Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Safra kesesi ya da öd kesesi, bazı omurgalı canlılarda safranın ince bağırsağa salınmadan önce depolandığı ve konsantre edildiği küçük ve içi boş bir organdır. İnsanlarda armut şeklindeki safra kesesi karaciğerin altında bulunur, ancak kesenin yapısı ve konumu hayvan türleri arasında önemli ölçüde farklılık gösterebilir. Safra kesesi karaciğer tarafından üretilen safrayı ortak hepatik kanal yoluyla alır ve depolar, safranın yağların sindirilmesine yardımcı olması için oniki parmak bağırsağına salınması ise koledok olarak da adlandırılan ana safra kanalı yoluyla gerçekleştirilir.
| Safra kesesi | |
|---|---|
 | |
| Latince isim | vesica fellea, vesica biliaris |
| Prekürsor | Ön bağırsak |
| Sistem | İnsan sindirim sistemi |
| Arter | Sistik arter |
| Toplardamar | Sistik ven |
| Sinir | Çölyak ganglion, Vagus siniri |
| Tanımlayıcılar | |
| JSTOR | gallbladder-diseases |
| Microsoft Academic | 2777148285 |
| MeSH | D005704 |
| TA | 3081 |
| FMA | 7202 |
Safra kesesi, genellikle hemoglobinin parçalanmasının bir ürünü olan kolesterol veya bilirübin gibi çözülemeyen maddelerden oluşan safra taşları tarafından etkilenebilir. Bu taşlar, özellikle karnın sağ üst köşesinde önemli ağrılara neden olabilir ve sıklıkla kolesistektomi adı verilen, safra kesesinin vücuttan çıkartılması yoluyla tedavi edilirler. Kolesistit de denilen safra kesesi iltihabı; safra taşları, enfeksiyon ve otoimmün hastalıklarının da dahil olduğu pek çok durum sonucunda oluşabilir.
Yapı
9. Safra kesesi, 10–11. Karaciğerin sağ ve sol lobları. 12. Dalak.
13. Yemek borusu. 14. Mide. 15. Pankreas: 16. Aksesuar pankreas kanalı, 17. Pankreas kanalı.
18. İnce bağırsak: 19. Duodenum, 20. Jejunum
21–22. Sağ ve sol böbrek.
Resimde karaciğerin ön kısmı yukarı kaldırılmıştır (kahverengi ok).
Safra kesesi, karaciğerin sağ lobunun altında sığ bir depresyonda yer alan, yaşayan kişilerde gri-mavi renkli içi boş bir organdır. Yetişkinlerde safra kesesinin uzunluğu yaklaşık 7 ila 10 santimetre, çapı ise kese tamamen dolduğunda 4 santimetredir. Safra kesesi yaklaşık 50 mililitre kapasiteye sahiptir.
Armut şeklindeki safra kesesinin uç kısmı sistik kanala açılır. Safra kesesi; fundus, gövde ve boyun olacak şekilde üç bölüme ayrılmıştır.Fundus yuvarlak yapıda olup kesenin tabanını oluşturur ve karın duvarına bakan bir açıya sahiptir. Bazen korpus olarak da adlandırılan gövde kısmı alt karaciğerin yüzeyinde bir depresyonda bulunur. Boyun kısmı safra ağacının bir parçası olan sistik kanala incelerek devam eder. Safra kesesinin fundus ve gövde kısımları, IVb ve V karaciğer segmentlerinin birleştiği yerde konumlanmış safra kesesi yatağında bulunur. Sistik kanal, ana safra kanalı ve ortak hepatik kanal ile birleşir. Safra kesesinin boyun kısmı ile sistik kanalın birleştiği yerde, “Hartmann poşu” ismi verilen bir mukozal kat oluşturan safra kesesi duvarına ait bir kesesi bulunur. Bu yapı infindibulum adı ile de bilinir.
Safra kesesinin lenfatik drenajı, sistik ile ortak hepatik kanallar arasında bulunan sistik lef nodu ile gerçekleştirilir ve buradan, bu nodun aşağısında yer alan alt akış sağlanır. Tüm lenf akışları ise en sonunda çölyak lenf nodlarına boşalır.
Histoloji
Safra kesesi duvarı birkaç katmandan oluşur. Kese duvarının en iç yüzeyi, bağırsakta yer alan emici hücrelere çok benzer şekilde, mikroviliye sahip tek bir kolumnar hücre tabakası ile kaplanmıştır. Epitelin altında bir lamina propria, , dış perimüsküler tabaka ve seröz membran bulunur. Bağırsaklarda yer alan diğer yerlerden farklı olarak, safra kesesi muskularis mukozaya sahip değildir ve kas lifleri ayrı katmanlar halinde düzenlenmemiştir.
Safra kesesi duvarının iç kısmı olan mukoza, mikrovilli adı verilen küçük saç benzeri eklentilere sahip tek katlı prizmatik hücrelerden oluşur. Bu katman ise ince bir bağ doku tabakasına, lamina propriaya oturur. Mukoza kıvrılmış olup ve rugae adı verilen küçük çıkıntılar oluşturur.
Mukoza altında bir kas tabakası (muskülaris propria) bulunur. Bu tabaka, uzunlamasına, eğik ve enine doğrultuda yer alan ve ayrı katmanlar yerine tek bir katmanda karışık bir biçimde bulunan düz kas lifleri tarafından oluşturulur. Bu tabakada yer alan kas lifleri safranın keseden atılması için kasılabilir. Safra kesesinin ayırt edici bir özelliği, kas tabakası boyunca uzayabilen ve olarak da isimlendirilen derin mukoza cepleşmelerinin, Rokitansky-Aschoff sinüslerinin varlığıdır. Kas tabakası bağ ve yağ doku tabakası ile çevrilidir.
Safra kesesi fundusunun dış tabakası ile karaciğerle temas etmeyen kese yüzeyleri, karın zarına dokunan ve kan ile lenf damarlarını içeren kalın bir seröz zar ile kaplıdır. Karaciğerle temas eden yüzeyler ise bağ doku ile kaplanmıştır.
Varyasyonlar
Safra kesesinin boyu, şekli ve konumu insanlar arasında değişkenlik gösterir. Nadiren iki, hatta üç safra kesesi, ortak veya ayrı sistik kanallara sahip olacak şekilde aynı anda tek bir kişide bulunabilir. Buna ek olarak, safra kesesinin kişide hiç oluşmadığı durumlarda vardır. Bir septumla ayrılmış iki loblu safra kesesinin mevcut olduğu durumlar da kaydedilmiştir. Bu farklılıkların safra kesesinin fonksiyonunu etkilemesi muhtemel değildir ve genellikle asemptomatiktir.
Safra kesesinin karaciğere olan konumu da çeşitlilik gösterebilir. Karaciğerin yukarısında, içinde, sol tarafında ve arkasında bulunan safra keseleri ile karaciğerden ayrık veya sarkık safra keseleri belgelenmiştir. Ancak bu tarzda varyasyonlar çok nadir görülmekte olup, 1886 ile 1998 yılları arasında yalnızca 110 adet karaciğerin solunda bulunan safra kesesi vakası, yani yılda bir taneden az vaka, bilimsel literatürde kaydedilmiştir.
Kesede ismini tarihi Frig başlığına benzerliğinden alan ve fundus bölgesinde genellikle zararsız bir cep olarak bulunan Frigya başlığı adlı bir anatomik varyasyon da var olabilir.
Embriyonik gelişme
Safra kesesi embriyonik bağırsak tüpünün endodermal keseleşmesi ile ortaya çıkar. Gelişimin başlarında insan embriyosunda bir yolk kesesine dayanmış üç germ tabakası vardır. Embriyogenezin ikinci haftasında, embriyo büyüdükçe, bu kesenin etrafını sarmaya başlar. Etrafı sarılmış kısımlar, yetişkin sindirim kanalının temelini oluşturur. Bu ön bağırsağın bölümleri, yemek borusu, mide ve bağırsaklar gibi gastrointestinal sistemin organlarına farklılaşmaya başlar.
Embriyolojik gelişimin dördüncü haftasında, aslen embriyonun orta çizgisinde bulunan mide, vücudun sol tarafında kalacak şekilde döner. Bu rotasyon aynı zamanda midenin hemen altında bulunan gastrointestinal tüpün oniki parmak bağırsağı haline gelmeye devam eden kısmını da etkiler.
Dördüncü haftanın sonunda, gelişmekte olan oniki parmak bağırsağı, sağ tarafında daha sonra safra ağacı olacak küçük bir cep olan hepatik divertikülünü oluşturmaya başlar. Bu yapının altında, sonunda safra kesesine ve sistik kanala dönüşecek ve sistik divertikül olarak da bilinen ikinci bir keseleşme meydana gelir.
