Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sinir sistemi veya sinir ağı, canlıların içsel ve dışsal çevresini algılamasına yol açan, bilgi elde eden ve elde edilen bilgiyi işleyen, vücut içerisinde hücreler ağı sayesinde sinyallerin farklı bölgelere iletimini sağlayan, organların, kasların aktivitelerini düzenleyen bir organ sistemidir. Sinir sistemi iki bölümden oluşur: Merkezî sinir sistemi (MSS) ve çevresel sinir sistemi (ÇSS). MSS, beyin ve omurilikten oluşur. ÇSS, MSS'yi vücudun diğer tüm kısımları ile bağlayan uzun fiberlerden oluşur. ÇSS, motor nöronları, dolaylı istemli hareket, otonom sinir sistemi, sempatik sinir sistemi, parasempatik sinir sistemi, düzenli istemsiz işlevler ve enterik sinir sisteminden oluşur.
| Sinir sistemi |
|---|
İnsan türü için Beyin diğer beyin organına sahip canlı türlerine göre dikkate değer biçimde, düşünce ve hormonal sistemle birlikte çalışarak duygu üretir. Sinir sistemi, süngerler dışında çoğu çok hücreli hayvanlarda bulunur. Fakat çok karmaşık yapıya sahiptir. Sinir sistemi olmayan çok hücreli organizmalar, süngerler, placozoalar ve mesozoalar çok basit vücut yapısına sahiptir. Taraklılar ve knidliler (örn, anemonlar, hidralar ve denizanalarındaki) sinir sisteminde farklı bir sinir ağı vardır. Birkaç solucan türü hariç, diğer tüm hayvan türlerinde, bir beyin ve bir omurilikten (veya paralel çalışan iki omurdan) oluşan sinir sistemi vardır. Bunlardaki sinirler, beyin ve omurilikten dağılır. En basit solucanlarda sinir sistemi, birkaç yüz hücreden oluşurken, insanlarda 100 milyarlarca sinir hücresi (nöron) bulunur.
Sinir sisteminin en basit işlevi, bir hücreden diğerine veya vücudun bir parçasından diğerlerine sinyal iletmektir. Sinir sisteminin işlev bozukluğu çok çeşitli biçimlerde olabilir. Bunlara genetik bozukluk, travma, zehirlenme, fiziksel yaralanma, enfeksiyon veya erken yaşlanma (progeria) örnek verilebilir. Ayrıca sinir sistemi ile ilgili menenjit, şizofreni, Alzheimer hastalığı, kortikal görme bozukluğu, Parkinson hastalığı, epilepsi, multipl skleroz gibi hastalıklar vardır. Tıpın nöroloji ihtisas alanı sinir sistemi bozukluğunun nedenleri ile ilgilenir ve bozukluğu önlemek için araştırma ve müdahale yapar. Çevresel sinir sisteminde, en yaygın meydana gelen problem türü, çeşitli nedenlerden dolayı ortaya çıkan sinir iletimi arızasıdır. Bunlara diyabetik nöropati ile sinir hücreleri kaybına neden olan amyotrofik lateral skleroz örnek verilebilir.
Nörobilim, sinir sistemi ile ilgilenen bir bilim dalıdır.
Yapı
Sinir sistemi adı, lifleri silindirik olarak saran sinirlerden türetilmiştir. Lifler beyin ve omurilikten doğar ve dallanarak vücudun her bir parçasını donatır. Bir mikroskop vasıtasıyla, sinir hücrelerinin aksonları görülebilir.
Hücreler
Sinir sistemi hücreleri iki ana birime veya kategoriye ayrılır: sinir hücreleri (nöronlar) ve nöroglia.
Sinir hücreleri
Sinir sisteminin temel fonksiyonel birimi olan sinir hücreleri (nöronlar), çeşitli yöntemlerle diğer hücrelerden ayırt edilebilirler. Bunların en temel özelliği, sinapslar vasıtasıyla diğer hücreler ile iletişim sağlamasıdır.
Nöroglia
Nöroglia, sinir hücresi olmayan, destek, besleme ve homeostaz sağlayan, miyelin biçiminde olan ve sinir sistemindeki sinyal iletimine katkı sağlayan hücrelerdir.
Omurgalılardaki anatomisi
Omurgalılarda (insan da dâhil) sinir sistemi, merkezî sinir sistemi ve çevresel sinir sistemi olmak üzere iki bölüme ayrılır.
Merkezî sinir sistemi (MSS), beyin ve omurilikten oluşur ve sinir sisteminin en büyük bölümüdür.
Çevresel sinir sistemi (ÇSS), beyin ve omurilik haricindeki sinirler ve gangliyondan oluşur. ÇSS'nin ana işlevi, MSS ile organ ve uzuvlar arasındaki iletişimi (bağlantıyı) sağlamaktır.
