Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî, Celâleddin Muhammed Rumi (Farsça: جلالالدین محمد رومى), ayrıca Celaleddin Muhammed Belhî (Farsça: جلالالدین محمد بلخى) veya yaygın adlarıyla Mevlânâ veya Rumi (30 Eylül 1207 – 17 Aralık 1273), 13. yüzyılda Anadolu'da yaşamış bir Farstasavvufçu, ilahiyatçı ve Sufi bir mistik şairdir. Mevlana'nın etkisi ulusal sınırları ve etnik ayrımları aşar: onun manevi mirası son yedi yüzyıldır İranlılar, Tacikler, Türkler, Yunanlar, Peştunlar, Orta Asya ve Hint Yarımadası Müslümanları tarafından büyük ölçüde takdir edilmektedir. Şiirleri dünya dillerinin çoğuna geniş çapta çevrilmiş ve çeşitli biçimlere aktarılmıştır. Mevlana Amerika Birleşik Devletleri'nde "en popüler şair" ve "en çok satan şair" olarak tanımlanmıştır.
Eserlerini çoğunlukla Farsça yazmış fakat nadir de olsa bazen Türkçe,Arapça ve Yunanca da kullanmıştır. Bağlarbaşı'nda toplanan "Mesnevi" adlı eseri Fars dilinin en büyük şiirlerinden biri olarak kabul edilir. Eserleri İran'da ve Farsça konuşulan ülkelerde geniş çapta okunmaktadır. Eserlerinin çevirileri özellikle Türkiye, Azerbaycan, ABD ve Güney Asya'da çok popülerdir. Şiirleri sadece Fars edebiyatını değil, Osmanlı Türkçesi, Çağatayca, Urduca, Bengalce ve Peştuca dillerinin edebi geleneklerini de etkilemiştir.
Mevlânâ'nın bugün Afganistan toprakları içerisinde yer alan Belh kentinde, 1207 yılında doğduğu düşünülmektedir. Belh'den göç ettikten sonra, 21 yaşına geldiğinde, Anadolu Selçuklu Devleti'nin başkenti olan Konya’ya yerleşmiş ve hayatının geri kalanını burada geçirmiştir. 17 Aralık 1273 tarihinde Konya’da vefat etmiştir.
Ad
Tam adı, çağdaşı Sipahsalar tarafından Muhammed bin Muhammed bin el-Hüseyn el-Hatibi el-Belhi el-Bekri olarak ifade edilmiştir. Daha yaygın olarak ise, Celaleddin Muhammed Rumi (Farsça: جلالالدین محمد رومی ) olarak bilinir. Celaleddin, "Dinin Haşmeti" anlamına gelen Arapça bir addır. Belhî ve Rumî onun aidiyetini ifade edip, sırasıyla, "Belhli" ve "Romalı" anlamına gelir. İngilizcede adı kısaca Rumi olarak bilinmektedir.
Rum/Roma, Avrupa tarihinde bugün denilen yerdir.Chicago Üniversitesinden, Rumi biyografisinde otorite kabul edilen yazar bu konuda şöyle der: "Bizans'a ya da doğu Roma İmparatorluğuna ilişkin olan Anadolu yarımadası Müslümanlar tarafından ancak nispeten yakın zamanda fethedildi ve hem de Müslüman Türk hükümdarların egemenliği altına girdiğinde bile, Araplar, Farslar ve Türkler tarafından şimdiye değin Rum coğrafi bölgesi olarak biliniyordu. Bu nedenle, Anadolu'da doğmuş veya Anadolu ile ilişkili olduğundan Rumi olarak bilinen bir dizi tarihi kişilik olup, Arapçadan gelen bu sözcük aslında 'Romalı' anlamına gelip burada Romalı ile kastedilen, Bizans İmparatorluğu uyruklu ya da yalnızca Anadolu'da yaşayan insanlar ya da burası ile ilgili şeylerdir."
Ayrıca "Roma Mollası" (Farsça: ملای روم) olarak da bilinirdi.
İran'da yaygın olarak Mevlânâ/Molânâ (Farsça: ملای روم مولانا ), Türkiye'de Mevlânâ olarak bilinir.Mevlânâ (Arapça: مولانا) Arapça kökenli bir kelime olup "efendimiz" anlamına gelir. Onunla ilgili olarak sık kullanılan Mevlevi (Farsça: مولوی, Mevlevi/Movlevi) de Arapça kökenli olup "efendim" anlamına gelir.
Yaşamı
Genel bakış
Mevlana, yerli Farsça konuşan ebeveynlerden aslen o zamanlar Harezm İmparatorluğu'nun bir parçası olan, ancak günümüzde Afganistan'da bulunan Belh'te doğdu. Doğumu Tacikistan'ın Vahş Nehri üzerindeki bir köy olan Vaşh' ya da Afganistan'ında Balkh şehrinde olabilir.
Belh o zamanlar Fars kültürünün önemli bir merkeziydi ve Sufizm orada birkaç yüzyıl boyunca gelişti. Mevlana üzerinde babası dışında en önemli etkiler, İranlı şairler Attar ve Senai'dir. Mevlana onları över: "Attar ruhtu, Senai'nin gözleri kamaştı ve zamanla onların katarına bindik" ve başka bir şiirde söz eder: "Attar yedi Aşk şehrini geçti, Biz hala bir sokağın dönüşündeyiz" Babası da Necmeddin Kübra'nın manevi soyuna bağlıydı.
Mevlana, yaşamının büyük bir bölümünü eserlerini ürettiği ve 1273'te öldüğü PersleşikSelçuklu Sultanlığı altında yaşadı. Konya'da defnedildi ve türbesi ziyaret yeri oldu. Onun ölümü üzerine müritleri ve oğlu Sultan Veled, Sema töreni olarak bilinen ünlü (Semazenler Tarikatı olarak da bilinen) Mevlevi Tarikatı'nı kurdu. Babasının yanında toprağa verildi ve kalıntılarının üzerine bir türbe dikildi.
Şems ud-Din Ahmed Eflâki'nin 1318 ile 1353 arasında yazılmış Menāqib ul-Ārifīn'indeki anlatımlar Mevlana hakkında hem söylenceler hem de gerçekler içerir ve bu biyografi dikkatle ele alınmalıdır. Örneğin, Mevlana hakkında en eksiksiz biyografinin yazarı olan Chicago Üniversitesi'nden Profesör , Mevlana'nın menkıbe biyografisi ve onun hakkındaki gerçek biyografi için ayrı bölümlere sahiptir.
Çocukluk ve göç
Mevlana'nın babası, Rumi takipçileri tarafından "Alimlerin Sultanı" olarak bilinen bir ilahiyatçı, hukukçu ve bir mistik olan Bahaeddin Veled'di. Sultan Veled'in İbadetnamesi ve Şemseddin Aflaki'ye (c.1286 - 1291) göre, Mevlana Ebu Bekir'in soyundandı. Ancak bazı modern biliminsanları bu savı reddetmektedirler. Rumi ya da babası için Harzemşah'tan anne soyunun olduğu savı da, aileyi kraliyetle ilişkilendirmek için tasarlanmış, tarihsel olmayan bir menkıbe olarak görülüyor ve kronolojik nedenlerle reddediliyor. Aile için sunulan en eksiksiz soy, ünlü Hanefi hukukçularına kadar uzanan altı ya da yedi kuşaktır.
Kaynaklarda Bahaeddin'in annesinin adını öğrenemiyoruz, yalnızca ondan "Māmi" diye söz ettiğini ve 1200'lere kadar yaşayan basit bir kadın olduğunu öğreniyoruz. Mevlana'nın annesi Mu'mina Hâtun'dur. Birkaç kuşak boyunca ailenin mesleği, nispeten liberal Hanefi Maturidi okulunun İslami vaazlarıydı ve bu aile geleneği Mevlana da sürdürdü.
1215-1220 yılları arasında Moğollar Orta Asya'yı işgal ettiğinde, Bahaeddin Veled, tüm ailesi ve bir grup müridi ile batıya doğru yola çıkar. Üzerinde uzlaşılamayan menâkıbeye göre, Rumi en ünlü mistik İranlı şairlerden biri olan Attar ile İran'ın Horasan eyaletinde Nişabur kentinde karşılaşır ve Mevlana'nın manevi üstünlüğünü fark eder. Babasını önünde yürüyen oğlu için "İşte bir deniz ve ardından bir okyanus geliyor" der.
Attar çocuğa, ruhun maddi dünyaya karışması hakkında bir kitap olan Asrārnāme'sını verir. Bu buluşma on sekiz yaşındaki Mevlana'yı derinden etkilemiş ve daha sonra eserlerine esin kaynağı olmuştur.
Veled ve beraberindekiler Nişabur'dan Bağdat'a doğru yola çıkar ve birçok alim ve sufiyle karşılaşır. Bağdat'tan Hicaz'a gider ve hac yaparlar. Kervanları Şam, Malatya, Erzincan, Sivas, Kayseri ve Niğde'den geçer yedi yıllığına Karaman'a yerleşirler; Rumi'nin annesi ve erkek kardeşi orada ölür. 1225 yılında Mevlana, Karaman'da Cevher Hatun ile evlenir. İki oğulları olur: Sultan Veled ve Alaeddin Çelebi. Karısı ölünce Rumi yeniden evlenir ve ondan Amir Alim Çelebi ve Melike Hatun doğar.
Bahaddin 1 Mayıs 1228'de, büyük olasılıkla Anadolu hükümdarı Alaeddin Keykubad'ın daveti ile Konya'ya gelir ve Anadolu Selçuklu Sultanlığı'nın en batısındaki Konya'ya yerleşir.
Eğitimi ve Şems-i Tebrizi ile karşılaşmaları
Bahaddin bir medresenin başkanı idi ve öldüğünde, yirmi beş yaşındaki Rumi, molla olarak onun konumunu devraldı. Bahaddin'in öğrencilerinden biri olan Burhaneddin Mevlana'yı şeriat ve özellikle Mevlana'nın babasının Tarikatında 1240 a kadar eğitmeye devam etti.
Mevlana'nın kamusal yaşamı daha sonra başladı: Konya camilerinde fetvalar ve vaazlar veren bir İslam Hukukçusu oldu. Ayrıca Molvi (molla) olarak görev yaptı ve medresede ders verdi.
Bu dönemde Mevlana'nın Şam'a seyahat ettiği ve burada dört yıl geçirdiği söylenmektedir.
15 Kasım 1244'te derviş Şems-i Tebrizi ile tanışması yaşamını tümüyle değiştirdi. Rumi başarılı bir öğretmen ve hukukçudan bir çileciye dönüştü.
Şems, Ortadoğu'yu dolaşıp "arkadaşlığına dayanabilecek" biri için dua eder. Bir ses ona, "Karşılığında ne vereceksin?" der. Şems, "Başımı!" diye yanıt verir. Sonra ses, "Aradığınız kişi Konyalı Celaleddin'dir" der. 5 Aralık 1248 gecesi Mevlana ile Şems konuşurken şems arka kapıya çağrılır ve bir daha görünmemek üzere dışarı çıkar. Şems'in, Mevlana'nın oğlu Alaaddin'in onayı ile öldürüldüğü söylenir; eğer öyleyse, Şems gerçekten de tasavvufi dostluk ayrıcalığı için başını vermiştir.
Mevlana'nın Şems'e olan sevgisi ve Şems'in ölümünde yaşadığı yas, söylemini lirik şiirlerden oluşan Divan-ı Kebir'de buldu. Kendisi Şems'i aramaya çıktı ve tekrar Şam'a gitti. Orada anladı:
“ | Neden aramalıyım? ben onunla aynıyım. Onun özü benim aracılığımla konuşuyor. | ” |
Daha sonraki yaşamı ve ölümü
Mevlananın kendisi gazel bestelemiş ve bunlar Divan-ı Kebir (Divan-ı Şems Tebrizi') de toplanmıştır. Mevlana, bir kuyumcu olan Salahaddin Zerkub'da yeni bir arkadaş buldu. O'nun ölümünden sonra da yazmanı ve öğrencisi Hüsameddin Çelebi, Mevlana'nın yol arkadaşı rolünü üstlendi. Bir gün ikisi Konya'nın dışındaki Meram bağlarında dolaşırken Hüssam, Rumi'ye aklındaki bir düşünceyi anlatır : "Senai'nin İlâhînâmesi ya da Attar'ın Mantik-ut-Tayr'ı gibi bir kitap yazacak olsaydın, pek çok ozana yol arkadaşı olur, Kalplerini sizin eserinizle doldururlar ve ona eşlik edecek müzikler bestelerlerdi." Mevlana gülümsedi ve Mesnevi'sinin ilk on sekiz satırının yazılı olduğu bir kağıt çıkardı, şöyle başlar:
“ | Neyi ve anlattığı hikayeyi dinleyin, Ayrılık nasıl da şarkı söylüyor... | ” |
Hüsameddin, Rumi'ye daha fazla yazmasını rica etti. Mevlana hayatının sonraki on iki yılını Mesnevi'nin altı cildini Hüsameddin'e dikte ederek geçirdi.
Rumi Aralık 1273'te hastalandı; kendi ölümünü öngördü ve şu ünlü gazeli besteledi:
“ | İçimde nasıl bir kral yoldaşım olduğunu nereden biliyorsun? Altın yüzüme bakma, çünkü demir bacaklarım var | ” |
Mevlana 17 Aralık 1273'te Konya'da öldü. Ölümüne Konyalılar tarafından yas tutuldu, cenazesi taşınırken yerel Hristiyanlar ve Yahudiler, veda etmek için bir araya gelen kalabalığa katıldı. Mevlânâ'nın ölüsü, babasının cenazesinin yanına defnedilmiş ve defnedildiği yerin üzerine olağanüstü bir türbe olan Yeşil Türbe (Mevlâna Müzesi) dikilmiştir. Onun kitabesi şöyledir:
“ | Öldüğümüzde mezarımızı toprakta aramayın. Onu erkeklerin kalbinde bulun. | ” |
Selçuklu kraliçesi Gücü Hatun, Rumi'nin yakın arkadaşıydı. Konya'daki türbesinin yapımına sponsor oldu. 13. yüzyıldan kalma Mevlâna Türbesi, camisi, dans salonu, okulları ve dervişlerin yaşam alanları ile bu güne kadar bir hac yeri olmayı sürdürüyor ve olasılıkla her büyük dinin izleyicileri tarafından düzenli olarak ziyaret edilen en popüler hac yeridir.
Öğretileri
Fars edebiyatının diğer mistik ve tasavvufi şairleri gibi Mevlana'nın şiiri de dünyayı saran aşktan bahseder. Mevlana'nın öğretileri aynı zamanda Şems'in peygamberliğin özü olarak alıntıladığı Kuran ayetinde özetlenen ilkeleri ifade eder: "Ondan başka ilah olmadığını bilin ve günahınız için bağışlanma dileyin" (Kur'an 47:19).
Şems'e atfedilen tefsirde, ayetin ilk kısmı insanlığa tevhid bilgisini, ikinci kısmı ise kendi varlığını inkâr etmelerini emreder. Mevlana'ya göre tevhid, en eksiksiz şekilde aşkla yaşanır ve sevgiyi "yandığında, Ebedi Sevgili dışında her şeyi yakan alev" olarak nitelendirir. Mevlana'nın bu ideale ulaşma arzusu, Mesnevi'de açıkça görülmektedir:
Farsça: از جمادی مُردم و نامی شدم | Cemad (cansız) haline öldüm ve bitki oldum, |
Mesnevi, fablları, günlük hayattan sahneleri, Kuran vahiyi ve tefsirlerini ve metafiziği geniş ve karmaşık bir duvar halısı gibi dokumaktadır; Celâleddin Rumi, Zülkarneyn'in doğu yolculuğunu anlatır. Kahraman, tüm dağların "anası" olan, zümrütten yapılmış ve toprağın altında damarlarla tüm Dünya'yı çevreleyen bir halka oluşturan Kaf Dağı'na çıkar. Dağ Zülkarneyn'in ricası üzerine depremlerin kökenini şöyle açıklar: "Allah dilerse dağın bir damarı zonkluyor ve böylece deprem oluyor". Zülkarneyn dağın başka bir yerinde Kıyamet için sura üflemeye hazır İsrafil (başmelek Raphael) ile karşılaşır.
Rumi, müziğin, şiirin ve dansın Tanrı'ya ulaşmanın bir yolu olarak kullanılmasına tutkuyla inanıyordu. Rumi'ye göre müzik, adananların tüm varlıklarını ilahi olana odaklamalarına ve bunu o kadar yoğun bir şekilde yapmalarına yardımcı oldu ki, ruh hem yok edildi hem de yeniden dirildi. pratiğinin ritüel bir biçime dönüşmesi bu fikirlerden oldu. Onun öğretileri, oğlu Sultan Veled'in tertip ettiği Mevlevilik tarikatının temeli oldu. Rumi, Sema'yı müzik dinleyerek ve kutsal dansı çevirerek veya yaparak teşvik etti. Mevlevi geleneğinde semā ', akıl ve sevgi yoluyla Kusursuz Olan'a yapılan mistik bir yükseliş yolculuğunu temsil eder. Arayış bu yolculukta sembolik olarak hakikate yönelir, aşkla büyür, egoyu terk eder, hakikati bulur ve Kusursuz'a ulaşır. Arayış bu manevi yolculuktan daha büyük bir olgunlukla, inanç, ırk, sınıf ve millet ayrımı yapmaksızın tüm yaradılışı sevmek ve hizmet etmek üzere döner.
Mevlana, Mesnevi'deki diğer ifadelerde de evrensel aşk mesajını ayrıntılı bir şekilde açıklar:
“ | Sevenin davası diğer bütün sebeplerden ayrıdır Aşk, Tanrı'nın gizemlerinin usturlabıdır. | ” |
Mevlana'nın en sevdiği müzik aleti ney idi.
Büyük çalışmaları
Mevlana'nın şiiri genellikle çeşitli kategorilere ayrılır: Divan'ın dörtlükleri (rubayāt) ve kasideleri (gazel), Mesnevi'nin altı kitabı. Düzyazı eserler, Söylemler, Mektuplar ve Yedi Vaaz'a ayrılmıştır.
Şiirleri
- Mevlana'nın en bilinen eseri Maṭnawīye Ma'nawī'dir (Manevi Beyitler ; Farsça: مثنوی معنوی) dir. Altı ciltlik şiir, Fars Tasavvuf edebiyatının zengin geleneği içinde seçkin bir yere sahiptir ve genellikle "Farsça Kuran" olarak anılır. Birçok yorumcu onu dünya edebiyatının en büyük mistik şiiri olarak kabul etmiştir. Her biri bir iç kafiyeli beyitten oluşan yaklaşık 27.000 satır içerir. Mesnevi şiir türünde farklı ölçüler kullanılabilse de, Mevlana şiirini besteledikten sonra kullandığı ölçü, mesnevi vezni haline geldi. Bu ölçünün bir mesnevi şiiri için kaydedilen ilk kullanımı, 1131-1139 yılları arasında Girdkuh'un Nizari İsmaili kalesinde gerçekleşti. Muhtemelen Attar ve Rumi gibi mistikler tarafından bu tarzda sonraki şiir için zemin hazırlamıştır.
- Mevlana'nın diğer önemli eseri Dīwān-e Kabīr veya Dīwān-e Shams-e Tebrizī dir. Farsça yaklaşık 35.000 beyit ve 2000 dörtlüğün yanı sıra, Divan Arapça 90 Gazel ve 19 dörtlük, Türkçe birkaç düzine kadar beyit (çoğunlukla Farsça ve Türkçe karışık makaronik şiirler) ve Yunanca 14 beyit içerir.
Nesirleri
- Fihi Ma Fihi (İçindeki içindedir), Mevlana'nın müritlerine çeşitli vesilelerle verdiği yetmiş bir konuşmanın kaydını sunar. Çeşitli müritlerinin notlarından derlenmiştir. Farsça'dan bir İngilizce çeviri ilk olarak AJ Arberry tarafından Rumi'nin Söylemleri (New York: Samuel Weiser, 1972) olarak yayınlandı ve Wheeler Thackston'ın ikinci kitabının bir çevirisi, Sign of the Unseen (Putney, VT: Threshold Books, 1994)). Fihi ma fihi'nin üslubu konuşma diline özgüdür ve orta sınıf erkek ve kadınlara yöneliktir ve sofistike kelime oyunundan yoksundur.
- Majāles-e Sab'a (Yedi meclis) yedi Farsça vaazı veya yedi farklı mecliste verilen konferansları içerir. Vaazların kendileri, Kuran ve Hadis'in daha derin anlamı hakkında bir yorum sunar. Vaazlar ayrıca Sena'i, 'Attar ve Rumi'nin kendisi de dahil olmak üzere diğer şairlerin şiirlerinden alıntılar içerir. Eflaki'nin aktardığına göre, Şems-i Tebrizî'den sonra Mevlana ileri gelenlerin, özellikle de Salâheddîn Zerkûb'un ricası üzerine hutbeler vermiştir. Farsça'nın üslubu oldukça basittir, ancak Arapça ve tarih bilgisi ve hadislerden yapılan alıntılar, Mevlana'nın İslami bilimlerdeki bilgisini gösterir. Onun tarzı, Sufiler ve manevi öğretmenler tarafından verilen konferansların türünün tipik bir örneğidir.
- Makatib (veya Maktubat Farsça: مکتوبات) Mevlânâ'nın müritlerine, aile fertlerine, devlet ve nüfuz adamlarına yazdığı Farsça mektupların toplamıdır . Mektuplar, Mevlana'nın aile üyelerine yardım etmek ve çevrelerinde büyümüş bir mürit topluluğunu yönetmekle çok meşgul olduğunu kanıtlıyor. Sözü geçen iki eserin (dersler ve vaazlar) Farsça üslubundan farklı olarak, mektuplar bilinçli olarak incelikli ve risale niteliğinde olup, soylulara, devlet adamlarına ve krallara yönelik yazışma beklentilerine uygundur.
Dini bakış açısı
Rumi, İbn Arabi türünden İslam filozofları sınıfına ilişkindir. Bu aşkın filozoflar, Müslüman dünyasındaki geleneksel irfan, felsefe ve teozofi okullarında sıklıkla birlikte incelenirler.
Mevlana, teozofisini (aşkın felsefeyi) şiirlerinin ve öykülerinin boncuklarına bir ip gibi yerleştirir. Onun ana noktası ve vurgusu varlığın birliğidir.
Mevlana'nın Müslüman bir alim olduğu ve İslam'ı önemsediği yadsınamaz. Bununla birlikte, manevi vizyonunun derinliği, dar anlayışlı mezhep kaygılarının ötesine geçti. Bir dörtlük okur:
Farsça: در راه طلب عاقل و دیوانه یکی است | Arayıcının yolunda, bilgeler ve çılgınlar birdir. |
—Quatrain 305 |
Kuran'a göre Muhammed Allah tarafından gönderilen bir rahmettir. Bununla ilgili olarak Rumi şöyle der:
"Muhammed'in Nuru, dünyada bir Zerdüşt'ü ya da Yahudi'yi terk etmez. Onun iyi talihinin gölgesi herkesin üzerine parlasın! O, saptırılanların hepsini çölden yola çıkarır."
Ancak Rumi, İslam'ın üstünlüğünü şu sözlerle öne sürer:
"Muhammed'in nuru bin (ilmin) nuru oldu, bin dal oldu ki, dünya da âhiret de uçtan uca ele geçirildi. Muhammed böyle bir tek daldan perdeyi yırtarsa, binlerce keşiş ve rahip bellerinden batıl inanç ipini yırtarlar."
Mevlana'nın şiirlerinin çoğu, dıştan dini riayetin önemini ve Kuran'ın önceliğini öne sürer.
“ | Allah'ın Kuran'ına kaçın, ona sığının orada peygamberlerin ruhları birleşir. | ” |
Rumi şöyle diyor:
Ömrüm oldukça Kuran'ın kuluyum.
Seçilmiş olan Muhammed'in yolunun toprağıyım.
Eğer biri benim sözlerimden bunun dışında bir şey alıntılarsa,
Ondan ayrıldım ve bu sözlere kızdım.
Rumi ayrıca şunları da belirtir:
“ | "İki gözümü bu dünya ve öbür dünya [arzularından] "diktim" - bunu Muhammed'den öğrendim." | ” |
Mesnevi'nin ilk sayfasında Mevlana şöyle diyor:
"Hadha kitâbu 'l-mesnevî ve huve uSûlu uSûli uSûli 'd-dîn ve keşşâfu 'l-kur'ân."</br> "Bu, Mesnevi'nin kitabıdır ve (İslam) Dininin köklerinin kökleridir ve Kuran'ın Açıklayıcısıdır."
19. yüzyıl İran'ının en önemli filozoflarından biri olan Hadi Sabzavari, Mesnevi ile İslam arasında şu bağlantıyı kurar:
Bu, [Kur'an'ın] ayetli tefsiri ve onun esrarengiz gizemi üzerine bir tefsirdir. ......
Kur'an'ın hazinesinde avlanmaya gelince, onda tüm [Kur'an'ın] eski felsefi bilgeliği bulunabilir; [Mesnevî] tümüyle belagatli bir felsefedir.
Gerçekte, şiirin inci söylemi, İslam'ın Yasa Hükmündeki şeriatı ile Tasavvuf ṭarīkatı ve İlahi hakikat'ı birleştirir. Yazarın başarısı, İlahi güç, içgörü, ilham ve aydınlanmayı Yasa, Yol ve Hakikat'i eleştirel akıl, derin düşünce, parlak bir doğal mizaç ve sahip olduğu karakter bütünlüğünü içerecek biçimde bir araya getirmesindedir.
Seyyid Hüseyin Nasr şöyle diyor:
Bugün İran'da Rûmî üzerine yaşayan en büyük otoritelerden biri olan Hâdî Hâ'irî, yayınlanmamış bir eserinde, Dîvân'ın ve Mesnevî'nin 6.000 kadar ayetinin, Kur'an ayetlerinin Fars şiirine pratikte doğrudan çevirileri olduğunu göstermiştir.
Mevlânâ, Dîvân'ında şöyle der:
Sufi, Ebu Bekir gibi Muhammed'e tutunur.
Mesnevisi, büyük ölçüde Kuran ve hadislerden türetilen fıkra ve öykülerin yanı sıra günlük öyküler içerir.
Legalite ve eleştiriler
Kürt asıllı Türk–Amerikan araştırmacı ve yazar Edip Yüksel, Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî'yi öykülerindeki müstehcenlik, İslam'daki tevhit inancına aykırılık ve Allah'tan vahiy aldığı biçimindeki söylemleri dolayısıyla eleştirmiştir.
Orta Çağ ve Selçuklu tarihçisi Prof. Dr. , Mevlânâ ile Ahî Evran mücadelesine değinmekte ve Mevlânâ'yı Moğollardan (İlhanlılar'dan) maaş alan bir İlhanlı ajanı olmakla ve kendi öz oğlunu öldürmekle suçlamaktadır. Ona göre Ahî Evran ile Nasreddin Hoca aynı kişidir ve Mevlânâ aynı zamanda; büyük bir devlet adamı, din bilgini, filozof, Ahî teşkilatı ve kesin olmamakla birlikte Anadolu'da Moğol direnişinin örgütleyicisi olan Nasreddin Hoca'nın katilidir.
Mikail Bayram, Şems-i Tebrîzî'nin de bir Moğol ajanı olduğunu, kendisinin Anadolu'ya gelerek önce Kayseri'ye, ardından da Konya'ya giderek Mevlânâ ile bağlantı kurduğunu belirtir. Ayrıca, Anadolu'nun Moğol istilası ile başının belada olduğu ve birçok ilim adamının öldürüldüğü bunalımlı bir dönemde Mevlânâ ve çevresindekilerin herhangi bir zarar görmediğini söyleyen Bayram, Mevlânâ'nın bazı eserlerinde Moğollara boyun eğmenin ve onlara hoşgörü gösterilip daha çok kan dökülmesine engel olmanın gerekli olduğunu yazdığını söyler. Mikail Bayram, Mevlânâ'nın Türk olmadığını anımsatarak Türklerden nefret ettiğini de ekler.
Mikail Bayram, Mevlânâ'yı Kur'an ve İslam peygamberi Muhammed ile rekabete girmekle de suçlamakta ve Mesnevî'nin ilk sayfasında yer alan "Bu, Mesnevî'nin kitabıdır ve dininin köklerinin kökleridir ve Kur'an'ın açıklayıcısıdır." söylemlerini şöyle aktarmaktadır:[]
"Bu, Mesnevî'nin kitabıdır ve dininin köklerinin kökleridir ve Kur'an'dır."[]
İlahiyatçı yazar Mustafa İslamoğlu, günümüzde İslam dünyasında Kur'an'dan sonra sahipleri tarafından Allah tarafından yazdırıldığı söylenen 6 adet kitaptan ve bunların İslam'dan ayrılan birer din olarak değerlendirilebileceklerinden söz ederek, Türkiye coğrafyasından Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî ve Said Nursî'yi bunlara örnek olarak vermektedir.
Evrensellik
Şahram Şiva, "Rumi, son derece kişisel ve genellikle kafa karıştırıcı kişisel büyüme ve gelişme dünyasını çok açık ve doğrudan bir biçimde dile getirebiliyor. Kimseyi incitmez ve herkesi içine alır. . . . Bugün Rumi'nin şiirleri kiliselerde, sinagoglarda, Zen manastırlarında ve ayrıca New York kent merkezindeki sanat/performans/müzik sahnesinde duyulabiliyor."
Birçok modern Batılı için onun öğretileri, tasavvuf felsefesine ve pratiğine en iyi girişlerden biridir. Batı'da , yaklaşık yirmi yıldır Mevlana'nın şiirlerinin çevirilerini öğretiyor, icra ediyor ve paylaşıyor ve Mevlana'nın mirasının dünyanın İngilizce konuşulan bölgelerinde yayılmasına neden oldu.
Profesör Majid M. Naini'ye göre, "Rumi'nin yaşamı ve dönüşümü, tüm din ve kökenlerden insanların bir arada barış ve uyum içinde yaşayabileceğinin gerçek tanıklığını ve kanıtını sağlar. Rumi'nin vizyonları, sözleri ve yaşamı bize iç huzura ve mutluluğa nasıl ulaşacağımızı öğretiyor, böylece sonunda sürekli düşmanlık ve nefret akışını durdurabilir ve gerçek küresel barış ve uyumu yakalayabiliriz.”
Rumi'nin çalışmaları Rusça, Almanca, Urduca, Türkçe, Arapça, Bengalce, Fransızca, İtalyanca ve İspanyolca dahil olmak üzere dünyanın birçok diline çevrildi ve konserler, atölye çalışmaları, okumalar, dans gösterileri ve diğer sanatsal kreasyonlarda sergilendi. Rumi'nin şiirinin Coleman Barks tarafından yapılan İngilizce uyarlamaları dünya çapında yarım milyondan çok sattı ve Rumi, Amerika Birleşik Devletleri'nde en çok okunan şairlerden biridir. Şahram Şivanın "Rending the Peçe: Rumi'nin Edebi ve Şiirsel Çevirileri" kitabı (1995, HOHM Press) Benjamin Franklin Ödülü'nün sahibidir.
Mevlana şiirlerinin kayıtları ABD'nin Billboard'un En İyi 20 listesine girdi. Amerikalı yazar Deepak Chopra'nın Mevlana'nın aşk şiirlerinin Fereydoun Kia'nın yaptığı çevirilerin editörlüğünü yaptığı seçkiyi Madonna, Goldie Hawn, Philip Glass ve Demi Moore gibi Hollywood simaları seslendirdi.
Mevlana ve türbesi, 1981-1994 yıllarında basılan 5000 lik Türk Lirası banknotların arka yüzünde betimlenmiştir.
Kuzey Hindistan'da, Lucknow'da Rumi Kapısı olarak bilinen ünlü bir simge yapı vardır. Lucknowlu Hint sinemacı Muzaffar Ali, Rumi ve Amir Husrev'in eserlerinden yola çıkarak konserler sunan ve şairlerin yaşamları arasındaki paralellikleri öne çıkaran Rumi Hüsrev Diyarında (2001) adlı bir belgesel yaptı.
İrani dünya
“ | Arapça kulağa daha hoş gelse de Farsça söyle—Aşkın başka birçok lehçesi vardır. | ” |
Rumi ve İran arasındaki bu kültürel, tarihi ve dilsel bağlar, Rumi'yi İranda ikonik bir şair yaptı. Mevlana'nın şiirleri İran'daki birçok kentin duvarlarında sergilenmekte, Farsça müzikle söylenmekte ve okul kitaplarında okunmaktadır.
Rumi'nin şiiri, klasik İran ve Afgan müziğinin çoğunun temelini oluşturur. Şiirinin çağdaş klasik yorumları İranlı Muhammed Rıza, Şehram Nazeri, Davud Azad ve Afganistanlı Muhammed Haşim Çeşti tarafından yapılmıştır.
Mevlevi Sufi Tarikatı; Rumi ve Türkiye
Mevlevi tarikatı, Mevlevi'nin ölümünden sonra 1273 yılında müritleri tarafından kurulmuştur. Tarikatın ilk halefi, 1284'te Rumi'nin genç ve yaşamda kalan tek oğlu Sultan Veled'in (1312 öldü) ölümünden sonra, halk arasında mistik Mesnevi Rebabnamenin yazarı Hüsameddin Çelebi idi. Tarikatın liderliği o zamandan beri kesintisiz olarak Konya'da Mevlana'nın ailesinde tutuldu. Semazenler olarak da bilinen Mevlevi Sufileri, zikirlerini Sema biçiminde gerçekleştirmeye inanırlar.
