Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ondalık işareti (ondalık sayı sisteminde) bir tam sayı ile bir sayının kesirli kısmı arasındaki sınırı belirleyen işarettir. Türkiye'de ondalık işareti olarak virgül kullanılır.
Tarihi
Ondalık işaretinin kullanımı, henüz M.Ö. 18. yüzyılda Sümerler tarafından kullanılmış olan kademeli sayı sistemine dayanır. Bu sisteme dayanarak, bir sayının tam sayı kısmının kesirli kısmından ayrı olarak gösterilmesi geliştirilmiştir. Ondalık kesirli yazılışında zamanla ondalık paydası yazılmamaya başlanmış ve kesirli kısım değişik yazılışlarla tam sayı kısmından ayrılarak gösterilmiştir.
(örneğin Li Jan’'da) bir sayının kesirli kısmı indirilmiş rakamlarla gösterilirdi, örn. 123,35 için 
şeklinde.
M.S. 1400 civarında, Fars Matematikçi Gıyaseddin Cemşid bir sayının tam sayı kısmını siyah katranla yazarken, kesirli kısmını kırmızı olarak yazardı. Ondalık noktasının ilk kullanıldığı kaynak olarak 1492 yılında İtalyan Matematikçi 'un yazdığı Compendio del Abaco isimli eseri bilinmektedir. Pellos'a göre, yukarıdaki örnek 123.35 şeklinde yazılırdı.
Devam eden dönemlerde ondalıklı sayılar için değişik yazılışlar kullanılmaya devam etti. Örn. François Viète 1579 yılında Canon adlı eserinde farklı yazılışları kullanırken, binlik işareti olarak virgülü kullandı:
Christophorus Clavius 1593 yılında sinüs tablolarında ve 1595 yılında Trigonometria adlı eserinde ondalık işareti olarak noktayı kullanmıştır. John Napier 1617 yılında Rhabdologia adlı eserinde ondalık işareti olarak önce virgülü kullanırken, daha sonra özellikle çok yaygınlaşan Logaritma tablolarında noktayı kullanmıştır. Devam eden dönemlerde bilimsel neşriyatta ve bilim adamları tarafından çoğunlukla ondalık noktası kullanılmıştır, örn. Johannes Kepler, , (1600–1667) ve (1805) gibi.
18. yüzyıl Avrupa kıtasında Fransa'nın etkisiyle günlük kullanımda ve derslerde ondalık işareti olarak virgül yaygınlaşmaya başladı. Ondalık virgülü özellikle popüler bilimsel kitaplarda kullanılmaya başladı (örn. Abraham Gotthelf Kästner 1758, 1779, 1831, 1829).
Joseph-Louis Lagrange (1808) ve Leonhard Euler'in 1885 yılında H. Maser tarafından Almancaya çevrilen Introduotio in Analysin Infinitorum adlı eserinde ondalık virgülü kullanıldı. 1880-1890 tarihli Meyers Konversations-Lexikon isimli Almanca ansiklopedide (1880-1890, 4. baskı) virgülün hem binlik işareti, hem de ondalık işareti olarak kullanıldığı, ancak ondalık kısmının daha küçük yazıldığı bir yazılış tercih edilmiştir.
İngilizce konuşulan bölgelerde ondalık işareti olarak noktanın kullanımı yaygın olmaya devam etti. decimal point terimi (ondalık noktası) ilk kez 1771 yılında Encyclopædia Britannica ansiklopedisinde Arithmetick (aritmetik) bölümünde anılır.
1798 yılında, Fransız İhtilali'nin devam ettiği bir dönemde, binlik işareti olarak virgülün kullanılabilmesi için ondalık işareti olarak noktalı virgülün kullanmasını önermişti.
Günümüzde kullanımı
Ondalık işareti olarak noktayı kullanan ülkeler: Avustralya, Botsvana, Çin, Kosta Rika, Dominik Cumhuriyeti, El Salvador, Guatemala, Honduras, Hongkong, Hindistan, İrlanda, İsrail, Japonya, Kanada (İngilizce konuşan bölgeler), Kuzey ve Güney Kore, Lihtenştayn (sadece parasal sayılarda), Malezya, Meksika, Nikaragua, Nijerya, Yeni Zelanda, Pakistan, Panama, Filipinler, İsviçre (sadece parasal sayılarda), Singapur, Tayvan, Tayland, Birleşik Krallık, ABD.
Ondalık işareti olarak virgülü kullanan ülkeler: Arnavutluk, Andorra, Arjantin, Belçika, Bolivya, Brezilya, Bulgaristan, Şili, Almanya, Danimarka, Ekvador, Estonya, Faroe Adaları, Finlandiya, Fransa, Yunanistan, Grönland, Endonezya, İzlanda, İtalya, Kanada (Fransızca konuşan bölgeler), Kolombiya, Hırvatistan, Küba, Letonya, Lihtenştayn (parasal sayılar hariç), Litvanya, Lüksemburg, Makedonya, Moldova, Hollanda, Norveç, Avusturya, Paraguay, Peru, Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya, İsveç, İsviçre (parasal sayılar hariç), Sırbistan, Zimbabve, Slovakya, Slovenya, İspanya, Güney Afrika, Çekya, Türkiye, Ukrayna, Macaristan, Uruguay, Venezuela, Belarus.
İsviçre ve Lihtenştayn'da genel olarak virgül kullanılır. Ancak parasal değerler ifade eden sayılarda üst para birimi ile alt para birimi (örn. Lira ve Kuruş) arasında nokta kullanılır.
Arap yarımadası ve İran'da mümeyyiz adı verilen (٫) işareti ondalık işareti olarak kullanılır.
Uluslararası standartlar
Genel Ölçü ve Ağırlık Konferansı kararlarına uyan uluslararası standartlara göre (Uluslararası Birimler Sistemi (SI)/ISO 31-0) ondalık işareti olarak ya virgül ya da nokta kullanılmalıdır. Ayrıca ISO 31-0'a göre çarpım işareti olarak nokta kullanıldığında ondalık işareti olarak da noktanın kullanılmaması gerekmektedir.
İlişkili diğer işaretler ve kullanımlar
Ondalık işareti ile basamak (rakam) kümeleme (gruplama) işareti
Uzun sayıların gösteriminde okunaklılık sağlamak için rakamları üçer basamak şeklinde gruplamak yaygın bir uygulamadır ve bu gruplamada kullanılan işarete basamak kümeleme/gruplama (ya da binlik) işareti denir.
Ondalık virgülünün kullanıldığı ülkelerde kümeleme işareti olarak ya nokta ya boşluk ya da Türkiye'de olduğu gibi isteğe bağlı olarak nokta ya da boşluktan birisi kullanılır (örneğin 123.456,78 ya da 123 456,78).
Ondalık noktası kullanıldığında ise tersine kümeleme işareti olarak virgül kullanılır (örneğin 123,456.78).
Ondalık işaretinin önündeki sıfırın yazılmayışı
İngilizce konuşulan bölgelerde, 1'den küçük -1'den büyük ondalıklı sayılarda, ondalık işaretinin önündeki sıfır yazılmayarak 0.35 sayısının .35 şeklinde yazılması mümkündür. Kıta Avrupası'nda bu yazılışa izin verilmez.
Sürüm numaralandırmakta nokta kullanımı
Yazılım sürümlerini belirtirken noktalı yazılış yaygınlaşmıştır (örneğin Windows 5.1). Ancak buradaki nokta kullanımı Linux 2.6.25.6 yazılışından da anlaşılacağı gibi ondalık işareti değil bir tür sıralama hiyerarşisidir.
Türkçede yaygın hatalar
"Türkçe metinlerde 1,234.56 şeklindeki yazılışlar yanlış" olmakla birlikte gerek yazılı ve görsel yayınlarda gerekse gündelik kişisel kullanımda "7.2 şiddetinde deprem", "enflasyon 9.2 çıktı", "faiz 7.3 oldu" türünden hatalar çok yaygındır. Pek çok bilgi alanında ve dolayısıyla literatürde İngilizcenin baskın dil haline gelmesiyle İngilizce dışındaki tüm dillerde gözlenen Amerikanlaşma etkisi bu hatalı kullanımı bir ölçüde açıklar. Yine de Türkiye'deki hatalı kullanımın görece aşırı yaygınlığı, eğitim sistemindeki yetersizliklere de işaret etmektedir.
Kaynakça
- ^ a b c Türk Dil Kurumu - Yazım Kılavuzu, Noktalama İşaretleri, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=187 7 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., erişim tarihi 24 Mayıs 2012
- ^ Schweizerische Bundeskanzlei: Schreibweisungen, 1. baskı, 2008, Böl. 514: Dezimalkomma und Dezimalpunkt, sanal sürüm: http://www.bk.admin.ch/dokumentation/sprachen/04915/05016/index.html?lang=de 22 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., erişim tarihi 4 Mart 2010
- ^ Résolution 10 de la 22e réunion de la CGPM (2003), http://www.bipm.org/fr/CGPM/db/22/10/ 14 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., erişim tarihi 29 Kasım 2008
- ^ Le Système international d’unités, 8. baskı, 2006, Böl. 5.3.4: Écriture des nombres et séparateur décimal, sanal versiyonu: http://www.bipm.org/utils/common/pdf/si_brochure_8.pdf 10 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., erişim tarihi 24 Ocak 2009
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ondalik isareti ondalik sayi sisteminde bir tam sayi ile bir sayinin kesirli kismi arasindaki siniri belirleyen isarettir Turkiye de ondalik isareti olarak virgul kullanilir TarihiOndalik isaretinin kullanimi henuz M O 18 yuzyilda Sumerler tarafindan kullanilmis olan kademeli sayi sistemine dayanir Bu sisteme dayanarak bir sayinin tam sayi kisminin kesirli kismindan ayri olarak gosterilmesi gelistirilmistir Ondalik kesirli yazilisinda zamanla ondalik paydasi yazilmamaya baslanmis ve kesirli kisim degisik yazilislarla tam sayi kismindan ayrilarak gosterilmistir ornegin Li Jan da bir sayinin kesirli kismi indirilmis rakamlarla gosterilirdi orn 123 35 icin 12335 displaystyle 123 35 seklinde M S 1400 civarinda Fars Matematikci Giyaseddin Cemsid bir sayinin tam sayi kismini siyah katranla yazarken kesirli kismini kirmizi olarak yazardi Ondalik noktasinin ilk kullanildigi kaynak olarak 1492 yilinda Italyan Matematikci un yazdigi Compendio del Abaco isimli eseri bilinmektedir Pellos a gore yukaridaki ornek 123 35 seklinde yazilirdi Devam eden donemlerde ondalikli sayilar icin degisik yazilislar kullanilmaya devam etti Orn Francois Viete 1579 yilinda Canon adli eserinde farkli yazilislari kullanirken binlik isareti olarak virgulu kullandi 123 45 678 9121 000 000123 45 678 912123 45 678 912123 45 678 912 displaystyle 123 45 frac 678 912 1 000 000 quad 123 45 frac 678 912 quad 123 45 678 912 quad 123 45 vert 678 912 Christophorus Clavius 1593 yilinda sinus tablolarinda ve 1595 yilinda Trigonometria adli eserinde ondalik isareti olarak noktayi kullanmistir John Napier 1617 yilinda Rhabdologia adli eserinde ondalik isareti olarak once virgulu kullanirken daha sonra ozellikle cok yayginlasan Logaritma tablolarinda noktayi kullanmistir Devam eden donemlerde bilimsel nesriyatta ve bilim adamlari tarafindan cogunlukla ondalik noktasi kullanilmistir orn Johannes Kepler 1600 1667 ve 1805 gibi 18 yuzyil Avrupa kitasinda Fransa nin etkisiyle gunluk kullanimda ve derslerde ondalik isareti olarak virgul yayginlasmaya basladi Ondalik virgulu ozellikle populer bilimsel kitaplarda kullanilmaya basladi orn Abraham Gotthelf Kastner 1758 1779 1831 1829 Joseph Louis Lagrange 1808 ve Leonhard Euler in 1885 yilinda H Maser tarafindan Almancaya cevrilen Introduotio in Analysin Infinitorum adli eserinde ondalik virgulu kullanildi 1880 1890 tarihli Meyers Konversations Lexikon isimli Almanca ansiklopedide 1880 1890 4 baski virgulun hem binlik isareti hem de ondalik isareti olarak kullanildigi ancak ondalik kisminin daha kucuk yazildigi bir yazilis tercih edilmistir Ingilizce konusulan bolgelerde ondalik isareti olarak noktanin kullanimi yaygin olmaya devam etti decimal point terimi ondalik noktasi ilk kez 1771 yilinda Encyclopaedia Britannica ansiklopedisinde Arithmetick aritmetik bolumunde anilir 1798 yilinda Fransiz Ihtilali nin devam ettigi bir donemde binlik isareti olarak virgulun kullanilabilmesi icin ondalik isareti olarak noktali virgulun kullanmasini onermisti Gunumuzde kullanimi Nokta ulkeleri Virgul ulkeleri Mumeyyiz ulkeleri bilinmiyor Ondalik isareti olarak noktayi kullanan ulkeler Avustralya Botsvana Cin Kosta Rika Dominik Cumhuriyeti El Salvador Guatemala Honduras Hongkong Hindistan Irlanda Israil Japonya Kanada Ingilizce konusan bolgeler Kuzey ve Guney Kore Lihtenstayn sadece parasal sayilarda Malezya Meksika Nikaragua Nijerya Yeni Zelanda Pakistan Panama Filipinler Isvicre sadece parasal sayilarda Singapur Tayvan Tayland Birlesik Krallik ABD Ondalik isareti olarak virgulu kullanan ulkeler Arnavutluk Andorra Arjantin Belcika Bolivya Brezilya Bulgaristan Sili Almanya Danimarka Ekvador Estonya Faroe Adalari Finlandiya Fransa Yunanistan Gronland Endonezya Izlanda Italya Kanada Fransizca konusan bolgeler Kolombiya Hirvatistan Kuba Letonya Lihtenstayn parasal sayilar haric Litvanya Luksemburg Makedonya Moldova Hollanda Norvec Avusturya Paraguay Peru Polonya Portekiz Romanya Rusya Isvec Isvicre parasal sayilar haric Sirbistan Zimbabve Slovakya Slovenya Ispanya Guney Afrika Cekya Turkiye Ukrayna Macaristan Uruguay Venezuela Belarus Isvicre ve Lihtenstayn da genel olarak virgul kullanilir Ancak parasal degerler ifade eden sayilarda ust para birimi ile alt para birimi orn Lira ve Kurus arasinda nokta kullanilir Arap yarimadasi ve Iran da mumeyyiz adi verilen isareti ondalik isareti olarak kullanilir Uluslararasi standartlar Genel Olcu ve Agirlik Konferansi kararlarina uyan uluslararasi standartlara gore Uluslararasi Birimler Sistemi SI ISO 31 0 ondalik isareti olarak ya virgul ya da nokta kullanilmalidir Ayrica ISO 31 0 a gore carpim isareti olarak nokta kullanildiginda ondalik isareti olarak da noktanin kullanilmamasi gerekmektedir Iliskili diger isaretler ve kullanimlarOndalik isareti ile basamak rakam kumeleme gruplama isareti Uzun sayilarin gosteriminde okunaklilik saglamak icin rakamlari ucer basamak seklinde gruplamak yaygin bir uygulamadir ve bu gruplamada kullanilan isarete basamak kumeleme gruplama ya da binlik isareti denir Ondalik virgulunun kullanildigi ulkelerde kumeleme isareti olarak ya nokta ya bosluk ya da Turkiye de oldugu gibi istege bagli olarak nokta ya da bosluktan birisi kullanilir ornegin 123 456 78 ya da 123 456 78 Ondalik noktasi kullanildiginda ise tersine kumeleme isareti olarak virgul kullanilir ornegin 123 456 78 Ondalik isaretinin onundeki sifirin yazilmayisi Ingilizce konusulan bolgelerde 1 den kucuk 1 den buyuk ondalikli sayilarda ondalik isaretinin onundeki sifir yazilmayarak 0 35 sayisinin 35 seklinde yazilmasi mumkundur Kita Avrupasi nda bu yazilisa izin verilmez Surum numaralandirmakta nokta kullanimi Yazilim surumlerini belirtirken noktali yazilis yayginlasmistir ornegin Windows 5 1 Ancak buradaki nokta kullanimi Linux 2 6 25 6 yazilisindan da anlasilacagi gibi ondalik isareti degil bir tur siralama hiyerarsisidir Turkcede yaygin hatalar Turkce metinlerde 1 234 56 seklindeki yazilislar yanlis olmakla birlikte gerek yazili ve gorsel yayinlarda gerekse gundelik kisisel kullanimda 7 2 siddetinde deprem enflasyon 9 2 cikti faiz 7 3 oldu turunden hatalar cok yaygindir Pek cok bilgi alaninda ve dolayisiyla literaturde Ingilizcenin baskin dil haline gelmesiyle Ingilizce disindaki tum dillerde gozlenen Amerikanlasma etkisi bu hatali kullanimi bir olcude aciklar Yine de Turkiye deki hatali kullanimin gorece asiri yayginligi egitim sistemindeki yetersizliklere de isaret etmektedir Kaynakca a b c Turk Dil Kurumu Yazim Kilavuzu Noktalama Isaretleri http www tdk gov tr index php option com content amp view article amp id 187 7 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde erisim tarihi 24 Mayis 2012 Schweizerische Bundeskanzlei Schreibweisungen 1 baski 2008 Bol 514 Dezimalkomma und Dezimalpunkt sanal surum http www bk admin ch dokumentation sprachen 04915 05016 index html lang de 22 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde erisim tarihi 4 Mart 2010 Resolution 10 de la 22e reunion de la CGPM 2003 http www bipm org fr CGPM db 22 10 14 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde erisim tarihi 29 Kasim 2008 Le Systeme international d unites 8 baski 2006 Bol 5 3 4 Ecriture des nombres et separateur decimal sanal versiyonu http www bipm org utils common pdf si brochure 8 pdf 10 Agustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde erisim tarihi 24 Ocak 2009