İşlev
Sinir sisteminin en basit işlevi, bir hücreden diğerine veya vücudun bir parçasından diğerlerine sinyal iletmektir. Bir hücreden diğerlerine sinyal iletmenin birçok yolu vardır. Biri, kimyasalların salgılanmasıdır ve hormon olarak adlandırılır.
Sinir sisteminin asıl işlevi, vücudu kontrol etmesidir. Bunun için duyu reseptörlerini kullanarak ortamdaki bilgiyi almak, bu bilgiyi çözümleyerek, onu merkezi sinir sistemine sinyal biçiminde göndermek, bilgiyi işleyerek yaklaşık bir tepki tanımlamak ve tepkiyi etkinleştirmek için kaslara veya bezlere çıkış sinyallerini göndermektir.
Gelişim
Omurgalılarda, embriyonik dönüm noktaları, kök hücredeki sinir hücrelerinin oluşması ve ayrışması, embriyoda olgunlaşan sinir hücrelerinin oluştukları yerden son konumlarına göç etmesi, sinir hücrelerindeki akson uçlarının ortaya çıkması örnek olarak gösterilebilir.
Tüm bilateria hayvanlarda gelişimin gastrulasyon evresinde oluşan gastrula bir disk şeklindedir ve üç tabakadan meydana gelmiştir. En içteki tabakaya endoderm denir ve sindirim sisteminin iç yüzeylerini, pankreası, karaciğeri, solunum sistemini oluşturur. Ortadaki tabakaya mezoderm denir ve kasları, cinsiyet organlarını, iç organların dış yüzeyini, iç deriyi, kemik dokuyu ve kıkırdak dokuyu, kalp ve kan damarlarını oluşturmaktadır. En dıştaki tabakaya ektoderm denir ve deri, tırnaklar, saç ve dişlerin yanı sıra merkezi sinir sistemi, beyin ve dış salgı bezlerini oluşturur.
Patoloji
Merkezî sinir sistemi, büyük fiziksel ve kimyasal bariyerler tarafından korunur. Fiziksel olarak beyin ve omurilik meninksler (beyin ve omurilik zarı) ile çevrilmiştir. Kimyasal olarak ise, beyin ve omurilik, kan-beyin bariyeri ile korunur.
Kaynakça
- ^ Maton, Anthea (1993). Human biology and health. Internet Archive. Englewood Cliffs, N.J. : Prentice Hall. ISBN .
- ^ SULTANOĞLU, Hasan (21 Temmuz 2020). "Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı Ve Pandemi Süreci". Konuralp Tıp Dergisi. 12 (S1): 372-373. doi:10.18521/ktd.749150. ISSN 1309-3878.
- ^ "Functions-of-Central-Nervous-System". journals.aai.org. 11 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2024.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sinir sistemi veya sinir agi canlilarin icsel ve dissal cevresini algilamasina yol acan bilgi elde eden ve elde edilen bilgiyi isleyen vucut icerisinde hucreler agi sayesinde sinyallerin farkli bolgelere iletimini saglayan organlarin kaslarin aktivitelerini duzenleyen bir organ sistemidir Sinir sistemi iki bolumden olusur Merkezi sinir sistemi MSS ve cevresel sinir sistemi CSS MSS beyin ve omurilikten olusur CSS MSS yi vucudun diger tum kisimlari ile baglayan uzun fiberlerden olusur CSS motor noronlari dolayli istemli hareket otonom sinir sistemi sempatik sinir sistemi parasempatik sinir sistemi duzenli istemsiz islevler ve enterik sinir sisteminden olusur Sinir sistemiBeyin Omurilik Brakial pleksus Medyan sinir Beyincik Femoral sinir Siyatik sinir Insan turu icin Beyin diger beyin organina sahip canli turlerine gore dikkate deger bicimde dusunce ve hormonal sistemle birlikte calisarak duygu uretir Sinir sistemi sungerler disinda cogu cok hucreli hayvanlarda bulunur Fakat cok karmasik yapiya sahiptir Sinir sistemi olmayan cok hucreli organizmalar sungerler placozoalar ve mesozoalar cok basit vucut yapisina sahiptir Taraklilar ve knidliler orn anemonlar hidralar ve denizanalarindaki sinir sisteminde farkli bir sinir agi vardir Birkac solucan turu haric diger tum hayvan turlerinde bir beyin ve bir omurilikten veya paralel calisan iki omurdan olusan sinir sistemi vardir Bunlardaki sinirler beyin ve omurilikten dagilir En basit solucanlarda sinir sistemi birkac yuz hucreden olusurken insanlarda 100 milyarlarca sinir hucresi noron bulunur Sinir sisteminin en basit islevi bir hucreden digerine veya vucudun bir parcasindan digerlerine sinyal iletmektir Sinir sisteminin islev bozuklugu cok cesitli bicimlerde olabilir Bunlara genetik bozukluk travma zehirlenme fiziksel yaralanma enfeksiyon veya erken yaslanma progeria ornek verilebilir Ayrica sinir sistemi ile ilgili menenjit sizofreni Alzheimer hastaligi kortikal gorme bozuklugu Parkinson hastaligi epilepsi multipl skleroz gibi hastaliklar vardir Tipin noroloji ihtisas alani sinir sistemi bozuklugunun nedenleri ile ilgilenir ve bozuklugu onlemek icin arastirma ve mudahale yapar Cevresel sinir sisteminde en yaygin meydana gelen problem turu cesitli nedenlerden dolayi ortaya cikan sinir iletimi arizasidir Bunlara diyabetik noropati ile sinir hucreleri kaybina neden olan amyotrofik lateral skleroz ornek verilebilir Norobilim sinir sistemi ile ilgilenen bir bilim dalidir YapiYeni dogmus farelerin beyinlerinden elde edilmis Astrositler hucre cekirdekleri mavi renkle Astrositler kirmiziyla gosterilmistir Sinir sistemi adi lifleri silindirik olarak saran sinirlerden turetilmistir Lifler beyin ve omurilikten dogar ve dallanarak vucudun her bir parcasini donatir Bir mikroskop vasitasiyla sinir hucrelerinin aksonlari gorulebilir Hucreler Sinir sistemi hucreleri iki ana birime veya kategoriye ayrilir sinir hucreleri noronlar ve noroglia Sinir hucreleri Sinir sisteminin temel fonksiyonel birimi olan sinir hucreleri noronlar cesitli yontemlerle diger hucrelerden ayirt edilebilirler Bunlarin en temel ozelligi sinapslar vasitasiyla diger hucreler ile iletisim saglamasidir Noroglia Noroglia sinir hucresi olmayan destek besleme ve homeostaz saglayan miyelin biciminde olan ve sinir sistemindeki sinyal iletimine katki saglayan hucrelerdir Omurgalilardaki anatomisiOmurgalilarda insan da dahil sinir sistemi merkezi sinir sistemi ve cevresel sinir sistemi olmak uzere iki bolume ayrilir Merkezi sinir sistemi MSS beyin ve omurilikten olusur ve sinir sisteminin en buyuk bolumudur Cevresel sinir sistemi CSS beyin ve omurilik haricindeki sinirler ve gangliyondan olusur CSS nin ana islevi MSS ile organ ve uzuvlar arasindaki iletisimi baglantiyi saglamaktir IslevSinir sisteminin en basit islevi bir hucreden digerine veya vucudun bir parcasindan digerlerine sinyal iletmektir Bir hucreden digerlerine sinyal iletmenin bircok yolu vardir Biri kimyasallarin salgilanmasidir ve hormon olarak adlandirilir Sinir sisteminin asil islevi vucudu kontrol etmesidir Bunun icin duyu reseptorlerini kullanarak ortamdaki bilgiyi almak bu bilgiyi cozumleyerek onu merkezi sinir sistemine sinyal biciminde gondermek bilgiyi isleyerek yaklasik bir tepki tanimlamak ve tepkiyi etkinlestirmek icin kaslara veya bezlere cikis sinyallerini gondermektir GelisimOmurgalilarda embriyonik donum noktalari kok hucredeki sinir hucrelerinin olusmasi ve ayrismasi embriyoda olgunlasan sinir hucrelerinin olustuklari yerden son konumlarina goc etmesi sinir hucrelerindeki akson uclarinin ortaya cikmasi ornek olarak gosterilebilir Tum bilateria hayvanlarda gelisimin gastrulasyon evresinde olusan gastrula bir disk seklindedir ve uc tabakadan meydana gelmistir En icteki tabakaya endoderm denir ve sindirim sisteminin ic yuzeylerini pankreasi karacigeri solunum sistemini olusturur Ortadaki tabakaya mezoderm denir ve kaslari cinsiyet organlarini ic organlarin dis yuzeyini ic deriyi kemik dokuyu ve kikirdak dokuyu kalp ve kan damarlarini olusturmaktadir En distaki tabakaya ektoderm denir ve deri tirnaklar sac ve dislerin yani sira merkezi sinir sistemi beyin ve dis salgi bezlerini olusturur PatolojiMerkezi sinir sistemi buyuk fiziksel ve kimyasal bariyerler tarafindan korunur Fiziksel olarak beyin ve omurilik meninksler beyin ve omurilik zari ile cevrilmistir Kimyasal olarak ise beyin ve omurilik kan beyin bariyeri ile korunur Kaynakca Maton Anthea 1993 Human biology and health Internet Archive Englewood Cliffs N J Prentice Hall ISBN 978 0 13 981176 0 SULTANOGLU Hasan 21 Temmuz 2020 Duzce Universitesi Tip Fakultesi Acil Tip Anabilim Dali Ve Pandemi Sureci Konuralp Tip Dergisi 12 S1 372 373 doi 10 18521 ktd 749150 ISSN 1309 3878 Functions of Central Nervous System journals aai org 11 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2024