Geleneğe göre, en sevdiği enstrüman ney olmasına karşın, Mevlana'nın kendisi rebāb çalan önemli bir müzisyendi.Sema'ya eşlik eden müzik, Maṭnawī ve Dīwān-e Kabīr'den ya da Sultan Veled'in şiirlerinden oluşur. Mevlevilik, Osmanlı İmparatorluğu'nda köklü bir Sufi tarikatıydı ve tarikatın üyelerinin çoğu, Halifeliğin çeşitli resmî görevlerinde görev yaptı. Mevleviliğin merkezi Konya idi. İstanbul'da semā'nın halka açık olarak yapıldığı Galata Kulesi yakınında bir de Mevlevi dergahı vardır. Mevlevi tarikatı her kökenden insanı davet eder:
“ | Gel, gel, her kimsen | ” |
Osmanlı döneminde Mevlevi, hepsi Galata Mevlevihanesi'nde gömülü olan Şeyh Galib, Ankaralı İsmail Rusuhi Dede, Esrar Dede, Halet Efendi ve Gavsi Dede de dahil olmak üzere çok sayıda önemli şair ve müzisyen yetiştirmiştir.) Mevlevi müziğinde özellikle ney müziği önemli bir yer tutar.
Modern, laik Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla birlikte Mustafa Kemal Atatürk, dini kamu alanından çıkarmış ve onu yalnızca kişisel ahlak, davranış ve inançla sınırlandırmıştır. 13 Aralık 1925'te bütün tekkeler ve zaviyeler ile ziyaret yapılan hürmet merkezlerini kapatan bir yasa çıkarıldı. Yalnızca İstanbul'da 250'den çok tekke ve çeşitli cemiyetlerin bir araya geldiği küçük merkezler vardı; bu yasa tasavvuf tarikatlarını feshetti, tasavvufi ad, unvan ve unvanlarına ilişkin giysilerin kullanılmasını yasakladı, tarikatların malvarlığına el koydu, tören ve toplantılarını yasakladı. Yasa, Tarikatları yeniden kurmaya çalışanlara da cezalar verdi. İki yıl sonra, 1927'de Konya'daki Mevlâna Türbesi'nin Müze olarak yeniden açılmasına izin verildi.
1950'lerde Türk hükûmeti Konya'da Semazenlerin yılda bir kez gösteri yapmasına izin vermeye başladı. Mewlānā festivali Aralık ayında iki hafta boyunca yapılır; bunun doruk noktası 17 Aralık'ta, Mevlana'nın Urs'u (Rumi'nin ölüm yıl dönümü), Mevlana'nın Tanrı ile birleştiği gece olan Šabe Arūs (شب عروس) (Farsça "evlilik gecesi" anlamına gelir) olarak adlandırılır. 1974'te Semazenlerin ilk kez Batı'ya seyahat etmelerine izin verildi. 2005 yılında UNESCO, Türkiye'nin "Mevlevi Sema Töreni"ni İnsanlığın Sözlü ve Somut Olmayan Mirasının Başyapıtlarından biri olarak ilan etmiştir.
Dini mezhep
Edward G. Browne'ın belirttiği gibi, en önde gelen üç mistik İranlı şair Rumi, Senai ve Attar'ın tümü Sünni Müslümanlardı ve şiirleri ilk iki halife Ebu Bekir ve Ömer bin Hattâba övgüler içerir. Annemarie Schimmel'e göre, Şii yazarlar arasında Mevlana ve Attar gibi önde gelen mistik şairleri kendi saflarına katma eğilimi, 1501'de Safevi İmparatorluğu'nda Oniki İmamcı Şia'nın devlet dini olarak tanıtılmasından sonra daha da güçlendi.
Sekiz yüzüncü yıl kutlamaları
Afganistan'da Mavlânâ, Türkiye'de Mevlâna, İran'da Molavî olarak bilinir .
UNESCO, Afganistan, İran ve Türkiye Daimi Delegasyonlarının önerisi ve "insanların düşüncesinde barışın savunmasını inşa etme" misyonuna uygun olarak yönetim kurulu ve Genel Kurul tarafından onaylanarak 2007'de Mevlana'nın sekiz yüzüncü doğum yıl dönümü kutlamalarıyla ilişkilendirildi. UNESCO'daki anma, 6 Eylül 2007'de gerçekleşti; UNESCO, Mevlana'nın düşünce ve ülkülerini araştırmak ve yaymakla uğraşanları cesaretlendirmek amacıyla Mevlana adına madalya bastı.
30 Eylül 2007'de İran'da Mevlana anısına ülke genelinde okul zilleri çalındı. Yine o yıl İran, 26 Ekim - 2 Kasım tarihleri arasında Mevlana Haftası düzenledi. Tahran'da uluslararası bir tören ve konferans düzenlendi; etkinliğin açılışını İran cumhurbaşkanı ve parlamento başkanı yaptı. Etkinliklere yirmi dokuz ülkeden bilim insanı katıldı ve konferansta 450 makale sunuldu. İranlı müzisyen Şehram Nazıri, Rumi başyapıtları üzerine yaptığı ünlü çalışmaları nedeniyle 2007 yılında Légion d'honneur ve İran Müzik Evi Ödülü'ne layık görüldü. 2007, UNESCO tarafından "Uluslararası Mevlana Yılı" ilan edildi.
Yine 30 Eylül 2007'de Türkiye, Mevlana'nın sekiz yüzüncü doğum gününü, kırk sekiz kamerayla televizyonda yayınlanan ve sekiz ülkede canlı yayınlanan dev bir semā ritüeli ile kutladı. Kültür ve Turizm Bakanlığı'ndan Ertuğrul Günay, "Tarihin en büyük sema gösterisi olan bu törene üç yüz dervişin katılması planlanıyor" dedi.
Mevlana İncelemeleri
Mevlana Rumi Dergisi her yıl Exeter Üniversitesi Fars ve İran Çalışmaları Merkezi tarafından Lefkoşa'daki Rumi Enstitüsü ve Cambridge'deki Arketip Kitapları ile işbirliği içinde yayınlanmaktadır. İlk cilt 2010 yılında yayınlandı ve o zamandan beri her yıl çıkıyor. Derginin baş editörü Leonard Lewisohn'a göre: "Bir dizi önemli İslam şairi, önem ve çıktı açısından Dante, Shakespeare ve Milton gibi şairlerle kolayca rekabet etseler de, Batı'da bu zamana değin yalnızca marjinal bir edebi üne sahiptirler, çünkü Arap ve Fars düşünürler, yazarlar ve şairler, Batı Kanonunun büyük anlatısının yanı sıra önemsiz, anlamsız, bayağı yan gösteriler olarak kabul edilir. Mevlana Dergisi'nin amacı, Batı edebiyat tasavvurunun yaptığı küçük bir hatadan çok daha önemli bir şey olan dünya edebiyatına yönelik bu dikkatsiz yaklaşımı düzeltmektir."
Çeviri tartışması
Akademisyenler ve Mevlana bilginleri, Batı dünyasındaki popüler Mevlana çevirilerinin çoğu zaman kuşkulu nitelikte olduğunu ve birçok hata ve yanlış çeviri içerdiğini uzun süredir iddia etmektedirler. Rumi'nin İngilizce çevirilerinin çoğu biliminsanları ve hem de İranlı okuyucular tarafından değil, Reynold A. Nicholson ve Arthur John Arberry gibi bilginler tarafından Viktorya dönemi çevirilerini yeniden yazan şairler tarafından yapılmıştır. Bu konu New Yorker'ın "İslam'ın Mevlana Şiirinden Silinmesi" başlıklı makalesinde vurgulanmıştır. Konuyla ilgili bir Twitter ileti dizisi @PersianPoetics kullanıcısı tarafından #rumiwasmuslim hashtag'i yayınlandığında viral hale geldi. Konu o zamandan beri geniş çapta ele alındı ve El Cezire ve diğer yayın organlarında yayınlandı.
Kaynakça
- ^ "Badr al-Dīn Tabrīzī". Encyclopaedia of Islam, THREE (İngilizce). 7 Temmuz 2016. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Haziran 2022.
Badr al-Dīn Tabrīzī was the architect of the original tomb built for Mawlānā Jalāl al-Dīn Rūmī (d. 672/1273, in Konya), the great Persian mystic and poet.
Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar|ad1=
eksik|soyadı1=
() - ^ a b Ritter, H.; Bausani, A. "ḎJ̲alāl al-Dīn Rūmī b. Bahāʾ al-Dīn Sulṭān al-ʿulamāʾ Walad b. Ḥusayn b. Aḥmad Ḵh̲aṭībī." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2007. Brill Online. Excerpt: "known by the sobriquet Mewlānā, persian poet and founder of the Mewlewiyya order of dervishes"
- ^ a b Rumi: Past and Present, East and West: The life, Teaching and poetry of Jalal Al-Din Rumi. Oneworld Publication. 2008. s. 9.
How is that a Persian boy born almost eight hundred years ago in Khorasan, the northeastern province of greater Iran, in a region that we identify today as in Central Asia, but was considered in those days as part of the greater Persian cultural sphere, wound up in central Anatolia on the receding edge of the Byzantine cultural sphere, in what is now Turkey, some 1,500 miles to the west?
Yazar|ad1=
eksik|soyadı1=
() - ^ The Mystery of Numbers. Oxford University Press. 7 Nisan 1994. s. 51.
These examples are taken from the Persian mystic Rumi's work, not from Chinese, but they express the yang-yin [sic] relationship with perfect lucidity.
Yazar|ad1=
eksik|soyadı1=
() - ^ a b Islamic Art and Spirituality. Suny Press. 1987. s. 115.
Jalal al-Din was born in a major center of Persian culture, Balkh, from Persian speaking parents, and is the product of that Islamic Persian culture which in the 7th/13th century dominated the 'whole of the eastern lands of Islam and to which present day Persians as well as Turks, Afghans, Central Asian Muslims and the Muslims of the Indo-Pakistani subcontinent are heir. It is precisely in this world that the sun of his spiritual legacy has shone most brillianty during the past seven centuries. The father of Jalal al-Din, Muhammad ibn Husayn Khatibi, known as Baha al-Din Walad and entitled Sultan al-'ulama', was an outstanding Sufi in Balkh connected to the spiritual lineage of Najm al-Din Kubra.
Yazar|ad1=
eksik|soyadı1=
() - ^ a b Charles Haviland (30 Eylül 2007). "The roar of Rumi—800 years on". BBC News. 11 Ekim 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Eylül 2007.
- ^ "Why is Rumi the best-selling poet in the US?". BBC News. 21 Ekim 2014. 16 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ağustos 2016. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
() - ^ "Rumi Rules!". Time. 29 Ekim 2002. ISSN 0040-781X. 8 Ekim 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ağustos 2016. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
() - ^ a b Annemarie Schimmel, The Triumphal Sun: A Study of the Works of Jalaloddin Rumi, SUNY Press, 1993, p. 193: "Rumi's mother tongue was Persian, but he had learned during his stay in Konya, enough Turkish and Greek to use it, now and then, in his verse."
- ^ a b Franklin Lewis: "On the question of Rumi's multilingualism (pp. 315–317), we may still say that he spoke and wrote in Persian as a native language, wrote and conversed in Arabic as a learned "foreign" language and could at least get by at the market in Turkish and Greek (although some wildly extravagant claims have been made about his command of Attic Greek, or his native tongue being Turkish) (Lewis 2008:xxi). (Franklin Lewis, "Rumi: Past and Present, East and West: The Life, Teachings and Poetry of Jalal al-Din Rumi," One World Publication Limited, 2008). Franklin also points out that: "Living among Turks, Rumi also picked up some colloquial Turkish."(Franklin Lewis, "Rumi: Past and Present, East and West: The Life, Teachings and Poetry of Jalal al-Din Rumi," One World Publication Limited, 2008, p. 315). He also mentions Rumi composed thirteen lines in Greek (Franklin Lewis, Rumi: Past and Present, East and West: The Life, Teachings and Poetry of Jalal al-Din Rumi, One World Publication Limited, 2008, p. 316). On Rumi's son, Sultan Walad, Franklin mentions: " elsewhere admits that he has little knowledge of Turkish" (Sultan Walad): Franklin Lewis, Rumi, "Past and Present, East and West: The Life, Teachings and Poetry of Jalal al-Din Rumi, One World Publication Limited, 2008, p. 239) and "Sultan Valad did not feel confident about his command of Turkish" (Franklin Lewis, Rumi: Past and Present, East and West, Oneworld Publications, 2000, p. 240)
- ^ a b Δέδες (1993). "Ποιήματα του Μαυλανά Ρουμή" [Poems by Mowlānā Rūmī]. Τα Ιστορικά. 10 (18–19): 3-22.
- ^ Meyer (1895). "Die griechischen Verse im Rabâbnâma". Byzantinische Zeitschrift. 4 (3). doi:10.1515/byzs.1895.4.3.401.
- ^ "Greek Verses of Rumi & Sultan Walad". uci.edu. 22 Nisan 2009. 5 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Holt, P.M.; Lambton, Ann K.S.; Lewis, Bernard, (Ed.) (1977). "Religion and Culture". The Cambridge History of Islam, Part VIII: Islamic Society and Civilization. Cambridge University Press. s. 586.
It is sufficient to mention , Farid al-Din 'Attar and Sa'adi, and above all Jalal al-Din Rumi, whose Mathnawi remains one of the purest literary glories of Persia
Yazar|ad1=
eksik|soyadı1=
() - ^ a b C.E. Bosworth, "Turkmen Expansion towards the west" in UNESCO History of Humanity, Volume IV, titled "From the Seventh to the Sixteenth Century", UNESCO Publishing / Routledge, p. 391: "While the Arabic language retained its primacy in such spheres as law, theology and science, the culture of the Seljuk court and secular literature within the sultanate became largely Persianized; this is seen in the early adoption of Persian epic names by the Seljuk rulers (Qubād, Kay Khusraw and so on) and in the use of Persian as a literary language (Turkmen must have been essentially a vehicle for everyday speech at this time). The process of Persianization accelerated in the 13th century with the presence in Konya of two of the most distinguished refugees fleeing before the Mongols, Bahā' al-Dīn Walad and his son Mawlānā Jalāl al-Dīn Rūmī, whose Mathnawī, composed in Konya, constitutes one of the crowning glories of classical Persian literature."
- ^ "Interview: 'Many Americans Love Rumi...But They Prefer He Not Be Muslim'". RadioFreeEurope/RadioLiberty (İngilizce). 9 Ağustos 2010. 27 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ağustos 2016.
- ^ . Asia Times. 16 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2016.
- ^ . OMI – Old Manuscripts & Incunabula. 18 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2016.
- ^ . The Daily Sun. 27 Ağustos 2015. 17 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2016. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
() - ^ Khan, Mahmudur Rahman (30 Eylül 2018). "A tribute to Jalaluddin Rumi". The Daily Sun.
- ^ Sa'id Nafisi, (Ed.) (1946). Risala-yi Ahwal-i Mawlana. Tahran. s. 5. Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
(); r eksik|soyadı1=
() - ^ Rumi (2015). Selected Poems. Penguin Books. s. 350. ISBN . 16 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Haziran 2022.
- ^ Franklin Lewis (2008). Rumi: Past and Present, East and West: The Life, Teachings and Poetry of Jalal al-Din Rumi. One World Publication Limited. s. 9.
- ^ "ملای روم" 5 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . in
- ^ H. Ritter, 1991, DJALĀL al-DĪN RŪMĪ, (Volume II: C–G), 393.
- ^ Jalāl al-Dīn Rūmī (Maulana), Ibrahim Gamard, Rumi and Islam: Selections from His Stories, Poems, and Discourses, Annotated & Explained, SkyLight Paths Publishing, 2004.
- ^ a b Seyyed Hossein Nasr, Islamic Art and Spirituality, SUNY Press, 1987. p. 115: "Jalal al-Din was born in a major center of Persian culture, Balkh, from Persian speaking parents, and is the product of that Islamic Persian culture which in the 7th/13th century dominated the 'whole of the eastern lands of Islam and to which present day Persians as well as Turks, Afghans, Central Asian Muslims and the Muslims of the Indo-Pakistani and the Muslims of the Indo-Pakistani subcontinent are heir. It is precisely in this world that the sun of his spiritual legacy has shone most brilliantly during the past seven centuries. The father of Jalal al-Din, Muhammad ibn Husayn Khatibi, known as and entitled Sultan al-'ulama', was an outstanding Sufi in Balkh connected to the spiritual lineage of ."
