Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Güneydoğu Torosların güneyinden Suriye sınırına kadar olan yerleri kaplar. Bölge doğu ve kuzeyden Doğu Anadolu Bölgesi, batıdan Akdeniz Bölgesi, güneyden Suriye ve kısa bir sınırla da Irak ile çevrilidir.
| Güneydoğu Anadolu Bölgesi | |
|---|---|
Türkiye'nin coğrafi bölgesi | |
 | |
| Ülke | Türkiye |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 76.192 km² |
| Nüfus | |
| • Toplam | 8,576,391 |
| • Yoğunluk | 110/km² |
Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Türkiye'nin en düzlük bölgelerinden biridir. Bölge etli ve baharatlı yiyeceklere sahip olan zengin bir mutfak kültürüne sahiptir.
Coğrafya
Arazi Yapısı
Bölgenin kuzey kesiminde Toros dağ sırasının güney yamaçları ile birlikte ikinci bir kıvrımlı dağ kuşağı uzanır. Bölgenin ortasında 1952 m yükseltiye sahip sönmüş Karacadağ Volkanı yer alır. Bölgenin batısında ise Gaziantep Platosu üzerinde yükselen önemli yükseklik yapar. İç kesimlere gidildikçe iklim karasallaşır.
Karaca Dağ’ın batısında Harran, Suruç, Ceylanpınar ve Birecik ovaları yer alır. Dicle nehri ve kollarının toplandığı çok verimli bir ovaya sahiptir. Diyarbakır ovası Bismil ovası Çınar ovası Silvan ovası Ergani ovası Çermik ovası Kocaköy ovası Eğil kıyı ovasına sahiptir.
Karaca Dağ’ın batısındaki Şanlıurfa, Gaziantep, Adıyaman platoları Fırat ve kolları tarafından derin bir şekilde yarılmıştır. Karaca Dağ’ın doğusu ise daha engebeli bir yapı gösterir. Bu bölümün güneyinde Mardin-Midyat Eşiği yer alır.
Bölgenin iki önemli akarsuyundan biri olan Fırat, kaynağını Doğu Anadolu Bölgesi’nden alır. Bölgede ise Toroslar’dan gelen Kâhta ve Karadağ’dan gelen küçük akarsularla beslenir. Güneydoğu Toroslar’ın güneye bakan yamaçlarından birçok kol halinde çıkan Dicle Nehri ise bölgenin diğer önemli akarsuyudur. Her iki akarsu da Basra Körfezi’ne sularını boşaltırlar.
Bölgede doğal oluşumlu göl yoktur. Ancak Fırat ve Dicle üzerinde kurulmuş baraj gölleri bulunmaktadır. Bölgenin ve ülkenin 2. en büyük baraj gölü olan Atatürk Barajı bu bölge sınırları içinde yer alır.
İklim
Orta Fırat Bölümü
Orta Fırat Bölümünde yazları sıcak ve kurak, kışları ise serin ve yağışlı Akdeniz iklimi hüküm sürmektedir. Dicle Bölümü'ne göre kış sıcaklık ortalaması yüksektir. Bölümün kış sıcaklık ortalaması 0 °C'nin altına pek düşmez. Yağış en fazla kış mevsiminde görülür. Yıllık yağış tutarı 700mm'dir. Yaz aylarında yağışların azalması ve sıcaklığın yüksek olması kuraklığı arttırmıştır. Fırat Nehri'nin Doğusundan itibaren iklim karasallaşır. Bölgede tarım olarak Antep fıstığı yetiştiriciliği yaygınken hem Antep fıstığı hemde zeytin yetiştiriciliği yapılmaktadır. Nizip zeytini bu bölüme özgü bir zeytin çeşididir.
Dicle Bölümü
Dicle Bölümü'nde karasal iklim etkilidir. Bölümde yazlar çok sıcak ve kurak, kışlar ise soğuktur. Bölümün yüksek kesimlerinde kar yağışları görülür. Kış mevsiminde sıcaklık 0 °C nin altına düşer. Bölümdeki yıllık yağış miktarı 500–600 mm'dir. Son zamanlarda özellikle Diyarbakır çevrelerinde ekonomik anlamda büyük ilerlemeler kaydedilmiştir.
Bitki örtüsü
Bölgenin doğal bitki örtüsü bozkırdır. İç Anadolu bozkırlarına göre çok fakirdir. Bölgede antropojen bozkırlarda geniş yer kaplamaktadır. Ormanların en az olarak kapladığı bölge olan Güneydoğu Anadolu'da mevcut ormanların büyük bölümü de tahrip edilmiştir.
Ekonomi
Coğrafi yönden Güneydoğu Anadolu Projesi'nin (GAP) giriş kapısı, sanayisi ve ticari hacmi ile de GAP kalkınmasında temel teşkil eden Gaziantep ve Diyarbakır ekonomik yönden çevresindeki 16 ili etkisi altında tutmaktadır.
Tarım ve hayvancılık
Bölge ekonomisi Gaziantep dışında tarım ve hayvancılığa dayanır. Geniş düzlüklerin olması bölgede tarım için büyük bir avantaj iken, yaz kuraklığının şiddetli olması üretimi olumsuz etkiler en çok ihtiyaç duyan bölge lös adı verilen çok verimli topraklar bulunur. Bölgenin Dünyada en bilinen tarım ürünü Antep fıstığıdır ve Türkiye'de en çok bu bölgede yetişir. Ayrıca badem, buğday, pamuk, keten, susam, nohut, zeytin, incir, karpuz, kırmızı mercimek de yetiştirilir. Bölgede ağırlıklı olarak küçükbaş hayvancılık yapılır. Çok az miktarda sığır yetiştiriciliği de vardır. Ayrıca hayvancılığa dayalı olarak Diyarbakır'da Türkiye'de bir ilk olan Organize Hayvancılık Bölgesi kurulmaktadır.
Yer altı zenginlikleri
Bölge yer altı kaynakları bakımından oldukça zengin sayılabilir. Fosfat ve linyitin yanında bölgede petrol de çıkarılır. Batman, Diyarbakır ve Kâhta'da Türkiye'nin önemli petrol yatakları bulunur ve Batman rafinerisinin işlediği petrol bölgeden sağlanır. Bölgede az miktarda taş kömürü de bulunur.
İller
Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin 9 ili vardır:
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . web.archive.org. 22 Mart 2008. 22 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2023.
Dış bağlantılar
- Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi 1 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Vikigezgin'de Güneydoğu Anadolu Bölgesi ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Guneydogu Anadolu Bolgesi Turkiye nin yedi cografi bolgesinden biridir Guneydogu Toroslarin guneyinden Suriye sinirina kadar olan yerleri kaplar Bolge dogu ve kuzeyden Dogu Anadolu Bolgesi batidan Akdeniz Bolgesi guneyden Suriye ve kisa bir sinirla da Irak ile cevrilidir Guneydogu Anadolu BolgesiTurkiye nin cografi bolgesiUlkeTurkiyeYuzolcumu Toplam76 192 km Nufus Toplam8 576 391 Yogunluk110 km Nemrut Dagi Kahta AdiyamanDiyarbakir surundaki Keci BurcuGaziantep RumkaleEski MardinSanliurfa daki Balikligol Guneydogu Anadolu Bolgesi Turkiye nin en duzluk bolgelerinden biridir Bolge etli ve baharatli yiyeceklere sahip olan zengin bir mutfak kulturune sahiptir CografyaArazi Yapisi Bolgenin kuzey kesiminde Toros dag sirasinin guney yamaclari ile birlikte ikinci bir kivrimli dag kusagi uzanir Bolgenin ortasinda 1952 m yukseltiye sahip sonmus Karacadag Volkani yer alir Bolgenin batisinda ise Gaziantep Platosu uzerinde yukselen onemli yukseklik yapar Ic kesimlere gidildikce iklim karasallasir Karaca Dag in batisinda Harran Suruc Ceylanpinar ve Birecik ovalari yer alir Dicle nehri ve kollarinin toplandigi cok verimli bir ovaya sahiptir Diyarbakir ovasi Bismil ovasi Cinar ovasi Silvan ovasi Ergani ovasi Cermik ovasi Kocakoy ovasi Egil kiyi ovasina sahiptir Karaca Dag in batisindaki Sanliurfa Gaziantep Adiyaman platolari Firat ve kollari tarafindan derin bir sekilde yarilmistir Karaca Dag in dogusu ise daha engebeli bir yapi gosterir Bu bolumun guneyinde Mardin Midyat Esigi yer alir Bolgenin iki onemli akarsuyundan biri olan Firat kaynagini Dogu Anadolu Bolgesi nden alir Bolgede ise Toroslar dan gelen Kahta ve Karadag dan gelen kucuk akarsularla beslenir Guneydogu Toroslar in guneye bakan yamaclarindan bircok kol halinde cikan Dicle Nehri ise bolgenin diger onemli akarsuyudur Her iki akarsu da Basra Korfezi ne sularini bosaltirlar Bolgede dogal olusumlu gol yoktur Ancak Firat ve Dicle uzerinde kurulmus baraj golleri bulunmaktadir Bolgenin ve ulkenin 2 en buyuk baraj golu olan Ataturk Baraji bu bolge sinirlari icinde yer alir IklimOrta Firat Bolumu Orta Firat Bolumunde yazlari sicak ve kurak kislari ise serin ve yagisli Akdeniz iklimi hukum surmektedir Dicle Bolumu ne gore kis sicaklik ortalamasi yuksektir Bolumun kis sicaklik ortalamasi 0 C nin altina pek dusmez Yagis en fazla kis mevsiminde gorulur Yillik yagis tutari 700mm dir Yaz aylarinda yagislarin azalmasi ve sicakligin yuksek olmasi kurakligi arttirmistir Firat Nehri nin Dogusundan itibaren iklim karasallasir Bolgede tarim olarak Antep fistigi yetistiriciligi yayginken hem Antep fistigi hemde zeytin yetistiriciligi yapilmaktadir Nizip zeytini bu bolume ozgu bir zeytin cesididir Dicle Bolumu Dicle Bolumu nde karasal iklim etkilidir Bolumde yazlar cok sicak ve kurak kislar ise soguktur Bolumun yuksek kesimlerinde kar yagislari gorulur Kis mevsiminde sicaklik 0 C nin altina duser Bolumdeki yillik yagis miktari 500 600 mm dir Son zamanlarda ozellikle Diyarbakir cevrelerinde ekonomik anlamda buyuk ilerlemeler kaydedilmistir Bitki ortusuBolgenin dogal bitki ortusu bozkirdir Ic Anadolu bozkirlarina gore cok fakirdir Bolgede antropojen bozkirlarda genis yer kaplamaktadir Ormanlarin en az olarak kapladigi bolge olan Guneydogu Anadolu da mevcut ormanlarin buyuk bolumu de tahrip edilmistir EkonomiCografi yonden Guneydogu Anadolu Projesi nin GAP giris kapisi sanayisi ve ticari hacmi ile de GAP kalkinmasinda temel teskil eden Gaziantep ve Diyarbakir ekonomik yonden cevresindeki 16 ili etkisi altinda tutmaktadir Tarim ve hayvancilik Bolge ekonomisi Gaziantep disinda tarim ve hayvanciliga dayanir Genis duzluklerin olmasi bolgede tarim icin buyuk bir avantaj iken yaz kurakliginin siddetli olmasi uretimi olumsuz etkiler en cok ihtiyac duyan bolge los adi verilen cok verimli topraklar bulunur Bolgenin Dunyada en bilinen tarim urunu Antep fistigidir ve Turkiye de en cok bu bolgede yetisir Ayrica badem bugday pamuk keten susam nohut zeytin incir karpuz kirmizi mercimek de yetistirilir Bolgede agirlikli olarak kucukbas hayvancilik yapilir Cok az miktarda sigir yetistiriciligi de vardir Ayrica hayvanciliga dayali olarak Diyarbakir da Turkiye de bir ilk olan Organize Hayvancilik Bolgesi kurulmaktadir Yer alti zenginlikleri Bolge yer alti kaynaklari bakimindan oldukca zengin sayilabilir Fosfat ve linyitin yaninda bolgede petrol de cikarilir Batman Diyarbakir ve Kahta da Turkiye nin onemli petrol yataklari bulunur ve Batman rafinerisinin isledigi petrol bolgeden saglanir Bolgede az miktarda tas komuru de bulunur IllerGuneydogu Anadolu Bolgesinin Illeri Guneydogu Anadolu Bolgesi nin 9 ili vardir Gaziantep Diyarbakir Sanliurfa Batman Adiyaman Siirt Mardin Kilis SirnakAyrica bakinizTurkiye nin illeri Yukari Mezopotamya Bereketli Hilal Tur Abdin Guneydogu Anadolu ProjesiKaynakca web archive org 22 Mart 2008 22 Mart 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Kasim 2023 Dis baglantilarGuneydogu Anadolu Projesi Bolge Kalkinma Idaresi 1 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Vikigezgin de Guneydogu Anadolu Bolgesi ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadir