Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aramiler (Aramice: ܐܪ̈ܡܝܐ veya ארמיא: Aramiye), MÖ 11. yüzyıl ve MÖ 8. yüzyıl arasında Kuzey Suriye, Mezopotamya, Doğu Akdeniz kıyıları ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yaşamış, bölgede bazı devletler ve şehirler kurmuş halk.
Bugün Süryani toplulukları Aramilerden geldiğini iddia ediyor.
Aramilerin Tarihi
Aramilerin erken dönemi hakkındaki bilgiler çok azdır. Ancak MÖ 3. binyılın sonları ile MÖ 2. binyılın başlarına ait çivi yazılı metinlerde Aram ismine rastlanmaktadır.MÖ 13. yüzyıl ve MÖ 12. yüzyıl arasında gerçekleşmiş olan Ege Göçleri (Deniz Kavimleri Göçü) ile yakın doğuda siyasi, ekonomik ve sosyal yapısında meydana gelen değişiklikler Suriye Mezopotamya'da yeni etnik grupların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Aramiler de bu kargaşadan yararlanıp, Suriye çöllerinden çıkıp, Mezopotamya ve diğer kültür merkezlerine doğru hareket etmişlerdir.
Aramiler adı yazılı kaynaklarda ilk Asur kralı I. Tiglat-Pileser (MÖ 1114-1074) döneminde, Asur yıllıklarında Ahlame-Aḫlamū adıyla geçmektedir. Bu yıllıklarda I. Tiglat-Pileser'in Aramilere karşı yaptığı seferleri ve Aramileri takip etmek için yılda iki kere olmak üzere toplamda 28 kere Fırat'ı geçtiğinden bahseder. I. Tiglat-Pileser bu seferlerde Aramiler üzerinde zafer kazandığını ve kazandığı ganimetleri Asur'a getirdiğini söyler. [[I. Tiglat-Pileser]]'in anlattığı zaferlere rağmen, Aramiler, Asur'da büyük bir kargaşaya neden olmuş, haberleşmeyi kesmiş ve köylere sızmışlar, köylü halklar Aramilerden kurtulmak için Arbela'nın doğusundaki dağlara kaçmıştır. Daha sonra Aramiler Ninive'ye doğru ilerlemiş ve I. Tiglat-Pileser, Musul'un doğusundaki dağlara çekilmek zorunda kalmıştır. II. Assur-dan (MÖ 934-912) ve II. Assur-rabi iktidarları döneminde (MÖ 1013-973), Aramiler'in Asur ve Babil arasında yer alan bölgeyi işgal etmiş oldukları Asur kitabelerinde geçmektedir.
Aramiler, Eski Ahitte İbranilerle aynı soydan gelen ve yaklaşık MÖ 16. yüzyıldan sonra Harran (Urfa) dolaylarında yaşayan bir topluluk olarak tanıtılır. Asur kayıtlarında da, Ahlamlar adlı başka bir halkla birlikte sık sık soyguncu olarak söz edilir.
Aramiler, MÖ 11. yüzyıldan itibaren Kuzey Suriye'de ve Fırat'ın iki yakası boyunca uzanan topraklarda Devleti'ni kurmuş ve zamanla Şam (Dimaşk=Damaskos) civarı başta olmak üzere çevre bölgelerde hakimiyet kurmuşlardır.
Aramiler, doğuya doğru da yayıldılar ve zamanla Babil'den Filistin'e kadar uzanan sahra bölgesi, Kitabı Mukaddes'in Keldaniler adını verdiği Arami kabilelerin eline geçti.
Batıdaki Arami krallıkları dönemi Asurlular tarafından sona erdirildi. Doğudaki Aramiler ise bağımsızlıklarını korudular. Bir Keldani komutanı MÖ 626'da kendini Babil kralı ilan etti.
Aramice
Aramiler, Sami dillerinin Kuzey Merkez öbeğine bağlı bir dil olan Aramice'yi (Aramca) konuşurlardı. Aramice MÖ 7. yüzyıl ve MÖ 6. yüzyıllardan itibaren Orta Doğu'da yaşayan kavimlerin ortak dili haline geldi. Daha önce aynı işlevi gören Akadca'nın yerini alan Aramice, bu özelliğini, MS 7. yüzyılda Arapça'nın Orta Doğu'da etkili olmasına değin sürdürmüştür. Bugün Türkiye'nin Güneydoğusunda yaşayan Süryanilerin dili Aramice kökenlidir. Mardin bölgesinde hala Hristiyan dinine mensup Süryaniler yaşamaktadırlar. Bunlar Aramice'nin Doğu Aramice kolundan Süryanice'nin modern lehçesi olan Turoyo lehçesini konuşurlar. Yine Aramice'nin Süryanice kolunun doğu kolundan olan Keldanice ve Asurca'nın modern biçimi olan Surit ve Aturaya konuşan Nasturiler ve Keldani Hristiyanlar Türkiye, Irak ve İran'da yaşamaktadırlar.
Din ve İnanç
Aramiler genellikle Kenan, Babil ve Asur tanrılarına taparlardı. Kendi tanrıları arasında en önemlileri Hadad veya Raman, en önemli tanrıçaları ise Atargatis idi.
Ayrıca Bakınız
Kaynakça
- ^ Köroğlu, Kemalettin (2006). Eski Mezopotamya tarihi: başlangıcından Perslere kadar. İstanbul: İletişim Yayınları. s. 144. ISBN . 6 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Aralık 2015.
- ^ Mieroop, Marc Van De (2004). Antik Yakındoğu’nun Tarihi. Ankara: Dost Yayınları. s. 238. ISBN . 5 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Aralık 2015.
- ^ Memiş, Ekrem (2012). Eskiçağda Mezopotamya. Bursa: Ekin Kitabevi. ss. 215-216. ISBN .
- ^ Morris, Ian (2009). The Dynamics of Ancient Empires (İngilizce). ABD: Oxford University Press. s. 34. ISBN . 7 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Aralık 2015.
- ^ Khurt, Amelie (2009). Eski Çağ'da Yakındoğu. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları. ss. 473-474. ISBN . 7 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Aralık 2015.
- ^ Albright, William Foxwell (1966). The Amarna letters from Palestine & Syria, the Philistines, and Phoenicia. Londra: Cambridge University Press. ss. 532-533. ISBN . 7 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Aralık 2015.
- ^ Ana Britannica
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Aramiler Aramice ܐܪ ܡܝܐ veya ארמיא Aramiye MO 11 yuzyil ve MO 8 yuzyil arasinda Kuzey Suriye Mezopotamya Dogu Akdeniz kiyilari ve Guneydogu Anadolu Bolgesi nde yasamis bolgede bazi devletler ve sehirler kurmus halk MezopotamyaFirat DicleAsuroloji SumerolojiImparatorluklar SehirlerSumerlerEridu Kis Uruk Ur Lagas Nippur GirsuAkad ImparatorluguAkad MariAmorilerIsin LarsaBabil ImparatorluguBabil KaldeAsur ImparatorluguAsur Nemrut Horsabad Ninova NinevehElamSusaKassitler Hurriler MitanniKronolojiMezopotamya tarihiSumer kral listesi Asur krallari listesi Babil krallari listesi Hitit krallari listesiDilSumerce AkadcaElam dili AramiceHurrice HititceMitolojiEnuma Elis GilgamisZiggurat NibiruMarduk Bugun Suryani topluluklari Aramilerden geldigini iddia ediyor Aramilerin TarihiArami imparatorlugu Suriye ve MezopotamyaMO 7 yuzyilda Suriye de bulunan Aramice yazit Turkiye nin guneydogusundaki Sam al Zincirli Arami kalesinin ic kapisinin koruyucu aslani 10 8 yuzyillar Yuzyil Chr Aramilerin erken donemi hakkindaki bilgiler cok azdir Ancak MO 3 binyilin sonlari ile MO 2 binyilin baslarina ait civi yazili metinlerde Aram ismine rastlanmaktadir MO 13 yuzyil ve MO 12 yuzyil arasinda gerceklesmis olan Ege Gocleri Deniz Kavimleri Gocu ile yakin doguda siyasi ekonomik ve sosyal yapisinda meydana gelen degisiklikler Suriye Mezopotamya da yeni etnik gruplarin ortaya cikmasina neden olmustur Aramiler de bu kargasadan yararlanip Suriye collerinden cikip Mezopotamya ve diger kultur merkezlerine dogru hareket etmislerdir Aramiler adi yazili kaynaklarda ilk Asur krali I Tiglat Pileser MO 1114 1074 doneminde Asur yilliklarinda Ahlame Aḫlamu adiyla gecmektedir Bu yilliklarda I Tiglat Pileser in Aramilere karsi yaptigi seferleri ve Aramileri takip etmek icin yilda iki kere olmak uzere toplamda 28 kere Firat i gectiginden bahseder I Tiglat Pileser bu seferlerde Aramiler uzerinde zafer kazandigini ve kazandigi ganimetleri Asur a getirdigini soyler I Tiglat Pileser in anlattigi zaferlere ragmen Aramiler Asur da buyuk bir kargasaya neden olmus haberlesmeyi kesmis ve koylere sizmislar koylu halklar Aramilerden kurtulmak icin Arbela nin dogusundaki daglara kacmistir Daha sonra Aramiler Ninive ye dogru ilerlemis ve I Tiglat Pileser Musul un dogusundaki daglara cekilmek zorunda kalmistir II Assur dan MO 934 912 ve II Assur rabi iktidarlari doneminde MO 1013 973 Aramiler in Asur ve Babil arasinda yer alan bolgeyi isgal etmis olduklari Asur kitabelerinde gecmektedir Aramiler Eski Ahitte Ibranilerle ayni soydan gelen ve yaklasik MO 16 yuzyildan sonra Harran Urfa dolaylarinda yasayan bir topluluk olarak tanitilir Asur kayitlarinda da Ahlamlar adli baska bir halkla birlikte sik sik soyguncu olarak soz edilir Aramiler MO 11 yuzyildan itibaren Kuzey Suriye de ve Firat in iki yakasi boyunca uzanan topraklarda Devleti ni kurmus ve zamanla Sam Dimask Damaskos civari basta olmak uzere cevre bolgelerde hakimiyet kurmuslardir Aramiler doguya dogru da yayildilar ve zamanla Babil den Filistin e kadar uzanan sahra bolgesi Kitabi Mukaddes in Keldaniler adini verdigi Arami kabilelerin eline gecti Batidaki Arami kralliklari donemi Asurlular tarafindan sona erdirildi Dogudaki Aramiler ise bagimsizliklarini korudular Bir Keldani komutani MO 626 da kendini Babil krali ilan etti AramiceAramiler Sami dillerinin Kuzey Merkez obegine bagli bir dil olan Aramice yi Aramca konusurlardi Aramice MO 7 yuzyil ve MO 6 yuzyillardan itibaren Orta Dogu da yasayan kavimlerin ortak dili haline geldi Daha once ayni islevi goren Akadca nin yerini alan Aramice bu ozelligini MS 7 yuzyilda Arapca nin Orta Dogu da etkili olmasina degin surdurmustur Bugun Turkiye nin Guneydogusunda yasayan Suryanilerin dili Aramice kokenlidir Mardin bolgesinde hala Hristiyan dinine mensup Suryaniler yasamaktadirlar Bunlar Aramice nin Dogu Aramice kolundan Suryanice nin modern lehcesi olan Turoyo lehcesini konusurlar Yine Aramice nin Suryanice kolunun dogu kolundan olan Keldanice ve Asurca nin modern bicimi olan Surit ve Aturaya konusan Nasturiler ve Keldani Hristiyanlar Turkiye Irak ve Iran da yasamaktadirlar Din ve InancAramiler genellikle Kenan Babil ve Asur tanrilarina taparlardi Kendi tanrilari arasinda en onemlileri Hadad veya Raman en onemli tanricalari ise Atargatis idi Ayrica BakinizAsurlar Babiller Suryaniler Eski Ahit Ibraniler Aramice SuryaniceKaynakca Koroglu Kemalettin 2006 Eski Mezopotamya tarihi baslangicindan Perslere kadar Istanbul Iletisim Yayinlari s 144 ISBN 9789750503900 6 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Aralik 2015 Mieroop Marc Van De 2004 Antik Yakindogu nun Tarihi Ankara Dost Yayinlari s 238 ISBN 9752982050 5 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Aralik 2015 Memis Ekrem 2012 Eskicagda Mezopotamya Bursa Ekin Kitabevi ss 215 216 ISBN 9789944141093 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Morris Ian 2009 The Dynamics of Ancient Empires Ingilizce ABD Oxford University Press s 34 ISBN 9780199707614 7 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Aralik 2015 Khurt Amelie 2009 Eski Cag da Yakindogu Istanbul Turkiye Is Bankasi Yayinlari ss 473 474 ISBN 9789944886642 7 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Aralik 2015 Albright William Foxwell 1966 The Amarna letters from Palestine amp Syria the Philistines and Phoenicia Londra Cambridge University Press ss 532 533 ISBN 9780521044769 7 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Aralik 2015 Ana Britannica Antik Suriye ve MezopotamyaSuriye Kuzey Mezopotamya Guney MezopotamyaMO y 3500 2350 Martu Subartu Sumer sehir devletleriMO y 2350 2200 Akad ImparatorluguMO y 2200 2100 GutilerMO y 2100 2000 Ucuncu Ur Hanedani Sumer Ronesansi MO y 2000 1800 Mari ve diger Amori sehir devletleri Asur Imparatorlugu Kuzey Asurlular Larsa ve diger Amori sehir devletleriMO y 1800 1600 Eski Hitit Kralligi Babil Imparatorlugu Guney Akadlilar MO y 1600 1400 Mitanni Hurriler Kassitler MO y 1400 1200 Yeni Hitit Kralligi Orta Asur ImparatorluguMO y 1200 1150 Bronz Cagi Cokusu Deniz Kavimleri AramilerMO y 1150 911 Fenike Gec Hititler Aramiler Orta Babil II Isin Kel da nilerMO 911 729 Yeni Asur ImparatorluguMO 729 609MO 626 539 Yeni Babil Imparatorlugu Keldaniler MO 539 331 Ahamenis Imparatorlugu Farslar MO 336 301 Makedon Imparatorlugu Antik Yunanistan ve Makedonlar MO 311 129 Seleukos ImparatorluguMO 129 63 Seleukos Imparatorlugu Part ImparatorluguMO 63 MS 243 Roma Imparatorlugu Bizans Imparatorlugu Suriye MS 243 636 Sasani Imparatorlugu