Türk alfabesi, Türkçenin yazımında kullanılan Latin alfabesi temelli alfabedir. 1 Kasım 1928 tarihli ve 1353 sayılı yasayla tespit ve kabul edilmiştir.
Türk alfabesi | |
---|---|
Tür | Ünlü harfli alfabe |
Diller | Türkçe |
Yayımlanması | 1 Kasım 1928 |
Dönem | 1 Kasım 1928 - günümüz |
Kardeş alfabeler | Türk Braille alfabesi Azeri alfabesi Özbek alfabesi Türkmen alfabesi Kırım Tatar alfabesi |
ISO 15924 | ltr, Latin |
Yön | Soldan sağa |
Unicode adı | Latin |
Bu sayfa fonetik Unicode semboller içerir. Doğru bir bulunmadığı takdirde, veya diğer Unicode karakterleri görebilirsiniz. IPA sembolleri ile ilgili rehberi okumak için, bakınız . |
Tarihi
Türk alfabesi, Latin harfleri temel alınarak, 1 Kasım 1928 tarihli ve 1353 sayılı yasayla tespit ve kabul edildi. Bu kanuna göre, Türk alfabesinde 29 harf bulunur. 8 ünlü, 21 ünsüz harf vardır. Alfabeyi oluşturan büyük ve küçük harfler, sırasıyla aşağıdaki biçimde yazılır. Ayrıca ünlü “a, u, ı” harflerinin üzerinde yabancı kökenli sözlerde, ince okunuşu ve (bazı durumlarda) uzunluğu göstermek için im (^) kullanılmaktadır. “E” ve “O” harflerinde bu im kullanılmaz. (Bakınız: Düzeltme işareti kısmı)
Erken reform teklifleri ve alternatif senaryolar
Bilinen en eski Türk alfabesi, eski Türk alfabesi olarak da bilinen Orhun alfabesidir ve tarihi 7. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Türk dilleri tarih boyunca Uygur, Kiril, Arap, Yunan, Latin ve diğer bazı Asya yazı sistemleri de dahil olmak üzere pek çok alfabe kullanmışlardır.
Türkçe, 1000 yılı aşkın bir süre Arap alfabesinin Türkçe formu kullanılarak yazılmıştır. Arapça ve Farsça kelimeler içeren Osmanlı Türkçesi için en uygun alfabedir. Ancak, kelime dağarcığının Türkçe kısmı için uygun değildi. Arapça ünsüzler bakımından zengin, ünlüler bakımından ise zayıfken, Türkçe tam tersidir. Dolayısıyla Arap alfabesi, Türk sesbirimlerini temsil etmekte yetersiz kalmıştır. 19. yüzyılda telgraf ve matbaanın tanıtılması ile Arap alfabesi kullanılan Osmanlı Türkçesinde çeşitli zorluklar ortaya çıkardı. Ayrıca, Osmanlı döneminde okuryazarlığın zayıf kalmasının nedeni Arap alfabesinin zor ve yetersiz olmasından kaynaklanmaktadır şeklinde eleştiriler bulunmaktadır.
Kıpçaklar tarafından yazılmış Codex Cumanicus da Latin alfabesi ile yazılmıştır.
Bazı Türk reformcular, Atatürk'ün reformlarından daha önce Latin alfabesine geçilmesi konusunda çeşitli çalışmalar yaptılar. 1862'de, devlet adamı Mehmed Tahir Münif Paşa alfabe reformunu savundu. 20. yüzyılın başında, Hüseyin Cahit Yalçın, Abdullah Cevdet ve Celal Nuri İleri de dahil olmak üzere Jön Türk Devrimi ile ilişkili birçok yazar tarafından benzer önerilerde bulunuldu.Enver Paşa ise Osmanlıca harflerin ıslah edilmiş halini ordu içinde denemişti. Konu, yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Ekonomik Kongresi sırasında 1923 yılında tekrar gündeme geldi ve birkaç yıl sürecek olan bir kamuoyu tartışmasına yol açtı. Arap alfabesinin kaldırılmasına muhafazakâr ve dini kesimler şiddetle karşıydı. Bu değişikliğin Türkiye'yi, İslam dünyasından ayıracağı ileri sürüldü. Diğerleri ise pratik gerekçelerle bu değişikliğe karşı çıktılar; o zaman Latin alfabesinin Türk fonemleri için kullanılabilecek uygun bir uyarlaması bulunmuyordu. Ancak 1926'da Sovyetler Birliği'ne bağlı olan Türk cumhuriyetleri Latin alfabesini benimseyerek Türkiye'deki reformculara büyük bir destek verdi.
Modern Türk alfabesinin tanıtımı
Günümüzdeki 29 harfli Türk alfabesi, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk tarafından tanıtılmıştır. Ayrıca Atatürk devrimlerinin önemli bir adımıdır. Planlarını Temmuz 1928'de açıkladı ve aşağıdaki üyelerden oluşan bir Dil Komisyonu (Dil Encümeni) kurdu:
- İbrahim Grantay
- Ahmet Cevat Emre
- Mehmet Emin Erişirgil
- İhsan Sungu
- Hüseyin Avni Başman
- Falih Rıfkı Atay
- Ruşen Eşref Ünaydın
- Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Komisyon, Latin alfabesini Türk dilinin fonetik gereksinimlerini karşılayacak şekilde uyarlamaktan sorumluydu. Ortaya çıkan Latin alfabesi, eski Osmanlı alfabesini yeni bir forma dönüştürmek yerine, konuşulan Türkçenin gerçek seslerini yansıtacak şekilde tasarlanmıştır.
Mustafa Kemal Atatürk bizzat komisyonla ilgilendi ve değişiklikleri tanıtmak için bir "alfabe seferberliği" ilan etti. Yeni yazı sistemini açıklayan ve yeni alfabenin hızlı bir şekilde benimsenmesini teşvik etmek amacıyla tüm ülkeyi gezdi. Dil Komisyonu beş yıllık bir geçiş dönemi önerdi; Atatürk bunu çok uzun gördü ve üç aya indirdi. Ardından 1 Kasım 1928 tarihli ve 1353 sayılı kanunla birlikte yeni alfabe kanunlaştı. 1 Aralık 1928'den itibaren gazete, dergi, filmlerde alt yazı, reklam ve işaretler yeni alfabenin harfleri ile yazılmak zorundaydı. 1 Ocak 1929'dan itibaren, yeni alfabenin kullanımı tüm kamu iletişiminde olduğu kadar bankaların ve siyasi veya sosyal kuruluşların iç iletişiminde de zorunluydu. Kitapların da 1 Ocak 1929'dan itibaren yeni alfabe ile basılması gerekiyordu. Halkın ise 1 Haziran 1929'a kadar kurumlarla olan işlemlerinde eski alfabeyi kullanmalarına izin verildi.
O zamanlar Fransız kontrolü altında olan ve daha sonra Türkiye'ye katılacak olan Hatay Devleti de, yerel Türkçe gazetelerin Latin alfabesi ile yayınlanmasını 1934'te kabul etti.
Reformlar ayrıca, 1934 yılında çıkarılan ve özel yayıncılık sektörünü teşvik eden ve güçlendiren Telif Hakları Yasası ile desteklenmiştir. 1939 yılında, 186 milletvekilinin katılımıyla, telif hakkı, basım, okuryazarlık oranının iyileştirilmesine ilişkin ilerleme ve bilimsel yayınlar gibi konuları tartışmak üzere Ankara'da Birinci Türk Yayınları Kongresi düzenlendi.
Politik ve kültürel yönleri
Reformcuların belirttiği gibi, eski Arap alfabesini öğrenmek yeni Latin alfabesinden çok daha zordu. Ancak 1932'de Türk Dil Kurumu'nun kurulması, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yürütülen kampanyalar, ülke çapında Halk eğitim merkezlerinin açılması ve Atatürk'ün okuma yazma kampanyalarına kişisel katılımı gibi pek çok başka etken de bu sürece katkıda bulundu.
Alfabe
Büyük harfler | ||||||||||||||||||||||||||||
A | B | C | Ç | D | E | F | G | Ğ | H | İ | I | J | K | L | M | N | O | Ö | P | R | S | Ş | T | U | Ü | V | Y | Z |
Küçük harfler | ||||||||||||||||||||||||||||
a | b | c | ç | d | e | f | g | ğ | h | i | ı | j | k | l | m | n | o | ö | p | r | s | ş | t | u | ü | v | y | z |
Türk alfabesinde 29 adet harf bulunmaktadır. Bunlardan sekizi ünlü, (A, E, I, İ, O, Ö, U, Ü), geri kalanı ise ünsüzdür.
Sıra | Harf | Harfin Adı | Harfin Kodu | Sıra | Harf | Harfin Adı | Harfin Kodu | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | A | a | a | Adana | 16 | M | m | me | Muş | ||
2 | B | b | be | Bolu | 17 | N | n | ne | Niğde | ||
3 | C | c | ce | Ceyhan | 18 | O | o | o | Ordu | ||
4 | Ç | ç | çe | Çanakkale | 19 | Ö | ö | ö | Ödemiş | ||
5 | D | d | de | Denizli | 20 | P | p | pe | Polatlı | ||
6 | E | e | e | Edirne | 21 | R | r | , | re | Rize | |
7 | F | f | fe | Fatsa | 22 | S | s | se | Sinop | ||
8 | G | g | ] | ge | Giresun | 23 | Ş | ş | şe | Şırnak | |
9 | Ğ | ğ | yumuşak ge | yumuşak ge | 24 | T | t | te | Tokat | ||
10 | H | h | he | Hatay | 25 | U | u | u | Uşak | ||
11 | İ | i | i | İzmir | 26 | Ü | ü | ü | Ünye | ||
12 | I | ı | ı | Isparta | 27 | V | v | , | ve | Van | |
13 | J | j | je | jandarma | 28 | Y | y | ye | Yozgat | ||
14 | K | k | ] | ke | Kars | 29 | Z | z | ze | Zonguldak | |
15 | L | l | ] | le | Lüleburgaz |
Kanun'da önce "i" sonra "ı" belirtilmişse de yaygın ve yerleşmiş olan sıraya göre önce "ı" sonra "i" gelmektedir.
Vurgu, genellikle son hecededir: gelmek (ɡæɫˈmec) gibi. Bu, emirlerde ilk hecede olup ve özel isimlerde farklı olabilir.
- Türk Kodlama Sistemi, ilgili kurum ve kuruluşlarla bilim adamlarının görüşleri alınarak TDK İmla Kılavuzu Çalışma Grubu tarafından 8 Ocak 2004 günü belirlenmiş ve TSE tarafından Nisan 2005/TS 13148 numaralı belge ile ölçünlü (standart) hâle getirilmiştir.
Düzeltme işareti (^)
Düzeltme işareti, ünlü “a, u, i” harflerinin üzerinde yabancı kökenli sözlerde, ince okunuşu ve (bazı durumlarda) uzunluğu göstermek için (şapka) (^) biçimiyle kullanılmaktadır. İ harfi şapkayla beraber kullanıldığında üst kısmında bulunan nokta gösterilmez (nispet i'si). “E” ve “O” harflerinde bu im kullanılmaz. Türkiye Türkçesinde bazı kaynaklarda yanlış olarak belirtildiği gibi, (^) işareti kaldırılmamıştır.
Eş yazılılık
Yazılışları bir, anlamları ve okunuşları ayrı olan kelimeleri ayırt etmek için, okunuşları uzun olan ünlülerin üzerine konur: adem (yokluk), âdem (insan); adet (sayı), âdet (gelenek, alışkanlık); alem (bayrak), âlem (dünya, evren); alim (her şeyi bilen), âlim (bilgin); aşık (eklem kemiği), âşık (vurgun, tutkun); hakim (hikmet sahibi), hâkim (yargıç); hal (pazar yeri), hâl (durum, vaziyet); hala (babanın kız kardeşi), hâlâ (henüz); şura (şu yer), şûra (danışma kurulu).
Katil (< katl = öldürme) ve kadir (< kadr = değer) kelimeleriyle karışma olasılığı olduğu hâlde katil (ka:til = öldüren) ve kadir (< ka:dir = güçlü) kelimelerinin düzeltme işareti konmadan yazılması yaygınlaşmıştır.
Bu imin kullanım sebebi temelde farklı anlamı belirten ve kökeni farklı olan sözlerdeki eş yazılılığı önlemektir: Kar “Havada beyaz ve hafif billurlar biçiminde donarak yağan su buharı”/Kâr “Alışveriş işlerinin sağladığı para kazancı”; Hal “Sebze, meyve, bakliyat vb.nin satıldığı yer.”/Hâl “a. (ha:li) 1. Bir şeyin içinde bulunduğu şartların veya taşıdığı niteliklerin bütünü, durum, vaziyet: “Herkes hâline göre bir hediye verdi.” -H. R. Gürpınar. 2. Davranış, tutum, tavır: “Bambaşka bir hâliniz vardır sizin. Merhametli bir insan olduğunuz bellidir.” -O. Rifat. 3. Şimdiki zaman, içinde yaşanılan zaman: “Bugün yazılan her kitap hâlden istikbale bir habercidir. Hâl dediğimiz şey yarından sonra mazi olacaktır.” -Y. K. Beyatlı. 4. Güç, kuvvet, takat: Şimdi gezmeye çıkacak hâlim yok. 5. mec. Kötü durum, sıkıntı, dert: Zavallının başına ne hâller geldi. 6. db. Durum.” gibi...
İnceltme
Arapça ve Farsçadan Türkçeye geçmiş olan birtakım kelime ve ekler ile özel adlarda bulunan ince “g, k” ünsüzlerinden sonra gelen “a” ve “u” ünlüleri üzerine konur: dergâh, gâvur, ordugâh, tezgâh, yadigâr, Nigâr; dükkân, hikâye, kâfir, kâğıt, Hakkâri, Kâzım, mahkûm, mekân, mezkûr, sükûn, sükût. Kişi ve yer adlarında “ince l” ünsüzünden sonra gelen “a” ve “u” ünlüleri de düzeltme işareti ile yazılır: Hâlûk, Lâle, Nâlan; Balâ, Elâzığ, İslâhiye, Lâdik, Lâpseki.
Türk alfabesinde k, g ve l harflerinin her biri, biri ince diğeri kalın iki farklı sese sahiptir. Bizim kalın ve ince diye adlandırdığımız bu seslerden k harfininkiler Uluslararası Fonetik Alfabede sırasıyla // ve //, g harfininkiler // ve // ve l harfininkiler de // ve // şeklinde yazılır. Eskiden kullanılan Arap alfabesi esaslı Osmanlı Türkçesi alfabesinde bu seslerden ince ve kalın olanlar ayrı ayrı harflerle gösterilmekteydi. Örneğin kalın olan // sesi ق harfiyle ve ince olan // sesi de ك harfiyle gösteriliyordu. Bu durum Arapça kelimelerin okunması gerektiği gibi yazılmasına olanak sağlasa da Türkçe kökenli kelimelerin yazımı için gereksiz bir ayrımdı. Çünkü Türkçe kökenli sözcüklerde bu harfler kalın ünlülerden önce kalın olan sesle, ince ünlülerden önce de ince olan sesle okunduğundan tek harfle gösterilmeleri Türkçe söyleyiş kuralları açısından sorun çıkarmamaktadır. Ancak bazı yabancı kökenli kelimelerde bu kurala uymayarak bu ünsüzlerin kalın ünlülerden önce ince okunduğu (kâğıt, kâr) veya ince ünlülerden önce kalın okunduğu (mevki, tatbik) görülmektedir. Türk alfabesi belirlenirken Dil Encümeni'nin beklentisi bu kelimelerin söylenişlerinin zamanla Türkçenin söyleniş kurallarına uyacak şekilde değişmesi yönündeydi. Ancak elbette bu uzun vadede gerçekleşebilecek bir durum olduğundan Dil Encümeni bu kelimelerin doğru okunabilmesi için gerekli görüldüğünde düzeltme işaretinin kullanımını önermiştir.[] Günümüzde kalın ünlülerden önce ince okunan k, g ve l ünsüzlerinin hâlâ korunduğunu ancak ince ünlülerden önce kalın okunan bu ünsüzlerin söylenişlerinin Türkçe kurallarına uyarak inceleştiği gözlenmektedir (örneğin mevki ve tatbik kelimeleri günümüzde ince k harfiyle okunmaktadır).
Nispet-iyelik karışıklığı
Nispet i'sinin belirtme durumu ve iyelik ekiyle karışmasını önlemek için kullanılır. Böylece (Türk) askeri ve askerî (okul), (İslam) dini ve dinî (bilgiler), (fizik) ilmi ve ilmî (tartışmalar), (Atatürk'ün) resmi ve resmî (kuruluşlar) gibi anlamları farklı kelimelerin karıştırılması da önlenmiş olur. Nispet i'si alan kelimelere Türkçe ekler getirildiğinde düzeltme işareti olduğu gibi kalır: millîleştirmek, millîlik, resmîleştirmek, resmîlik.
Ê (şapkalı E) ve Ô (şapkalı O) harfleri
Türkçede resmî olarak kullanılmayan harflerdir.
- Ê: Uzatılarak okunan ince bir e sesidir. Kürtçe ve Zazaca kelimeler de yine yoğun olarak rastlanır. Türkçede sadece birkaç kelimede mevcut olduğu için kullanımı öngörülmemiştir. Ancak yine de Türkçedeki bir iki kelimenin okunuşu ile bir fikir edinmemiz mümkündür. Örneğin: Mêmur, Poêtika, Nêyzen, Têlif...[]
- Ô: Uzatılarak okunan ince bir o sesidir. Normal O sesinden farklıdır. Türkçede sadece birkaç kelimede mevcut olduğu için kullanımı öngörülmemiştir. Örneğin: Bôlero, Lôkman, Âlô, Rôl, Gôl...[]
- İnceltme işareti, sesli harfleri incelttiği gibi aslında kalın sessiz harfleri de gizli olarak inceltir. Özellikle L harflerinde bu durum çok belirgindir. Örneğin: Ļânet, Ļâℓe, Hâℓ̗â, Hâℓ̗ ... İnceltme İmi ile yazılan bazı sözcüklerin okunuşunda aslında K harfinin de incelmesi söz konusudur. Örneğin: Ⱪar ve Kâr.
Harflerin kullanım sıklığı
Alfabe | Harf | Frekans (%)!! Frekans Sırası | |
---|---|---|---|
1 | A | 11,92 | 1 |
2 | B | 2,844 | 15 |
3 | C | 0,963 | 24 |
4 | Ç | 1,156 | 22 |
5 | D | 4,706 | 8 |
6 | E | 8,912 | 2 |
7 | F | 0,461 | 28 |
8 | G | 1,253 | 20 |
9 | Ğ | 1,125 | 23 |
10 | H | 1,212 | 21 |
11 | İ | 8,6 | 3 |
12 | I | 5,114 | 7 |
13 | J | 0,034 | 29 |
14 | K | 4,683 | 9 |
15 | L | 5,922 | 6 |
16 | M | 3,752 | 10 |
17 | N | 7,487 | 4 |
18 | O | 2,476 | 16 |
19 | Ö | 0,777 | 27 |
20 | P | 0,886 | 26 |
21 | R | 6,722 | 5 |
22 | S | 3,014 | 14 |
23 | Ş | 1,78 | 18 |
24 | T | 3,314 | 12 |
25 | U | 3,235 | 13 |
26 | Ü | 1,854 | 17 |
27 | V | 0,959 | 25 |
28 | Y | 3,336 | 11 |
29 | Z | 1,5 | 19 |
Harflerin sınıflandırılması
a, e, ı, i, o, ö, u ve ü harfleri ünlü harfler, diğer Türk harfleri ise ünsüz harfler olarak adlandırılır.
Yanlış kullanım
Dil bilgisi eğitiminde ünlü harfler için “sesli harfler” tabiri de kullanıma sahip olmakla beraber bu kullanım yanlıştır. Bu kullanım sadece Türkiye Türkçesi için değil, bütün diller için yanlışlık belirten bir kullanımdır. Çünkü dillerde bulunan ve harf karşılığı olan (veya olmayan) en küçük dil bilgisi birliği sestir. Yani “u” da bir sestir, “g” de bir sestir. Oysa “u” sesi ünlü; “g” sesi ünsüzdür. En küçük gramer birliklerinden en büyük birlik olan cümleye kadar dili meydana getiren bütün şekillerin bünyesinde ses adını verdiğimiz en küçük ve en basit dil unsurları bulunur. Sesten daha küçük bir gramer birliği yoktur. Ses parçalanamayan en küçük gramer birliğidir. O hâlde ses dilin en küçük parçasıdır. a, d, l, y gibi. Ses, bir kelimenin en küçük dil ögesidir.
Ünlü harflerin sınıflandırılması
Ünlü harfler, çıkış yeri ve dilin durumuna, dudakların durumuna, ağzın açıklığına göre şu şekilde sınıflandırılır:
- Çıkış yeri ve dilin durumuna göre
- Kalın ünlüler: a, ı, o, u
- İnce ünlüler: e, i, ö, ü
- Dudakların durumuna göre
- Düz ünlüler: a, e, ı, i
- Yuvarlak ünlüler: o, ö, u, ü
- Ağzın açıklığına göre
- Geniş ünlüler: a, e, o, ö
- Dar ünlüler: ı, i, u, ü
ünlülerin nitelikleri aşağıdaki çizelgede toplu olarak gösterilmiştir:
ünlü harfler | düz | yuvarlak | ||
---|---|---|---|---|
geniş | dar | geniş | dar | |
kalın | a | ı | o | u |
ince | e | i | ö | ü |
Bu konuyla ilgili olarak, ayrıca bakınız: büyük ünlü uyumu, küçük ünlü uyumu.
Ünsüz harflerin sınıflandırılması
B, c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, l, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z harfleri ünsüz harflerdir.
Ünsüz harfler seda bakımından, teşekkül noktası bakımından ve temas derecesi bakımından sınıflandırılırlar.
Seda bakımından:
- Sedalı ünsüzler: b, c, d, g, ğ, j, l, m, n, r, v, y, z.
- Sedasız ünsüzler: ç, f, h, k, p, s, ş, t.
Teşekkül noktası bakımından:
- Dudak ünsüzleri: b, p, m.
- Diş-dudak ünsüzleri: f, v.
- Diş ünsüzleri: d, t, n, s, z.
- Damak-diş ünsüzleri: c, ç, j, ş.
- Ön damak ünsüzleri: g, k, l, r, y.
- Arka damak ünsüzü: ğ
- Gırtlak ünsüzü: h
Temas derecesi bakımından:
- Temas derecesi tam olanlar: b, c, ç, d, g, k, p, t.
- Teşekkülünde hava için dar bir geçit bulunan ünsüzler: f, ğ, h, j, s, ş, v, z.
- Teşekkülünde hava için geniş bir geçit bulunan ünsüzler: l, m, n, r, y.
Bu konuyla ilgili olarak, ayrıca bakınız: sert ünsüzlerin yumuşaması
Latin kaynaklı diğer alfabelerle farklar
Türk alfabesi, Latin harflerini kullanmasına rağmen, bu harfleri kullanan diğer batı dillerinin alfabelerindeki birtakım harfleri içermemekte, bunun yanı sıra bu alfabelerde kullanılmayan başka harfler içermektedir. Bunlar: Ş/ş, ğ, ı, İ
Türk alfabesinde bulunmayan harfler
Q/q, W/w ve X/x harfleri pek çok batı dilinde vardır. Azerice gibi Latin harflerine geçilen Türk şivesinde Q/q (Kalın k; g için) ve X/x (Hırıltılı h için) kullanılmasına rağmen mevcut Türkiye Türkçesi alfabesinde yer almamaktadır. Örneğin Azerice ve Tatarcada bu harflere karşılık gelen sesler sırasıyla g, v, h ile ifade edilir. Buna karşın batı dillerinde X (iks) harfi taxi, fix gibi sözlerin yazımında kullanılır ve Türkiye Türkçesindeki imlası taksi ve fiks olur. Sözcüğün yapısına göre iks ya da ksi olarak da söylenir.
Bu harflere Türk Cumhuriyetleri Alfabeleri içerisinde sıklıkla rastlanır.
- W: Tatarcada ve Türkmencede kullanılır. Açık bir V harfidir. Klasik V sesinden kesinlikle farklıdır. V harfinde dudaklar birbirine değerken, bu seste (W harfinde) tıpkı U sesinde olduğu gibi dudakların birbirine değmesi söz konusu değildir. Arapçadaki Vav (و) ve batı dillerindeki w sesi başlıca örneklerdir. Örneğin: Dawul (Davul), Hawlu (Havlu),Yawaş (Yavaş). W harfi çift ve olarak okunur. Batı dillerinde, daha doğrusu Hint-Avrupa dillerinin çoğunda vardır. Çift dudak v’si de denir. Bu ses Türkçenin bazı şive ve lehçelerinde de bu ses eskiden beri kullanılagelmiştir. Eskiden Arap kaynaklı Türk alfabesi metinlerinde, mesela Kıpçak Türkçesi metinlerinde bu ses “üç noktalı vav veya fe” (ۋ) harfiyle belirtilmiştir.
- Q: Tatarcada ve Azericede kullanılır. Anadolu Türkçesindeki gırtlağa yakın olarak çıkarılan kalın K harfini gösterir. Örneğin: Qonşu (Komşu)... Bazı Türkî dillerde ise yine kalın K sesine yakın olarak gırtlaktan çıkarılan kalın bir G sesini karşılar. İç Anadolu ve Doğu Anadolu ağızlarında yaygın olarak kullanılır. Azericenin resmî harflerinden birisidir. Arapçadaki Kaf (ق) harfini karşılar. Örneğin: Qadın (Kadın) sözcüğünün okunuşu "Gadın" şeklindedir. Baştaki G sesi gırtlaktan ve kalın bir tonla söylenir. (Kimi lehçelerde ise ve bu sese oldukça yakın olan kalın gırtlaksı bir K sesi olarak okunur ve söylenir.) Başkurtçadaki Ҡалын (Kalın) sözcüğünün çevirisi Qalın olarak yapılır ve okunuşu (Kalın/Galın) biçimindedir. Baştaki K sesi gırtlaktan ve kalın bir tonla söylenir.
- X: Tatarcada ve Azericede kullanılır. Boğazdan gelen gırtlaksı, hafif boğumlu bir H sesidir. Türkçedeki Xalı (Halı), Xala (Hala), Xoroz (Horoz) sözcüklerinin bu harfle yazılması doğru ses değerlerine örnek teşkil eder. Bazı dillerde normal H sesinden biraz daha sert ve hırıltılıdır. H sesi hiçbir engele takılmadan çıkarken, bu ses boğazın üst kısmında titreşir. Arapçadaki Hı (خ) harfidir. Azericenin resmî harflerinden birisidir. İç ve Doğu Anadolu ağızlarında sıklıkla rastlanır. Örneğin: Baxmax (Bakmak) fiilinin okunuşu Baḥmaḥ şeklindedir ancak kelimenin içindeki h harfleri gırtlaktan ve hırıltılı olarak çıkartılır. Çaxmax (Çaḥmaḥ; Çakmak), Yanmax (Yanmaḥ; Yanmak)… Bu sesin Türkçedeki kullanımında çoğu zaman birbirlerine çok yakın kaynaklardan çıkan Arapçadaki Ha (ح) harfi ile olan farkı ortadan kalkmıştır (Ⱨ, Ḩ). Azeri alfabesinde X/x (hı) “yox” “burax-” gibi isim ve fiillerde kullanılır. Bu sözler Türkiye Türkçesinde yok ve bırak- şekillerindedir. Türkiye Türkçesi yazı dilinin kaynaklandığı İstanbul ağzında hırıltılı h sesi yoktur. K’dan gelişen bu ses Türkiye Türkçesinde k’lı şekilleriyle aynen korunmuştur: Yok, çok, bırak-… Ancak Türkiye Türkçesi ağızlarında hırıltılı h sesi vardır.
