Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
II. Murşili, babası II. Muvatalli'nin ölümünün ardından MÖ 1272, yılında tahta çıkmış ve sadece birkaç yıl hüküm sürdükten sonra amcası III. Hattuşili tarafından tahttan indirilerek sürgüne gönderilmiş bir Hitit kralıdır. Hitit kaynaklarında ismi genellikle Urhi-Teşup olarak geçmektedir.
| III. Murşili | |
|---|---|
| Hitit Kralı | |
| Hüküm süresi | MÖ 1272-1265 |
| Önce gelen | II. Muvatalli |
| Sonra gelen | III. Hattuşili |
| Babası | II. Muvatalli |
| Hitit kralları listesi |
|---|
| Hititler-Dönemler MÖ 23. yüzyıl- MÖ 12. yüzyıl (Orta kronoloji) |
Hatti Kralları (Beylikler Dönemi) |
| Pamba |
| Pithana |
| Piyusti |
| Anitta |
Eski Krallık MÖ 17. yüzyıl - MÖ 16. yüzyıl |
| Labarna |
| I. Hattuşili |
| I. Murşili |
| I. Hantili I. Zidanta Ammuna I. Huzziya Telepinu |
Orta Krallık MÖ 15. yüzyıl |
| Alluvamna |
| Tahurvaili |
| II. Hantili |
| II. Zidanta |
| II. Huzziya |
| I. Muvatalli |
Yeni (Büyük) Krallık Dönemi MÖ 14. yüzyıl - MÖ 12. yüzyıl |
| I. Tuthaliya |
| I. Arnuvanda |
| II. Hattuşili(?) |
| II. Tuthaliya |
| Genç Tuthaliya(?) |
| I. Şuppiluliuma |
| II. Arnuvanda |
| II. Murşili |
| II. Muvatalli |
| III. Murşili |
| III. Hattuşili |
| IV. Tuthaliya |
| Kurunta(?) |
| III. Arnuvanda |
| II. Şuppiluliuma |
Hükümdarlığı
III. Murşili dönemine ait en detaylı bilgiler, halefi ve amcası III. Hattuşili dönemine ait dokümanlardan bilinmektedir, ancak III. Hattuşili tahta III. Mursili'yi devirerek çıktığı için bu bilgiler genellikle taraflıdır. III. Murşili'nin tahta çıkmadan önceki ismi Urhi-Teşup'tur ve III. Hattuşili dönemine ait dokümanlarda da ısrarla bu isim kullanılmıştır. Bu dokümanlara göre, II. Muvatalli'nin ölümünden sonra III. Hattuşili, kardeşinin oğlu Urhi-Teşup'un, aslında birinci dereceden bir prens olmamasına rağmen, tahta çıkışını desteklemiştir. Ancak diğer dokümanlardan anlaşıldığı üzere Urhi-Teşup daha babası hayatta iken zaten veliaht prens olarak ilan edilmiştir.
III. Murşili'nin, kendi babası döneminde alınmış belli kararları tersine çevirmesi, belki de amacası Hattuşili ile sürtüşmesinden ileri gelmektedir. II. Muvatalli döneminde Tarhuntassa'ya taşınmış olan devlet merkezini tekrar Hattuşa'ya nakletmiştir. Daha önce sürgüne gönderilen babasının eşi Tavananna Tanuhepa'yı affetmiş ve geri getirmiş, ayrıca gene babası döneminde görevinden alınmış olan vassal krallar Manapa-Tarhunta ve Benteşina'yı ülkelerine geri göndermiş, hatta Benteşina'yı tekrar Amurru krallığına atamıştır. Gene babası zamanında Hattuşili ile davalık olup sürgüne gönderilmiş olan Hitit soylusu Sipaziti'yi de sürgünden geri getirmiştir. Devlet yönetiminde çeşitli görevlerde de değişiklik yaptığı bilinmektedir.
Bu dönemde Assurlular, Hititlerin eski vassal krallığı olan Mittani üzerindeki hakimiyetlerini iyice pekiştirmişlerdir. Asur kralı 'ye gönderilen cevabi mektup genellikle III. Murşili'ye atfedilir. Adad-nirari'nin III. Muşili'ye "kardeşim" diye hitap etmesi kendini Hitit kralı ile eşit seviyede gördüğünün belirtisidir ve buna sinirlenmiş olan Hitit kralı onu terslemektedir:
| “ | Demek ki Büyük Kral oldun, öyle mi? Peki niçin hala kardeşlikten ve Amanus dağına gelmekten bahsediyorsun? ... Niçin sana kardeşim diye hitap edeyim? ... Araları iyi olmayanlar birbirlerini kardeşim diye çağırırlar mı? Öyleyse niçin sana kardeşim diyeyim? Sen ve ben aynı anneden mi doğduk? Benim dedem ve babam Asur kralını kardeşim diye çağırmadığı gibi, sen de bana kardeşlikten ve Büyük Kral olmaktan bahsetmeyeceksin. | „ |
III. Hattuşili, yeğeninin yaptıklarına yedi sene tahammül ettiğini ama kendi valiliği altında bulunan bölgeleri de elinden almasıyla sabrının taştığını belirtir ve III. Murşili ile direkt savaşa girer. Bu mücadelede Hitit soylularının büyük bir kısmının da Hattuşili'yi desteklediği anlaşılmaktadır. Hatta vassal krallardan Masturi, "Bir piçi mi desteleyeceğim?" diyerek, Hattuşili'ye desteğini açıkça ortaya koymuştur. Hattuşili, Murşili'yi yenmiş ve sürgüne göndererek tahta kendisi çıkmıştır. III. Murşili'nin iki kez sürgün yerinden kaçtığı ve ikinci kaçışından sonra Mısır'a gittiği bilinmektedir. III. Hattuşili'nin Mısır kralı II. Ramses'ten Murşili'yi iade etmesini ısrarla istediği ama II. Ramses'in de Murşili'nin Mısır'da olduğunu inkâr ettiği, Hattuşa'da bulunan mektuplardan anlaşılmaktadır. İki kral arasında imzalanan barış antlaşmasında bir ülkeden diğerine kaçanların iadesi konusuna detaylı olarak değinilmiş olması belki de III. Murşili'nin iadesini sağlamak amacını gütmektedir. III. Murşili'nin akıbeti konusunda başka bir bilgi yoktur.
Ailesi
III. Murşili'nin babası II. Muvatalli olmakla beraber annesi kraliçe değil, ismi bilinmeyen bir harem kadınıdır. II. Muvatalli'nin ana kraliçeden doğan bir oğlu olmadığı (veya hayatta kalmadığı) için taht hakkı III. Murşili'ye geçmiştir. Bilinen tek kardeşi sonradan Tarhuntassa vassal krallığına atanmış olan Kurunta'dır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Özel
- ^ Verilen tarihler takribidir ve "orta" kronolojiye dayanmaktadır. Hitit krallarının 'uzun', 'orta' ve 'kısa' kronolojiye göre karşılaştırmalı bir listesi için: Alpaslan, M. (2009) 'Hititolojiye Giriş', s. 155.
- ^ Bryce, s. 252. Urhi-Teşup'un "veliaht prens" (tuhkanti) unvanlı mühürleri için bknz. (İngilizce) Hawkins, J. D. in Boğazköy-Hattuša v. 23: s. 96-7."
- ^ Brandau and Schickert, s. 248-9, Bryce, s. 253-6.
- ^ KBo 23.102: 4'-18'; (İngilizce) Hoffner, H. A. (2009) Letters from the Hittite Kingdom, s. 322-4.
- ^ Brandau and Schickert, s. 249.
- ^ Bryce, s. 264-5.
- Genel
- Brandau, B. & Schickert, H. (2003) Hititler, Ankara: Arkadaş Yayınları.
- (İngilizce) Bryce, T. (2005) Kingdom of the Hittites, 2nd Edition, Oxford: Oxford University Press
- (Almanca) Klengel, H. (1999) Geschichte des hethitischen Reichs, Brill, Leiden.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
II Mursili babasi II Muvatalli nin olumunun ardindan MO 1272 yilinda tahta cikmis ve sadece birkac yil hukum surdukten sonra amcasi III Hattusili tarafindan tahttan indirilerek surgune gonderilmis bir Hitit kralidir Hitit kaynaklarinda ismi genellikle Urhi Tesup olarak gecmektedir III MursiliHitit KraliHukum suresiMO 1272 1265Once gelenII MuvatalliSonra gelenIII HattusiliBabasiII MuvatalliHitit krallari listesiHititler Donemler MO 23 yuzyil MO 12 yuzyil Orta kronoloji Hatti Krallari Beylikler Donemi PambaPithanaPiyustiAnittaEski Krallik MO 17 yuzyil MO 16 yuzyilLabarnaI HattusiliI MursiliI Hantili I Zidanta Ammuna I Huzziya TelepinuOrta Krallik MO 15 yuzyilAlluvamnaTahurvailiII HantiliII ZidantaII HuzziyaI MuvatalliYeni Buyuk Krallik Donemi MO 14 yuzyil MO 12 yuzyilI TuthaliyaI ArnuvandaII Hattusili II TuthaliyaGenc Tuthaliya I SuppiluliumaII ArnuvandaII MursiliII MuvatalliIII MursiliIII HattusiliIV TuthaliyaKurunta III ArnuvandaII SuppiluliumaHukumdarligiIII Mursili donemine ait en detayli bilgiler halefi ve amcasi III Hattusili donemine