Babil Kralı (Akadca: šakkanakki Bābili, daha sonra šar Bābili ) MÖ 19. yüzyıldan MÖ 6. yüzyıldaki çöküşüne kadar bağımsız bir krallık olarak var olan antik Mezopotamya şehri Babil ve krallığı Babil'in hükümdarıdır. Bağımsız bir krallık olarak varlığının büyük bir döneminde Babil, Sümer ve Akad antik bölgelerini kapsayan Güney Mezopotamya'nın büyük bölümüne hükmetmiştir. Şehir, Babil krallarının Antik Yakın Doğu'nun büyük kısımlarına egemen olduğu Birinci Babil İmparatorluğu (veya Eski Babil İmparatorluğu, y. 1894/1880-1595) ve İkinci Babil İmparatorluğu (veya Yeni Babil İmparatorluğu, MÖ 626-539) olmak üzere iki büyük yükseliş dönemi yaşamıştır. Babil, Hammurabi Kanunları'nı hazırlayan Hammurabi tarafından yönetilmiştir.
Babil Hükümdarları | |
---|---|
Mevcut Monarşi | |
Şamaş yıldızının stilize edilmiş versiyonu | |
Son yerel kral Nabonidus MÖ 25 Mayıs 556 – MÖ 13 Ekim 539 | |
İlk hükümdar | Sumu-abum |
Son hükümdar | Nabonidus (son yerel kral) veya (son yerel asi) III. Erdevân (Kral olarak kaydedilmiş son yabancı hükümdar) III. Erdevân (Babil'de son Part kralı) |
Unvan | Kral |
Atayan | çeşitli:
|
Monarşi başlangıcı | y. MÖ 1894 |
Monarşi bitiş | MÖ 539 (son yerel kral) MÖ 484 veya MÖ 336/335 (son yerel asi) AD 81 (Kral olarak kaydedilmiş son yabancı hükümdar) AD 224 (Babil'de son Part kralı) |
Babil krallarının çoğu yabancı kökenliydi. Şehrin yaklaşık iki bin yıllık tarihi boyunca yerli Babil (Akat), Amorit, Kassit, Elam, Arami, Asur, Keldani, Pers, Yunan ve Part kökenli krallar tarafından yönetilmiştir. Bir kralın kültürel ve etnik kökeninin Babil'deki krallık algısı açısından önemli olmadığı anlaşılıyor; daha önemli olan, kralın geleneksel olarak Babil kralına atfedilen barışı ve güvenliği sağlamak, adaleti korumak, medeni haklara saygı göstermek, yasadışı vergilendirmeden kaçınmak, dini geleneklere saygı göstermek, tapınaklar inşa etmek, tapınaklarda tanrılara armağanlar sunmak ve kült düzenini korumak gibi görevleri yerine getirip getiremeyeceğiydi. Şehrin yabancı imparatorluklar tarafından yönetildiği dönemde Babil'in bağımsızlık ayaklanmalarının, bu imparatorlukların yöneticilerinin Babilli olmamasıyla pek ilgisi yoktur; daha çok yöneticilerin Babil'i nadiren ziyaret etmeleri ve şehrin ritüel ve geleneklerine katılmamalarıyla ilgilidir.
Babil'in son yerli kralı MÖ 556-539 yılları arasında hüküm süren Nabonidus'tur. Nabonidus'un yönetimiAhameniş İmparatorluğu'ndan II. Kiros'un Babil'i fethetmesiyle sona ermiştir. İlk Ahameniş kralları Babil'e önem vermeye ve 'Babil Kralı' ünvanını kullanmaya devam etmiş olsalar da, daha sonraki Ahameniş yöneticilerine bu ünvanın verilmesi muhtemelen Babilliler tarafından yapılmış bir şeydir; krallar bu ünvanı terk etmişlerdir. Babil katipleri, Part İmparatorluğu'nun zamanına kadar, Babil'i kontrol eden imparatorlukların yöneticilerini kendi kralları olarak tanımaya devam ettiler; bu tarihten sonra Babil yavaş yavaş terk edildi. Babil, Ahameniş fethinden sonra hiçbir zaman bağımsızlığını geri kazanamamış olsa da, Babilliler yabancı hükümdarları kovmak ve krallıklarını yeniden kurmak için MÖ 336/335 yıllarında isyancı Nidin-Bel döneminde gerçekleşen birkaç girişimde bulunmuşlardır.
Giriş
Kraliyet unvanları
Şehrin uzun tarihi boyunca, Babil ve krallığının hükümdarını belirtmek için çeşitli unvanlar kullanılmıştır; 'Babil valisi', ' Karduniyaş kralı' ve ' Sümer ve Akad kralı ' en yaygın unvanlardır. Unvanların birinin kullanılması diğerlerinin aynı anda kullanılamayacağı anlamına gelmemektedir. Örneğin, Yeni Asur Kralı III. Tiglat-Pileser (Babil'de h. 729-727 MÖ) Babil'de yukarıda belirtilen üç unvanın hepsini kullanmıştır.
- Babil Valisi (šakkanakki Bābili) - Babil'in siyasi hakimiyetini vurgular. Şehrin tarihinin büyük bir bölümünde, yöneticileri kendilerine kral yerine vali veya vali olarak atıfta bulundular. Bunun nedeni, Babil'in gerçek kralının resmen ulusal tanrısı Marduk olarak kabul edilmesiydi. Kraliyet unvanını açıkça talep etmeyerek, Babil yöneticileri şehrin tanrısına saygı gösterdiler. Yeni Asur kralı Sanherib'in (h. 705-681 MÖ) bu gelenekte özel bir kopuş olarak kaydedilmiştir, çünkü Babil kralı unvanını almıştır (šar Bābili), ve bu durum onun Babil'de yaygın bir şekilde olumsuz karşılanmasına katkıda bulunmuş olabilir.Ancak, šar Bābili Sanherib'in zamanından önceki bazı yazıtlarda, örneğin babası ve selefi II. Sargon'un (h. 710-705 MÖ Babil'de), bunu šakkanakki Bābili ile dönüşümlü olarak kullanmıştır. Sanherib'in halefleri öncelikli olarak šakkanakki Bābili kullansalar da bunun yerine šar Bābili kullandıklarına dair örnekler de vardır. Bu unvanlar daha sonraki Yeni Babil kralları tarafından da dönüşümlü olarak kullanılmıştır.
- Karduniaş Kralı (šar Karduniaš) - Güney Mezopotamya'nın tamamının yönetimini ifade eder. 'Karduniaş', Babil krallığı için kullanılan Kassit adıydı ve 'Karduniaş kralı' unvanı şehrin üçüncü hanedanı (Kassitler) tarafından kullanılmaya başlandı. Unvan, Kassitler Babil üzerindeki kontrolü kaybettikten uzun süre sonra bile kullanılmaya devam etti, örneğin yerli kral I. Nabu-shuma-ukin (h. y. MÖ 900-888) ve Yeni Asur kralı Esarhaddon (h. 681-669 MÖ).
- Sümer ve Akad Kralı (šar māt Šumeri u Akkadi) - tüm Güney Mezopotamya'nın yönetimini ifade eder. Başlangıçta, Babil'in kuruluşundan yüzyıllar önce Üçüncü Ur Hanedanlığı'nın (y. 2112-2004 civarı) kralları tarafından kullanılan bir unvan. Krallar bu ünvanı, kendilerini Sümer ve Akad medeniyetlerinin kültürü ve mirasına bağlamak ve ayrıca antik Akad İmparatorluğu sırasında elde edilen siyasi hegemonyayı iddia etmek için kullanıyorlardı. Unvan aynı zamanda coğrafi bir unvandı, çünkü Güney Mezopotamya tipik olarak Sümer (güney) ve Akad (kuzey) olmak üzere iki bölgeye ayrılmıştı, yani 'Sümer ve Akad kralı' tüm ülke üzerindeki yönetimi ifade ediyordu. Bu unvan, MÖ 539'da Yeni Babil İmparatorluğu'nun sonuna kadar Babil kralları tarafından kullanıldı ve ayrıca Babil'i fetheden ve MÖ 530'daki ölümüne kadar Babil'i yöneten II. Kiros tarafından da üstlenildi.
Rol ve meşruiyet
Babil kralları, yönetme haklarını Babil'in koruyucu tanrısı Marduk'un ilahi ataması ve şehrin rahiplerinin kutsaması yoluyla elde etmişlerdir. Marduk'un başlıca kült imgesi (genellikle tanrının kendisiyle bir tutulur), Marduk Heykeli, Yeni Yıl festivali sırasında tanrı tarafından krallık bahşedildiğini sembolize eden taçlarını Marduk'un "ellerinden" alan krallar için taç giyme törenlerinde önemli bir şekilde kullanılırdı. Kralın yönetimi ve Marduk'un Dünya'daki vasalı olarak rolü, her yıl bu dönemde, kralın her yıl Yeni Yıl Festivali'nin beşinci gününde tek başına Esagila'ya, yani Babil'in ana kült tapınağına girmesi ve baş rahiple görüşmesiyle yeniden teyit edilirdi. Başrahip kralın üzerindeki regaliayı alıp yüzüne tokat atıp ve Marduk'un heykelinin önünde diz çöktürdü. Kral daha sonra heykele halkına baskı yapmadığını ve yıl boyunca düzeni sağladığını söylerdi, ardından baş rahip (Marduk adına) kralın yönetimi için ilahi desteğin devam edebileceğini ve kraliyet kıyafetlerini geri verebileceğini söylerdi. Babil tapınaklarının koruyucusu olarak kral, cömertliğini Mezopotamya tanrılarına gösterir ve bu da karşılığında onun yönetimini güçlendirir ve ona yetkilerini verirdi.
Babil krallarının barış ve güvenliği sağlaması, adaleti koruması, medeni haklara saygı göstermesi, yasadışı vergilendirmeden kaçınması, dini geleneklere saygı göstermesi ve dini düzeni koruması bekleniyordu. Kralın hiçbir sorumluluk ve görevi onun etnik veya kültürel olarak Babil kökenli olmasını gerektirmiyordu. Babil'in kraliyet geleneklerine yeterince aşina olan herhangi bir yabancı bu ünvanı alabilirdi; ancak o zaman yerel rahiplerin ve yerel yazıcıların yardımına ihtiyaç duyabilirlerdi. birçok yabancı kral Babilliler'den destek görüp birkaç yerli kral da hor görülmesinden anlaşılacağı üzere etnik köken ve kültür, Babil'in krallık algısında önemli görünmüyordu. Bazı yabancı kralların yönetiminin Babilliler tarafından desteklenmemesi muhtemelen onların etnik veya kültürel geçmişleri değil daha çok Babil kralının geleneksel görevlerini gerektiği gibi yerine getirmedikleri ile alakalı olduğu düşünülmektedir.
Hanedanlar
Diğer monarşilerde olduğu gibi, Babil kralları da bir dizi kraliyet hanedanına ayrılmıştır; bu uygulama, antik Babillilerin kral listelerinde başlattıkları bir uygulamadır. Genel olarak kabul gören Babil hanedanları, tarihçilerin daha sonraki krallıklar ve imparatorluklardaki yönetici aileler için kullandıkları terimle aynı doğrultuda aile grupları olarak anlaşılmamalıdır. Babil'in ilk hanedanı, tüm hükümdarların akraba olduğu bir hanedan grubu oluşturmuş olsa da, MÖ birinci binyıldaki hanedanlar, özellikle E Hanedanı, tutarlı bir ailevi ilişki dizisi oluşturmamıştır. Babil anlamında, palû veya palê olarak çevrilen hanedan terimi, aynı etnik veya kabile grubundan (yani Kassit hanedanı), aynı bölgeden (yani Deniz Diyarı hanedanları) veya aynı şehirden (yani Babil ve İsin hanedanları) gelen bir dizi hükümdarla ilgiliydi. Bazı durumlarda, Eriba-Marduk (h. y. 769-760 civarı) gibi soyağacı açısından akraba olduğu bilinen krallar ve torunu II. Marduk-apla-iddina (h. MÖ 722-710 ve MÖ 703) farklı hanedanlara ayrıldı, ilki E Hanedanı'na, ikincisi ise (Üçüncü) Deniz Diyarı Hanedanı'na ait olarak belirlendi.
Kaynaklar
Mezopotamya'daki kazılarda ortaya çıkarılan çeşitli belgeler arasında kronoloji ve siyasi tarihin yeniden yapılandırılması açısından en önemli olanlar, 'kronografik metinler' başlığı altında toplanan kral listeleri ve kroniklerdir. Kraliyet isimlerinin ve saltanat tarihlerinin bir araya getirildiği, ayrıca sıklıkla krallar arasındaki ilişkiler gibi ek bilgilerin de tablo biçiminde düzenlendiği koleksiyonlar olduğu için Mezopotamya kral listeleri, hükümdarların dizilimini yeniden oluştururken özel bir öneme sahiptirler. Babil hükümdarları açısından ana belge, Babil Kral Listesi A, B ve C olarak isimlendirilen üç bağımsız belgeden oluşan Babil Kral Listesi'dir (BKL). Ana Babil Kral Listelerine ek olarak, Babil hükümdarlarını kaydeden ek kral listeleri de mevcuttur.
- (BKLa, BM 33332) - Yeni-Babil İmparatorluğu'nun kuruluşundan bir süre sonra yaratılan Babil Kral Listesi A, Babil'in Sumu-abum (h. y. MÖ 1894-1881) dönemindeki ilk hanedanından Kandalanu'ya (h. 648-627 MÖ) kadar olan ilk hanedanını kaydeder. Tabletin sonu kırık olduğundan, başlangıçta 'dan sonraki hükümdarları da listelediği ve muhtemelen Neo-Babil İmparatorluğu'nun krallarını da listelediği düşünülmektedir. Tüm hanedanlar yatay çizgilerle ayrılmıştır ve bu çizgilerin altında her hanedanın saltanat yıllarının toplamı ve hanedanların ürettiği kral sayısı kaydedilir. Neo-Babil yazısıyla yazılmıştır.
- (BKLb, BM 38122) - köken tarihi belirsiz, Yeni-Babil yazısıyla yazılmış. Babil Kral Listesi B, Babil'in ilk hanedanının krallarını ve Birinci Deniz Diyarı hanedanının krallarını kaydeder, alt simgeler bu hanedanlardaki kralların sayısını ve toplam saltanat sürelerini kaydeder. Birinci hanedan kralları için saltanat yılları kaydedilir, ancak Deniz Diyarı hanedanı kralları için atlanır. Krallar için kullanılan saltanat yılları, gerçek saltanat uzunluklarıyla tutarsızdır, muhtemelen yazarın listeyi yılların kaybolduğu veya hasar gördüğü bir belgeden kopyalamış olmasından dolayı. Liste, birinci hanedan krallarının ikisi hariç hepsinin soyağacı bilgilerini kaydeder, ancak Deniz Diyarı hanedan krallarından yalnızca ikisi için. Belge esasen iki hanedan için iki liste olduğundan, geç dönemde bilinmeyen bir amaçla daha uzun kral listelerinden kopyalanmış ve çıkarılmış olması mümkündür.
- (BKLc) - kısa bir metin, Yeni Babil yazısıyla yazılmıştır. Kral Listesi C, İsin'in ikinci hanedanı hakkında bir kaynak olarak önemlidir, çünkü korunan dokuz satırlık metnin ilk yedi satırı, bu hanedanın krallarının ve tarihlerinin dizisinin bir kısmını sağlar. Babil Kral Listesi B'deki karşılık gelen bölüm eksik korunmuştur. Liste, Isin hanedanının yedinci kralı Marduk-shapik-zeri (h. y. MÖ 1081-1069) ile sona erdiğinden, onun halefi Adad-apla-iddina'nın (h. y. MÖ 1068-1047) hükümdarlığı sırasında yazılmış olması mümkündür. Kısa uzunluğu ve alışılmadık şekli (düz olmaktan ziyade kavisli olması), bunun genç bir Babilli öğrenci tarafından kullanılan bir uygulama tableti olabileceğini düşündürmektedir.
- (ScKL) — bireysel tabletler ve örneklerden oluşan bir koleksiyon. Eşzamanlı Kral Listesi iki sütundan oluşuyor ve Babil ve Asur krallarını birlikte kaydediyor, yan yana kaydedilen kralların da büyük olasılıkla aynı dönemde yaşamış oldukları varsayılıyor. Diğer belgelerin çoğundan farklı olarak, bu liste genellikle saltanat yıllarını ve soyağacı bilgilerini içermez, ancak Asur ve Babil kralları altındaki birçok baş yazıcıyı içermesi bakımından da farklılık gösterir. Listenin bilinen en eski kısmına sahip tablet, Asur kralı Erishum I (belirsiz saltanat tarihleri) ve Babil kralı Sumu-la-El (h. y. MÖ 1880-1845) ile başlar. Bilinen son kısım Asur'da Ashur-etil-ilani (h. 631-627 MÖ), Babil'de ise Kandalanu ile son bulmaktadır. Yeni Asur alfabesiyle yazıldığına göre, Yeni Asur İmparatorluğu'nun sonlarına doğru oluşturulmuş olabilir.
- (UKL, IM 65066) — Bu kral listesinin korunan kısmı Asur döneminde Kandalanu'dan Selefkî döneminde II. Seleukos'a (h. 246-225 MÖ) kadar olan yöneticileri kaydeder.
- Helenistik dönem Babil Kral Listesi (BM 35603) — MÖ 141'den sonraki bir tarihte Babil'de yazılmıştır, İskender (h. 331-323 MÖ Babil'de) yönetimindeki Babil'deki Helenistik yönetimin başlangıcından II. Dimitrios (h. 145-141 MÖ Babil'de) yönetimindeki Selefkî yönetiminin sonuna ve Part İmparatorluğu tarafından Babil'in fethine kadar olan yöneticileri kaydeder. I. Seleukos'tan (h. 305-281 MÖ) önceki ve IV. Antiohos'tan (h. 175-164 MÖ) sonraki girişler hasarlı ve parçalıdır.
Babil yılları, hüküm süren kralın ve o anki hükümdarlık yılının ismiyle anıldığı için, Babil'de yazılmış ekonomik, astronomik ve edebi çivi yazısı metinlerindeki tarih formülleri de oldukça önemli ve yararlı kronolojik veriler sağlar.
Yeni Babil İmparatorluğu'ndan Sonraki Krallık
Yukarıda anlatılan kral listelerine ek olarak, çivi yazılı yazıtlar ve tabletler, Babillilerin Yeni Babil İmparatorluğu'nun yıkılmasından sonra Part İmparatorluğu'nun (MÖ 141 - MS 224) yanısıra Ahameniş (MÖ 539-331), Argead (MÖ 331-310) ve Selefkî (MÖ 305-141) imparatorluklarının yönetimi boyunca yabancı Babil yöneticilerini meşru hükümdarları olarak tanımaya devam ettiklerini güvenle ortaya koymaktadır.
İlk Ahameniş kralları Babil kültürüne ve tarihine büyük saygı duyuyorlardı ve Babil'i kendi krallıklarıyla kişisel bir birliğe benzer bir şekilde birleşmiş ayrı bir varlık veya krallık olarak görüyorlardı. Buna rağmen Babilliler, ülkeleri Yeni Asur İmparatorluğu'nun (MÖ 722-626) yönetimi altındayken Asur yönetimine karşı duydukları öfke gibi, Ahameniş yönetimine karşı da öfke duymaya başlayacaklardı. Babil'in Ahamenişler'e olan kızgınlığının büyük ihtimalle Ahamenişler'in yabancı olmasıyla pek ilgisi yoktu; daha çok Ahameniş krallarının, yerleşik Babil geleneklerine uygun olarak Babil kralının görevlerini gerektiği gibi yerine getiremeyecekleri düşünülüyordu. Bu algı daha sonra hem Asurlular hem de Ahamenişler tarafından deneyimlenen bir sorun olan Babil isyanlarının sık sık yaşanmasına yol açmıştır. Asur ve Ahameniş imparatorluklarının başkentleri başka yerlerde olduğundan, bu yabancı krallar şehrin ritüellerine düzenli olarak katılmıyorlardı (bu da ritüellerin geleneksel şekilde kutlanamayacağı anlamına geliyordu) ve tapınaklar inşa ederek ve şehrin tanrılarına kült armağanları sunarak Babil kültlerine olan geleneksel görevlerini nadiren yerine getiriyorlardı. Kralların bu görevlerini yerine getirmemeleri Babil'in gerçek kralları olarak kabul edilmeleri için gerekli ilahi desteğe sahip olmadıkları şeklinde yorumlanmış olabilir.
İlk Ahameniş krallarının yalnızca Babil'de değil, imparatorluklarının her yerinde kullandıkları standart saltanat unvanı 'Babil ve topraklarının kralı' idi. Babil unvanı, Ahameniş Kralı I. Serhas (h. 486-465 MÖ) büyük bir Babil ayaklanmasını bastırmak zorunda kaldıktan sonra kalkmıştır. Serhas ayrıca daha önce büyük olan Babil satraplığını daha küçük alt birimlere böldü ve bazı kaynaklara göre intikam amacıyla şehre zarar verdi. Kendi kraliyet yazıtlarında resmen 'Babil kralı' ünvanını kullanan son Ahameniş kralı, I. Serhas'ın oğlu ve halefi I. Artaserhas (h. 465-424 MÖ) görünmektedir. I. Artaserhas'ın iktidarından sonra hükümdarların bu ünvanı kullandıklarına dair çok az örnek vardır, ancak Babilliler bu ünvanı yöneticilerine atfetmeye devam etmişlerdir. Selefkî döneminde bir kral tarafından 'Babil kralı' ifadesinin resmi olarak açık bir şekilde kullanıldığı bilinen tek örnek, Antiohos silindirinde bulunmaktadır. Bu kil silindirde, I. Antiohos'un (h. 281-261 MÖ) kendisini ve babası Selefkî I Nikator'u (h. 305-281 MÖ), 'Babil kralı' unvanının yanı sıra çeşitli diğer antik Mezopotamya unvanları ve onursal ifadelerle anmaktadır. Selefkî kralları Babil geleneklerine ve kültürüne saygı göstermeye devam ettiler; birkaç Selefkî kralının Babil'de "Marduk'a hediyeler verdiği" kaydedildi ve Yeni Yıl Festivali hala çağdaş bir olay olarak kaydediliyor. Festivalin kutlandığı bilinen son zamanlardan biri MÖ 188 yılında ritüellere önemli ölçüde katılan Selefkî Kralı III. Antiohos (h. 222, 187) zamanında olmuştur. Helenistik dönemden (yani Grek Argeadlar ve Selefkî yönetimi) itibaren, Yunan kültürü Babil'de yerleşti, ancak Oelsner'e (2014) göre, Helenistik kültür "MS 2. yüzyıla kadar belirli alanlarda ve bölgelerde varlığını sürdüren antik Babil kültürüne derinlemesine nüfuz etmedi".
Part İmparatorluğu döneminde Babil, büyük bir kent merkezi olmaktan giderek uzaklaşmış ve eski Babil kültürü azalmıştır. Yakındaki ve daha yeni imparatorluk başkentleri olan Seleukia ve daha sonra Tizpon şehirleri antik şehri gölgede bırakmış ve bölgedeki güç merkezleri haline gelmişlerdir. Babil, Part yönetiminin ilk yüzyılında veya daha sonrasında hala önemliydi ve çivi yazılı tabletler Part krallarının yönetimini tanımaya devam etmiştir. Babil belgelerinde Part krallarına uygulanan standart unvan formülü " ar-ša-kâ LUGAL.LUGAL.MEŠ " (Aršakâ šar šarrāni, "Arşak, kralların kralı") idi. Part dönemine ait birçok tablet, tarih formüllerinde kralın yanında görevdeki Part kralının kraliçesinden de söz ediyor; bu, kadınların Babil'in hükümdarı olarak resmen tanındığı ilk zamanlardır. Part döneminde Babil'den günümüze ulaşan az sayıda belge, Part krallarının çoğunlukla şehirde bulunmaması ve Babillilerin kültürlerinin yavaş yavaş kaybolduğunu fark etmesiyle Babil'de artan bir endişe ve yabancılaşma hissinin varlığını göstermektedir.
Babil'in tam olarak ne zaman terk edildiği bilinmemektedir. MS 50 yılında Romalı yazar Yaşlı Plinius, Seleukia'ya yakınlığın Babil'i "çorak bir çoraklığa" dönüştürdüğünü yazmış ve doğuya yaptıkları seferler sırasında Roma imparatorları Trajan (MS 115'te) ve Septimius Severus'un (MS 199'da) şehri yıkılmış ve terk edilmiş halde bulduklarını iddia etmiştir. Arkeolojik kanıtlar ve Abba Arikha'nın ( y.MS 219) en azından Babil tapınaklarının 3. yüzyılın başlarında hala aktif olabileceğini gösteriyor. Eğer o dönemde eski Babil kültüründen geriye kalan herhangi bir kalıntı kalmış olsaydı, bunlar y. MS 230 civarında Sasani İmparatorluğu'nda gerçekleşen dini reformlar sonucunda kesin olarak ortadan kaldırılmış olmalıdır.
Kaynakların yetersizliği ve Babil'in ne zaman terk edildiğinin bilinmemesi nedeniyle Babilliler tarafından kral olarak tanınan son hükümdarın kim olduğu bilinmemektedir. Bilinen son çivi yazılı tablet, Uruk'ta bulunan ve MS 79/80 yıllarına tarihlenen W22340a'dır. Tablet LUGAL (kral) kelimesini korumuştur ve bu da Babillilerin bu noktada hala bir kralı tanıdığını göstermektedir. Bu dönemde Babil, Partların rakip kralı (yani gaspçı) III. Erdevân tarafından yönetiliyordu. Modern tarihçiler, hükümdarlık soyunun nerede son bulduğu konusunda ikiye bölünmüş durumdadırlar. Spar ve Lambert (2005), Babilliler tarafından tanınan krallar listesine MS 1. yüzyıldan sonra hiçbir hükümdarı dahil etmediler, ancak Beaulieu (2018), 'Babil'in XIV. Hanedanı'nın (kentin hükümdarları olarak Partlar için kullandığı isimlendirme) MS 3. yüzyılın başlarında Babil'deki Part egemenliğinin sonuna kadar sürdüğünü düşünmektedir.
Çivi yazısıyla yazılmış isimler
Aşağıdaki listede Akadca'daki tüm kralların isimleri ve Akadca isimlerin çivi yazısı işaretlerine nasıl çevrildiği yer almaktadır. II. Burnaburiash'ın (y. h. 1359-1333 MÖ) yılları Kassit hanedanının (III. Hanedan) döneminde Sümerce, yazıtlarda ve resmi belgelerde kullanılan baskın dildi; II. Kurigalzu'nun (y.h. 1332, 1338 MÖ) ve bundan sonra yazıtlarda ve belgelerde Sümerce'nin yerini almıştır. Tutarlılık amacıyla ve birkaç kral ve isimlerinin yalnızca II. Burnaburiash'in saltanatından yüzyıllar sonra Akadca yazılmış kral listelerinden bilinmesi nedeniyle, bu liste kraliyet isimleri için Sümerce yerine yalnızca Akadcayı kullanmıştır; ancak bu, II. Burnaburiash'den önceki yöneticiler için anakroniktir.
Aynı kişiden söz edilse bile, Akadcada aynı ismin birkaç farklı yazılışının olması alışılmadık bir durum değildir. Bunu örneklendirmek için aşağıdaki tabloda II. Nebukadnezar'ın (h. 605-562 MÖ) Akadca (Nabû-kudurri-uṣur) olarak yazılmıştır. Aşağıdaki kral listesi mümkün olduğunca daha özlü yazım biçimleri kullanmış ve esas olarak tarih formüllerinde ve kral listelerinde isimlerin gösterimi temel alınmıştır.
Özlü yazım (kral listeleri) | Ayrıntılı yazım (bina yazıtları) |
---|---|
Nabû - kudurri - uṣur | Na - bi - um - ku - du - ur - ri - u - ṣu - ur |
Aynı yazım şekli kullanılsa bile, çivi yazısı işaretlerinin birkaç farklı yazısı da vardı: Bir isim, aynı şekilde yazılsa bile, Eski Babil işaretlerinde Neo-Babil işaretlerine veya Neo-Asur işaretlerine kıyasla önemli ölçüde farklı görünüyordu. Aşağıdaki tabloda, kullanılan işaretlere bağlı olarak Akadca'da (Antiʾukusu) Antiohos isminin farklı versiyonları gösterilmektedir. Aşağıdaki kral listesinde Yeni Babil ve Yeni Asur işaretleri kullanılmıştır; çünkü bu yazılar kral listelerinde öncelikli olarak kullanılan işaretlerdir.
Tarih formülleri (Yeni Babil işaretleri) | Antiohos silindiri | Antiohos silindiri (Yeni Babil işaretleri) | Antiohos silindiri (Neo-Asur işaretleri) |
---|---|---|---|
An - ti - ʾ - i - ku - su | An - ti - ʾ - ku - us | An - ti - ʾ - ku - us | An - ti - ʾ - ku - us |
I. Hanedan (Amorit), MÖ 1894-1595
BKLb'de, bu hanedanın yerel adı basitçe palû Babili ('Babil hanedanı') olarak geçer. Modern tarihçiler, onu daha sonra Babil'i yöneten diğer hanedanlardan ayırt etmek için bu hanedandan sıklıkla 'Birinci Babil Hanedanı' olarak bahsederler. Bazı tarihçiler, kralların Amorit kökenli olması nedeniyle bu hanedandan Amorit Hanedanı olarak söz ederler. Kral listesi son kral Samsu-Ditana için 31 yıllık bir saltanat süresi verirken, Babil'deki yıkım tabakası onun 26. yılına tarihlenirken daha sonraki kaynaklara ulaşılamamaktadır.
Kral | Akadca | Başlangıç | Bitiş | Veraset | Kaynak |
---|---|---|---|---|---|
Sumu-abum | Šumu-abum | y. MÖ 1894 | y. MÖ 1881 | BKLa and BKLb'de Babil'in ilk kralı | |
Sumu-la-El | Šumu-la-El | y. MÖ 1880 | y. MÖ 1845 | Belirsiz veraset | |
Sabium | Sabūm | y. MÖ 1844 | y. MÖ 1831 | Sumu-la-El'in oğlu | |
Apil-Sin | Apil-Sîn | y. MÖ 1830 | y. MÖ 1813 | Sabium'un oğlu | |
Sin-Muballit | Sîn-Muballit | y. MÖ 1812 | y. MÖ 1793 | Apil-Sin'in oğlu | |
Hammurabi | Ḫammu-rāpi | y. MÖ 1792 | y. MÖ 1750 | Sin-Muballit'in oğlu | |
Samsu-iluna | Šamšu-iluna | y. MÖ 1749 | y. MÖ 1712 | Hammurabi'nin oğlu | |
Abi-Esuh | Abī-Ešuḫ | y. MÖ 1711 | y. MÖ 1684 | Samsu-iluna'nın oğlu | |
Ammi-Ditana | Ammi-ditāna | y. MÖ 1683 | y. MÖ 1647 | Abi-Eshuh'ın oğlu | |
Ammi-Şaduqa | Ammi-Saduqa | y. MÖ 1646 | y. MÖ 1626 | Ammi-Ditana'nın oğlu | |
Samsu-Ditana | Šamšu-ditāna | y. MÖ 1625 | y. MÖ 1595 | Ammi-Saduqa'nın oğlu |
II. Hanedan (Birinci Deniz Diyarı), MÖ 1725-1475
Hem BKLa hem de BKLb bu hanedandan palû Urukug ('Urukug hanedanı') olarak bahseder. Hanedanlığın çıkış noktasının şehri olduğu tahmin edilektedir. Bazı edebi kaynaklar bu hanedanın bazı krallarından 'Deniz Diyarı kralları' olarak söz eder ve bu nedenle modern tarihçiler bu hanedanı Deniz Diyarı hanedanı olarak isimlendirir. Birinci Deniz Diyarı Hanedanı olarak isimlendirilmesi, Babillilerin aslında 'Deniz Diyarı' olarak isimlendirdiği V. Hanedan'dan onu ayırır. Bu hanedan, I. Hanedan ve III. Hanedan ile örtüşmektedir ve bu krallar aslında Babil'in kendisini değil, Babil'in güneyindeki bölgeyi (Deniz Diyarı) yönetmektedir. Örneğin, bu hanedanın kralı Gulkişar aslında I. Hanedan'ın son kralı Samsu-Ditana ile aynı zamanda hüküm sürmüştür. Hanedanlığın daha sonraki yazıcılar tarafından Babil'in hanedanlık tarihine dahil edilmesinin nedeni, bir süre Babil'i kontrol etmesi; Babil'in bazı kısımlarını kontrol etmesi; güçlü bir şekilde etkilemesi veya zamanının Babil'deki en istikrarlı gücü olması olabilir. Aşağıda listelenen tarihler oldukça belirsizdir ve Beaulieu'da (2018) hanedan için listelenen zaman aralığını takip eder, y. MÖ 1725-1475, ayrıca Beaulieu (2018) tarafından verilen gibi, bireysel tarihler kralların hükümdarlıklarının uzunluklarına dayanmaktadır.
Kral | Akadca | Başlangıç | Bitiş | Veraset | Kaynak |
---|---|---|---|---|---|
Ilum-ma-ili | Ilum-ma-ilī | y. MÖ 1725 | ?? | Belirsiz veraset | |
Itti-ili-nibi | Itti-ili-nībī | ?? | Belirsiz veraset | ||
... | — | ?? | Belirsiz veraset | ||
Damqi-ilişu | Damqi-ilišu | [26 yıl(?)] | Belirsiz veraset | ||
Işkibal | Iškibal | [15 yıl] | Belirsiz veraset | ||
Şuşuşi | Šušši | [24 yıl] | Işkibal'in kardeşi | ||
Gulkişar | Gulkišar | [55 yıl] | Belirsiz veraset | ||
mDIŠ-U-EN | [Belirsiz okuma] | ?? | Belirsiz veraset | ||
Peşgaldarameş | Pešgaldarameš | y. MÖ 1599 | y. MÖ 1549 | Gulkişar'ın oğlu | |
Ayadaragalama | Ayadaragalama | y. MÖ 1548 | y. MÖ 1520 | Peshgaldaramesh'in oğlu | |
Akurduana | Akurduana | y. MÖ 1519 | y. MÖ 1493 | Belirsiz veraset | |
Melamkurkurra | Melamkurkurra | y. MÖ 1492 | y. MÖ 1485 | Belirsiz veraset | |
Ea-gamil | Ea-gamil | y. MÖ 1484 | y. MÖ 1475 | Belirsiz veraset |
III. Hanedan (Kasit), MÖ 1729–1155
Bu hanedanın BKLa'daki adının kaydı kaybolmuştur, ancak diğer Babil kaynakları bundan palû Kaššī ('Kassit hanedanı') olarak bahsetmektedir. Bu hanedanın ilk yöneticilerinin, yani Karaindaş'tan önceki kralların sıralamasının ve adlarının yeniden yapılandırılması zor ve tartışmalıdır. Kral listeleri bu noktada hasar görmüş durumdadır ve korunan kısımlar birbirleriyle çelişiyor gibi görünmektedir: örneğin, BKLa'da, Eşzamanlı Kral Listesi'nde ihmal edilen, I. Kaştiliaş ile Abi-Rattash arasında bir kral yer alırken, Eşzamanlı Kral Listesi'nde BKLa'da ihmal edilen, II. Kaştiliaş, Abi-Rattash ile Urzigurumash arasında yer almaktadır. Ayrıca, kral listelerinde bu hanedana atfedilen en eski kralların aslında Babil'i yönetmemiş olmaları, ancak daha sonraki yöneticilerin ataları oldukları için eklenmiş olmaları da olası görünmektedir. Babil, ilk Deniz Diyarı hanedanının son kralı Ea-gamil'i yenen Ulamburiash'ın hükümdarlığına kadar tam olarak birleştirilip bir araya getirilememiştir.
Kral | Akadca | Başlangıç | Bitiş | Veraset | Kaynak |
---|---|---|---|---|---|
Gandash | Gandaš | y. MÖ 1729 | y. MÖ 1704 | Belirsiz veraset | |
I. Agum | Agum | y. MÖ 1703 | y. MÖ 1682 | Gandash'ın oğlu | |
I. Kashtiliash | Kaštiliašu | y. MÖ 1681 | y. MÖ 1660 | I. Agum'un oğlu | |
... | — | y. MÖ 1659 | ?? | Belirsiz veraset | |
Abi-Rattash | Abi-Rattaš | ?? | I. Kashtiliash'ın oğlu | ||
II. Kashtiliash | Kaštiliašu | ?? | Belirsiz veraset | ||
Urzigurumash | Ur-zigurumaš | ?? | Abi-Rattash'in soyu (?) | ||
II. Agum | Agum-Kakrime | ?? | Urzigurumash'ın oğlu | ||
Harba-Shipak | Ḫarba-Šipak | ?? | Belirsiz veraset | ||
Shipta'ulzi | Šipta’ulzi | ?? | Belirsiz veraset | ||
... | — | ?? | Belirsiz veraset | ||
I. Burnaburiash | Burna-Buriaš | y. MÖ 1530 | y. MÖ 1500 | Belirsiz veraset, en eski Kassit hükümdarı, Babil'i yönettiği konusunda güvenle kanıtlanmıştır | |
Ulamburiash | Ulam-Buriaš | [y. MÖ 1475] | I. Burnaburiash'ın oğlu (?), ilk Deniz Diyarı Hanedanı'nın son kralı Ea-gamil'i yenerek Babil'i yeniden birleştirdi | ||
III. Kashtiliash | Kaštiliašu | ?? | I. Burnaburiash'ın oğlu (?) | ||
III. Agum | Agum | ?? | III. Kashtiliash'ın oğlu | ||
Kadashman-Sah | Kadašman-Saḫ | ?? | Belirsiz veraset, III. Agum ile ortak hükümdar? | ||
Karaindash | Karaindaš | [y. MÖ 1415] | Belirsiz veraset | ||
I. Kadashman-Harbe | Kadašman-Ḫarbe | [y. MÖ 1400] | Karaindash'ın oğlu (?) | ||
I. Kurigalzu | Kuri-Galzu | ?? | I. Kadashman-harbe'nin oğlu | ||
I. Kadashman-Enlil | Kadašman-Enlil | y. MÖ 1374 | y. MÖ 1360 | I. Kurigalzu'nun oğlu (?) | |
Burnaburiash II | Burna-Buriaš | y. MÖ 1359 | y. MÖ 13333 | I. Kadashman-Enlil'in oğlu (?) | |
Kara-hardash | Kara-ḫardaš | y. MÖ 1333 | y. MÖ 1333 | II. Burnaburiash'in oğlu (?) | |
Nazi-Bugash | Nazi-Bugaš | y. MÖ 1333 | y. MÖ 1333 | Gaspçı, diğer krallarla ilgisi yok | |
II. Kurigalzu | Kuri-Galzu | y. MÖ 1332 | y. MÖ 1308 | II. Burnaburiash'in oğlu | |
Nazi-Maruttash | Nazi-Maruttaš | y. MÖ 1307 | y. MÖ 1282 | II. Kurigalzu'nun oğlu | |
Kadashman-Turgu | Kadašman-Turgu | y. MÖ 1281 | y. MÖ 1264 | Nazi-Maruttash'ın oğlu | |
II. Kadashman-Enlil | Kadašman-Enlil | y. MÖ 1263 | y. MÖ 1255 | Kadashman-Turgu'nun oğlu | |
Kudur-Enlil | Kudur-Enlil | y. MÖ 1254 | y. Mö 1246 | II. Kadashman-Enlil'in oğlu | |
Shagarakti-Shuriash | Šagarakti-Šuriaš | y. MÖ 1245 | y. MÖ 1233 | Kudur-Enlil'in oğlu | |
Kashtiliash IV | Kaštiliašu | y. MÖ 1232 | y. MÖ 1225 | Shagarakti-Shuriash'in oğlu | |
Enlil-nadin-shumi | Enlil-nādin-šumi | y. MÖ 1224 | y. MÖ 1224 | Belirsiz veraset | |
II. Kadashman-Harbe | Kadašman-Ḫarbe | y. MÖ 1223 | y. MÖ 1223 | Belirsiz veraset | |
Adad-shuma-iddina | Adad-šuma-iddina | y. MÖ 1222 | y. MÖ 1217 | Belirsiz veraset | |
Adad-shuma-usur | Adad-šuma-uṣur | y. MÖ 1216 | y. MÖ 1187 | IV. Kashtiliash'in oğlu (?) | |
II. Meli-Şipak | Meli-Šipak | y. MÖ 1186 | y. MÖ 1172 | Adad-shuma-usur'ın oğlu | |
I. Marduk-apla-iddina | Marduk-apla-iddina | y. MÖ 1171 | y. MÖ 1159 | Meli-Shipak'ın oğlu | |
Zababa-shuma-iddin | Zababa-šuma-iddina | y. MÖ 1158 | y. MÖ 1158 | Belirsiz veraset | |
Enlil-nadin-ahi | Enlil-nādin-aḫe | y. MÖ 1157 | y. MÖ 1155 | Belirsiz veraset |
IV. Hanedan (2. Isin), MÖ 1153-1022
BKLa'ya göre bu hanedanın yerel adı palû Išin ('Isin hanedanı'). Hanedanlığın çıkış noktasının İsin şehri olduğu tahmin edilmektedir. Modern tarihçiler bu hanedanı, onu antik Sümer İsin hanedanından ayırmak için İsin'in ikinci hanedanı olarak isimlendirirler. Daha önceki araştırmalar, bu hanedanın ilk kralı Marduk-kabit-ahheshu'nun saltanatının ilk yıllarını son Kassit kralıyla aynı anda yönettiğini varsayıyordu; ancak son araştırmalar durumun böyle olmadığını gösteriyor. Bu liste, Beaulieu'ya (2018) göre bu hanedanın krallarının revize edilmiş kronolojisini takip ediyor; bu da sonraki hanedanların tarihlerinin de revize edilmesi anlamına geliyor.
Kral | Akadca | Başlangıç | Bitiş | Veraset | Kaynak |
---|---|---|---|---|---|
Marduk-kabit-ahheshu | Marduk-kabit-aḫḫēšu | y. MÖ 1153 | y. MÖ 1136 | Belirsiz veraset | |
Itti-Marduk-balatu | Itti-Marduk-balāṭu | y. MÖ 1135 | y. MÖ 1128 | Marduk-kabit-ahheshu'nun oğlu | |
Ninurta-nadin-shumi | Ninurta-nādin-šumi | y. MÖ 1127 | y. MÖ 1122 | Itti-Marduk-balatu'nun akrabası (?) | |
I. Nebukadnezar | Nabû-kudurri-uṣur | y. MÖ 1121 | y. MÖ 1100 | Ninurta-nadin-shumi'nin oğlu | |
Enlil-nadin-apli | Enlil-nādin-apli | y. MÖ 1099 | y. MÖ 1096 | I. Nebukadnezar'ın oğlu | |
Marduk-nadin-ahhe | Marduk-nādin-aḫḫē | y. MÖ 1095 | y. MÖ 1078 | Ninurta-nadin-shumi'nin oğlu, Enlil-nadin-apli'den tahtı gasp etmiştir | |
Marduk-shapik-zeri | Marduk-šāpik-zēri | y. MÖ 1077 | y. MÖ 1065 | Marduk-nadin-ahhe'nin oğlu (?) | |
Adad-apla-iddina | Adad-apla-iddina | y. MÖ 1064 | y. MÖ 1043 | Gaspçı, önceki krallar ile bir bağı yok | |
Marduk-ahhe-eriba | Marduk-aḫḫē-erība | y. MÖ 1042 | y. MÖ 1042 | Belirsiz veraset | |
Marduk-zer-X | Marduk-zēra-[—] | y. MÖ 1041 | y. MÖ 1030 | Belirsiz veraset | |
Nabu-shum-libur | Nabû-šumu-libūr | y. MÖ 1029 | y. MÖ 1022 | Belirsiz veraset |
V. Hanedan (2. Deniz Diyarı), MÖ 1021–1001
BKLa'ya göre bu hanedanın yerel adı palû tamti ('Deniz Diyarı Hanedanı'). Modern tarihçiler, onu II. Hanedan'den ayırmak için ona 2. Deniz Diyarı hanedanı adını veriyorlar.
Kral | Akadca | Başlangıç | Bitiş | Veraset | Kaynak |
---|---|---|---|---|---|
Simbar-şipak | Simbar-Šipak | y. MÖ 1021 | y. MÖ 1004 | Muhtemelen Kassit kökenli, Belirsiz veraset | |
Ea-mukin-zeri | Ea-mukin-zēri | y. MÖ 1004 | y. MÖ 1004 | Muhtemelen Kassit soyundan (Bit-Hashmar klanı), Simbar-Shipak'tan tahtı gasp etti | |
Kaşşu-nadin-ahi | Kaššu-nādin-aḫi | y. MÖ 1003 | y. MÖ 1001 | Muhtemelen Kassit kökenli, Simbar-şipak'ın oğlu. |
VI. Hanedan (Bazi), MÖ 1000–981
BKLa bu hanedandan palû Bazu ('Baz hanedanı') olarak bahseder ve Dynastic Chronicle buna palû palû Bīt-Bazi ('Bit-Bazi hanedanı') der. Bit-Bazi, Kassite döneminde varlığı kanıtlanmış bir klandı. Hanedanlığın isminin ya Baz şehrinden ya da o şehrin efsanevi kurucusu Bazi'nin soyundan gelmesi muhtemeldir.
Kral | Akadca | Başlangıç | Bitiş | Veraset | Kaynak |
---|---|---|---|---|---|
Eulmaş-şakin-şumi | Eulmaš-šākin-šumi | y. MÖ 1000 | y. MÖ 984 | Muhtemelen Kassit soyundan (Bit-Bazi klanı), belirsiz veraset | |
I. Ninurta-kudurri-usur | Ninurta-kudurrῑ-uṣur | y. MÖ 983 | y. MÖ 981 | Muhtemelen Kassit soyundan (Bit-Bazi klanı), belirsiz veraset | |
Şirikti-şuqamuna | Širikti-šuqamuna | y. MÖ 981 | y. MÖ 981 | Muhtemelen Kassit soyundan (Bit-Bazi klanı), I. Ninurta-kudurri-usur'un kardeşi |
VII. Hanedan (Elam), MÖ 980–975
BKLa, Mar-biti-apla-usur'u yatay çizgilerle diğer krallardan hanedan olarak ayırır ve onu kendi hanedanına ait olarak işaretler. Hanedanlık Tarihi de onu kendi içinde gruplandırır ve hanedanından (sadece onu içeren) palû Elamtu ('Elam hanedanı') olarak bahseder.
Kral | Akadca | Başlangıç | Bitiş | Veraset | Kaynak |
---|---|---|---|---|---|
Mar-biti-apla-usur | Mār-bīti-apla-uṣur | y. MÖ 980 | y. MÖ 975 | Elam veya daha büyük olasılıkla Elam kökenli, belirsiz veraset |
VIII. Hanedan (E), MÖ 974–732
BKLa'ya göre, bu hanedanın yerel adı palû E ('E hanedanı') idi. 'E'nin anlamı açık değildir, ancak büyük olasılıkla Babil şehrine bir göndermedir, bu da ismin 'Babil hanedanı' olarak yorumlanması gerektiği anlamına gelir. E hanedanı zamanı büyük bir istikrarsızlık zamanıydı ve bu hanedan altında bir araya gelen ilgisiz krallar bile tamamen farklı etnik gruplara aitti. Başka bir Babil tarihi çalışması olan Dynastic Chronicle (sadece parça parça korunmuş olsa da), bu hanedanı bir dizi kısa, daha küçük hanedanlara ayırır.
Kral | Akadca | Başlangıç | Bitiş | Veraset | Kaynak |
---|---|---|---|---|---|
Nabu-mukin-apli | Nabû-mukin-apli | y. MÖ 974 | y. MÖ 939 | Babilli, belirsiz veraset | |
II. Ninurta-kudurri-usur | Ninurta-kudurrῑ-uṣur | y. MÖ 939 | y. MÖ 939 | Babilli, Nabu-mukin-apli'nin oğlu | |
Mar-biti-ahhe-iddina | Mār-bῑti-aḫḫē-idinna | y. MÖ 938 | ?? | Babilli, Nabu-mukin-apli'nin oğlu | |
Shamash-mudammiq | Šamaš-mudammiq | ?? | y. MÖ 901 | Babilli, belirsiz veraset | |
I. Nabu-şuma-ukin | Nabû-šuma-ukin | y. MÖ 900 | y. MÖ 887 | Babilli, belirsiz veraset | |
Nabu-apla-iddina | Nabû-apla-iddina | y. MÖ 886 | y. MÖ 853 | Babilli, I. Nabu-shuma-ukin'in oğlu | |
I. Marduk-zakir-şumi | Marduk-zâkir-šumi | y. MÖ 852 | y. MÖ 825 | Babilli, Nabu-apla-iddina'nın oğlu | |
Marduk-balassu-iqbi | Marduk-balāssu-iqbi | y. MÖ 824 | MÖ 813 | Babilli, I. Marduk-zakir-şumi'nin oğlu | |
Baba-aha-iddina | Bāba-aḫa-iddina | MÖ 813 | MÖ 812 | Babilli, belirsiz veraset | |
Babil Fetret Dönemi (en az dört yıl) | |||||
Ninurta-apla-X | Ninurta-apla-[—] | ?? | Babilli, belirsiz veraset | ||
Marduk-bel-zeri | Marduk-bēl-zēri | ?? | Babilli, belirsiz veraset | ||
Marduk-apla-usur | Marduk-apla-uṣur | ?? | y. MÖ 769 | Belirsiz bir kabilesinin Keldani şefi, belirsiz veraset | |
Eriba-Marduk | Erība-Marduk | y. MÖ 769 | y. MÖ 760 | Bit-Yakin kabilesinin Keldani şefi, belirsiz veraset | |
Nabu-shuma-ishkun | Nabû-šuma-iškun | y. MÖ 760 | 748 BC | Bit-Dakkuri kabilesinin Keldani şefi, belirsiz veraset | |
Nabonassar | Nabû-nāṣir | MÖ 748 | MÖ 734 | Babilli, belirsiz veraset | |
Nabu-nadin-zeri | Nabû-nādin-zēri | MÖ 734 | MÖ 732 | Babilli, Nabonassar'ın oğlu | |
II. Nabu-shuma-ukin | Nabû-šuma-ukin | MÖ 732 | MÖ 732 | Babilli, belirsiz veraset |
- not: Babil Kral Listesi A, E hanedanının 17 kralının adını kaydeder, ancak daha sonra hanedanın 22 kraldan oluştuğunu belirtir. Bu tutarsızlık bir yazıcı hatası olarak açıklanabilir, ancak dizide başka krallar da olması mümkündür. Liste kritik noktalarda kesilmiştir ve isimleri bu nedenle günümüze ulaşmayan beş ek kralın, Babil ara döneminin sonu ile Ninurta-apla-X'in saltanatı arasına eklenmiş olması mümkündür. Modern tarihçiler Babil hükümdarlarını sıralarken, Baba-aha-iddina'nın tahttan indirilmesinden sonra hüküm süren ilk kralın Ninurta-apla-X olduğu görülmektedir.
IX. Hanedan (Asur), MÖ 732–626
'IX. Hanedan' terimi, geniş anlamda, Yeni Asur İmparatorluğu tarafından yönetildiği dönemde Babil'in yöneticilerini ifade etmek için kullanılır. Bu hanedan, hem Adaside hanedanının hem de sonraki Sargonid hanedanının Asur krallarının yanı sıra, hanedan dışı çeşitli vasal ve isyancı kralları da içerir. BKLa'da hanedanları ayırmak için kullanılan çizgilerin, listedeki diğer yerlerde kullanılması nedeniyle, modern bilim insanları tarafından sıklıkla bir hanedan olarak gruplandırılırlar. BKLa ayrıca bazı krallara bireysel hanedan etiketleri atar, ancak bu daha somut önceki hanedanlar için yapıldığı şekilde değildir. Her kralla ilişkilendirilen palê tanımı (Mushezib-Marduk'a kadar olan listede kayıtlıdır) aşağıdaki tabloda yer almaktadır ve Fales'i (2014) takip etmektedir.
Kral | Akadca | Başlangıç | Bitiş | palê | Veraset | Kaynak |
---|---|---|---|---|---|---|
Nabu-mukin-zeri | Nabû-mukin-zēri | MÖ 732 | MÖ 729 | palê Šapî 'Shapi Hanedanı' | Bit-Amukkani kabilesinin Keldani reisi tahtı gasp etti. | |
III. Tiglat-Pileser | Tukultī-apil-Ešarra | MÖ 729 | MÖ 727 | palê Baltil '[Assur] Hanedanı' | Yeni Asur İmparatorluğu kralı — Babil'i ele geçirdi | |
V. Şalmanezer | Salmānu-ašarēd | MÖ 727 | MÖ 722 | Yeni Asur İmparatorluğu kralı — III. Tiglat-Pileser'in oğlu | ||
II. Marduk-apla-iddina (İlk hükümdarlığı) | Marduk-apla-iddina | MÖ 722 | MÖ 710 | palê Tamti 'Deniz Diyarı Hanedanı' | Bit-Yakin kabilesinin Keldani şefi, V. Şalmanezer'in ölümü üzerine kral ilan edildi | |
II. Sargon | Šarru-kīn | MÖ 710 | MÖ 705 | palê Ḫabigal '[Hanigalbat] Hanedanı' | Yeni Asur İmparatorluğu kralı — III. Tiglat-Pileser'in oğlu (?) | |
Sanherib (İlk hükümdarlığı) | Sîn-ahhe-erība | MÖ 705 | MÖ 703 | Yeni Asur İmparatorluğu kralı — II. Sargon'un oğlu | ||
Marduk-zakir-shumi II | Marduk-zâkir-šumi | MÖ 703 | MÖ 703 | A Arad-Ea 'Arad-Ea Oğlu [soyundan]' | Arad-Ea ailesinden Babil asi, isyancı kral | |
II. Marduk-apla-iddina (İkinci hükümdarlığı) | Marduk-apla-iddina | MÖ 703 | MÖ 703 | ERÍN Ḫabi 'Soldier of [Hanigalbat?]' | Bit-Yakin kabilesinin Keldani şefi, tahtı yeniden ele geçirdi | |
Bel-ibni | Bel-ibni | MÖ 703 | MÖ 700 | palê E 'E Hanedanı' | Rab-bānî ailesinden olan ve Sanherib tarafından atanan Babil vasal kralı | |
Aššur-nādin-šumi | Aššur-nādin-šumi | MÖ 700 | MÖ 694 | palê Ḫabigal '[Hanigalbat] Hanedanı' | Sanherib'in oğlu, babası tarafından vasal kral olarak atandı | |
Nergal-ushezib | Nergal-ušezib | MÖ 694 | MÖ 693 | palê E 'Dynasty of E' | Gaḫal ailesinden Babil asi, isyancı kral | |
Mushezib-Marduk | Mušezib-Marduk | MÖ 693 | MÖ 689 | Bit-Dakkuri kabilesinin Keldani şefi, isyancı kral | ||
Sanherib (İkinci hükümdarlığı) | Sîn-ahhe-erība | MÖ 689 | 20 Ekim MÖ 681 | Yeni Asur İmparatorluğu kralı — Babil'i yeniden ele geçirdi | ||
Esarhaddon | Aššur-aḫa-iddina | Aralık 681 BC | 1 Kasım 669 BC | Yeni Asur İmparatorluğu kralı — Sanherib'in oğlu | ||
Asurbanipal (İlk hükümdarlığı) | Aššur-bāni-apli | 1 Kasım MÖ 669 | Mart MÖ 668 | Yeni Asur İmparatorluğu kralı — Esarhaddon'un oğlu | ||
Šamaš-šuma-ukin | Šamaš-šuma-ukin | Mart MÖ 668 | MÖ 648 | Esarhaddon'un oğlu, babası tarafından Babil'in varisi olarak belirlenmiş, Asurbanipal tarafından vasal kral olarak atanmıştır | ||
Asurbanipal (İkinci hükümdarlığı) | Aššur-bāni-apli | MÖ 648 | MÖ 646 | Yeni Asur İmparatorluğu kralı — Šamaš-šuma-ukin'in isyanı sonrası Babil'i yeniden ele geçirdi. | ||
Kandalanu | Kandalānu | MÖ 647 | MÖ 627 | Asurbanipal tarafından vasal kral olarak atandı | ||
Sin-shumu-lishir | Sîn-šumu-līšir | MÖ 626 | MÖ 626 | Yeni Asur İmparatorluğu'nda gaspçı — Babil2de tanındı | ||
Sinsharishkun | Sîn-šar-iškun | MÖ 626 | MÖ 626 | Yeni Asur İmparatorluğu kralı — Ashurbanipal'in oğlu |
X. Hanedan (Keldani), MÖ 626–539
Bu hanedanın yerel adı hiçbir kaynakta görünmemektedir; zira X. Hanedan'ın kralları yalnızca, Babilli kronografların Babil tarihini tanımlamak için hanedan kavramını kullanmayı bıraktığı Helenistik dönemde yapılan kral listelerinde yer almaktadır. Modern tarihçiler genellikle bu hanedandan 'Yeni Babil hanedanı' olarak bahsederler çünkü bu krallar Yeni Babil İmparatorluğu'nu yönetmiştir veya kraliyet soyunun varsayılan etnik kökenine göre 'Keldani hanedanı' olarak isimlendirilmiştir. Daha sonraki bir belge olan Hanedanlık Tarihi, Nabonidus'tan 'Harran hanedanı'nın (palê Ḫarran) kurucusu ve tek kralı olarak bahseder ve ayrıca Neriglissar'ın tahta çıkmasıyla hanedan değişikliğine işaret ediyor olabilir, ancak metnin çoğu parçalıdır.
Kral | Akadca | Başlangıç | Bitiş | Veraset | Kaynak |
---|---|---|---|---|---|
Nabopolassar | Nabû-apla-uṣur | 22/23 Kasım MÖ 626 | Temmuz MÖ 605 | Babilli asi, Sinsharishkun'u yendi | |
II. Nebukadnezar | Nabû-kudurri-uṣur | Ağustos MÖ 605 | 7 Ekim MÖ 562 | Nabopolassar'ın oğlu | |
Amel-Marduk | Amēl-Marduk | 7 Ekim MÖ 562 | Ağustos MÖ 560 | II. Nebukadnezar'ın oğlu | |
Neriglissar | Nergal-šar-uṣur | Ağustos MÖ 560 | Nisan MÖ 556 | II. Nebukadnezar'ın damadı, tahtı gasp etti | |
Labashi-Marduk | Lâbâši-Marduk | Nisan MÖ 556 | Haziran MÖ 556 | Neriglissar'ın oğlu | |
Nabonidus | Nabû-naʾid | 25 Mayıs MÖ 556 | 13 Ekim MÖ 539 | II. Nebukadnezar'ın damadı (?), tahtı gasp etti, ortak hükümdarlar: Nitocris ve Belşazzar |
Yabancı yönetimi altındaki Babil, MÖ 539 – MS 224
Yeni-Babil İmparatorluğu'nun yıkılmasından sonra yapılan kral listelerinde hanedan kavramının kullanımı sona ermiş; bu da Keldani krallarının yerine geçen yabancı imparatorlukların yönetici hanedanları için kullanılan yerel Babil tanımlarının bilinmediği anlamına gelmektedir.
XI. Hanedan (Ahameniş), MÖ 539–331
Kral | Akadca | Başlangıç | Bitiş | Veraset | Kaynak |
---|---|---|---|---|---|
II. Kiros | Kuraš | 29 Ekim MÖ 539 | Ağustos MÖ 530 | Ahameniş İmparatorluğu kralı — Babil'i ele geçirdi | |
II. Kambises | Kambuzīa | Ağustos MÖ 530 | Nisan MÖ 522 | Ahameniş İmparatorluğu kralı — II. Kiros'un oğlu | |
Bardiya | Barzia | Nisan/Mayıs MÖ 522 | 29 Eylül MÖ 522 | Ahameniş İmparatorluğu kralı — II. Kiros'un oğlu veya bir sahtekar | |
III. Nebukadnezar | Nabû-kudurri-uṣur | 3 Ekim MÖ 522 | Aralık MÖ 522 | Zazakku ailesinden gelen Babil isyancısı, Nabonidus'un oğlu olduğu iddia ediliyor | |
I. Darius (İlk hükümdarlığı) | Dariamuš | Aralık MÖ 522 | 25 Ağustos MÖ 521 | Ahameniş İmparatorluğu kralı — II. Kiros'un uzak akrabası | |
IV. Nebukadnezar | Nabû-kudurri-uṣur | 25 Ağustos MÖ 521 | 27 Kasım MÖ 521 | Ermeni asıllı Babil isyancısı, Nabonidus'un oğlu olduğu iddia ediliyor | |
I. Darius (İkinci hükümdarlığı) | Dariamuš | 27 Kasım 521 BC | Kasım 486 BC | Ahameniş İmparatorluğu kralı — Babil'i yeniden ele geçirdi. | |
I. Serhas (İlk hükümdarlığı) | Aḫšiaršu | Kasım 486 BC | Temmuz 484 BC | Ahameniş İmparatorluğu kralı — I. Darius'un oğlu | |
Shamash-eriba | Šamaš-eriba | Temmuz MÖ 484 | Ekim MÖ 484 | Babilli asi | |
Bel-shimanni | Bêl-šimânni | Temmuz 484 BC | Ağustos 484 BC | Babilli asi | |
I. Serhas (İkinci hükümdarlığı) | Aḫšiaršu | Ekim MÖ 484 | MÖ 465 | Ahameniş İmparatorluğu kralı — Babil'i yeniden ele geçirdi. | |
I. Artaserhas | Artakšatsu | MÖ 465 | December MÖ 424 | Ahameniş İmparatorluğu kralı — I. Serhas'ın oğlu | |
II. Serhas | — | MÖ 424 | MÖ 424 | Ahameniş İmparatorluğu kralı — I. Artaserhas'in oğlu | |
Sogdianus | — | MÖ 424 | MÖ 423 | Ahameniş İmparatorluğu kralı — I. Artaserhas'in gayrımeşru oğlu | |
II. Darius | Dariamuš | Şubat MÖ 423 | y. Nisan MÖ 404 | Ahameniş İmparatorluğu kralı — I. Artaserhas'in gayrımeşru oğlu | |
II. Artaserhas | Artakšatsu | y. Nisan MÖ 404 | MÖ 359/358 | Ahameniş İmparatorluğu kralı — II. Darius'un oğlu | |
III. Artaserhas | Artakšatsu | MÖ 359/358 | MÖ 338 | Ahameniş İmparatorluğu kralı — II. Artaserhas'in oğlu | |
Arses | Artakšatsu | MÖ 338 | MÖ 336 | Ahameniş İmparatorluğu kralı — III. Artaserhas'in oğlu | |
Nidin-Bel | Nidin-Bêl | MÖ 336 | MÖ 336/335 | Babilli asi (?), sadece 'nde doğrulanmış, alternatif olarak bir yazıcı hatası olabilir | |
III. Darius | Dariamuš | MÖ 336/335 | Ekim MÖ 331 | Ahameniş İmparatorluğu kralı — II. Artaserhas'in torunu |
XII. Hanedan (Argead), MÖ 331-305
Kral | Akadca | Başlangıç | Bitiş | Veraset | Kaynak |
---|---|---|---|---|---|
İskender | Aliksandar | Ekim M.Ö. 331 | 11 Haziran M.Ö. 323 | Makedonya Kralı — Ahameniş İmparatorluğunu fethetti | |
III. Filip | Pilipsu | 11 Haziran M.Ö. 323 | MÖ 317 | Makedonya Kralı — III. İskender'in kardeşi | |
I. Antigonos | Antigunusu | MÖ 317 | MÖ 309/308 | Antigonid İmparatorluğu Kralı — İskender'in generali (Diadohoi) | |
IV. Aleksandros | Aliksandar | M.Ö. 316 | MÖ 310 | Makedonya Kralı — İskender'in oğlu |
XIII. Hanedan (Selefkî), MÖ 305-141
Kral | Akadca | Başlangıç | Bitiş | Veraset | Kaynak |
---|---|---|---|---|---|
I. Seleukos | Siluku | 305 BC | Eylül MÖ 281 | Selefkî İmparatorluğu kralı — İskender'in generali (Diadochus) | |
I. Antiohos | Antiʾukusu | MÖ 294 | 2 Haziran MÖ 261 | Selefkî İmparatorluğu kralı — I. Seleukos'un oğlu | |
Seleukos | Siluku | MÖ 281 | MÖ 266 | Selefkî İmparatorluğu ortak kralı — I. Antiohos'un oğlu | |
II. Antiohos | Antiʾukusu | MÖ 266 | Temmuz MÖ 246 | Selefkî İmparatorluğu kralı — I. Antiohos'un oğlu | |
II. Seleukos | Siluku | Temmuz MÖ 246 | MÖ 225 | Selefkî İmparatorluğu kralı — II. Antiohos'un oğlu | |
III. Seleukos | Siluku | MÖ 225 | MÖ 223 | Selefkî İmparatorluğu kralı — II. Seleukos'un oğlu | |
III. Antiohos | Antiʾukusu | MÖ 223 | 3 Temmuz MÖ 187 | Selefkî İmparatorluğu kralı — II. Seleukos'un oğlu | |
Antiohos | Antiʾukusu | 210 BC | 192 BC | Selefkî İmparatorluğu ortak kralı — III. Antiohos'un oğlu | |
IV. Seleukos | Siluku | MÖ 189 | 3 Eylül MÖ 175 | Selefkî İmparatorluğu kralı — III. Antiohos'un oğlu | |
IV. Antiohos | Antiʾukusu | 3 Eylül MÖ 175 | MÖ 164 | Selefkî İmparatorluğu kralı — III. Antiohos'un oğlu | |
Antiohos | Antiʾukusu | MÖ 175 | MÖ 170 | Selefkî İmparatorluğu ortak kralı — IV. Seleukos'un oğlu | |
V. Antiohos | Antiʾukusu | MÖ 164 | MÖ 162 | Selefkî İmparatorluğu kralı — IV. Antiohos'un oğlu | |
I. Dimitrios (İlk hükümdarlığı) | Dimitri | y. Ocak MÖ 161 | y. Ocak MÖ 161 | Selefkî İmparatorluğu kralı — IV. Seleukos'un oğlu | |
Timarchus | — | y. Ocak 161 | y. Mayıs MÖ 161 | Selefkî yönetiminde Asi satrap — Babil'i ele geçirip kısa bir süre yönetti | |
I. Dimitrios (İkinci hükümdarlığı) | Dimitri | y. Mayıs MÖ 161 | MÖ 150 | Selefkî İmparatorluğu kralı — Babil'i yeniden ele geçirdi. | |
Alexander Balas | Aliksandar | MÖ 150 | MÖ 146 | Selefkî İmparatorluğu kralı — sözde IV. Antiohos'un oğlu | |
II. Dimitrios | Dimitri' | MÖ 146 | MÖ 141 | Selefkî İmparatorluğu kralı — I. Dimitrios'un oğlu |
XIV. Hanedan (Part), MÖ 141 – MS 224
- not: Part krallarının kronolojisi, özellikle erken dönem, kaynak yetersizliği nedeniyle tartışmalıdır. Burada, birkaç rakip kral ve gaspçıyı atlayan kronoloji, öncelikle Shayegan'ı (2011), Dąbrowa'yı (2012) ve Daryaee'yi (2012) takip ediyor. Alternatif yorumlar için Part hükümdarları listesine bakınız.
Kral | Akadca | Başlangıç | Bitiş | Veraset | Kaynak |
---|---|---|---|---|---|
Mithridates I | Aršakâ | MÖ 141 | MÖ 132 | Part İmparatorluğu kralı — Babil'i ele geçirdi | |
II. Fraates (İlk hükümdarlığı) | Aršakâ | MÖ 132 | Temmuz MÖ 130 | Part İmparatorluğu kralı — I. Mithridatis'in oğlu | |
Rinnu | Ri-[—]-nu | MÖ 132 | Temmuz MÖ 130 | Tahta çıktığı sırada küçük yaşta olan II. Fraates'in annesi ve naibi | |
VII. Antiohos | Antiʾukusu | Temmuz MÖ 130 | Kasım MÖ 129 | Selefkî İmparatorluğu kralı — I. Dimitrios'un oğlu, Babil'i ele geçirdi | |
II. Fraates (İkinci hükümdarlığı) | Aršakâ | Kasım MÖ 129 | MÖ 128/127 | Part İmparatorluğu kralı — Babil'i yeniden ele geçirdi. | |
Ubulna | Ubulna | Kasım MÖ 129 | MÖ 128/127 | Kimliği belirsiz, II. Fraates ile ilişkilendirilmiş - muhtemelen kraliçesi | |
Hyspaosines | Aspasinē | MÖ 128/127 | Kasım MÖ 127 | Harakini kralı — VII. Antiohos'in seferi sonrasında Babil'i ele geçirdi | |
I. Erdevân | Aršakâ | Kasım MÖ 127 | MÖ 124 | Part İmparatorluğu kralı — I. Mithridatis'in kardeşi, Babil'i ele geçirdi | |
Mithridates II | Aršakâ | MÖ 124 | MÖ 91 | Part İmparatorluğu kralı — I. Erdevân'ın oğlu | |
I. Gotarzes | Aršakâ | MÖ 91 | MÖ 80 | Part İmparatorluğu kralı — II. Mithridatis'in oğlu | |
Asi'abatar | Aši'abatum | MÖ 91 | MÖ 80 | I. Gotarzes'in karısı (kraliçe) | |
I. Orodes | Aršakâ | MÖ 80 | MÖ 75 | Part İmparatorluğu kralı — II. Mithridatis veya I. Gotarzes'in oğlu | |
Ispubarza | Isbubarzâ | MÖ 80 | MÖ 75 | I. Orodes'in kızkardeş-karısı (kraliçe) | |
Sinatrukes | Aršakâ | MÖ 75 | MÖ 69 | Part İmparatorluğu kralı — I. Mithridatis'in oğlu veya kardeşi | |
III. Fraates | Aršakâ | MÖ 69 | MÖ 57 | Part İmparatorluğu kralı — Sinatrukes'in oğlu | |
Piriustana | Piriustanâ | MÖ 69 | ?? | III. Fraates'in karısı (kraliçe) | |
Teleuniqe | Ṭeleuniqê' | ?? | MÖ 57 | III. Fraates'in karısı (kraliçe) | |
II. Orodes | Aršakâ | MÖ 57 | MÖ 38 | Part İmparatorluğu kralı — III. Fraates'in oğlu | |
IV. Fraates | Aršakâ | MÖ 38 | MÖ 2 | Part İmparatorluğu kralı — II. Orodes'in oğlu | |
V. Fraates | Aršakâ | MÖ 2 | AD 4 | Part İmparatorluğu kralı — IV. Fraates'in oğlu | |
III. Orodes | Aršakâ | AD 4 | AD 6 | Part İmparatorluğu kralı — IV. Fraates'in oğlu (?) | |
I. Vonones | Aršakâ | AD 6 | AD 12 | Part İmparatorluğu kralı — IV. Fraates'in oğlu | |
II. Erdevân | Aršakâ | AD 12 | AD 38 | Part İmparatorluğu kralı — IV. Fraates'in torunu (?) | |
I. Vardanes | Aršakâ | AD 38 | AD 46 | Part İmparatorluğu kralı — II. Erdevân'ın oğlu | |
II. Gotarzes | Aršakâ | AD 38 | AD 51 | Part İmparatorluğu kralı — II. Erdevân'ın oğlu | |
II. Vonones | Aršakâ | AD 51 | AD 51 | Part İmparatorluğu kralı — IV. Fraates'in torunu (?) | |
I. Vologases | Aršakâ | AD 51 | AD 78 | Part İmparatorluğu kralı — II. Vonones veya II. Erdevân'ın oğlu | |
II. Pakorus | Aršakâ | AD 78 | AD 110 | Part İmparatorluğu kralı — I. Vologases'in oğlu | |
III. Erdevân | Aršakâ | AD 79/80 | AD 81 | Rakip Part İmparatorluğu kralı (II. Pacorus'a karşı) — I. Vologases'in oğlu | |
I. Osroes | — | AD 109 | AD 129 | Part İmparatorluğu kralı — II. Pacorus'un oğlu | |
III. Vologases | — | AD 110 | AD 147 | Part İmparatorluğu kralı — II. Pacorus'un oğlu | |
Partamaspates | — | AD 116 | AD 117 | Part İmparatorluğu kralı — I. Osroes'in oğlu | |
IV. Vologases | — | AD 147 | AD 191 | Part İmparatorluğu kralı — II. Pakorus'un torunu | |
V. Vologases | — | AD 191 | AD 208 | Part İmparatorluğu kralı — IV. Vologases'in oğlu | |
VI. Vologases | — | AD 208 | AD 216/228 | Part İmparatorluğu kralı — V. Vologases'in oğlu | |
IV. Erdevân | — | AD 216 | AD 224 | Part İmparatorluğu kralı — V. Vologases'in oğlu |
Notlar
- ^ Şamaş yıldızı, Güney Mezopotamya'da Akad döneminden Yeni Babil dönemine kadar sıklıkla bir standart olarak kullanılmıştır.
- ^ Antiohos silindiri, bazı alışılmadık ve garip işaret seçimleri olsa da Babil çivi yazısıyla yazılmıştır. Burada, Antiohos isminin yorumlanması, farklılıkları göstermek için, Antiohos'un aynı yazımının transkripsiyonlarının yanında, sıradan Babil ve Asur işaretleriyle birlikte gösterilmiştir.
- ^ Babil Kral Listeleri A ve B'ye göre Sumu-abum, Babil'in ilk kralıydı. Babil'deki yönetimine dair çağdaş bir kanıt yoktur; Babil'de metinsel kanıt bulunan en eski hükümdar, kral listelerine göre beşinci kral olan Sin-Muballit'tir. Sumu-abum, çağdaş olarak , Sippar ve şehirlerinin hükümdarı olarak tasdik edilmiştir, ancak bazı kanıtlar onun ve Sumu-la-El'in (varsayılan halefi) çağdaş olduğunu düşündürmektedir. Babil'in ilk hanedanının sonraki hükümdarları, hanedanlarının kurucusu olarak Sumu-abum yerine Sumu-la-El'den bahsetmişlerdir. Sumu-abum'un Babil'i yönetmemiş olması, ancak bazı nedenlerden dolayı şehrin hanedanlık tarihine sonraki geleneklerde eklenmiş olması mümkündür. Belki de Sumu-la-El, daha geniş bir toprak grubunu yöneten Sumu-abum'un vasalı olarak Babil'i yönetiyordu.
- ^ Hiçbir kral listesi Itti-ili-nibi ile Damqi-ilishu arasında bir kral içermez ve Babil Kral Listesi A, II. Hanedan'ın 11 kralı olduğunu belirtir ve bu rakamın varlığına karşı çıkar. Burada bilinmeyen bir kralın varlığı, Itti-ili-nibi ile Damqi-ilishu arasında BKLa'nın 5 ve 6. satırları arasında AŠ işaretinin varlığına dayanarak oldukça spekülatiftir, bu da aralarında bir krala atıf olabilir, çünkü listede daha sonra aynı işaret bazı akademisyenler tarafından Eşzamanlı Kral Listesi'nde onaylanan ancak diğer kaynaklarda onaylanmayan başka bir bilinmeyen kralın onayının kanıtı olarak görülmüştür.
- ^ İsim korunmamıştır.
- ^ Babil Kral Listeleri A ve B'de atlanmış, sadece Eşzamanlı Kral Listesi'ne dahil edilmiştir. Adını oluşturan işaretlerin okunuşu kesin değildir. Sorun, tabletin kalitesiz erken fotoğraflarından ve sonrasında kötüleşen durumundan kaynaklanmaktadır. BKLa'nın 10 ve 11. satırları arasında, Gulkishar ve Peshgaldaramesh arasında AŠ işaretinin bulunması, aralarındaki bir krala atıf olabilir. Sadece bir kaynakta göründüğü ve BKLa'nın bu hanedanın 11 kralı olduğunu belirttiği göz önüne alındığında, varlığı kesin değildir. Belki de çok kısa bir süre hüküm süren gerçek bir kraldı.
- ^ Babil Kral Listesi A, Kaştiliaş I ile Abi-Rattaş arasına bir kral ekler, ancak liste hasarlıdır ve isim korunmamıştır. Eşzamanlı Kral Listesi bu rakamı atlar.
- ^ İsim korunmamıştır.
- ^ II. Agum'a ait bir yazıtın olası bir okuması, Abi-Rattash'ın II. Agum'un babası Urzigurumash'ın atası olduğunu göstermektedir.
- ^ II. Agum, kendi yazıtlarında Urzigurumaş'tan açıkça babası olarak bahsettiğinden, Beaulieu (2018) onu Urzigurumaş'ın doğrudan halefi olarak konumlandırmıştır. Chen (2020) onu daha sonra I. Burnaburiash'in doğrudan selefi olarak konumlandırdı.
- ^ Shipta'ulzi ve I. Burnaburiash arasında bir kral olduğu hem Babil Kral Listesi A hem de Eşzamanlı Kral Listesi tarafından belirtilir, ancak her iki metin de hasarlı olduğundan, listelerden hiçbiri bu hükümdarın adını korumaz. Tarihsel olarak, kalan parçalar bu kralın adının Agum olduğunu ima ettiği şeklinde yorumlanmıştır, ancak bu okuma modern bilim insanları tarafından terk edilmiştir.
- ^ İsim korunmamıştır.
- ^ Kadashman-Sah kral listelerinde görünmüyor. Varlığına dair tek kanıt, 'Agum ve Kadashman-Sah'ın saltanatına tarihlenen tabletlerdir, bu da onun bir kral olduğunu ve bir tür ortak yönetim olduğunu göstermektedir. Sadece yerel güce sahip bir geçiş hükümdarı olması mümkündür.
- ^ I. Kadashman-Enlil ile I. Kurigalzu arasında doğrudan bir ailevi bağ olduğunu gösteren bir kaynak yoktur; ancak I. Kadashman-Enlil'in oğlu olduğu varsayılan II. Burnaburiash, bir mektupta atası olarak I. Kurigalzu'dan bahseder.
- ^ a b c Kaştiliaş IV, y. MÖ 1225 yılında Asur kralı I. Tukulti-Ninurta tarafından tahttan indirildi. Babil Kronikleri, I. Tukulti-Ninurta'nın Babil surlarını yıktığını ve Babilliler isyan edip IV. Kaştiliaş'ın oğlu Adad-şuma-usur'u tahta oturtana kadar şehri yedi yıl boyunca imparatorluğuna dahil ettiğini anlatır. Babil Kralı A Listesi, IV. Kaştiliaş ile Adad-şuma-usur arasında üç hükümdarı listeleyerek bununla çelişir. Bu üç kralın saltanatları yedi yıldan biraz daha az sürdüğünden, bilim insanları bunu tarihsel olarak bu üç kralın I. Tukulti-Ninurta'nın vasalları olarak atandığı anlamına geldiği şeklinde yorumlamışlardır. Babil Kronikleri, Adad-şuma-usur'un Babilonya'nın güneyinde hüküm sürdüğünü ve Tukulti-Ninurta'nın kuzeyi (ve Babil'in kendisini) kontrol ettiğini öne sürüyor gibi görünüyor. Beaulieu (2018), bu üç kralın birbirlerinin halefleri olmaktan ziyade çağdaş rakipler olabileceğini ve Adad-shuma-usur'un doğrudan IV. Kaştiliaş'ın yerine geçtiğini, ancak bunun yalnızca güneyde gerçekleştiğini ve Babil'in kontrolünü saltanatının sonlarına doğru ele geçirdiğini ileri sürmektedir.
- ^ Ninurta-nadin-shumi ile onun hemen önceki selefleri arasında bir aile bağının varlığı kaynaklarda kanıtlanamasa da, bu hanedanda tahtta ailevi ardıllıkta kesin olarak doğrulanmış tek kopukluk, kaynaklarda açıkça gaspçı olarak gösterilen Adad-apla-iddina'nın tahta çıkmasıydı.
- ^ Marduk-shapik-zeri'nin bir zamanlar Marduk-nadin-ahhe'nin oğlu olduğuna inanılıyordu, ancak ilgili metnin okunması belirsizdir; Marduk-shapik-zeri'nin Marduk-nadin-ahhe'nin oğlu olduğu kanıtlanamaz veya çürütülemez. Bu hanedanda taht sıralamasında kesin olarak tespit edilen tek kopukluk, kaynaklarda açıkça gaspçı olarak gösterilen Adad-apla-iddina'nın tahta çıkmasıdır.
- ^ Bu kralın adı hiçbir kaynakta tam haliyle günümüze ulaşmamıştır. Adındaki 'X', eksik kısmı işaretlemek için modern tarihçiler tarafından eklenmiştir. Adının ikinci öğesi olan zēra okunuşu tam olarak kesin değildir. Brinkman'a (1968) göre, tam adın ne olduğu konusunda (aynı ilk iki öğeye sahip bilinen Babil adlarına dayanarak) birçok olasılık vardır: Marduk-zēra-ibni, Marduk-zēra-iddina, Marduk-zēra-iqīša, Marduk-zēra-uballiṭ, Marduk-zēra-ukīn, Marduk-zēra-uṣur, Marduk-zēra-ušallim ve 'Marduk-zēra-līšir.
- ^ a b Shamash-mudammiq'in Asur kralı II. Adad-nirari tarafından y. MÖ 901 yılında yenildiği anlatılmaktadır.
- ^ a b c d Beaulieu (2018), Nabu-apla-iddina'nın kral olarak 31. yılının y. MÖ 855 olduğunu belirtiyor. Chen (2020) Nabu-apla-iddina'ye 33 yıllık bir saltanat atfeder.
- ^ a b c Chen (2020) I. Marduk-zakir-şumi'ye 27 yıllık bir saltanat atfeder.
- ^ a b c Marduk-balassu-iqbi, MÖ 813'te Asur kralı V. Şamşi-Adad tarafından tahttan indirilmiştir. Bir yıldan az bir süre sonra, M.Ö. 812'de Şamşi-Adad, Marduk-balassu-iqbi'nin halefi Baba-aha-iddina'yı tahttan indirdi.
- ^ Baba-aha-iddina, MÖ 812'de Asur kralı V. Şamşi-Adad tarafından esir olarak Asur'a götürüldükten sonra, Babil, kroniklerin "ülkede kral olmadığı" bir dönem olarak tanımladığı, birkaç (en az dört) yıl süren bir ara döneme girdi. Bu dönemde Babil'deki kraliyet gücünün başlıca iddiacıları Asurlulardı. 'Babil kralı' unvanını talep etmemelerine rağmen, Şamşi-Adad V, MÖ 812'deki zaferinden sonra 'Sümer ve Akad kralı' unvanını aldı ve Şamşi-Adad'ın oğlu ve halefi III. Adad-nirari, 'Keldani'nin tüm krallarının' kendisine bağlı olduğunu ve Babil'de haraç ve kurban yemekleri (Babil kraliyet ayrıcalığı) aldığını iddia etti.Böylece Babil tacı en azından ismen Asurlular tarafından ele geçirilmişti; ancak Asur zayıf bir devlet olduğundan kralları durumdan tam anlamıyla yararlanamamışlardı.
- ^ Bu dönemde Keldani kabilelerinden bazıları da ya kraliyet Babil gücünü iddia ettiler ya da kendi bağımsızlıklarını ilan ettiler. Fetret dönemine ait bir mühür, Bit-Yakin kabilesinin şefini (ve daha sonraki kral Eriba-Marduk'un babası), 'yi, geleneksel Babil kraliyet kıyafetleri içinde tasvir eder. Ayrıca, Dakkuru'nun soyundan gelen 'in sarayına' bir ağırlığın gönderildiğini anlatan bilinen bir sözleşme tableti de vardır. Bit-Dakkuri kabilesinden Nabu-shumu-lishir'in bir 'sarayda' ikamet ettiği iddiası, kral olduğunu iddia etmeye eşdeğerdi.
- ^ Ninurta-apla-X is only known from Babylonian King List A, where his name is broken off and incompletely preserved. The 'X' in his name was inserted by modern historians to mark the missing portion. The second element of the name, apla, is not a fully certain reading. According to Brinkman (1968), the full name might have been Ninurta-apla-uṣur or something similar.
- ^ a b c d Beaulieu (2018) Eriba-Marduk'un kral olarak dokuzuncu ve son yılının y. MÖ 760 olduğunu yazıyor.
- ^ Sanherib'in MÖ 689-681 yılları arasında Babil kralı olarak tanınması, modern Babil kralları listelerinde normdur. Babil bu dönemde yıkıldı ve o döneme ait birçok Babil belgesi, örneğin kronikler, Sennacherb'in Babil'deki ikinci hükümdarlığından, ülkede kral olmayan "kralsız bir dönem" olarak söz eder. Babil Kralı A Listesi ise Sanherib'i bu dönemin kralı olarak gösteriyor ve onun ikinci hükümdarlığı, Muşezib-Marduk'un düşüşü ile Esarhaddon'un tahta çıkışı arasında gerçekleştiğini belirtiyor.
- ^ Şamaş-şuma-ukin, babası tarafından atanan Esarhaddon'un Babil tahtına meşru halefi olmasına rağmen, babasının ölümünden sonraki bahara kadar resmen tahta geçmedi. Modern tarihçilerin Babil kralları listelerinde, bu kısa 'fetret dönemi' sırasında Babil'in yöneticisi olarak genellikle Asur'da Esarhaddon'un halefi olan Asurbanipal kabul edilir. Uruk Kral Listesi, Asurbanipal'i Šamaš-šuma-ukin'in selefi olarak listeler, ancak aynı zamanda kardeşiyle aynı anda hüküm sürdüğünü ve hükümdarlığının MÖ 669-647 arasında olduğunu belirtir. Buna karşılık, Babil Kralı A Listesi Asurbanipal'i tamamen dışarıda bırakarak, Šamaš-šuma-ukin'i Esarhaddon'un doğrudan halefi olarak, Kandalanu'yu da Šamaš-šuma-ukin'in doğrudan halefi olarak listeler.
- ^ Asurbanipal yine Babil Kralı A Listesi'nde Šamaš-šuma-ukin ile Kandalanu arasındaki dönemde hükümdar olarak kaydedilmemiştir ve modern tarihçilerin listelerinde de bu şekilde kaydedilmemiştir. Ancak Asurbanipal, MÖ 648 yazında Šamaš-šuma-ukin'in yenilgisinden MÖ 647'de Kandalanu'nun atanmasına kadar Babil'i yönetti. Bu dönemde Babil'deki tarih formülleri Asurbanipal'in yönetimine tarihlenir ve iktidarın Kandalanu'ya aktarılmasının kademeli olduğunu gösterir. Tabletler hala MÖ 647'nin sonlarında 'da Asurbanipal'e tarihleniyordu ve en geç MÖ 646 baharında 'ta. MÖ 646'dan sonra, Babil'deki tabletler yalnızca Kandalanu'nun saltanatına tarihleniyor.
- ^ a b Babil Kronikleri, Kandalanu ile Nabopolassar arasındaki dönemi "kralsız" bir dönem olarak tanımlar ve bu döneme ait bazı tarih formülleri "Kandalanu'dan sonraki yıl" olarak tarihlendirilir; bu da bir fetret dönemin varlığını düşündürür. Uruk Kral Listesi, Sin-şumu-lişir ve Sinşarişkun'un saltanat dönemlerini kaydeder ancak, modern tarihçilerin Babil kralları listelerinde de aynı şey söz konusudur.
- ^ a b Çağdaş Babil sözleşme tabletleri ve Babil kral listeleri, hem II. Serhas'ı hem de Sogdianus'u atlamıştır; bu da Babillilerin II. Darius'u I. Artaserhas'in doğrudan halefi olarak gördüklerini düşündürmektedir.[]
- ^ III. Filips MÖ 317'de öldü. Bazı Babil belgeleri onu MÖ 316'ya kadar kral olarak tanımaya devam etmiştir.
- ^ İskender'in eski generallerinden Antigonus imparatorluğunun doğu bölgelerinde iktidarı ele geçirirken resmi bir kralın adına değil, kendi adına tarih formülleri yayınlamaya başladı. Helenistik Dönem Kral Listesi'nde Antigonus'un yönetiminin yasal olmadığı ve İskender'in oğlu IV. Aleksandros'ın yönetimine girmesi gerektiği belirtilmektedir. Listede birkaç yıl boyunca "ülkede kral olmadığı" yazıyor ve Antigonus'un kral değil, ordu komutanı olduğu belirtiliyor. Uruk Kral Listesi'nde Antigonus'un statüsüne ilişkin herhangi bir yorum yapılmadan yer aldığı görülmektedir.
- ^ IV. Aleksandros MÖ 310 yılında öldü. Bazı Babil belgeleri onu MÖ 305 yılında I. Seleukos kral oluncaya kadar kral olarak tanımaya devam etti. Babilliler, IV. Aleksandros'un MÖ 310 yılında öldüğünün farkındaydılar, ancak ortada meşru bir varis olmadığı için birkaç yıl boyunca belgeleri onun ölümünden sonraya tarihlemeye devam ettiler.
- ^ I. Seleukos, MÖ 305'te kral oldu, Ancak tahta çıkış tarihini geriye dönük olarak MÖ 311 olarak belirledi. Babil Kral Listesi, I. Seleukos'un tahta çıkışını MÖ 305/304 olarak tarihlemektedir.
- ^ a b c Babasının ölümünden sonra teknik olarak kıdemli kral oldu ve bu tarihten itibaren hükümdarlığı Helenistik dönem Babil Kral Listesi'nde sayılıyor, ancak bu tarihten itibaren babasıyla birlikte tarih formüllerinde kral olarak tanındı.
- ^ Hiçbir zaman kendi başına hüküm sürmemiş, tarih formüllerinde kıdemli mevkidaşının yanında Babil kralı olarak tanınan kıdemsiz hükümdar.
- ^ a b Hiçbir zaman kendi başına hüküm sürmemiş, tarih formüllerinde ve Helenistik Dönem Babil Kral Listesi'nde kıdemli mevkidaşının yanında Babil kralı olarak tanınan kıdemsiz hükümdar.
- ^ I. Dimitrios, MÖ 162'de V. Antiohos'u tahttan indirip öldürdü, ancak V. Antiohos'un Babil'deki yönetimine ait bilinen son belge MÖ 11 Ocak 161'e aittir. V. Antiohos'un ölüm haberinin doğu eyaletlerine ulaşmasının birkaç hafta sürmüş olması mümkündür.
- ^ Timarchus'un Babil'deki kısa yönetimine dair bilinen hiçbir çivi yazılı tablet bulunmamaktadır.
- ^ a b V. Antiohos'a ait tabletlerin MÖ 161 Ocak'ından itibaren bilindiği ve I. Dimitrios'a ait bilinen en eski tabletin MÖ 14 Mayıs 161'den kalma olduğu göz önüne alındığında, Timarchus'un Babil'i kısa süreliğine kontrol altına alması bu tarihler arasında bir noktada gerçekleşmiş olmalıdır..
- ^ Part egemenliği dönemine ait Babil belgelerinde hemen hemen tüm Part krallarından Arshaka, Arshakan, Arshakamma veya Arsaces isminin Akadca bir versiyonu olarak söz edilir. Bu listede per Spar & Lambert (2005) Aršakâ yazımı kullanılmıştır.Arsaces, Part krallarının hepsi tarafından hükümdarlık ismi olarak kullanılmış olup, bir isimden ziyade Roma Sezar unvanı gibi resmi bir ünvana daha çok benzemektedir. İç savaş veya rekabet dönemlerinde, yani aynı anda birden fazla Arsaces bulunduğu ve bir açıklamanın gerekli olduğu dönemlerde, bazen Babil belgelerinde kralların kişisel isimleri kullanılırdı. Bütün Part krallarının Arsaces ismini kendilerine hükümdarlık adı olarak almaları uygulaması, esas olarak sikkelerden elde edilen kanıtlara dayanan bir hükümdar kronolojisi oluşturmayı zorlaştırmaktadır.
- ^ Oğlunun reşit olmadığı dönemde resmen sadece bir naip olmasına rağmen, çağdaş bir Babil tableti Rinnu'yu bir hükümdar olarak sayar. Bu tabletin tarih formülünde 'Arşak ve annesi Ri-[in(?)]-nu krallar' yazmaktadır.
- ^ İsim tam olarak korunamamıştır (ortadaki işaret eksiktir).
- ^ a b II. Fraates'in Babil'deki hükümdarlığı son olarak MÖ 17 Mayıs 128'de belgelenmiştir. Hyspaosines'in hükümdarlığı ise ilk olarak MÖ 30/31 Mayıs 127'de belgelenmiştir.
- ^ a b c d e Kraliçe eşidir ve dolayısıyla resmen bir hükümdar değildir, ancak Babil tarih formüllerinde kocasıyla birlikte hükümdar olarak kaydedilmiştir.
- ^ V. Fraates'in annesi, Kraliçe Musa, eş yönetici olarak hüküm sürmesine rağmen, bilinen hiçbir Babil tabletinde hükümdar olarak kaydedilmemiştir.
- ^ Bilinen en son tarihlenebilir Akad çivi yazısı tableti, Uruk'ta bulunan ve MS 79/80'e tarihlenen W22340a'dır. Tablette LUGAL (kral) kelimesi korunmuştur ve bu da Babillilerin bu noktada hala bir kralı tanıdığını göstermektedir. Bu noktada Babil'in hükümdarı Part rakibi kral (yani gaspçı) III. Erdevân'dü ve tarihçiler tarafından Babil'de yönetimi için destek olduğu ancak Part İmparatorluğu'nun diğer yerlerinde pek destek olmadığı belirtiliyordu.
- ^ a b c d e f g Her ne kadar geç Part kralları muhtemelen selefleri gibi Aršákā olarak anılmış olsalar da, MS 79/80'den sonrasına ait çivi yazılı kayıtlar bilinmemektedir.
Kaynakça
- Özel
- ^ Black & Green 1992, s. 168.
- ^ a b c d Soares 2017, s. 23.
- ^ Soares 2017, s. 24.
- ^ a b Karlsson 2017, s. 2.
- ^ a b c Luckenbill 1924, s. 9.
- ^ Shayegan 2011, s. 260.
- ^ a b Soares 2017, s. 28.
- ^ Karlsson 2017, ss. 6, 11.
- ^ Stevens 2014, s. 68.
- ^ Goetze 1964, s. 98.
- ^ a b Soares 2017, s. 22.
- ^ Van Der Meer 1955, s. 42.
- ^ Da Riva 2013, s. 72.
- ^ Soares 2017, s. 21.
- ^ Peat 1989, s. 199.
- ^ a b Zaia 2019, s. 3.
- ^ a b c d Dandamaev 1989, ss. 185–186.
- ^ Laing & Frost 2017.
- ^ Zaia 2019, s. 4.
- ^ Zaia 2019, ss. 3–7.
- ^ Fales 2014, s. 208.
- ^ a b c d e f g Beaulieu 2018, s. 13.
- ^ Fales 2014, s. 210.
- ^ Chen 2020, ss. 1–2.
- ^ a b Chen 2020, ss. 2, 4.
- ^ a b c d e Chen 2020, s. 4.
- ^ a b c Chen 2020, s. 2.
- ^ a b c Poebel 1955, s. 1.
- ^ Chen 2020, s. 5.
- ^ Chen 2020, ss. 5–8.
- ^ Chen 2020.
- ^ Sachs & Wiseman 1954, s. 202.
- ^ Sachs & Wiseman 1954, ss. 204–205, 209.
- ^ Sachs & Wiseman 1954, s. 201.
- ^ Van Der Spek 1993, s. 95.
- ^ a b c d Spar & Lambert 2005, s. xxii. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi: "FOOTNOTESparLambert2005xxii" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ Zaia 2019, ss. 6–7.
- ^ Waerzeggers 2018, s. 3.
- ^ Sherwin-White 1991, s. 75–77.
- ^ Hoover 2011, s. 204.
- ^ Deloucas 2016, s. 59.
- ^ a b Kosmin 2014, s. 192.
- ^ Oelsner 2014, s. 297.
- ^ a b Van Der Spek 2001, s. 449.
- ^ a b Brown 2008, s. 77.
- ^ Van Der Spek 2001, s. 451.
- ^ Boiy 2004, s. 187.
- ^ Oelsner 1964, s. 272.
- ^ Haubold 2019, s. 276.
- ^ George 2007, s. 64.
- ^ a b c Hunger & de Jong 2014, s. 182–185.
- ^ a b Schippmann 1986, ss. 647–650.
- ^ Beaulieu 2018, s. 14.
- ^ Beaulieu 2018, s. 144.
- ^ Beaulieu 2018, ss. 125–130, 176–177, 185.
- ^ George 2003, s. 85.
- ^ Bloch 2012, s. 14.
- ^ Bertin 1891, s. 50.
- ^ Wallis Budge 1884, s. 69.
- ^ Ceresko 2001, s. 32.
- ^ Wallis Budge 1884, ss. 94–97.
- ^ Strassmaier 1888, s. 137.
- ^ Wallis Budge 1884, s. 94.
- ^ a b Wallis Budge 1884, s. 97.
- ^ a b c d e Beaulieu 2018, s. 12.
- ^ Beaulieu 2018, s. 67.
- ^ a b c d Chen 2020, ss. 202–206.
- ^ Koppen, Frans van. "2. The Early Kassite Period". Volume 1 Karduniaš. Babylonia under the Kassites 1, edited by Alexa Bartelmus and Katja Sternitzke, Berlin, Boston: De Gruyter, 2017, pp. 45-92
- ^ Beaulieu 2018, ss. 69–70.
- ^ a b c d e f g h i j k Chen 2020, ss. 202–206; Beaulieu 2018, s. 69.
- ^ a b Beaulieu 2018, s. 131.
- ^ Boivin 2018, s. 46.
- ^ a b Beaulieu 2018, s. 129.
- ^ a b c d e f g h i j k l Chen 2020, ss. 202–206; Beaulieu 2018, ss. 129–130.
- ^ a b c d e Boivin 2018, s. 37.
- ^ Beaulieu 2018, ss. 10–13, 154–155, 176–178.
- ^ Beaulieu 2018, ss. 127–128.
- ^ a b c d Chen 2020, ss. 202–206; Beaulieu 2018, s. 126; Murai 2018, s. 6.
- ^ a b c d e Beaulieu 2018, s. 128.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac Chen 2020, ss. 202–206; Beaulieu 2018, s. 126.
- ^ Brinkman 1976, s. 85.
- ^ Beaulieu 2018, s. 126.
- ^ Chen 2020, ss. 202–206; Beaulieu 2018, s. 126; Leick 2003, s. 142.
- ^ Chen 2020, ss. 202–206; Beaulieu 2018, s. 126.
- ^ Beaulieu 2018, s. 132.
- ^ Beaulieu 2018.
- ^ Chen 2020, ss. 202–206; Beaulieu 2018, ss. 126, 136.
- ^ Brinkman 1976, s. 15.
- ^ Beaulieu 2018, ss. 148–149.
- ^ Beaulieu 2018, ss. 154–155.
- ^ a b c d e f g h i j Chen 2020, ss. 202–206; Beaulieu 2018, s. 155.
- ^ a b Brinkman 1968, s. 98.
- ^ Brinkman 1968, s. 119.
- ^ Chen 2020, ss. 202–206; Beaulieu 2018, s. 155; Brinkman 1968, s. 136.
- ^ Brinkman 1968, s. 146.
- ^ a b c d e f g Chen 2020, ss. 202–206; Beaulieu 2018, ss. 176–178.
- ^ Beaulieu 2018, s. 177.
- ^ Beaulieu 2018, s. 178.
- ^ Beaulieu 2018, ss. 12–13.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Chen 2020, ss. 202–206; Beaulieu 2018, s. 178.
- ^ a b Beaulieu 2018, s. 180.
- ^ Beaulieu 2018, s. 184.
- ^ a b Beaulieu 2018, ss. 184–185.
- ^ Beaulieu 2018, s. 185.
- ^ a b c Brinkman 1968, s. 59.
- ^ Beaulieu 2018, s. 186.
- ^ Goossens 1940, s. 33.
- ^ Fales 2014, ss. 204–218.
- ^ a b c d e f g h i j k l Chen 2020, ss. 202–206; Beaulieu 2018, s. 195; Fales 2014, ss. 204–218.
- ^ a b c d e f g h i Chen 2020, ss. 202–206; Beaulieu 2018, s. 195.
- ^ Brinkman 1973, s. 95.
- ^ a b c Fales 2014, s. 206.
- ^ Chen 2020, ss. 202–206; Beaulieu 2018, s. 195; Radner 2003, s. 166.
- ^ Chen 2020, ss. 202–206; Beaulieu 2018, s. 195; Fales 2012, s. 135.
- ^ a b Lendering 2005.
- ^ a b Beaulieu 2018, s. 217.
- ^ Beaulieu 2018, s. 223.
- ^ Waerzeggers 2015, s. 183.
- ^ Thomas 2014, s. 137.
- ^ a b c d e Chen 2020, ss. 202–206; Beaulieu 2018, s. 220; Parker & Dubberstein 1942, ss. 9–11.
- ^ Chen 2020, ss. 202–206; Beaulieu 2018, s. 220; Parker & Dubberstein 1942, ss. 9–11; Wiseman 1991, s. 244.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o Beaulieu 2018, s. 247; Parker & Dubberstein 1942, ss. 11–17.
- ^ Beaulieu 2018, s. 247; Lendering 2001; Nielsen 2015, ss. 55–57.
- ^ Beaulieu 2018, s. 247; Lendering 1998.
- ^ a b Beaulieu 2018, s. 247; Lendering 1998b.
- ^ Lendering 2004.
- ^ Spar & Lambert 2005, ss. xxi, xlii; Sachs & Wiseman 1954, s. 204; Depuydt 1997, s. 117; Parker & Dubberstein 1942, ss. 11–17.
- ^ a b c d e f g Spar & Lambert 2005, s. xxi.
- ^ Spar & Lambert 2005, s. xxi; Sachs & Wiseman 1954, s. 204; Depuydt 1997, s. 117; Bertin 1891, s. 52.
- ^ a b Boiy 2011, s. 3.
- ^ Sachs & Wiseman 1954, s. 204.
- ^ Spar & Lambert 2005, s. xxi; Sachs & Wiseman 1954, s. 204; Bertin 1891, s. 52.
- ^ Boiy 2011, s. 4.
- ^ a b Spar & Lambert 2005, ss. xxi, xlii; Sachs & Wiseman 1954, s. 205.
- ^ Sachs & Wiseman 1954, s. 206.
- ^ a b c Spar & Lambert 2005, ss. xxi, xlii; Sachs & Wiseman 1954, s. 206.
- ^ Spar & Lambert 2005, ss. xxi, xlii.
- ^ a b Spar & Lambert 2005, ss. xxi, xlii; Sachs & Wiseman 1954, s. 207; Mittag 2008, s. 50.
- ^ Sachs & Wiseman 1954, s. 207.
- ^ Spar & Lambert 2005, ss. xxi, xlii; Sachs & Wiseman 1954, s. 207.
- ^ Spar & Lambert 2005, ss. xxi, xlii; Sachs & Wiseman 1954, s. 208.
- ^ Spar & Lambert 2005, ss. xxi, xlii; Sachs & Wiseman 1954, ss. 208–209; Mittag 2008, s. 51.
- ^ Spar & Lambert 2005, ss. xxi, xlii; Sachs & Wiseman 1954, ss. 208–209; Gera 1998, s. 110.
- ^ Spar & Lambert 2005, ss. xxi, xlii; Sachs & Wiseman 1954, s. 209; Scolnic 2014, s. 5.
- ^ a b Houghton 1979, s. 215–216.
- ^ Spar & Lambert 2005, ss. xxii, xlii; Sachs & Wiseman 1954, s. 209; Scolnic 2014, s. 7.
- ^ a b Houghton 1979, ss. 213–217; Boiy 2004, ss. 164–165.
- ^ Spar & Lambert 2005, ss. xxii, xlii; Houghton 1979, ss. 213–217; Sachs & Wiseman 1954, s. 209.
- ^ Spar & Lambert 2005, ss. xxii, xlii; Sachs & Wiseman 1954, s. 209; Mittag 2008, s. 51.
- ^ Spar & Lambert 2005, ss. xxii, xlii; Sachs & Wiseman 1954, s. 209.
- ^ Shayegan 2011, ss. 229–239.
- ^ Dąbrowa 2012, ss. 169–176.
- ^ Daryaee 2012, ss. 391–392.
- ^ a b c d Olmstead 1937, s. 14.
- ^ Spar & Lambert 2005, s. xlii.
- ^ a b Spar & Lambert 2005, s. xxii; Ellerbrock 2021, s. 57.
- ^ a b Spar & Lambert 2005, s. xxii; Shayegan 2011, s. 123.
- ^ Olmstead 1937, s. 13.
- ^ Shayegan 2011, s. 230.
- ^ Spar & Lambert 2005, ss. xxii, xlii; Shayegan 2011, ss. 110–111; Shayegan 2011, s. 123.
- ^ Shayegan 2011, s. 111.
- ^ a b Spar & Lambert 2005, s. xxii; Shayegan 2011, ss. 110–111; Shayegan 2011, s. 123.
- ^ Oelsner 2014, s. 301; Shayegan 2011, ss. 110–111.
- ^ Spar & Lambert 2005, s. xxii; Daryaee 2012, s. 391.
- ^ Spar & Lambert 2005, s. xxii; Ellerbrock 2021, s. 35.
- ^ a b Spar & Lambert 2005, s. xxii; Lewy 1944, s. 202.
- ^ Spar & Lambert 2005, s. xxii; Lewy 1944, s. 203; Ellerbrock 2021, s. 36.
- ^ Spar & Lambert 2005, s. xxii; Lewy 1944, s. 203.
- ^ Spar & Lambert 2005, s. xxii; Ellerbrock 2021, ss. 36–37.
- ^ Spar & Lambert 2005, s. xxii; Ellerbrock 2021, s. 40.
- ^ a b Spar & Lambert 2005, s. xxii; Shayegan 2011, s. 235.
- ^ Spar & Lambert 2005, s. xxii; Ellerbrock 2021, s. 41.
- ^ Spar & Lambert 2005, s. xxii; Ellerbrock 2021, s. 43.
- ^ Spar & Lambert 2005, s. xxii; Ellerbrock 2021, ss. 45–46.
- ^ Spar & Lambert 2005, s. xxii; Ellerbrock 2021, s. 48; Daryaee 2012, s. 391.
- ^ Spar & Lambert 2005, s. xxii; Ellerbrock 2021, s. 48.
- ^ a b c Spar & Lambert 2005, s. xxii; Ellerbrock 2021, s. 49.
- ^ Daryaee 2012, ss. 391–392; Olbrycht 2016, s. 24.
- ^ Spar & Lambert 2005, s. xxii; Ellerbrock 2021, s. 58.
- ^ Spar & Lambert 2005, s. xxii; Schippmann 1986, ss. 647–650.
- ^ Beaulieu 2018, s. 14; Ellerbrock 2021, ss. 60–61.
- ^ Beaulieu 2018, s. 14; Dąbrowa 2012, s. 176.
- ^ a b Beaulieu 2018, s. 14; Ellerbrock 2021, s. 61.
- ^ Beaulieu 2018, s. 14; Patterson 2013, ss. 180–181.
- ^ Beaulieu 2018, s. 14; Ellerbrock 2021, s. 63.
- ^ Beaulieu 2018, s. 14; Ellerbrock 2021, ss. 63–64.
- Genel
- Beaulieu, Paul-Alain (2018). A History of Babylon, 2200 BC - AD 75. Pondicherry: Wiley. ISBN .
- Bertin, G. (1891). "Babylonian Chronology and History". Transactions of the Royal Historical Society. Cilt 5. ss. 1-52. doi:10.2307/3678045. JSTOR 3678045.
- Black, Jeremy; Green, Anthony (1992). Gods, Demons, and Symbols of Ancient Mesopotamia: An Illustrated Dictionary. University of Texas Press. ISBN .
- Bloch, Yigal (2012). Studies in Middle Assyrian Chronology and its Implications for the History of the Ancient Near East in the 13th Century B.C.E. (PDF) (PhD tez). Hebrew University of Jerusalem.
- Boiy, Tom (2004). Late Achaemenid and Hellenistic Babylon. Leuven: Peeters. ISBN .
- Boiy, Tom (2011). "The Reigns of the Seleucid Kings According to the Babylon King List". Journal of Near Eastern Studies. 70 (1). ss. 1-12. doi:10.1086/659092. JSTOR 10.1086/659092.
- Boivin, Odette (2018). The First Dynasty of the Sealand in Mesopotamia. Walter de Gruyter. ISBN .
- Brinkman, J. A. (1976). Materials and Study for Kassite History: Vol. I: A Catalogue of Cuneiform Sources Pertaining to Specific Monarchs of the Kassite Dynasty (PDF). Chicago: The Oriental Institute of the University of Chicago.
- Brinkman, J. A. (1968). A Political History of Post-Kassite Babylonia: 1158–722 B. C. Rome: Pontificium Institutum Biblicum. ASIN B005CKSMK8.
- Brinkman, J. A. (1973). "Sennacherib's Babylonian Problem: An Interpretation". . 25 (2). ss. 89-95. doi:10.2307/1359421. JSTOR 1359421.
- Brown, David (2008). "Increasingly Redundant: The Growing Obsolescence of the Cuneiform Script in Babylonia from 539 BC". Baines, J.; Bennet, J.; Houston, S. (Ed.). The Disappearance of Writing Systems. Perspectives on Literacy and Communication. Equinox. ISBN .
- Ceresko, Anthony R. (2001). Introduction to the Old Testament: A Liberation Perspective. Revised and Expanded. Maryknoll: Orbis Books. ISBN .
- Chen, Fei (2020). Study on the Synchronistic King List from Ashur. Leiden: BRILL. ISBN .
- Dąbrowa, Edward (2012). "The Arsacid Empire". Daryaee, Touraj (Ed.). The Oxford Handbook of Iranian History. Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- Dandamaev, Muhammad A. (1989). A Political History of the Achaemenid Empire. Leiden: BRILL. ISBN .
- Daryaee, Touraj (2012). "Appendix: Ruling Dynasties of Iran". Daryaee, Touraj (Ed.). The Oxford Handbook of Iranian History. Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- Da Riva, Rocío (2013). The Inscriptions of Nabopolassar, Amel-Marduk and Neriglissar. Walter de Gruyter. ISBN
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Babil Krali Akadca sakkanakki Babili daha sonra sar Babili MO 19 yuzyildan MO 6 yuzyildaki cokusune kadar bagimsiz bir krallik olarak var olan antik Mezopotamya sehri Babil ve kralligi Babil in hukumdaridir Bagimsiz bir krallik olarak varliginin buyuk bir doneminde Babil Sumer ve Akad antik bolgelerini kapsayan Guney Mezopotamya nin buyuk bolumune hukmetmistir Sehir Babil krallarinin Antik Yakin Dogu nun buyuk kisimlarina egemen oldugu Birinci Babil Imparatorlugu veya Eski Babil Imparatorlugu y 1894 1880 1595 ve Ikinci Babil Imparatorlugu veya Yeni Babil Imparatorlugu MO 626 539 olmak uzere iki buyuk yukselis donemi yasamistir Babil Hammurabi Kanunlari ni hazirlayan Hammurabi tarafindan yonetilmistir Babil HukumdarlariMevcut MonarsiSamas yildizinin stilize edilmis versiyonuSon yerel kral Nabonidus MO 25 Mayis 556 MO 13 Ekim 539Ilk hukumdar Sumu abumSon hukumdar Nabonidus son yerel kral veya son yerel asi III Erdevan Kral olarak kaydedilmis son yabanci hukumdar III Erdevan Babil de son Part krali Unvan KralAtayan cesitli Babil rahipleri veya aristokrasisi tarafindan secim Kalitsal miras Gasp Babil in fethiMonarsi baslangici y MO 1894Monarsi bitis MO 539 son yerel kral MO 484 veya MO 336 335 son yerel asi AD 81 Kral olarak kaydedilmis son yabanci hukumdar AD 224 Babil de son Part krali Babil krallarinin cogu yabanci kokenliydi Sehrin yaklasik iki bin yillik tarihi boyunca yerli Babil Akat Amorit Kassit Elam Arami Asur Keldani Pers Yunan ve Part kokenli krallar tarafindan yonetilmistir Bir kralin kulturel ve etnik kokeninin Babil deki krallik algisi acisindan onemli olmadigi anlasiliyor daha onemli olan kralin geleneksel olarak Babil kralina atfedilen barisi ve guvenligi saglamak adaleti korumak medeni haklara saygi gostermek yasadisi vergilendirmeden kacinmak dini geleneklere saygi gostermek tapinaklar insa etmek tapinaklarda tanrilara armaganlar sunmak ve kult duzenini korumak gibi gorevleri yerine getirip getiremeyecegiydi Sehrin yabanci imparatorluklar tarafindan yonetildigi donemde Babil in bagimsizlik ayaklanmalarinin bu imparatorluklarin yoneticilerinin Babilli olmamasiyla pek ilgisi yoktur daha cok yoneticilerin Babil i nadiren ziyaret etmeleri ve sehrin rituel ve geleneklerine katilmamalariyla ilgilidir Babil in son yerli krali MO 556 539 yillari arasinda hukum suren Nabonidus tur Nabonidus un yonetimiAhamenis Imparatorlugu ndan II Kiros un Babil i fethetmesiyle sona ermistir Ilk Ahamenis krallari Babil e onem vermeye ve Babil Krali unvanini kullanmaya devam etmis olsalar da daha sonraki Ahamenis yoneticilerine bu unvanin verilmesi muhtemelen Babilliler tarafindan yapilmis bir seydir krallar bu unvani terk etmislerdir Babil katipleri Part Imparatorlugu nun zamanina kadar Babil i kontrol eden imparatorluklarin yoneticilerini kendi krallari olarak tanimaya devam ettiler bu tarihten sonra Babil yavas yavas terk edildi Babil Ahamenis fethinden sonra hicbir zaman bagimsizligini geri kazanamamis olsa da Babilliler yabanci hukumdarlari kovmak ve kralliklarini yeniden kurmak icin MO 336 335 yillarinda isyanci Nidin Bel doneminde gerceklesen birkac girisimde bulunmuslardir GirisKraliyet unvanlari Neo Babil Akad civi yazisinda Babil krali sar Babili unvani icin uc farkli yazilis sekli dogrulanmistir En ustteki tasvir Antiohos silindirini takip eder diger ikisi II Nebukadnezar in h 605 562 MO yapi kitabelerini takip eder Sehrin uzun tarihi boyunca Babil ve kralliginin hukumdarini belirtmek icin cesitli unvanlar kullanilmistir Babil valisi Karduniyas krali ve Sumer ve Akad krali en yaygin unvanlardir Unvanlarin birinin kullanilmasi digerlerinin ayni anda kullanilamayacagi anlamina gelmemektedir Ornegin Yeni Asur Krali III Tiglat Pileser Babil de h 729 727 MO Babil de yukarida belirtilen uc unvanin hepsini kullanmistir Babil Valisi sakkanakki Babili Babil in siyasi hakimiyetini vurgular Sehrin tarihinin buyuk bir bolumunde yoneticileri kendilerine kral yerine vali veya vali olarak atifta bulundular Bunun nedeni Babil in gercek kralinin resmen ulusal tanrisi Marduk olarak kabul edilmesiydi Kraliyet unvanini acikca talep etmeyerek Babil yoneticileri sehrin tanrisina saygi gosterdiler Yeni Asur krali Sanherib in h 705 681 MO bu gelenekte ozel bir kopus olarak kaydedilmistir cunku Babil krali unvanini almistir sar Babili ve bu durum onun Babil de yaygin bir sekilde olumsuz karsilanmasina katkida bulunmus olabilir Ancak sar Babili Sanherib in zamanindan onceki bazi yazitlarda ornegin babasi ve selefi II Sargon un h 710 705 MO Babil de bunu sakkanakki Babili ile donusumlu olarak kullanmistir Sanherib in halefleri oncelikli olarak sakkanakki Babili kullansalar da bunun yerine sar Babili kullandiklarina dair ornekler de vardir Bu unvanlar daha sonraki Yeni Babil krallari tarafindan da donusumlu olarak kullanilmistir Kardunias Krali sar Kardunias Guney Mezopotamya nin tamaminin yonetimini ifade eder Kardunias Babil kralligi icin kullanilan Kassit adiydi ve Kardunias krali unvani sehrin ucuncu hanedani Kassitler tarafindan kullanilmaya baslandi Unvan Kassitler Babil uzerindeki kontrolu kaybettikten uzun sure sonra bile kullanilmaya devam etti ornegin yerli kral I Nabu shuma ukin h y MO 900 888 ve Yeni Asur krali Esarhaddon h 681 669 MO Sumer ve Akad Krali sar mat Sumeri u Akkadi tum Guney Mezopotamya nin yonetimini ifade eder Baslangicta Babil in kurulusundan yuzyillar once Ucuncu Ur Hanedanligi nin y 2112 2004 civari krallari tarafindan kullanilan bir unvan Krallar bu unvani kendilerini Sumer ve Akad medeniyetlerinin kulturu ve mirasina baglamak ve ayrica antik Akad Imparatorlugu sirasinda elde edilen siyasi hegemonyayi iddia etmek icin kullaniyorlardi Unvan ayni zamanda cografi bir unvandi cunku Guney Mezopotamya tipik olarak Sumer guney ve Akad kuzey olmak uzere iki bolgeye ayrilmisti yani Sumer ve Akad krali tum ulke uzerindeki yonetimi ifade ediyordu Bu unvan MO 539 da Yeni Babil Imparatorlugu nun sonuna kadar Babil krallari tarafindan kullanildi ve ayrica Babil i fetheden ve MO 530 daki olumune kadar Babil i yoneten II Kiros tarafindan da ustlenildi Rol ve mesruiyet Babil krallari yonetme haklarini Babil in koruyucu tanrisi Marduk un ilahi atamasi ve sehrin rahiplerinin kutsamasi yoluyla elde etmislerdir Marduk un baslica kult imgesi genellikle tanrinin kendisiyle bir tutulur Marduk Heykeli Yeni Yil festivali sirasinda tanri tarafindan krallik bahsedildigini sembolize eden taclarini Marduk un ellerinden alan krallar icin tac giyme torenlerinde onemli bir sekilde kullanilirdi Kralin yonetimi ve Marduk un Dunya daki vasali olarak rolu her yil bu donemde kralin her yil Yeni Yil Festivali nin besinci gununde tek basina Esagila ya yani Babil in ana kult tapinagina girmesi ve bas rahiple gorusmesiyle yeniden teyit edilirdi Basrahip kralin uzerindeki regaliayi alip yuzune tokat atip ve Marduk un heykelinin onunde diz cokturdu Kral daha sonra heykele halkina baski yapmadigini ve yil boyunca duzeni sagladigini soylerdi ardindan bas rahip Marduk adina kralin yonetimi icin ilahi destegin devam edebilecegini ve kraliyet kiyafetlerini geri verebilecegini soylerdi Babil tapinaklarinin koruyucusu olarak kral comertligini Mezopotamya tanrilarina gosterir ve bu da karsiliginda onun yonetimini guclendirir ve ona yetkilerini verirdi Babil krallarinin baris ve guvenligi saglamasi adaleti korumasi medeni haklara saygi gostermesi yasadisi vergilendirmeden kacinmasi dini geleneklere saygi gostermesi ve dini duzeni korumasi bekleniyordu Kralin hicbir sorumluluk ve gorevi onun etnik veya kulturel olarak Babil kokenli olmasini gerektirmiyordu Babil in kraliyet geleneklerine yeterince asina olan herhangi bir yabanci bu unvani alabilirdi ancak o zaman yerel rahiplerin ve yerel yazicilarin yardimina ihtiyac duyabilirlerdi bircok yabanci kral Babilliler den destek gorup birkac yerli kral da hor gorulmesinden anlasilacagi uzere etnik koken ve kultur Babil in krallik algisinda onemli gorunmuyordu Bazi yabanci krallarin yonetiminin Babilliler tarafindan desteklenmemesi muhtemelen onlarin etnik veya kulturel gecmisleri degil daha cok Babil kralinin geleneksel gorevlerini gerektigi gibi yerine getirmedikleri ile alakali oldugu dusunulmektedir Hanedanlar Yeni Babil Akad civi yazisinda Babil in ilk hanedaninin palu Babili basitce Babil hanedani adi Diger monarsilerde oldugu gibi Babil krallari da bir dizi kraliyet hanedanina ayrilmistir bu uygulama antik Babillilerin kral listelerinde baslattiklari bir uygulamadir Genel olarak kabul goren Babil hanedanlari tarihcilerin daha sonraki kralliklar ve imparatorluklardaki yonetici aileler icin kullandiklari terimle ayni dogrultuda aile gruplari olarak anlasilmamalidir Babil in ilk hanedani tum hukumdarlarin akraba oldugu bir hanedan grubu olusturmus olsa da MO birinci binyildaki hanedanlar ozellikle E Hanedani tutarli bir ailevi iliski dizisi olusturmamistir Babil anlaminda palu veya pale olarak cevrilen hanedan terimi ayni etnik veya kabile grubundan yani Kassit hanedani ayni bolgeden yani Deniz Diyari hanedanlari veya ayni sehirden yani Babil ve Isin hanedanlari gelen bir dizi hukumdarla ilgiliydi Bazi durumlarda Eriba Marduk h y 769 760 civari gibi soyagaci acisindan akraba oldugu bilinen krallar ve torunu II Marduk apla iddina h MO 722 710 ve MO 703 farkli hanedanlara ayrildi ilki E Hanedani na ikincisi ise Ucuncu Deniz Diyari Hanedani na ait olarak belirlendi Kaynaklar Babil in Kandalanu dan h MO 648 627 II Seleukos a h MO 246 225 gelen yoneticilerini kaydedenBuyuk Iskender den h 331 323 Babil de II Dimitrios a h MO 145 141 Babil de itibaren Babil in yoneticilerini kaydeden Helenistik Donem Babil Kral Listesi Mezopotamya daki kazilarda ortaya cikarilan cesitli belgeler arasinda kronoloji ve siyasi tarihin yeniden yapilandirilmasi acisindan en onemli olanlar kronografik metinler basligi altinda toplanan kral listeleri ve kroniklerdir Kraliyet isimlerinin ve saltanat tarihlerinin bir araya getirildigi ayrica siklikla krallar arasindaki iliskiler gibi ek bilgilerin de tablo biciminde duzenlendigi koleksiyonlar oldugu icin Mezopotamya kral listeleri hukumdarlarin dizilimini yeniden olustururken ozel bir oneme sahiptirler Babil hukumdarlari acisindan ana belge Babil Kral Listesi A B ve C olarak isimlendirilen uc bagimsiz belgeden olusan Babil Kral Listesi dir BKL Ana Babil Kral Listelerine ek olarak Babil hukumdarlarini kaydeden ek kral listeleri de mevcuttur BKLa BM 33332 Yeni Babil Imparatorlugu nun kurulusundan bir sure sonra yaratilan Babil Kral Listesi A Babil in Sumu abum h y MO 1894 1881 donemindeki ilk hanedanindan Kandalanu ya h 648 627 MO kadar olan ilk hanedanini kaydeder Tabletin sonu kirik oldugundan baslangicta dan sonraki hukumdarlari da listeledigi ve muhtemelen Neo Babil Imparatorlugu nun krallarini da listeledigi dusunulmektedir Tum hanedanlar yatay cizgilerle ayrilmistir ve bu cizgilerin altinda her hanedanin saltanat yillarinin toplami ve hanedanlarin urettigi kral sayisi kaydedilir Neo Babil yazisiyla yazilmistir BKLb BM 38122 koken tarihi belirsiz Yeni Babil yazisiyla yazilmis Babil Kral Listesi B Babil in ilk hanedaninin krallarini ve Birinci Deniz Diyari hanedaninin krallarini kaydeder alt simgeler bu hanedanlardaki krallarin sayisini ve toplam saltanat surelerini kaydeder Birinci hanedan krallari icin saltanat yillari kaydedilir ancak Deniz Diyari hanedani krallari icin atlanir Krallar icin kullanilan saltanat yillari gercek saltanat uzunluklariyla tutarsizdir muhtemelen yazarin listeyi yillarin kayboldugu veya hasar gordugu bir belgeden kopyalamis olmasindan dolayi Liste birinci hanedan krallarinin ikisi haric hepsinin soyagaci bilgilerini kaydeder ancak Deniz Diyari hanedan krallarindan yalnizca ikisi icin Belge esasen iki hanedan icin iki liste oldugundan gec donemde bilinmeyen bir amacla daha uzun kral listelerinden kopyalanmis ve cikarilmis olmasi mumkundur BKLc kisa bir metin Yeni Babil yazisiyla yazilmistir Kral Listesi C Isin in ikinci hanedani hakkinda bir kaynak olarak onemlidir cunku korunan dokuz satirlik metnin ilk yedi satiri bu hanedanin krallarinin ve tarihlerinin dizisinin bir kismini saglar Babil Kral Listesi B deki karsilik gelen bolum eksik korunmustur Liste Isin hanedaninin yedinci krali Marduk shapik zeri h y MO 1081 1069 ile sona erdiginden onun halefi Adad apla iddina nin h y MO 1068 1047 hukumdarligi sirasinda yazilmis olmasi mumkundur Kisa uzunlugu ve alisilmadik sekli duz olmaktan ziyade kavisli olmasi bunun genc bir Babilli ogrenci tarafindan kullanilan bir uygulama tableti olabilecegini dusundurmektedir ScKL bireysel tabletler ve orneklerden olusan bir koleksiyon Eszamanli Kral Listesi iki sutundan olusuyor ve Babil ve Asur krallarini birlikte kaydediyor yan yana kaydedilen krallarin da buyuk olasilikla ayni donemde yasamis olduklari varsayiliyor Diger belgelerin cogundan farkli olarak bu liste genellikle saltanat yillarini ve soyagaci bilgilerini icermez ancak Asur ve Babil krallari altindaki bircok bas yaziciyi icermesi bakimindan da farklilik gosterir Listenin bilinen en eski kismina sahip tablet Asur krali Erishum I belirsiz saltanat tarihleri ve Babil krali Sumu la El h y MO 1880 1845 ile baslar Bilinen son kisim Asur da Ashur etil ilani h 631 627 MO Babil de ise Kandalanu ile son bulmaktadir Yeni Asur alfabesiyle yazildigina gore Yeni Asur Imparatorlugu nun sonlarina dogru olusturulmus olabilir UKL IM 65066 Bu kral listesinin korunan kismi Asur doneminde Kandalanu dan Selefki doneminde II Seleukos a h 246 225 MO kadar olan yoneticileri kaydeder Helenistik donem Babil Kral Listesi BM 35603 MO 141 den sonraki bir tarihte Babil de yazilmistir Iskender h 331 323 MO Babil de yonetimindeki Babil deki Helenistik yonetimin baslangicindan II Dimitrios h 145 141 MO Babil de yonetimindeki Selefki yonetiminin sonuna ve Part Imparatorlugu tarafindan Babil in fethine kadar olan yoneticileri kaydeder I Seleukos tan h 305 281 MO onceki ve IV Antiohos tan h 175 164 MO sonraki girisler hasarli ve parcalidir Babil yillari hukum suren kralin ve o anki hukumdarlik yilinin ismiyle anildigi icin Babil de yazilmis ekonomik astronomik ve edebi civi yazisi metinlerindeki tarih formulleri de oldukca onemli ve yararli kronolojik veriler saglar Yeni Babil Imparatorlugu ndan Sonraki Krallik Ahamenis Imparatorlugu nun I Artaserhas in rolyefi h 465 424 MO Babil krali unvanini resmi olarak kullanan son Ahamenis kralidir Yukarida anlatilan kral listelerine ek olarak civi yazili yazitlar ve tabletler Babillilerin Yeni Babil Imparatorlugu nun yikilmasindan sonra Part Imparatorlugu nun MO 141 MS 224 yanisira Ahamenis MO 539 331 Argead MO 331 310 ve Selefki MO 305 141 imparatorluklarinin yonetimi boyunca yabanci Babil yoneticilerini mesru hukumdarlari olarak tanimaya devam ettiklerini guvenle ortaya koymaktadir Ilk Ahamenis krallari Babil kulturune ve tarihine buyuk saygi duyuyorlardi ve Babil i kendi kralliklariyla kisisel bir birlige benzer bir sekilde birlesmis ayri bir varlik veya krallik olarak goruyorlardi Buna ragmen Babilliler ulkeleri Yeni Asur Imparatorlugu nun MO 722 626 yonetimi altindayken Asur yonetimine karsi duyduklari ofke gibi Ahamenis yonetimine karsi da ofke duymaya baslayacaklardi Babil in Ahamenisler e olan kizginliginin buyuk ihtimalle Ahamenisler in yabanci olmasiyla pek ilgisi yoktu daha cok Ahamenis krallarinin yerlesik Babil geleneklerine uygun olarak Babil kralinin gorevlerini gerektigi gibi yerine getiremeyecekleri dusunuluyordu Bu algi daha sonra hem Asurlular hem de Ahamenisler tarafindan deneyimlenen bir sorun olan Babil isyanlarinin sik sik yasanmasina yol acmistir Asur ve Ahamenis imparatorluklarinin baskentleri baska yerlerde oldugundan bu yabanci krallar sehrin rituellerine duzenli olarak katilmiyorlardi bu da rituellerin geleneksel sekilde kutlanamayacagi anlamina geliyordu ve tapinaklar insa ederek ve sehrin tanrilarina kult armaganlari sunarak Babil kultlerine olan geleneksel gorevlerini nadiren yerine getiriyorlardi Krallarin bu gorevlerini yerine getirmemeleri Babil in gercek krallari olarak kabul edilmeleri icin gerekli ilahi destege sahip olmadiklari seklinde yorumlanmis olabilir Ilk Ahamenis krallarinin yalnizca Babil de degil imparatorluklarinin her yerinde kullandiklari standart saltanat unvani Babil ve topraklarinin krali idi Babil unvani Ahamenis Krali I Serhas h 486 465 MO buyuk bir Babil ayaklanmasini bastirmak zorunda kaldiktan sonra kalkmistir Serhas ayrica daha once buyuk olan Babil satrapligini daha kucuk alt birimlere boldu ve bazi kaynaklara gore intikam amaciyla sehre zarar verdi Kendi kraliyet yazitlarinda resmen Babil krali unvanini kullanan son Ahamenis krali I Serhas in oglu ve halefi I Artaserhas h 465 424 MO gorunmektedir I Artaserhas in iktidarindan sonra hukumdarlarin bu unvani kullandiklarina dair cok az ornek vardir ancak Babilliler bu unvani yoneticilerine atfetmeye devam etmislerdir Selefki doneminde bir kral tarafindan Babil krali ifadesinin resmi olarak acik bir sekilde kullanildigi bilinen tek ornek Antiohos silindirinde bulunmaktadir Bu kil silindirde I Antiohos un h 281 261 MO kendisini ve babasi Selefki I Nikator u h 305 281 MO Babil krali unvaninin yani sira cesitli diger antik Mezopotamya unvanlari ve onursal ifadelerle anmaktadir Selefki krallari Babil geleneklerine ve kulturune saygi gostermeye devam ettiler birkac Selefki kralinin Babil de Marduk a hediyeler verdigi kaydedildi ve Yeni Yil Festivali hala cagdas bir olay olarak kaydediliyor Festivalin kutlandigi bilinen son zamanlardan biri MO 188 yilinda rituellere onemli olcude katilan Selefki Krali III Antiohos h 222 187 zamaninda olmustur Helenistik donemden yani Grek Argeadlar ve Selefki yonetimi itibaren Yunan kulturu Babil de yerlesti ancak Oelsner e 2014 gore Helenistik kultur MS 2 yuzyila kadar belirli alanlarda ve bolgelerde varligini surduren antik Babil kulturune derinlemesine nufuz etmedi Part Imparatorlugu ndan III Erdevan in h MS 79 80 81 Sikkesi Babil metinlerinde kral olarak onaylanan son bilinen hukumdardir Part Imparatorlugu doneminde Babil buyuk bir kent merkezi olmaktan giderek uzaklasmis ve eski Babil kulturu azalmistir Yakindaki ve daha yeni imparatorluk baskentleri olan Seleukia ve daha sonra Tizpon sehirleri antik sehri golgede birakmis ve bolgedeki guc merkezleri haline gelmislerdir Babil Part yonetiminin ilk yuzyilinda veya daha sonrasinda hala onemliydi ve civi yazili tabletler Part krallarinin yonetimini tanimaya devam etmistir Babil belgelerinde Part krallarina uygulanan standart unvan formulu ar sa ka LUGAL LUGAL MES Arsaka sar sarrani Arsak krallarin krali idi Part donemine ait bircok tablet tarih formullerinde kralin yaninda gorevdeki Part kralinin kralicesinden de soz ediyor bu kadinlarin Babil in hukumdari olarak resmen tanindigi ilk zamanlardir Part doneminde Babil den gunumuze ulasan az sayida belge Part krallarinin cogunlukla sehirde bulunmamasi ve Babillilerin kulturlerinin yavas yavas kayboldugunu fark etmesiyle Babil de artan bir endise ve yabancilasma hissinin varligini gostermektedir Babil in tam olarak ne zaman terk edildigi bilinmemektedir MS 50 yilinda Romali yazar Yasli Plinius Seleukia ya yakinligin Babil i corak bir corakliga donusturdugunu yazmis ve doguya yaptiklari seferler sirasinda Roma imparatorlari Trajan MS 115 te ve Septimius Severus un MS 199 da sehri yikilmis ve terk edilmis halde bulduklarini iddia etmistir Arkeolojik kanitlar ve Abba Arikha nin y MS 219 en azindan Babil tapinaklarinin 3 yuzyilin baslarinda hala aktif olabilecegini gosteriyor Eger o donemde eski Babil kulturunden geriye kalan herhangi bir kalinti kalmis olsaydi bunlar y MS 230 civarinda Sasani Imparatorlugu nda gerceklesen dini reformlar sonucunda kesin olarak ortadan kaldirilmis olmalidir Kaynaklarin yetersizligi ve Babil in ne zaman terk edildiginin bilinmemesi nedeniyle Babilliler tarafindan kral olarak taninan son hukumdarin kim oldugu bilinmemektedir Bilinen son civi yazili tablet Uruk ta bulunan ve MS 79 80 yillarina tarihlenen W22340a dir Tablet LUGAL kral kelimesini korumustur ve bu da Babillilerin bu noktada hala bir krali tanidigini gostermektedir Bu donemde Babil Partlarin rakip krali yani gaspci III Erdevan tarafindan yonetiliyordu Modern tarihciler hukumdarlik soyunun nerede son buldugu konusunda ikiye bolunmus durumdadirlar Spar ve Lambert 2005 Babilliler tarafindan taninan krallar listesine MS 1 yuzyildan sonra hicbir hukumdari dahil etmediler ancak Beaulieu 2018 Babil in XIV Hanedani nin kentin hukumdarlari olarak Partlar icin kullandigi isimlendirme MS 3 yuzyilin baslarinda Babil deki Part egemenliginin sonuna kadar surdugunu dusunmektedir Civi yazisiyla yazilmis isimler Asagidaki listede Akadca daki tum krallarin isimleri ve Akadca isimlerin civi yazisi isaretlerine nasil cevrildigi yer almaktadir II Burnaburiash in y h 1359 1333 MO yillari Kassit hanedaninin III Hanedan doneminde Sumerce yazitlarda ve resmi belgelerde kullanilan baskin dildi II Kurigalzu nun y h 1332 1338 MO ve bundan sonra yazitlarda ve belgelerde Sumerce nin yerini almistir Tutarlilik amaciyla ve birkac kral ve isimlerinin yalnizca II Burnaburiash in saltanatindan yuzyillar sonra Akadca yazilmis kral listelerinden bilinmesi nedeniyle bu liste kraliyet isimleri icin Sumerce yerine yalnizca Akadcayi kullanmistir ancak bu II Burnaburiash den onceki yoneticiler icin anakroniktir Ayni kisiden soz edilse bile Akadcada ayni ismin birkac farkli yazilisinin olmasi alisilmadik bir durum degildir Bunu orneklendirmek icin asagidaki tabloda II Nebukadnezar in h 605 562 MO Akadca Nabu kudurri uṣur olarak yazilmistir Asagidaki kral listesi mumkun oldugunca daha ozlu yazim bicimleri kullanmis ve esas olarak tarih formullerinde ve kral listelerinde isimlerin gosterimi temel alinmistir Ozlu yazim kral listeleri Ayrintili yazim bina yazitlari Nabu kudurri uṣur Na bi um ku du ur ri u ṣu ur Ayni yazim sekli kullanilsa bile civi yazisi isaretlerinin birkac farkli yazisi da vardi Bir isim ayni sekilde yazilsa bile Eski Babil isaretlerinde Neo Babil isaretlerine veya Neo Asur isaretlerine kiyasla onemli olcude farkli gorunuyordu Asagidaki tabloda kullanilan isaretlere bagli olarak Akadca da Antiʾukusu Antiohos isminin farkli versiyonlari gosterilmektedir Asagidaki kral listesinde Yeni Babil ve Yeni Asur isaretleri kullanilmistir cunku bu yazilar kral listelerinde oncelikli olarak kullanilan isaretlerdir Tarih formulleri Yeni Babil isaretleri Antiohos silindiri Antiohos silindiri Yeni Babil isaretleri Antiohos silindiri Neo Asur isaretleri An ti ʾ i ku su An ti ʾ ku us An ti ʾ ku us An ti ʾ ku usI Hanedan Amorit MO 1894 1595BKLb de bu hanedanin yerel adi basitce palu Babili Babil hanedani olarak gecer Modern tarihciler onu daha sonra Babil i yoneten diger hanedanlardan ayirt etmek icin bu hanedandan siklikla Birinci Babil Hanedani olarak bahsederler Bazi tarihciler krallarin Amorit kokenli olmasi nedeniyle bu hanedandan Amorit Hanedani olarak soz ederler Kral listesi son kral Samsu Ditana icin 31 yillik bir saltanat suresi verirken Babil deki yikim tabakasi onun 26 yilina tarihlenirken daha sonraki kaynaklara ulasilamamaktadir Kral Akadca Baslangic Bitis Veraset KaynakSumu abum Sumu abum y MO 1894 y MO 1881 BKLa and BKLb de Babil in ilk kraliSumu la El Sumu la El y MO 1880 y MO 1845 Belirsiz verasetSabium Sabum y MO 1844 y MO 1831 Sumu la El in ogluApil Sin Apil Sin y MO 1830 y MO 1813 Sabium un ogluSin Muballit Sin Muballit y MO 1812 y MO 1793 Apil Sin in ogluHammurabi Ḫammu rapi y MO 1792 y MO 1750 Sin Muballit in ogluSamsu iluna Samsu iluna y MO 1749 y MO 1712 Hammurabi nin ogluAbi Esuh Abi Esuḫ y MO 1711 y MO 1684 Samsu iluna nin ogluAmmi Ditana Ammi ditana y MO 1683 y MO 1647 Abi Eshuh in ogluAmmi Saduqa Ammi Saduqa y MO 1646 y MO 1626 Ammi Ditana nin ogluSamsu Ditana Samsu ditana y MO 1625 y MO 1595 Ammi Saduqa nin ogluII Hanedan Birinci Deniz Diyari MO 1725 1475Hem BKLa hem de BKLb bu hanedandan palu Urukug Urukug hanedani olarak bahseder Hanedanligin cikis noktasinin sehri oldugu tahmin edilektedir Bazi edebi kaynaklar bu hanedanin bazi krallarindan Deniz Diyari krallari olarak soz eder ve bu nedenle modern tarihciler bu hanedani Deniz Diyari hanedani olarak isimlendirir Birinci Deniz Diyari Hanedani olarak isimlendirilmesi Babillilerin aslinda Deniz Diyari olarak isimlendirdigi V Hanedan dan onu ayirir Bu hanedan I Hanedan ve III Hanedan ile ortusmektedir ve bu krallar aslinda Babil in kendisini degil Babil in guneyindeki bolgeyi Deniz Diyari yonetmektedir Ornegin bu hanedanin krali Gulkisar aslinda I Hanedan in son krali Samsu Ditana ile ayni zamanda hukum surmustur Hanedanligin daha sonraki yazicilar tarafindan Babil in hanedanlik tarihine dahil edilmesinin nedeni bir sure Babil i kontrol etmesi Babil in bazi kisimlarini kontrol etmesi guclu bir sekilde etkilemesi veya zamaninin Babil deki en istikrarli gucu olmasi olabilir Asagida listelenen tarihler oldukca belirsizdir ve Beaulieu da 2018 hanedan icin listelenen zaman araligini takip eder y MO 1725 1475 ayrica Beaulieu 2018 tarafindan verilen gibi bireysel tarihler krallarin hukumdarliklarinin uzunluklarina dayanmaktadir Kral Akadca Baslangic Bitis Veraset KaynakIlum ma ili Ilum ma ili y MO 1725 Belirsiz verasetItti ili nibi Itti ili nibi Belirsiz veraset Belirsiz verasetDamqi ilisu Damqi ilisu 26 yil Belirsiz verasetIskibal Iskibal 15 yil Belirsiz verasetSususi Sussi 24 yil Iskibal in kardesiGulkisar Gulkisar 55 yil Belirsiz verasetmDIS U EN Belirsiz okuma Belirsiz verasetPesgaldarames Pesgaldarames y MO 1599 y MO 1549 Gulkisar in ogluAyadaragalama Ayadaragalama y MO 1548 y MO 1520 Peshgaldaramesh in ogluAkurduana Akurduana y MO 1519 y MO 1493 Belirsiz verasetMelamkurkurra Melamkurkurra y MO 1492 y MO 1485 Belirsiz verasetEa gamil Ea gamil y MO 1484 y MO 1475 Belirsiz verasetIII Hanedan Kasit MO 1729 1155Bu hanedanin BKLa daki adinin kaydi kaybolmustur ancak diger Babil kaynaklari bundan palu Kassi Kassit hanedani olarak bahsetmektedir Bu hanedanin ilk yoneticilerinin yani Karaindas tan onceki krallarin siralamasinin ve adlarinin yeniden yapilandirilmasi zor ve tartismalidir Kral listeleri bu noktada hasar gormus durumdadir ve korunan kisimlar birbirleriyle celisiyor gibi gorunmektedir ornegin BKLa da Eszamanli Kral Listesi nde ihmal edilen I Kastilias ile Abi Rattash arasinda bir kral yer alirken Eszamanli Kral Listesi nde BKLa da ihmal edilen II Kastilias Abi Rattash ile Urzigurumash arasinda yer almaktadir Ayrica kral listelerinde bu hanedana atfedilen en eski krallarin aslinda Babil i yonetmemis olmalari ancak daha sonraki yoneticilerin atalari olduklari icin eklenmis olmalari da olasi gorunmektedir Babil ilk Deniz Diyari hanedaninin son krali Ea gamil i yenen Ulamburiash in hukumdarligina kadar tam olarak birlestirilip bir araya getirilememistir Kral Akadca Baslangic Bitis Veraset KaynakGandash Gandas y MO 1729 y MO 1704 Belirsiz verasetI Agum Agum y MO 1703 y MO 1682 Gandash in ogluI Kashtiliash Kastiliasu y MO 1681 y MO 1660 I Agum un oglu y MO 1659 Belirsiz verasetAbi Rattash Abi Rattas I Kashtiliash in ogluII Kashtiliash Kastiliasu Belirsiz verasetUrzigurumash Ur zigurumas Abi Rattash in soyu II Agum Agum Kakrime Urzigurumash in ogluHarba Shipak Ḫarba Sipak Belirsiz verasetShipta ulzi Sipta ulzi Belirsiz veraset Belirsiz verasetI Burnaburiash Burna Burias y MO 1530 y MO 1500 Belirsiz veraset en eski Kassit hukumdari Babil i yonettigi konusunda guvenle kanitlanmistirUlamburiash Ulam Burias y MO 1475 I Burnaburiash in oglu ilk Deniz Diyari Hanedani nin son krali Ea gamil i yenerek Babil i yeniden birlestirdiIII Kashtiliash Kastiliasu I Burnaburiash in oglu III Agum Agum III Kashtiliash in ogluKadashman Sah Kadasman Saḫ Belirsiz veraset III Agum ile ortak hukumdar Karaindash Karaindas y MO 1415 Belirsiz verasetI Kadashman Harbe Kadasman Ḫarbe y MO 1400 Karaindash in oglu I Kurigalzu Kuri Galzu I Kadashman harbe nin ogluI Kadashman Enlil Kadasman Enlil y MO 1374 y MO 1360 I Kurigalzu nun oglu Burnaburiash II Burna Burias y MO 1359 y MO 13333 I Kadashman Enlil in oglu Kara hardash Kara ḫardas y MO 1333 y MO 1333 II Burnaburiash in oglu Nazi Bugash Nazi Bugas y MO 1333 y MO 1333 Gaspci diger krallarla ilgisi yokII Kurigalzu Kuri Galzu y MO 1332 y MO 1308 II Burnaburiash in ogluNazi Maruttash Nazi Maruttas y MO 1307 y MO 1282 II Kurigalzu nun ogluKadashman Turgu Kadasman Turgu y MO 1281 y MO 1264 Nazi Maruttash in ogluII Kadashman Enlil Kadasman Enlil y MO 1263 y MO 1255 Kadashman Turgu nun ogluKudur Enlil Kudur Enlil y MO 1254 y Mo 1246 II Kadashman Enlil in ogluShagarakti Shuriash Sagarakti Surias y MO 1245 y MO 1233 Kudur Enlil in ogluKashtiliash IV Kastiliasu y MO 1232 y MO 1225 Shagarakti Shuriash in ogluEnlil nadin shumi Enlil nadin sumi y MO 1224 y MO 1224 Belirsiz verasetII Kadashman Harbe Kadasman Ḫarbe y MO 1223 y MO 1223 Belirsiz verasetAdad shuma iddina Adad suma iddina y MO 1222 y MO 1217 Belirsiz verasetAdad shuma usur Adad suma uṣur y MO 1216 y MO 1187 IV Kashtiliash in oglu II Meli Sipak Meli Sipak y MO 1186 y MO 1172 Adad shuma usur in ogluI Marduk apla iddina Marduk apla iddina y MO 1171 y MO 1159 Meli Shipak in ogluZababa shuma iddin Zababa suma iddina y MO 1158 y MO 1158 Belirsiz verasetEnlil nadin ahi Enlil nadin aḫe y MO 1157 y MO 1155 Belirsiz verasetIV Hanedan 2 Isin MO 1153 1022BKLa ya gore bu hanedanin yerel adi palu Isin Isin hanedani Hanedanligin cikis noktasinin Isin sehri oldugu tahmin edilmektedir Modern tarihciler bu hanedani onu antik Sumer Isin hanedanindan ayirmak icin Isin in ikinci hanedani olarak isimlendirirler Daha onceki arastirmalar bu hanedanin ilk krali Marduk kabit ahheshu nun saltanatinin ilk yillarini son Kassit kraliyla ayni anda yonettigini varsayiyordu ancak son arastirmalar durumun boyle olmadigini gosteriyor Bu liste Beaulieu ya 2018 gore bu hanedanin krallarinin revize edilmis kronolojisini takip ediyor bu da sonraki hanedanlarin tarihlerinin de revize edilmesi anlamina geliyor Kral Akadca Baslangic Bitis Veraset KaynakMarduk kabit ahheshu Marduk kabit aḫḫesu y MO 1153 y MO 1136 Belirsiz verasetItti Marduk balatu Itti Marduk balaṭu y MO 1135 y MO 1128 Marduk kabit ahheshu nun ogluNinurta nadin shumi Ninurta nadin sumi y MO 1127 y MO 1122 Itti Marduk balatu nun akrabasi I Nebukadnezar Nabu kudurri uṣur y MO 1121 y MO 1100 Ninurta nadin shumi nin ogluEnlil nadin apli Enlil nadin apli y MO 1099 y MO 1096 I Nebukadnezar in ogluMarduk nadin ahhe Marduk nadin aḫḫe y MO 1095 y MO 1078 Ninurta nadin shumi nin oglu Enlil nadin apli den tahti gasp etmistirMarduk shapik zeri Marduk sapik zeri y MO 1077 y MO 1065 Marduk nadin ahhe nin oglu Adad apla iddina Adad apla iddina y MO 1064 y MO 1043 Gaspci onceki krallar ile bir bagi yokMarduk ahhe eriba Marduk aḫḫe eriba y MO 1042 y MO 1042 Belirsiz verasetMarduk zer X Marduk zera y MO 1041 y MO 1030 Belirsiz verasetNabu shum libur Nabu sumu libur y MO 1029 y MO 1022 Belirsiz verasetV Hanedan 2 Deniz Diyari MO 1021 1001BKLa ya gore bu hanedanin yerel adi palu tamti Deniz Diyari Hanedani Modern tarihciler onu II Hanedan den ayirmak icin ona 2 Deniz Diyari hanedani adini veriyorlar Kral Akadca Baslangic Bitis Veraset KaynakSimbar sipak Simbar Sipak y MO 1021 y MO 1004 Muhtemelen Kassit kokenli Belirsiz verasetEa mukin zeri Ea mukin zeri y MO 1004 y MO 1004 Muhtemelen Kassit soyundan Bit Hashmar klani Simbar Shipak tan tahti gasp ettiKassu nadin ahi Kassu nadin aḫi y MO 1003 y MO 1001 Muhtemelen Kassit kokenli Simbar sipak in oglu VI Hanedan Bazi MO 1000 981BKLa bu hanedandan palu Bazu Baz hanedani olarak bahseder ve Dynastic Chronicle buna palu palu Bit Bazi Bit Bazi hanedani der Bit Bazi Kassite doneminde varligi kanitlanmis bir klandi Hanedanligin isminin ya Baz sehrinden ya da o sehrin efsanevi kurucusu Bazi nin soyundan gelmesi muhtemeldir Kral Akadca Baslangic Bitis Veraset KaynakEulmas sakin sumi Eulmas sakin sumi y MO 1000 y MO 984 Muhtemelen Kassit soyundan Bit Bazi klani belirsiz verasetI Ninurta kudurri usur Ninurta kudurrῑ uṣur y MO 983 y MO 981 Muhtemelen Kassit soyundan Bit Bazi klani belirsiz verasetSirikti suqamuna Sirikti suqamuna y MO 981 y MO 981 Muhtemelen Kassit soyundan Bit Bazi klani I Ninurta kudurri usur un kardesiVII Hanedan Elam MO 980 975BKLa Mar biti apla usur u yatay cizgilerle diger krallardan hanedan olarak ayirir ve onu kendi hanedanina ait olarak isaretler Hanedanlik Tarihi de onu kendi icinde gruplandirir ve hanedanindan sadece onu iceren palu Elamtu Elam hanedani olarak bahseder Kral Akadca Baslangic Bitis Veraset KaynakMar biti apla usur Mar biti apla uṣur y MO 980 y MO 975 Elam veya daha buyuk olasilikla Elam kokenli belirsiz verasetVIII Hanedan E MO 974 732BKLa ya gore bu hanedanin yerel adi palu E E hanedani idi E nin anlami acik degildir ancak buyuk olasilikla Babil sehrine bir gondermedir bu da ismin Babil hanedani olarak yorumlanmasi gerektigi anlamina gelir E hanedani zamani buyuk bir istikrarsizlik zamaniydi ve bu hanedan altinda bir araya gelen ilgisiz krallar bile tamamen farkli etnik gruplara aitti Baska bir Babil tarihi calismasi olan Dynastic Chronicle sadece parca parca korunmus olsa da bu hanedani bir dizi kisa daha kucuk hanedanlara ayirir Kral Akadca Baslangic Bitis Veraset KaynakNabu mukin apli Nabu mukin apli y MO 974 y MO 939 Babilli belirsiz verasetII Ninurta kudurri usur Ninurta kudurrῑ uṣur y MO 939 y MO 939 Babilli Nabu mukin apli nin ogluMar biti ahhe iddina Mar bῑti aḫḫe idinna y MO 938 Babilli Nabu mukin apli nin ogluShamash mudammiq Samas mudammiq y MO 901 Babilli belirsiz verasetI Nabu suma ukin Nabu suma ukin y MO 900 y MO 887 Babilli belirsiz verasetNabu apla iddina Nabu apla iddina y MO 886 y MO 853 Babilli I Nabu shuma ukin in ogluI Marduk zakir sumi Marduk zakir sumi y MO 852 y MO 825 Babilli Nabu apla iddina nin ogluMarduk balassu iqbi Marduk balassu iqbi y MO 824 MO 813 Babilli I Marduk zakir sumi nin ogluBaba aha iddina Baba aḫa iddina MO 813 MO 812 Babilli belirsiz verasetBabil Fetret Donemi en az dort yil Ninurta apla X Ninurta apla Babilli belirsiz verasetMarduk bel zeri Marduk bel zeri Babilli belirsiz verasetMarduk apla usur Marduk apla uṣur y MO 769 Belirsiz bir kabilesinin Keldani sefi belirsiz verasetEriba Marduk Eriba Marduk y MO 769 y MO 760 Bit Yakin kabilesinin Keldani sefi belirsiz verasetNabu shuma ishkun Nabu suma iskun y MO 760 748 BC Bit Dakkuri kabilesinin Keldani sefi belirsiz verasetNabonassar Nabu naṣir MO 748 MO 734 Babilli belirsiz verasetNabu nadin zeri Nabu nadin zeri MO 734 MO 732 Babilli Nabonassar in ogluII Nabu shuma ukin Nabu suma ukin MO 732 MO 732 Babilli belirsiz verasetnot Babil Kral Listesi A E hanedaninin 17 kralinin adini kaydeder ancak daha sonra hanedanin 22 kraldan olustugunu belirtir Bu tutarsizlik bir yazici hatasi olarak aciklanabilir ancak dizide baska krallar da olmasi mumkundur Liste kritik noktalarda kesilmistir ve isimleri bu nedenle gunumuze ulasmayan bes ek kralin Babil ara doneminin sonu ile Ninurta apla X in saltanati arasina eklenmis olmasi mumkundur Modern tarihciler Babil hukumdarlarini siralarken Baba aha iddina nin tahttan indirilmesinden sonra hukum suren ilk kralin Ninurta apla X oldugu gorulmektedir IX Hanedan Asur MO 732 626 IX Hanedan terimi genis anlamda Yeni Asur Imparatorlugu tarafindan yonetildigi donemde Babil in yoneticilerini ifade etmek icin kullanilir Bu hanedan hem Adaside hanedaninin hem de sonraki Sargonid hanedaninin Asur krallarinin yani sira hanedan disi cesitli vasal ve isyanci krallari da icerir BKLa da hanedanlari ayirmak icin kullanilan cizgilerin listedeki diger yerlerde kullanilmasi nedeniyle modern bilim insanlari tarafindan siklikla bir hanedan olarak gruplandirilirlar BKLa ayrica bazi krallara bireysel hanedan etiketleri atar ancak bu daha somut onceki hanedanlar icin yapildigi sekilde degildir Her kralla iliskilendirilen pale tanimi Mushezib Marduk a kadar olan listede kayitlidir asagidaki tabloda yer almaktadir ve Fales i 2014 takip etmektedir Kral Akadca Baslangic Bitis pale Veraset KaynakNabu mukin zeri Nabu mukin zeri MO 732 MO 729 pale Sapi Shapi Hanedani Bit Amukkani kabilesinin Keldani reisi tahti gasp etti III Tiglat Pileser Tukulti apil Esarra MO 729 MO 727 pale Baltil Assur Hanedani Yeni Asur Imparatorlugu krali Babil i ele gecirdiV Salmanezer Salmanu asared MO 727 MO 722 Yeni Asur Imparatorlugu krali III Tiglat Pileser in ogluII Marduk apla iddina Ilk hukumdarligi Marduk apla iddina MO 722 MO 710 pale Tamti Deniz Diyari Hanedani Bit Yakin kabilesinin Keldani sefi V Salmanezer in olumu uzerine kral ilan edildiII Sargon Sarru kin MO 710 MO 705 pale Ḫabigal Hanigalbat Hanedani Yeni Asur Imparatorlugu krali III Tiglat Pileser in oglu Sanherib Ilk hukumdarligi Sin ahhe eriba MO 705 MO 703 Yeni Asur Imparatorlugu krali II Sargon un ogluMarduk zakir shumi II Marduk zakir sumi MO 703 MO 703 A Arad Ea Arad Ea Oglu soyundan Arad Ea ailesinden Babil asi isyanci kralII Marduk apla iddina Ikinci hukumdarligi Marduk apla iddina MO 703 MO 703 ERIN Ḫabi Soldier of Hanigalbat Bit Yakin kabilesinin Keldani sefi tahti yeniden ele gecirdiBel ibni Bel ibni MO 703 MO 700 pale E E Hanedani Rab bani ailesinden olan ve Sanherib tarafindan atanan Babil vasal kraliAssur nadin sumi Assur nadin sumi MO 700 MO 694 pale Ḫabigal Hanigalbat Hanedani Sanherib in oglu babasi tarafindan vasal kral olarak atandiNergal ushezib Nergal usezib MO 694 MO 693 pale E Dynasty of E Gaḫal ailesinden Babil asi isyanci kralMushezib Marduk Musezib Marduk MO 693 MO 689 Bit Dakkuri kabilesinin Keldani sefi isyanci kralSanherib Ikinci hukumdarligi Sin ahhe eriba MO 689 20 Ekim MO 681 Yeni Asur Imparatorlugu krali Babil i yeniden ele gecirdiEsarhaddon Assur aḫa iddina Aralik 681 BC 1 Kasim 669 BC Yeni Asur Imparatorlugu krali Sanherib in ogluAsurbanipal Ilk hukumdarligi Assur bani apli 1 Kasim MO 669 Mart MO 668 Yeni Asur Imparatorlugu krali Esarhaddon un ogluSamas suma ukin Samas suma ukin Mart MO 668 MO 648 Esarhaddon un oglu babasi tarafindan Babil in varisi olarak belirlenmis Asurbanipal tarafindan vasal kral olarak atanmistirAsurbanipal Ikinci hukumdarligi Assur bani apli MO 648 MO 646 Yeni Asur Imparatorlugu krali Samas suma ukin in isyani sonrasi Babil i yeniden ele gecirdi Kandalanu Kandalanu MO 647 MO 627 Asurbanipal tarafindan vasal kral olarak atandiSin shumu lishir Sin sumu lisir MO 626 MO 626 Yeni Asur Imparatorlugu nda gaspci Babil2de tanindiSinsharishkun Sin sar iskun MO 626 MO 626 Yeni Asur Imparatorlugu krali Ashurbanipal in ogluX Hanedan Keldani MO 626 539Bu hanedanin yerel adi hicbir kaynakta gorunmemektedir zira X Hanedan in krallari yalnizca Babilli kronograflarin Babil tarihini tanimlamak icin hanedan kavramini kullanmayi biraktigi Helenistik donemde yapilan kral listelerinde yer almaktadir Modern tarihciler genellikle bu hanedandan Yeni Babil hanedani olarak bahsederler cunku bu krallar Yeni Babil Imparatorlugu nu yonetmistir veya kraliyet soyunun varsayilan etnik kokenine gore Keldani hanedani olarak isimlendirilmistir Daha sonraki bir belge olan Hanedanlik Tarihi Nabonidus tan Harran hanedani nin pale Ḫarran kurucusu ve tek krali olarak bahseder ve ayrica Neriglissar in tahta cikmasiyla hanedan degisikligine isaret ediyor olabilir ancak metnin cogu parcalidir Kral Akadca Baslangic Bitis Veraset KaynakNabopolassar Nabu apla uṣur 22 23 Kasim MO 626 Temmuz MO 605 Babilli asi Sinsharishkun u yendiII Nebukadnezar Nabu kudurri uṣur Agustos MO 605 7 Ekim MO 562 Nabopolassar in ogluAmel Marduk Amel Marduk 7 Ekim MO 562 Agustos MO 560 II Nebukadnezar in ogluNeriglissar Nergal sar uṣur Agustos MO 560 Nisan MO 556 II Nebukadnezar in damadi tahti gasp ettiLabashi Marduk Labasi Marduk Nisan MO 556 Haziran MO 556 Neriglissar in ogluNabonidus Nabu naʾid 25 Mayis MO 556 13 Ekim MO 539 II Nebukadnezar in damadi tahti gasp etti ortak hukumdarlar Nitocris ve BelsazzarYabanci yonetimi altindaki Babil MO 539 MS 224Yeni Babil Imparatorlugu nun yikilmasindan sonra yapilan kral listelerinde hanedan kavraminin kullanimi sona ermis bu da Keldani krallarinin yerine gecen yabanci imparatorluklarin yonetici hanedanlari icin kullanilan yerel Babil tanimlarinin bilinmedigi anlamina gelmektedir XI Hanedan Ahamenis MO 539 331 Kral Akadca Baslangic Bitis Veraset KaynakII Kiros Kuras 29 Ekim MO 539 Agustos MO 530 Ahamenis Imparatorlugu krali Babil i ele gecirdiII Kambises Kambuzia Agustos MO 530 Nisan MO 522 Ahamenis Imparatorlugu krali II Kiros un ogluBardiya Barzia Nisan Mayis MO 522 29 Eylul MO 522 Ahamenis Imparatorlugu krali II Kiros un oglu veya bir sahtekarIII Nebukadnezar Nabu kudurri uṣur 3 Ekim MO 522 Aralik MO 522 Zazakku ailesinden gelen Babil isyancisi Nabonidus un oglu oldugu iddia ediliyorI Darius Ilk hukumdarligi Dariamus Aralik MO 522 25 Agustos MO 521 Ahamenis Imparatorlugu krali II Kiros un uzak akrabasiIV Nebukadnezar Nabu kudurri uṣur 25 Agustos MO 521 27 Kasim MO 521 Ermeni asilli Babil isyancisi Nabonidus un oglu oldugu iddia ediliyorI Darius Ikinci hukumdarligi Dariamus 27 Kasim 521 BC Kasim 486 BC Ahamenis Imparatorlugu krali Babil i yeniden ele gecirdi I Serhas Ilk hukumdarligi Aḫsiarsu Kasim 486 BC Temmuz 484 BC Ahamenis Imparatorlugu krali I Darius un ogluShamash eriba Samas eriba Temmuz MO 484 Ekim MO 484 Babilli asiBel shimanni Bel simanni Temmuz 484 BC Agustos 484 BC Babilli asiI Serhas Ikinci hukumdarligi Aḫsiarsu Ekim MO 484 MO 465 Ahamenis Imparatorlugu krali Babil i yeniden ele gecirdi I Artaserhas Artaksatsu MO 465 December MO 424 Ahamenis Imparatorlugu krali I Serhas in ogluII Serhas MO 424 MO 424 Ahamenis Imparatorlugu krali I Artaserhas in ogluSogdianus MO 424 MO 423 Ahamenis Imparatorlugu krali I Artaserhas in gayrimesru ogluII Darius Dariamus Subat MO 423 y Nisan MO 404 Ahamenis Imparatorlugu krali I Artaserhas in gayrimesru ogluII Artaserhas Artaksatsu y Nisan MO 404 MO 359 358 Ahamenis Imparatorlugu krali II Darius un ogluIII Artaserhas Artaksatsu MO 359 358 MO 338 Ahamenis Imparatorlugu krali II Artaserhas in ogluArses Artaksatsu MO 338 MO 336 Ahamenis Imparatorlugu krali III Artaserhas in ogluNidin Bel Nidin Bel MO 336 MO 336 335 Babilli asi sadece nde dogrulanmis alternatif olarak bir yazici hatasi olabilirIII Darius Dariamus MO 336 335 Ekim MO 331 Ahamenis Imparatorlugu krali II Artaserhas in torunuXII Hanedan Argead MO 331 305 Kral Akadca Baslangic Bitis Veraset KaynakIskender Aliksandar Ekim M O 331 11 Haziran M O 323 Makedonya Krali Ahamenis Imparatorlugunu fethettiIII Filip Pilipsu 11 Haziran M O 323 MO 317 Makedonya Krali III Iskender in kardesiI Antigonos Antigunusu MO 317 MO 309 308 Antigonid Imparatorlugu Krali Iskender in generali Diadohoi IV Aleksandros Aliksandar M O 316 MO 310 Makedonya Krali Iskender in ogluXIII Hanedan Selefki MO 305 141 Kral Akadca Baslangic Bitis Veraset KaynakI Seleukos Siluku 305 BC Eylul MO 281 Selefki Imparatorlugu krali Iskender in generali Diadochus I Antiohos Antiʾukusu MO 294 2 Haziran MO 261 Selefki Imparatorlugu krali I Seleukos un ogluSeleukos Siluku MO 281 MO 266 Selefki Imparatorlugu ortak krali I Antiohos un ogluII Antiohos Antiʾukusu MO 266 Temmuz MO 246 Selefki Imparatorlugu krali I Antiohos un ogluII Seleukos Siluku Temmuz MO 246 MO 225 Selefki Imparatorlugu krali II Antiohos un ogluIII Seleukos Siluku MO 225 MO 223 Selefki Imparatorlugu krali II Seleukos un ogluIII Antiohos Antiʾukusu MO 223 3 Temmuz MO 187 Selefki Imparatorlugu krali II Seleukos un ogluAntiohos Antiʾukusu 210 BC 192 BC Selefki Imparatorlugu ortak krali III Antiohos un ogluIV Seleukos Siluku MO 189 3 Eylul MO 175 Selefki Imparatorlugu krali III Antiohos un ogluIV Antiohos Antiʾukusu 3 Eylul MO 175 MO 164 Selefki Imparatorlugu krali III Antiohos un ogluAntiohos Antiʾukusu MO 175 MO 170 Selefki Imparatorlugu ortak krali IV Seleukos un ogluV Antiohos Antiʾukusu MO 164 MO 162 Selefki Imparatorlugu krali IV Antiohos un ogluI Dimitrios Ilk hukumdarligi Dimitri y Ocak MO 161 y Ocak MO 161 Selefki Imparatorlugu krali IV Seleukos un ogluTimarchus y Ocak 161 y Mayis MO 161 Selefki yonetiminde Asi satrap Babil i ele gecirip kisa bir sure yonettiI Dimitrios Ikinci hukumdarligi Dimitri y Mayis MO 161 MO 150 Selefki Imparatorlugu krali Babil i yeniden ele gecirdi Alexander Balas Aliksandar MO 150 MO 146 Selefki Imparatorlugu krali sozde IV Antiohos un ogluII Dimitrios Dimitri MO 146 MO 141 Selefki Imparatorlugu krali I Dimitrios un ogluXIV Hanedan Part MO 141 MS 224 not Part krallarinin kronolojisi ozellikle erken donem kaynak yetersizligi nedeniyle tartismalidir Burada birkac rakip kral ve gaspciyi atlayan kronoloji oncelikle Shayegan i 2011 Dabrowa yi 2012 ve Daryaee yi 2012 takip ediyor Alternatif yorumlar icin Part hukumdarlari listesine bakiniz Kral Akadca Baslangic Bitis Veraset KaynakMithridates I Arsaka MO 141 MO 132 Part Imparatorlugu krali Babil i ele gecirdiII Fraates Ilk hukumdarligi Arsaka MO 132 Temmuz MO 130 Part Imparatorlugu krali I Mithridatis in ogluRinnu Ri nu MO 132 Temmuz MO 130 Tahta ciktigi sirada kucuk yasta olan II Fraates in annesi ve naibiVII Antiohos Antiʾukusu Temmuz MO 130 Kasim MO 129 Selefki Imparatorlugu krali I Dimitrios un oglu Babil i ele gecirdiII Fraates Ikinci hukumdarligi Arsaka Kasim MO 129 MO 128 127 Part Imparatorlugu krali Babil i yeniden ele gecirdi Ubulna Ubulna Kasim MO 129 MO 128 127 Kimligi belirsiz II Fraates ile iliskilendirilmis muhtemelen kralicesiHyspaosines Aspasine MO 128 127 Kasim MO 127 Harakini krali VII Antiohos in seferi sonrasinda Babil i ele gecirdiI Erdevan Arsaka Kasim MO 127 MO 124 Part Imparatorlugu krali I Mithridatis in kardesi Babil i ele gecirdiMithridates II Arsaka MO 124 MO 91 Part Imparatorlugu krali I Erdevan in ogluI Gotarzes Arsaka MO 91 MO 80 Part Imparatorlugu krali II Mithridatis in ogluAsi abatar Asi abatum MO 91 MO 80 I Gotarzes in karisi kralice I Orodes Arsaka MO 80 MO 75 Part Imparatorlugu krali II Mithridatis veya I Gotarzes in ogluIspubarza Isbubarza MO 80 MO 75 I Orodes in kizkardes karisi kralice Sinatrukes Arsaka MO 75 MO 69 Part Imparatorlugu krali I Mithridatis in oglu veya kardesiIII Fraates Arsaka MO 69 MO 57 Part Imparatorlugu krali Sinatrukes in ogluPiriustana Piriustana MO 69 III Fraates in karisi kralice Teleuniqe Ṭeleuniqe MO 57 III Fraates in karisi kralice II Orodes Arsaka MO 57 MO 38 Part Imparatorlugu krali III Fraates in ogluIV Fraates Arsaka MO 38 MO 2 Part Imparatorlugu krali II Orodes in ogluV Fraates Arsaka MO 2 AD 4 Part Imparatorlugu krali IV Fraates in ogluIII Orodes Arsaka AD 4 AD 6 Part Imparatorlugu krali IV Fraates in oglu I Vonones Arsaka AD 6 AD 12 Part Imparatorlugu krali IV Fraates in ogluII Erdevan Arsaka AD 12 AD 38 Part Imparatorlugu krali IV Fraates in torunu I Vardanes Arsaka AD 38 AD 46 Part Imparatorlugu krali II Erdevan in ogluII Gotarzes Arsaka AD 38 AD 51 Part Imparatorlugu krali II Erdevan in ogluII Vonones Arsaka AD 51 AD 51 Part Imparatorlugu krali IV Fraates in torunu I Vologases Arsaka AD 51 AD 78 Part Imparatorlugu krali II Vonones veya II Erdevan in ogluII Pakorus Arsaka AD 78 AD 110 Part Imparatorlugu krali I Vologases in ogluIII Erdevan Arsaka AD 79 80 AD 81 Rakip Part Imparatorlugu krali II Pacorus a karsi I Vologases in ogluI Osroes AD 109 AD 129 Part Imparatorlugu krali II Pacorus un ogluIII Vologases AD 110 AD 147 Part Imparatorlugu krali II Pacorus un ogluPartamaspates AD 116 AD 117 Part Imparatorlugu krali I Osroes in ogluIV Vologases AD 147 AD 191 Part Imparatorlugu krali II Pakorus un torunuV Vologases AD 191 AD 208 Part Imparatorlugu krali IV Vologases in ogluVI Vologases AD 208 AD 216 228 Part Imparatorlugu krali V Vologases in ogluIV Erdevan AD 216 AD 224 Part Imparatorlugu krali V Vologases in ogluNotlar Samas yildizi Guney Mezopotamya da Akad doneminden Yeni Babil donemine kadar siklikla bir standart olarak kullanilmistir Antiohos silindiri bazi alisilmadik ve garip isaret secimleri olsa da Babil civi yazisiyla yazilmistir Burada Antiohos isminin yorumlanmasi farkliliklari gostermek icin Antiohos un ayni yaziminin transkripsiyonlarinin yaninda siradan Babil ve Asur isaretleriyle birlikte gosterilmistir Babil Kral Listeleri A ve B ye gore Sumu abum Babil in ilk kraliydi Babil deki yonetimine dair cagdas bir kanit yoktur Babil de metinsel kanit bulunan en eski hukumdar kral listelerine gore besinci kral olan Sin Muballit tir Sumu abum cagdas olarak Sippar ve sehirlerinin hukumdari olarak tasdik edilmistir ancak bazi kanitlar onun ve Sumu la El in varsayilan halefi cagdas oldugunu dusundurmektedir Babil in ilk hanedaninin sonraki hukumdarlari hanedanlarinin kurucusu olarak Sumu abum yerine Sumu la El den bahsetmislerdir Sumu abum un Babil i yonetmemis olmasi ancak bazi nedenlerden dolayi sehrin hanedanlik tarihine sonraki geleneklerde eklenmis olmasi mumkundur Belki de Sumu la El daha genis bir toprak grubunu yoneten Sumu abum un vasali olarak Babil i yonetiyordu Hicbir kral listesi Itti ili nibi ile Damqi ilishu arasinda bir kral icermez ve Babil Kral Listesi A II Hanedan in 11 krali oldugunu belirtir ve bu rakamin varligina karsi cikar Burada bilinmeyen bir kralin varligi Itti ili nibi ile Damqi ilishu arasinda BKLa nin 5 ve 6 satirlari arasinda AS isaretinin varligina dayanarak oldukca spekulatiftir bu da aralarinda bir krala atif olabilir cunku listede daha sonra ayni isaret bazi akademisyenler tarafindan Eszamanli Kral Listesi nde onaylanan ancak diger kaynaklarda onaylanmayan baska bir bilinmeyen kralin onayinin kaniti olarak gorulmustur Isim korunmamistir Babil Kral Listeleri A ve B de atlanmis sadece Eszamanli Kral Listesi ne dahil edilmistir Adini olusturan isaretlerin okunusu kesin degildir Sorun tabletin kalitesiz erken fotograflarindan ve sonrasinda kotulesen durumundan kaynaklanmaktadir BKLa nin 10 ve 11 satirlari arasinda Gulkishar ve Peshgaldaramesh arasinda AS isaretinin bulunmasi aralarindaki bir krala atif olabilir Sadece bir kaynakta gorundugu ve BKLa nin bu hanedanin 11 krali oldugunu belirttigi goz onune alindiginda varligi kesin degildir Belki de cok kisa bir sure hukum suren gercek bir kraldi Babil Kral Listesi A Kastilias I ile Abi Rattas arasina bir kral ekler ancak liste hasarlidir ve isim korunmamistir Eszamanli Kral Listesi bu rakami atlar Isim korunmamistir II Agum a ait bir yazitin olasi bir okumasi Abi Rattash in II Agum un babasi Urzigurumash in atasi oldugunu gostermektedir II Agum kendi yazitlarinda Urzigurumas tan acikca babasi olarak bahsettiginden Beaulieu 2018 onu Urzigurumas in dogrudan halefi olarak konumlandirmistir Chen 2020 onu daha sonra I Burnaburiash in dogrudan selefi olarak konumlandirdi Shipta ulzi ve I Burnaburiash arasinda bir kral oldugu hem Babil Kral Listesi A hem de Eszamanli Kral Listesi tarafindan belirtilir ancak her iki metin de hasarli oldugundan listelerden hicbiri bu hukumdarin adini korumaz Tarihsel olarak kalan parcalar bu kralin adinin Agum oldugunu ima ettigi seklinde yorumlanmistir ancak bu okuma modern bilim insanlari tarafindan terk edilmistir Isim korunmamistir Kadashman Sah kral listelerinde gorunmuyor Varligina dair tek kanit Agum ve Kadashman Sah in saltanatina tarihlenen tabletlerdir bu da onun bir kral oldugunu ve bir tur ortak yonetim oldugunu gostermektedir Sadece yerel guce sahip bir gecis hukumdari olmasi mumkundur I Kadashman Enlil ile I Kurigalzu arasinda dogrudan bir ailevi bag oldugunu gosteren bir kaynak yoktur ancak I Kadashman Enlil in oglu oldugu varsayilan II Burnaburiash bir mektupta atasi olarak I Kurigalzu dan bahseder a b c Kastilias IV y MO 1225 yilinda Asur krali I Tukulti Ninurta tarafindan tahttan indirildi Babil Kronikleri I Tukulti Ninurta nin Babil surlarini yiktigini ve Babilliler isyan edip IV Kastilias in oglu Adad suma usur u tahta oturtana kadar sehri yedi yil boyunca imparatorluguna dahil ettigini anlatir Babil Krali A Listesi IV Kastilias ile Adad suma usur arasinda uc hukumdari listeleyerek bununla celisir Bu uc kralin saltanatlari yedi yildan biraz daha az surdugunden bilim insanlari bunu tarihsel olarak bu uc kralin I Tukulti Ninurta nin vasallari olarak atandigi anlamina geldigi seklinde yorumlamislardir Babil Kronikleri Adad suma usur un Babilonya nin guneyinde hukum surdugunu ve Tukulti Ninurta nin kuzeyi ve Babil in kendisini kontrol ettigini one suruyor gibi gorunuyor Beaulieu 2018 bu uc kralin birbirlerinin halefleri olmaktan ziyade cagdas rakipler olabilecegini ve Adad shuma usur un dogrudan IV Kastilias in yerine gectigini ancak bunun yalnizca guneyde gerceklestigini ve Babil in kontrolunu saltanatinin sonlarina dogru ele gecirdigini ileri surmektedir Ninurta nadin shumi ile onun hemen onceki selefleri arasinda bir aile baginin varligi kaynaklarda kanitlanamasa da bu hanedanda tahtta ailevi ardillikta kesin olarak dogrulanmis tek kopukluk kaynaklarda acikca gaspci olarak gosterilen Adad apla iddina nin tahta cikmasiydi Marduk shapik zeri nin bir zamanlar Marduk nadin ahhe nin oglu olduguna inaniliyordu ancak ilgili metnin okunmasi belirsizdir Marduk shapik zeri nin Marduk nadin ahhe nin oglu oldugu kanitlanamaz veya curutulemez Bu hanedanda taht siralamasinda kesin olarak tespit edilen tek kopukluk kaynaklarda acikca gaspci olarak gosterilen Adad apla iddina nin tahta cikmasidir Bu kralin adi hicbir kaynakta tam haliyle gunumuze ulasmamistir Adindaki X eksik kismi isaretlemek icin modern tarihciler tarafindan eklenmistir Adinin ikinci ogesi olan zera okunusu tam olarak kesin degildir Brinkman a 1968 gore tam adin ne oldugu konusunda ayni ilk iki ogeye sahip bilinen Babil adlarina dayanarak bircok olasilik vardir Marduk zera ibni Marduk zera iddina Marduk zera iqisa Marduk zera uballiṭ Marduk zera ukin Marduk zera uṣur Marduk zera usallim ve Marduk zera lisir a b Shamash mudammiq in Asur krali II Adad nirari tarafindan y MO 901 yilinda yenildigi anlatilmaktadir a b c d Beaulieu 2018 Nabu apla iddina nin kral olarak 31 yilinin y MO 855 oldugunu belirtiyor Chen 2020 Nabu apla iddina ye 33 yillik bir saltanat atfeder a b c Chen 2020 I Marduk zakir sumi ye 27 yillik bir saltanat atfeder a b c Marduk balassu iqbi MO 813 te Asur krali V Samsi Adad tarafindan tahttan indirilmistir Bir yildan az bir sure sonra M O 812 de Samsi Adad Marduk balassu iqbi nin halefi Baba aha iddina yi tahttan indirdi Baba aha iddina MO 812 de Asur krali V Samsi Adad tarafindan esir olarak Asur a goturuldukten sonra Babil kroniklerin ulkede kral olmadigi bir donem olarak tanimladigi birkac en az dort yil suren bir ara doneme girdi Bu donemde Babil deki kraliyet gucunun baslica iddiacilari Asurlulardi Babil krali unvanini talep etmemelerine ragmen Samsi Adad V MO 812 deki zaferinden sonra Sumer ve Akad krali unvanini aldi ve Samsi Adad in oglu ve halefi III Adad nirari Keldani nin tum krallarinin kendisine bagli oldugunu ve Babil de harac ve kurban yemekleri Babil kraliyet ayricaligi aldigini iddia etti Boylece Babil taci en azindan ismen Asurlular tarafindan ele gecirilmisti ancak Asur zayif bir devlet oldugundan krallari durumdan tam anlamiyla yararlanamamislardi Bu donemde Keldani kabilelerinden bazilari da ya kraliyet Babil gucunu iddia ettiler ya da kendi bagimsizliklarini ilan ettiler Fetret donemine ait bir muhur Bit Yakin kabilesinin sefini ve daha sonraki kral Eriba Marduk un babasi yi geleneksel Babil kraliyet kiyafetleri icinde tasvir eder Ayrica Dakkuru nun soyundan gelen in sarayina bir agirligin gonderildigini anlatan bilinen bir sozlesme tableti de vardir Bit Dakkuri kabilesinden Nabu shumu lishir in bir sarayda ikamet ettigi iddiasi kral oldugunu iddia etmeye esdegerdi Ninurta apla X is only known from Babylonian King List A where his name is broken off and incompletely preserved The X in his name was inserted by modern historians to mark the missing portion The second element of the name apla is not a fully certain reading According to Brinkman 1968 the full name might have been Ninurta apla uṣur or something similar a b c d Beaulieu 2018 Eriba Marduk un kral olarak dokuzuncu ve son yilinin y MO 760 oldugunu yaziyor Sanherib in MO 689 681 yillari arasinda Babil krali olarak taninmasi modern Babil krallari listelerinde normdur Babil bu donemde yikildi ve o doneme ait bircok Babil belgesi ornegin kronikler Sennacherb in Babil deki ikinci hukumdarligindan ulkede kral olmayan kralsiz bir donem olarak soz eder Babil Krali A Listesi ise Sanherib i bu donemin krali olarak gosteriyor ve onun ikinci hukumdarligi Musezib Marduk un dususu ile Esarhaddon un tahta cikisi arasinda gerceklestigini belirtiyor Samas suma ukin babasi tarafindan atanan Esarhaddon un Babil tahtina mesru halefi olmasina ragmen babasinin olumunden sonraki bahara kadar resmen tahta gecmedi Modern tarihcilerin Babil krallari listelerinde bu kisa fetret donemi sirasinda Babil in yoneticisi olarak genellikle Asur da Esarhaddon un halefi olan Asurbanipal kabul edilir Uruk Kral Listesi Asurbanipal i Samas suma ukin in selefi olarak listeler ancak ayni zamanda kardesiyle ayni anda hukum surdugunu ve hukumdarliginin MO 669 647 arasinda oldugunu belirtir Buna karsilik Babil Krali A Listesi Asurbanipal i tamamen disarida birakarak Samas suma ukin i Esarhaddon un dogrudan halefi olarak Kandalanu yu da Samas suma ukin in dogrudan halefi olarak listeler Asurbanipal yine Babil Krali A Listesi nde Samas suma ukin ile Kandalanu arasindaki donemde hukumdar olarak kaydedilmemistir ve modern tarihcilerin listelerinde de bu sekilde kaydedilmemistir Ancak Asurbanipal MO 648 yazinda Samas suma ukin in yenilgisinden MO 647 de Kandalanu nun atanmasina kadar Babil i yonetti Bu donemde Babil deki tarih formulleri Asurbanipal in yonetimine tarihlenir ve iktidarin Kandalanu ya aktarilmasinin kademeli oldugunu gosterir Tabletler hala MO 647 nin sonlarinda da Asurbanipal e tarihleniyordu ve en gec MO 646 baharinda ta MO 646 dan sonra Babil deki tabletler yalnizca Kandalanu nun saltanatina tarihleniyor a b Babil Kronikleri Kandalanu ile Nabopolassar arasindaki donemi kralsiz bir donem olarak tanimlar ve bu doneme ait bazi tarih formulleri Kandalanu dan sonraki yil olarak tarihlendirilir bu da bir fetret donemin varligini dusundurur Uruk Kral Listesi Sin sumu lisir ve Sinsariskun un saltanat donemlerini kaydeder ancak modern tarihcilerin Babil krallari listelerinde de ayni sey soz konusudur a b Cagdas Babil sozlesme tabletleri ve Babil kral listeleri hem II Serhas i hem de Sogdianus u atlamistir bu da Babillilerin II Darius u I Artaserhas in dogrudan halefi olarak gorduklerini dusundurmektedir kaynak belirtilmeli III Filips MO 317 de oldu Bazi Babil belgeleri onu MO 316 ya kadar kral olarak tanimaya devam etmistir Iskender in eski generallerinden Antigonus imparatorlugunun dogu bolgelerinde iktidari ele gecirirken resmi bir kralin adina degil kendi adina tarih formulleri yayinlamaya basladi Helenistik Donem Kral Listesi nde Antigonus un yonetiminin yasal olmadigi ve Iskender in oglu IV Aleksandros in yonetimine girmesi gerektigi belirtilmektedir Listede birkac yil boyunca ulkede kral olmadigi yaziyor ve Antigonus un kral degil ordu komutani oldugu belirtiliyor Uruk Kral Listesi nde Antigonus un statusune iliskin herhangi bir yorum yapilmadan yer aldigi gorulmektedir IV Aleksandros MO 310 yilinda oldu Bazi Babil belgeleri onu MO 305 yilinda I Seleukos kral oluncaya kadar kral olarak tanimaya devam etti Babilliler IV Aleksandros un MO 310 yilinda oldugunun farkindaydilar ancak ortada mesru bir varis olmadigi icin birkac yil boyunca belgeleri onun olumunden sonraya tarihlemeye devam ettiler I Seleukos MO 305 te kral oldu Ancak tahta cikis tarihini geriye donuk olarak MO 311 olarak belirledi Babil Kral Listesi I Seleukos un tahta cikisini MO 305 304 olarak tarihlemektedir a b c Babasinin olumunden sonra teknik olarak kidemli kral oldu ve bu tarihten itibaren hukumdarligi Helenistik donem Babil Kral Listesi nde sayiliyor ancak bu tarihten itibaren babasiyla birlikte tarih formullerinde kral olarak tanindi Hicbir zaman kendi basina hukum surmemis tarih formullerinde kidemli mevkidasinin yaninda Babil krali olarak taninan kidemsiz hukumdar a b Hicbir zaman kendi basina hukum surmemis tarih formullerinde ve Helenistik Donem Babil Kral Listesi nde kidemli mevkidasinin yaninda Babil krali olarak taninan kidemsiz hukumdar I Dimitrios MO 162 de V Antiohos u tahttan indirip oldurdu ancak V Antiohos un Babil deki yonetimine ait bilinen son belge MO 11 Ocak 161 e aittir V Antiohos un olum haberinin dogu eyaletlerine ulasmasinin birkac hafta surmus olmasi mumkundur Timarchus un Babil deki kisa yonetimine dair bilinen hicbir civi yazili tablet bulunmamaktadir a b V Antiohos a ait tabletlerin MO 161 Ocak indan itibaren bilindigi ve I Dimitrios a ait bilinen en eski tabletin MO 14 Mayis 161 den kalma oldugu goz onune alindiginda Timarchus un Babil i kisa sureligine kontrol altina almasi bu tarihler arasinda bir noktada gerceklesmis olmalidir Part egemenligi donemine ait Babil belgelerinde hemen hemen tum Part krallarindan Arshaka Arshakan Arshakamma veya Arsaces isminin Akadca bir versiyonu olarak soz edilir Bu listede per Spar amp Lambert 2005 Arsaka yazimi kullanilmistir Arsaces Part krallarinin hepsi tarafindan hukumdarlik ismi olarak kullanilmis olup bir isimden ziyade Roma Sezar unvani gibi resmi bir unvana daha cok benzemektedir Ic savas veya rekabet donemlerinde yani ayni anda birden fazla Arsaces bulundugu ve bir aciklamanin gerekli oldugu donemlerde bazen Babil belgelerinde krallarin kisisel isimleri kullanilirdi Butun Part krallarinin Arsaces ismini kendilerine hukumdarlik adi olarak almalari uygulamasi esas olarak sikkelerden elde edilen kanitlara dayanan bir hukumdar kronolojisi olusturmayi zorlastirmaktadir Oglunun resit olmadigi donemde resmen sadece bir naip olmasina ragmen cagdas bir Babil tableti Rinnu yu bir hukumdar olarak sayar Bu tabletin tarih formulunde Arsak ve annesi Ri in nu krallar yazmaktadir Isim tam olarak korunamamistir ortadaki isaret eksiktir a b II Fraates in Babil deki hukumdarligi son olarak MO 17 Mayis 128 de belgelenmistir Hyspaosines in hukumdarligi ise ilk olarak MO 30 31 Mayis 127 de belgelenmistir a b c d e Kralice esidir ve dolayisiyla resmen bir hukumdar degildir ancak Babil tarih formullerinde kocasiyla birlikte hukumdar olarak kaydedilmistir V Fraates in annesi Kralice Musa es yonetici olarak hukum surmesine ragmen bilinen hicbir Babil tabletinde hukumdar olarak kaydedilmemistir Bilinen en son tarihlenebilir Akad civi yazisi tableti Uruk ta bulunan ve MS 79 80 e tarihlenen W22340a dir Tablette LUGAL kral kelimesi korunmustur ve bu da Babillilerin bu noktada hala bir krali tanidigini gostermektedir Bu noktada Babil in hukumdari Part rakibi kral yani gaspci III Erdevan du ve tarihciler tarafindan Babil de yonetimi icin destek oldugu ancak Part Imparatorlugu nun diger yerlerinde pek destek olmadigi belirtiliyordu a b c d e f g Her ne kadar gec Part krallari muhtemelen selefleri gibi Arsaka olarak anilmis olsalar da MS 79 80 den sonrasina ait civi yazili kayitlar bilinmemektedir KaynakcaOzel Black amp Green 1992 s 168 a b c d Soares 2017 s 23 Soares 2017 s 24 a b Karlsson 2017 s 2 a b c Luckenbill 1924 s 9 Shayegan 2011 s 260 a b Soares 2017 s 28 Karlsson 2017 ss 6 11 Stevens 2014 s 68 Goetze 1964 s 98 a b Soares 2017 s 22 Van Der Meer 1955 s 42 Da Riva 2013 s 72 Soares 2017 s 21 Peat 1989 s 199 a b Zaia 2019 s 3 a b c d Dandamaev 1989 ss 185 186 Laing amp Frost 2017 Zaia 2019 s 4 Zaia 2019 ss 3 7 Fales 2014 s 208 a b c d e f g Beaulieu 2018 s 13 Fales 2014 s 210 Chen 2020 ss 1 2 a b Chen 2020 ss 2 4 a b c d e Chen 2020 s 4 a b c Chen 2020 s 2 a b c Poebel 1955 s 1 Chen 2020 s 5 Chen 2020 ss 5 8 Chen 2020 Sachs amp Wiseman 1954 s 202 Sachs amp Wiseman 1954 ss 204 205 209 Sachs amp Wiseman 1954 s 201 Van Der Spek 1993 s 95 a b c d Spar amp Lambert 2005 s xxii Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi FOOTNOTESparLambert2005xxii adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Zaia 2019 ss 6 7 Waerzeggers 2018 s 3 Sherwin White 1991 s 75 77 Hoover 2011 s 204 Deloucas 2016 s 59 a b Kosmin 2014 s 192 Oelsner 2014 s 297 a b Van Der Spek 2001 s 449 a b Brown 2008 s 77 Van Der Spek 2001 s 451 Boiy 2004 s 187 Oelsner 1964 s 272 Haubold 2019 s 276 George 2007 s 64 a b c Hunger amp de Jong 2014 s 182 185 a b Schippmann 1986 ss 647 650 Beaulieu 2018 s 14 Beaulieu 2018 s 144 Beaulieu 2018 ss 125 130 176 177 185 George 2003 s 85 Bloch 2012 s 14 Bertin 1891 s 50 Wallis Budge 1884 s 69 Ceresko 2001 s 32 Wallis Budge 1884 ss 94 97 Strassmaier 1888 s 137 Wallis Budge 1884 s 94 a b Wallis Budge 1884 s 97 a b c d e Beaulieu 2018 s 12 Beaulieu 2018 s 67 a b c d Chen 2020 ss 202 206 Koppen Frans van 2 The Early Kassite Period Volume 1 Kardunias Babylonia under the Kassites 1 edited by Alexa Bartelmus and Katja Sternitzke Berlin Boston De Gruyter 2017 pp 45 92 Beaulieu 2018 ss 69 70 a b c d e f g h i j k Chen 2020 ss 202 206 Beaulieu 2018 s 69 a b Beaulieu 2018 s 131 Boivin 2018 s 46 a b Beaulieu 2018 s 129 a b c d e f g h i j k l Chen 2020 ss 202 206 Beaulieu 2018 ss 129 130 a b c d e Boivin 2018 s 37 Beaulieu 2018 ss 10 13 154 155 176 178 Beaulieu 2018 ss 127 128 a b c d Chen 2020 ss 202 206 Beaulieu 2018 s 126 Murai 2018 s 6 a b c d e Beaulieu 2018 s 128 a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac Chen 2020 ss 202 206 Beaulieu 2018 s 126 Brinkman 1976 s 85 Beaulieu 2018 s 126 Chen 2020 ss 202 206 Beaulieu 2018 s 126 Leick 2003 s 142 Chen 2020 ss 202 206 Beaulieu 2018 s 126 Beaulieu 2018 s 132 Beaulieu 2018 Chen 2020 ss 202 206 Beaulieu 2018 ss 126 136 Brinkman 1976 s 15 Beaulieu 2018 ss 148 149 Beaulieu 2018 ss 154 155 a b c d e f g h i j Chen 2020 ss 202 206 Beaulieu 2018 s 155 a b Brinkman 1968 s 98 Brinkman 1968 s 119 Chen 2020 ss 202 206 Beaulieu 2018 s 155 Brinkman 1968 s 136 Brinkman 1968 s 146 a b c d e f g Chen 2020 ss 202 206 Beaulieu 2018 ss 176 178 Beaulieu 2018 s 177 Beaulieu 2018 s 178 Beaulieu 2018 ss 12 13 a b c d e f g h i j k l m n o p q r Chen 2020 ss 202 206 Beaulieu 2018 s 178 a b Beaulieu 2018 s 180 Beaulieu 2018 s 184 a b Beaulieu 2018 ss 184 185 Beaulieu 2018 s 185 a b c Brinkman 1968 s 59 Beaulieu 2018 s 186 Goossens 1940 s 33 Fales 2014 ss 204 218 a b c d e f g h i j k l Chen 2020 ss 202 206 Beaulieu 2018 s 195 Fales 2014 ss 204 218 a b c d e f g h i Chen 2020 ss 202 206 Beaulieu 2018 s 195 Brinkman 1973 s 95 a b c Fales 2014 s 206 Chen 2020 ss 202 206 Beaulieu 2018 s 195 Radner 2003 s 166 Chen 2020 ss 202 206 Beaulieu 2018 s 195 Fales 2012 s 135 a b Lendering 2005 a b Beaulieu 2018 s 217 Beaulieu 2018 s 223 Waerzeggers 2015 s 183 Thomas 2014 s 137 a b c d e Chen 2020 ss 202 206 Beaulieu 2018 s 220 Parker amp Dubberstein 1942 ss 9 11 Chen 2020 ss 202 206 Beaulieu 2018 s 220 Parker amp Dubberstein 1942 ss 9 11 Wiseman 1991 s 244 a b c d e f g h i j k l m n o Beaulieu 2018 s 247 Parker amp Dubberstein 1942 ss 11 17 Beaulieu 2018 s 247 Lendering 2001 Nielsen 2015 ss 55 57 Beaulieu 2018 s 247 Lendering 1998 a b Beaulieu 2018 s 247 Lendering 1998b Lendering 2004 Spar amp Lambert 2005 ss xxi xlii Sachs amp Wiseman 1954 s 204 Depuydt 1997 s 117 Parker amp Dubberstein 1942 ss 11 17 a b c d e f g Spar amp Lambert 2005 s xxi Spar amp Lambert 2005 s xxi Sachs amp Wiseman 1954 s 204 Depuydt 1997 s 117 Bertin 1891 s 52 a b Boiy 2011 s 3 Sachs amp Wiseman 1954 s 204 Spar amp Lambert 2005 s xxi Sachs amp Wiseman 1954 s 204 Bertin 1891 s 52 Boiy 2011 s 4 a b Spar amp Lambert 2005 ss xxi xlii Sachs amp Wiseman 1954 s 205 Sachs amp Wiseman 1954 s 206 a b c Spar amp Lambert 2005 ss xxi xlii Sachs amp Wiseman 1954 s 206 Spar amp Lambert 2005 ss xxi xlii a b Spar amp Lambert 2005 ss xxi xlii Sachs amp Wiseman 1954 s 207 Mittag 2008 s 50 Sachs amp Wiseman 1954 s 207 Spar amp Lambert 2005 ss xxi xlii Sachs amp Wiseman 1954 s 207 Spar amp Lambert 2005 ss xxi xlii Sachs amp Wiseman 1954 s 208 Spar amp Lambert 2005 ss xxi xlii Sachs amp Wiseman 1954 ss 208 209 Mittag 2008 s 51 Spar amp Lambert 2005 ss xxi xlii Sachs amp Wiseman 1954 ss 208 209 Gera 1998 s 110 Spar amp Lambert 2005 ss xxi xlii Sachs amp Wiseman 1954 s 209 Scolnic 2014 s 5 a b Houghton 1979 s 215 216 Spar amp Lambert 2005 ss xxii xlii Sachs amp Wiseman 1954 s 209 Scolnic 2014 s 7 a b Houghton 1979 ss 213 217 Boiy 2004 ss 164 165 Spar amp Lambert 2005 ss xxii xlii Houghton 1979 ss 213 217 Sachs amp Wiseman 1954 s 209 Spar amp Lambert 2005 ss xxii xlii Sachs amp Wiseman 1954 s 209 Mittag 2008 s 51 Spar amp Lambert 2005 ss xxii xlii Sachs amp Wiseman 1954 s 209 Shayegan 2011 ss 229 239 Dabrowa 2012 ss 169 176 Daryaee 2012 ss 391 392 a b c d Olmstead 1937 s 14 Spar amp Lambert 2005 s xlii a b Spar amp Lambert 2005 s xxii Ellerbrock 2021 s 57 a b Spar amp Lambert 2005 s xxii Shayegan 2011 s 123 Olmstead 1937 s 13 Shayegan 2011 s 230 Spar amp Lambert 2005 ss xxii xlii Shayegan 2011 ss 110 111 Shayegan 2011 s 123 Shayegan 2011 s 111 a b Spar amp Lambert 2005 s xxii Shayegan 2011 ss 110 111 Shayegan 2011 s 123 Oelsner 2014 s 301 Shayegan 2011 ss 110 111 Spar amp Lambert 2005 s xxii Daryaee 2012 s 391 Spar amp Lambert 2005 s xxii Ellerbrock 2021 s 35 a b Spar amp Lambert 2005 s xxii Lewy 1944 s 202 Spar amp Lambert 2005 s xxii Lewy 1944 s 203 Ellerbrock 2021 s 36 Spar amp Lambert 2005 s xxii Lewy 1944 s 203 Spar amp Lambert 2005 s xxii Ellerbrock 2021 ss 36 37 Spar amp Lambert 2005 s xxii Ellerbrock 2021 s 40 a b Spar amp Lambert 2005 s xxii Shayegan 2011 s 235 Spar amp Lambert 2005 s xxii Ellerbrock 2021 s 41 Spar amp Lambert 2005 s xxii Ellerbrock 2021 s 43 Spar amp Lambert 2005 s xxii Ellerbrock 2021 ss 45 46 Spar amp Lambert 2005 s xxii Ellerbrock 2021 s 48 Daryaee 2012 s 391 Spar amp Lambert 2005 s xxii Ellerbrock 2021 s 48 a b c Spar amp Lambert 2005 s xxii Ellerbrock 2021 s 49 Daryaee 2012 ss 391 392 Olbrycht 2016 s 24 Spar amp Lambert 2005 s xxii Ellerbrock 2021 s 58 Spar amp Lambert 2005 s xxii Schippmann 1986 ss 647 650 Beaulieu 2018 s 14 Ellerbrock 2021 ss 60 61 Beaulieu 2018 s 14 Dabrowa 2012 s 176 a b Beaulieu 2018 s 14 Ellerbrock 2021 s 61 Beaulieu 2018 s 14 Patterson 2013 ss 180 181 Beaulieu 2018 s 14 Ellerbrock 2021 s 63 Beaulieu 2018 s 14 Ellerbrock 2021 ss 63 64 GenelBeaulieu Paul Alain 2018 A History of Babylon 2200 BC AD 75 Pondicherry Wiley ISBN 978 1405188999 Bertin G 1891 Babylonian Chronology and History Transactions of the Royal Historical Society Cilt 5 ss 1 52 doi 10 2307 3678045 JSTOR 3678045 Black Jeremy Green Anthony 1992 Gods Demons and Symbols of Ancient Mesopotamia An Illustrated Dictionary University of Texas Press ISBN 0 292 70794 0 Bloch Yigal 2012 Studies in Middle Assyrian Chronology and its Implications for the History of the Ancient Near East in the 13th Century B C E PDF PhD tez Hebrew University of Jerusalem Boiy Tom 2004 Late Achaemenid and Hellenistic Babylon Leuven Peeters ISBN 978 9042914490 Boiy Tom 2011 The Reigns of the Seleucid Kings According to the Babylon King List Journal of Near Eastern Studies 70 1 ss 1 12 doi 10 1086 659092 JSTOR 10 1086 659092 Boivin Odette 2018 The First Dynasty of the Sealand in Mesopotamia Walter de Gruyter ISBN 978 1501516399 Brinkman J A 1976 Materials and Study for Kassite History Vol I A Catalogue of Cuneiform Sources Pertaining to Specific Monarchs of the Kassite Dynasty PDF Chicago The Oriental Institute of the University of Chicago Brinkman J A 1968 A Political History of Post Kassite Babylonia 1158 722 B C Rome Pontificium Institutum Biblicum ASIN B005CKSMK8 Brinkman J A 1973 Sennacherib s Babylonian Problem An Interpretation 25 2 ss 89 95 doi 10 2307 1359421 JSTOR 1359421 Brown David 2008 Increasingly Redundant The Growing Obsolescence of the Cuneiform Script in Babylonia from 539 BC Baines J Bennet J Houston S Ed The Disappearance of Writing Systems Perspectives on Literacy and Communication Equinox ISBN 978 1845535872 Ceresko Anthony R 2001 Introduction to the Old Testament A Liberation Perspective Revised and Expanded Maryknoll Orbis Books ISBN 1 57075 348 2 Chen Fei 2020 Study on the Synchronistic King List from Ashur Leiden BRILL ISBN 978 9004430914 Dabrowa Edward 2012 The Arsacid Empire Daryaee Touraj Ed The Oxford Handbook of Iranian History Oxford Oxford University Press ISBN 978 0199875757 Dandamaev Muhammad A 1989 A Political History of the Achaemenid Empire Leiden BRILL ISBN 978 9004091726 Daryaee Touraj 2012 Appendix Ruling Dynasties of Iran Daryaee Touraj Ed The Oxford Handbook of Iranian History Oxford Oxford University Press ISBN 978 0199875757 Da Riva Rocio 2013 The Inscriptions of Nabopolassar Amel Marduk and Neriglissar Walter de Gruyter ISBN