Fonksiyon
Safra kesesinin asıl amacı yağların sindirimi için gerekli safrayı depolamaktır. Karaciğer tarafından üretilen safra, organda yer alan küçük kanallardan daha büyük hepatik kanallara, buradan sistik kanala, en sonunda ise depolandığı safra kesesine aktarılır. Herhangi bir zamanda kesenin içerisinde 30 ila 60 mililitre arasında safra bulunur.
Yağ içeren gıdalar sindirim sistemine girdiğinde, duodenum ile jejunumda bulunan ve kolesistokinin (CCK) salınımını gerçekleştiren uyarılır. Kolesistokinin salınımına takriben, safra kesesi ritmik olarak kasılır ve içerdiği sıvıyı ana safra kanalına bırakır ve buradan safra sonunda duodenuma boşaltılır. Öncelikle su ve safra tuzlarından oluşan safra, kısmen sindirilmiş gıdalardaki yağları emülsiyon haline getirir ve bu sayede yağ emilimine yardımcı olur. Safra aynı zamanda hemoglobin metabolizmasının bir ürünü olan bilirübini vücuttan uzaklaştırma işlevini de görür.
Karaciğer tarafından salgılanan ve safra kesesinde depolanan safra ile safra kesesi tarafından oniki parmak bağırsağına bırakılan safra aynı değildir. Safranın safra kesesisinde depolanması sırasında, su ve bazı elektrolitlerin uzaklaştırılması sonucunda safra 3 ila 10 kat arasında konsantre hale gelir. Bu yoğunlaştırma işlemi, safra kesesinin epiteli boyunca sodyum ve klorür iyonlarının gibi enzimler yoluyla aktif olarak taşınarak su ve diğer elektrolitlerin yeniden emilmesine neden olan bir osmotik basınç oluşuturulması ile gerçekleştirilir.
Tıbbi önem
Safra taşları
Safra taşları, safranın genellikle kolesterol veya bilirübine doymuş olması sonucunda oluşur. Safra taşlarının çoğu semptomlara neden olmaz ve büyük bir kısmı safra kesesinde kalır veya safra sistemi boyunca sistemden dışarı atılır. Ancak belirtiler ortaya çıkarsa genellikle karnın sağ üst kısmında şiddetli bir "kolik" ağrı hissedilir. Taş safra kesesini bloke ederse kolesistit olarak bilinen iltihaplanma, ana pankreas kanalını tıkarsa pankreatit, safra sistemi akışına tamamen engel olursa sarılık ortaya çıkabilir. Safra taşları ultrason kullanılarak teşhis edilir. Semptomatik bir safra taşı oluştuğunda, genellikle doğal olarak geçmesini beklemek önerilir. Tekrarlayan safra taşı olasılığı göz önüne alındığında, safra kesesinin çıkarılması göz önünde bulundurulur.Ursodeoksikolik asit gibi bazı ilaçlar ve taşları parçalamak için kullanılan bir prosedür olan litotripsi de ameliyatsız safra taşı tedavisinde kullanılabilir.
İltihap
Kolesistit olarak da bilinen safra kesesi iltihabı, genellikle kanalın safra kesesi taşları ile tıkanması (kolelitiazis) sonucunda meydana gelir. Önü tıkanmış safranın birikerek kese duvarlarına basınç uygulaması, fosfolipaz gibi iltihaplanmalara neden olan maddelerin salınımına yol açabilir. Bakteriyel enfeksiyon riski de vardır. İltihaplı bir safra kesesinin, karın bölgesinin sağ üst köşesinde ağrı, ateş ve hassasiyete neden olması muhtemel olup, Murphy bulgusu da iltihaplı keselerde gözlemlenebilir. Kolesistit sıklıkla dinlenme ve antibiyotiklerle, özellikle sefalosporin ve ciddi vakalarda metronidazol ile tedavi edilir.
Safra kesesinin çıkarılması
Kolesistektomi, genellikle tekrarlayan safra taşları nedeniyle safra kesesinin alınmasını içeren bir işlemidir. Kolesistektomi veya laparoskopik bir işlem olarak gerçekleştirilebilir. Ameliyatta, safra kesesinin boyun kısmından fundus kısmına kadar olan bölümleri çıkartılır ve bunun sonucunda safra doğrudan karaciğerden safra yolları vasıtasıyla oniki parmak bağırsağına akar. Hastaların yaklaşık %30'u işlem sonrasında bir dereceye kadar hazımsızlık yaşayabilir, ancak ciddi komplikasyonlar daha nadir görülür. Ameliyatların yaklaşık %10'u kronik bir durum olan postkolesistektomi sendromuna yol açar.
Komplikasyonlar
Safra yolu yaralanması, safra kanallarında meydana gelen travmatik hasardır. Durum en sık kolesistektominin, yani safra kesesinin cerrahi olarak çıkarılmasının, iyatrojenik bir komplikasyonu olarak meydana gelir, ancak diğer operasyonlardan veya ciddi yaralanmalardan da kaynaklanabilir. Laparoskopik kolesistektomi sırasında safra yaralanması riski açık kolesistektomiden daha fazladır. Vücutta bazı komplikasyonlara yol açabilen safra yolu yaralanmaları, zamanında teşhis edilmez ve uygun şekilde yönetilmez ise ölüme neden olabilir. İdeal olarak bu yaralanmalar, endoskopi, radyoloji ve cerrahide uzmanlığa sahip merkezlerde tedavi edilmelidir.
Bilom, safra kaçağı sonucunda karın boşluğu içinde safra birikmesidir. Safra kesesinin çıkarılması ameliyatından (laparoskopik kolesistektomi) sonra bu durum hastalarda %0.3 ila %2 sıklığında gözlemlenir. Bu duruma yol açabilen diğer nedenler arasında başka safra ameliyatları, karaciğer biyopsisi, abdominal travma ve nadiren spontan perforasyon bulunur.
Kanser
Safra kesesi kanseri nadir görülür ve çoğunlukla ilerleyen yaşlarda ortaya çıkar. Kesede meydana gelen kanserler genellikle bir adenokarsinom olup, çoğunlukla safra kesesinin yüzeyini kaplayan bezler tarafından oluşturulur. Safra taşlarının kanser oluşumuyla ilişkili olduğu düşünülmektedir ve diğer risk faktörleri arasında büyük safra kesesi polipleri (>1 cm) ve yüksek oranda kireçlenmiş bir "porselen" safra kesesi yer alır.
Safra kesesi kanseri safra yolu ağrılarına, cildin sararmasına (sarılık) ve kilo kaybına neden olabilir. Büyümüş bir safra kesesi karın bölgesinde hissedilebilir. Özellikle GGT ve ALP'yi ölçen karaciğer fonksiyon testlerinde yükselme gözlemlenebilir. Ultrason ve BT taramaları tercih edilen tıbbi görüntüleme yöntemleri olarak kabul edilir. Safra kesesi kanseri, kesenin çıkartılmasıyla tedavi edilir, ancak 2010 itibarıyla prognoz zayıftır.
Safra kesesi kanseri, safra kesesinin cerrahi olarak çıkarılmasından sonra tesadüfen de keşfedilebilir ve bu şekilde gerçekleşen tespitler tüm safra kesesi kanser vakalarının %1-3'üne tekabül eder. Safra kesesi polipleri, safra kesesi duvarında oluşan, çoğunlukla iyi huylu büyüme veya lezyonlardır ve sadece boyutları 1 santimetreden büyük olduklarında kanser ile ilişkilidir. Kolesterol polipleri ise, safra kesesi duvarında aşırı kolesterol nedeniyle bazı değişikliklerin meydana geldiği kolesterolozis durumu ile bağlantılı olup, genellikle semptomlara neden olmaz ve sıklıkla safra kesesi ameliyatları sonucunda tesadüfen saptanır.
Testler
Safra kesesi hastalıklarını araştırmak için kullanılan testler arasında kan tahili ve tıbbi görüntüleme yer alır. Tam kan tahlili, iltihaplanma veya enfeksiyon belirtisi olan artmış beyaz hücre sayısını ortaya çıkaratabilir. Bilirübin ve karaciğer fonksiyon testleri gibi testler, safra ağacı veya safra kesesine bağlı inflamasyon olup olmadığını, bunun karaciğerin inflamasyonu ile ilişkili olup olmadığını ve pankreatit varsa lipaz veya amilazın yükselip yükselmediğini gösterebilir. Bilirübin seviyesi, safra akışının engellenmesi durumunda yükselebilir. CA 19-9 seviyesi ise safra yolu kanseri olan varlığının araştırılması için kullanılabilir.
