıplar nedeniyle ekonomik dengeler mermer ve doğal taş sektörü üzerine kaymıştır. Denizli'den tüm dünya ülkelerine traverten ve türevi olan mermer ve doğal taş ihracatı gerçekleştirilmektedir. Serinhisar ilçesi de Türkiye'nin leblebi ve leblebi ürünleri ihtiyacının %85 civarını karşılamaktadır ve ihraç etmektedir.

Tarım

Denizli tarıma çok elverişlidir. Başlıca tarım ürünleri; buğday, arpa, Ceviz, mısır, nohut, tütün,kekik,haşhaş, ay çekirdeği, üzüm, İncir ve pancardır. Sebze üretimi ise 250 bin tondur. Üzümden sonra, kavun, karpuz, elma, armut, vişne, kiraz, şeftali, badem, erik ve nar bol miktarda yetişir.

Antepfıstığı üretimi gün geçtikçe artmaktadır. 120.000 zeytin ağacından ortalama 1000 ton zeytin elde edilir. Mevcut su potansiyeli bütün ekili araziyi sulamaya elverişlidir. Ekili arazinin önemli kısmı sulanmaktadır. 95.000 incir ağacı bulunmaktadır.

Sanayi

Sanayi oldukça gelişmiştir. Dokuma, enerji, otomotiv yan sanayi, maden ve metal sanayi ön sıradadır.

Kültür

Denizli'de kültür ve sanat faaliyetleri genellikle Denizli Devlet Tiyatroları, Pamukkale Üniversitesi, Denizli Büyükşehir Belediyesi, Merkezefendi Belediyesi, Pamukkale Belediyesi ve diğer kurumlar tarafından organize edilmektedir. Ayrıca özel organizasyon şirketleri de çeşitli etkinlikler düzenlemektedir. Denizli Devlet Tiyatrosu haftada iki-üç gün oyunlarını sergilemektedir. Diğer etkinlikler (Konser, söyleşi vb.) ise muhtelif mekanlarda ve zamanlarda sıklıkla organize edilmektedir. Kentte çok sayıda kongre ve kültür merkezi, tiyatro ve sinema salonu mevcuttur.

Mutfak

• Tandır kebabı
• Patlıcan Kebabı
• Çöp şiş
• Siron
• Keşkek
• Çaput Aşı
• Sıyırma
• Arabaşı
• Yoğurtlu Patlıcan Gömmesi
• Sura
• Kaçamak
• Gındıra Çorbası
• Tavuklu keşkek
• Patlıcan dolması
• Biber Tatarı
• Top Tarhana
• Börülce böreği
• Cızlama
• Pide
• Meneviş yoğurtlaması

Turizm

Pamukkale; kaynak sularının kirecinden oluşmuş travertenleri ile ünlü bir turizm cennetidir. Dünyada eşi benzeri bulunmayan Unesco Dünya Kültürel Miras Listesinde yer alan hem Doğal ve hem de Arkeolojik sit olan Türkiye'nin en tanınmış doğa harikasıdır. Yılda iki milyon yerli ve yabancı turist Pamukkale'yi ziyaret etmektedir. Pamukkale 2700 metre uzunluğunda ve yüksekliği 160 metredir. Parlak beyaz rengiyle Pamukkale'yi 50 km uzaklıktan görmek mümkündür. Ayrıca Pamukkale'de Hierapolis antik kenti, antik havuz, antik tiyatro, arkeoloji müzesi gezilmesi gereken yerlerdendir. Tepesinde antik Roma'dan kalma Hierapolis adlı kutsal antik şehir bulunur. 5–10 km yakınında Laodikeia (Laodikya) antik kenti bulunur.

5 km ilerisinde ise uluslararası bir termal merkez olan Karahayıt vardır. Yılın her mevsiminde ana kaynağından "58" santigrat çıkan Karahayıt'ın kendine has kırmızı renkli şifalı termal suyu ve termal çamuru, Ege Üniversitesi Hidroklimatoloji Enstitüsünün vermiş olduğu rapora göre içerdiği zengin mineralleri ile eşsiz bir sağlık kaynağıdır. Karahayıt'ta bulunan turistik tesislerde (Otel, Apart Otel ve Pansiyonlarda) ve sayesinde pek çok hastalık ve sağlık probleminize şifa bulursunuz.

Denizli' de bunların dışında çok sayıda antik kent bulunmaktadır. Keloğlan Mağarası ve Kaklık Mağarası ise diğer turistik yerlerdendir. Pamukkale ve Karahayıt bölgesinde beş ve dört yıldızlı oteller, pansiyonlar termal turizm ve kaplıca hizmeti vermektedir.

Bunların yanı sıra Denizli'nin Buldan ilçesi ürettiği birbirinden güzel el dokumaları ile dünyaca ünlüdür. Her yıl binlerce yerli ve yabancı turist ilçeyi ziyaret etmektedir.

Antik kentler

• Hierapolis Antik Kenti
• Laodikeia Antik Kenti
• / Çardak
• : Denizli merkezine 40 kilometre uzaklığında bulunan Buldan İlçesinin Yenicekent Kasabası ile Menderes Nehri arasında kurulmuştur. Tripolis Antik Kenti’nin batıya ve kuzeye açılan vadilerle Ege’ye güneydoğusundaki Çürüksu Ovası ve vadileri ile İç Anadolu ve Akdeniz’e ulaşımı bulunmaktadır. Kentin güneyinde Çürüksu Vadisi’nde kurulmuş olan aynı dönemlere ait Laodikeia Antik Kentine 30 kilometre, Hierapolis Antik Kentine ise 20 kilometre uzaklıktadır. Tripolis Antik Kenti’nin ilk kuruluşu hakkında kesin bilgilere henüz ulaşılamamıştır. Geç Helenistik Dönem de Tripolis olarak adlandırılan ve ilk kuruluşunun Lidyalılar tarafından olduğunu belirten bazı belgelere rastlanılmıştır. Fakat Bazı kaynaklarda ilk isminin Apollonia olduğu belirtilmektedir. Tripolis Antik Kenti, Lidya Şehirleri arasında yer almasına rağmen Frigya ve Karya bölgelerine ulaşımı sağlayan önemli sınır, tarım ve ticaret merkezlerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Menderes Nehri ile Çürüksu Çayı’nın sularının taşıdığı alüvyonlu topraklarla bereketlenen, Çürüksu Ovası’nın büyük bir bölümüne kapsayan kentlerden biri olan, kuruluş biçimiyle ve şehircilik anlayışı ile bölgenin en zengin kentleri arasında yer almaktadır. Tripolis’in ilk kuruluşunun Lidyalılar zamanında olmasına karşın, yüzeydeki kalıntılar tarz olarak Roma ve Bizans Dönemi mimari özelliklerini ve yapı örneklerini taşımaktadır. Tripolis Antik Kenti MÖ II. yüz yıl sonları ile MS I. yüz yıl ortalarında ve IV. Yüz yıl ortalarında birçok deprem ve savaşlar geçirdiğinden dolayı çok tahrip olmuştur. Kent en ihtişamlı dönemini Roma zamanında yaşamıştır. İlk kazı çalışmaları 1993 yılında Müze Müdürlüğü’nce Tripolis Antik Kenti’nin ana caddesinde yapılmış ve bir süre ara verildikten sonra 2007 yılında tekrar kazı çalışmaları başlatılmıştır. Tripolis Antik Kenti’nin Başlıca Yapıları Tripolis Antik Tiyatrosu : Kentin mevcut yerleşiminin merkezinde inşa edilmiştir. Araziye uygun olarak Roma Mimari tarzında, Grek tiyatrosu tipinde, üç bolüm olarak yapılmıştır.
  • • 1. Bölüm (Cavea) : Üç diazoma ile bölünmüş ve yarım daire şeklinde inşa edilmiştir. Orkestra bölümüne doğru olan oturma bölümleri tamamen tahribat görmüştür. Cavea’nın üst ve yan kısımlarında Tonozla örtülü çıkışlar yer almaktadır. Yaklaşık 8.000 kişi kapasiteye sahip olan, kademeli oturma taşları büyük mermer parçalardan yapılmıştır.
    • 2. Bölüm (Orkestra) : Bu bölüm tamamen toprak altında kalmış ve pek fazla bir bilgi bulunamamıştır.
    • 3. Bölüm (Sahne ve Sahne Binası): Sahne binasının üst yapısı iç ve dış kısımlara doğru yıkılmış harap durumdadır. Sahne binasına ait sağ ve sol istinat duvarlarının az bir kısmı yüzeyde görülmektedir. === Tripolis Hamamı === Geç dönemde şehrin etrafını çeviren şehir surlarının dışında Tripolis Tiyatrosu’nun 200 metre batısında düzlük bir alanda yer almaktadır. Yapıda bölümler arasında tonozlarla ve büyük nişlerle geçişler sağlanan 5 bölüm tespit edilmiştir. Tipik Roma Hamamları geleneğini korumuş, alt yapısı ve duvarları kesme traverten blok malzemeden yapılmıştır. === Şehir Binası === 40X65 metre ölçülerinde büyük bir yapı olan Şehir Binası, hamamın yaklaşık 200 metre güneyinde yer alır ve üst kısmı tamamen yıkılmıştır. Roma Mimarisi özelliği görülen yapının batı duvarına bitişik şehir surları devam etmektedir. ==== Apsisli Yapı ==== Üst bölümü tamamen yıkılmış dikdörtgen planlı yapının iç kısmına inşa edilen apsis kuzey duvarının içinde bulunmaktadır. Bu yüzden bu yapıya Apsisli yapı denilmiştir. ==== Kale ve Surlar ==== Kent Geç Roma ve Bizans döneminde, Burçlar, gözetleme kuleleri ve kalın duvarlarla desteklenen şehir surları ile çevrelenmiştir. Kentin kuzeyindeki en yüksek tepedeki kule ile birleşen şehir surları kentin güvenliği için önem arz etmektedir ve buradaki yüksek kule dışarıdan gelen tehlikeleri gözlemlemek amacı ile kullanılmıştır. ==== Su Yolları ==== Kent Menderes Nehrinin kenarında bulunmasına rağmen, kentin su ihtiyacını 25 kilometre uzakta olan Güney ilçesinin yakınında olan kaynak suyundan tedarik etmişlerdir. Suyun kente getirilmesini dağlık ve engebeli araziler üzerinde inşa edilen tüneller, künkler ve kemerlerle sağlamışlardır. ==== Nekropol ==== Kentin doğu ve güney yamaçlarında yer almaktadır. Burada bulunan dik ve sarp kayalıklara oyulmuş çok sayıda kaya mezarları vardır. Buranın alt bölümünde podyumlu, üst kısmında ise lahit şeklinde mezarlar bulunmaktadır.
• - Kale
• - Honaz
• - Çivril / Işıklı
• - Tavas / Vakıf
• - Çal / Ortaköy
• Sebastopolis Antik Kenti - Tavas / Kızılca
• - Babadağ / Bekirler
• - Babadağ / Hisarköy
• - Tavas / Medetköy

Bunların dışında;

• : Bir Anadolu Tanrısı olan Apollon Lermenos’ a adanmış olan bu kutsal alan, Menderes Nehri’nin güney kıyısında, Hierapolis’e 35 Kilometre mesafede bugün Çal Ovası olarak adlandırılan Bahadınlar bölgesinde 1887 yılının Mayıs ayında araştırmacılar W.M.Ramsay, D.G. Ho garth ve H.A. Brown tarafından tespit edilmiştir. Bölgedeki diğer kült alanları göz önüne alınırsa Apollon Lermenos Kutsal Alanı erken dönemlerde olasılıkla Tanrıça Kybele’ ye adanmış kült merkezinin üzerine, MS II yüzyılda İmparator Hadrianus Dönemi (MS 117-138) ve hemen sonrasında inşa edilmiş olmalıdır. Kutsal alanın en batısında Menderes Vadisi’ ne hakim bir noktaya tanrının tapınağı yerleştirilmiştir. Kuzeybatı-güneydoğu yönünde konumlandırılan tapınak, anakayayı kullanan yüksek bir podyum üzerinde, tetrastylos (ön cephesinde dört sütun bulunan) plan tipinde ve korinth düzenindedir.
• Beycesultan Höyüğü : Çivril ilçesindedir. Tarih öncesindeki Kalkolitik Çağdan Bronz Çağı'na, Bizans İmparatorluğuna uzanan çok uzun bir sekans içinde yerleşime konu olmuş olması Beycesultan'ın en önemli özelliğidir. Kazılarda keşfedilen ve çok ince bir sanatın ve işçiliğin eseri olan buluntulardan bazıları Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde ve Pamukkale'deki Hierapolis müzesinde sergilenmektedir.

