Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Haziran 2020) () |
Seleukos İmparatorluğu, Türkçe kullanımlar ile Selefkos veya Selevkos, İskender'in ölümünden sonra Makedonya İmparatorluğu'nun parçalanmasıyla İskender'in generallerinden I. Seleukos tarafından kurulan Helenistik imparatorluk. Başkentleri önce Seleukia, sonraları ise Antakya'ydı. Doğu Akdeniz'de, Irak'ta, İran'da, Türkmenistan'da, Pamir'de ve Hindistan'ın batısında bulunan topraklarda (bugün Pakistan) egemenliklerini sürdürmüşlerdir. Toprakları Roma İmparatorluğu tarafından ele geçirilinceye kadar Doğu Akdeniz'in hâkimiydiler. Seleukosların geniş toprakları 25 civarında eyalete bölünmüştü. “Strategos” veya “satrap” unvanlı valilerce yönetilen bu eyaletler Pers zamanındaki satraplıklardan daha küçüktü.
Seleukos İmparatorluğu Βασιλεία τῶν Σελευκιδῶν Basileía tōn Seleukidōn | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| MÖ 312-MÖ 63 | |||||||||||||||||||
 I. Seleukos Tetradrahmi | |||||||||||||||||||
 Seleukos İmparatorluğu alternatif harita | |||||||||||||||||||
| Başkent | Seleukia (MÖ 305-240) Antakya (MÖ 240-63) | ||||||||||||||||||
| Resmî dil(ler) | Grekçe | ||||||||||||||||||
| Yaygın dil(ler) | |||||||||||||||||||
| Hükûmet | Helenistik monarşi | ||||||||||||||||||
| Basileus | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Tarihî dönem | Helenistik Dönem | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||||||||||
| MÖ 303 | 3.000.000 km2 | ||||||||||||||||||
| MÖ 301 | 3.900.000 km2 | ||||||||||||||||||
| MÖ 240 | 2.600.000 km2 | ||||||||||||||||||
| MÖ 175 | 800.000 km2 | ||||||||||||||||||
| MÖ 100 | 100.000 km2 | ||||||||||||||||||
| Nüfus | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Seleukoslar devlet idaresinde Ahamenişleri örnek almışlar, merkezi gücü ellerinde tutarak özerk yapıyı devam ettirmişlerdir. Kaynaklardan Sekeukoslar Dönemi’nde Yunan kentleri kurulduğu öğrenilmektedir. Yalnız I. Seleukos’un 16 tane Antiokheia, 5 tane Laodikeia, 9 tane Seleukeia, 3 tane Apameia ve 3 tane Stratonikeia isimli kent kurduğu bilinmektedir. Seleukos kralları toprakları üzerinde Yunan kentleri kurup onlara bağımsız idare ve otonomi vererek, bu yeni kurulan kentlere batıdan gelip yerleşen Yunanların ekonomik durumu canlandırmalarını, kralı geliri arttırmalarını ve hanedanları için destek olmalarını sağlamışlardır. Yunan yöneticiler kendi dillerini Yunanca yazıp konuşuyor, yerli halk kendi dillerinde konuşuyordu. Ayrıca Seleukoslar çok tanrılı bir dine inanmakla birlikte yerel dinlerin uygulama ve inançlarına da karışmadılar. İsteyenler kendi dinini korumakla birlikte Yunan tanrılarına tapabiliyordu. Yunan olmayan biri Yunan kent-devleti vatandaşı olabiliyordu.
İskender İmparatorluğu'ndan Ayrılış (MÖ 323- MÖ 281)
Büyük İskender, Pers İmparatorluğu'nu yıktıktan çok kısa bir süre sonra, arkasından varis bırakamadan öldü. Bu yüzden devlet, generalleri tarafından paylaşıldı. Bu generallerin genel adı olan diadokilerden biri olan Seleukos, Balkanlar'dan Hindistan'a kadar olan bölümü aldı.
Seleukos'un Yükselişi
Büyük İskender'in generalleri birbirlerine üstünlük sağlamak için sürekli savaşıyorlardı ve Ptolemaios, Büyük İskender'in generallerinden biri ve Mısır bölgesinin kralı, ilk kez Perdikkas'ın ölümüne yol açan bu savaşlara karşı çıkmıştır. Bu karşı çıkış sonucu İskender İmparatorluğu yeni bir bölünme yaşamıştır. MÖ 320 yılında yapılan bu bölünmeye Triparadisus Bölünmesi denir. Ama Perdikkas'ın altında MÖ 323 yılına kadar "Kamp Kumandanı" olan Seleukos, Perdikkas'tan sonra gelen hükümdarın öldürülmesine yardım etmiş, Babil'in elde tutulmasını sağlamış ve hükümdarlığını zalimce genişletmiştir. Seleukos, Hükümdarlığını resmen MÖ 312 yılında Babil'de ilan etmiştir. Bu tarih, aynı zamanda Seleukos Devleti'nin kuruluş tarihi olarak geçer. Seleukos, sadece Babil'i değil, İskender'in Makedon İmparatorluğu'nun doğu tarafının büyük kısmını da yönetmiştir. Tarihçi Appian kaynaklarında Seleukos hakkında, "Frig Ülkesi'nden İndus Nehri'ne kadar olan bölgenin hükümdarı olmuştur. " cümlesini kullanmıştır. Seleukos'un, Hindistan'a kadar gidip adlı Hint kralıyla bir anlaşma imzalayıp devletinin doğu topraklarını 500 fil karşılığında Hintlere vermesiyle Seleukos Devleti, Hindistan üzerindeki hakimiyetini bir daha kazanamamak üzere kaybetti; fakat aldığı filler İpsus Savaşı'nı kazanmasında büyük rol oynadı.
Batıya Doğru Genişleme
Onun ve Lysimakhos'un, I. Antigonos Monophtalmos karşısında MÖ 301 yılında İpsus Savaşı'nı kazanmalarını takiben Seleukos, Doğu Anadolu Bölgesi'nin ve kuzey Suriye'nin kontrolünü eline geçirdi. Sonrasında, aldığı bu bölgede imparatorluğunun yeni başkenti olan Antakya kentini kurdu. Kentin adına, babası Antiokus'a ithafen, Antiochia (Antakya) adını vermişti. Ayrıca yeni kurulan bu başkente alternatif olarak, Babil'in kuzeyine Dicle kıyısına Seleukia adı altında yeni bir kent kurdu. Seleukos'un İmparatorluğu ulaşmış olduğu en geniş sınırlara MÖ 281 yılında Korupedyon Muharebesi'nde eski müttefiği Lysimakhos'u yendikten sonra sahip oldu. Seleukos İmparatorluğu'nun sınırlarını bu savaştan sonra Batı Anadolu'ya kadar genişletti. Bundan sonraki amacı Lysimakhos'un Avrupa'daki topraklarını ele geçirmekti; ancak tarafından gerçekleştirilen bir suikaste kurban gitti. Oğlu ve aynı zamanda halefi 'e Ön Asya'nın büyük bir kısmına hükmeden bir imparatorluk kaldı. Fakat oğlu I. Antikhos Soter babasının siyasetini uygulamadı ve Avrupa'ya doğru olan genişleme durdu. O dönemde çekiştiği iki hükümdar vardı: Makedonya'da ve Mısır'daki II. Ptolemaios Filedelfos.
Genişlemiş etki alanı
Ancak Seleukos'un ölümünden sonra bile Seleukoslar, geniş doğu topraklarına hükmetmekte zorlanıyorlardı. Seleukos, MÖ 305 yılında Hindistan'ı (günümüz Pakistan'ının Pencap bölgesi) (Maurya İmparatorluğu'nun kurucusu)'ya karşı çıkarak işgal etti. Söylenilenlere göre Çandragupta, Seleukos için 600.000 kişilik ve 9.000 fillik bir ordu hazırladı; fakat savaş olmadı. İki hükümdar aralarında yaptıkları bir antlaşmaya göre; Seleukos İndus Bölgesi'nden ve günümüz Afganistan'ından çekildi buna karşılık olarak Çandragupta, Seleukos'a 500 fil verdi. Bu filler, Seleukos'un İpsus Savaşı'nı kazanmasında büyük rol oynadı. Bu barış ortamı bir "müttefik evliliği" (Seleukos Prensesi, Maurya Hanedanı'na gelin gönderildi) ile perçinlendi. Bu evlilik aslında Yunan halkıyla ve Hint halkının evliliği olarak da değerlendirilebilir.
Ayrıca Seleukos, Çandragupta'nın sarayına adında bir elçi gönderdi. Megastenes, Hindistan ve 'yla ilgili pek çok detaylı yazı yazdı. Bu yazıların birçoğunu 'un kaynaklarından öğrenebiliyoruz. Ardından Seleukos, adında bir elçiyi de Çandragupta'nın oğlu 'nın sarayına gönderdi.
Seleukos'un ölümünden önce kaybedilen diğer bölgeler ise Gedrosya (Bugün İran Platosu'nun güneybatısında bulunan Belucistan)- ve Gedrosya'nın kuzeyindeki (İndus Nehri'nin batısında bulunan bir bölge) idi.
I. Antiohos (MÖ 281-261 hükümranlık) ve halefi olan oğlu II. Antiohos Theos (MÖ 261-246 hükümranlık) batıda pek çok savaşla yüz yüze geldiler. Bunların çoğu Mısır satrapı olan II. Ptolemaios ve Anadolu'yu işgal eden Galatlarla yapıldı. Bu savaşlar imparatorluğun doğu bölümünü bir arada tutma gayesinin arka plana itilmesine ve batı illere ilginin artmasına neden oldu. Antiokus II'nin hükümdarlığının sonuna doğru birçok eyalet aynı anda bağımsızlığını ilan etti. Bunlar; Baktria kralı , komutasında Part bölgesi ve komutası altında Kapadokya oldu.
, Baktria bölgesinin yöneticisi, MÖ 245 yılında bağımsızlığını ilan etti (gerçek bağımsızlık tarihi belli değildir) ve Grek-Baktriya Krallığı'nın temellerini attı. Bu krallığın zengin bir Helenistik kültürü vardı ve Baktria'dan bağımsızlığını, göçebe toplulukların bölgeyi istila etmesi sonucu, MÖ 125 yıllarında ilan etti. Grek-Baktriya Krallığı krallarından olan Hindistan'ı işgal etti ve MÖ 20 yıllarına dek sürecek olan kurdu.
Seleukos İmparatorluğu'nun Part bölgesinden sorumlu olan adlı satrap Baktria'nın ardından bağımsızlığını ilan etti. Ardından buna rağmen Partlı bir aşiret'in şefi olan Partlı (ya da Arşak), Part bölgesini MÖ 238 dolaylarında ele geçirdi ve kendi devletini kurdu. Bu devletin adı Part İmparatorluğu oldu.
Aynı zamanda II. Antiokhos'un oğlu II. Seleukos Kallinikus hükümdarlık koltuğuna MÖ 246 yıllarında oturdu. Seleukoslar, zayıflamaktaymış gibi gözüküyorlardı. II. Seleukos dramatik bir şekilde Mısır'da kurulmuş Helenistik devlet olan Ptolemaios Devleti Hükümdarı 'a yenildi. Ardından kardeşi Antiokus Hieraks ile taht kavgasına girdi. Bu savaşlardan yararlanan Baktria ve Partya imparatorluktan ayrıldı. Küçük Asya'da da Seleukoslar kontrollerini yitiriyorlardı. Galatlar, Ankyra dolaylarını alarak Galatya'yı kurmuşlardı. Yarı bağımsız, yarı Helenistik krallıklar türedi. Batıdaki Bitinya, Pontus, Kapadokya eyaletleri hemen hemen bağımsız oldular ve Bergama şehri Attalos Krallığı altında bağımsızlıklarını ilan ettiler.
Yeniden Diriliş (MÖ 223 - MÖ 191)
Fakat II. Seleukos'un küçük oğlu Büyük Antiohos MÖ 222 yılında tahta geçmesiyle yeniden diriliş başlayacaktı. Hükümranlığının ilk yıllarında Büyük Antiohos, 'nda Ptolemaioslar ordusuna yenildi — 'nda Mısır'ın Seleukos ordularını ağır bir yenilgiye uğratmasından dolayı bu savaş kaybedildi. Ancak III. Antiohos, I. Seleukos'tan sonra gelen en büyük hükümdar olduğunu kanıtlayacaktı. Rafya'daki yenilgisinin ardından, on yılını "Anabasis" adını verdiği düşüncesini gerçekleştirmek için harcadı. "Anabasis", doğuda ayaklanan eyaletleri (Partya ve Grek-Baktriya) onararak ve bayındır hale getirerek bu bölgede sembolik bir bağlılık oluşturma düşüncesiydi. Bunu gerçekleştirmek için Büyük İskender gibi Hindistan'a sefer düzenleyip kral ile görüşmeler yapmıştır.
MÖ 205 yılında batıya geri döndüğünde Büyük Antiohos, Misir'da II. Ptolemaios'ün ölümünü fırsat bilerek bir batı seferi hazırlığına başladı.
IV. Antiokhos ve Makedon kralı V. Filippos aralarında anlaşarak Ptolemaios hanedanının mallarını ve Ptolemilerin hüküm sürdüğü bölgeleri paylaştılar. Bunun ardından yapıldı. Seleukoslar, Mısırlıları Suriye'den çıkardılar. Panyum Savaşı'nda (MÖ 198) kesin olarak Suriye Seleukosların eline geçti. IV. Antiokhos en sonunda Seleukos İmparatorluğu'nu eski ihtişamına kavuşturmuştu.
Yeniden Dağılış
Fakat III. Büyük Antiohos'un görkemi uzun sürmedi. Eski müttefik Filippos'un MÖ 197'de Romalılara yenilmesinden sonra, Büyük Antiohos Yunanistan'ı işgal etme fırsatını gördü. Sürgüne gönderilmiş Kartacalı general Hannibal tarafında cesaretlendirilen Büyük Antiohos, Yunanistan'daki bazı devletlerle ittifak antlaşması imzalayarak Yunanistan'ı işgal etti. Bu kararı onun çöküşüne neden oldu: MÖ 191 yılında Thermopylae Muharebesi'nde (MÖ 191) ve günümüz Magnesia Muharebesi'nde (MÖ 190) Romalılar karşısında ağır bir yenilgiye uğradı. Bu yenilgilerin ardından Romalılarla ağır bir barış antlaşması olan Apamea Antlaşması'nı (MÖ 188) — bu antlaşma sonucunda Avrupa'da kalan ve Toros Dağları'nın kuzeyinde kalan tüm topraklar ve yüklü miktarda savaş tazminatı verildi— imzalamak zorunda kaldı. Büyük Antiohos, 3 Temmuz MÖ 187 yılında doğuya doğru, savaş tazminatlarını ödemek için ganimet toplam amacıyla, başka bir sefer yaparken öldü.
III. Büyük Antiohos'un oğlu ve onun halefi olan (MÖ 187-175)'un hükümdarlığı süresince büyük savaş tazminatı ödenmeye çalışıldı. En sonunda kendi elçilerinden biri olan tarafından suikaste kurban gitti. Seleukos'un küçük kardeşi IV. Antiokhos Epiphanēs, tahta sahip oldu. IV. Antiokhos Epiphanēs, Seleukosların düşük prestijini yükseltmek için Ptolemaioslu Mısırlılarla savaşa girişti ve savaşta başarılı oldu; ancak Ptolemaios Mısır ordusunu İskenderiye'ye kadar sürmesine rağmen Romalı bir prokonsül olan tarafından ateşkes imzalamaya mecbur kılındı. Romalı elçi Anyiokus'un etrafına bir çember çizmiş ve bu çemberden çıkmadan önce Ptolemaios Mısırla bir antlaşma imzalayıp imzalamayacağına karar vermesini istemiş ve IV. Antiokhos Epiphanēs da Ptolemaios Mısırla bir barış antlaşması imzalamaya karar vermiştir.
Sonraki hükümdarlık yıllarında imparatorluk daha fazla dağılmıştır. Özellikle doğu bölgelerde kontrol tamamen yitirilmiş, Partlar, Pers (İran veya Fars) topraklarını almaya başlamış ve IV. Antiokhos Epiphanēs'in Helenistik (veya anti-Yahudi) aktiviteleri Yahudiye eyaletinde silahlı ayaklanmalara yol açmıştır — Makabi Ayaklanması (Hanuka Bayramı'nın tarihçesine bkz. Şabbat(Sebt) 21b, Babil Talmudu). Aynı anda hem Partlarla, hem Yahudilerle savaşmak zorunda kalan Seleukoslar hiçbir şey elde edemediler ve IV. Antiokhos Epiphanēs, MÖ 164 yılında çıktığı bir sefer sırasında öldü.
İç Savaş ve Artan Dağılış
IV. Antiokhos Epiphanēs'in ölümünden sonra, Seleukos İmparatorluğu'nun istikrarsızlığı arttı. Sık sık çıkan iç savaşlar merkezi otoriteyi oldukça zayıflattı.
IV. Antiokhos Epiphanēs'in küçük oğlu, V. Antiokhos Eupator, MÖ. 161'de 'ün oğlu I. Dimitrius Soter tarafından tahttan indirildi ve hükümdarlıktan atılan ilk Seleukos Hükümdarı oldu. I. Dimitrius Yahudiye eyaletinde merkezi otoriteyi yeniden sağlamaya çalıştı, ancak o da MÖ 150 yılında İskender Balas tarafından tahttan indirildi — İskender Balas, IV. Antiokhos Epiphanēs'in oğlu olduğunu iddia eden (Mısır destekli) bir düzmece sahtekardı.
İskender Balas ise, MÖ 145 yılında I. Dimitrius'in oğlunun, , onu tahtından etmesine kadar hüküm sürdü. II. Demetrius imparatorluğun tamamını kontrol edemedi. Kendisi Babil ve doğu Suriye'yi yönetebildi. Şam doğusundaki kalan Suriye doğusu İskender Balas'ın kalıntılarının elindeydi. Bunlar önce Balas'ın oğlu ve sonra gaspçı general yönetimi altında Antakya ve çevresini yönettiler.
Bu arada, imparatorluğun topraklarının ayrılması da devam etti. MÖ 143'ten itibaren, Yahudiler bağımsızlıklarını Makabi adı altında tam anlamıyla kazandılar. Partların işgali de ilerlemeye devam etti. MÖ 139'da, II. Dimitrius Partlar tarafından mağlubiyete uğratıldı ve tutsak edildi. Böylece bütün İran Platosu, Partlar'ın eline geçti.
Dimitrius Nikator'ün kardeşi, hızla dağılmakta bir imparatorlukta ve değişik yönlerden gelen değişik tehditler altında imparatorluğun birliğini sağlamaya çaba gösterdi. Seleukosları gayet zorlukla kazandıkları Suriye'nin kontrolü, Yahudiye Makabi isyancılar tarafından tehdit edilmekte idi. Bir zamanlar tabi alt-kral hanedanları tarafından idare edilmekte olan Ermenistan, Kapadokya ve Pontus da Suriye ve Kuzey Mezopotamya arazilerini tehdit altına almışlardı. I. Mitridates tarafından gayet iyi yönetilen ve komuta edilen göçebe Partlar orduları tarafından (antik çağlarda gayet ünlü olan Nise at sürülerinin yetişip büyüdüğü) yukarı Medya platosunu ellerine geçirmişlerdi. Romalıların Suriye idaresine el atmaları devamlı olarak beklenmekteydi.
VI. Antiokhos Sidetes, Yahudiye Makabi'ler isyanı zorla bastırmayı başardı. Anadolu'da bulunan tabi alt-krallıklar da bundan korkup, geçici bir zaman olsa bile, itaat göstermeye başladılar. Güçlü bir donanma kurmayı başarabildi ama kara ordusu Partlara karşı hiçbir şey yapamıyordu.
VI. Antiokhos Sidetes, MÖ 133'te yeni topladığı Seleukos Kraliyet ordusu ile doğuya Partlar üzerine büyük bir askeri sefer başlattı. VI. Antikhos, bu askeri seferde önce önemli başarılar kazandı. Mezopotamya, Babil ve Medya Seleukoslar eline geçti. VI. Antiokhos Sidetes, şahsen Dicle-Üstündeki-Seleukia'nın Part satrapı ile teke tek çarpışma yaptı. Bu çarpışmada galip geldi; onu öldürdü ve idare ettiği arazileri Seleucia içine ilhak etti. MÖ. 130/129 kışında bu büyük Seleukos ordusu, Medya ve diğer Fars bölgeleri arazilerinde bulunan kışlak şehirlerine kış geçirmek için dağıtıldı. Tam bu ordunun dağılmasından sonra Partlar Kralı II. Pharates, kendi orduları ile bu kışlak bölgelere karşı saldırmaya başladı. VI. Antiokhos dağıttığı ordusunun küçük bir kısmı ile II. Pharates'in bu saldırılarını durdurmak amacı ile harekâta geçti. Fakat Partlar tarafından bir pusuya yakalandı; ordusu imha edildi ve VI. Antiokhos'in kendisi de öldü. Bunun başarılar dolayısıyla bazı tarihçiler VI. Antiokhos'u büyük Seleukos hükümdarları arasında olduğunu kabul ederler.
Çöküş (MÖ 100 - MÖ 63)
MÖ 100'den itibaren, güçlü Seleukos İmparatorluğu'ndan bir tek Antakya ve çevresindeki birkaç Suriye şehri kalmıştı. Güçlerinin büyük bir kısmını kaybetmelerine ve krallığın zayıflamasına rağmen soylular kralların seçiminde önemli rol oynamaya devam etti. Bu seçimleri genelde elindeki Mısır veya diğer dış güçler kontrol ediyordu. Seleukoslar bir süre daha ayakta kaldılar; çünkü hiçbir millet onların mirasını devralmak istemiyordu — Seleukoslar o bölgede bir tampon görevi görüyorlardı — ancak Pontus Kralı VI. Mithridates ve Romalı Sulla ile Anadolu'da yapılan savaşlarda da Seleukosları hiçbir ülke desteklemedi.
Mitridates'in azimli yeğeni Büyük Tigranes, Ermenistan Kralı, iç karışıklıklar içinde bulunan güneye inme imkânını gördü. MÖ 83'te, bitmez tükenmez iç savaşı durdurmak amacıyla Suriye'ye girdi ve yakın bir süre sonra da kendisini Suriye Kralı ilan ederek Seleukos Devleti'nin hemen hemen sonunu getirdi.
Bunlara rağmen, Seleukos Devleti tam anlamıyla yıkılmadı. Romalı general Lukullus'un Mithridates ve Tigranes'in ikisini de MÖ 69 yılında yenmesiyle arta kalan Seleukos Krallığı, 'ün krallığı altında toplandı. Bu zamanlarda bile, iç savaşlar önlenemedi. II. Philippos Filoromaeus, XIII. Antiokhos ile taht kavgasına girişti. Pontus'un Roma kontrolüne geçmesiyle, Romalılar, Seleukos kontrolündeki Suriye topraklarındaki istikrarsızlıklara yoğunlaştı. MÖ 63'te VI. Mithridates Pompeus tarafından yenilgiye uğratılınca, Pompeus Helenistik Doğu'yu yeni bağımlı krallıklar kurarak ve yeni vilayetler oluşturarak yeniden oluşturmak istedi. Ermenistan ve Yahudiye gibi yerel krallıklara bir ölçüde özerklik verildi. Ancak Pompeus, Seleukosların devam etmesinin çok zahmetli olduğunu görünce, Suriye'yi bir Roma vilayeti haline getirdi.
| “ | Ermeni birlikler Fenike'deki Akka şehrini aldı. Tigran'ın ordusu Seleukos başkenti olan Selevsiyayı başarılı bir şekilde sardı. Josephus Antiquites'inde Kraliçe Aleksandra "Tigranes'e pek çok hediye ve elçi sundu..." Kraliçe sadakatini tüm Fenike'yi Krallar Kralı'na vererek gösterdi. | „ |
Kültürel değişimler
Seleukos İmparatorluğu'nun coğrafi mesafesi, Ege Denizi'nden Afganistan'a kadar, Yunanlar, Ermeniler, İranlılar, Medler ve Yahudiler gibi pek çok kültürden insanı barındırıyordu. İmparatorluğun geniş bir coğrafya'yı kapsaması, Seleukos hükümdarlarını Büyük İskender gibi çok uluslu yapılar oluşturmaya zorladı. İmparatorluğun Helenizasyonu Yunan tipi yerleşim birimlerinin oluşturulmasıyla sağlandı. Tarihsel olarak, Antakya gibi önemli şehirlere ve kurulan yeni şehirlere Yunanca isimler verildi. Yani Yunan şehirlerine Yunanistan'dan nüfus gönderilerek bölge Yunanlılaştırldı; çünkü Yunanistan'da bölgenin kaldıramayacağı büyüklükte nüfus vardı. Bölgeye Yunanları yerleştirmek aynı zamanda asimilasyonu hızlandırmak için kullanıldı. Sosyal olarak, bölge halkı Yunanlardan etkilendi; ancak Yunanlar da bölge halkından etkilendi. MÖ 313 yılından itibaren, Helenik düşünceler 250 yıl boyunca Yakın Doğu, Ortadoğu ve Orta Asya kültürlerini etkiledi. Bu hükümdarın bölge üzerinde etkisini sürdürmesi için gereken en önemli şeydi. Pek çok antik şehir Helen kültürünü kabul etti, ettirildi. Helen ve yerel kültürün birleşmesiyle ortak bir kültür oluştu. Bu ortak kültürü yayma çalışmaları yüzünden bazen ayaklanmalar çıktı. Özellikle de Yahudiler büyük sorun çıkardı; çünkü içlerine kapanık bir ırk olmalarından dolayı bu kültür asimilizasyonundan pek etkilenmediler. Seleukoslular, zorla Yahudilerin kültürünü değiştirmeye çalıştı bunun sonucunda pek çok ayaklanma çıktı ve en sonunda Yahudiler bağımsızlıklarını elde ettiler.
Seleukos Ordusu
Büyük İskender'in ölümünden sonra ortaya çıkan pek çok devlet gibi Seleukos ordusu da Makedon modeline sahipti ve kökeni de Greko-Makedondu. Seleukos Krallığı, Pers İmparatorluğu'nun doğu topraklarının pek çok kısmına sahip olduktan sonra, krallar orduları için doğu insanlarına güvenmek zorunda kaldı. Orduları Makedon falanks ve doğu okçuları ve süvarileriyle donattılar. Ayrıca, Seleukoslar ordularında Hint fillerini de düşmanlarına korku salmak için kullanıyorlardı. Ptolemailer gibi Seleukoslar paralarıyla İndus Nehri çevresinde yaşayan Hintlerden Girit ve Galatya'ya kadar yaşayan her ırktan paralı askeri almışlardı. Roma karşısındaki savaşlarda, Seleukoslar Roma lejyonlarına benzeyen birlikler oluşturmaya çalışmışlardır. MÖ 63 yılındaki çöküşten itibaren Seleukos Orduları terhis edildi. Söylentilere göre pek çok ağır süvari Roma ordularına dahil olmuştur.
Seleukos Hükümdarları
- I. Seleukos Nikator (Satrap 311–305 MÖ, Krallık 305–281 MÖ)
- (MÖ 291'den beri çift hükümdar, tek hükümdar 281–261 MÖ)
- (261–246 MÖ)
- II. Seleukos Kallinikus (246–225 MÖ)
- III. Seleukos Keranus (veya Soter) (225–222 MÖ)
- III. Büyük Antiohos (222–187 MÖ)
- (187–175 MÖ)
- IV. Antiokhos Epiphanēs (175–164 MÖ)
- V. Antiokhos Eupator (164–162 MÖ)
- I. Dimitrius Soter (161–150 MÖ)
- İskender Balas (150–145 MÖ)
- (ilk hükümdarlık, 145–138 MÖ)
- (veya Epifanes) (145–140 MÖ?)
- (140?–138 MÖ)
- VII. Antiokus Sidetes (veya Euergetes) (138–129 MÖ)
- (ikinci hükümdarlık, 129–126 MÖ)
- (129–123 MÖ)
- (126–123 MÖ)
- V. Seleukos Filometor (126/125 MÖ)
- (125–96 MÖ)
- (114–96 MÖ)
- VI. Seleukos Epifanes Nikator (96–95 MÖ)
- X. Antiokus Eusebes Filopator (95–92 MÖ veya 83 MÖ)
- (veya Filopator) (95–87 MÖ)
- (95–92 MÖ)
- (95–84/83 MÖ)
- (87–84 MÖ)
- (Ermeni II. Dikran) (83–69 MÖ)
- veya Filometor (MÖ 70'ler–MÖ 60'lar?)
- (69–64 MÖ)
- II. Philippos Filoromaeus (65–63 MÖ)
Aile Ağacı
| Antiokus | Laodice | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| I. Seleukos Nikator Kg. 305–281 | Apama | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Achaeus | Stratonice | Kg. 281–261 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kg. 261–246 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kg. 220–213 | II. Seleukos Kallinikus Kg. 246–226 | Antiokus Hieraks Kg. 240–228 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kg. 226–223 | III. Büyük Antiohos Kg. 223–187 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kg. 187–175 | Laodice | IV. Antiokhos Epiphanēs Kg. 175–164 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Apama | I. Dimitrius Sotir Kg. 162–150 | Kg. 164–162 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| I. İskender Balas Kg. 150–146 | Kg. 145–125 | VII. Antiokus Sidetes Kg. 138–129 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kg. 144–142 | V. Seleukos Filometor Kg. 126–125 | Kg. 125–96 | Kleopatra | Kg. 116–96 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kg. 96–95 | Kg. 95–92 | Kg. 95–83 | Kg. 95–88 | Kg. 87–84 | Kg. 95–83 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| II. Philippos Filoromaeus Kg. 69–63 | Kg. 69–64 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Konuyla ilgili yayınlar
- A. Houghton, C. Lorber, Seleucid Coins. A Comprehensive Catalogue, Part I, Seleucus I through Antiochus III, With Metrological Tables by B. Kritt, I-II, New York - Lancaster - London, 2002.
- G. G. Aperghis, The Seleukid Royal Economy. The Finances and Financial Administration of the Seleukid Empire, Cambridge, 2004.
- Laurent Capdetrey, Le pouvoir séleucide. Territoire, administration, finances d'un royaume hellénistique (312-129 avant J.C.). (Collection "Histoire"). Rennes: Presses Universitaires de Rennes, 2007.
- K. Ehling, Untersuchungen zur Geschichte der spaeten Seleukiden (164-63 v. Chr.). Vom Tode des Antiochos IV. bis zur Einrichtung der Provinz Syria unter Pompeius (Historia Einzelschriften, 196), Stuttgart, 2007.
Dış bağlantılar
- Seleukos Hanedani geneolojileri.
- Livius20 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., [2] 5 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Jona Lendering, Seleucid Empire, (en.).
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Selefki Imparatorlugu haber gazete kitap akademik JSTOR Haziran 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Seleukos Imparatorlugu Turkce kullanimlar ile Selefkos veya Selevkos Iskender in olumunden sonra Makedonya Imparatorlugu nun parcalanmasiyla Iskender in generallerinden I Seleukos tarafindan kurulan Helenistik imparatorluk Baskentleri once Seleukia sonralari ise Antakya ydi Dogu Akdeniz de Irak ta Iran da Turkmenistan da Pamir de ve Hindistan in batisinda bulunan topraklarda bugun Pakistan egemenliklerini surdurmuslerdir Topraklari Roma Imparatorlugu tarafindan ele gecirilinceye kadar Dogu Akdeniz in hakimiydiler Seleukoslarin genis topraklari 25 civarinda eyalete bolunmustu Strategos veya satrap unvanli valilerce yonetilen bu eyaletler Pers zamanindaki satrapliklardan daha kucuktu Seleukos ImparatorluguBasileia tῶn Seleykidῶn Basileia tōn SeleukidōnMO 312 MO 63I Seleukos TetradrahmiSeleukos Imparatorlugu alternatif haritaBaskentSeleukia MO 305 240 Antakya MO 240 63 Resmi dil ler GrekceYaygin dil ler Farsca AramiceHukumetHelenistik monarsiBasileus MO 305 281I Seleukos ilk MO 65 63II Philippos Filoromaeus son Tarihi donemHelenistik Donem KurulusuMO 312 Ipsos MuharebesiMO 301 Apamea AntlasmasiMO 188 DagilisiMO 63YuzolcumuMO 3033 000 000 km2MO 3013 900 000 km2MO 2402 600 000 km2MO 175800 000 km2MO 100100 000 km2Nufus MO 30130 000 000Onculler ArdillarMakedonya antik krallik Part ImparatorluguMaurya ImparatorluguSuriye eyalet Grek Baktriya KralligiHasmonayim HanedaniOsroene Seleukoslar devlet idaresinde Ahamenisleri ornek almislar merkezi gucu ellerinde tutarak ozerk yapiyi devam ettirmislerdir Kaynaklardan Sekeukoslar Donemi nde Yunan kentleri kuruldugu ogrenilmektedir Yalniz I Seleukos un 16 tane Antiokheia 5 tane Laodikeia 9 tane Seleukeia 3 tane Apameia ve 3 tane Stratonikeia isimli kent kurdugu bilinmektedir Seleukos krallari topraklari uzerinde Yunan kentleri kurup onlara bagimsiz idare ve otonomi vererek bu yeni kurulan kentlere batidan gelip yerlesen Yunanlarin ekonomik durumu canlandirmalarini krali geliri arttirmalarini ve hanedanlari icin destek olmalarini saglamislardir Yunan yoneticiler kendi dillerini Yunanca yazip konusuyor yerli halk kendi dillerinde konusuyordu Ayrica Seleukoslar cok tanrili bir dine inanmakla birlikte yerel dinlerin uygulama ve inanclarina da karismadilar Isteyenler kendi dinini korumakla birlikte Yunan tanrilarina tapabiliyordu Yunan olmayan biri Yunan kent devleti vatandasi olabiliyordu Iskender Imparatorlugu ndan Ayrilis MO 323 MO 281 Buyuk Iskender Pers Imparatorlugu nu yiktiktan cok kisa bir sure sonra arkasindan varis birakamadan oldu Bu yuzden devlet generalleri tarafindan paylasildi Bu generallerin genel adi olan diadokilerden biri olan Seleukos Balkanlar dan Hindistan a kadar olan bolumu aldi Seleukos un YukselisiBuyuk Iskender in generalleri birbirlerine ustunluk saglamak icin surekli savasiyorlardi ve Ptolemaios Buyuk Iskender in generallerinden biri ve Misir bolgesinin krali ilk kez Perdikkas in olumune yol acan bu savaslara karsi cikmistir Bu karsi cikis sonucu Iskender Imparatorlugu yeni bir bolunme yasamistir MO 320 yilinda yapilan bu bolunmeye Triparadisus Bolunmesi denir Ama Perdikkas in altinda MO 323 yilina kadar Kamp Kumandani olan Seleukos Perdikkas tan sonra gelen hukumdarin oldurulmesine yardim etmis Babil in elde tutulmasini saglamis ve hukumdarligini zalimce genisletmistir Seleukos Hukumdarligini resmen MO 312 yilinda Babil de ilan etmistir Bu tarih ayni zamanda Seleukos Devleti nin kurulus tarihi olarak gecer Seleukos sadece Babil i degil Iskender in Makedon Imparatorlugu nun dogu tarafinin buyuk kismini da yonetmistir Tarihci Appian kaynaklarinda Seleukos hakkinda Frig Ulkesi nden Indus Nehri ne kadar olan bolgenin hukumdari olmustur cumlesini kullanmistir Seleukos un Hindistan a kadar gidip adli Hint kraliyla bir anlasma imzalayip devletinin dogu topraklarini 500 fil karsiliginda Hintlere vermesiyle Seleukos Devleti Hindistan uzerindeki hakimiyetini bir daha kazanamamak uzere kaybetti fakat aldigi filler Ipsus Savasi ni kazanmasinda buyuk rol oynadi I Seleukos Nikator un resmi olan bir madeni para Batiya Dogru GenislemeOnun ve Lysimakhos un I Antigonos Monophtalmos karsisinda MO 301 yilinda Ipsus Savasi ni kazanmalarini takiben Seleukos Dogu Anadolu Bolgesi nin ve kuzey Suriye nin kontrolunu eline gecirdi Sonrasinda aldigi bu bolgede imparatorlugunun yeni baskenti olan Antakya kentini kurdu Kentin adina babasi Antiokus a ithafen Antiochia Antakya adini vermisti Ayrica yeni kurulan bu baskente alternatif olarak Babil in kuzeyine Dicle kiyisina Seleukia adi altinda yeni bir kent kurdu Seleukos un Imparatorlugu ulasmis oldugu en genis sinirlara MO 281 yilinda Korupedyon Muharebesi nde eski muttefigi Lysimakhos u yendikten sonra sahip oldu Seleukos Imparatorlugu nun sinirlarini bu savastan sonra Bati Anadolu ya kadar genisletti Bundan sonraki amaci Lysimakhos un Avrupa daki topraklarini ele gecirmekti ancak tarafindan gerceklestirilen bir suikaste kurban gitti Oglu ve ayni zamanda halefi e On Asya nin buyuk bir kismina hukmeden bir imparatorluk kaldi Fakat oglu I Antikhos Soter babasinin siyasetini uygulamadi ve Avrupa ya dogru olan genisleme durdu O donemde cekistigi iki hukumdar vardi Makedonya da ve Misir daki II Ptolemaios Filedelfos Genislemis etki alaniAncak Seleukos un olumunden sonra bile Seleukoslar genis dogu topraklarina hukmetmekte zorlaniyorlardi Seleukos MO 305 yilinda Hindistan i gunumuz Pakistan inin Pencap bolgesi Maurya Imparatorlugu nun kurucusu ya karsi cikarak isgal etti Soylenilenlere gore Candragupta Seleukos icin 600 000 kisilik ve 9 000 fillik bir ordu hazirladi fakat savas olmadi Iki hukumdar aralarinda yaptiklari bir antlasmaya gore Seleukos Indus Bolgesi nden ve gunumuz Afganistan indan cekildi buna karsilik olarak Candragupta Seleukos a 500 fil verdi Bu filler Seleukos un Ipsus Savasi ni kazanmasinda buyuk rol oynadi Bu baris ortami bir muttefik evliligi Seleukos Prensesi Maurya Hanedani na gelin gonderildi ile percinlendi Bu evlilik aslinda Yunan halkiyla ve Hint halkinin evliligi olarak da degerlendirilebilir Ayrica Seleukos Candragupta nin sarayina adinda bir elci gonderdi Megastenes Hindistan ve yla ilgili pek cok detayli yazi yazdi Bu yazilarin bircogunu un kaynaklarindan ogrenebiliyoruz Ardindan Seleukos adinda bir elciyi de Candragupta nin oglu nin sarayina gonderdi Seleukos un olumunden once kaybedilen diger bolgeler ise Gedrosya Bugun Iran Platosu nun guneybatisinda bulunan Belucistan ve Gedrosya nin kuzeyindeki Indus Nehri nin batisinda bulunan bir bolge idi I Antiohos MO 281 261 hukumranlik ve halefi olan oglu II Antiohos Theos MO 261 246 hukumranlik batida pek cok savasla yuz yuze geldiler Bunlarin cogu Misir satrapi olan II Ptolemaios ve Anadolu yu isgal eden Galatlarla yapildi Bu savaslar imparatorlugun dogu bolumunu bir arada tutma gayesinin arka plana itilmesine ve bati illere ilginin artmasina neden oldu Antiokus II nin hukumdarliginin sonuna dogru bircok eyalet ayni anda bagimsizligini ilan etti Bunlar Baktria krali komutasinda Part bolgesi ve komutasi altinda Kapadokya oldu Baktria da satrap bagimsizligini ilan etti ve Grek Baktriya Kralligini kurdu MO 245 Baktria bolgesinin yoneticisi MO 245 yilinda bagimsizligini ilan etti gercek bagimsizlik tarihi belli degildir ve Grek Baktriya Kralligi nin temellerini atti Bu kralligin zengin bir Helenistik kulturu vardi ve Baktria dan bagimsizligini gocebe topluluklarin bolgeyi istila etmesi sonucu MO 125 yillarinda ilan etti Grek Baktriya Kralligi krallarindan olan Hindistan i isgal etti ve MO 20 yillarina dek surecek olan kurdu Seleukos Imparatorlugu nun Part bolgesinden sorumlu olan adli satrap Baktria nin ardindan bagimsizligini ilan etti Ardindan buna ragmen Partli bir asiret in sefi olan Partli ya da Arsak Part bolgesini MO 238 dolaylarinda ele gecirdi ve kendi devletini kurdu Bu devletin adi Part Imparatorlugu oldu Ayni zamanda II Antiokhos un oglu II Seleukos Kallinikus hukumdarlik koltuguna MO 246 yillarinda oturdu Seleukoslar zayiflamaktaymis gibi gozukuyorlardi II Seleukos dramatik bir sekilde Misir da kurulmus Helenistik devlet olan Ptolemaios Devleti Hukumdari a yenildi Ardindan kardesi Antiokus Hieraks ile taht kavgasina girdi Bu savaslardan yararlanan Baktria ve Partya imparatorluktan ayrildi Kucuk Asya da da Seleukoslar kontrollerini yitiriyorlardi Galatlar Ankyra dolaylarini alarak Galatya yi kurmuslardi Yari bagimsiz yari Helenistik kralliklar turedi Batidaki Bitinya Pontus Kapadokya eyaletleri hemen hemen bagimsiz oldular ve Bergama sehri Attalos Kralligi altinda bagimsizliklarini ilan ettiler Yeniden Dirilis MO 223 MO 191 un resmi olan gumus para Fakat II Seleukos un kucuk oglu Buyuk Antiohos MO 222 yilinda tahta gecmesiyle yeniden dirilis baslayacakti Hukumranliginin ilk yillarinda Buyuk Antiohos nda Ptolemaioslar ordusuna yenildi nda Misir in Seleukos ordularini agir bir yenilgiye ugratmasindan dolayi bu savas kaybedildi Ancak III Antiohos I Seleukos tan sonra gelen en buyuk hukumdar oldugunu kanitlayacakti Rafya daki yenilgisinin ardindan on yilini Anabasis adini verdigi dusuncesini gerceklestirmek icin harcadi Anabasis doguda ayaklanan eyaletleri Partya ve Grek Baktriya onararak ve bayindir hale getirerek bu bolgede sembolik bir baglilik olusturma dusuncesiydi Bunu gerceklestirmek icin Buyuk Iskender gibi Hindistan a sefer duzenleyip kral ile gorusmeler yapmistir MO 205 yilinda batiya geri dondugunde Buyuk Antiohos Misir da II Ptolemaios un olumunu firsat bilerek bir bati seferi hazirligina basladi IV Antiokhos ve Makedon krali V Filippos aralarinda anlasarak Ptolemaios hanedaninin mallarini ve Ptolemilerin hukum surdugu bolgeleri paylastilar Bunun ardindan yapildi Seleukoslar Misirlilari Suriye den cikardilar Panyum Savasi nda MO 198 kesin olarak Suriye Seleukoslarin eline gecti IV Antiokhos en sonunda Seleukos Imparatorlugu nu eski ihtisamina kavusturmustu Yeniden DagilisMO 200 yilinda Seleukos Imparatorlugu Antiokus Romalilar tarafindan yenilgiye ugratilmadan once Fakat III Buyuk Antiohos un gorkemi uzun surmedi Eski muttefik Filippos un MO 197 de Romalilara yenilmesinden sonra Buyuk Antiohos Yunanistan i isgal etme firsatini gordu Surgune gonderilmis Kartacali general Hannibal tarafinda cesaretlendirilen Buyuk Antiohos Yunanistan daki bazi devletlerle ittifak antlasmasi imzalayarak Yunanistan i isgal etti Bu karari onun cokusune neden oldu MO 191 yilinda Thermopylae Muharebesi nde MO 191 ve gunumuz Magnesia Muharebesi nde MO 190 Romalilar karsisinda agir bir yenilgiye ugradi Bu yenilgilerin ardindan Romalilarla agir bir baris antlasmasi olan Apamea Antlasmasi ni MO 188 bu antlasma sonucunda Avrupa da kalan ve Toros Daglari nin kuzeyinde kalan tum topraklar ve yuklu miktarda savas tazminati verildi imzalamak zorunda kaldi Buyuk Antiohos 3 Temmuz MO 187 yilinda doguya dogru savas tazminatlarini odemek icin ganimet toplam amaciyla baska bir sefer yaparken oldu e ait madeni para III Buyuk Antiohos un oglu ve onun halefi olan MO 187 175 un hukumdarligi suresince buyuk savas tazminati odenmeye calisildi En sonunda kendi elcilerinden biri olan tarafindan suikaste kurban gitti Seleukos un kucuk kardesi IV Antiokhos Epiphanes tahta sahip oldu IV Antiokhos Epiphanes Seleukoslarin dusuk prestijini yukseltmek icin Ptolemaioslu Misirlilarla savasa giristi ve savasta basarili oldu ancak Ptolemaios Misir ordusunu Iskenderiye ye kadar surmesine ragmen Romali bir prokonsul olan tarafindan ateskes imzalamaya mecbur kilindi Romali elci Anyiokus un etrafina bir cember cizmis ve bu cemberden cikmadan once Ptolemaios Misirla bir antlasma imzalayip imzalamayacagina karar vermesini istemis ve IV Antiokhos Epiphanes da Ptolemaios Misirla bir baris antlasmasi imzalamaya karar vermistir Sonraki hukumdarlik yillarinda imparatorluk daha fazla dagilmistir Ozellikle dogu bolgelerde kontrol tamamen yitirilmis Partlar Pers Iran veya Fars topraklarini almaya baslamis ve IV Antiokhos Epiphanes in Helenistik veya anti Yahudi aktiviteleri Yahudiye eyaletinde silahli ayaklanmalara yol acmistir Makabi Ayaklanmasi Hanuka Bayrami nin tarihcesine bkz Sabbat Sebt 21b Babil Talmudu Ayni anda hem Partlarla hem Yahudilerle savasmak zorunda kalan Seleukoslar hicbir sey elde edemediler ve IV Antiokhos Epiphanes MO 164 yilinda ciktigi bir sefer sirasinda oldu Ic Savas ve Artan DagilisIskender Balas in gumus parasi IV Antiokhos Epiphanes in olumunden sonra Seleukos Imparatorlugu nun istikrarsizligi artti Sik sik cikan ic savaslar merkezi otoriteyi oldukca zayiflatti IV Antiokhos Epiphanes in kucuk oglu V Antiokhos Eupator MO 161 de un oglu I Dimitrius Soter tarafindan tahttan indirildi ve hukumdarliktan atilan ilk Seleukos Hukumdari oldu I Dimitrius Yahudiye eyaletinde merkezi otoriteyi yeniden saglamaya calisti ancak o da MO 150 yilinda Iskender Balas tarafindan tahttan indirildi Iskender Balas IV Antiokhos Epiphanes in oglu oldugunu iddia eden Misir destekli bir duzmece sahtekardi Iskender Balas ise MO 145 yilinda I Dimitrius in oglunun onu tahtindan etmesine kadar hukum surdu II Demetrius imparatorlugun tamamini kontrol edemedi Kendisi Babil ve dogu Suriye yi yonetebildi Sam dogusundaki kalan Suriye dogusu Iskender Balas in kalintilarinin elindeydi Bunlar once Balas in oglu ve sonra gaspci general yonetimi altinda Antakya ve cevresini yonettiler Bu arada imparatorlugun topraklarinin ayrilmasi da devam etti MO 143 ten itibaren Yahudiler bagimsizliklarini Makabi adi altinda tam anlamiyla kazandilar Partlarin isgali de ilerlemeye devam etti MO 139 da II Dimitrius Partlar tarafindan maglubiyete ugratildi ve tutsak edildi Boylece butun Iran Platosu Partlar in eline gecti Dimitrius Nikator un kardesi hizla dagilmakta bir imparatorlukta ve degisik yonlerden gelen degisik tehditler altinda imparatorlugun birligini saglamaya caba gosterdi Seleukoslari gayet zorlukla kazandiklari Suriye nin kontrolu Yahudiye Makabi isyancilar tarafindan tehdit edilmekte idi Bir zamanlar tabi alt kral hanedanlari tarafindan idare edilmekte olan Ermenistan Kapadokya ve Pontus da Suriye ve Kuzey Mezopotamya arazilerini tehdit altina almislardi I Mitridates tarafindan gayet iyi yonetilen ve komuta edilen gocebe Partlar ordulari tarafindan antik caglarda gayet unlu olan Nise at surulerinin yetisip buyudugu yukari Medya platosunu ellerine gecirmislerdi Romalilarin Suriye idaresine el atmalari devamli olarak beklenmekteydi VI Antiokhos Sidetes Yahudiye Makabi ler isyani zorla bastirmayi basardi Anadolu da bulunan tabi alt kralliklar da bundan korkup gecici bir zaman olsa bile itaat gostermeye basladilar Guclu bir donanma kurmayi basarabildi ama kara ordusu Partlara karsi hicbir sey yapamiyordu VI Antiokhos Sidetes MO 133 te yeni topladigi Seleukos Kraliyet ordusu ile doguya Partlar uzerine buyuk bir askeri sefer baslatti VI Antikhos bu askeri seferde once onemli basarilar kazandi Mezopotamya Babil ve Medya Seleukoslar eline gecti VI Antiokhos Sidetes sahsen Dicle Ustundeki Seleukia nin Part satrapi ile teke tek carpisma yapti Bu carpismada galip geldi onu oldurdu ve idare ettigi arazileri Seleucia icine ilhak etti MO 130 129 kisinda bu buyuk Seleukos ordusu Medya ve diger Fars bolgeleri arazilerinde bulunan kislak sehirlerine kis gecirmek icin dagitildi Tam bu ordunun dagilmasindan sonra Partlar Krali II Pharates kendi ordulari ile bu kislak bolgelere karsi saldirmaya basladi VI Antiokhos dagittigi ordusunun kucuk bir kismi ile II Pharates in bu saldirilarini durdurmak amaci ile harekata gecti Fakat Partlar tarafindan bir pusuya yakalandi ordusu imha edildi ve VI Antiokhos in kendisi de oldu Bunun basarilar dolayisiyla bazi tarihciler VI Antiokhos u buyuk Seleukos hukumdarlari arasinda oldugunu kabul ederler Cokus MO 100 MO 63 MO 100 den itibaren guclu Seleukos Imparatorlugu ndan bir tek Antakya ve cevresindeki birkac Suriye sehri kalmisti Guclerinin buyuk bir kismini kaybetmelerine ve kralligin zayiflamasina ragmen soylular krallarin seciminde onemli rol oynamaya devam etti Bu secimleri genelde elindeki Misir veya diger dis gucler kontrol ediyordu Seleukoslar bir sure daha ayakta kaldilar cunku hicbir millet onlarin mirasini devralmak istemiyordu Seleukoslar o bolgede bir tampon gorevi goruyorlardi ancak Pontus Krali VI Mithridates ve Romali Sulla ile Anadolu da yapilan savaslarda da Seleukoslari hicbir ulke desteklemedi Mitridates in azimli yegeni Buyuk Tigranes Ermenistan Krali ic karisikliklar icinde bulunan guneye inme imkanini gordu MO 83 te bitmez tukenmez ic savasi durdurmak amaciyla Suriye ye girdi ve yakin bir sure sonra da kendisini Suriye Krali ilan ederek Seleukos Devleti nin hemen hemen sonunu getirdi Bunlara ragmen Seleukos Devleti tam anlamiyla yikilmadi Romali general Lukullus un Mithridates ve Tigranes in ikisini de MO 69 yilinda yenmesiyle arta kalan Seleukos Kralligi un kralligi altinda toplandi Bu zamanlarda bile ic savaslar onlenemedi II Philippos Filoromaeus XIII Antiokhos ile taht kavgasina giristi Pontus un Roma kontrolune gecmesiyle Romalilar Seleukos kontrolundeki Suriye topraklarindaki istikrarsizliklara yogunlasti MO 63 te VI Mithridates Pompeus tarafindan yenilgiye ugratilinca Pompeus Helenistik Dogu yu yeni bagimli kralliklar kurarak ve yeni vilayetler olusturarak yeniden olusturmak istedi Ermenistan ve Yahudiye gibi yerel kralliklara bir olcude ozerklik verildi Ancak Pompeus Seleukoslarin devam etmesinin cok zahmetli oldugunu gorunce Suriye yi bir Roma vilayeti haline getirdi Ermeni birlikler Fenike deki Akka sehrini aldi Tigran in ordusu Seleukos baskenti olan Selevsiyayi basarili bir sekilde sardi Josephus Antiquites inde Kralice Aleksandra Tigranes e pek cok hediye ve elci sundu Kralice sadakatini tum Fenike yi Krallar Krali na vererek gosterdi Kulturel degisimler MO 290 280 ilk yerli Seleukos satrapiydi Seleukos Imparatorlugu nun cografi mesafesi Ege Denizi nden Afganistan a kadar Yunanlar Ermeniler Iranlilar Medler ve Yahudiler gibi pek cok kulturden insani barindiriyordu Imparatorlugun genis bir cografya yi kapsamasi Seleukos hukumdarlarini Buyuk Iskender gibi cok uluslu yapilar olusturmaya zorladi Imparatorlugun Helenizasyonu Yunan tipi yerlesim birimlerinin olusturulmasiyla saglandi Tarihsel olarak Antakya gibi onemli sehirlere ve kurulan yeni sehirlere Yunanca isimler verildi Yani Yunan sehirlerine Yunanistan dan nufus gonderilerek bolge Yunanlilastirldi cunku Yunanistan da bolgenin kaldiramayacagi buyuklukte nufus vardi Bolgeye Yunanlari yerlestirmek ayni zamanda asimilasyonu hizlandirmak icin kullanildi Sosyal olarak bolge halki Yunanlardan etkilendi ancak Yunanlar da bolge halkindan etkilendi MO 313 yilindan itibaren Helenik dusunceler 250 yil boyunca Yakin Dogu Ortadogu ve Orta Asya kulturlerini etkiledi Bu hukumdarin bolge uzerinde etkisini surdurmesi icin gereken en onemli seydi Pek cok antik sehir Helen kulturunu kabul etti ettirildi Helen ve yerel kulturun birlesmesiyle ortak bir kultur olustu Bu ortak kulturu yayma calismalari yuzunden bazen ayaklanmalar cikti Ozellikle de Yahudiler buyuk sorun cikardi cunku iclerine kapanik bir irk olmalarindan dolayi bu kultur asimilizasyonundan pek etkilenmediler Seleukoslular zorla Yahudilerin kulturunu degistirmeye calisti bunun sonucunda pek cok ayaklanma cikti ve en sonunda Yahudiler bagimsizliklarini elde ettiler Seleukos OrdusuBuyuk Iskender in olumunden sonra ortaya cikan pek cok devlet gibi Seleukos ordusu da Makedon modeline sahipti ve kokeni de Greko Makedondu Seleukos Kralligi Pers Imparatorlugu nun dogu topraklarinin pek cok kismina sahip olduktan sonra krallar ordulari icin dogu insanlarina guvenmek zorunda kaldi Ordulari Makedon falanks ve dogu okculari ve suvarileriyle donattilar Ayrica Seleukoslar ordularinda Hint fillerini de dusmanlarina korku salmak icin kullaniyorlardi Ptolemailer gibi Seleukoslar paralariyla Indus Nehri cevresinde yasayan Hintlerden Girit ve Galatya ya kadar yasayan her irktan parali askeri almislardi Roma karsisindaki savaslarda Seleukoslar Roma lejyonlarina benzeyen birlikler olusturmaya calismislardir MO 63 yilindaki cokusten itibaren Seleukos Ordulari terhis edildi Soylentilere gore pek cok agir suvari Roma ordularina dahil olmustur Seleukos HukumdarlariI Seleukos Nikator Satrap 311 305 MO Krallik 305 281 MO MO 291 den beri cift hukumdar tek hukumdar 281 261 MO 261 246 MO II Seleukos Kallinikus 246 225 MO III Seleukos Keranus veya Soter 225 222 MO III Buyuk Antiohos 222 187 MO 187 175 MO IV Antiokhos Epiphanes 175 164 MO V Antiokhos Eupator 164 162 MO I Dimitrius Soter 161 150 MO Iskender Balas 150 145 MO ilk hukumdarlik 145 138 MO veya Epifanes 145 140 MO 140 138 MO VII Antiokus Sidetes veya Euergetes 138 129 MO ikinci hukumdarlik 129 126 MO 129 123 MO 126 123 MO V Seleukos Filometor 126 125 MO 125 96 MO 114 96 MO VI Seleukos Epifanes Nikator 96 95 MO X Antiokus Eusebes Filopator 95 92 MO veya 83 MO veya Filopator 95 87 MO 95 92 MO 95 84 83 MO 87 84 MO Ermeni II Dikran 83 69 MO veya Filometor MO 70 ler MO 60 lar 69 64 MO II Philippos Filoromaeus 65 63 MO Aile Agaci Antiokus Laodice I Seleukos Nikator Kg 305 281 Apama Achaeus Stratonice Kg 281 261 Kg 261 246 Kg 220 213 II Seleukos Kallinikus Kg 246 226 Antiokus Hieraks Kg 240 228 Kg 226 223 III Buyuk Antiohos Kg 223 187 Kg 187 175 Laodice IV Antiokhos Epiphanes Kg 175 164 Apama I Dimitrius Sotir Kg 162 150 Kg 164 162 I Iskender Balas Kg 150 146 Kg 145 125 VII Antiokus Sidetes Kg 138 129 Kg 144 142 V Seleukos Filometor Kg 126 125 Kg 125 96 Kleopatra Kg 116 96 Kg 96 95 Kg 95 92 Kg 95 83 Kg 95 88 Kg 87 84 Kg 95 83 II Philippos Filoromaeus Kg 69 63 Kg 69 64Ayrica bakinizPartlar Seleukos Imparatorlugu hukumdarlari listesiKaynakca Appian History of Rome The Syrian Wars 55 3 Kasim 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Temmuz 2008 The Armenian Empire Gevork Nazaryan Armenian Highland edition History of Iran 5 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Subat 2008 Konuyla ilgili yayinlarA Houghton C Lorber Seleucid Coins A Comprehensive Catalogue Part I Seleucus I through Antiochus III With Metrological Tables by B Kritt I II New York Lancaster London 2002 G G Aperghis The Seleukid Royal Economy The Finances and Financial Administration of the Seleukid Empire Cambridge 2004 Laurent Capdetrey Le pouvoir seleucide Territoire administration finances d un royaume hellenistique 312 129 avant J C Collection Histoire Rennes Presses Universitaires de Rennes 2007 K Ehling Untersuchungen zur Geschichte der spaeten Seleukiden 164 63 v Chr Vom Tode des Antiochos IV bis zur Einrichtung der Provinz Syria unter Pompeius Historia Einzelschriften 196 Stuttgart 2007 Dis baglantilarSeleukos Hanedani geneolojileri Livius20 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2 5 Agustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Jona Lendering Seleucid Empire en Antik Suriye ve MezopotamyaSuriye Kuzey Mezopotamya Guney MezopotamyaMO y 3500 2350 Martu Subartu Sumer sehir devletleriMO y 2350 2200 Akad ImparatorluguMO y 2200 2100 GutilerMO y 2100 2000 Ucuncu Ur Hanedani Sumer Ronesansi MO y 2000 1800 Mari ve diger Amori sehir devletleri Asur Imparatorlugu Kuzey Asurlular Larsa ve diger Amori sehir devletleriMO y 1800 1600 Eski Hitit Kralligi Babil Imparatorlugu Guney Akadlilar MO y 1600 1400 Mitanni Hurriler Kassitler MO y 1400 1200 Yeni Hitit Kralligi Orta Asur ImparatorluguMO y 1200 1150 Bronz Cagi Cokusu Deniz Kavimleri AramilerMO y 1150 911 Fenike Gec Hititler Aramiler Orta Babil II Isin Kel da nilerMO 911 729 Yeni Asur ImparatorluguMO 729 609MO 626 539 Yeni Babil Imparatorlugu Keldaniler MO 539 331 Ahamenis Imparatorlugu Farslar MO 336 301 Makedon Imparatorlugu Antik Yunanistan ve Makedonlar MO 311 129 Seleukos ImparatorluguMO 129 63 Seleukos Imparatorlugu Part ImparatorluguMO 63 MS 243 Roma Imparatorlugu Bizans Imparatorlugu Suriye MS 243 636 Sasani Imparatorlugu