Ultrason genellikle safra taşları gibi safra kesesi hastalıklarından şüphelenildiğinde yapılan ilk tıbbi görüntüleme yöntemidir.Karın röntgeni veya BT taraması, safra kesesini ve çevresindeki organları incelemek için kullanılabilecek başka görüntüleme şekilleridir. Diğer görüntüleme seçenekleri arasında MRCP (manyetik rezonans kolanjiopankreatografi), ERCP ve perkütan veya intraoperatif kolanjiografi bulunur.Kolesintigrafi taraması, safra kesesinin durumunu değerlendirmek için kullanılan bir nükleer görüntüleme prosedürüdür.
Toplum ve kültür
Etimoloji ve isimlendirme
Safra, Arapça ṣfr kökünden gelen ve öd salgısı anlamındaki صفراء (ṣafrāˀ) kelimesinden Türkçeye alıntı kelime olarak geçmiştir. Arapça sözcük, bu dilde koyu sarı manasına gelen أصفر (aṣfar) sözcüğünün faˁlā vezninde sıfat dişilidir. Kelimenin bir Türk dilinde geçtiği ilk kaynak 1387 yılına tarihlenen ve Memlûk Kıpçakçası ile yazılmış eseridir. Metinde kelime, "safrā kussun, yā kara kan kussun" söz öbeği içerisinde bahsedilmiştir.
Öd, Eski Türkçede yer alan ve hem "söz, öğüt", hem de "safra" anlamlarına gelen ȫt sözcüğünden evrilmiştir. İki anlam arasında semantik bir ilişki olup olmadığı belirsizdir. Öd kelimesinin birinci anlamındaki ilk kullanımı 8. yüzyıla tarihlenen Orhun Yazıtları'nda görülmekle birlikte, safra anlamındaki ilk kullanımı Kâşgarlı Mahmud'un 11. yüzyıl eseri Dîvânu Lugâti't-Türk'de tespit edilmiştir.
Safra kesesi, tıp literatüründe vesica biliaris veya vesica fellea olarak adlandırılabilir.Vesica bu dilde "hayvan vücudu içindeki kese" anlamına gelmekte olup,bīlis (biliaris) "safra" demektir.Fellea ise, fel kelimesinin çekimlenmiş halidir ve "safra kesesi, safra" anlamlarına sahiptir. Buna karşılık organı ve ilişkili olguları ifade etmek için cholecyst ve türevi terimler de kullanılır. Bu kullanım literatüre Latince üzerinden geçmiştir, ancak kelime Yunanca safra anlamındaki χολή (kholḗ) ile "kese" manasındaki κύστις (kústis) sözcüklerinden türetilmiştir.
Deyimler
Türkçede safra ile ilişkili deyimler bulunmaktadır. "Safra atmak", yük olan bir nesneden kurtulmak, yük olan şeyi uzaklaştırmak anlamına gelirken, "safrası kabarmak" deyimi açlık dolayısıyla midede bulantı hissetmek manasına sahiptir. Ayrıca çok korkmak anlamına gelen "ödü patlamak" ya da "ödü kopmak" deyimleri de oldukça sık kullanılır.
Çin kültüründe safra kesesi (Çince: 膽) cesaret ile ilişklendirilir ve ilgili pek çok deyim vardır. Örneğin "tamamen safradan bir vücut" (Çince: 渾身是膽) deyimi cesur bir insana atıfta blunurken, "tek safra kesesi kahramanı" (Çince: 孤膽英雄) öbeği ise yalnız kahraman anlamına gelir.İngilizcede de safra anlamına gelen "gall" kelimesi cesur davranışlar ile bağdaşlaştırılır.
Geleneksel tıp
Geleneksel Çin tıbbının teorisine göre safra kesesi sadece sindirim rolüne sahip değildir ve karar alma yeri olarak da görülmektedir. Bu geleneksel tıpta aynı zamanda birkaç ayı türünden elde edilen safranın da kullanımı görülür. Safra ayıları olarak da adlandırılan bu hayvanların esaret altında canlı tutularak safralarının çıkartılması hayvan zulmü ile karakterize edilmektedir.
Diğer hayvanlar
Omurgalıların çoğunda safra kesesi vardır, ancak safra kanallarının şekli ve düzeni önemli ölçüde değişiklik gösterir. Örneğin birçok türde, insanlarda bulunan tek ana safra kanalı yerine bağırsaklara giden birkaç ayrı kanal bulunmaktadır. Atlar, geyikler, sıçanlar, lamalar ve alpakaların da aralarında bulunduğu bazı memeli türleri, çeşitli kuş türleri, taşemengiller ve omurgasız hayvanlar ise safra kesesine sahip değildir.
Tarihçe
Safra kesesi ve safra yollarının tasvirleri, MÖ 2000'de Babilliler, MÖ 200'de ise Etrüskler tarafından üretilmiş eserlerde bulunmuş ve dini ibadet ile ilişkilendirilmiştir.
Safra kesesi hastalıkları antik çağlardan beri insanlarda kaydedilmiştir. MÖ 1500 civarında ölmüş Tebesli Prenses Amenen'in mumyasında safra taşları bulunmuştur. Bazı tarihçiler, Büyük İskender'in ölümünün akut bir kolesistit atağı ile ilişkili olabileceğine inanmaktadır. Safra kesesinin varlığı ise ilk 5. yüzyılda kaydedilmiş olup, ancak nispeten yakın zamanlarda, özellikle son 200 yılda organın görevi ve ilgili hastalıkları belgelenmiştir.
Safra taşlarına dair ilk açıklama ve tanımlamalar Rönesans'ta görülür. Durumun tarihte bu kadar geç belgelenmesi, eski insanların tahıl ve sebze ağırlıklı, daha az et içeren diyetleri sonucunda düşük safra taşı oranlarına sahip olmaları ile bağdaşlaştırılmıştır. 1506 yılında Anthonius Benevinius, safra taşı ve taşların yol açtığı semptomlar arasında bağlantı kuran ilk kişi oldu.Courvoisier, 1890'da birkaç vakayı inceledikten sonra temelini oluşturan, büyümüş, hassas olmayan bir safra kesesinin yol çatığı sarılığın, safra taşları sonucunda oluşmasının mümkün olamayacağını belirtti.
Safra taşlarının cerrahi olarak çıkarılması (kolesistolitotomi), taşları kendiliğinden oluşmuş bir safra fistülü yoluyla çıkaran doktor Joenisius tarafından ilk defa 1676'da ortaya konuldu. 1867'de Stough Hobbs, kaydedilmiş ilk kolesistostomi ameliyatını gerçekleştirdi, ancak bunun gibi bir işlem Fransız cerrah Jean Louis Petit tarafından 19. yüzyılın ortasında, Hobbs'dan daha önce tanımlanmıştır. Alman cerrah Carl Langenbuch ilk kolesistektomiyi 1882'de bir kolelitiazis hastası üzerinde gerçekleştirdi. Bundan önce, ameliyat safra kesesi taşlarının drenajı için bir fistül yaratmaya odaklanmaktaydı, ancak Langenbuch incelediği diğer birçok memeli türünde safra kesesi bulunmadığı için insanların da kese olmadan hayatta kalabileceğine inanıyordu.
Cerrahi olarak safra kesesinin mi, safra taşlarının mı çıkarılmasının tercih edilmesi gerektiği 1920'lere kadar tartışmalı bir konuydu, ancak bu tarihten sonra tıp dünyasında safra kesesinin çıkarılmasının tercih edilmesi gerektiği düşüncesi hakim oldu. 20. yüzyılın ortalarından sonra safra kesesini görüntülemek için kontrast madde ve BT taramaları gibi tıbbi görüntüleme teknikleri kullanımı yaygınlaştı. 1985 yılında ilk laparoskopik kolesistektomi Erich Mühe tarafından gerçekleştirildi, ancak bu ameliyat türü genellikle Fransız cerrahlar Phillipe Mouret ve Francois Dubois'nin sırasıyla 1987 ve 1988'de yaptıkları operasyonlara atfedilir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Peter Popesko; Ali Ayyıldız (çevirmen). Evcil hayvanların topografik anatomi atlası. Slovakya: Nobel Tıp Kitabevleri. s. 182. ISBN .
- ^ Standring S, Borley NR, (Ed.) (2008). Gray's anatomy : the anatomical basis of clinical practice. Brown JL, Moore LA (40th bas.). London: Churchill Livingstone. ss. 1163,1177,1185-6. ISBN .
- ^ a b c d e f g h i j k l Gray's Anatomy 2008, s. 1187-81.
- ^ Jon W. Meilstrup (1994). Imaging Atlas of the Normal Gallbladder and Its Variants. Boca Raton: CRC Press. s. 4. ISBN .
- ^ Nagral, Sanjay (2005). "Anatomy relevant to cholecystectomy". Journal of Minimal Access Surgery. 1 (2). ss. 53-8. doi:10.4103/0972-9941.16527. (PMC) 3004105 $2. (PMID) 21206646.
- ^ Sezgin, Orhan (Mart 2012). (PDF). Güncel Gastroenteroloji. Cilt 16/1. s. 92. 26 Kasım 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2019.