- Ä veya Ə: Azericede, Tatarcada, Gagavuzcada ve Türkmencede kullanılır. Kısa, açık, gırtlaktan gelen ve sert bir E harfidir. Normal E harfine göre daha kısa ve serttir. Ayrıca A ve E arası bir ses olarak öngörülür (Æ). Ses ve harf karşılığı olarak Arapçada ve Almancada da bulunur. Türkçede normal e sesinden tam olarak ayırt edilebilmesi günümüzde çok zordur. Azericede yoğun olarak kullanılır. İnce bir harf olduğu halde kalın uyumludur. Bu harfi içeren sözcüklerin aslında Büyük Ünlü Uyumuna uymadığı hâlde kulağı tırmalamıyor olması bu nedenledir. Örneğin: İncä/İncə. Türkçede Selçuk ismi diğer Türk dillerinde “Sälçuk / Səlcuk” olarak, Akçe sözcüğü ise “Akçä / Akçə” olarak yazılır. Türkçede her ikisi de "Ben" olarak yazılan Bän (Azerice: Mən, 1. Tekil Şahıs Zamiri) ve Ben (Azerice: Ben, Deri Kabartısı) sözcükleri birbirinden farklı anlamlar içerir ve ses değerleri de farklıdır. Ə harfi kimi latin alfabelerinde, özellikle el yazılarında Эə biçiminde de kullanılır.
Genizsel N harfi
Bu “ŋ” harfi Türkiye Türkçesi alfabesinde bulunmaz. Dilin arka tarafının yumuşak damağa teması ile ve genizden söylenen bu ses genizsel n, genizcil n, nazal n, nazal g şekillerinde adlandırılan ses olup “ŋ” sesi verir. Eskiden beri bütün Türkçede bulunan bu ses de İstanbul Türkçesinde atılmış ve yerini n’ye bırakmıştır. Ağızlarda ise bugün de yaşamaktadır. Bu sesi gösteren Ň veya Ñ harfleri Tatarcada ve Türkmencede kullanılır. Genizden çıkarılan N ve G karışımı bir sestir. Bazen de NĞ/NY olarak öngörülür (Ņ). Pek çok ağızda N veya Ğ sesine dönüşmüştür. Osmanlı Türkçesindeki üç noktalı Kaf-ı Nûni (ڭ) harfinin karşılığıdır. Örneğin: İç Anadolu’da, özellikle Sivas yöresinde Saňa, Baňa, Deňiz sözcükleri. Pek çok kaynakta Tengri veya Tengiz olarak yazılan sözcükler aslında Teñri ve Teñiz şeklinde okunur.
Benzer biçimde İspanyol alfabesinde yer alan Ñ/ñ (Bu ses İtalyanca ve Fransızcada gn, Portekizcede nh harf bileşimleri ile elde edilir) harfine karşılık gelen ses ny ile ifade edilir. Örneğin, İspanyolcada İspanya anlamına gelen España sözcüğü Türkçe harflerle Espanya olarak yazılır.
İnce L harfi
Bu harfin yer aldığı kelimelerin tamamındaki L harfleri dilin ucunun damağa doğru çekilmesiyle çıkarılan ve normal L sesine göre biraz daha ince olan bir sesi gösterir: Ḽâℓ̗, Rôℓ̗ ... Örneğin bu ses Kiril Latinizasyonunda Ḽ harfi ile gösterilir (Küçük harf: ḽ veya ℓ̗). Türkçede a, ı, o ve u kalın ünlülerinden önce kalın l sesi olan // ve e, i, ö, ü ince ünlülerinden önce de ince l sesi olan // sesi gelmektedir. Dolayısıyla Türkçe kökenli kelimelerin söyleniş kurallarına göre hazırlanan Türk alfabesinde bu iki sesin aynı harfle temsil edilmesi olanaklıdır. Ancak Türkçeye Arapça, Farsça veya Fransızca gibi dillerden geçen kelimelerde bu kurala uymayarak kalın ünlülerden önce ince olarak okunan l sesi bulunabilmektedir (lale, latin veya hal kelimelerinde olduğu gibi). Bu kelimelerin okunuşundaki farklılık da l harfinden sonra veya l harfi kelimenin sonundaysa önce gelen ünlünün üzerine düzeltme işareti koyularak çözülmüştür. Ancak günümüzde bu kelimeler genelde düzeltme işareti kullanılmadan yazılmakta ve okunurken düzeltme işareti varmış gibi okunmaktadır. Diğer bazı dillerde bu iki l sesi için iki farklı harf kullanılmıştır. Üzerinde işaret bulunan ڵ veya noktalı ڶ harfi Arap kaynaklı Boşnak alfabesinde ve Sorani-Kürt alfabesinde ince L sesini göstermek için kullanılır. Ayrıca Ļ (Küçük harf: ļ veya ℓ̗) şeklindeki bir harf Leton alfabesinde Љ sesini karşılamak için üretilmiştir.
Batı dillerinde bulunmayan Türk harfleri
Harf | Kod noktası # | Harf | Kod noktası # |
---|---|---|---|
ç | 231 | Ç | 199 |
ğ | 287 | Ğ | 286 |
ı | 305 | İ | 304 |
ö | 246 | Ö | 214 |
ş | 351 | Ş | 350 |
ü | 252 | Ü | 220 |
â | 226 | Â | 194 |
î | 238 | Î | 206 |
û | 251 | Û | 219 |
Türkçedeki Ç/ç, Ü/ü ve Ö/ö harfleri İngiliz alfabesinde bulunmamaları nedeniyle ASCII standardına dâhil değildir. Ancak bu harfler diğer batı dillerinde yaygın olarak kullanılmakta ve () standardının içinde yer almaktadır. Küçük ı, büyük İ, Ğ/ğ, Ş/ş harfleri ise () standardının içinde yer almaktadır.
Türkçede noktalı i harfi büyük harfle yazılıyorken de noktası koyulur: İ. Benzer biçimde noktasız büyük I harfi, küçük harfle yazılıyorken noktası koyulmaz: ı. Ancak yabancı dildeki sözcükler büyük harfle yazılıyorken I harfi noktasız yazılır. Türkiye Türkçesinin dışında Azerice ve Tatarcada da ı ve i harflerinin kullanımı, Türkiye Türkçesindeki gibidir.
Ş/ş harfinin sesi, İtalyancada sc(i), Fransızcada ch, İngilizcede sh, Almancada sch ve Galiçyacada x harfleriyle elde edilir. Bu harf kimi zaman Rumencedeki Ș/ș (virgüllü s) harfinin yerine kullanılmasına rağmen farklı bir harftir. Türkiye Türkçesinin dışında Türk şive ve lehçelerinde (Azerice, Tatarca, Türkmence vb.) ve Kürtçe, Zazaca, Lazca dillerinde kullanılmaktadır. Balkanlar’da kullanılan Boşnakça, Sırpça, Hırvatça, Slovence dillerinde de “ş” sesi vardır ancak ilgili dillerin Latin kaynaklı alfabelerinde bu ses için kullanılan harf “š”dir.
Ğ/ğ (yumuşak ge) harfi Türkçede g sesinden kaynaklanmıştır. Eskiden g’li olan bazı sözler Türkçenin uzun tarihi sonucunda bazı Türk şive ve lehçelerinde “ğ”li olmuşlardır: aga > ağa, bag > bağ, yogurt > yoğurt; yag- > yağ-, bagır- > bağır-… Ğ harfi ile de bugün iki ünsüz işaret edilmektedir. Bunlardan biri bağ, doğum, yığın, ağlamak gibi kelimelerde bulunan arka damak ünsüzü ğ, diğeri de geldiği, görmeğe, direğin gibi kelimelerde bulunan ve g ile k’nin iki vokal arasında yumuşamasından meydana gelip y sesi veren ğ harfi ile gösterilen ünsüzdür.
ASCII standardında yer almayan Türkçe harfler ve evrensel kod değerleri yandaki çizelgede verilmiştir.
Yazılımlarda yerelleştirme
Yazılım geliştirmede, Türk alfabesi, özellikle içerdiği küçük ve büyük harf versiyonları nedeniyle özel mantık gerektirdiği bilinmektedir. Buna Türk-I sorunu denir.
Kaynakça
- ^ a b c d Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun (PDF). Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 1 Kasım 1928. s. 2. 24 Şubat 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 24 Şubat 2023.
- ^ a b c Erik-Jan Zürcher (2004). Turkey: a modern history (İngilizce). I.B.Tauris. s. 188. ISBN .
- ^ Ahmet Karadoğan (Kasım 2017). "Arap Harfleri ve Osmanlı Türkçesi" (PDF). Türk Dil Kurumu. s. 7. 27 Şubat 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020.
- ^ Seyfi Öngider (Ekim 2003). Kuruluş ve Kurucu. Aykırı Yayıncılık. ISBN . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020.
- ^ Şehnaz Tahir Gürçağlar (2008). The politics and poetics of translation in Turkey, 1923-1960 (İngilizce). Rodopi. ss. 53-54. ISBN . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
- ^ Hale Yılmaz (2013). Becoming Turkish: Nationalist Reforms and Cultural Negotiations in Early Republican Turkey 1923-1945. Syracuse University Press. s. 145. ISBN . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
- ^ Michel Gilquin (2000). D'Antioche au Hatay (Fransızca). s. 70. ISBN .
