Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
II. Şuppiluliuma,IV. Tuthaliya’nın oğlu, MÖ 1207-1178 yıllarında hüküm sürdüğü düşünülen Hitit İmparatorluğu’nun Yeni (Büyük) Krallık Dönemi’nin bilinen son kralı ve Asur kralı I. Tukulti-Ninurta’nın çağdaşıdır. Komutası altındaki bir donanma Kıbrıslıları yenilgiye uğratmıştır, bu olay aynı zamanda tarihte kaydedilmiş ilk deniz muharebesidir.
| II. Şuppiluliuma | |
|---|---|
| Hitit Kralı | |
| Hüküm süresi | MÖ 1207-1178 |
| Önce gelen | III. Arnuvanda |
| Ölüm | MÖ 1178 |
| Babası | IV. Tuthaliya |
| Hitit kralları listesi |
|---|
| Hititler-Dönemler MÖ 23. yüzyıl- MÖ 12. yüzyıl (Orta kronoloji) |
Hatti Kralları (Beylikler Dönemi) |
| Pamba |
| Pithana |
| Piyusti |
| Anitta |
Eski Krallık MÖ 17. yüzyıl - MÖ 16. yüzyıl |
| Labarna |
| I. Hattuşili |
| I. Murşili |
| I. Hantili I. Zidanta Ammuna I. Huzziya Telepinu |
Orta Krallık MÖ 15. yüzyıl |
| Alluvamna |
| Tahurvaili |
| II. Hantili |
| II. Zidanta |
| II. Huzziya |
| I. Muvatalli |
Yeni (Büyük) Krallık Dönemi MÖ 14. yüzyıl - MÖ 12. yüzyıl |
| I. Tuthaliya |
| I. Arnuvanda |
| II. Hattuşili(?) |
| II. Tuthaliya |
| Genç Tuthaliya(?) |
| I. Şuppiluliuma |
| II. Arnuvanda |
| II. Murşili |
| II. Muvatalli |
| III. Murşili |
| III. Hattuşili |
| IV. Tuthaliya |
| Kurunta(?) |
| III. Arnuvanda |
| II. Şuppiluliuma |
Hükümdarlığı
II. Şuppiluliuma dönemine ait onlarca çivi yazılı doküman ve Luvi Hiyeroglifi ile yazılmış iki anıtsal kitabe Boğazköy'de(Hattuşaş) bulunmuştur. Bu iki kitabe eski vassalı Tarhuntassa’ya ve Alasiya’ya (Kıbrıs) karşı yapılmış savaşları kaydetmiştir. Kitabelerden biri, Nişantepe olarak bilinen mevkide bir kaya yüzeyinde, diğeri ise sarayın hemen güneyindeki reservuar setinin doğu köşesinde inşa edilmiş, kutsal bir mekan olduğu düşünülen ve 2 numaralı oda olarak bilinen yapının iç duvarlarındadır.
II.Şuppiluliuma'nın babası IV. Tuthaliya'dır. Tuthaliya'nın ölümünden sonra tahta veliaht III. Arnuvanda çıkmış, ancak çok kısa bir süre sonra ölmüştür. Şuppiluliuma bir dokümanda, bu konuda kendisinin hiçbir günahı olmadığını, ağabeyi hiç varis bırakmadan öldüğü için onun yerine tahta çıktığını belirtir.
2 numaralı odadaki kitabe, II. Şuppiluliuma’nın hükümdarlığı sırasında Hatti ülkesinin başına bela olan büyük bir siyasal istikrarsızlığı kaydettiği için tarihsel olarak önemlidir. Kitabe II. Şuppiluliuma’nın bir Hitit şehri olan ve II. Muvatalli’nin hükümdarlığı sırasında imparatorluğun siyasal başkenti olarak kısa bir süre hizmet etmiş olan Tarhuntassa şehrini yağmaladığını belirtmektedir. Tarhuntassa şehri ve çevresi, III. Hattuşili'nin Hitit tahtını ele geçirmesinden sonra vassal krallık statüsü kazanmış ve II. Muvatalli'nin oğullarından biri olan Kurunta buraya kral olarak atanmıştır. II. Şuppiluliuma döneminde Tarhuntassa'ya yapılan seferler, Kurunta veya varislerinin Hitit merkezi yönetimine karşı ayaklandığının göstergesidir. Aynı kitabe Batı Anadolu bölgesinde fethedilen çeşitli şehirleri de listeler.
II. Şuppiluliuma döneminde Hitit ülkesinde büyük bir kıtlık çekildiği de anlaşılmaktadır. Çağdaşı olan Mısır kralı Merenptah'ın Karnak tapınağındaki yazıtlarında 'Hatti ülkesini canlı tutabilmek için' tahıl gemilerinin gönderildiği belirtilmekdir. Ras Şamra (Ugarit) kazılarında bulunan bir mektupta, II. Şuppiluliuma, vassalı olan Ugarit kralından Suriye'den gelecek olan tahıl yardımlarının acilen transfer edilebilmesi için hiç geciktirilmeden gemi ve mürettebat temin edilmesini ister.
Hatti ülkesindeki kuraklık Hitit devletinde zafiyete yol açmış olmalıdır. II. Şuppiluliuma'nın Akdeniz bölgesi ve Kıbıs seferlerinin, bu dönemde doğu Akdeniz sahilerinde büyük bir yıkıma sebebiyet verecek olan Deniz Kavimleri'nin yarattığı tehlikelere karşı ve Hitit limanlarını tahıl aktarımı için güvene almak amacıyla yapıldığı şeklinde değerlendirilir.
Gene Ras Şamra kazılarında bulunan kayıtlar temel alınarak, batıda oluşan tehdit sonucunda, Hitit Kralı’nın Ugarit’den destek talebinde bulunduğu bilinmektedir. Ugarit’in son kralı olan Ammurapi'ye gönderilen bir mektupta Hitit kralı şöyle der:
| “ | “[Yaklaşan, gelen(?)] düşman bize karşı ve sayıca hiçiz [...]. Sayımız çok az (?)[. . .] her ne kadar mevcutsa, onu bulmaya çalış ve onu bana gönder.” | „ |
Ammurapi gerçekten gemilerini ve askerlerini II. Suppiluliuma'nın yardımına göndermiş olabilir. Ancak bu sefer tehlike Ugarit'i vurur. Ammurapi, Alasiya’nın (Kıbrıs) hükümdarı Eşuvara’ya gemilerle yaklaşan Deniz Kavimlerinin tehdidi karşısında şöyle demektedir:
| “ | “Baba, dikkatle dinle, düşmanın gemileri (buraya) geldiler; şehirlerim(?) yakıldılar ve ülkemde şeytanca şeyler yaptılar. Babam bilmiyor mu ki tüm birliklerim ve savaş arabalarım(?) Hitit ülkesinde ve tüm gemilerim Lukka topraklarında? … Bu yüzden ülke kendi haline terk edilmiş durumda. Babam bilmelidir ki düşmanın buraya gelen yedi gemisi bize çok zarar verdi.” | „ |
Ele geçen dokümanlarda her ne kadar başarılı seferlerden bahsedilmişse de, MÖ 1170'lerin sonunda, Hitit Krallığı Deniz Kavimlerinin ve Kaşkaların işgaliyle sona ermiştir. II. Şuppiluliuma'dan sonra başka bir merkezi Hitit devleti kralı yoktur, ancak "Büyük Kral" unvanı bazı Geç Hitit krallıklarında bir süre daha kullanılmıştır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- (Almanca) Klengel, H. (1999) Geschichte des hethitischen Reichs, Leiden: Brill.
- (İngilizce) Bryce, T. (2005) Kingdom of the Hittites, 2nd Edition, Oxford: Oxford University Press
- (İngilizce) Astour, M. C. (1965) "New Evidence on the Last Days of Ugarit," American Journal of Archeology 69:253-8.
- (İngilizce) Güterbock, H. G. (1967) "The Hittite Conquest of Cyprus Reconsidered," Journal of Near Eastern Studies 26:73-81.
Dipnotlar
- ^ Adaşı I. Šuppiluliuma'dan farklı olarak, bazı dokümanlarda II. Šuppiluliuma'nın ismi Šuppliluliama şeklinde yazılmıştır. Ayrıca, Hititçedeki š harfinin nasıl okunduğu uzun süre tartışma konusu olmuş, Akadca'da bu harf Türkçedeki ş gibi okunduğundan ilk yıllarda bu şekilde kabul edilmiştir. Bugünkü yaygın görüş Hititçe'de bu sesin s şeklinde okunduğudur, ancak Hattuşili, Murşili, Şuppiluliuma, Hattuşa gibi isimler Türkçe literatüre yaygın olarak yerleştiğinden, burada bu şekilde bırakılmıştır.
- ^ Battle at Sea: 3,000 Years of Naval Warfare. R. G. Grant. 2008. Accessed 10 August 2010
- ^ II. Şuppiluliuma dönemine ait kaynakların bir listesi için: Klengel, s. 300-5.
- ^ Bu iki kitabe için bilimsel literatürde Nişantepe ve Südburg isimleri kullanılır.