- ^ Shakelford's Surgery of Alimentary Tract, ed.7. 2013
- ^ Kozan, Bülent Rıfkı (2006). (PDF). s. 4. 23 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Ito, Masashi; Mishima, Yoshio (1 Haziran 1994). "Lymphatic drainage of the gallbladder". Journal of Hepato-Biliary-Pancreatic Surgery (İngilizce). 1 (3). ss. 302-308. doi:10.1007/BF02391086. ISSN 1436-0691.
- ^ a b c d Young, Barbara; Deakin (drawings), Philip J. (2006). Wheater's functional histology: a text and colour atlas (5.5sayfa=298 bas.). [Edinburgh?]: Churchill Livingstone/Elsevier. ISBN .
- ^ {{Kitap kaynağı|başlık=Histology: A Text and Atlas|url=https://archive.org/details/histologytextatl00ross%7Cyayıncı=Lippincott Williams & Wilkins|soyadı1=Ross|ad1=M.|soyadı2=Pawlina|ad2=W.|yıl=2011|isbn=978-0-7817-7200-6|sayfa=646|basım=6.6
- ^ Leeuw, Th.G.; Verbeek, P.C.M.; Rauws, E.A.J.; Gouma, D.J. (Eylül 1995). "A double or bilobar gallbladder as a cause of severe complications after (laparoscopic) cholecystectomy". Surgical Endoscopy. 9 (9). ss. 998-1000. doi:10.1007/BF00188459. (PMID) 7482221.
- ^ Segura-Sampedro, JJ; Navarro-Sánchez, A; Ashrafian, H; Martínez-Isla, A (Şubat 2015). . Revista Espanola de Enfermedades Digestivas : Organo Oficial de la Sociedad Espanola de Patologia Digestiva. 107 (2). ss. 122-3. (PMID) 25659400. March 4, 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2019.
- ^ Dhulkotia, A; Kumar, S; Kabra, V; Shukla, HS (1 Mart 2002). "Aberrant gallbladder situated beneath the left lobe of liver". HPB. 4 (1). ss. 39-42. doi:10.1080/136518202753598726. (PMC) 2023911 $2. (PMID) 18333151.
- ^ Naganuma, S.; Ishida, H.; Konno, K.; Hamashima, Y.; Hoshino, T.; Naganuma, H.; Komatsuda, T.; Ohyama, Y.; Yamada, N.; Ishida, J.; Masamune, O. (6 Mart 2014). "Sonographic findings of anomalous position of the gallbladder". Abdominal Imaging. 23 (1). ss. 67-72. doi:10.1007/s002619900287. (PMID) 9437066.
- ^ Meilstrup JW; Hopper KD; Thieme GA (Aralık 1991). . AJR Am J Roentgenol. 157 (6). ss. 1205-8. doi:10.2214/ajr.157.6.1950867. (PMID) 1950867. 20 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2019.
- ^ a b c Gary C. Schoenwolf (2009). Larsen's human embryology (Thoroughly rev. and updated 4th bas.). Philadelphia: Churchill Livingstone/Elsevier. ss. "Development of the Gastrointestinal Tract". ISBN .
- ^ a b c {{Kitap kaynağı|soyadı=Hall|ad=Arthur C. Guyton, John E.|başlık=Textbook of medical physiology|yıl=2005|yayıncı=W.B. Saunders|yer=Philadelphia|isbn=978-0-7216-0240-0|sayfalar=802-804|basım=11.11
- ^ KO, CYNTHIA (2005). "Biliary Sludge Is Formed by Modification of Hepatic Bile by the Gallbladder Mucosa". CLINICAL GASTROENTEROLOGY AND HEPATOLOGY. 20 Nisan 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2019.
- ^ Meyer, G.; Guizzardi, F.; Rodighiero, S.; Manfredi, R.; Saino, S.; Sironi, C.; Garavaglia, M. L.; Bazzini, C.; Bottà, G. (Haziran 2005). "Ion transport across the gallbladder epithelium". Current Drug Targets. Immune, Endocrine and Metabolic Disorders. 5 (2). ss. 143-151. doi:10.2174/1568008054064805. ISSN 1568-0088. (PMID) 16089346.
- ^ a b c "Cholelithiasis - Hepatic and Biliary Disorders - MSD Manual Professional Edition". MSD Manual Professional Edition (İngilizce). 28 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2017.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q {{Kitap kaynağı|soyadı=Britton|ad=the editors Nicki R. Colledge, Brian R. Walker, Stuart H. Ralston; illustrated by Robert|başlık=Davidson's principles and practice of medicine.|yıl=2010|yayıncı=Churchill Livingstone/Elsevier|yer=Edinburgh|isbn=978-0-7020-3085-7|sayfalar=977-984|basım=21.21
- ^ Neri V; Ambrosi A; Fersini A; Tartaglia N; Valentino TP (2007). "Antegrade dissection in laparoscopic cholecystectomy". Journal of the Society of Laparoendoscopic Surgeons. 11 (2). ss. 225-8. (PMC) 3015719 $2. (PMID) 17761085.
- ^ nhs.uk, Complications of a gallbladder removal 20 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ VK Kapoor, "Bile duct injury repair: when? what? who?", Journal of Hepato-Biliary-Pancreatic Surgery, 14 (5), ss. 476-479, doi:10.1007/s00534-007-1220-y, (PMID) 17909716
- ^ Norton J. Greenberger (2009), "Endoscopic Management of Acute Biliary & Pancreatic Conditions", Gastroenterology, Hepatology, and Endoscopy, , ss. 355-356
- ^ "Gallbladder Polyps". MayoClinic. 21 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mart 2015.
- ^ Strawberry gallbladder – cancerweb.ncl.ac.uk.
- ^ "HIDA scan - Overview". Mayo Clinic (İngilizce). 18 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2017.
- ^ . Nişanyan Sözlük. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2020.
- ^ . Nişanyan Sözlük. 9 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2020.
- ^ a b gallbladder. (n.d.) Farlex Partner Medical Dictionary. (2012). 26 Mayıs 2020'de https://medical-dictionary.thefreedictionary.com/gallbladder 11 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . ile erişilmiştir.
- ^ "Charlton T. Lewis, Charles Short, A Latin Dictionary, vēsīca". www.perseus.tufts.edu. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Mayıs 2020.
- ^ "Charlton T. Lewis, Charles Short, A Latin Dictionary, bīlis". www.perseus.tufts.edu. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Mayıs 2020.
- ^ "Charlton T. Lewis, Charles Short, A Latin Dictionary, fel". www.perseus.tufts.edu. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Mayıs 2020.
- ^ "cholecyst | Origin and meaning of cholecyst by Online Etymology Dictionary". www.etymonline.com (İngilizce). 1 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Mayıs 2020.
- ^ . sozluk.gov.tr. 5 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2019.
- ^ . sozluk.gov.tr. 5 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2019.
- ^ "Türk Dil Kurumu | Sözlük". sozluk.gov.tr. 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Temmuz 2023.
- ^ a b Yu, Ning (1 Ocak 2003). "Metaphor, Body, and Culture: The Chinese Understanding of Gallbladder and Courage". Metaphor and Symbol. 18 (1). ss. 13-31. doi:10.1207/S15327868MS1801_2.
- ^ {{Kitap kaynağı|yazar=J. A. Simpson|başlık=The Oxford English dictionary|url=https://archive.org/details/oxfordenglishdic15simp%7Curlerişimi=kayıtlı%7Cyıl=1989%7Cyayıncı=Clarendon Press|yer=Oxford|isbn=978-0-19-861186-8|yer=gall, bile|basım=2.2
- ^ Actman, Jani (5 Mayıs 2016). "Inside the Disturbing World of Bear-Bile Farming". National Geographic. 5 Ekim 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ekim 2017.
- ^ Hance, Jeremy (9 Nisan 2015). "Is the end of 'house of horror' bear bile factories in sight?". The Guardian. 30 Ocak 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ekim 2017.
- ^ C. Michael Hogan. 2008. Guanaco: Lama guanicoe, GlobalTwitcher.com, ed. N. Strömberg 4 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Higashiyama, H; Sumitomo, H; Ozawa, A; Igarashi, H; Tsunekawa, N; Kurohmaru, M; Kanai, Y (2016). "Anatomy of the Murine Hepatobiliary System: A Whole-Organ-Level Analysis Using a Transparency Method". The Anatomical Record. 299 (2). ss. 161-172. doi:10.1002/ar.23287. (PMID) 26559382.
- ^ Romer, Alfred Sherwood; Parsons, Thomas S. (1977). The Vertebrate Body. Philadelphia, PA: Holt-Saunders International. s. 355. ISBN .
- ^ a b c d e f g h i j Eachempati, Soumitra R.; II, R. Lawrence Reed (2015). Acute Cholecystitis (İngilizce). Springer. ss. 1-16. ISBN . 20 Nisan 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2019.
- ^ a b c d Jarnagin, William R. (2012). Blumgart's Surgery of the Liver, Pancreas and Biliary Tract E-Book: Expert Consult - Online (İngilizce). Elsevier Health Sciences. s. 511. ISBN . 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2019.
- ^ a b c Bateson, M. C. (2012). Gallstone Disease and its Management (İngilizce). Springer Science & Business Media. ss. 1-2. ISBN . 20 Nisan 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2019.
- ^ Reynolds, Walker (Ocak–Mart 2001). "The First Laparoscopic Cholecystectomy". Journal of the Society of Laparoendoscopic Surgeons. 5 (1). ss. 89-94. (PMC) 3015420 $2. (PMID) 11304004.
- Kitaplar
- Standring S, Borley NR, (Ed.) (2008). Gray's anatomy : the anatomical basis of clinical practice. Brown JL, Moore LA (40.40kaynak=CITEREFGray's_Anatomy2008 bas.). Londra: Churchill Livingstone. ISBN .
Dış bağlantılar
- İnsan Midesi ve Safra Kesesi Şeması9 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Human Anatomy Online dd, MyHealthScore.com (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Safra kesesi ya da od kesesi bazi omurgali canlilarda safranin ince bagirsaga salinmadan once depolandigi ve konsantre edildigi kucuk ve ici bos bir organdir Insanlarda armut seklindeki safra kesesi karacigerin altinda bulunur ancak kesenin yapisi ve konumu hayvan turleri arasinda onemli olcude farklilik gosterebilir Safra kesesi karaciger tarafindan uretilen safrayi ortak hepatik kanal yoluyla alir ve depolar safranin yaglarin sindirilmesine yardimci olmasi icin oniki parmak bagirsagina salinmasi ise koledok olarak da adlandirilan ana safra kanali yoluyla gerceklestirilir Safra kesesiLatince isimvesica fellea vesica biliarisPrekursorOn bagirsakSistemInsan sindirim sistemiArterSistik arterToplardamarSistik venSinirColyak ganglion Vagus siniriTanimlayicilarJSTORgallbladder diseasesMicrosoft Academic2777148285MeSHD005704TA3081FMA7202 Safra kesesi genellikle hemoglobinin parcalanmasinin bir urunu olan kolesterol veya bilirubin gibi cozulemeyen maddelerden olusan safra taslari tarafindan etkilenebilir Bu taslar ozellikle karnin sag ust kosesinde onemli agrilara neden olabilir ve siklikla kolesistektomi adi verilen safra kesesinin vucuttan cikartilmasi yoluyla tedavi edilirler Kolesistit de denilen safra kesesi iltihabi safra taslari enfeksiyon ve otoimmun hastaliklarinin da dahil oldugu pek cok durum sonucunda olusabilir Yapi1 Safra yollari 2 Intrahepatik safra yollari 3 Sol ve sag hepatik kanallar 4 Ortak hepatik kanal 5 Sistik kanal 6 Ana safra kanali 7 8 9 Safra kesesi 10 11 Karacigerin sag ve sol loblari 12 Dalak 13 Yemek borusu 14 Mide 15 Pankreas 16 Aksesuar pankreas kanali 17 Pankreas kanali 18 Ince bagirsak 19 Duodenum 20 Jejunum 21 22 Sag ve sol bobrek Resimde karacigerin on kismi yukari kaldirilmistir kahverengi ok Safra kesesi karacigerin sag lobunun altinda sig bir depresyonda yer alan yasayan kisilerde gri mavi renkli ici bos bir organdir Yetiskinlerde safra kesesinin uzunlugu yaklasik 7 ila 10 santimetre capi ise kese tamamen doldugunda 4 santimetredir Safra kesesi yaklasik 50 mililitre kapasiteye sahiptir Armut seklindeki safra kesesinin uc kismi sistik kanala acilir Safra kesesi fundus govde ve boyun olacak sekilde uc bolume ayrilmistir Fundus yuvarlak yapida olup kesenin tabanini olusturur ve karin duvarina bakan bir aciya sahiptir Bazen korpus olarak da adlandirilan govde kismi alt karacigerin yuzeyinde bir depresyonda bulunur Boyun kismi safra agacinin bir parcasi olan sistik kanala incelerek devam eder Safra kesesinin fundus ve govde kisimlari IVb ve V karaciger segmentlerinin birlestigi yerde konumlanmis safra kesesi yataginda bulunur Sistik kanal ana safra kanali ve ortak hepatik kanal ile birlesir Safra kesesinin boyun kismi ile sistik kanalin birlestigi yerde Hartmann posu ismi verilen bir mukozal kat olusturan safra kesesi duvarina ait bir kesesi bulunur Bu yapi infindibulum adi ile de bilinir Safra kesesinin lenfatik drenaji sistik ile ortak hepatik kanallar arasinda bulunan sistik lef nodu ile gerceklestirilir ve buradan bu nodun asagisinda yer alan alt akis saglanir Tum lenf akislari ise en sonunda colyak lenf nodlarina bosalir Histoloji Normal bir safra kesesi duvarinin mikrografi H amp E boyamasi Safra kesesi duvari birkac katmandan olusur Kese duvarinin en ic yuzeyi bagirsakta yer alan emici hucrelere cok benzer sekilde mikroviliye sahip tek bir kolumnar hucre tabakasi ile kaplanmistir Epitelin altinda bir lamina propria dis perimuskuler tabaka ve seroz membran bulunur Bagirsaklarda yer alan diger yerlerden farkli olarak safra kesesi muskularis mukozaya sahip degildir ve kas lifleri ayri katmanlar halinde duzenlenmemistir Safra kesesi duvarinin ic kismi olan mukoza mikrovilli adi verilen kucuk sac benzeri eklentilere sahip tek katli prizmatik hucrelerden olusur Bu katman ise ince bir bag doku tabakasina lamina propriaya oturur Mukoza kivrilmis olup ve rugae adi verilen kucuk cikintilar olusturur Mukoza altinda bir kas tabakasi muskularis propria bulunur Bu tabaka uzunlamasina egik ve enine dogrultuda yer alan ve ayri katmanlar yerine tek bir katmanda karisik bir bicimde bulunan duz kas lifleri tarafindan olusturulur Bu tabakada yer alan kas lifleri safranin keseden atilmasi icin kasilabilir Safra kesesinin ayirt edici bir ozelligi kas tabakasi boyunca uzayabilen ve olarak da isimlendirilen derin mukoza ceplesmelerinin Rokitansky Aschoff sinuslerinin varligidir Kas tabakasi bag ve yag doku tabakasi ile cevrilidir Safra kesesi fundusunun dis tabakasi ile karacigerle temas etmeyen kese yuzeyleri karin zarina dokunan ve kan ile lenf damarlarini iceren kalin bir seroz zar ile kaplidir Karacigerle temas eden yuzeyler ise bag doku ile kaplanmistir Varyasyonlar Safra kesesinin boyu sekli ve konumu insanlar arasinda degiskenlik gosterir Nadiren iki hatta uc safra kesesi ortak veya ayri sistik kanallara sahip olacak sekilde ayni anda tek bir kiside bulunabilir Buna ek olarak safra kesesinin kiside hic olusmadigi durumlarda vardir Bir septumla ayrilmis iki loblu safra kesesinin mevcut oldugu durumlar da kaydedilmistir Bu farkliliklarin safra kesesinin fonksiyonunu etkilemesi muhtemel degildir ve genellikle asemptomatiktir Safra kesesinin karacigere olan konumu da cesitlilik gosterebilir Karacigerin yukarisinda icinde sol tarafinda ve arkasinda bulunan safra keseleri ile karacigerden ayrik veya sarkik safra keseleri belgelenmistir Ancak bu tarzda varyasyonlar cok nadir gorulmekte olup 1886 ile 1998 yillari arasinda yalnizca 110 adet karacigerin solunda bulunan safra kesesi vakasi yani yilda bir taneden az vaka bilimsel literaturde kaydedilmistir Kesede ismini tarihi Frig basligina benzerliginden alan ve fundus bolgesinde genellikle zararsiz bir cep olarak bulunan Frigya basligi adli bir anatomik varyasyon da var olabilir Embriyonik gelisme Hepatik divertikulden karaciger safra sistemi ve ventral pankreas olusur Safra kesesi embriyonik bagirsak tupunun endodermal keselesmesi ile ortaya cikar Gelisimin baslarinda insan embriyosunda bir yolk kesesine dayanmis uc germ tabakasi vardir Embriyogenezin ikinci haftasinda embriyo buyudukce bu kesenin etrafini sarmaya baslar Etrafi sarilmis kisimlar yetiskin sindirim kanalinin temelini olusturur Bu on bagirsagin bolumleri yemek borusu mide ve bagirsaklar gibi gastrointestinal sistemin organlarina farklilasmaya baslar Fare embriyosunda karaciger ve safra sistemi gelisimi Embriyolojik gelisimin dorduncu haftasinda aslen