Beycesultan'da keşfedilen ve MÖ 2. binyılın başlarına tarihlenen Luvi dilinde bir hiyeroglif mühür mevcuttur.

Müzeler

• Atatürk ve Etnografya Müzesi
• Denizli Kent Müzesi
• Pamukkale Arkeoloji Müzesi
• Folklorik Bez Bebek Müzesi
• Halıcı Ahmet Urkay Arkeoloji ve Etnografya Müzesi

Festivaller

• Denizli Büyükşehir Belediyesi - Uluslararası Halk Dansları Festivali
• Denizli Büyükşehir Belediyesi - Uluslararası Çocuk Şenliği
• Denizli Büyükşehir Belediyesi - Uluslararası Sivil Toplum Fuarı
• Denizli Büyükşehir Belediyesi - Uluslararası Tiyatro Festivali
• Denizli Büyükşehir Belediyesi - Uluslararası Yaren Şairler Şöleni Festivali
• Denizli Büyükşehir Belediyesi - Bozdağ Kar Şenliği
• Denizli Büyükşehir Belediyesi - Ege Aşıklar Bayramı
• Denizli Büyükşehir Belediyesi - Cam Festivali
• Denizli Büyükşehir Belediyesi - Koruyucu Aile Şenliği
• Denizli Büyükşehir Belediyesi - Bahar Spor Şenlikleri
• Denizli Büyükşehir Belediyesi - Liselerarası Tiyatro Festivali
• Denizli Büyükşehir Belediyesi - Geleneksel Türk Spor Oyunları
• Denizli Büyükşehir Belediyesi - Genç Denizli Rock Müzik Festivali
• Denizli Büyükşehir Belediyesi - Genç Denizli Film Festivali
• Denizli Büyükşehir Belediyesi - Japon Filmleri Festivali
• Denizli Büyükşehir Belediyesi - Merkez Efendi Tıp Festivali
• Buldan Belediyesi - Uluslararası Dokuma, Kültür ve El Sanatları Festivali
• Çal Belediyesi - Sudan koyun Geçirme ve Bağbozomu Şenlikleri
• Honaz Belediyesi - Kiraz Bayramı Şenlikleri
• Kale Belediyesi - Geleneksel Kale Biberi ve Pehlivan Güreşleri Festivali
• Bekilli Belediyesi - Kültür-Sanat-Üzüm ve Şarap Festivali
• Uluslararası Şiir Günleri
• Efes Pilsen Blues Festival
• Pamukkale Üniversitesi - Syot Şenliği
• Pamukkale Üniversitesi - Bahar Şenlikleri
• Pamukkale Üniversitesi - Teknoloji ve Arge Günleri
• Pamukkale Üniversitesi - Uçurtma Şenliği
• Pamukkale Üniversitesi - Tiyatro Festivali
• Pamukkale Üniversitesi - Uluslararası Sanat Kolonisi
• Pamukkale Üniversitesi - Bilim Şenliği
• Pamukkale Üniversitesi - Dans Festivali
• Pamukkale Üniversitesi - Yörük Şenliği
• Pamukkale Üniversitesi - Aşıklar Şöleni
• Pamukkale Üniversitesi - Best Şenliği
• Pamukkale Üniversitesi - Satranç Şenliği
• Pamukkale Üniversitesi - Gülümse Çocuk Şenliği
• Pamukkale Üniversitesi - Zeybek Şenliği
• Pamukkale Üniversitesi - Edebiyat Buluşmaları
• Pamukkale Üniversitesi - Genç Tema Çevre Şenliği
• Pamukkale Üniversitesi - Rock Festivali
• Pamukkale Üniversitesi - Sinema Günleri
• Pamukkale Üniversitesi - Maliye Topluluğu Şenliği
• Pamukkale Üniversitesi - Uluslararası Aphrodisias-Laodikeia Gençlik,Spor,Kültür ve Sanat Festivali
• Ayrıca ilçelerde ve beldelerde de çeşitli festivaller düzenlenmektedir.

Tiyatrolar

• Denizli Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu
• Denizli Büyükşehir Belediyesi Genç Denizli Tiyatro Kulübü
• Tiyatro Umay
• Merkezefendi Belediyesi Kent Tiyatrosu
• DKM Tiyatro (Demsad)
• Tiyatro Zamazingo
• Hayal Perdesi Oyuncuları (Pamukkale Üniversitesi Tiyatro Kulübü)

Kongre ve kültür merkezleri

• Pamukkale Üniversitesi Hasan Kasapoğlu Kültür Merkezi (Denizli Devlet Tiyatrosu Sahnesi)
• Pamukkale Üniversitesi Kongre ve Kültür Merkezi
• Denizli Kongre ve Kültür Merkezi (Egs)
• Ziya Tıkıroğlu Sanat Merkezi (Açık Hava Tiyatrosu)
• Çatalçeşme Oda Tiyatrosu
• Pamukkale Antik Tiyatro
• Halk Eğitim Merkezi
• Nihat Zeybekçi Kongre ve Kültür Merkezi
• Merkezefendi Kültür Merkezi

Park ve bahçeler

• Şemikler Doğal Yaşam Parkı
• Azerbaycan Karabağ Parkı
• Ornaz Vadisi
• Seyir Tepesi Şehir Ormanı
• Masal Park
• Kazım Arslan Parkı
• İncilipınar Parkı
• Adalet Parkı
• Sevindik Vadi Parkı
• Eskihisar Parkı
• Servergazi Parkı
• Akvadi Parkı
• Çamlık Parkı
• Tekin Akmansoy Parkı
• Teleferik ve Bağbaşı Yaylası
• Sümer Parkı
• Yunus Emre Parkı
• İncilipınar Vali Recep Yazıcıoğlu Kültür Parkı, 174 bin metre kare alana kurulmuş olan Türk büyüklerinin anıtlarının ve büyük bir göletin olduğu, piknik Alanları, çay bahçeleri, açık olimpik yüzme havuzunun bulunduğu parktır.
• Çamlık Parkı, 'nın eteklerine Kurulu Saklıgölü, küçük Şelaleleri, mini hayvanat bahçesi, Çay Bahçesi, Kafeteryası, Köpek Eğitim Merkezi, Hayal Kahvesi ve Belediye Konukevi ve Seyir Kalesi'nden de Denizli'nin seyredilebileceği park.
• , şehrin içinde, Sümer Mahallesi'nde sanayi bölgesinde yer alan parkta kafeler, Barlar, Küçük Hayvanat Bahçesi, Gölet ile Sümerpark AVM burada bulunmaktadır.
• , Yenişehir Mahallesi'nde, Teras Park AVM'nin hemen altında yer alan parkta spor ve fitness imkânları, oyun grupları, büfeler ve piknik alanları bulunmaktadır.
• , 2010 yılının ilk yarısında hizmete girmiş olan Adalet Parkı, 29 Ekim Bulvarı üzerinde, Adalet Sarayı karşısında yer almaktadır.
• 50 bin m² alana sahip bir parktır. İçinde çocuklar için 1 park, 850 metre uzunluğunda yürüyüş ve koşu yolu, 1 wc, 1 fitness grubu, süs havuzları, şelale, sentetik kızak pisti, kafeterya, büfeler ile masal kahramanları figürleri (şirinler, pamuk prenses ve yedi cüceler, dinozor ve köpekli kaydırak), ateşli piknik alanları, masal parkında 1 suni dere, çeşmeler, seyvanlar ve kameriye mevcuttur. Parktaki Sentetik Kızak ise Türkiye'de bir ilktir.
• Toplam 700 bin m² alanı ile Ege Bölgesinin en büyük, Avrupa'nın da sayılı parkıdır.
• Toplam 92200 m² alanı kapsamaktadır. İçinde, giriş meydanı, yaprak bitki gösteri alanı, su oyunları alnı, kafeterya, seyir terasları, tarih bahçesi, mini golf alanı, spor alanı, sosyal tesis, paintball alanı, oyun treni, ağaç altı oturma meydanı, yeşil amfi, bob kart istasyonu alanı, paten pisti, yeşil labirentler, çocuk oyun macera alanları, tırmanma oyun alanları, jimnastik platformu, koşu ve yürüyüş parkurları, bisiklet parkuru, dinlenme alanları, şelale ve su öğeleri, kelebek vadisi ve otopark mevcuttur.

Yönetim

2009 TÜİK Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerine göre, Denizli ilinin 2 Merkez ilçe ile birlikte 19 ilçe, 68 belde ve 359 köyü varken 6360 sayılı yasanın çıkmasından sonra Denizli Büyükşehir statüsü almış ve 2 merkez ilçeye ayrılmıştır. Akköy ilçesinin sınırları genişletilerek Pamukkale ilçesine dönüşmüştür. Denizli merkezinin diğer yarısı da Merkezefendi ilçesine dönüşmüştür. Belde ile köyler ise mahalleye dönüşmüştür.

Merkezi Yönetim

Büyükşehir illerinde Merkezi yönetim Vali, İl Müdürleri ve İl Danışma Kurulundan oluşur.

Denizli, bir ‘büyükşehir’dir. Bu özelliğine göre yönetimi belirlenmiştir. Protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır.

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

Denizli Valisi 1970-İstanbul doğumlu Ömer Faruk COŞKUN, Ağustos 2023/376 sayılı kararla Kahramanmaraş Valisi iken atanmıştır.

Vali ve Kaymakamlara ait bilgiler Denizli'nin ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.

Yerel yönetim

Büyükşehir Belediyelerinde Yerel yönetim, Büyükşehir Belediye Başkanı, Büyükşehir Belediye Meclisi ve Büyükşehir Belediye Encümeni'nden oluşur.

Yerel yönetimi temsil eden Büyükşehir Belediye Başkanı, ildeki tüm seçmenlerin oy çokluğu ile seçilir. Yerel seçimlerde İlçe Belediye Başkanı ve İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanılarak ilçelerin belediye meclisleri oluşur. İlçe Belediye meclislerinden alınan üyelerle (başkan kontenjanı, ilçe nüfusu ve parti oy oranına göre) de Büyükşehir Belediye Meclisi oluşur. Bu mecliste ilçe belediye başkanları da yer alır. Meclisin başkanı Büyükşehir Belediye Başkanı'dır.

Büyükşehir belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur. (5216 saylı kanun 16.madde)

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

Denizli Büyükşehir Belediye Başkanı, 1974-Serinhisar doğumlu Bülent Nuri Çavuşoğlu (CHP), 31 Mart 2024 seçimlerinde %48,12 oy oranıyla seçilmiştir.

İlçe belediyeleri, 2024 Türkiye yerel seçimlerine göre, üç değişik parti tarafından yönetilmektedir. Bu ilçelerden 15'i CHP, 3'i AK Parti ve 1 tanesi YRP'li belediye başkanıdır.

Denizli Büyükşehir Belediye Meclisi üye sayısı 72’dir (Büyükşehir Belediye Başkanı, 19 ilçe belediye başkanı ve 52 üye) Bunların 52’si CHP, 16'sı AK Parti, 2'si YRP, 1 tanesi MHP, 1 tanesi BBP'dir.

Büyükşehir ve ilçe belediye başkanlarına ait bilgiler Denizli'nin ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.

Eğitim

Denizli ili, okur yazar oranı %99 civarındadır. İldeki eğitime verilen yüksek önem neticesinde, Özellikle ÖSS, LGS, SBS gibi ortaöğretim ve üniversiteye giriş sınavlarındaki iller arası başarı sıralamasında her yıl ilk 3 sırada olmak üzere (çoğunlukla 1. sıra) kalıcı bir yere sahiptir. Bu nedenle Denizli ili ülke çapında yüksek eğitim düzeyi ve kalitesi, başarılı öğrencileriyle tanınan bir imaja sahiptir. Ayrıca 3 Temmuz 1992 tarihinde kurulan Pamukkale Üniversitesi, Denizli'ye sosyo-ekonomik ve kültürel açıdan ayrı bir dinamizm ve canlılık getirmiştir.

Konum

Konum Bilgileri
İlçe	Kuruluş Yılı	Önceden bağlı olduğu ilçe	Alanı km²	Rakım mt.	Merkeze km*	Ulaşan Yollar
Acıpayam	Cumh.önce		1.772	937	55	/ -10
Babadağ	1987	Sarayköy	124	758	37	-03=>
Baklan	1990	Çal	283	964	59	-13=>
Bekilli	1987	Çal	304	830	82	-13=> => ,
Beyağaç	1990	Kale	333	699	106	-04=>
Bozkurt	1990	Çardak	462	860	49	-04
Buldan	Cumh.önce		523	619	47	-06
Çal	Cumh.önce		860	838	63	-13=> , ,
Çameli	1953	Acıpayam	758	1.309	106	-10=>
Çardak	1958	Merkez	423	857	56	-04,
Çivril	Cumh.önce		1.570	831	93	-12, -01
Güney	1948	Buldan	362	822	74	-06=> ,
Honaz	1987	Merkez	449	502	21	-04=>
Kale	1959	Tavas	684	1.050	68	-04,
Merkezefendi	2012	Merkez	336	392	0	/ -09, / -03
Pamukkale	1990	Merkez	823	392	0	-03=>
Sarayköy	Cumh.önce		379	165	23	/ -03, , -06
Serinhisar	1987	Acıpayam	256	972	36	/ -09
Tavas	Cumh.önce		1.432	933	43	-04, -08
DENİZLİ	Cumh.önce		12.134	392

*Metropol ilçelerin merkeze uzaklıkları, kaymakamlık ile valilik arasındaki uzaklıktır.

Medya

Denizli'de üç tane yerel televizyon kanalı bulunur. Bunlardan bazıları:

[1]18 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . DEHA TV

[2]5 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . DRT Denizli

[3]22 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Pamukkale TV

Ayrıca çok sayıda süreli ve günlük olarak yayınlanan dergi, gazete bulunmaktadır.

Altyapı

Ulaşım

İlde Denizli Çardak Havaalanı vardır. Hava yolu ile karşılıklı olarak Denizli-İstanbul uçak seferleri gerçekleştirilmektedir. Havaalanı ve şehir merkezi arasındaki ulaşım ise özel şirketler tarafından sağlanmaktadır ve havaalanından şehir merkezi arası yaklaşık 45 dakikadır. Demiryolu ile İzmir (Basmane)-Aydın-Nazilli-Denizli arası 8-10 defa, Söke-Aydın-Nazilli-Denizli istasyonları arası 4 defa karşılıklı tren seferleri mevcuttur. Ayrıca Denizli-Afyon-Kütahya-Eskişehir arası tren seferleri yapılmaktadır. Kara ulaşımında İzmir ve Antalya gibi önemli kentlerin kavşak noktasında bulunan Denizli'den tüm otobüs firmaları sefer yapmaktadır. Kent içi toplu ulaşım otobüs ve minibüslerle sağlanmaktadır.

Spor

Merkezefendi Belediyesi Denizli Basket, Basketbol Süper Ligi'nde (BSL) Denizli'yi temsil etmektedir.

Denizlispor, 1.Lig'de Denizli'yi temsil etmektedir.

Denizli, voleybol bölgesel ligde 18 takım ile yer almıştır.

Ziraat Türkiye Kupası 'da Denizli Kalespor ve Kızılcabölük 2.turda, Denizlispor 4.turda elenmişlerdir.

Önemli spor tesisleri: Denizli Atatürk Stadyumu (18.745), Vali Recep Yazıcıoğlu Spor Salonu (2.500), PAÜ Spor Salonu (5.000), Hasan Güngör Spor Salonu (2.500), PAÜ Olimpik Yüzme Havuzu (1.200) ve Denizli Kayak Merkezi.

Kaynakça

1. ^ "Valiler Kararnamesi yayınlandı: 41 ilin valisi değişti". NTV. 10 Haziran 2020. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Haziran 2020. 
2. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
3. ^ ^{a b} "Arşivlenmiş kopya". 21 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2024. 
4. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; HGK isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
5. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
6. ^ (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
7. ^  . (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
8. ^  . (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
9. ^  . (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
10. ^  . (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
11. ^  . (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
12. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
13. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
14. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
15. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
16. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
17. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
18. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
19. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
20. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
21. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
22. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
23. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
24. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
25. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
26. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
27. ^ ^{a b c d e f g h i}
    • "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Denizli Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler ()
    • "Denizli Nüfusu". nufusune.com. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler ()
    • "Denizli Nüfusu". nufusubu.com. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler ()
28. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 16 Nisan 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 8 Şubat 2020. 
29. ^ http://www.samanyoluhaber.com/haber-86324.html-Hangi 20 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . İlin Yemeği Meşhur?-23.11.2008 tarihinde erişilmiştir.
30. ^ . 28 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2016. 
31. ^ (PDF). 20 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020. 
32. ^ (PDF). 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020. 
33. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Ocak 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2020. 
34. ^ . 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020. 
35. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Ocak 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2020. 
36. ^ İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
37. ^ ^{a b} Karayolları Genel Müdürlüğü

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Denizli (il) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• T.C. Denizli Valiliği