- ^ Bryce, s.327
- ^ Bu şehirler Viyanavanda, Tamina, Masa, Lukka (Likya) ve İkuna (Konya) olarak verilir; Bryce, s.329. Kitabenin ingilizce yayını için: Hawkins, J. D. (1995) The Hieroglyphic Inscription of the Sacred Pool Complex at Hattusa, StBoT Beiheft 3.
- ^ Bryce, s.331
- ^ Bryce, s.331-2
- ^ Astour s.256
- ^ Ugarit kralının Alasiya kralına 'baba' şeklinde hitap etmesi sadece bir saygı ve yaş farkı ifadesidir.
- ^ Astour, s.255
Dış bağlantılar
- (İngilizce) II. Şuppiluliuma'nın hükümdarlığı4 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Önce gelen: III. Arnuvanda | Hitit Kralı y. 1207 - 1178 (Milattan Önce) | Sonra gelen: Yok |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
II Suppiluliuma IV Tuthaliya nin oglu MO 1207 1178 yillarinda hukum surdugu dusunulen Hitit Imparatorlugu nun Yeni Buyuk Krallik Donemi nin bilinen son krali ve Asur krali I Tukulti Ninurta nin cagdasidir Komutasi altindaki bir donanma Kibrislilari yenilgiye ugratmistir bu olay ayni zamanda tarihte kaydedilmis ilk deniz muharebesidir II SuppiluliumaHitit KraliHukum suresiMO 1207 1178Once gelenIII ArnuvandaOlumMO 1178BabasiIV TuthaliyaHitit krallari listesiHititler Donemler MO 23 yuzyil MO 12 yuzyil Orta kronoloji Hatti Krallari Beylikler Donemi PambaPithanaPiyustiAnittaEski Krallik MO 17 yuzyil MO 16 yuzyilLabarnaI HattusiliI MursiliI Hantili I Zidanta Ammuna I Huzziya TelepinuOrta Krallik MO 15 yuzyilAlluvamnaTahurvailiII HantiliII ZidantaII HuzziyaI MuvatalliYeni Buyuk Krallik Donemi MO 14 yuzyil MO 12 yuzyilI TuthaliyaI ArnuvandaII Hattusili II TuthaliyaGenc Tuthaliya I SuppiluliumaII ArnuvandaII MursiliII MuvatalliIII MursiliIII HattusiliIV TuthaliyaKurunta III ArnuvandaII SuppiluliumaHukumdarligiII Suppiluliuma donemine ait onlarca civi yazili dokuman ve Luvi Hiyeroglifi ile yazilmis iki anitsal kitabe Bogazkoy de Hattusas bulunmustur Bu iki kitabe eski vassali Tarhuntassa ya ve Alasiya ya Kibris karsi yapilmis savaslari kaydetmistir Kitabelerden biri Nisantepe olarak bilinen mevkide bir kaya yuzeyinde digeri ise sarayin hemen guneyindeki reservuar setinin dogu kosesinde insa edilmis kutsal bir mekan oldugu dusunulen ve 2 numarali oda olarak bilinen yapinin ic duvarlarindadir II Suppiluliuma nin babasi IV Tuthaliya dir Tuthaliya nin olumunden sonra tahta veliaht III Arnuvanda cikmis ancak cok kisa bir sure sonra olmustur Suppiluliuma bir dokumanda bu konuda kendisinin hicbir gunahi olmadigini agabeyi hic varis birakmadan oldugu icin onun yerine tahta ciktigini belirtir Hattusas 2 numarali odadaki kitabe 2 numarali odadaki kitabe II Suppiluliuma nin hukumdarligi sirasinda Hatti ulkesinin basina bela olan buyuk bir siyasal istikrarsizligi kaydettigi icin tarihsel olarak onemlidir Kitabe II Suppiluliuma nin bir Hitit sehri olan ve II Muvatalli nin hukumdarligi sirasinda imparatorlugun siyasal baskenti olarak kisa bir sure hizmet etmis olan Tarhuntassa sehrini yagmaladigini belirtmektedir Tarhuntassa sehri ve cevresi III Hattusili nin Hitit tahtini ele gecirmesinden sonra vassal krallik statusu kazanmis ve II Muvatalli nin ogullarindan biri olan Kurunta buraya kral olarak atanmistir II Suppiluliuma doneminde Tarhuntassa ya yapilan seferler Kurunta veya varislerinin Hitit merkezi yonetimine karsi ayaklandiginin gostergesidir Ayni kitabe Bati Anadolu bolgesinde fethedilen cesitli sehirleri de listeler 2 numarali odanin karsi duvarindaki II Suppiluliuma rolyefi II Suppiluliuma doneminde Hitit ulkesinde buyuk bir kitlik cekildigi de anlasilmaktadir Cagdasi olan Misir krali Merenptah in Karnak tapinagindaki yazitlarinda Hatti ulkesini canli tutabilmek icin tahil gemilerinin gonderildigi belirtilmekdir Ras Samra Ugarit kazilarinda bulunan bir mektupta II Suppiluliuma vassali olan Ugarit kralindan Suriye den gelecek olan tahil yardimlarinin acilen transfer edilebilmesi icin hic geciktirilmeden gemi ve murettebat temin edilmesini ister Hatti ulkesindeki kuraklik Hitit devletinde zafiyete yol acmis olmalidir II Suppiluliuma nin Akdeniz bolgesi ve Kibis seferlerinin bu donemde dogu Akdeniz sahilerinde buyuk bir yikima sebebiyet verecek olan Deniz Kavimleri nin yarattigi tehlikelere karsi ve Hitit limanlarini tahil aktarimi icin guvene almak amaciyla yapildigi seklinde degerlendirilir Gene Ras Samra kazilarinda bulunan kayitlar temel alinarak batida olusan tehdit sonucunda Hitit Krali nin Ugarit den destek talebinde bulundugu bilinmektedir Ugarit in son krali olan Ammurapi ye gonderilen bir mektupta Hitit krali soyle der Yaklasan gelen dusman bize karsi ve sayica hiciz Sayimiz cok az her ne kadar mevcutsa onu bulmaya calis ve onu bana gonder Ammurapi gercekten gemilerini ve askerlerini II Suppiluliuma nin yardimina gondermis olabilir Ancak bu sefer tehlike Ugarit i vurur Ammurapi Alasiya nin Kibris hukumdari Esuvara ya gemilerle yaklasan Deniz Kavimlerinin tehdidi karsisinda soyle demektedir Baba dikkatle dinle dusmanin gemileri buraya geldiler sehirlerim yakildilar ve ulkemde seytanca seyler yaptilar Babam bilmiyor mu ki tum birliklerim ve savas arabalarim Hitit ulkesinde ve tum gemilerim Lukka topraklarinda Bu yuzden ulke kendi haline terk edilmis durumda Babam bilmelidir ki dusmanin buraya gelen yedi gemisi bize cok zarar verdi Ele gecen dokumanlarda her ne kadar basarili seferlerden bahsedilmisse de MO 1170 lerin sonunda Hitit Kralligi Deniz Kavimlerinin ve Kaskalarin isgaliyle sona ermistir II Suppiluliuma dan sonra baska bir merkezi Hitit devleti krali yoktur ancak Buyuk Kral unvani bazi Gec Hitit kralliklarinda bir sure daha kullanilmistir Ayrica bakinizHititler Hitit krallari listesiKaynakca Almanca Klengel H 1999 Geschichte des hethitischen Reichs Leiden Brill Ingilizce Bryce T 2005 Kingdom of the Hittites 2nd Edition Oxford Oxford University Press Ingilizce Astour M C 1965 New Evidence on the Last Days of Ugarit American Journal of Archeology 69 253 8 Ingilizce Guterbock H G 1967 The Hittite Conquest of Cyprus Reconsidered Journal of Near Eastern Studies 26 73 81 Dipnotlar Adasi I Suppiluliuma dan farkli olarak bazi dokumanlarda II Suppiluliuma nin ismi Suppliluliama seklinde yazilmistir Ayrica Hititcedeki s harfinin nasil okundugu uzun sure tartisma konusu olmus Akadca da bu harf Turkcedeki s gibi okundugundan ilk yillarda bu sekilde kabul edilmistir Bugunku yaygin gorus Hititce de bu sesin s seklinde okundugudur ancak Hattusili Mursili Suppiluliuma Hattusa gibi isimler Turkce literature yaygin olarak yerlestiginden burada bu sekilde birakilmistir Battle at Sea 3 000 Years of Naval Warfare R G Grant 2008 Accessed 10 August 2010 II Suppiluliuma donemine ait kaynaklarin bir listesi icin Klengel s 300 5 Bu iki kitabe icin bilimsel literaturde Nisantepe ve Sudburg isimleri kullanilir Bryce s 327 Bu sehirler Viyanavanda Tamina Masa Lukka Likya ve Ikuna Konya olarak verilir Bryce s 329 Kitabenin ingilizce yayini icin Hawkins J D 1995 The Hieroglyphic Inscription of the Sacred Pool Complex at Hattusa StBoT Beiheft 3 Bryce s 331 Bryce s 331 2 Astour s 256 Ugarit kralinin Alasiya kralina baba seklinde hitap etmesi sadece bir saygi ve yas farki ifadesidir Astour s 255Dis baglantilar Ingilizce II Suppiluliuma nin hukumdarligi4 Kasim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Once gelen III Arnuvanda Hitit Krali y 1207 1178 Milattan Once Sonra gelen Yok