embriyonun orta cizgisinde bulunan mide vucudun sol tarafinda kalacak sekilde doner Bu rotasyon ayni zamanda midenin hemen altinda bulunan gastrointestinal tupun oniki parmak bagirsagi haline gelmeye devam eden kismini da etkiler Dorduncu haftanin sonunda gelismekte olan oniki parmak bagirsagi sag tarafinda daha sonra safra agaci olacak kucuk bir cep olan hepatik divertikulunu olusturmaya baslar Bu yapinin altinda sonunda safra kesesine ve sistik kanala donusecek ve sistik divertikul olarak da bilinen ikinci bir keselesme meydana gelir FonksiyonSafra konsantrasyonu grafigi Safra kesesinin asil amaci yaglarin sindirimi icin gerekli safrayi depolamaktir Karaciger tarafindan uretilen safra organda yer alan kucuk kanallardan daha buyuk hepatik kanallara buradan sistik kanala en sonunda ise depolandigi safra kesesine aktarilir Herhangi bir zamanda kesenin icerisinde 30 ila 60 mililitre arasinda safra bulunur Yag iceren gidalar sindirim sistemine girdiginde duodenum ile jejunumda bulunan ve kolesistokinin CCK salinimini gerceklestiren uyarilir Kolesistokinin salinimina takriben safra kesesi ritmik olarak kasilir ve icerdigi siviyi ana safra kanalina birakir ve buradan safra sonunda duodenuma bosaltilir Oncelikle su ve safra tuzlarindan olusan safra kismen sindirilmis gidalardaki yaglari emulsiyon haline getirir ve bu sayede yag emilimine yardimci olur Safra ayni zamanda hemoglobin metabolizmasinin bir urunu olan bilirubini vucuttan uzaklastirma islevini de gorur Karaciger tarafindan salgilanan ve safra kesesinde depolanan safra ile safra kesesi tarafindan oniki parmak bagirsagina birakilan safra ayni degildir Safranin safra kesesisinde depolanmasi sirasinda su ve bazi elektrolitlerin uzaklastirilmasi sonucunda safra 3 ila 10 kat arasinda konsantre hale gelir Bu yogunlastirma islemi safra kesesinin epiteli boyunca sodyum ve klorur iyonlarinin gibi enzimler yoluyla aktif olarak tasinarak su ve diger elektrolitlerin yeniden emilmesine neden olan bir osmotik basinc olusuturulmasi ile gerceklestirilir Tibbi onemSafra taslari Safra taslarini gosteren 3 boyutlu bir gorsel Safra taslari safranin genellikle kolesterol veya bilirubine doymus olmasi sonucunda olusur Safra taslarinin cogu semptomlara neden olmaz ve buyuk bir kismi safra kesesinde kalir veya safra sistemi boyunca sistemden disari atilir Ancak belirtiler ortaya cikarsa genellikle karnin sag ust kisminda siddetli bir kolik agri hissedilir Tas safra kesesini bloke ederse kolesistit olarak bilinen iltihaplanma ana pankreas kanalini tikarsa pankreatit safra sistemi akisina tamamen engel olursa sarilik ortaya cikabilir Safra taslari ultrason kullanilarak teshis edilir Semptomatik bir safra tasi olustugunda genellikle dogal olarak gecmesini beklemek onerilir Tekrarlayan safra tasi olasiligi goz onune alindiginda safra kesesinin cikarilmasi goz onunde bulundurulur Ursodeoksikolik asit gibi bazi ilaclar ve taslari parcalamak icin kullanilan bir prosedur olan litotripsi de ameliyatsiz safra tasi tedavisinde kullanilabilir Iltihap Kolesistit olarak da bilinen safra kesesi iltihabi genellikle kanalin safra kesesi taslari ile tikanmasi kolelitiazis sonucunda meydana gelir Onu tikanmis safranin birikerek kese duvarlarina basinc uygulamasi fosfolipaz gibi iltihaplanmalara neden olan maddelerin salinimina yol acabilir Bakteriyel enfeksiyon riski de vardir Iltihapli bir safra kesesinin karin bolgesinin sag ust kosesinde agri ates ve hassasiyete neden olmasi muhtemel olup Murphy bulgusu da iltihapli keselerde gozlemlenebilir Kolesistit siklikla dinlenme ve antibiyotiklerle ozellikle sefalosporin ve ciddi vakalarda metronidazol ile tedavi edilir Safra kesesinin cikarilmasi Laparoskopi esnasinda safra kesesi Kolesistektomi genellikle tekrarlayan safra taslari nedeniyle safra kesesinin alinmasini iceren bir islemidir Kolesistektomi veya laparoskopik bir islem olarak gerceklestirilebilir Ameliyatta safra kesesinin boyun kismindan fundus kismina kadar olan bolumleri cikartilir ve bunun sonucunda safra dogrudan karacigerden safra yollari vasitasiyla oniki parmak bagirsagina akar Hastalarin yaklasik 30 u islem sonrasinda bir dereceye kadar hazimsizlik yasayabilir ancak ciddi komplikasyonlar daha nadir gorulur Ameliyatlarin yaklasik 10 u kronik bir durum olan postkolesistektomi sendromuna yol acar Komplikasyonlar Safra yolu yaralanmasi safra kanallarinda meydana gelen travmatik hasardir Durum en sik kolesistektominin yani safra kesesinin cerrahi olarak cikarilmasinin iyatrojenik bir komplikasyonu olarak meydana gelir ancak diger operasyonlardan veya ciddi yaralanmalardan da kaynaklanabilir Laparoskopik kolesistektomi sirasinda safra yaralanmasi riski acik kolesistektomiden daha fazladir Vucutta bazi komplikasyonlara yol acabilen safra yolu yaralanmalari zamaninda teshis edilmez ve uygun sekilde yonetilmez ise olume neden olabilir Ideal olarak bu yaralanmalar endoskopi radyoloji ve cerrahide uzmanliga sahip merkezlerde tedavi edilmelidir Bilom safra kacagi sonucunda karin boslugu icinde safra birikmesidir Safra kesesinin cikarilmasi ameliyatindan laparoskopik kolesistektomi sonra bu durum hastalarda 0 3 ila 2 sikliginda gozlemlenir Bu duruma yol acabilen diger nedenler arasinda baska safra ameliyatlari karaciger biyopsisi abdominal travma ve nadiren spontan perforasyon bulunur Kanser Safra kesesi adenokarsinomunun histopatolojik goruntusu Safra kesesi kanseri nadir gorulur ve cogunlukla ilerleyen yaslarda ortaya cikar Kesede meydana gelen kanserler genellikle bir adenokarsinom olup cogunlukla safra kesesinin yuzeyini kaplayan bezler tarafindan olusturulur Safra taslarinin kanser olusumuyla iliskili oldugu dusunulmektedir ve diger risk faktorleri arasinda buyuk safra kesesi polipleri gt 1 cm ve yuksek oranda kireclenmis bir porselen safra kesesi yer alir Safra kesesi kanseri safra yolu agrilarina cildin sararmasina sarilik ve kilo kaybina neden olabilir Buyumus bir safra kesesi karin bolgesinde hissedilebilir Ozellikle GGT ve ALP yi olcen karaciger fonksiyon testlerinde yukselme gozlemlenebilir Ultrason ve BT taramalari tercih edilen tibbi goruntuleme yontemleri olarak kabul edilir Safra kesesi kanseri kesenin cikartilmasiyla tedavi edilir ancak 2010 itibariyla prognoz zayiftir Safra kesesi kanseri safra kesesinin cerrahi olarak cikarilmasindan sonra tesadufen de kesfedilebilir ve bu sekilde gerceklesen tespitler tum safra kesesi kanser vakalarinin 1 3 une tekabul eder Safra kesesi polipleri safra kesesi duvarinda olusan cogunlukla iyi huylu buyume veya lezyonlardir ve sadece boyutlari 1 santimetreden buyuk olduklarinda kanser ile iliskilidir Kolesterol polipleri ise safra kesesi duvarinda asiri kolesterol nedeniyle bazi degisikliklerin meydana geldigi kolesterolozis durumu ile baglantili olup genellikle semptomlara neden olmaz ve siklikla safra kesesi ameliyatlari sonucunda tesadufen saptanir Testler Safra camuru ve taslari abdominal ultrasonografi Safra kesesi hastaliklarini arastirmak icin kullanilan testler arasinda kan tahili ve tibbi goruntuleme yer alir Tam kan tahlili iltihaplanma veya enfeksiyon belirtisi olan artmis beyaz hucre sayisini ortaya cikaratabilir Bilirubin ve karaciger fonksiyon testleri gibi testler safra agaci veya safra kesesine bagli inflamasyon olup olmadigini bunun karacigerin inflamasyonu ile iliskili olup olmadigini ve pankreatit varsa lipaz veya amilazin yukselip yukselmedigini gosterebilir Bilirubin seviyesi safra akisinin engellenmesi durumunda yukselebilir CA 19 9 seviyesi ise safra yolu kanseri olan varliginin arastirilmasi icin kullanilabilir Ultrason genellikle safra taslari gibi safra kesesi hastaliklarindan suphelenildiginde yapilan ilk tibbi goruntuleme yontemidir Karin rontgeni veya BT taramasi safra kesesini ve cevresindeki organlari incelemek icin kullanilabilecek baska goruntuleme sekilleridir Diger goruntuleme secenekleri arasinda MRCP manyetik rezonans kolanjiopankreatografi ERCP ve perkutan veya intraoperatif kolanjiografi bulunur Kolesintigrafi taramasi safra kesesinin durumunu degerlendirmek icin kullanilan bir nukleer goruntuleme prosedurudur Toplum ve kulturEtimoloji ve isimlendirme Safra Arapca ṣfr kokunden gelen ve od salgisi anlamindaki صفراء ṣafraˀ kelimesinden Turkceye alinti kelime olarak gecmistir Arapca sozcuk bu dilde koyu sari manasina gelen أصفر aṣfar sozcugunun faˁla vezninde sifat disilidir Kelimenin bir Turk dilinde gectigi ilk kaynak 1387 yilina tarihlenen ve Memluk Kipcakcasi ile yazilmis eseridir Metinde kelime safra kussun ya kara kan kussun soz obegi icerisinde bahsedilmistir Od Eski Turkcede yer alan ve hem soz ogut hem de safra anlamlarina gelen ȫt sozcugunden evrilmistir Iki anlam arasinda semantik bir iliski olup olmadigi belirsizdir Od kelimesinin birinci anlamindaki ilk kullanimi 8 yuzyila tarihlenen Orhun Yazitlari nda gorulmekle birlikte safra anlamindaki ilk kullanimi Kasgarli Mahmud un 11 yuzyil eseri Divanu Lugati t Turk de tespit edilmistir Safra kesesi tip literaturunde vesica biliaris veya vesica fellea olarak adlandirilabilir Vesica bu dilde hayvan vucudu icindeki kese anlamina gelmekte olup bilis biliaris safra demektir Fellea ise fel kelimesinin cekimlenmis halidir ve safra kesesi safra anlamlarina sahiptir Buna karsilik organi ve iliskili olgulari ifade etmek icin cholecyst ve turevi terimler de kullanilir Bu kullanim literature Latince uzerinden gecmistir ancak kelime Yunanca safra anlamindaki xolh kholḗ ile kese manasindaki kystis kustis sozcuklerinden turetilmistir Deyimler Hong Kong da ele gecirilmis kacak ayi safrasi urunleri Turkcede safra ile iliskili deyimler bulunmaktadir Safra atmak yuk olan bir nesneden kurtulmak yuk olan seyi uzaklastirmak anlamina gelirken safrasi kabarmak deyimi aclik dolayisiyla midede bulanti hissetmek manasina sahiptir Ayrica cok korkmak anlamina gelen odu patlamak ya da odu kopmak deyimleri de oldukca sik kullanilir Cin kulturunde safra kesesi Cince 膽 cesaret ile ilisklendirilir ve ilgili pek cok deyim vardir Ornegin tamamen safradan bir vucut Cince 渾身是膽 deyimi cesur bir insana atifta blunurken tek safra kesesi kahramani Cince 孤膽英雄 obegi ise yalniz kahraman anlamina gelir Ingilizcede de safra anlamina gelen gall kelimesi cesur davranislar ile bagdaslastirilir Geleneksel tip Geleneksel Cin tibbinin teorisine gore safra kesesi sadece sindirim rolune sahip degildir ve karar alma yeri olarak da gorulmektedir Bu geleneksel tipta ayni zamanda birkac ayi turunden elde edilen safranin da kullanimi gorulur Safra ayilari olarak da adlandirilan bu hayvanlarin esaret altinda canli tutularak safralarinin cikartilmasi hayvan zulmu ile karakterize edilmektedir Diger hayvanlarOmurgalilarin cogunda safra kesesi vardir ancak safra kanallarinin sekli ve duzeni onemli olcude degisiklik gosterir Ornegin bircok turde insanlarda bulunan tek ana safra kanali yerine bagirsaklara giden birkac ayri kanal bulunmaktadir Atlar geyikler sicanlar lamalar ve alpakalarin da aralarinda bulundugu bazi memeli turleri cesitli kus turleri tasemengiller ve omurgasiz hayvanlar ise safra kesesine sahip degildir Tarihce16 yuzyilda Cin den bir safra kesesi tasviri Safra kesesi ve safra yollarinin tasvirleri MO 2000 de Babilliler MO 200 de ise Etruskler tarafindan uretilmis eserlerde bulunmus ve dini ibadet ile iliskilendirilmistir Safra kesesi hastaliklari antik caglardan beri insanlarda kaydedilmistir MO 1500 civarinda olmus Tebesli Prenses Amenen in mumyasinda safra taslari bulunmustur Bazi tarihciler Buyuk Iskender in olumunun akut bir kolesistit atagi ile iliskili olabilecegine inanmaktadir Safra kesesinin varligi ise ilk 5 yuzyilda kaydedilmis olup ancak nispeten yakin zamanlarda ozellikle son 200 yilda organin gorevi ve ilgili hastaliklari belgelenmistir Safra taslarina dair ilk aciklama ve tanimlamalar Ronesans ta gorulur Durumun tarihte bu kadar gec belgelenmesi eski insanlarin tahil ve sebze agirlikli daha az et iceren diyetleri sonucunda dusuk safra tasi oranlarina sahip olmalari ile bagdaslastirilmistir 1506 yilinda Anthonius Benevinius safra tasi ve taslarin yol actigi semptomlar arasinda baglanti kuran ilk kisi oldu Courvoisier 1890 da birkac vakayi inceledikten sonra temelini olusturan buyumus hassas olmayan bir safra kesesinin yol catigi sariligin safra taslari sonucunda olusmasinin mumkun olamayacagini belirtti 1896 yilindan karacigerin alt kismini gosteren bir tasvir Edward Bliss Foote Safra taslarinin cerrahi olarak cikarilmasi kolesistolitotomi taslari kendiliginden olusmus bir safra fistulu yoluyla cikaran doktor Joenisius tarafindan ilk defa 1676 da ortaya konuldu 1867 de Stough Hobbs kaydedilmis ilk kolesistostomi ameliyatini gerceklestirdi ancak bunun gibi bir islem Fransiz cerrah Jean Louis Petit tarafindan 19 yuzyilin ortasinda Hobbs dan daha once tanimlanmistir Alman cerrah Carl Langenbuch ilk kolesistektomiyi 1882 de bir kolelitiazis hastasi uzerinde gerceklestirdi Bundan once ameliyat safra kesesi taslarinin drenaji icin bir fistul yaratmaya odaklanmaktaydi ancak Langenbuch inceledigi diger bircok memeli turunde safra kesesi bulunmadigi icin insanlarin da kese olmadan hayatta kalabilecegine inaniyordu Cerrahi olarak safra kesesinin mi safra taslarinin mi cikarilmasinin tercih edilmesi gerektigi 1920 lere kadar tartismali bir konuydu ancak bu tarihten sonra tip dunyasinda safra kesesinin cikarilmasinin tercih edilmesi gerektigi dusuncesi hakim oldu 20 yuzyilin ortalarindan sonra safra kesesini goruntulemek icin kontrast madde ve BT taramalari gibi tibbi goruntuleme teknikleri kullanimi yayginlasti 1985 yilinda ilk laparoskopik kolesistektomi Erich Muhe tarafindan gerceklestirildi ancak bu ameliyat turu genellikle Fransiz cerrahlar Phillipe Mouret ve Francois Dubois nin sirasiyla 1987 ve 1988 de yaptiklari operasyonlara atfedilir Ayrica bakinizKaynakca Peter Popesko Ali Ayyildiz cevirmen Evcil hayvanlarin topografik anatomi atlasi Slovakya Nobel Tip Kitabevleri s 182 ISBN 978 975 420 728 6 Standring S Borley NR Ed 2008 Gray s anatomy the anatomical basis of clinical practice Brown JL Moore LA 40th bas London Churchill Livingstone ss 1163 1177 1185 6 ISBN 978 0 8089 2371 8 a b c d e f g h i j k l Gray s Anatomy 2008 s 1187 81 Jon W Meilstrup 1994 Imaging Atlas of the Normal Gallbladder and Its Variants Boca Raton CRC Press s 4 ISBN 978 0 8493 4788 7 Nagral Sanjay 2005 Anatomy relevant to cholecystectomy Journal of Minimal Access Surgery 1 2 ss 53 8 doi 10 4103 0972 9941 16527 PMC 3004105 2 PMID 21206646 Sezgin Orhan Mart 2012 PDF Guncel Gastroenteroloji Cilt 16 1 s 92 26 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 25 Kasim 2019 Shakelford s Surgery of Alimentary Tract ed 7 2013 Kozan Bulent Rifki 2006 PDF s 4 23 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Ito Masashi Mishima Yoshio 1 Haziran 1994 Lymphatic drainage of the gallbladder Journal of Hepato Biliary Pancreatic Surgery Ingilizce 1 3 ss 302 308 doi 10 1007 BF02391086 ISSN 1436 0691 a b c d Young Barbara Deakin drawings Philip J 2006 Wheater s functional histology a text and colour atlas 5 5sayfa 298 bas Edinburgh Churchill Livingstone Elsevier ISBN 978 0 443 06850 8 Kitap kaynagi baslik Histology A Text and Atlas url https archive org details histologytextatl00ross 7Cyayinci Lippincott Williams amp Wilkins soyadi1 Ross ad1 M soyadi2 Pawlina ad2 W yil 2011 isbn 978 0 7817 7200 6 sayfa 646 basim 6 6 Leeuw Th G Verbeek P C M Rauws E A J Gouma D J Eylul 1995 A double or bilobar gallbladder as a cause of severe complications after laparoscopic cholecystectomy Surgical Endoscopy 9 9 ss 998 1000 doi 10 1007 BF00188459 PMID 7482221 Segura Sampedro JJ Navarro Sanchez A Ashrafian H Martinez Isla A Subat 2015 Revista Espanola de Enfermedades Digestivas Organo Oficial de la Sociedad Espanola de Patologia Digestiva 107 2 ss 122 3 PMID 25659400 March 4 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Kasim 2019 Dhulkotia A Kumar S Kabra V Shukla HS 1 Mart 2002 Aberrant gallbladder situated beneath the left lobe of liver HPB 4 1 ss 39 42 doi 10 1080 136518202753598726 PMC 2023911 2 PMID 18333151 Naganuma S Ishida H Konno K Hamashima Y Hoshino T Naganuma H Komatsuda T Ohyama Y Yamada N Ishida J Masamune O 6 Mart 2014 Sonographic findings of anomalous position of the gallbladder Abdominal Imaging 23 1 ss 67 72 doi 10 1007 s002619900287 PMID 9437066 Meilstrup JW Hopper KD Thieme GA Aralik 1991 AJR Am J Roentgenol 157 6 ss 1205 8 doi 10 2214 ajr 157 6 1950867 PMID 1950867 20 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Kasim 2019 a b c Gary C Schoenwolf 2009 Larsen s human embryology Thoroughly rev and updated 4th bas Philadelphia Churchill Livingstone Elsevier ss Development of the Gastrointestinal Tract ISBN 978 0 443 06811 9 a b c Kitap kaynagi soyadi Hall ad Arthur C Guyton John E baslik Textbook of medical physiology yil 2005 yayinci W B Saunders yer Philadelphia isbn 978 0 7216 0240 0 sayfalar 802 804 basim 11 11 KO CYNTHIA 2005 Biliary Sludge Is Formed by Modification of Hepatic Bile by the Gallbladder Mucosa CLINICAL GASTROENTEROLOGY AND HEPATOLOGY 20 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2019 Meyer G Guizzardi F Rodighiero S Manfredi R Saino S Sironi C Garavaglia M L Bazzini C Botta G Haziran 2005 Ion transport across the gallbladder epithelium Current Drug Targets Immune Endocrine and Metabolic Disorders 5 2 ss 143 151 doi 10 2174 1568008054064805 ISSN 1568 0088 PMID 16089346 a b c Cholelithiasis Hepatic and Biliary Disorders MSD Manual Professional Edition MSD Manual Professional Edition Ingilizce 28 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ekim 2017 a b c d e f g h i j k l m n o p q Kitap kaynagi soyadi Britton ad the editors Nicki R Colledge Brian R Walker Stuart H Ralston illustrated by Robert baslik Davidson s principles and practice of medicine yil 2010 yayinci Churchill Livingstone Elsevier yer Edinburgh isbn 978 0 7020 3085 7 sayfalar 977 984 basim 21 21 Neri V Ambrosi A Fersini A Tartaglia N Valentino TP 2007 Antegrade dissection in laparoscopic cholecystectomy Journal of the Society of Laparoendoscopic Surgeons 11 2 ss 225 8 PMC 3015719 2 PMID 17761085 nhs uk Complications of a gallbladder removal 20 Eylul 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde VK Kapoor Bile duct injury repair when what who Journal of Hepato Biliary Pancreatic Surgery 14 5 ss 476 479 doi 10 1007 s00534 007 1220 y PMID 17909716 Norton J Greenberger 2009 Endoscopic Management of Acute Biliary amp Pancreatic Conditions Gastroenterology Hepatology and Endoscopy ss 355 356 Gallbladder Polyps MayoClinic 21 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mart 2015 Strawberry gallbladder cancerweb ncl ac uk HIDA scan Overview Mayo Clinic Ingilizce 18 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ekim 2017 Nisanyan Sozluk 10 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Mayis 2020 Nisanyan Sozluk 9 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Mayis 2020 a b gallbladder n d Farlex Partner Medical Dictionary 2012 26 Mayis 2020 de https medical dictionary thefreedictionary com gallbladder 11 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ile erisilmistir Charlton T Lewis Charles Short A Latin Dictionary vesica www perseus tufts edu 10 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Mayis 2020 Charlton T Lewis Charles Short A Latin Dictionary bilis www perseus tufts edu 10 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Mayis 2020 Charlton T Lewis Charles Short A Latin Dictionary fel www perseus tufts edu 10 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Mayis 2020 cholecyst Origin and meaning of cholecyst by Online Etymology Dictionary www etymonline com Ingilizce 1 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Mayis 2020 sozluk gov tr 5 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Kasim 2019 sozluk gov tr 5 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Kasim 2019 Turk Dil Kurumu Sozluk sozluk gov tr 29 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Temmuz 2023 a b Yu Ning 1 Ocak 2003 Metaphor Body and Culture The Chinese Understanding of Gallbladder and Courage Metaphor and Symbol 18 1 ss 13 31 doi 10 1207 S15327868MS1801 2 Kitap kaynagi yazar J A Simpson baslik The Oxford English dictionary url https archive org details oxfordenglishdic15simp 7Curlerisimi kayitli 7Cyil 1989 7Cyayinci Clarendon Press yer Oxford isbn 978 0 19 861186 8 yer gall bile basim 2 2 Actman Jani 5 Mayis 2016 Inside the Disturbing World of Bear Bile Farming National Geographic 5 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ekim 2017 Hance Jeremy 9 Nisan 2015 Is the end of house of horror bear bile factories in sight The Guardian 30 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ekim 2017 C Michael Hogan 2008 Guanaco Lama guanicoe GlobalTwitcher com ed N Stromberg 4 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Higashiyama H Sumitomo H Ozawa A Igarashi H Tsunekawa N Kurohmaru M Kanai Y 2016 Anatomy of the Murine Hepatobiliary System A Whole Organ Level Analysis Using a Transparency Method The Anatomical Record 299 2 ss 161 172 doi 10 1002 ar 23287 PMID 26559382 Romer Alfred Sherwood Parsons Thomas S 1977 The Vertebrate Body Philadelphia PA Holt Saunders International s 355 ISBN 978 0 03 910284 5 a b c d e f g h i j Eachempati Soumitra R II R Lawrence Reed 2015 Acute Cholecystitis Ingilizce Springer ss 1 16 ISBN 9783319148243 20 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2019 a b c d Jarnagin William R 2012 Blumgart s Surgery of the Liver Pancreas and Biliary Tract E Book Expert Consult Online Ingilizce Elsevier Health Sciences s 511 ISBN 978 1455746064 6 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2019 a b c Bateson M C 2012 Gallstone Disease and its Management Ingilizce Springer Science amp Business Media ss 1 2 ISBN 9789400941731 20 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2019 Reynolds Walker Ocak Mart 2001 The First Laparoscopic Cholecystectomy Journal of the Society of Laparoendoscopic Surgeons 5 1 ss 89 94 PMC 3015420 2 PMID 11304004 KitaplarStandring S Borley NR Ed 2008 Gray s anatomy the anatomical basis of clinical practice Brown JL Moore LA 40 40kaynak CITEREFGray s Anatomy2008 bas Londra Churchill Livingstone ISBN 978 0 8089 2371 8 Dis baglantilarInsan Midesi ve Safra Kesesi Semasi9 Subat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Human Anatomy Online dd MyHealthScore com Ingilizce