ait dokumanlardan bilinmektedir ancak III Hattusili tahta III Mursili yi devirerek ciktigi icin bu bilgiler genellikle taraflidir III Mursili nin tahta cikmadan onceki ismi Urhi Tesup tur ve III Hattusili donemine ait dokumanlarda da israrla bu isim kullanilmistir Bu dokumanlara gore II Muvatalli nin olumunden sonra III Hattusili kardesinin oglu Urhi Tesup un aslinda birinci dereceden bir prens olmamasina ragmen tahta cikisini desteklemistir Ancak diger dokumanlardan anlasildigi uzere Urhi Tesup daha babasi hayatta iken zaten veliaht prens olarak ilan edilmistir III Mursili nin kendi babasi doneminde alinmis belli kararlari tersine cevirmesi belki de amacasi Hattusili ile surtusmesinden ileri gelmektedir II Muvatalli doneminde Tarhuntassa ya tasinmis olan devlet merkezini tekrar Hattusa ya nakletmistir Daha once surgune gonderilen babasinin esi Tavananna Tanuhepa yi affetmis ve geri getirmis ayrica gene babasi doneminde gorevinden alinmis olan vassal krallar Manapa Tarhunta ve Bentesina yi ulkelerine geri gondermis hatta Bentesina yi tekrar Amurru kralligina atamistir Gene babasi zamaninda Hattusili ile davalik olup surgune gonderilmis olan Hitit soylusu Sipaziti yi de surgunden geri getirmistir Devlet yonetiminde cesitli gorevlerde de degisiklik yaptigi bilinmektedir Bu donemde Assurlular Hititlerin eski vassal kralligi olan Mittani uzerindeki hakimiyetlerini iyice pekistirmislerdir Asur krali ye gonderilen cevabi mektup genellikle III Mursili ye atfedilir Adad nirari nin III Musili ye kardesim diye hitap etmesi kendini Hitit krali ile esit seviyede gordugunun belirtisidir ve buna sinirlenmis olan Hitit krali onu terslemektedir Demek ki Buyuk Kral oldun oyle mi Peki nicin hala kardeslikten ve Amanus dagina gelmekten bahsediyorsun Nicin sana kardesim diye hitap edeyim Aralari iyi olmayanlar birbirlerini kardesim diye cagirirlar mi Oyleyse nicin sana kardesim diyeyim Sen ve ben ayni anneden mi dogduk Benim dedem ve babam Asur kralini kardesim diye cagirmadigi gibi sen de bana kardeslikten ve Buyuk Kral olmaktan bahsetmeyeceksin III Hattusili yegeninin yaptiklarina yedi sene tahammul ettigini ama kendi valiligi altinda bulunan bolgeleri de elinden almasiyla sabrinin tastigini belirtir ve III Mursili ile direkt savasa girer Bu mucadelede Hitit soylularinin buyuk bir kisminin da Hattusili yi destekledigi anlasilmaktadir Hatta vassal krallardan Masturi Bir pici mi desteleyecegim diyerek Hattusili ye destegini acikca ortaya koymustur Hattusili Mursili yi yenmis ve surgune gondererek tahta kendisi cikmistir III Mursili nin iki kez surgun yerinden kactigi ve ikinci kacisindan sonra Misir a gittigi bilinmektedir III Hattusili nin Misir krali II Ramses ten Mursili yi iade etmesini israrla istedigi ama II Ramses in de Mursili nin Misir da oldugunu inkar ettigi Hattusa da bulunan mektuplardan anlasilmaktadir Iki kral arasinda imzalanan baris antlasmasinda bir ulkeden digerine kacanlarin iadesi konusuna detayli olarak deginilmis olmasi belki de III Mursili nin iadesini saglamak amacini gutmektedir III Mursili nin akibeti konusunda baska bir bilgi yoktur AilesiIII Mursili nin babasi II Muvatalli olmakla beraber annesi kralice degil ismi bilinmeyen bir harem kadinidir II Muvatalli nin ana kraliceden dogan bir oglu olmadigi veya hayatta kalmadigi icin taht hakki III Mursili ye gecmistir Bilinen tek kardesi sonradan Tarhuntassa vassal kralligina atanmis olan Kurunta dir Ayrica bakinizHitit krallari listesi Hitit ImparatorluguKaynakcaOzel Verilen tarihler takribidir ve orta kronolojiye dayanmaktadir Hitit krallarinin uzun orta ve kisa kronolojiye gore karsilastirmali bir listesi icin Alpaslan M 2009 Hititolojiye Giris s 155 Bryce s 252 Urhi Tesup un veliaht prens tuhkanti unvanli muhurleri icin bknz Ingilizce Hawkins J D in Bogazkoy Hattusa v 23 s 96 7 Brandau and Schickert s 248 9 Bryce s 253 6 KBo 23 102 4 18 Ingilizce Hoffner H A 2009 Letters from the Hittite Kingdom s 322 4 Brandau and Schickert s 249 Bryce s 264 5 GenelBrandau B amp Schickert H 2003 Hititler Ankara Arkadas Yayinlari Ingilizce Bryce T 2005 Kingdom of the Hittites 2nd Edition Oxford Oxford University Press Almanca Klengel H 1999 Geschichte des hethitischen Reichs Brill Leiden