- ^ Binnaz Toprak (1981). Islam and political development in Turkey (İngilizce). s. 41. ISBN .
- ^ Zeynep Korkmaz (26 Eylül 1998). . 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
- ^ "Ses, Harf ve Alfabe". tdk.gov.tr. 22 Ocak 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mart 2013.
- ^ . 17 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c . 30 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2010.
- ^ Türk Dil Kurumu - Büyük Türkçe Sözlük 2 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Kar / Kâr sözleri
- ^ Türk Dil Kurumu - Büyük Türkçe Sözlük 13 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Hal / Hâl sözleri
- ^ Sefik İlkin Serengil, Murat Akın. "Attacking Turkish Texts Encrypted by Homophonic Cipher 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ." Proceedings of the 10th WSEAS International Conference on Electronics, Hardware, Wireless and Optical Communications, pp. 123–126, Cambridge, UK, February 20–22, 2011.
- ^ Prof. Dr. Muharrem Ergin, Türk Dil Bilgisi, Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım, İstanbul, 2002, s. 29
- ^ Prof. Dr. Zeynep Korkmaz, Türkiye Türkçesi Grameri, Şekil Bilgisi, TDK Yayınları, Ankara, 2007, s. 6
- ^ a b c Prof. Dr. Muharrem Ergin, Türk Dil Bilgisi, Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım, İstanbul, 2002, s. 46-48
- ^ “Yox” İsmi
- ^ a b . 17 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2010.
- ^ “Burax-” Fiili
- ^ Prof. Dr. Muharrem Ergin, Türk Dil Bilgisi, Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım, İstanbul, 2002, s. 44
- ^ Prof. Dr. Muharrem Ergin, Türk Dil Bilgisi, Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım, İstanbul, 2002, s. 45
- ^ Joe Winchester (7 Eylül 2004). . 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
- ^ . Microsoft. 24 Ocak 2017. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Türk Dil Kurumu Sözlüğü29 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Altun, Mustafa (2004), "Alfabe Değişiminin Tarihsel Gelişimi Üzerine Bir Değerlendirme", Cumhuriyetin 81. Yılına Armağan, Sakarya Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi, Adapazarı, s.57-63 14 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turk alfabesi Turkcenin yaziminda kullanilan Latin alfabesi temelli alfabedir 1 Kasim 1928 tarihli ve 1353 sayili yasayla tespit ve kabul edilmistir Turk alfabesiTurUnlu harfli alfabeDillerTurkceYayimlanmasi1 Kasim 1928Donem1 Kasim 1928 gunumuzKardes alfabelerTurk Braille alfabesi Azeri alfabesi Ozbek alfabesi Turkmen alfabesi Kirim Tatar alfabesiISO 15924ltr LatinYonSoldan sagaUnicode adiLatinBu sayfa UFA fonetik Unicode semboller icerir Dogru bir goruntuleme desteginiz bulunmadigi takdirde veya diger Unicode karakterleri gorebilirsiniz IPA sembolleri ile ilgili rehberi okumak icin bakiniz Yardim IPA Ataturk yeni Turk alfabesini Kayseri halkina tanitiyor 20 Eylul 1928Modern Turk Alfabesi Rehberi Cumhuriyet Muzesi AnkaraHarf Devrimi sirasinda Ataturk koy hocalari ile yeni Turk alfabesi uzerine gorusme yapiyor 1928 TarihiTurk alfabesi Latin harfleri temel alinarak 1 Kasim 1928 tarihli ve 1353 sayili yasayla tespit ve kabul edildi Bu kanuna gore Turk alfabesinde 29 harf bulunur 8 unlu 21 unsuz harf vardir Alfabeyi olusturan buyuk ve kucuk harfler sirasiyla asagidaki bicimde yazilir Ayrica unlu a u i harflerinin uzerinde yabanci kokenli sozlerde ince okunusu ve bazi durumlarda uzunlugu gostermek icin im kullanilmaktadir E ve O harflerinde bu im kullanilmaz Bakiniz Duzeltme isareti kismi Erken reform teklifleri ve alternatif senaryolar Bilinen en eski Turk alfabesi eski Turk alfabesi olarak da bilinen Orhun alfabesidir ve tarihi 7 yuzyila kadar uzanmaktadir Turk dilleri tarih boyunca Uygur Kiril Arap Yunan Latin ve diger bazi Asya yazi sistemleri de dahil olmak uzere pek cok alfabe kullanmislardir Turkce 1000 yili askin bir sure Arap alfabesinin Turkce formu kullanilarak yazilmistir Arapca ve Farsca kelimeler iceren Osmanli Turkcesi icin en uygun alfabedir Ancak kelime dagarciginin Turkce kismi icin uygun degildi Arapca unsuzler bakimindan zengin unluler bakimindan ise zayifken Turkce tam tersidir Dolayisiyla Arap alfabesi Turk sesbirimlerini temsil etmekte yetersiz kalmistir 19 yuzyilda telgraf ve matbaanin tanitilmasi ile Arap alfabesi kullanilan Osmanli Turkcesinde cesitli zorluklar ortaya cikardi Ayrica Osmanli doneminde okuryazarligin zayif kalmasinin nedeni Arap alfabesinin zor ve yetersiz olmasindan kaynaklanmaktadir seklinde elestiriler bulunmaktadir Kipcaklar tarafindan yazilmis Codex Cumanicus da Latin alfabesi ile yazilmistir Bazi Turk reformcular Ataturk un reformlarindan daha once Latin alfabesine gecilmesi konusunda cesitli calismalar yaptilar 1862 de devlet adami Mehmed Tahir Munif Pasa alfabe reformunu savundu 20 yuzyilin basinda Huseyin Cahit Yalcin Abdullah Cevdet ve Celal Nuri Ileri de dahil olmak uzere Jon Turk Devrimi ile iliskili bircok yazar tarafindan benzer onerilerde bulunuldu Enver Pasa ise Osmanlica harflerin islah edilmis halini ordu icinde denemisti Konu yeni kurulan Turkiye Cumhuriyeti nin ilk Ekonomik Kongresi sirasinda 1923 yilinda tekrar gundeme geldi ve birkac yil surecek olan bir kamuoyu tartismasina yol acti Arap alfabesinin kaldirilmasina muhafazakar ve dini kesimler siddetle karsiydi Bu degisikligin Turkiye yi Islam dunyasindan ayiracagi ileri suruldu Digerleri ise pratik gerekcelerle bu degisiklige karsi ciktilar o zaman Latin alfabesinin Turk fonemleri icin kullanilabilecek uygun bir uyarlamasi bulunmuyordu Ancak 1926 da Sovyetler Birligi ne bagli olan Turk cumhuriyetleri Latin alfabesini benimseyerek Turkiye deki reformculara buyuk bir destek verdi Modern Turk alfabesinin tanitimi Gunumuzdeki 29 harfli Turk alfabesi Turkiye Cumhuriyeti nin kurucusu Mustafa Kemal Ataturk tarafindan tanitilmistir Ayrica Ataturk devrimlerinin onemli bir adimidir Planlarini Temmuz 1928 de acikladi ve asagidaki uyelerden olusan bir Dil Komisyonu Dil Encumeni kurdu Ibrahim Grantay Ahmet Cevat Emre Mehmet Emin Erisirgil Ihsan Sungu Huseyin Avni Basman Falih Rifki Atay Rusen Esref Unaydin Yakup Kadri Karaosmanoglu Komisyon Latin alfabesini Turk dilinin fonetik gereksinimlerini karsilayacak sekilde uyarlamaktan sorumluydu Ortaya cikan Latin alfabesi eski Osmanli alfabesini yeni bir forma donusturmek yerine konusulan Turkcenin gercek seslerini yansitacak sekilde tasarlanmistir Mustafa Kemal Ataturk bizzat komisyonla ilgilendi ve degisiklikleri tanitmak icin bir alfabe seferberligi ilan etti Yeni yazi sistemini aciklayan ve yeni alfabenin hizli bir sekilde benimsenmesini tesvik etmek amaciyla tum ulkeyi gezdi Dil Komisyonu bes yillik bir gecis donemi onerdi Ataturk bunu cok uzun gordu ve uc aya indirdi Ardindan 1 Kasim 1928 tarihli ve 1353 sayili kanunla birlikte yeni alfabe kanunlasti 1 Aralik 1928 den itibaren gazete dergi filmlerde alt yazi reklam ve isaretler yeni alfabenin harfleri ile yazilmak zorundaydi 1 Ocak 1929 dan itibaren yeni alfabenin kullanimi tum kamu iletisiminde oldugu kadar bankalarin ve siyasi veya sosyal kuruluslarin ic iletisiminde de zorunluydu Kitaplarin da 1 Ocak 1929 dan itibaren yeni alfabe ile basilmasi gerekiyordu Halkin ise 1 Haziran 1929 a kadar kurumlarla olan islemlerinde eski alfabeyi kullanmalarina izin verildi O zamanlar Fransiz kontrolu altinda olan ve daha sonra Turkiye ye katilacak olan Hatay Devleti de yerel Turkce gazetelerin Latin alfabesi ile yayinlanmasini 1934 te kabul etti Reformlar ayrica 1934 yilinda cikarilan ve ozel yayincilik sektorunu tesvik eden ve guclendiren Telif Haklari Yasasi ile desteklenmistir 1939 yilinda 186 milletvekilinin katilimiyla telif hakki basim okuryazarlik oraninin iyilestirilmesine iliskin ilerleme ve bilimsel yayinlar gibi konulari tartismak uzere Ankara da Birinci Turk Yayinlari Kongresi duzenlendi Politik ve kulturel yonleri Reformcularin belirttigi gibi eski Arap alfabesini ogrenmek yeni Latin alfabesinden cok daha zordu Ancak 1932 de Turk Dil Kurumu nun kurulmasi Milli Egitim Bakanligi tarafindan yurutulen kampanyalar ulke capinda Halk egitim merkezlerinin acilmasi ve Ataturk un okuma yazma kampanyalarina kisisel katilimi gibi pek cok baska etken de bu surece katkida bulundu AlfabeBuyuk harflerA B C C D E F G G H I I J K L M N O O P R S S T U U V Y ZKucuk harflera b c c d e f g g h i i j k l m n o o p r s s t u u v y z Turk alfabesinde 29 adet harf bulunmaktadir Bunlardan sekizi unlu A E I I O O U U geri kalani ise unsuzdur Sira Harf IPA Harfin Adi Harfin Kodu Sira Harf IPA Harfin Adi Harfin Kodu1 A a a a Adana 16 M m m me Mus2 B b b be Bolu 17 N n n ŋ ne Nigde3 C c d ʒ ce Ceyhan 18 O o o o Ordu4 C c t ʃ ce Canakkale 19 O o œ o Odemis5 D d d de Denizli 20 P p p pe Polatli6 E e e ae e Edirne 21 R r ɾ ɾ re Rize7 F f f fe Fatsa 22 S s s se Sinop8 G g ɡ ɟ ge Giresun 23 S s ʃ se Sirnak9 G g ɰ yumusak ge yumusak ge 24 T t t te Tokat10 H h h he Hatay 25 U u u u Usak11 I i i i Izmir 26 U u y u Unye12 I i ɯ i Isparta 27 V v v ʋ ve Van13 J j ʒ je jandarma 28 Y y j ye Yozgat14 K k k c ke Kars 29 Z z z ze Zonguldak15 L l l ɫ le Luleburgaz Kanun da once i sonra i belirtilmisse de yaygin ve yerlesmis olan siraya gore once i sonra i gelmektedir Vurgu genellikle son hecededir gelmek ɡaeɫˈmec gibi Bu emirlerde ilk hecede olup ve ozel isimlerde farkli olabilir Turk Kodlama Sistemi ilgili kurum ve kuruluslarla bilim adamlarinin gorusleri alinarak TDK Imla Kilavuzu Calisma Grubu tarafindan 8 Ocak 2004 gunu belirlenmis ve TSE tarafindan Nisan 2005 TS 13148 numarali belge ile olcunlu standart hale getirilmistir Duzeltme isareti Duzeltme isareti unlu a u i harflerinin uzerinde yabanci kokenli sozlerde ince okunusu ve bazi durumlarda uzunlugu gostermek icin sapka bicimiyle kullanilmaktadir I harfi sapkayla beraber kullanildiginda ust kisminda bulunan nokta gosterilmez nispet i si E ve O harflerinde bu im kullanilmaz Turkiye Turkcesinde bazi kaynaklarda yanlis olarak belirtildigi gibi isareti kaldirilmamistir Es yazililik Yazilislari bir anlamlari ve okunuslari ayri olan kelimeleri ayirt etmek icin okunuslari uzun olan unlulerin uzerine konur adem yokluk adem insan adet sayi adet gelenek aliskanlik alem bayrak alem dunya evren alim her seyi bilen alim bilgin asik eklem kemigi asik vurgun tutkun hakim hikmet sahibi hakim yargic hal pazar yeri hal durum vaziyet hala babanin kiz kardesi hala henuz sura su yer sura danisma kurulu Katil lt katl oldurme ve kadir lt kadr deger kelimeleriyle karisma olasiligi oldugu halde katil ka til olduren ve kadir lt ka dir guclu kelimelerinin duzeltme isareti konmadan yazilmasi yayginlasmistir Bu imin kullanim sebebi temelde farkli anlami belirten ve kokeni farkli olan sozlerdeki es yazililigi onlemektir Kar Havada beyaz ve hafif billurlar biciminde donarak yagan su buhari Kar Alisveris islerinin sagladigi para kazanci Hal Sebze meyve bakliyat vb nin satildigi yer Hal a ha li 1 Bir seyin icinde bulundugu sartlarin veya tasidigi niteliklerin butunu durum vaziyet Herkes haline gore bir hediye verdi H R Gurpinar 2 Davranis tutum tavir Bambaska bir haliniz vardir sizin Merhametli bir insan oldugunuz bellidir O Rifat 3 Simdiki zaman icinde yasanilan zaman Bugun yazilan her kitap halden istikbale bir habercidir Hal dedigimiz sey yarindan sonra mazi olacaktir Y K Beyatli 4 Guc kuvvet takat Simdi gezmeye cikacak halim yok 5 mec Kotu durum sikinti dert Zavallinin basina ne haller geldi 6 db Durum gibi Inceltme Arapca ve Farscadan Turkceye gecmis olan birtakim kelime ve ekler ile ozel adlarda bulunan ince g k unsuzlerinden sonra gelen a ve u unluleri uzerine konur dergah gavur ordugah tezgah yadigar Nigar dukkan hikaye kafir kagit Hakkari Kazim mahkum mekan mezkur sukun sukut Kisi ve yer adlarinda ince l unsuzunden sonra gelen a ve u unluleri de duzeltme isareti ile yazilir Haluk Lale Nalan Bala Elazig Islahiye Ladik Lapseki Turk alfabesinde k g ve l harflerinin her biri biri ince digeri kalin iki farkli sese sahiptir Bizim kalin ve ince diye adlandirdigimiz bu seslerden k harfininkiler Uluslararasi Fonetik Alfabede sirasiyla k ve c g harfininkiler g ve ɟ ve l harfininkiler de l ve ɫ seklinde yazilir Eskiden kullanilan Arap alfabesi esasli Osmanli Turkcesi alfabesinde bu seslerden ince ve kalin olanlar ayri ayri harflerle gosterilmekteydi Ornegin kalin olan k sesi ق harfiyle ve ince olan c sesi de ك harfiyle gosteriliyordu Bu durum Arapca kelimelerin okunmasi gerektigi gibi yazilmasina olanak saglasa da Turkce kokenli kelimelerin yazimi icin gereksiz bir ayrimdi Cunku Turkce kokenli sozcuklerde bu harfler kalin unlulerden once kalin olan sesle ince unlulerden once de ince olan sesle okundugundan tek harfle gosterilmeleri Turkce soyleyis kurallari acisindan sorun cikarmamaktadir Ancak bazi yabanci kokenli kelimelerde bu kurala uymayarak bu unsuzlerin kalin unlulerden once ince okundugu kagit kar veya ince unlulerden once kalin okundugu mevki tatbik gorulmektedir Turk alfabesi belirlenirken Dil Encumeni nin beklentisi bu kelimelerin soylenislerinin zamanla Turkcenin soylenis kurallarina uyacak sekilde degismesi yonundeydi Ancak elbette bu uzun vadede gerceklesebilecek bir durum oldugundan Dil Encumeni bu kelimelerin dogru okunabilmesi icin gerekli goruldugunde duzeltme isaretinin kullanimini onermistir kaynak belirtilmeli Gunumuzde kalin unlulerden once ince okunan k g ve l unsuzlerinin hala korundugunu ancak ince unlulerden once kalin okunan bu unsuzlerin soylenislerinin Turkce kurallarina uyarak incelestigi gozlenmektedir ornegin mevki ve tatbik kelimeleri gunumuzde ince k harfiyle okunmaktadir Nispet iyelik karisikligi Nispet i sinin belirtme durumu ve iyelik ekiyle karismasini onlemek icin kullanilir Boylece Turk askeri ve askeri okul Islam dini ve dini bilgiler fizik ilmi ve ilmi tartismalar Ataturk un resmi ve resmi kuruluslar gibi anlamlari farkli kelimelerin karistirilmasi da onlenmis olur Nispet i si alan kelimelere Turkce ekler getirildiginde duzeltme isareti oldugu gibi kalir millilestirmek millilik resmilestirmek resmilik E sapkali E ve O sapkali O harfleri Turkcede resmi olarak kullanilmayan harflerdir E Uzatilarak okunan ince bir e sesidir Kurtce ve Zazaca kelimeler de yine yogun olarak rastlanir Turkcede sadece birkac kelimede mevcut oldugu icin kullanimi ongorulmemistir Ancak yine de Turkcedeki bir iki kelimenin okunusu ile bir fikir edinmemiz mumkundur Ornegin Memur Poetika Neyzen Telif kaynak belirtilmeli O Uzatilarak okunan ince bir o sesidir Normal O sesinden farklidir Turkcede sadece birkac kelimede mevcut oldugu icin kullanimi ongorulmemistir Ornegin Bolero Lokman Alo Rol Gol kaynak belirtilmeli Inceltme isareti sesli harfleri incelttigi gibi aslinda kalin sessiz harfleri de gizli olarak inceltir Ozellikle L harflerinde bu durum cok belirgindir Ornegin Lanet Laℓe Haℓ a Haℓ Inceltme Imi ile yazilan bazi sozcuklerin okunusunda aslinda K harfinin de incelmesi soz konusudur Ornegin Ⱪar ve Kar Harflerin kullanim sikligiAlfabe Sirasi Harf Frekans Frekans Sirasi1 A 11 92 12 B 2 844 153 C 0 963 244 C 1 156 225 D 4 706 86 E 8 912 27 F 0 461 288 G 1 253 209 G 1 125 2310 H 1 212 2111 I 8 6 312 I 5 114 713 J 0 034 2914 K 4 683 915 L 5 922 616 M 3 752 1017 N 7 487 418 O 2 476 1619 O 0 777 2720 P 0 886 2621 R 6 722 522 S 3 014 1423 S 1 78 1824 T 3 314 1225 U 3 235 1326 U 1 854 1727 V 0 959 2528 Y 3 336 1129 Z 1 5 19Harflerin siniflandirilmasia e i i o o u ve u harfleri unlu harfler diger Turk harfleri ise unsuz harfler olarak adlandirilir Yanlis kullanim Dil bilgisi egitiminde unlu harfler icin sesli harfler tabiri de kullanima sahip olmakla beraber bu kullanim yanlistir Bu kullanim sadece Turkiye Turkcesi icin degil butun diller icin yanlislik belirten bir kullanimdir Cunku dillerde bulunan ve harf karsiligi olan veya olmayan en kucuk dil bilgisi birligi sestir Yani u da bir sestir g de bir sestir Oysa u sesi unlu g sesi unsuzdur En kucuk gramer birliklerinden en buyuk birlik olan cumleye kadar dili meydana getiren butun sekillerin bunyesinde ses adini verdigimiz en kucuk ve en basit dil unsurlari bulunur Sesten daha kucuk bir gramer birligi yoktur Ses parcalanamayan en kucuk gramer birligidir O halde ses dilin en kucuk parcasidir a d l y gibi Ses bir kelimenin en kucuk dil ogesidir Unlu harflerin siniflandirilmasi Unlu harfler cikis yeri ve dilin durumuna dudaklarin durumuna agzin acikligina gore su sekilde siniflandirilir Cikis yeri ve dilin durumuna gore Kalin unluler a i o u Ince unluler e i o u Dudaklarin durumuna gore Duz unluler a e i i Yuvarlak unluler o o u u Agzin acikligina gore Genis unluler a e o o Dar unluler i i u u unlulerin nitelikleri asagidaki cizelgede toplu olarak gosterilmistir unlu harfler duz yuvarlakgenis dar genis darkalin a i o uince e i o u Bu konuyla ilgili olarak ayrica bakiniz buyuk unlu uyumu kucuk unlu uyumu Unsuz harflerin siniflandirilmasi B c c d f g g h j k l m n p r s s t v y z harfleri unsuz harflerdir Unsuz harfler seda bakimindan tesekkul noktasi bakimindan ve temas derecesi bakimindan siniflandirilirlar Seda bakimindan Sedali unsuzler b c d g g j l m n r v y z Sedasiz unsuzler c f h k p s s t Tesekkul noktasi bakimindan Dudak unsuzleri b p m Dis dudak unsuzleri f v Dis unsuzleri d t n s z Damak dis unsuzleri c c j s On damak unsuzleri g k l r y Arka damak unsuzu g Girtlak unsuzu h Temas derecesi bakimindan Temas derecesi tam olanlar b c c d g k p t Tesekkulunde hava icin dar bir gecit bulunan unsuzler f g h j s s v z Tesekkulunde hava icin genis bir gecit bulunan unsuzler l m n r y Bu konuyla ilgili olarak ayrica bakiniz sert unsuzlerin yumusamasiLatin kaynakli diger alfabelerle farklarTurk alfabesi Latin harflerini kullanmasina ragmen bu harfleri kullanan diger bati dillerinin alfabelerindeki birtakim harfleri icermemekte bunun yani sira bu alfabelerde kullanilmayan baska harfler icermektedir Bunlar S s g i I Turk alfabesinde bulunmayan harfler Q q W w ve X x harfleri pek cok bati dilinde vardir Azerice gibi Latin harflerine gecilen Turk sivesinde Q q Kalin k g icin ve X x Hiriltili h icin kullanilmasina ragmen mevcut Turkiye Turkcesi alfabesinde yer almamaktadir Ornegin Azerice ve Tatarcada bu harflere karsilik gelen sesler sirasiyla g v h ile ifade edilir Buna karsin bati dillerinde X iks harfi taxi fix gibi sozlerin yaziminda kullanilir ve Turkiye Turkcesindeki imlasi taksi ve fiks olur Sozcugun yapisina gore iks ya da ksi olarak da soylenir Bu harflere Turk Cumhuriyetleri Alfabeleri icerisinde siklikla rastlanir W Tatarcada ve Turkmencede kullanilir Acik bir V harfidir Klasik V sesinden kesinlikle farklidir V harfinde dudaklar birbirine degerken bu seste W harfinde tipki U sesinde oldugu gibi dudaklarin birbirine degmesi soz konusu degildir Arapcadaki Vav و ve bati dillerindeki w sesi baslica orneklerdir Ornegin Dawul Davul Hawlu Havlu Yawas Yavas W harfi cift ve olarak okunur Bati dillerinde daha dogrusu Hint Avrupa dillerinin cogunda vardir Cift dudak v si de denir Bu ses Turkcenin bazi sive ve lehcelerinde de bu ses eskiden beri kullanilagelmistir Eskiden Arap kaynakli Turk alfabesi metinlerinde mesela Kipcak Turkcesi metinlerinde bu ses uc noktali vav veya fe ۋ harfiyle belirtilmistir Q Tatarcada ve Azericede kullanilir Anadolu Turkcesindeki girtlaga yakin olarak cikarilan kalin K harfini gosterir Ornegin Qonsu Komsu Bazi Turki dillerde ise yine kalin K sesine yakin olarak girtlaktan cikarilan kalin bir G sesini karsilar Ic Anadolu ve Dogu Anadolu agizlarinda yaygin olarak kullanilir Azericenin resmi harflerinden birisidir Arapcadaki Kaf ق harfini karsilar Ornegin Qadin Kadin sozcugunun okunusu Gadin seklindedir Bastaki G sesi girtlaktan ve kalin bir tonla soylenir Kimi lehcelerde ise ve bu sese oldukca yakin olan kalin girtlaksi bir K sesi olarak okunur ve soylenir Baskurtcadaki Ҡalyn Kalin sozcugunun cevirisi Qalin olarak yapilir ve okunusu Kalin Galin bicimindedir Bastaki K sesi girtlaktan ve kalin bir tonla soylenir X Tatarcada ve Azericede kullanilir Bogazdan gelen girtlaksi hafif bogumlu bir H sesidir Turkcedeki Xali Hali Xala Hala Xoroz Horoz sozcuklerinin bu harfle yazilmasi dogru ses degerlerine ornek teskil eder Bazi dillerde normal H sesinden biraz daha sert ve hiriltilidir H sesi hicbir engele takilmadan cikarken bu ses bogazin ust kisminda titresir Arapcadaki Hi خ harfidir Azericenin resmi harflerinden birisidir Ic ve Dogu Anadolu agizlarinda siklikla rastlanir Ornegin Baxmax Bakmak fiilinin okunusu Baḥmaḥ seklindedir ancak kelimenin icindeki h harfleri girtlaktan ve hiriltili olarak cikartilir Caxmax Caḥmaḥ Cakmak Yanmax Yanmaḥ Yanmak Bu sesin Turkcedeki kullaniminda cogu zaman birbirlerine cok yakin kaynaklardan cikan Arapcadaki Ha ح harfi ile olan farki ortadan kalkmistir Ⱨ Ḩ Azeri alfabesinde X x hi yox burax gibi isim ve fiillerde kullanilir Bu sozler Turkiye Turkcesinde yok ve birak sekillerindedir Turkiye Turkcesi yazi dilinin kaynaklandigi Istanbul agzinda hiriltili h sesi yoktur K dan gelisen bu ses Turkiye Turkcesinde k li sekilleriyle aynen korunmustur Yok cok birak Ancak Turkiye Turkcesi agizlarinda hiriltili h sesi vardir A veya E Azericede Tatarcada Gagavuzcada ve Turkmencede kullanilir Kisa acik girtlaktan gelen ve sert bir E harfidir Normal E harfine gore daha kisa ve serttir Ayrica A ve E arasi bir ses olarak ongorulur AE Ses ve harf karsiligi olarak Arapcada ve Almancada da bulunur Turkcede normal e sesinden tam olarak ayirt edilebilmesi gunumuzde cok zordur Azericede yogun olarak kullanilir Ince bir harf oldugu halde kalin uyumludur Bu harfi iceren sozcuklerin aslinda Buyuk Unlu Uyumuna uymadigi halde kulagi tirmalamiyor olmasi bu nedenledir Ornegin Inca Ince Turkcede Selcuk ismi diger Turk dillerinde Salcuk Selcuk olarak Akce sozcugu ise Akca Akce olarak yazilir Turkcede her ikisi de Ben olarak yazilan Ban Azerice Men 1 Tekil Sahis Zamiri ve Ben Azerice Ben Deri Kabartisi sozcukleri birbirinden farkli anlamlar icerir ve ses degerleri de farklidir E harfi kimi latin alfabelerinde ozellikle el yazilarinda Ee biciminde de kullanilir Genizsel N harfi Bu ŋ harfi Turkiye Turkcesi alfabesinde bulunmaz Dilin arka tarafinin yumusak damaga temasi ile ve genizden soylenen bu ses genizsel n genizcil n nazal n nazal g sekillerinde adlandirilan ses olup ŋ sesi verir Eskiden beri butun Turkcede bulunan bu ses de Istanbul Turkcesinde atilmis ve yerini n ye birakmistir Agizlarda ise bugun de yasamaktadir Bu sesi gosteren N veya N harfleri Tatarcada ve Turkmencede kullanilir Genizden cikarilan N ve G karisimi bir sestir Bazen de NG NY olarak ongorulur N Pek cok agizda N veya G sesine donusmustur Osmanli Turkcesindeki uc noktali Kaf i Nuni ڭ harfinin karsiligidir Ornegin Ic Anadolu da ozellikle Sivas yoresinde Sana Bana Deniz sozcukleri Pek cok kaynakta Tengri veya Tengiz olarak yazilan sozcukler aslinda Tenri ve Teniz seklinde okunur Benzer bicimde Ispanyol alfabesinde yer alan N n Bu ses Italyanca ve Fransizcada gn Portekizcede nh harf bilesimleri ile elde edilir harfine karsilik gelen ses ny ile ifade edilir Ornegin Ispanyolcada Ispanya anlamina gelen Espana sozcugu Turkce harflerle Espanya olarak yazilir Ince L harfi Bu harfin yer aldigi kelimelerin tamamindaki L harfleri dilin ucunun damaga dogru cekilmesiyle cikarilan ve normal L sesine gore biraz daha ince olan bir sesi gosterir Ḽaℓ Roℓ Ornegin bu ses Kiril Latinizasyonunda Ḽ harfi ile gosterilir Kucuk harf ḽ veya ℓ Turkcede a i o ve u kalin unlulerinden once kalin l sesi olan l ve e i o u ince unlulerinden once de ince l sesi olan ɫ sesi gelmektedir Dolayisiyla Turkce kokenli kelimelerin soylenis kurallarina gore hazirlanan Turk alfabesinde bu iki sesin ayni harfle temsil edilmesi olanaklidir Ancak Turkceye Arapca Farsca veya Fransizca gibi dillerden gecen kelimelerde bu kurala uymayarak kalin unlulerden once ince olarak okunan l sesi bulunabilmektedir lale latin veya hal kelimelerinde oldugu gibi Bu kelimelerin okunusundaki farklilik da l harfinden sonra veya l harfi kelimenin sonundaysa once gelen unlunun uzerine duzeltme isareti koyularak cozulmustur Ancak gunumuzde bu kelimeler genelde duzeltme isareti kullanilmadan yazilmakta ve okunurken duzeltme isareti varmis gibi okunmaktadir Diger bazi dillerde bu iki l sesi icin iki farkli harf kullanilmistir Uzerinde isaret bulunan ڵ veya noktali ڶ harfi Arap kaynakli Bosnak alfabesinde ve Sorani Kurt alfabesinde ince L sesini gostermek icin kullanilir Ayrica L Kucuk harf l veya ℓ seklindeki bir harf Leton alfabesinde Љ sesini karsilamak icin uretilmistir Bati dillerinde bulunmayan Turk harfleri Bazi Turkce harflerin evrensel kod Unicode degerlerinin listesi 10 tabaninda HarfKod noktasi HarfKod noktasi c 231 C 199 g 287 G 286 i 305 I 304 o 246 O 214 s 351 S 350 u 252 U 220 a 226 A 194 i 238 I 206 u 251 U 219 Turkcedeki C c U u ve O o harfleri Ingiliz alfabesinde bulunmamalari nedeniyle ASCII standardina dahil degildir Ancak bu harfler diger bati dillerinde yaygin olarak kullanilmakta ve standardinin icinde yer almaktadir Kucuk i buyuk I G g S s harfleri ise standardinin icinde yer almaktadir Turkcede noktali i harfi buyuk harfle yaziliyorken de noktasi koyulur I Benzer bicimde noktasiz buyuk I harfi kucuk harfle yaziliyorken noktasi koyulmaz i Ancak yabanci dildeki sozcukler buyuk harfle yaziliyorken I harfi noktasiz yazilir Turkiye Turkcesinin disinda Azerice ve Tatarcada da i ve i harflerinin kullanimi Turkiye Turkcesindeki gibidir S s harfinin sesi Italyancada sc i Fransizcada ch Ingilizcede sh Almancada sch ve Galicyacada x harfleriyle elde edilir Bu harf kimi zaman Rumencedeki Ș ș virgullu s harfinin yerine kullanilmasina ragmen farkli bir harftir Turkiye Turkcesinin disinda Turk sive ve lehcelerinde Azerice Tatarca Turkmence vb ve Kurtce Zazaca Lazca dillerinde kullanilmaktadir Balkanlar da kullanilan Bosnakca Sirpca Hirvatca Slovence dillerinde de s sesi vardir ancak ilgili dillerin Latin kaynakli alfabelerinde bu ses icin kullanilan harf s dir G g yumusak ge harfi Turkcede g sesinden kaynaklanmistir Eskiden g li olan bazi sozler Turkcenin uzun tarihi sonucunda bazi Turk sive ve lehcelerinde g li olmuslardir aga gt aga bag gt bag yogurt gt yogurt yag gt yag bagir gt bagir G harfi ile de bugun iki unsuz isaret edilmektedir Bunlardan biri bag dogum yigin aglamak gibi kelimelerde bulunan arka damak unsuzu g digeri de geldigi gormege diregin gibi kelimelerde bulunan ve g ile k nin iki vokal arasinda yumusamasindan meydana gelip y sesi veren g harfi ile gosterilen unsuzdur ASCII standardinda yer almayan Turkce harfler ve evrensel kod degerleri yandaki cizelgede verilmistir Yazilimlarda yerellestirmeYazilim gelistirmede Turk alfabesi ozellikle icerdigi kucuk ve buyuk harf versiyonlari nedeniyle ozel mantik gerektirdigi bilinmektedir Buna Turk I sorunu denir Kaynakca a b c d Turk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkinda Kanun PDF Turkiye Cumhuriyeti Cumhurbaskanligi 1 Kasim 1928 s 2 24 Subat 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 24 Subat 2023 a b c Erik Jan Zurcher 2004 Turkey a modern history Ingilizce I B Tauris s 188 ISBN 978 1 85043 399 6 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Ahmet Karadogan Kasim 2017 Arap Harfleri ve Osmanli Turkcesi PDF Turk Dil Kurumu s 7 27 Subat 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 20 Mayis 2020 Seyfi Ongider Ekim 2003 Kurulus ve Kurucu Aykiri Yayincilik ISBN 978 975 6154 39 7 Erisim tarihi 20 Mayis 2020 Sehnaz Tahir Gurcaglar 2008 The politics and poetics of translation in Turkey 1923 1960 Ingilizce Rodopi ss 53 54 ISBN 978 90 420 2329 1 Erisim tarihi 21 Mayis 2020 Hale Yilmaz 2013 Becoming Turkish Nationalist Reforms and Cultural Negotiations in Early Republican Turkey 1923 1945 Syracuse University Press s 145 ISBN 9780815633174 Erisim tarihi 21 Mayis 2020 Michel Gilquin 2000 D Antioche au Hatay Fransizca s 70 ISBN 2 7384 9266 5 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Binnaz Toprak 1981 Islam and political development in Turkey Ingilizce s 41 ISBN 978 90 04 06471 3 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Zeynep Korkmaz 26 Eylul 1998 23 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mayis 2020 Ses Harf ve Alfabe tdk gov tr 22 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mart 2013 17 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c 30 Kasim 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Mart 2010 Turk Dil Kurumu Buyuk Turkce Sozluk 2 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kar Kar sozleri Turk Dil Kurumu Buyuk Turkce Sozluk 13 Subat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hal Hal sozleri Sefik Ilkin Serengil Murat Akin Attacking Turkish Texts Encrypted by Homophonic Cipher 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Proceedings of the 10th WSEAS International Conference on Electronics Hardware Wireless and Optical Communications pp 123 126 Cambridge UK February 20 22 2011 Prof Dr Muharrem Ergin Turk Dil Bilgisi Bayrak Basim Yayim Tanitim Istanbul 2002 s 29 Prof Dr Zeynep Korkmaz Turkiye Turkcesi Grameri Sekil Bilgisi TDK Yayinlari Ankara 2007 s 6 a b c Prof Dr Muharrem Ergin Turk Dil Bilgisi Bayrak Basim Yayim Tanitim Istanbul 2002 s 46 48 Yox Ismi a b 17 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Mart 2010 Burax Fiili Prof Dr Muharrem Ergin Turk Dil Bilgisi Bayrak Basim Yayim Tanitim Istanbul 2002 s 44 Prof Dr Muharrem Ergin Turk Dil Bilgisi Bayrak Basim Yayim Tanitim Istanbul 2002 s 45 Joe Winchester 7 Eylul 2004 23 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mayis 2020 Microsoft 24 Ocak 2017 23 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mayis 2020 Ayrica bakinizTurk Cumhuriyetleri AlfabeleriDis baglantilarTurk Dil Kurumu Sozlugu29 Aralik 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Altun Mustafa 2004 Alfabe Degisiminin Tarihsel Gelisimi Uzerine Bir Degerlendirme Cumhuriyetin 81 Yilina Armagan Sakarya Universitesi Ataturk Ilkeleri ve Inkilap Tarihi Arastirma ve Uygulama Merkezi Adapazari s 57 63 14 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde