Su aktivitesi ya da awsubstrattaki kısmi buhar basıncının standart durumdaki suyun kısmi basıncına oranıdır. Gıda bilimi alanında, standart durum çoğunlukla aynı sıcaklıktaki suyun kısmi basıncı olarak tanımlanır. Bu özel tanımı kullanarak, saf distile su tam olarak bir su aktivitesine sahiptir.Sıcaklık arttıkça, aw (kristalli tuzlu ya da şekerli bazı ürünler hariç) tipik olarak artar.
![]() | |
Terimler | |
---|---|
Gıda kaynaklı hastalıklar | |
HACCP | |
HARPC | |
Kritik kontrol noktası | |
Kritik faktörler | |
FAT TOM | |
pH | |
Su aktivitesi (aw) | |
Önlemler | |
El yıkama | |
Pastörizasyon | |
Pişirme/Kaynatma | |
Bakteriyel etkenler | |
Clostridium botulinum | |
Escherichia coli | |
Salmonella | |
Listeria | |
Vibrio cholerae | |
Viral etkenler | |
Hepatit A virüsü | |
Rotavirus | |
Norovirus | |
Parazitik etkenler | |
Entamoeba histolytica | |
Cryptosporidiosis | |
Giardia | |
Trişinoz | |
Toksoplazma gondii | |
Echinococcus spp. | |
Yüksek aw substratlar mikroorganizmalara daha fazla destek eğilimindedirler. Genellikle bakteriler en az 0.91 ve mantarlar en az 0.7 su aktivitesine gereksinim duyarlar. ayrıca fermantasyon agöz atabilirsiniz.
Su yüksek aw değeri olan yerden düşük aw değeri olan yere doğru göç eder. Örneğin, eğer bal (aw ≈ 0.6) nemli havaya maruz kalırsa (aw ≈ 0.7) havadan su çeker. Salam (aw ≈ 0.87) kuru havaya maruz kalırsa (aw ≈ 0.5) kurur.
Formül
- aw tanımı:
Burada p substrattaki su buharı basıncıdır ve p₀ aynı sıcaklıkta saf suyun buhar basıncıdır.
- Alternatif tanım:
lw su aktivitesi katsayısı ve xw sulu fraksiyondaki suyun mol fraksiyonu.
- Bağıl nem ile ilişki: dengedeki havanın bağıl nemi Bağıl Nem Dengesi olarak da anılır (ERH).
- Tahmini küf-21 °C'de gün içinde serbest raf ömrü
Su aktivitesi için kullanır
Su aktivitesi gıda ürünleri tasarımı ve gıda güvenliği için önemli bir husustur ..
Gıda ürünleri tasarımı
Gıda üreticileri gıdaların raf ömrünü hesaplayabilmek için su aktivitesini kullanırlar. Bir ürün belirli bir su aktivitesi altında tutulduğu takdirde, küf üremesi baskılanır ve bu raf ömrünü uzatır.
Su aktivitesi değeri farklı ürünlerden yapılan bir gıda ürününde nem göçünü sınırlandırmada yardımcı olabilir. Daha yüksek su aktivitesine sahip üzüm ve daha düşük su aktivitesine sahip kepek ekmeği bir arada paketlenirse üzümdeki nemin bir kısmı kepek ekmeğine göç eder ve üzüm kururken kepek ekmeği de nemli bir hal alır. Gıda tasarımcıları, ne kadar nem göçünün ürünlerini etkileyeceğini tahmin edebilmek için su aktivitesini kullanırlar.
Gıda güvenliği
Su aktivitesi HACCP programlarında kritik kontrol noktaları gibi birçok durumda kullanılır. Gıda ürünleri örnekleri aralıklı olarak gıda üretim yerlerinden alınır ve su aktivite değerleri ölçülür, gıda güvenliği ve gıda kalitesi açısından bu değerler belirlenen aralıkta olmalılardır. ölçümler asgari dakika içinde yapılır ve önemli gıda üretim tesislerinde düzenli olarak yapılmalıdır.
Araştırmacıla yıllarca bakteri çoğalması ile su etkinliğini kıyasladılar ve bu değerlerin evrensel olmadığını keşfettiler, bu değerler her bir gıda ürünü için farklıdır. W. J. Scott bakteri çoğalmasının su içeriği ile değil su aktivitesi ile ilişkili olduğunu ilk olarak 1953 yılında ortaya koydu. Bakteri çoğalmasının belirli su aktivite değerlerinde kısıtlandığı hakkında sağlam deliller ortaya koydu. FDA'nın orta nemli gıdalar için düzenlemeleri bu değerlere dayanır.