- ^ Annemarie Schimmel, "I Am Wind, You Are Fire," p. 11. She refers to a 1989 article by :
“ Tajiks and Persian admirers still prefer to call Jalaluddin 'Balkhi' because his family lived in Balkh, current day in Afghanistan before migrating westward. However, their home was not in the actual city of Balkh, since the mid-eighth century a center of Muslim culture in (Greater) Khorasan (Iran and Central Asia). Rather, as Meier has shown, it was in the small town of Wakhsh north of the Oxus that Baha'uddin Walad, Jalaluddin's father, lived and worked as a jurist and preacher with mystical inclinations. Franklin Lewis, Rumi : Past and Present, East and West: The Life, Teachings, and Poetry of Jalâl al-Din Rumi, 2000, pp. 47–49. ” - ^ a b "UNESCO: 800th Anniversary of the Birth of Mawlana Jalal-ud-Din Balkhi-Rumi". UNESCO. 6 Eylül 2007. 29 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2014.
The prominent Persian language poet, thinker and spiritual master, Mevlana Celaleddin Belhi-Rumi was born in 1207 in Balkh, presently Afghanistan.
- ^ a b (PDF). UNESDOC – UNESCO Documents and Publications. October 2006. 14 Haziran 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2014.
- ^ Franklin D. Lewis, Rumi: Past and Present, East and West: The life, Teaching and poetry of Jalal Al-Din Rumi, Oneworld Publication Limited, 2008 p. 9: "How is that a Persian boy born almost eight hundred years ago in Khorasan, the northeastern province of greater Iran, in a region that we identify today as Central Asia, but was considered in those days as part of the greater Persian cultural sphere, wound up in central Anatolia on the receding edge of the Byzantine cultural sphere"
- ^ Maqsood Jafrī, The gleam of wisdom, Sigma Press, 2003. p. 238: "Rumi has influenced a large number of writers while on the other hand he himself was under the great influence of Sanai and Attar.
- ^ A.J. Arberry, Sufism: An Account of the Mystics of Islam, Courier Dover Publications, Nov 9, 2001. p. 141
- ^ Seyyed Hossein Nasr, The Garden of Truth: The Vision and Promise of Sufism, Islam's Mystical Tradition HarperCollins, Sep 2, 2008. page 130: "Attar has traversed the seven cities of Love, We are still at the turn of one street!"
- ^ Grousset, Rene, The Empire of the Steppes: A History of Central Asia, (Rutgers University Press, 2002), 157; "...the Seljuk court at Konya adopted Persian as its official language".
- ^ Aḥmad of Niǧde's "al-Walad al-Shafīq" and the Seljuk Past, A.C.S. Peacock, Anatolian Studies, Vol. 54, (2004), 97; With the growth of Seljuk power in Rum, a more highly developed Muslim cultural life, based on the Persianate culture of the Great Seljuk court, was able to take root in Anatolia
- ^ Carter Vaughn Findley, The Turks in World History, Oxford University Press, 11 November 2004. p. 72: Meanwhile, amid the migratory swarm that Turkified Anatolia, the dispersion of learned men from the Persian-speaking east paradoxically made the Seljuks court at Konya a new center for Persian court culture, as exemplified by the great mystical poet Jelaleddin Rumi (1207–1273).
- ^ Note: Rumi's shrine is now known as the "Mevlâna Museum" in Turkey.
- ^ Franklin Lewis, Rumi: Past and Present, East and West, Oneworld Publications, 2000.
“ How is it that a Persian boy born almost eight hundred years ago in Khorasan, the northeastern province of greater Iran, in a region that we identify today as Central Asia, but was considered in those days as part of the Greater Persian cultural sphere, wound up in Central Anatolia on the receding edge of the Byzantine cultural sphere, in which is now Turkey ” - ^ a b Franklin Lewis, Rumi: Past and Present, East and West, Oneworld Publications, 2008 (revised edition). pp. 90–92: "Baha al-Din’s disciples also traced his family lineage to the first caliph, Abu Bakr (Sep 9; Af 7; JNO 457; Dow 213). This probably stems from willful confusion over his paternal great grandmother, who was the daughter of Abu Bakr of Sarakhs, a noted jurist (d. 1090). The most complete genealogy offered for family stretches back only six or seven generations and cannot reach to Abu Bakr, the companion and first caliph of the Prophet, who died two years after the Prophet, in C.E. 634 (FB 5–6 n.3)."
- ^ FUNDAMENTALS OF RUMI'S THOUGHT, Tughra Books, 2006, ISBN
- ^ H. Algar, “BAHĀʾ-AL-DĪN MOḤAMMAD WALAD“ 2 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Encyclopedia Iranica. There is no reference to such descent in the works of Bahāʾ-e Walad and Mawlānā Jalāl-al-Dīn or in the inscriptions on their sarcophagi. The attribution may have arisen from confusion between the caliph and another Abū Bakr, Šams-al-Aʾemma Abū Bakr Saraḵsī (d. 483/1090), the well-known Hanafite jurist, whose daughter, Ferdows Ḵātūn, was the mother of Aḥmad Ḵaṭīb, Bahāʾ-e Walad's grandfather (see Forūzānfar, Resāla, p. 6). Tradition also links Bahāʾ-e Walad's lineage to the Ḵᵛārazmšāh dynasty. His mother is said to have been the daughter of ʿAlāʾ-al-Dīn Moḥammad Ḵārazmšāh (d. 596/1200), but this appears to be excluded for chronological reasons (Forūzānfar, Resāla, p. 7)
- ^ (Ritter, H.; Bausani, A. "ḎJalāl al- Dīn Rūmī b. Bahāʾ al-Dīn Sulṭān al-ʿulamāʾ Walad b. Ḥusayn b. Aḥmad Ḵhaṭībī ." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2009. Brill Online. Excerpt: "known by the sobriquet Mawlānā (Mevlâna), Persian poet and founder of the Mawlawiyya order of dervishes"): "The assertions that his family tree goes back to Abū Bakr, and that his mother was a daughter of the Ḵhwārizmshāh ʿAlāʾ al-Dīn Muḥammad (Aflākī, i, 8–9) do not hold on closer examination (B. Furūzānfarr, Mawlānā Ḏjalāl Dīn, Tehrān 1315, 7; ʿAlīnaḳī Sharīʿatmadārī, Naḳd-i matn-i mathnawī, in Yaghmā, xii (1338), 164; Aḥmad Aflākī, Ariflerin menkibeleri, trans. Tahsin Yazıcı, Ankara 1953, i, Önsöz, 44).")
- ^ Franklin Lewis, Rumi: Past and Present, East and West, Oneworld Publications, 2008 (revised edition). p. 44:“Baha al-Din’s father, Hosayn, had been a religious scholar with a bent for asceticism, occupied like his own father before him, Ahmad, with the family profession of preacher (khatib). Of the four canonical schools of Sunni Islam, the family adhered to the relatively liberal fiqh. Hosayn-e Khatibi enjoyed such renown in his youth—so says Aflaki with characteristic exaggeration—that Razi al-Din Nayshapuri and other famous scholars came to study with him (Af 9; for the legend about Baha al-Din, see below, "The Mythical Baha al-Din"). Another report indicates that Baha al-Din's grandfather, Ahmad al-Khatibi, was born to Ferdows Khatun, a daughter of the reputed Hanafite jurist and author Shams al-A’emma Abu Bakr of Sarakhs, who died circa 1088 (Af 75; FB 6 n.4; Mei 74 n. 17). This is far from implausible and, if true, would tend to suggest that Ahmad al-Khatabi had studied under Shams al-A’emma. Prior to that the family could supposedly trace its roots back to Isfahan. We do not learn the name of Baha al-Din's mother in the sources, only that he referred to her as "Mama" (Mami), and that she lived to the 1200s." (p. 44)
- ^ Suspended Somewhere Between: A Book of Verse. PM Press. 2011. ss. i. ISBN . Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
() - ^ Mevlana Celaleddin Rumi. MokumTV. 2009. s. 45. ISBN . Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
() - ^ "Hz. Mawlana and Shams". semazen.net. 31 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Haziran 2022.
- ^ The Essential Rumi. Translations by Coleman Barks, p. xx.
- ^ Rumi: Daylight: A Daybook of Spiritual Guidance. Shambhala Publications. 1999. ISBN . 9 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Haziran 2022.
- ^ Nasr, Seyyed Hossein (1987). Islamic Art and Spirituality. SUNY Press. s. 120. ISBN . 16 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Haziran 2022.
- ^ a b c Jawid Mojaddedi (2004). "Introduction". Rumi, Jalal al-Din. The Masnavi, Book One. Oxford University Press (Kindle Edition). s. xix.
- ^ . 2 Şubat 2002. 2 Şubat 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Crane (1993). "Notes on Saldjūq Architectural Patronage in Thirteenth Century Anatolia". Journal of the Economic and Social History of the Orient. 36 (1): 1-57. doi:10.1163/156852093X00010. 1304344524.
- ^ William C. Chittick (2017). Encyclopaedia Iranica.
- ^ Ibrahim Gamard (with gratitude for R.A. Nicholson's 1930 British translation). The Mathnawî-yé Ma'nawî – Rhymed Couplets of Deep Spiritual Meaning of Jalaluddin Rumi. 13 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Haziran 2022.
- ^ Berberian 2014, s. 118-119.
- ^ (2002). The Mysteries of the Universe and Rumi's Discoveries on the Majestic Path of Love.
- ^ Jawid Mojaddedi (2004). "Introduction". Rumi, Jalal al-Din. The Masnavi, Book One. Oxford University Press (Kindle Edition). s. xix.
Rumi’s Masnavi holds an exalted status in the rich canon of Persian Sufi literature as the greatest mystical poem ever written. It is even referred to commonly as ‘the Koran in Persian’.
- ^ Abdul Rahman Jami notes:
“ من چه گویم وصف آن عالیجناب — نیست پیغمبر ولی دارد کتاب مثنوی معنوی مولوی — هست قرآن در زبان پهلوی
” - ^ Jawid Mojaddedi (2004). "Introduction". Rumi, Jalal al-Din. The Masnavi, Book One. Oxford University Press (Kindle Edition). ss. xii-xiii.
Towards the end of his life he presented the fruit of his experience of Sufism in the form of the Masnavi, which has been judged by many commentators, both within the Sufi tradition and outside it, to be the greatest mystical poem ever written.
- ^ Franklin Lewis, Rumi: Past and Present, East and West, Oneworld Publications, 2008 (revised edition). p. 306: "The manuscripts versions differ greatly in the size of the text and orthography. Nicholson’s text has 25,577 lines though the average medieval and early modern manuscripts contained around 27,000 lines, meaning the scribes added two thousand lines or about eight percent more to the poem composed by Rumi. Some manuscripts give as many as 32,000!"
- ^ Virani (January 2019). "Persian Poetry, Sufism and Ismailism: The Testimony of Khwājah Qāsim Tushtarī's Recognizing God". Journal of the Royal Asiatic Society. 29 (1): 17-49. doi:10.1017/S1356186318000494. 2300038453.
- ^ Franklin D. Lewis, Rumi: Past and Present, East and West: The Life, Teaching, and Poetry of Jalâl al-Din Rumi, rev. ed. (2008). p. 314: “The Foruzanfar’s edition of the Divan-e Shams compromises 3229 ghazals and qasidas making a total of almost 35000 lines, not including several hundred lines of stanzaic poems and nearly two thousand quatrains attributed to him”
- ^ Dar al-Masnavi Website, accessed December 2009 16 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .: According to the Dar al-Masnavi website: “In Forûzânfar's edition of Rumi's Divan, there are 90 ghazals (Vol. 1, 29; Vol. 2, 1; Vol. 3, 6; Vol. 4, 8; Vol. 5, 19, Vol. 6, 0; Vol. 7, 27) and 19 quatrains entirely in Arabic. In addition, there are ghazals which are all Arabic except for the final line; many have one or two lines in Arabic within the body of the poem; some have as many as 9–13 consecutive lines in Arabic, with Persian verses preceding and following; some have alternating lines in Persian, then Arabic; some have the first half of the verse in Persian, the second half in Arabic.”
- ^ Mecdut MensurOghlu: “The Divan of Jalal al-Din Rumi contains 35 couplets in Turkish and Turkish-Persian which have recently been published me” (Celal al-Din Rumi’s turkische Verse: UJb. XXIV (1952), pp. 106–115)
- ^ Franklin D. Lewis, Rumi: Past and Present, East and West: The Life, Teaching, and Poetry of Jalâl al-Din Rumi, rev. ed. (2008): "“a couple of dozen at most of the 35,000 lines of the Divan-I Shams are in Turkish, and almost all of these lines occur in poems that are predominantly in Persian”"
- ^ . 18 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Franklin D. Lewis, Rumi: Past and Present, East and West: The Life, Teaching, and Poetry of Jalâl al-Din Rumi, rev. ed. (2008): "Three poems have bits of demotic Greek; these have been identified and translated into French, along with some Greek verses of Sultan Valad. (GM 416–417) indicates according to Vladimir Mir Mirughli, the Greek used in some of Rumi's macaronic poems reflects the demotic Greek of the inhabitants of Anatolia. Golpinarli then argues that Rumi knew classical Persian and Arabic with precision, but typically composes poems in a more popular or colloquial Persian and Arabic.".
- ^ Franklin Lewis, Rumi: Past and Present, East and West — The Life, Teachings, and Poetry of Jalal al-Din Rumi, Oneworld Publications, 2000, Chapter 7.
- ^ “As Safa points out (Saf 2:1206) the Discourse reflect the stylistics of oral speech and lacks the sophisticated word plays, Arabic vocabulary and sound patterning that we would except from a consciously literary text of this period. Once again, the style of Rumi as lecturer or orator in these discourses does not reflect an audience of great intellectual pretensions, but rather middle-class men and women, along with number of statesmen and rulers”” (Franklin Lewis, Rumi: Past and Present, East and West, Oneworld Publications, 2008 (revised edition). p. 292)
- ^ Franklin Lewis, Rumi: Past and Present, East and West, Oneworld Publications, 2008 (revised edition). p. 293
- ^ Franklin Lewis, Rumi: Past and Present, East and West, Oneworld Publications, 2008 (revised edition). p. 295:“In contrast with the prose of his Discourses and sermons, the style of the letters is consciously sophisticated and epistolary, in conformity with the expectations of correspondence directed to nobles, statesmen and kings"
- ^ Nasr, Seyyed Hossein (2000) Transcendent Theosophy of Mulla Sadra
- ^ Rumi: 53 Secrets from the Tavern of Love, trans. by Amin Banani and Anthony A. Lee, p. 3
- ^ Verse (21:107) – English Translation, 25 Haziran 2015 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 16 Haziran 2022
- ^ Ibrahim Gamard (2004), Rumi and Islam, s. 163, ISBN , 13 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 16 Haziran 2022
- ^ Ibrahim Gamard (2004), Rumi and Islam, s. 177, ISBN , 13 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 16 Haziran 2022
- ^ Lewis 2000
- ^ Lewis 2000, s. 408
- ^ Ibrahim Gamard, Rumi and Self Discovery, Dar al Masnavi, 23 Eylül 2021 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 16 Haziran 2022
- ^ Ibrahim Gamard (2004), Rumi and Islam, SkyLight Paths, s. 169, ISBN
- ^ Tasbihi (2016). "Sabzawārī's Sharḥ-i Asrār: A Philosophical Commentary on Rūmīʾs 'Mathnawī'". Mawlana Rumi Review. 7: 175-196. doi:10.1163/25898566-00701009.
- ^ Seyyed Hossein Nasr, "Rumi and the Sufi Tradition," in Chelkowski (ed.), The Scholar and the Saint, p. 183
- ^ Quoted in Ibrahim Gamard, Rumi and Islam: Selections from His Stories, Poems, and Discourses — Annotated and Explained, p. 171.
- ^ . 3 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2014.
- ^ . 4 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2014.
- ^ a b c . YouTube. 6 Şubat 2014. 14 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2022.
- ^ . YouTube. 6 Eylül 2019. 16 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Aralık 2021.
- ^ . naini.net. 25 Eylül 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . rumi.net. 12 Aralık 1998 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . ut.ac.ir. 7 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Curiel, Jonathan, San Francisco Chronicle Staff Writer, Islamic verses: The influence of Muslim literature in the United States has grown stronger since the 11 Sep attacks (6 February 2005), Available online 16 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Retrieved Aug 2006)
- ^ "Rumi in the Land of Khusrau (Full Movie )" (İngilizce). Indian Diplomacy. 2 Haziran 2012. 16 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Haziran 2022.
- ^ a b Franklin Lewis, Rumi: Past and Present, East and West, Oneworld Publications, 2000.
- ^ Uyar (2014). "Recent representations of the music of the Mevlevi Order of Sufism". Journal of Interdisciplinary Music Studies. 6 (2): 137-150. doi:10.4407/jims.2014.02.002.
- ^ . gmu.edu. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . www.islamicsupremecouncil.org. 27 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 6 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2007.
- ^ a b "About the Mevlevi Order of America". hayatidede.org. 12 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Hanut, Eryk (2000). Rumi: The Card and Book Pack : Meditation, Inspiration, Self-discovery. The Rumi Card Book. Tuttle Publishing. xiii. ISBN .
- ^ . 25 Mart 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Mango, Andrew, Atatürk: The Biography of the Founder of Modern Turkey, (2002), .
- ^ . 4 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ The Mevlevi Sema Ceremony 26 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . UNESCO.
- ^ Annemarie Schimmel, Deciphering the Signs of God, 302 pp., SUNY Press, 1994, (see p. 210)
- ^ . zaman.com. 17 Mart 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 30 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 20 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . www.chnpress.com. 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . personallifemedia.com. 9 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . Tehran Times. 29 Eylül 2007. 7 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . ISSN 2042-3357. 14 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b . 17 Aralık 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Lewisohn, Leonard. "Editor's Note". Mawlana Rumi Review. 26 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Haziran 2022.
- ^ Nast, Condé (5 Ocak 2017). . The New Yorker (İngilizce). 6 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2022.
- ^ @PersianPoetics (16 Mayıs 2020). "The Orientalizing of Moulana Rumi" (X gönderisi) – X vasıtasıyla.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mevlana Celaleddin i Rumi Celaleddin Muhammed Rumi Farsca جلال الدین محمد رومى ayrica Celaleddin Muhammed Belhi Farsca جلال الدین محمد بلخى veya yaygin adlariyla Mevlana veya Rumi 30 Eylul 1207 17 Aralik 1273 13 yuzyilda Anadolu da yasamis bir Farstasavvufcu ilahiyatci ve Sufi bir mistik sairdir Mevlana nin etkisi ulusal sinirlari ve etnik ayrimlari asar onun manevi mirasi son yedi yuzyildir Iranlilar Tacikler Turkler Yunanlar Pestunlar Orta Asya ve Hint Yarimadasi Muslumanlari tarafindan buyuk olcude takdir edilmektedir Siirleri dunya dillerinin coguna genis capta cevrilmis ve cesitli bicimlere aktarilmistir Mevlana Amerika Birlesik Devletleri nde en populer sair ve en cok satan sair olarak tanimlanmistir Mevlana Muhammed Celaleddin RumiIranli ressam Huseyin Behzad tarafindan yapilmis Rumi yi tasvir eden bir cizim Dogum30 Eylul 1207 1207 09 30 Belh Harezmsahlar Devleti gunumuzde Afganistan veya Vakhsh Harezmsahlar Devleti gunumuzde Tacikistan Olum17 Aralik 1273 66 yasinda Konya Anadolu Selcuklu Devleti gunumuzde Turkiye Defin yeriMevlana Muzesi Konya TurkiyeTakma adMevlanaMeslekSair fakih alim ilahiyatci mutasavvifIkametAnadoluDonemIslam in Altin Cagi 13 yuzyil Anadolu Selcuklu donemiKonuTasavvuf siiri Hanefilik fikhi Maturidi teolojisiEdebi akimSufilik MevlevilikCocuklarSultan VeledEtkiledikleri Sultan Veled FazlʿAllah Esterabadi Naimi Omer Imaduddin Nesimi Sah Abd ul Latif Bhittai Seyh Galib Kazi Nazr ul Islam Abd ul Kerim SorousEtkilendikleri Muhammed Ebu Bekr i Siddik Selman i Farisi Kasim bin Muhammed Imam Cafer i Sadik Zu l Nun el Misri Beyazid Bistami Hallac i Mansur Ebu l Hasan Kharakani Ebu Sa id Ebu l Khayr Yusuf Hemedani Abdulkadir Geylani Sena i Feriduddin i Attar Baha ud Din Zekeriya Bahaeddin Veled Seyyid Burhaneddin Muhyiddin Ibn Arabi Sems i TebriziH 1291 1874 75 tarihli Ya Hazreti Mevlana yazan bir tekke levhasi Eserlerini cogunlukla Farsca yazmis fakat nadir de olsa bazen Turkce Arapca ve Yunanca da kullanmistir Baglarbasi nda toplanan Mesnevi adli eseri Fars dilinin en buyuk siirlerinden biri olarak kabul edilir Eserleri Iran da ve Farsca konusulan ulkelerde genis capta okunmaktadir Eserlerinin cevirileri ozellikle Turkiye Azerbaycan ABD ve Guney Asya da cok populerdir Siirleri sadece Fars edebiyatini degil Osmanli Turkcesi Cagatayca Urduca Bengalce ve Pestuca dillerinin edebi geleneklerini de etkilemistir Mevlana nin bugun Afganistan topraklari icerisinde yer alan Belh kentinde 1207 yilinda dogdugu dusunulmektedir Belh den goc ettikten sonra 21 yasina geldiginde Anadolu Selcuklu Devleti nin baskenti olan Konya ya yerlesmis ve hayatinin geri kalanini burada gecirmistir 17 Aralik 1273 tarihinde Konya da vefat etmistir AdTam adi cagdasi Sipahsalar tarafindan Muhammed bin Muhammed bin el Huseyn el Hatibi el Belhi el Bekri olarak ifade edilmistir Daha yaygin olarak ise Celaleddin Muhammed Rumi Farsca جلال الدین محمد رومی olarak bilinir Celaleddin Dinin Hasmeti anlamina gelen Arapca bir addir Belhi ve Rumi onun aidiyetini ifade edip sirasiyla Belhli ve Romali anlamina gelir Ingilizcede adi kisaca Rumi olarak bilinmektedir Rum Roma Avrupa tarihinde bugun denilen yerdir Chicago Universitesinden Rumi biyografisinde otorite kabul edilen yazar bu konuda soyle der Bizans a ya da dogu Roma Imparatorluguna iliskin olan Anadolu yarimadasi Muslumanlar tarafindan ancak nispeten yakin zamanda fethedildi ve hem de Musluman Turk hukumdarlarin egemenligi altina girdiginde bile Araplar Farslar ve Turkler tarafindan simdiye degin Rum cografi bolgesi olarak biliniyordu Bu nedenle Anadolu da dogmus veya Anadolu ile iliskili oldugundan Rumi olarak bilinen bir dizi tarihi kisilik olup Arapcadan gelen bu sozcuk aslinda Romali anlamina gelip burada Romali ile kastedilen Bizans Imparatorlugu uyruklu ya da yalnizca Anadolu da yasayan insanlar ya da burasi ile ilgili seylerdir Ayrica Roma Mollasi Farsca ملای روم olarak da bilinirdi Iran da yaygin olarak Mevlana Molana Farsca ملای روم مولانا Turkiye de Mevlana olarak bilinir Mevlana Arapca مولانا Arapca kokenli bir kelime olup efendimiz anlamina gelir Onunla ilgili olarak sik kullanilan Mevlevi Farsca مولوی Mevlevi Movlevi de Arapca kokenli olup efendim anlamina gelir YasamiMevlana Celaleddin i Rumi nin Sufi mistiklerini toplamasini gosteren cizim Cift sayfa tezhipli on yuz Siirler Kulliyesi Mesnevi 1 kitap 1461 elyazmasiMevlana nin siiriyle Yansimalar Kasesi 13 yuzyilin baslari Brooklyn Muzesi Genel bakis Mevlana yerli Farsca konusan ebeveynlerden aslen o zamanlar Harezm Imparatorlugu nun bir parcasi olan ancak gunumuzde Afganistan da bulunan Belh te dogdu Dogumu Tacikistan in Vahs Nehri uzerindeki bir koy olan Vash ya da Afganistan inda Balkh sehrinde olabilir Belh o zamanlar Fars kulturunun onemli bir merkeziydi ve Sufizm orada birkac yuzyil boyunca gelisti Mevlana uzerinde babasi disinda en onemli etkiler Iranli sairler Attar ve Senai dir Mevlana onlari over Attar ruhtu Senai nin gozleri kamasti ve zamanla onlarin katarina bindik ve baska bir siirde soz eder Attar yedi Ask sehrini gecti Biz hala bir sokagin donusundeyiz Babasi da Necmeddin Kubra nin manevi soyuna bagliydi Mevlana yasaminin buyuk bir bolumunu eserlerini urettigi ve 1273 te oldugu PerslesikSelcuklu Sultanligi altinda yasadi Konya da defnedildi ve turbesi ziyaret yeri oldu Onun olumu uzerine muritleri ve oglu Sultan Veled Sema toreni olarak bilinen unlu Semazenler Tarikati olarak da bilinen Mevlevi Tarikati ni kurdu Babasinin yaninda topraga verildi ve kalintilarinin uzerine bir turbe dikildi Sems ud Din Ahmed Eflaki nin 1318 ile 1353 arasinda yazilmis Menaqib ul Arifin indeki anlatimlar Mevlana hakkinda hem soylenceler hem de gercekler icerir ve bu biyografi dikkatle ele alinmalidir Ornegin Mevlana hakkinda en eksiksiz biyografinin yazari olan Chicago Universitesi nden Profesor Mevlana nin menkibe biyografisi ve onun hakkindaki gercek biyografi icin ayri bolumlere sahiptir Cocukluk ve goc Mevlana nin babasi Rumi takipcileri tarafindan Alimlerin Sultani olarak bilinen bir ilahiyatci hukukcu ve bir mistik olan Bahaeddin Veled di Sultan Veled in Ibadetnamesi ve Semseddin Aflaki ye c 1286 1291 gore Mevlana Ebu Bekir in soyundandi Ancak bazi modern biliminsanlari bu savi reddetmektedirler Rumi ya da babasi icin Harzemsah tan anne soyunun oldugu savi da aileyi kraliyetle iliskilendirmek icin tasarlanmis tarihsel olmayan bir menkibe olarak goruluyor ve kronolojik nedenlerle reddediliyor Aile icin sunulan en eksiksiz soy unlu Hanefi hukukcularina kadar uzanan alti ya da yedi kusaktir Kaynaklarda Bahaeddin in annesinin adini ogrenemiyoruz yalnizca ondan Mami diye soz ettigini ve 1200 lere kadar yasayan basit bir kadin oldugunu ogreniyoruz Mevlana nin annesi Mu mina Hatun dur Birkac kusak boyunca ailenin meslegi nispeten liberal Hanefi Maturidi okulunun Islami vaazlariydi ve bu aile gelenegi Mevlana da surdurdu 1215 1220 yillari arasinda Mogollar Orta Asya yi isgal ettiginde Bahaeddin Veled tum ailesi ve bir grup muridi ile batiya dogru yola cikar Uzerinde uzlasilamayan menakibeye gore Rumi en unlu mistik Iranli sairlerden biri olan Attar ile Iran in Horasan eyaletinde Nisabur kentinde karsilasir ve Mevlana nin manevi ustunlugunu fark eder Babasini onunde yuruyen oglu icin Iste bir deniz ve ardindan bir okyanus geliyor der Attar cocuga ruhun maddi dunyaya karismasi hakkinda bir kitap olan Asrarname sini verir Bu bulusma on sekiz yasindaki Mevlana yi derinden etkilemis ve daha sonra eserlerine esin kaynagi olmustur Veled ve beraberindekiler Nisabur dan Bagdat a dogru yola cikar ve bircok alim ve sufiyle karsilasir Bagdat tan Hicaz a gider ve hac yaparlar Kervanlari Sam Malatya Erzincan Sivas Kayseri ve Nigde den gecer yedi yilligina Karaman a yerlesirler Rumi nin annesi ve erkek kardesi orada olur 1225 yilinda Mevlana Karaman da Cevher Hatun ile evlenir Iki ogullari olur Sultan Veled ve Alaeddin Celebi Karisi olunce Rumi yeniden evlenir ve ondan Amir Alim Celebi ve Melike Hatun dogar Bahaddin 1 Mayis 1228 de buyuk olasilikla Anadolu hukumdari Alaeddin Keykubad in daveti ile Konya ya gelir ve Anadolu Selcuklu Sultanligi nin en batisindaki Konya ya yerlesir Egitimi ve Sems i Tebrizi ile karsilasmalari Bahaddin bir medresenin baskani idi ve oldugunde yirmi bes yasindaki Rumi molla olarak onun konumunu devraldi Bahaddin in ogrencilerinden biri olan Burhaneddin Mevlana yi seriat ve ozellikle Mevlana nin babasinin Tarikatinda 1240 a kadar egitmeye devam etti Mevlana nin kamusal yasami daha sonra basladi Konya camilerinde fetvalar ve vaazlar veren bir Islam Hukukcusu oldu Ayrica Molvi molla olarak gorev yapti ve medresede ders verdi Bu donemde Mevlana nin Sam a seyahat ettigi ve burada dort yil gecirdigi soylenmektedir 15 Kasim 1244 te dervis Sems i Tebrizi ile tanismasi yasamini tumuyle degistirdi Rumi basarili bir ogretmen ve hukukcudan bir cileciye donustu Sems Tebrizi turbesi Hoy Sems Ortadogu yu dolasip arkadasligina dayanabilecek biri icin dua eder Bir ses ona Karsiliginda ne vereceksin der Sems Basimi diye yanit verir Sonra ses Aradiginiz kisi Konyali Celaleddin dir der 5 Aralik 1248 gecesi Mevlana ile Sems konusurken sems arka kapiya cagrilir ve bir daha gorunmemek uzere disari cikar Sems in Mevlana nin oglu Alaaddin in onayi ile olduruldugu soylenir eger oyleyse Sems gercekten de tasavvufi dostluk ayricaligi icin basini vermistir Mevlana nin Sems e olan sevgisi ve Sems in olumunde yasadigi yas soylemini lirik siirlerden olusan Divan i Kebir de buldu Kendisi Sems i aramaya cikti ve tekrar Sam a gitti Orada anladi Neden aramaliyim ben onunla ayniyim Onun ozu benim araciligimla konusuyor Kendimi ariyordum Daha sonraki yasami ve olumu Mevlana Turbesi Konya Mevlananin kendisi gazel bestelemis ve bunlar Divan i Kebir Divan i Sems Tebrizi de toplanmistir Mevlana bir kuyumcu olan Salahaddin Zerkub da yeni bir arkadas buldu O nun olumunden sonra da yazmani ve ogrencisi Husameddin Celebi Mevlana nin yol arkadasi rolunu ustlendi Bir gun ikisi Konya nin disindaki Meram baglarinda dolasirken Hussam Rumi ye aklindaki bir dusunceyi anlatir Senai nin Ilahinamesi ya da Attar in Mantik ut Tayr i gibi bir kitap yazacak olsaydin pek cok ozana yol arkadasi olur Kalplerini sizin eserinizle doldururlar ve ona eslik edecek muzikler bestelerlerdi Mevlana gulumsedi ve Mesnevi sinin ilk on sekiz satirinin yazili oldugu bir kagit cikardi soyle baslar Neyi ve anlattigi hikayeyi dinleyin Ayrilik nasil da sarki soyluyor Husameddin Rumi ye daha fazla yazmasini rica etti Mevlana hayatinin sonraki on iki yilini Mesnevi nin alti cildini Husameddin e dikte ederek gecirdi Rumi Aralik 1273 te hastalandi kendi olumunu ongordu ve su unlu gazeli besteledi Icimde nasil bir kral yoldasim oldugunu nereden biliyorsun Altin yuzume bakma cunku demir bacaklarim var Mevlana 17 Aralik 1273 te Konya da oldu Olumune Konyalilar tarafindan yas tutuldu cenazesi tasinirken yerel Hristiyanlar ve Yahudiler veda etmek icin bir araya gelen kalabaliga katildi Mevlana nin olusu babasinin cenazesinin yanina defnedilmis ve defnedildigi yerin uzerine olaganustu bir turbe olan Yesil Turbe Mevlana Muzesi dikilmistir Onun kitabesi soyledir Oldugumuzde mezarimizi toprakta aramayin Onu erkeklerin kalbinde bulun Selcuklu kralicesi Gucu Hatun Rumi nin yakin arkadasiydi Konya daki turbesinin yapimina sponsor oldu 13 yuzyildan kalma Mevlana Turbesi camisi dans salonu okullari ve dervislerin yasam alanlari ile bu gune kadar bir hac yeri olmayi surduruyor ve olasilikla her buyuk dinin izleyicileri tarafindan duzenli olarak ziyaret edilen en populer hac yeridir OgretileriDivan i Kebirden Bir kopya 1503 Fars edebiyatinin diger mistik ve tasavvufi sairleri gibi Mevlana nin siiri de dunyayi saran asktan bahseder Mevlana nin ogretileri ayni zamanda Sems in peygamberligin ozu olarak alintiladigi Kuran ayetinde ozetlenen ilkeleri ifade eder Ondan baska ilah olmadigini bilin ve gunahiniz icin bagislanma dileyin Kur an 47 19 Sems e atfedilen tefsirde ayetin ilk kismi insanliga tevhid bilgisini ikinci kismi ise kendi varligini inkar etmelerini emreder Mevlana ya gore tevhid en eksiksiz sekilde askla yasanir ve sevgiyi yandiginda Ebedi Sevgili disinda her seyi yakan alev olarak nitelendirir Mevlana nin bu ideale ulasma arzusu Mesnevi de acikca gorulmektedir Farsca از جمادی م ردم و نامی شدم وز نما م ردم به حیوان برزدم م ردم از حیوانی و آدم شدم پس چه ترسم کی ز مردن کم شدم حمله دیگر بمیرم از بشر تا برآرم از ملائک بال و پر وز ملک هم بایدم جستن ز جو کل شیء هالک الا وجهه بار دیگر از ملک پران شوم آنچ اندر وهم ناید آن شوم پس عدم گردم عدم چون ارغنون گویدم که انا الیه راجعون Cemad cansiz haline oldum ve bitki oldum Bitkisel duruma oldum ve hayvanliga ulastim Hayvan durumuna oldum ve insan oldum O zaman neden korkmaliyim olmekten asla daha az olmadim Bir sonraki hucumda ileri insan dogasina olecegim Basimi ve kanatlarimi kaldirayim ve ucayim diye melekler arasinda Ve ben de atlamaliyim melegin irmagindan Yuzu disinda her sey yok olur Yine melekten kurban olurum Hayal gucune gelemeyen sey olacagim O zaman yok olacagim yokluk bir org gibi bana diyor ki Mesnevi fabllari gunluk hayattan sahneleri Kuran vahiyi ve tefsirlerini ve metafizigi genis ve karmasik bir duvar halisi gibi dokumaktadir Celaleddin Rumi Zulkarneyn in dogu yolculugunu anlatir Kahraman tum daglarin anasi olan zumrutten yapilmis ve topragin altinda damarlarla tum Dunya yi cevreleyen bir halka olusturan Kaf Dagi na cikar Dag Zulkarneyn in ricasi uzerine depremlerin kokenini soyle aciklar Allah dilerse dagin bir damari zonkluyor ve boylece deprem oluyor Zulkarneyn dagin baska bir yerinde Kiyamet icin sura uflemeye hazir Israfil basmelek Raphael ile karsilasir Rumi muzigin siirin ve dansin Tanri ya ulasmanin bir yolu olarak kullanilmasina tutkuyla inaniyordu Rumi ye gore muzik adananlarin tum varliklarini ilahi olana odaklamalarina ve bunu o kadar yogun bir sekilde yapmalarina yardimci oldu ki ruh hem yok edildi hem de yeniden dirildi pratiginin rituel bir bicime donusmesi bu fikirlerden oldu Onun ogretileri oglu Sultan Veled in tertip ettigi Mevlevilik tarikatinin temeli oldu Rumi Sema yi muzik dinleyerek ve kutsal dansi cevirerek veya yaparak tesvik etti Mevlevi geleneginde sema akil ve sevgi yoluyla Kusursuz Olan a yapilan mistik bir yukselis yolculugunu temsil eder Arayis bu yolculukta sembolik olarak hakikate yonelir askla buyur egoyu terk eder hakikati bulur ve Kusursuz a ulasir Arayis bu manevi yolculuktan daha buyuk bir olgunlukla inanc irk sinif ve millet ayrimi yapmaksizin tum yaradilisi sevmek ve hizmet etmek uzere doner Mevlana Mesnevi deki diger ifadelerde de evrensel ask mesajini ayrintili bir sekilde aciklar Sevenin davasi diger butun sebeplerden ayridir Ask Tanri nin gizemlerinin usturlabidir Mevlana nin en sevdigi muzik aleti ney idi Buyuk calismalariRumi ve Sems i Tebrizi yi tasvir eden bir Osmanli el yazmasi Mevlana nin siiri genellikle cesitli kategorilere ayrilir Divan in dortlukleri rubayat ve kasideleri gazel Mesnevi nin alti kitabi Duzyazi eserler Soylemler Mektuplar ve Yedi Vaaz a ayrilmistir Siirleri Manevi beyitler Mevlana Muzesi Konya TurkiyeMevlana nin en bilinen eseri Maṭnawiye Ma nawi dir Manevi Beyitler Farsca مثنوی معنوی dir Alti ciltlik siir Fars Tasavvuf edebiyatinin zengin gelenegi icinde seckin bir yere sahiptir ve genellikle Farsca Kuran olarak anilir Bircok yorumcu onu dunya edebiyatinin en buyuk mistik siiri olarak kabul etmistir Her biri bir ic kafiyeli beyitten olusan yaklasik 27 000 satir icerir Mesnevi siir turunde farkli olculer kullanilabilse de Mevlana siirini besteledikten sonra kullandigi olcu mesnevi vezni haline geldi Bu olcunun bir mesnevi siiri icin kaydedilen ilk kullanimi 1131 1139 yillari arasinda Girdkuh un Nizari Ismaili kalesinde gerceklesti Muhtemelen Attar ve Rumi gibi mistikler tarafindan bu tarzda sonraki siir icin zemin hazirlamistir Mevlana nin diger onemli eseri Diwan e Kabir veya Diwan e Shams e Tebrizi dir Farsca yaklasik 35 000 beyit ve 2000 dortlugun yani sira Divan Arapca 90 Gazel ve 19 dortluk Turkce birkac duzine kadar beyit cogunlukla Farsca ve Turkce karisik makaronik siirler ve Yunanca 14 beyit icerir Nesirleri Fihi Ma Fihi Icindeki icindedir Mevlana nin muritlerine cesitli vesilelerle verdigi yetmis bir konusmanin kaydini sunar Cesitli muritlerinin notlarindan derlenmistir Farsca dan bir Ingilizce ceviri ilk olarak AJ Arberry tarafindan Rumi nin Soylemleri New York Samuel Weiser 1972 olarak yayinlandi ve Wheeler Thackston in ikinci kitabinin bir cevirisi Sign of the Unseen Putney VT Threshold Books 1994 Fihi ma fihi nin uslubu konusma diline ozgudur ve orta sinif erkek ve kadinlara yoneliktir ve sofistike kelime oyunundan yoksundur Majales e Sab a Yedi meclis yedi Farsca vaazi veya yedi farkli mecliste verilen konferanslari icerir Vaazlarin kendileri Kuran ve Hadis in daha derin anlami hakkinda bir yorum sunar Vaazlar ayrica Sena i Attar ve Rumi nin kendisi de dahil olmak uzere diger sairlerin siirlerinden alintilar icerir Eflaki nin aktardigina gore Sems i Tebrizi den sonra Mevlana ileri gelenlerin ozellikle de Salaheddin Zerkub un ricasi uzerine hutbeler vermistir Farsca nin uslubu oldukca basittir ancak Arapca ve tarih bilgisi ve hadislerden yapilan alintilar Mevlana nin Islami bilimlerdeki bilgisini gosterir Onun tarzi Sufiler ve manevi ogretmenler tarafindan verilen konferanslarin turunun tipik bir ornegidir Makatib veya Maktubat Farsca مکتوبات Mevlana nin muritlerine aile fertlerine devlet ve nufuz adamlarina yazdigi Farsca mektuplarin toplamidir Mektuplar Mevlana nin aile uyelerine yardim etmek ve cevrelerinde buyumus bir murit toplulugunu yonetmekle cok mesgul oldugunu kanitliyor Sozu gecen iki eserin dersler ve vaazlar Farsca uslubundan farkli olarak mektuplar bilincli olarak incelikli ve risale niteliginde olup soylulara devlet adamlarina ve krallara yonelik yazisma beklentilerine uygundur Dini bakis acisiRumi Ibn Arabi turunden Islam filozoflari sinifina iliskindir Bu askin filozoflar Musluman dunyasindaki geleneksel irfan felsefe ve teozofi okullarinda siklikla birlikte incelenirler Mevlana teozofisini askin felsefeyi siirlerinin ve oykulerinin boncuklarina bir ip gibi yerlestirir Onun ana noktasi ve vurgusu varligin birligidir Mevlana nin Musluman bir alim oldugu ve Islam i onemsedigi yadsinamaz Bununla birlikte manevi vizyonunun derinligi dar anlayisli mezhep kaygilarinin otesine gecti Bir dortluk okur Farsca در راه طلب عاقل و دیوانه یکی است در شیوه ی عشق خویش و بیگانه یکی است آن را که شراب وصل جانان دادند در مذهب او کعبه و بتخانه یکی است Arayicinin yolunda bilgeler ve cilginlar birdir Ask yolunda akraba ve yabanci birdir Sevgilinin birliginin sarabini verdikleri Onun yolunda Kabe ile putlar yurdu birdir Quatrain 305 Kuran a gore Muhammed Allah tarafindan gonderilen bir rahmettir Bununla ilgili olarak Rumi soyle der Muhammed in Nuru dunyada bir Zerdust u ya da Yahudi yi terk etmez Onun iyi talihinin golgesi herkesin uzerine parlasin O saptirilanlarin hepsini colden yola cikarir Ancak Rumi Islam in ustunlugunu su sozlerle one surer Muhammed in nuru bin ilmin nuru oldu bin dal oldu ki dunya da ahiret de uctan uca ele gecirildi Muhammed boyle bir tek daldan perdeyi yirtarsa binlerce kesis ve rahip bellerinden batil inanc ipini yirtarlar Mevlana nin siirlerinin cogu distan dini riayetin onemini ve Kuran in onceligini one surer Allah in Kuran ina kacin ona siginin orada peygamberlerin ruhlari birlesir Kitap peygamberlerin durumunu aktarir Majestelerinin saf denizinin o baliklari Rumi soyle diyor Omrum oldukca Kuran in kuluyum Secilmis olan Muhammed in yolunun topragiyim Eger biri benim sozlerimden bunun disinda bir sey alintilarsa Ondan ayrildim ve bu sozlere kizdim Rumi ayrica sunlari da belirtir Iki gozumu bu dunya ve obur dunya arzularindan diktim bunu Muhammed den ogrendim Mesnevi nin ilk sayfasinda Mevlana soyle diyor Hadha kitabu l mesnevi ve huve uSulu uSuli uSuli d din ve kessafu l kur an lt br gt Bu Mesnevi nin kitabidir ve Islam Dininin koklerinin kokleridir ve Kuran in Aciklayicisidir 19 yuzyil Iran inin en onemli filozoflarindan biri olan Hadi Sabzavari Mesnevi ile Islam arasinda su baglantiyi kurar Bu Kur an in ayetli tefsiri ve onun esrarengiz gizemi uzerine bir tefsirdir Kur an in hazinesinde avlanmaya gelince onda tum Kur an in eski felsefi bilgeligi bulunabilir Mesnevi tumuyle belagatli bir felsefedir Gercekte siirin inci soylemi Islam in Yasa Hukmundeki seriati ile Tasavvuf ṭarikati ve Ilahi hakikat i birlestirir Yazarin basarisi Ilahi guc icgoru ilham ve aydinlanmayi Yasa Yol ve Hakikat i elestirel akil derin dusunce parlak bir dogal mizac ve sahip oldugu karakter butunlugunu icerecek bicimde bir araya getirmesindedir Seyyid Huseyin Nasr soyle diyor Bugun Iran da Rumi uzerine yasayan en buyuk otoritelerden biri olan Hadi Ha iri yayinlanmamis bir eserinde Divan in ve Mesnevi nin 6 000 kadar ayetinin Kur an ayetlerinin Fars siirine pratikte dogrudan cevirileri oldugunu gostermistir Mevlana Divan inda soyle der Sufi Ebu Bekir gibi Muhammed e tutunur Mesnevisi buyuk olcude Kuran ve hadislerden turetilen fikra ve oykulerin yani sira gunluk oykuler icerir Legalite ve elestirilerKurt asilli Turk Amerikan arastirmaci ve yazar Edip Yuksel Mevlana Celaleddin i Rumi yi oykulerindeki mustehcenlik Islam daki tevhit inancina aykirilik ve Allah tan vahiy aldigi bicimindeki soylemleri dolayisiyla elestirmistir Orta Cag ve Selcuklu tarihcisi Prof Dr Mevlana ile Ahi Evran mucadelesine deginmekte ve Mevlana yi Mogollardan Ilhanlilar dan maas alan bir Ilhanli ajani olmakla ve kendi oz oglunu oldurmekle suclamaktadir Ona gore Ahi Evran ile Nasreddin Hoca ayni kisidir ve Mevlana ayni zamanda buyuk bir devlet adami din bilgini filozof Ahi teskilati ve kesin olmamakla birlikte Anadolu da Mogol direnisinin orgutleyicisi olan Nasreddin Hoca nin katilidir Mikail Bayram Sems i Tebrizi nin de bir Mogol ajani oldugunu kendisinin Anadolu ya gelerek once Kayseri ye ardindan da Konya ya giderek Mevlana ile baglanti kurdugunu belirtir Ayrica Anadolu nun Mogol istilasi ile basinin belada oldugu ve bircok ilim adaminin olduruldugu bunalimli bir donemde Mevlana ve cevresindekilerin herhangi bir zarar gormedigini soyleyen Bayram Mevlana nin bazi eserlerinde Mogollara boyun egmenin ve onlara hosgoru gosterilip daha cok kan dokulmesine engel olmanin gerekli oldugunu yazdigini soyler Mikail Bayram Mevlana nin Turk olmadigini animsatarak Turklerden nefret ettigini de ekler Mikail Bayram Mevlana yi Kur an ve Islam peygamberi Muhammed ile rekabete girmekle de suclamakta ve Mesnevi nin ilk sayfasinda yer alan Bu Mesnevi nin kitabidir ve dininin koklerinin kokleridir ve Kur an in aciklayicisidir soylemlerini soyle aktarmaktadir daha iyi kaynak gerekli Bu Mesnevi nin kitabidir ve dininin koklerinin kokleridir ve Kur an dir daha iyi kaynak gerekli Ilahiyatci yazar Mustafa Islamoglu gunumuzde Islam dunyasinda Kur an dan sonra sahipleri tarafindan Allah tarafindan yazdirildigi soylenen 6 adet kitaptan ve bunlarin Islam dan ayrilan birer din olarak degerlendirilebileceklerinden soz ederek Turkiye cografyasindan Mevlana Celaleddin i Rumi ve Said Nursi yi bunlara ornek olarak vermektedir Evrensellik Sahram Siva Rumi son derece kisisel ve genellikle kafa karistirici kisisel buyume ve gelisme dunyasini cok acik ve dogrudan bir bicimde dile getirebiliyor Kimseyi incitmez ve herkesi icine alir Bugun Rumi nin siirleri kiliselerde sinagoglarda Zen manastirlarinda ve ayrica New York kent merkezindeki sanat performans muzik sahnesinde duyulabiliyor Bircok modern Batili icin onun ogretileri tasavvuf felsefesine ve pratigine en iyi girislerden biridir Bati da yaklasik yirmi yildir Mevlana nin siirlerinin cevirilerini ogretiyor icra ediyor ve paylasiyor ve Mevlana nin mirasinin dunyanin Ingilizce konusulan bolgelerinde yayilmasina neden oldu Profesor Majid M Naini ye gore Rumi nin yasami ve donusumu tum din ve kokenlerden insanlarin bir arada baris ve uyum icinde yasayabileceginin gercek tanikligini ve kanitini saglar Rumi nin vizyonlari sozleri ve yasami bize ic huzura ve mutluluga nasil ulasacagimizi ogretiyor boylece sonunda surekli dusmanlik ve nefret akisini durdurabilir ve gercek kuresel baris ve uyumu yakalayabiliriz Rumi nin calismalari Rusca Almanca Urduca Turkce Arapca Bengalce Fransizca Italyanca ve Ispanyolca dahil olmak uzere dunyanin bircok diline cevrildi ve konserler atolye calismalari okumalar dans gosterileri ve diger sanatsal kreasyonlarda sergilendi Rumi nin siirinin Coleman Barks tarafindan yapilan Ingilizce uyarlamalari dunya capinda yarim milyondan cok satti ve Rumi Amerika Birlesik Devletleri nde en cok okunan sairlerden biridir Sahram Sivanin Rending the Pece Rumi nin Edebi ve Siirsel Cevirileri kitabi 1995 HOHM Press Benjamin Franklin Odulu nun sahibidir Mevlana siirlerinin kayitlari ABD nin Billboard un En Iyi 20 listesine girdi Amerikali yazar Deepak Chopra nin Mevlana nin ask siirlerinin Fereydoun Kia nin yaptigi cevirilerin editorlugunu yaptigi seckiyi Madonna Goldie Hawn Philip Glass ve Demi Moore gibi Hollywood simalari seslendirdi Mevlana ve turbesi 1981 1994 yillarinda basilan 5000 lik Turk Lirasi banknotlarin arka yuzunde betimlenmistir Kuzey Hindistan da Lucknow da Rumi Kapisi olarak bilinen unlu bir simge yapi vardir Lucknowlu Hint sinemaci Muzaffar Ali Rumi ve Amir Husrev in eserlerinden yola cikarak konserler sunan ve sairlerin yasamlari arasindaki paralellikleri one cikaran Rumi Husrev Diyarinda 2001 adli bir belgesel yapti Irani dunya Arapca kulaga daha hos gelse de Farsca soyle Askin baska bircok lehcesi vardir Rumi ve Iran arasindaki bu kulturel tarihi ve dilsel baglar Rumi yi Iranda ikonik bir sair yapti Mevlana nin siirleri Iran daki bircok kentin duvarlarinda sergilenmekte Farsca muzikle soylenmekte ve okul kitaplarinda okunmaktadir Rumi nin siiri klasik Iran ve Afgan muziginin cogunun temelini olusturur Siirinin cagdas klasik yorumlari Iranli Muhammed Riza Sehram Nazeri Davud Azad ve Afganistanli Muhammed Hasim Cesti tarafindan yapilmistir Mevlevi Sufi Tarikati Rumi ve Turkiye 1981 1994 yillari arasinda dolasimda olan 5 000 Turk lirasi banknotunun arka yuzundeki Mevlana ve turbesinin resmi Mevlevi tarikati Mevlevi nin olumunden sonra 1273 yilinda muritleri tarafindan kurulmustur Tarikatin ilk halefi 1284 te Rumi nin genc ve yasamda kalan tek oglu Sultan Veled in 1312 oldu olumunden sonra halk arasinda mistik Mesnevi Rebabnamenin yazari Husameddin Celebi idi Tarikatin liderligi o zamandan beri kesintisiz olarak Konya da Mevlana nin ailesinde tutuldu Semazenler olarak da bilinen Mevlevi Sufileri zikirlerini Sema biciminde gerceklestirmeye inanirlar Gelenege gore en sevdigi enstruman ney olmasina karsin Mevlana nin kendisi rebab calan onemli bir muzisyendi Sema ya eslik eden muzik Maṭnawi ve Diwan e Kabir den ya da Sultan Veled in siirlerinden olusur Mevlevilik Osmanli Imparatorlugu nda koklu bir Sufi tarikatiydi ve tarikatin uyelerinin cogu Halifeligin cesitli resmi gorevlerinde gorev yapti Mevleviligin merkezi Konya idi Istanbul da sema nin halka acik olarak yapildigi Galata Kulesi yakininda bir de Mevlevi dergahi vardir Mevlevi tarikati her kokenden insani davet eder Gel gel her kimsen Kafir putperest atese tapan Bin kere bozmus olsan da gel Gel yine gel Bizimki bir umutsuzluk kervani degil Mevlana nin Konya daki mezari Osmanli doneminde Mevlevi hepsi Galata Mevlevihanesi nde gomulu olan Seyh Galib Ankarali Ismail Rusuhi Dede Esrar Dede Halet Efendi ve Gavsi Dede de dahil olmak uzere cok sayida onemli sair ve muzisyen yetistirmistir Mevlevi muziginde ozellikle ney muzigi onemli bir yer tutar Modern laik Turkiye Cumhuriyeti nin kurulmasiyla birlikte Mustafa Kemal Ataturk dini kamu alanindan cikarmis ve onu yalnizca kisisel ahlak davranis ve inancla sinirlandirmistir 13 Aralik 1925 te butun tekkeler ve zaviyeler ile ziyaret yapilan hurmet merkezlerini kapatan bir yasa cikarildi Yalnizca Istanbul da 250 den cok tekke ve cesitli cemiyetlerin bir araya geldigi kucuk merkezler vardi bu yasa tasavvuf tarikatlarini feshetti tasavvufi ad unvan ve unvanlarina iliskin giysilerin kullanilmasini yasakladi tarikatlarin malvarligina el koydu toren ve toplantilarini yasakladi Yasa Tarikatlari yeniden kurmaya calisanlara da cezalar verdi Iki yil sonra 1927 de Konya daki Mevlana Turbesi nin Muze olarak yeniden acilmasina izin verildi 1950 lerde Turk hukumeti Konya da Semazenlerin yilda bir kez gosteri yapmasina izin vermeye basladi Mewlana festivali Aralik ayinda iki hafta boyunca yapilir bunun doruk noktasi 17 Aralik ta Mevlana nin Urs u Rumi nin olum yil donumu Mevlana nin Tanri ile birlestigi gece olan Sabe Arus شب عروس Farsca evlilik gecesi anlamina gelir olarak adlandirilir 1974 te Semazenlerin ilk kez Bati ya seyahat etmelerine izin verildi 2005 yilinda UNESCO Turkiye nin Mevlevi Sema Toreni ni Insanligin Sozlu ve Somut Olmayan Mirasinin Basyapitlarindan biri olarak ilan etmistir Dini mezhep Edward G Browne in belirttigi gibi en onde gelen uc mistik Iranli sair Rumi Senai ve Attar in tumu Sunni Muslumanlardi ve siirleri ilk iki halife Ebu Bekir ve Omer bin Hattaba ovguler icerir Annemarie Schimmel e gore Sii yazarlar arasinda Mevlana ve Attar gibi onde gelen mistik sairleri kendi saflarina katma egilimi 1501 de Safevi Imparatorlugu nda Oniki Imamci Sia nin devlet dini olarak tanitilmasindan sonra daha da guclendi Sekiz yuzuncu yil kutlamalari Afganistan Damgasinda Rumi 1968 Afganistan da Mavlana Turkiye de Mevlana Iran da Molavi olarak bilinir UNESCO Afganistan Iran ve Turkiye Daimi Delegasyonlarinin onerisi ve insanlarin dusuncesinde barisin savunmasini insa etme misyonuna uygun olarak yonetim kurulu ve Genel Kurul tarafindan onaylanarak 2007 de Mevlana nin sekiz yuzuncu dogum yil donumu kutlamalariyla iliskilendirildi UNESCO daki anma 6 Eylul 2007 de gerceklesti UNESCO Mevlana nin dusunce ve ulkulerini arastirmak ve yaymakla ugrasanlari cesaretlendirmek amaciyla Mevlana adina madalya basti 30 Eylul 2007 de Iran da Mevlana anisina ulke genelinde okul zilleri calindi Yine o yil Iran 26 Ekim 2 Kasim tarihleri arasinda Mevlana Haftasi duzenledi Tahran da uluslararasi bir toren ve konferans duzenlendi etkinligin acilisini Iran cumhurbaskani ve parlamento baskani yapti Etkinliklere yirmi dokuz ulkeden bilim insani katildi ve konferansta 450 makale sunuldu Iranli muzisyen Sehram Naziri Rumi basyapitlari uzerine yaptigi unlu calismalari nedeniyle 2007 yilinda Legion d honneur ve Iran Muzik Evi Odulu ne layik goruldu 2007 UNESCO tarafindan Uluslararasi Mevlana Yili ilan edildi Yine 30 Eylul 2007 de Turkiye Mevlana nin sekiz yuzuncu dogum gununu kirk sekiz kamerayla televizyonda yayinlanan ve sekiz ulkede canli yayinlanan dev bir sema ritueli ile kutladi Kultur ve Turizm Bakanligi ndan Ertugrul Gunay Tarihin en buyuk sema gosterisi olan bu torene uc yuz dervisin katilmasi planlaniyor dedi Mevlana Incelemeleri Mevlana Rumi Dergisi her yil Exeter Universitesi Fars ve Iran Calismalari Merkezi tarafindan Lefkosa daki Rumi Enstitusu ve Cambridge deki Arketip Kitaplari ile isbirligi icinde yayinlanmaktadir Ilk cilt 2010 yilinda yayinlandi ve o zamandan beri her yil cikiyor Derginin bas editoru Leonard Lewisohn a gore Bir dizi onemli Islam sairi onem ve cikti acisindan Dante Shakespeare ve Milton gibi sairlerle kolayca rekabet etseler de Bati da bu zamana degin yalnizca marjinal bir edebi une sahiptirler cunku Arap ve Fars dusunurler yazarlar ve sairler Bati Kanonunun buyuk anlatisinin yani sira onemsiz anlamsiz bayagi yan gosteriler olarak kabul edilir Mevlana Dergisi nin amaci Bati edebiyat tasavvurunun yaptigi kucuk bir hatadan cok daha onemli bir sey olan dunya edebiyatina yonelik bu dikkatsiz yaklasimi duzeltmektir Ceviri tartismasiAkademisyenler ve Mevlana bilginleri Bati dunyasindaki populer Mevlana cevirilerinin cogu zaman kuskulu nitelikte oldugunu ve bircok hata ve yanlis ceviri icerdigini uzun suredir iddia etmektedirler Rumi nin Ingilizce cevirilerinin cogu biliminsanlari ve hem de Iranli okuyucular tarafindan degil Reynold A Nicholson ve Arthur John Arberry gibi bilginler tarafindan Viktorya donemi cevirilerini yeniden yazan sairler tarafindan yapilmistir Bu konu New Yorker in Islam in Mevlana Siirinden Silinmesi baslikli makalesinde vurgulanmistir Konuyla ilgili bir Twitter ileti dizisi PersianPoetics kullanicisi tarafindan rumiwasmuslim hashtag i yayinlandiginda viral hale geldi Konu o zamandan beri genis capta ele alindi ve El Cezire ve diger yayin organlarinda yayinlandi Kaynakca Badr al Din Tabrizi Encyclopaedia of Islam THREE Ingilizce 7 Temmuz 2016 8 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Haziran 2022 Badr al Din Tabrizi was the architect of the original tomb built for Mawlana Jalal al Din Rumi d 672 1273 in Konya the great Persian mystic and poet Birden fazla yazar name list parameters kullanildi yardim Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim a b Ritter H Bausani A ḎJ alal al Din Rumi b Bahaʾ al Din Sulṭan al ʿulamaʾ Walad b Ḥusayn b Aḥmad Ḵh aṭibi Encyclopaedia of Islam Edited by P Bearman Th Bianquis C E Bosworth E van Donzel and W P Heinrichs Brill 2007 Brill Online Excerpt known by the sobriquet Mewlana persian poet and founder of the Mewlewiyya order of dervishes a b Rumi Past and Present East and West The life Teaching and poetry of Jalal Al Din Rumi Oneworld Publication 2008 s 9 How is that a Persian boy born almost eight hundred years ago in Khorasan the northeastern province of greater Iran in a region that we identify today as in Central Asia but was considered in those days as part of the greater Persian cultural sphere wound up in central Anatolia on the receding edge of the Byzantine cultural sphere in what is now Turkey some 1 500 miles to the west Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim The Mystery of Numbers Oxford University Press 7 Nisan 1994 s 51 These examples are taken from the Persian mystic Rumi s work not from Chinese but they express the yang yin sic relationship with perfect lucidity Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim a b Islamic Art and Spirituality Suny Press 1987 s 115 Jalal al Din was born in a major center of Persian culture Balkh from Persian speaking parents and is the product of that Islamic Persian culture which in the 7th 13th century dominated the whole of the eastern lands of Islam and to which present day Persians as well as Turks Afghans Central Asian Muslims and the Muslims of the Indo Pakistani subcontinent are heir It is precisely in this world that the sun of his spiritual legacy has shone most brillianty during the past seven centuries The father of Jalal al Din Muhammad ibn Husayn Khatibi known as Baha al Din Walad and entitled Sultan al ulama was an outstanding Sufi in Balkh connected to the spiritual lineage of Najm al Din Kubra Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim a b Charles Haviland 30 Eylul 2007 The roar of Rumi 800 years on BBC News 11 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Eylul 2007 Why is Rumi the best selling poet in the US BBC News 21 Ekim 2014 16 Ocak 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Agustos 2016 Birden fazla yazar name list parameters kullanildi yardim Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim Rumi Rules Time 29 Ekim 2002 ISSN 0040 781X 8 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Agustos 2016 Birden fazla yazar name list parameters kullanildi yardim Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim a b Annemarie Schimmel The Triumphal Sun A Study of the Works of Jalaloddin Rumi SUNY Press 1993 p 193 Rumi s mother tongue was Persian but he had learned during his stay in Konya enough Turkish and Greek to use it now and then in his verse a b Franklin Lewis On the question of Rumi s multilingualism pp 315 317 we may still say that he spoke and wrote in Persian as a native language wrote and conversed in Arabic as a learned foreign language and could at least get by at the market in Turkish and Greek although some wildly extravagant claims have been made about his command of Attic Greek or his native tongue being Turkish Lewis 2008 xxi Franklin Lewis Rumi Past and Present East and West The Life Teachings and Poetry of Jalal al Din Rumi One World Publication Limited 2008 Franklin also points out that Living among Turks Rumi also picked up some colloquial Turkish Franklin Lewis Rumi Past and Present East and West The Life Teachings and Poetry of Jalal al Din Rumi One World Publication Limited 2008 p 315 He also mentions Rumi composed thirteen lines in Greek Franklin Lewis Rumi Past and Present East and West The Life Teachings and Poetry of Jalal al Din Rumi One World Publication Limited 2008 p 316 On Rumi s son Sultan Walad Franklin mentions elsewhere admits that he has little knowledge of Turkish Sultan Walad Franklin Lewis Rumi Past and Present East and West The Life Teachings and Poetry of Jalal al Din Rumi One World Publication Limited 2008 p 239 and Sultan Valad did not feel confident about his command of Turkish Franklin Lewis Rumi Past and Present East and West Oneworld Publications 2000 p 240 a b Dedes 1993 Poihmata toy Maylana Roymh Poems by Mowlana Rumi Ta Istorika 10 18 19 3 22 Meyer 1895 Die griechischen Verse im Rababnama Byzantinische Zeitschrift 4 3 doi 10 1515 byzs 1895 4 3 401 Greek Verses of Rumi amp Sultan Walad uci edu 22 Nisan 2009 5 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Holt P M Lambton Ann K S Lewis Bernard Ed 1977 Religion and Culture The Cambridge History of Islam Part VIII Islamic Society and Civilization Cambridge University Press s 586 It is sufficient to mention Farid al Din Attar and Sa adi and above all Jalal al Din Rumi whose Mathnawi remains one of the purest literary glories of Persia Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim a b C E Bosworth Turkmen Expansion towards the west in UNESCO History of Humanity Volume IV titled From the Seventh to the Sixteenth Century UNESCO Publishing Routledge p 391 While the Arabic language retained its primacy in such spheres as law theology and science the culture of the Seljuk court and secular literature within the sultanate became largely Persianized this is seen in the early adoption of Persian epic names by the Seljuk rulers Qubad Kay Khusraw and so on and in the use of Persian as a literary language Turkmen must have been essentially a vehicle for everyday speech at this time The process of Persianization accelerated in the 13th century with the presence in Konya of two of the most distinguished refugees fleeing before the Mongols Baha al Din Walad and his son Mawlana Jalal al Din Rumi whose Mathnawi composed in Konya constitutes one of the crowning glories of classical Persian literature Interview Many Americans Love Rumi But They Prefer He Not Be Muslim RadioFreeEurope RadioLiberty Ingilizce 9 Agustos 2010 27 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Agustos 2016 Asia Times 16 Agustos 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Agustos 2016 OMI Old Manuscripts amp Incunabula 18 Subat 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Agustos 2016 The Daily Sun 27 Agustos 2015 17 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Temmuz 2016 Birden fazla yazar name list parameters kullanildi yardim Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim Khan Mahmudur Rahman 30 Eylul 2018 A tribute to Jalaluddin Rumi The Daily Sun Sa id Nafisi Ed 1946 Risala yi Ahwal i Mawlana Tahran s 5 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim r eksik soyadi1 yardim Rumi 2015 Selected Poems Penguin Books s 350 ISBN 978 0 14 196911 4 16 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Haziran 2022 Franklin Lewis 2008 Rumi Past and Present East and West The Life Teachings and Poetry of Jalal al Din Rumi One World Publication Limited s 9 ملای روم 5 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde in H Ritter 1991 DJALAL al DiN RuMi Volume II C G 393 Jalal al Din Rumi Maulana Ibrahim Gamard Rumi and Islam Selections from His Stories Poems and Discourses Annotated amp Explained SkyLight Paths Publishing 2004 a b Seyyed Hossein Nasr Islamic Art and Spirituality SUNY Press 1987 p 115 Jalal al Din was born in a major center of Persian culture Balkh from Persian speaking parents and is the product of that Islamic Persian culture which in the 7th 13th century dominated the whole of the eastern lands of Islam and to which present day Persians as well as Turks Afghans Central Asian Muslims and the Muslims of the Indo Pakistani and the Muslims of the Indo Pakistani subcontinent are heir It is precisely in this world that the sun of his spiritual legacy has shone most brilliantly during the past seven centuries The father of Jalal al Din Muhammad ibn Husayn Khatibi known as and entitled Sultan al ulama was an outstanding Sufi in Balkh connected to the spiritual lineage of Annemarie Schimmel I Am Wind You Are Fire p 11 She refers to a 1989 article by Tajiks and Persian admirers still prefer to call Jalaluddin Balkhi because his family lived in Balkh current day in Afghanistan before migrating westward However their home was not in the actual city of Balkh since the mid eighth century a center of Muslim culture in Greater Khorasan Iran and Central Asia Rather as Meier has shown it was in the small town of Wakhsh north of the Oxus that Baha uddin Walad Jalaluddin s father lived and worked as a jurist and preacher with mystical inclinations Franklin Lewis Rumi Past and Present East and West The Life Teachings and Poetry of Jalal al Din Rumi 2000 pp 47 49 a b UNESCO 800th Anniversary of the Birth of Mawlana Jalal ud Din Balkhi Rumi UNESCO 6 Eylul 2007 29 Haziran 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Haziran 2014 The prominent Persian language poet thinker and spiritual master Mevlana Celaleddin Belhi Rumi was born in 1207 in Balkh presently Afghanistan a b PDF UNESDOC UNESCO Documents and Publications October 2006 14 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 25 Haziran 2014 Franklin D Lewis Rumi Past and Present East and West The life Teaching and poetry of Jalal Al Din Rumi Oneworld Publication Limited 2008 p 9 How is that a Persian boy born almost eight hundred years ago in Khorasan the northeastern province of greater Iran in a region that we identify today as Central Asia but was considered in those days as part of the greater Persian cultural sphere wound up in central Anatolia on the receding edge of the Byzantine cultural sphere Maqsood Jafri The gleam of wisdom Sigma Press 2003 p 238 Rumi has influenced a large number of writers while on the other hand he himself was under the great influence of Sanai and Attar A J Arberry Sufism An Account of the Mystics of Islam Courier Dover Publications Nov 9 2001 p 141 Seyyed Hossein Nasr The Garden of Truth The Vision and Promise of Sufism Islam s Mystical Tradition HarperCollins Sep 2 2008 page 130 Attar has traversed the seven cities of Love We are still at the turn of one street Grousset Rene The Empire of the Steppes A History of Central Asia Rutgers University Press 2002 157 the Seljuk court at Konya adopted Persian as its official language Aḥmad of Niǧde s al Walad al Shafiq and the Seljuk Past A C S Peacock Anatolian Studies Vol 54 2004 97 With the growth of Seljuk power in Rum a more highly developed Muslim cultural life based on the Persianate culture of the Great Seljuk court was able to take root in Anatolia Carter Vaughn Findley The Turks in World History Oxford University Press 11 November 2004 p 72 Meanwhile amid the migratory swarm that Turkified Anatolia the dispersion of learned men from the Persian speaking east paradoxically made the Seljuks court at Konya a new center for Persian court culture as exemplified by the great mystical poet Jelaleddin Rumi 1207 1273 Note Rumi s shrine is now known as the Mevlana Museum in Turkey Franklin Lewis Rumi Past and Present East and West Oneworld Publications 2000 How is it that a Persian boy born almost eight hundred years ago in Khorasan the northeastern province of greater Iran in a region that we identify today as Central Asia but was considered in those days as part of the Greater Persian cultural sphere wound up in Central Anatolia on the receding edge of the Byzantine cultural sphere in which is now Turkey a b Franklin Lewis Rumi Past and Present East and West Oneworld Publications 2008 revised edition pp 90 92 Baha al Din s disciples also traced his family lineage to the first caliph Abu Bakr Sep 9 Af 7 JNO 457 Dow 213 This probably stems from willful confusion over his paternal great grandmother who was the daughter of Abu Bakr of Sarakhs a noted jurist d 1090 The most complete genealogy offered for family stretches back only six or seven generations and cannot reach to Abu Bakr the companion and first caliph of the Prophet who died two years after the Prophet in C E 634 FB 5 6 n 3 FUNDAMENTALS OF RUMI S THOUGHT Tughra Books 2006 ISBN 9781597846134 H Algar BAHAʾ AL DiN MOḤAMMAD WALAD 2 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Encyclopedia Iranica There is no reference to such descent in the works of Bahaʾ e Walad and Mawlana Jalal al Din or in the inscriptions on their sarcophagi The attribution may have arisen from confusion between the caliph and another Abu Bakr Sams al Aʾemma Abu Bakr Saraḵsi d 483 1090 the well known Hanafite jurist whose daughter Ferdows Ḵatun was the mother of Aḥmad Ḵaṭib Bahaʾ e Walad s grandfather see Foruzanfar Resala p 6 Tradition also links Bahaʾ e Walad s lineage to the Ḵᵛarazmsah dynasty His mother is said to have been the daughter of ʿAlaʾ al Din Moḥammad Ḵarazmsah d 596 1200 but this appears to be excluded for chronological reasons Foruzanfar Resala p 7 Ritter H Bausani A ḎJalal al Din Rumi b Bahaʾ al Din Sulṭan al ʿulamaʾ Walad b Ḥusayn b Aḥmad Ḵhaṭibi Encyclopaedia of Islam Edited by P Bearman Th Bianquis C E Bosworth E van Donzel and W P Heinrichs Brill 2009 Brill Online Excerpt known by the sobriquet Mawlana Mevlana Persian poet and founder of the Mawlawiyya order of dervishes The assertions that his family tree goes back to Abu Bakr and that his mother was a daughter of the Ḵhwarizmshah ʿAlaʾ al Din Muḥammad Aflaki i 8 9 do not hold on closer examination B Furuzanfarr Mawlana Ḏjalal Din Tehran 1315 7 ʿAlinaḳi Shariʿatmadari Naḳd i matn i mathnawi in Yaghma xii 1338 164 Aḥmad Aflaki Ariflerin menkibeleri trans Tahsin Yazici Ankara 1953 i Onsoz 44 Franklin Lewis Rumi Past and Present East and West Oneworld Publications 2008 revised edition p 44 Baha al Din s father Hosayn had been a religious scholar with a bent for asceticism occupied like his own father before him Ahmad with the family profession of preacher khatib Of the four canonical schools of Sunni Islam the family adhered to the relatively liberal fiqh Hosayn e Khatibi enjoyed such renown in his youth so says Aflaki with characteristic exaggeration that Razi al Din Nayshapuri and other famous scholars came to study with him Af 9 for the legend about Baha al Din see below The Mythical Baha al Din Another report indicates that Baha al Din s grandfather Ahmad al Khatibi was born to Ferdows Khatun a daughter of the reputed Hanafite jurist and author Shams al A emma Abu Bakr of Sarakhs who died circa 1088 Af 75 FB 6 n 4 Mei 74 n 17 This is far from implausible and if true would tend to suggest that Ahmad al Khatabi had studied under Shams al A emma Prior to that the family could supposedly trace its roots back to Isfahan We do not learn the name of Baha al Din s mother in the sources only that he referred to her as Mama Mami and that she lived to the 1200s p 44 Suspended Somewhere Between A Book of Verse PM Press 2011 ss i ISBN 978 1 60486 485 4 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim Mevlana Celaleddin Rumi MokumTV 2009 s 45 ISBN 978 1 4092 9291 3 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim Hz Mawlana and Shams semazen net 31 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Haziran 2022 The Essential Rumi Translations by Coleman Barks p xx Rumi Daylight A Daybook of Spiritual Guidance Shambhala Publications 1999 ISBN 978 0 8348 2517 8 9 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Haziran 2022 Nasr Seyyed Hossein 1987 Islamic Art and Spirituality SUNY Press s 120 ISBN 978 0 88706 174 5 16 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Haziran 2022 a b c Jawid Mojaddedi 2004 Introduction Rumi Jalal al Din The Masnavi Book One Oxford University Press Kindle Edition s xix 2 Subat 2002 2 Subat 2002 tarihinde kaynagindan arsivlendi Crane 1993 Notes on Saldjuq Architectural Patronage in Thirteenth Century Anatolia Journal of the Economic and Social History of the Orient 36 1 1 57 doi 10 1163 156852093X00010 1304344524 William C Chittick 2017 Encyclopaedia Iranica Ibrahim Gamard with gratitude for R A Nicholson s 1930 British translation The Mathnawi ye Ma nawi Rhymed Couplets of Deep Spiritual Meaning of Jalaluddin Rumi 13 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Haziran 2022 Berberian 2014 s 118 119 2002 The Mysteries of the Universe and Rumi s Discoveries on the Majestic Path of Love Jawid Mojaddedi 2004 Introduction Rumi Jalal al Din The Masnavi Book One Oxford University Press Kindle Edition s xix Rumi s Masnavi holds an exalted status in the rich canon of Persian Sufi literature as the greatest mystical poem ever written It is even referred to commonly as the Koran in Persian Abdul Rahman Jami notes من چه گویم وصف آن عالی جناب نیست پیغمبر ولی دارد کتاب مثنوی معنوی مولوی هست قرآن در زبان پهلوی Jawid Mojaddedi 2004 Introduction Rumi Jalal al Din The Masnavi Book One Oxford University Press Kindle Edition ss xii xiii Towards the end of his life he presented the fruit of his experience of Sufism in the form of the Masnavi which has been judged by many commentators both within the Sufi tradition and outside it to be the greatest mystical poem ever written Franklin Lewis Rumi Past and Present East and West Oneworld Publications 2008 revised edition p 306 The manuscripts versions differ greatly in the size of the text and orthography Nicholson s text has 25 577 lines though the average medieval and early modern manuscripts contained around 27 000 lines meaning the scribes added two thousand lines or about eight percent more to the poem composed by Rumi Some manuscripts give as many as 32 000 Virani January 2019 Persian Poetry Sufism and Ismailism The Testimony of Khwajah Qasim Tushtari s Recognizing God Journal of the Royal Asiatic Society 29 1 17 49 doi 10 1017 S1356186318000494 2300038453 Franklin D Lewis Rumi Past and Present East and West The Life Teaching and Poetry of Jalal al Din Rumi rev ed 2008 p 314 The Foruzanfar s edition of the Divan e Shams compromises 3229 ghazals and qasidas making a total of almost 35000 lines not including several hundred lines of stanzaic poems and nearly two thousand quatrains attributed to him Dar al Masnavi Website accessed December 2009 16 Agustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde According to the Dar al Masnavi website In Foruzanfar s edition of Rumi s Divan there are 90 ghazals Vol 1 29 Vol 2 1 Vol 3 6 Vol 4 8 Vol 5 19 Vol 6 0 Vol 7 27 and 19 quatrains entirely in Arabic In addition there are ghazals which are all Arabic except for the final line many have one or two lines in Arabic within the body of the poem some have as many as 9 13 consecutive lines in Arabic with Persian verses preceding and following some have alternating lines in Persian then Arabic some have the first half of the verse in Persian the second half in Arabic Mecdut MensurOghlu The Divan of Jalal al Din Rumi contains 35 couplets in Turkish and Turkish Persian which have recently been published me Celal al Din Rumi s turkische Verse UJb XXIV 1952 pp 106 115 Franklin D Lewis Rumi Past and Present East and West The Life Teaching and Poetry of Jalal al Din Rumi rev ed 2008 a couple of dozen at most of the 35 000 lines of the Divan I Shams are in Turkish and almost all of these lines occur in poems that are predominantly in Persian 18 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Franklin D Lewis Rumi Past and Present East and West The Life Teaching and Poetry of Jalal al Din Rumi rev ed 2008 Three poems have bits of demotic Greek these have been identified and translated into French along with some Greek verses of Sultan Valad GM 416 417 indicates according to Vladimir Mir Mirughli the Greek used in some of Rumi s macaronic poems reflects the demotic Greek of the inhabitants of Anatolia Golpinarli then argues that Rumi knew classical Persian and Arabic with precision but typically composes poems in a more popular or colloquial Persian and Arabic Franklin Lewis Rumi Past and Present East and West The Life Teachings and Poetry of Jalal al Din Rumi Oneworld Publications 2000 Chapter 7 As Safa points out Saf 2 1206 the Discourse reflect the stylistics of oral speech and lacks the sophisticated word plays Arabic vocabulary and sound patterning that we would except from a consciously literary text of this period Once again the style of Rumi as lecturer or orator in these discourses does not reflect an audience of great intellectual pretensions but rather middle class men and women along with number of statesmen and rulers Franklin Lewis Rumi Past and Present East and West Oneworld Publications 2008 revised edition p 292 Franklin Lewis Rumi Past and Present East and West Oneworld Publications 2008 revised edition p 293 Franklin Lewis Rumi Past and Present East and West Oneworld Publications 2008 revised edition p 295 In contrast with the prose of his Discourses and sermons the style of the letters is consciously sophisticated and epistolary in conformity with the expectations of correspondence directed to nobles statesmen and kings Nasr Seyyed Hossein 2000 Transcendent Theosophy of Mulla Sadra 964 426 034 1 Rumi 53 Secrets from the Tavern of Love trans by Amin Banani and Anthony A Lee p 3 Verse 21 107 English Translation 25 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 16 Haziran 2022 Ibrahim Gamard 2004 Rumi and Islam s 163 ISBN 978 1 59473 002 3 13 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 16 Haziran 2022 Ibrahim Gamard 2004 Rumi and Islam s 177 ISBN 978 1 59473 002 3 13 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 16 Haziran 2022 Lewis 2000 Lewis 2000 s 408 Ibrahim Gamard Rumi and Self Discovery Dar al Masnavi 23 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 16 Haziran 2022 Ibrahim Gamard 2004 Rumi and Islam SkyLight Paths s 169 ISBN 978 1 59473 002 3 a b About the Masnavi Dar Al Masnavi 12 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 16 Haziran 2022 Tasbihi 2016 Sabzawari s Sharḥ i Asrar A Philosophical Commentary on Rumiʾs Mathnawi Mawlana Rumi Review 7 175 196 doi 10 1163 25898566 00701009 Seyyed Hossein Nasr Rumi and the Sufi Tradition in Chelkowski ed The Scholar and the Saint p 183 Quoted in Ibrahim Gamard Rumi and Islam Selections from His Stories Poems and Discourses Annotated and Explained p 171 3 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Eylul 2014 4 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Eylul 2014 a b c YouTube 6 Subat 2014 14 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Agustos 2022 YouTube 6 Eylul 2019 16 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Agustos 2022 Arsivlenmis kopya 24 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Aralik 2021 naini net 25 Eylul 2002 tarihinde kaynagindan arsivlendi rumi net 12 Aralik 1998 tarihinde kaynagindan arsivlendi ut ac ir 7 Mayis 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Curiel Jonathan San Francisco Chronicle Staff Writer Islamic verses The influence of Muslim literature in the United States has grown stronger since the 11 Sep attacks 6 February 2005 Available online 16 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Retrieved Aug 2006 Rumi in the Land of Khusrau Full Movie Ingilizce Indian Diplomacy 2 Haziran 2012 16 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Haziran 2022 a b Franklin Lewis Rumi Past and Present East and West Oneworld Publications 2000 Uyar 2014 Recent representations of the music of the Mevlevi Order of Sufism Journal of Interdisciplinary Music Studies 6 2 137 150 doi 10 4407 jims 2014 02 002 gmu edu 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi www islamicsupremecouncil org 27 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi 6 Mayis 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Mayis 2007 a b About the Mevlevi Order of America hayatidede org 12 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Hanut Eryk 2000 Rumi The Card and Book Pack Meditation Inspiration Self discovery The Rumi Card Book Tuttle Publishing xiii ISBN 978 1 885203 95 3 25 Mart 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Mango Andrew Ataturk The Biography of the Founder of Modern Turkey 2002 978 1 58567 011 6 4 Eylul 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi The Mevlevi Sema Ceremony 26 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde UNESCO Annemarie Schimmel Deciphering the Signs of God 302 pp SUNY Press 1994 978 0 7914 1982 3 see p 210 zaman com 17 Mart 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi 30 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi 20 Aralik 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi www chnpress com 27 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi personallifemedia com 9 Mayis 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Tehran Times 29 Eylul 2007 7 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi ISSN 2042 3357 14 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b 17 Aralik 2004 tarihinde kaynagindan arsivlendi Lewisohn Leonard Editor s Note Mawlana Rumi Review 26 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Haziran 2022 Nast Conde 5 Ocak 2017 The New Yorker Ingilizce 6 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Temmuz 2022 PersianPoetics 16 Mayis 2020 The Orientalizing of Moulana Rumi X gonderisi X vasitasiyla