Bir gıda ürünündeki düşük su aktivitesi öldürücü bir önlem gibi görülmemelidir. Süt tozu çalışmalarında çok düşük su aktivitesi değerlerinde hayatta kalabilen hücrelerin olduğunu ancak çoğalamadıklarını gösterdi.[] Düşük değerlerde zamanla bakteri düzeyleri düşer
Su aktivitesi ölçümü
Su aktivitesi değeri dirençli elektrolitik, kapasitans ya da a çiy noktası higrometre ile elde edilir.
Rezistif elektrolitik higrometreler
Rezistif elektrolitik higrometreler, kılcal güç ile iki küçük cam çubuk arasında sıvı elektrolit şeklinde algılama elemanı kullanırlar. Su buharı kazancında veya kaybında elektrolitller değişikliğe uğrarlar. Direnç bağıl nem ile ve numunenin su aktivitesi ile doğru orantılıdır (buhar-sıvı dengesi sağlandıktan sonra). Bu ilişki ölçüm odasındaki iyi tanımlanmış ve yeniden üretilebilir hava tuz-su karışımları kullanılarak doğrulama veya kalibrasyon ile kontrol edilebilir.
Kapasitans higrometreler ve sensörler gibi bir gecikme yaşanmaz ve yüzey etkin bir algılama mekanizması olmadığından temizleme işlemi gerektirmez. Uçucular prensip olarak, ölçüm performansı etkilerler—özellikle eletrolitler içinde ayrışırlar ve böylece elektrolit direncini değiştiriler. Bu tarz etkiler kimyasal koruma filtreleri ile uçucu bileşiklerin sensöre gelmeden önce absorbe edilmesini sağlayarak kolayca engellenebilir.
Kapasitans higrometreler
Kapasitans higrometre bir yapay membran yalıtkanla ayrılan iki yüklü plakalardan oluşur. Zar suyu emer, yük tutma kabiliyetindeki artış ve kapasitans (direnç) ölçülür. Bu değer kabaca, sensör-özel kalibrasyon ile tanımlanan su aktivitesiyle orantılıdır.
Kapasitans higrometreler uçucu kimyasallardan etkilenmezler ve diğer alternatif sensörlerden çok daha küçük olabilirler. Temizlenmeleri gerekmez, ancak doğrulukları çiy noktası higrometrelerinden daha azdır (+/- 0.015 aw). Düzenli kalibrasyon kontrolleri yapılmalıdır ve yapay membranda kalan sudab etkilenebilirler.
Hygrometre çiy noktası
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTgwTHpReEwxSmxiR0YwYVhabFgwaDFiV2xrYVhSNUxuQnVaeTgwTURCd2VDMVNaV3hoZEdsMlpWOUlkVzFwWkdsMGVTNXdibWM9LnBuZw==.png)
Temiz yüzeylerdeki çiy tanelerindeki sıcaklık buhar basıncı ile doğrudan ilişkilidir. Çiy noktası higrometresi kapalı numune odasının üzerine bir yansıtıcı koyarak çalışır. Yansıtıcı çiy noktası sıcaklığına kadar optik sensör ile ilçülerek soğutulur. Bu sıcaklık daha sonra psikometrik grafikler vasıtası ile odanın bağıl nemini bulmak için kullanılır.
Bu yöntem teorik olarak en doğru yöntemdir (+/- 0.003 aw ) ve genellikle hızlıdır. Yansıtıcıda kalıntı birikmesi durumunda sensörü temizlemek gerekir.
Dengeleme
Her iki yöntemde de örnek odasında gerçekleşmelidir Bu zamanla gerçekleşir ve oda içinde bir fan ilavesiyle desteklenebilir.
Nem içeriği
Su aktivitesi, eğrisi olarak bilinen doğrusal su içeriği ile ilgilidir. Bu izotermler substrat ve sıcaklığa özgüdür. izotermler, farklı depolama şartlarında zaman içinde ürün stabilitesini öngörmekte yardımcı olabilirler.
Nem kontrolünde kullanımı
Kendi su aktivitesi, çevresindeki bağıl nemden daha fazla olan bir çözeltide net evopotasyon meydana gelir. Su aktivitesi,çevresindeki bağıl nemden daha az olan bir çözelti net olarak kendine su çeker. Bu nedenle, kapalı bir ortamdaki nemi dengelemek için farklı çözleltiler kullanılabilirler.
Bazı maddelerin aw değerleri
Gıdalar
Substrat | aw | Kaynak |
---|---|---|
Distile su | 1.00 | |
Musluk suyu | 0.99 | [] |
Ham etler | 0.99 | |
Süt | 0.97 | [] |
Meyve suyu | 0.97 | [] |
Salam | 0.87 | |
Pismiş domuz pastırması | < 0.85 | [] |
Doymuş NaCl çözeltisi | 0.75 | [] |
Öğütülmüş tahıl | 0.65 | [] |
Kurutulmuş meyve | 0.60 | |
Tipik oda havası | 0.5 - 0.7 | [] |
Bal | 0.5 - 0.7 | [] |
Mikroorganizmalar
Mikroorganizmalar | aw | Kaynak |
---|---|---|
Clostridium botulinum A, B | 0.97 | [] |
Clostridium botulinum E | 0.97 | [] |
Pseudomonas fluorescens | 0.97 | [] |
Clostridium perfringens | 0.95 | [] |
Escherichia coli | 0.95 | [] |
Salmonella | 0.93 | |
Vibrio cholerae | 0.95 | [] |
Bacillus cereus | 0.93 | [] |
Listeria monocytogenes | 0.92, (0.90 in 30% glycerol) | |
Bacillus subtilis | 0.91 | [] |
Staphylococcus aureus | 0.86 | |
Birçok küf mantarında | 0.80 | |
Mikrobiyal çoğalma olmadan | 0.50 | [] |
Kaynakça
- Rockland, L.B.; Beuchat, L.R. (1987). Water Activity:Theory and Applications to Food (2nd ed.). New York: Marcell Dekker.
- Marianski, Stanley; Marianski, adam (2008). The Art of Making Fermented Sausages. Denver, Colorado: Outskirts Press. .
- Shaw, Angela (2013). Salmonella: Create the most undesirable environment. Ames, IA: Iowa State University.
- Reineccius, Gary (1998). Sourcebook of Flavors. Berlin: Springer. .
- Fennema, O.R., ed. (1985). Food Chemistry (2nd ed.). New York: Marcell Dekker, Inc. pp. 46–50.
- Bell, L.N.; Labuza, T.P. (2000). Practical Aspects of Moisture Sorption Isotherm Measurement and Use (2nd ed.). Egan, MN: AACC Egan Press.
- Ryser, Elliot T.; Elmer, Marth H. (2007). Listeria, Listeriosis and Food Safety (3rd ed.). CRC Press. pp. 173–174.
- Water Activity in Foods: Fundamentals and Applications. G. Barbosa-Canovas,A. Fontana, S. Schmidt, and T.P. Labuza (eds.). IFT Blackwell Press. Ames, IA.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Su aktivitesi ya da awsubstrattaki kismi buhar basincinin standart durumdaki suyun kismi basincina oranidir Gida bilimi alaninda standart durum cogunlukla ayni sicakliktaki suyun kismi basinci olarak tanimlanir Bu ozel tanimi kullanarak saf distile su tam olarak bir su aktivitesine sahiptir Sicaklik arttikca aw kristalli tuzlu ya da sekerli bazi urunler haric tipik olarak artar Gida guvenligiTerimlerGida kaynakli hastaliklarHACCPHARPCKritik kontrol noktasiKritik faktorlerFAT TOMpHSu aktivitesi aw OnlemlerEl yikamaPastorizasyonPisirme KaynatmaBakteriyel etkenlerClostridium botulinumEscherichia coliSalmonellaListeriaVibrio choleraeViral etkenlerHepatit A virusuRotavirusNorovirusParazitik etkenlerEntamoeba histolyticaCryptosporidiosisGiardiaTrisinozToksoplazma gondiiEchinococcus spp gtd Yuksek aw substratlar mikroorganizmalara daha fazla destek egilimindedirler Genellikle bakteriler en az 0 91 ve mantarlar en az 0 7 su aktivitesine gereksinim duyarlar ayrica fermantasyon agoz atabilirsiniz Su yuksek aw degeri olan yerden dusuk aw degeri olan yere dogru goc eder Ornegin eger bal aw 0 6 nemli havaya maruz kalirsa aw 0 7 havadan su ceker Salam aw 0 87 kuru havaya maruz kalirsa aw 0 5 kurur Formulaw tanimi aw p p0 displaystyle a w equiv p p 0 Burada p substrattaki su buhari basincidir ve p ayni sicaklikta saf suyun buhar basincidir Alternatif tanim aw lwxw displaystyle a w equiv l w x w lw su aktivitesi katsayisi ve xw sulu fraksiyondaki suyun mol fraksiyonu Bagil nem ile iliski dengedeki havanin bagil nemi Bagil Nem Dengesi olarak da anilir ERH ERH aw 100 displaystyle mathrm ERH a w times 100 Tahmini kuf 21 C de gun icinde serbest raf omruMFSL 107 91 8 1aw displaystyle mathrm MFSL 10 7 91 8 1a w Su aktivitesi icin kullanirSu aktivitesi gida urunleri tasarimi ve gida guvenligi icin onemli bir husustur Gida urunleri tasarimi Gida ureticileri gidalarin raf omrunu hesaplayabilmek icin su aktivitesini kullanirlar Bir urun belirli bir su aktivitesi altinda tutuldugu takdirde kuf uremesi baskilanir ve bu raf omrunu uzatir Su aktivitesi degeri farkli urunlerden yapilan bir gida urununde nem gocunu sinirlandirmada yardimci olabilir Daha yuksek su aktivitesine sahip uzum ve daha dusuk su aktivitesine sahip kepek ekmegi bir arada paketlenirse uzumdeki nemin bir kismi kepek ekmegine goc eder ve uzum kururken kepek ekmegi de nemli bir hal alir Gida tasarimcilari ne kadar nem gocunun urunlerini etkileyecegini tahmin edebilmek icin su aktivitesini kullanirlar Gida guvenligi Su aktivitesi HACCP programlarinda kritik kontrol noktalari gibi bircok durumda kullanilir Gida urunleri ornekleri aralikli olarak gida uretim yerlerinden alinir ve su aktivite degerleri olculur gida guvenligi ve gida kalitesi acisindan bu degerler belirlenen aralikta olmalilardir olcumler asgari dakika icinde yapilir ve onemli gida uretim tesislerinde duzenli olarak yapilmalidir Arastirmacila yillarca bakteri cogalmasi ile su etkinligini kiyasladilar ve bu degerlerin evrensel olmadigini kesfettiler bu degerler her bir gida urunu icin farklidir W J Scott bakteri cogalmasinin su icerigi ile degil su aktivitesi ile iliskili oldugunu ilk olarak 1953 yilinda ortaya koydu Bakteri cogalmasinin belirli su aktivite degerlerinde kisitlandigi hakkinda saglam deliller ortaya koydu FDA nin orta nemli gidalar icin duzenlemeleri bu degerlere dayanir Bir gida urunundeki dusuk su aktivitesi oldurucu bir onlem gibi gorulmemelidir Sut tozu calismalarinda cok dusuk su aktivitesi degerlerinde hayatta kalabilen hucrelerin oldugunu ancak cogalamadiklarini gosterdi kaynak belirtilmeli Dusuk degerlerde zamanla bakteri duzeyleri duserSu aktivitesi olcumuSu aktivitesi degeri direncli elektrolitik kapasitans ya da a ciy noktasi higrometre ile elde edilir Rezistif elektrolitik higrometreler Rezistif elektrolitik higrometreler kilcal guc ile iki kucuk cam cubuk arasinda sivi elektrolit seklinde algilama elemani kullanirlar Su buhari kazancinda veya kaybinda elektrolitller degisiklige ugrarlar Direnc bagil nem ile ve numunenin su aktivitesi ile dogru orantilidir buhar sivi dengesi saglandiktan sonra Bu iliski olcum odasindaki iyi tanimlanmis ve yeniden uretilebilir hava tuz su karisimlari kullanilarak dogrulama veya kalibrasyon ile kontrol edilebilir Kapasitans higrometreler ve sensorler gibi bir gecikme yasanmaz ve yuzey etkin bir algilama mekanizmasi olmadigindan temizleme islemi gerektirmez Ucucular prensip olarak olcum performansi etkilerler ozellikle eletrolitler icinde ayrisirlar ve boylece elektrolit direncini degistiriler Bu tarz etkiler kimyasal koruma filtreleri ile ucucu bilesiklerin sensore gelmeden once absorbe edilmesini saglayarak kolayca engellenebilir Kapasitans higrometreler Kapasitans higrometre bir yapay membran yalitkanla ayrilan iki yuklu plakalardan olusur Zar suyu emer yuk tutma kabiliyetindeki artis ve kapasitans direnc olculur Bu deger kabaca sensor ozel kalibrasyon ile tanimlanan su aktivitesiyle orantilidir Kapasitans higrometreler ucucu kimyasallardan etkilenmezler ve diger alternatif sensorlerden cok daha kucuk olabilirler Temizlenmeleri gerekmez ancak dogruluklari ciy noktasi higrometrelerinden daha azdir 0 015 aw Duzenli kalibrasyon kontrolleri yapilmalidir ve yapay membranda kalan sudab etkilenebilirler Hygrometre ciy noktasi Kirmizi cizgi doygunlugu gosterir Temiz yuzeylerdeki ciy tanelerindeki sicaklik buhar basinci ile dogrudan iliskilidir Ciy noktasi higrometresi kapali numune odasinin uzerine bir yansitici koyarak calisir Yansitici ciy noktasi sicakligina kadar optik sensor ile ilculerek sogutulur Bu sicaklik daha sonra psikometrik grafikler vasitasi ile odanin bagil nemini bulmak icin kullanilir Bu yontem teorik olarak en dogru yontemdir 0 003 aw ve genellikle hizlidir Yansiticida kalinti birikmesi durumunda sensoru temizlemek gerekir Dengeleme Her iki yontemde de ornek odasinda gerceklesmelidir Bu zamanla gerceklesir ve oda icinde bir fan ilavesiyle desteklenebilir Nem icerigiSu aktivitesi egrisi olarak bilinen dogrusal su icerigi ile ilgilidir Bu izotermler substrat ve sicakliga ozgudur izotermler farkli depolama sartlarinda zaman icinde urun stabilitesini ongormekte yardimci olabilirler Nem kontrolunde kullanimiKendi su aktivitesi cevresindeki bagil nemden daha fazla olan bir cozeltide net evopotasyon meydana gelir Su aktivitesi cevresindeki bagil nemden daha az olan bir cozelti net olarak kendine su ceker Bu nedenle kapali bir ortamdaki nemi dengelemek icin farkli cozleltiler kullanilabilirler Bazi maddelerin aw degerleriGidalar Substrat aw KaynakDistile su 1 00Musluk suyu 0 99 kaynak belirtilmeli Ham etler 0 99Sut 0 97 kaynak belirtilmeli Meyve suyu 0 97 kaynak belirtilmeli Salam 0 87Pismis domuz pastirmasi lt 0 85 kaynak belirtilmeli Doymus NaCl cozeltisi 0 75 kaynak belirtilmeli Ogutulmus tahil 0 65 kaynak belirtilmeli Kurutulmus meyve 0 60Tipik oda havasi 0 5 0 7 kaynak belirtilmeli Bal 0 5 0 7 kaynak belirtilmeli Mikroorganizmalar Mikroorganizmalar aw KaynakClostridium botulinum A B 0 97 kaynak belirtilmeli Clostridium botulinum E 0 97 kaynak belirtilmeli Pseudomonas fluorescens 0 97 kaynak belirtilmeli Clostridium perfringens 0 95 kaynak belirtilmeli Escherichia coli 0 95 kaynak belirtilmeli Salmonella 0 93Vibrio cholerae 0 95 kaynak belirtilmeli Bacillus cereus 0 93 kaynak belirtilmeli Listeria monocytogenes 0 92 0 90 in 30 glycerol Bacillus subtilis 0 91 kaynak belirtilmeli Staphylococcus aureus 0 86Bircok kuf mantarinda 0 80Mikrobiyal cogalma olmadan 0 50 kaynak belirtilmeli Kaynakca Rockland L B Beuchat L R 1987 Young Linda Cauvain Stanley P 2000 Man C M D Jones Adrian A 2000 Demchick PH 1984 a b c d Marianski 5 Shaw 1 Ryser Elliot T Elmer Marth H 2007 a b Marianski 7 Rockland L B Beuchat L R 1987 Water Activity Theory and Applications to Food 2nd ed New York Marcell Dekker Marianski Stanley Marianski adam 2008 The Art of Making Fermented Sausages Denver Colorado Outskirts Press ISBN 978 1 4327 3257 8 Shaw Angela 2013 Salmonella Create the most undesirable environment Ames IA Iowa State University Reineccius Gary 1998 Sourcebook of Flavors Berlin Springer ISBN 0 8342 1307 9 Fennema O R ed 1985 Food Chemistry 2nd ed New York Marcell Dekker Inc pp 46 50 Bell L N Labuza T P 2000 Practical Aspects of Moisture Sorption Isotherm Measurement and Use 2nd ed Egan MN AACC Egan Press Ryser Elliot T Elmer Marth H 2007 Listeria Listeriosis and Food Safety 3rd ed CRC Press pp 173 174 Water Activity in Foods Fundamentals and Applications G Barbosa Canovas A Fontana S Schmidt and T P Labuza eds IFT Blackwell Press Ames IA