Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şehir devleti veya site devlet, sadece bir şehir ile ona bağlı bölgelerden oluşan bağımsız devlet. Günümüzde Singapur, Vatikan ve Monako şehir devletlere birer örnektir. Ayrıca tam olarak bir şehir devlet olmasalar da, küçük yüzölçümü ve tek bir noktada yoğunlaşmış şehirleşme gibi özellikleri nedeniyle Katar,Brunei,Kuveyt,Bahreyn ve Malta da bazen şehir devlet olarak sınıflandırılabilir. Yüksek nüfus yoğunluğuna sahip, ancak şehir devletler ile karakterize edilen bir şehir merkezi barındırmayan San Marino da bazen bu terim altında sınıflandırılabilir.
Bağımsız olmamalarına rağmen, Çin'de bulunan Hong Kong ve Makao ile Birleşik Arap Emirlikleri'ne bağlı Dubai ve Abu Dabi, yüksek oranda özerk olduğundan haklarında bazen şehir devlet olarak bahsedilir.
Tarihçe
Tarih boyunca pek çok şehir devleti bulunmuş, bu devletler genellikle daha büyük bir kültürel bölgenin parçası olmuştur. Bu devletlere örnek olarak Antik Yunanistan'daki şehir devletleri (Atina, Sparta ve Gördes (Krintos)), Kenan'daki Fenike şehirleri (Sur, Kartaca ve Sayda), Mayalar (Chichen Itza ve El Mirador), Orta Asya'da İpek Yolu üzerindeki şehirler (Semerkand ve Buhara), Kutsal Roma İmparatorluğu'ndaki özgür imparatorluk şehirleri ve İtalyan şehir devletleri (Floransa ve Venedik) gösterilebilir.
Şehir devletleri medeniyetin gelişimine çok büyük katkılarda bulunmuşlardır. İnsanlık tarihinin en yaratıcı dönemlerinden bazıları insanların küçük bağımsız merkezlerde örgütlendiği dönemlerdi. Modern Avrupa medeniyeti kökenleri bakımından iki döneme çok şey borçludur. Bunlar Yunan şehir devletleri ve Rönesans İtalya'sının şehir devletleridir. Ancak bu küçük yaratıcı gruplar kısa sürelerle ayakta kalabilmişlerdir zira daha büyük devletlerin saldırılarına karşı kendilerini koruyacak büyüklük ve güçten yoksundular. İtalya ya da Yunanistan'da olduğu üzere gevşek bir coğrafi ve kültürel birliğin birbirinden ayrı bölgesel birimleri olarak başarıları daha kalıcı bir güce sahip daha büyük birimlerin ortaya çıkmasını sağlamış ve imparatorluk ve krallıklar gibi daha büyük toplum örgütlenmelerine yol açmıştır.
Site devletlerde dini bir bütünlük söz konusudur. Her sitenin kendini yaratan ve koruyan bir tanrısı vardır. Site devletleri oluşturan halk, siteyi oluşturduğuna inanılan tanrının çizmiş olduğu sınırlar içerisinde hayatlarını devam ettirirler. Siteyi oluşturan insanlar, tüm faaliyetlerini devletin çıkarları için gerçekleştirirler.
Site devleti Platon gibi Aristoteles de kabul etmiştir. Aristoteles’e göre, devlet adamıyla devlet arasındaki ilişkiyle aile reisi ve ev halkı arasındaki ilişkiyi veya sahibi ile köleleri arasındaki ilişkiyi bir tutmak ve aynı tür bir ilişki olduğu kabul etmek yanlıştır. Aristoteles’in düşündüğü devlet yapısı, halkın birbirini tanıdığı ve yönetime doğrudan katıldığı ve fazla kalabalık olmayan, yüzölçümü küçük bir site devlettir. Aristoteles, devleti ne zengin fakat azınlığın ne de yoksul fakat çoğunluğun olarak betimler. Ortak çıkarları doğrultusunda bir araya gelen orta tabakanın iyi ve güçlü olacağını savunur, adaletin kendi kendine tecelli ettiği yönetim biçimini benimser.
Sosyal ve siyasal yapı
Site devletlerde sınıfsal ayrım söz konusudur. Site devletlerde halk; köle, metekler (yabancılar) ve yurttaşlar olarak sınıflara ayrılmıştır. Kölelerin hiçbir hakları yoktur ve sadece çalıştırma aracı olarak görülürler. Metekler siteye ticaret, ekonomi gibi nedenlerle gelmiş ve yerleşik hayata geçmiş yabancılardır. Özgürlerdir fakat yurttaşın sahip olduğu bazı haklardan yoksun bırakılmaktadırlar. Yurttaşlar ise özgür, siyasal yaşama katılan ve bağımsız kişilerdir.
Site devletler, siyasal olarak sırasıyla; monarşi (krallık), oligarşi (aristokrasi) ve demokrasi evrelerinden geçmiştir. Monarşi döneminden sonra tiranlık dönemi yaşamışlardır ancak halkın ayaklanması sonucu halk iktidarı ele geçirmiş ve demokratik düzene geçilmiştir. Aristoteles’in düşüncesine göre topluluk arasındaki farklar amaçtan dolayı değil yapılarından dolayı kaynaklanmaktadır. Bundan dolayı farklı yönetim biçimleri sıralar. Bu sıralamayı yöneten kişi sayısına oranla iyi veya kötü olarak belirtir. Aristoteles’e göre doğru rejimler; krallık, aristokrasi ve cumhuriyettir. Yanlış rejimler ise; tiranlık, oligarşi ve demokrasidir.
Atina Sitesi’nde halk meclisi vardır ve bu meclis, erkek ve özgür yurttaşlardan oluşur. Düzenli aralıklarla toplanır ve yasama görevi yapar. Halk meclisi bu yasaları yaparken, tanrısal yasalara ve kurucu yasalara aykırı olarak hareket edemezler.
Site Devletlerin iki tür hukuk kaynakları vardır. Bunlardan birincisi; thesmoi yani tanrısal yasalardır. Mitolojik ögelere dayanır. İlahi yasadır ve kutsaldır. Bundan dolayı değiştirilemezler. İkincisi ise nomoidir; bu yasalar insanlar tarafından oluşturulur. Dolayısıyla değiştirilebilir veya iptal edilebilirdir. Bu yasama faaliyetleri, Atina Sitesini dönem koşulları altında bir hukuk devleti yapmıştır.
Özellikleri
- Toplumun doğa tarafından oluşturulduğu inancı vardır. Bundan dolayı, site devletlerde amaç toplumu kurmak değil düzenlemektir.
- Halk dinsel olarak bir aradadır. Bu sebeple sitelerde birlik içinde yaşama arzusu vardır.
- Halk için siteye bağlılık önemlidir fakat bu bağlılığın hukuk düzeni içinde var olması gerekir.
- Toplumun inanışına göre, adil bir düzen kurulması istenir. Kurulan bu adil düzen yasaların üstünlüğü ve egemenlik ile gerçekleştirilir.
Modern şehir devletleri
Monako
Monako, 1297 yılında kurulmuş, Avrupa'da Kuzeybatı Akdeniz kıyılarında yer alan bağımsız bir şehir devleti ve prensliktir. Vatikan'dan sonra Avrupa'daki en küçük bağımsız ülke olan mikrodevlet, Fransa tarafından kuzey, batı ve doğu yönlerinde çevrelenmişken, ülkenin güney ve güneydoğu kısımları Akdeniz ile komşudur. Monako ayrıca İtalya sınırından yaklaşık 15 km uzaklıkta yer almaktadır. Ülke Monte Carlo semtindeki gösterişli kumarhaneleri, içinde barındırdığı limanları ve kraliyet ailesi ile ünlüdür.
Singapur
Singapur, Malay Yarımadası'nın güney ucunda yer alan, kuzeyde Malezya, güneyde ise Endonezya'nın Riau Adaları ile çevrili bir ada ülkesidir. Uzunluğu, yaklaşık 43 km ve eni ise 22,5 km olan bir adada yer alan ülkede, 2014 yılı Haziran ayı sonu verilerine göre nüfus 5.469.724 kişidir. Eski bir İngiliz kolonisi olan ülke, kolonicilik bittikten sonra 1963'te Malezya Federasyonu'na bağlanmış, ülkede Federasyondan çok farklı olan etnik ve kültürel yapı nedeni ile bu ülkeden ayrılarak 1965'te tamamen bağımsız bir şehir devlet olmuştur.
Vatikan
Vatikan, İtalya'nın Roma şehrinde bulunan, Hristiyanlık dininin Katolik mezhebinin yönetim merkezi olan bağımsız devlet. Ülkedeki yerleşik nüfus 1000 civarında olan ve çevresi yüksek duvarlarla kaplı ülke, Dünyanın hem yüzölçümü hem de nüfus bakımından en küçük bağımsız ülkesidir. Vatikan'da mutlak monarşiye dayalı bir yönetim uygulanır. Devlet başkanı olarak Papa'nın sözleri yasa hükmündedir. Papa, hem devlet başkanı, hem de Katolik mezhebinin ruhani lideridir. Katolik kilisesinin genel başkanı, Vatikan Devleti'nin de başkanı olur. Papa yasama, yürütme ve yargının da başkanıdır. Vatikan'ın, 100 kişilik İsviçre vatandaşı ve Katolik olması şart olan geleneksel giysili muhafızlardan oluşan sembolik yapıdaki küçük bir ordusu vardır.
Bağımsız olmayan şehir devletler
Bazı şehirler, bağımsız ayrı devletler olmamalarına rağmen, yüksek derecede özerk olmalarından ve bir şehir devlet gibi işlemlerinden ötürü bazen "şehir devlet" olarak sınıflandırılmıştır. Bu bağımsız olmayan şehir devletlerinden bazıları şu şekilde listelenebilir:
- İspanya: Ceuta ve Melilla
- Çin: Hong Kong ve Makao
- Birleşik Krallık: Cebelitarık
- Birleşik Arap Emirlikleri: tüm yedi emirlik bir şehir devlet olarak işlemektedir, ancak özellikle Abu Dabi, Dubai ve Şârika bu tanıma uyar
- İsviçre: Basel-Stadt
- Almanya: Berlin ve Hamburg. Bremen eyaleti de bazen şehir devlet olarak sınıflandırılır, ancak aslında Bremen ve Bremerhaven olmak üzere iki şehirden oluşmaktadır. Hamburg ve Bremen aynı zamanda Özgür Hansa şehirleri olarak da isimlendirilir .
Kaynakça
- ^ Parker, Geoffrey. 2005. Sovereign City: The City-state Through History Chicago: University of Chicago Press. p. 219
- ^ Roberts, David. 2014. Qatar: Securing the Global Ambitions of a City-state. London: C Hurst & Co Publishers Ltd.
- ^ a b c d e f g Mogens, Hansen. 2000. "Introduction: The Concepts of City-States and City-State Culture." In A Comparative Study of Thirty City-State Cultures, Copenhagen: Copenhagen Polis Centre. Pg. 19
- ^ El-Katiri, Laura, Bassam Fattouh and Paul Segal. 2011 Anatomy of an oil-based welfare state: rent distribution in Kuwait. Kuwait City: Kuwait Programme on Development, Governance and Globalisation in the Gulf States
- ^ . Doi.gov.mt. 16 July 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 October 2013.
- ^ . Creativemalta.gov.mt. 20 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 October 2013.
- ^ Bank, European Central. "Malta". European Central Bank. 7 April 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mayıs 2018.
- ^ Mogens, Hansen. 2002. A Comparative Study of Six City-State Cultures: An Investigation p. 91
- ^ Parker, Geoffrey. 2005. Sovereign City: The City-state Through History Chicago: University of Chicago Press.
- ^ Kotkin, Joel. 2010. "A New Era for the City-State?" In Forbes.
- ^ Urhan, Urhan (30 Ekim 2016). "Aristoteles'in Siyaset Felsefesinde Anayasal Yönetim". Kaygı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 27. ss. 211-230. doi:10.20981/kaygi.287822. 22 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Haziran 2020.
- ^ "Europe :: Holy See (Vatican City) — The World Factbook - Central Intelligence Agency". www.cia.gov. 12 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Aralık 2019.
- ^ Lulat, Y. G.-M. (2015). A History of African Higher Education from Antiquity to the Present. Greenwood Publishing. s. 197. ISBN . 2 Kasım 2017 tarihinde kaynağından .
- ^ Europe Since 1945: An Encyclopedia, Bernard A. Cook p.506, [1] 29 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Canton of Basel-Stadt 23 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Welcome
Diğer
- 3 Mayıs 2007 tarihli İngilizce Vikipedi 27 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sehir devleti veya site devlet sadece bir sehir ile ona bagli bolgelerden olusan bagimsiz devlet Gunumuzde Singapur Vatikan ve Monako sehir devletlere birer ornektir Ayrica tam olarak bir sehir devlet olmasalar da kucuk yuzolcumu ve tek bir noktada yogunlasmis sehirlesme gibi ozellikleri nedeniyle Katar Brunei Kuveyt Bahreyn ve Malta da bazen sehir devlet olarak siniflandirilabilir Yuksek nufus yogunluguna sahip ancak sehir devletler ile karakterize edilen bir sehir merkezi barindirmayan San Marino da bazen bu terim altinda siniflandirilabilir Ragusa Cumhuriyeti Dubrovnik in surlari arasinda yer almis eski bir denizci sehir devletiydi Bagimsiz olmamalarina ragmen Cin de bulunan Hong Kong ve Makao ile Birlesik Arap Emirlikleri ne bagli Dubai ve Abu Dabi yuksek oranda ozerk oldugundan haklarinda bazen sehir devlet olarak bahsedilir TarihceTarih boyunca pek cok sehir devleti bulunmus bu devletler genellikle daha buyuk bir kulturel bolgenin parcasi olmustur Bu devletlere ornek olarak Antik Yunanistan daki sehir devletleri Atina Sparta ve Gordes Krintos Kenan daki Fenike sehirleri Sur Kartaca ve Sayda Mayalar Chichen Itza ve El Mirador Orta Asya da Ipek Yolu uzerindeki sehirler Semerkand ve Buhara Kutsal Roma Imparatorlugu ndaki ozgur imparatorluk sehirleri ve Italyan sehir devletleri Floransa ve Venedik gosterilebilir Sehir devletleri medeniyetin gelisimine cok buyuk katkilarda bulunmuslardir Insanlik tarihinin en yaratici donemlerinden bazilari insanlarin kucuk bagimsiz merkezlerde orgutlendigi donemlerdi Modern Avrupa medeniyeti kokenleri bakimindan iki doneme cok sey borcludur Bunlar Yunan sehir devletleri ve Ronesans Italya sinin sehir devletleridir Ancak bu kucuk yaratici gruplar kisa surelerle ayakta kalabilmislerdir zira daha buyuk devletlerin saldirilarina karsi kendilerini koruyacak buyukluk ve gucten yoksundular Italya ya da Yunanistan da oldugu uzere gevsek bir cografi ve kulturel birligin birbirinden ayri bolgesel birimleri olarak basarilari daha kalici bir guce sahip daha buyuk birimlerin ortaya cikmasini saglamis ve imparatorluk ve kralliklar gibi daha buyuk toplum orgutlenmelerine yol acmistir Site devletlerde dini bir butunluk soz konusudur Her sitenin kendini yaratan ve koruyan bir tanrisi vardir Site devletleri olusturan halk siteyi olusturduguna inanilan tanrinin cizmis oldugu sinirlar icerisinde hayatlarini devam ettirirler Siteyi olusturan insanlar tum faaliyetlerini devletin cikarlari icin gerceklestirirler Site devleti Platon gibi Aristoteles de kabul etmistir Aristoteles e gore devlet adamiyla devlet arasindaki iliskiyle aile reisi ve ev halki arasindaki iliskiyi veya sahibi ile koleleri arasindaki iliskiyi bir tutmak ve ayni tur bir iliski oldugu kabul etmek yanlistir Aristoteles in dusundugu devlet yapisi halkin birbirini tanidigi ve yonetime dogrudan katildigi ve fazla kalabalik olmayan yuzolcumu kucuk bir site devlettir Aristoteles devleti ne zengin fakat azinligin ne de yoksul fakat cogunlugun olarak betimler Ortak cikarlari dogrultusunda bir araya gelen orta tabakanin iyi ve guclu olacagini savunur adaletin kendi kendine tecelli ettigi yonetim bicimini benimser Sosyal ve siyasal yapi Site devletlerde sinifsal ayrim soz konusudur Site devletlerde halk kole metekler yabancilar ve yurttaslar olarak siniflara ayrilmistir Kolelerin hicbir haklari yoktur ve sadece calistirma araci olarak gorulurler Metekler siteye ticaret ekonomi gibi nedenlerle gelmis ve yerlesik hayata gecmis yabancilardir Ozgurlerdir fakat yurttasin sahip oldugu bazi haklardan yoksun birakilmaktadirlar Yurttaslar ise ozgur siyasal yasama katilan ve bagimsiz kisilerdir Site devletler siyasal olarak sirasiyla monarsi krallik oligarsi aristokrasi ve demokrasi evrelerinden gecmistir Monarsi doneminden sonra tiranlik donemi yasamislardir ancak halkin ayaklanmasi sonucu halk iktidari ele gecirmis ve demokratik duzene gecilmistir Aristoteles in dusuncesine gore topluluk arasindaki farklar amactan dolayi degil yapilarindan dolayi kaynaklanmaktadir Bundan dolayi farkli yonetim bicimleri siralar Bu siralamayi yoneten kisi sayisina oranla iyi veya kotu olarak belirtir Aristoteles e gore dogru rejimler krallik aristokrasi ve cumhuriyettir Yanlis rejimler ise tiranlik oligarsi ve demokrasidir Atina Sitesi nde halk meclisi vardir ve bu meclis erkek ve ozgur yurttaslardan olusur Duzenli araliklarla toplanir ve yasama gorevi yapar Halk meclisi bu yasalari yaparken tanrisal yasalara ve kurucu yasalara aykiri olarak hareket edemezler Site Devletlerin iki tur hukuk kaynaklari vardir Bunlardan birincisi thesmoi yani tanrisal yasalardir Mitolojik ogelere dayanir Ilahi yasadir ve kutsaldir Bundan dolayi degistirilemezler Ikincisi ise nomoidir bu yasalar insanlar tarafindan olusturulur Dolayisiyla degistirilebilir veya iptal edilebilirdir Bu yasama faaliyetleri Atina Sitesini donem kosullari altinda bir hukuk devleti yapmistir Ozellikleri Toplumun doga tarafindan olusturuldugu inanci vardir Bundan dolayi site devletlerde amac toplumu kurmak degil duzenlemektir Halk dinsel olarak bir aradadir Bu sebeple sitelerde birlik icinde yasama arzusu vardir Halk icin siteye baglilik onemlidir fakat bu bagliligin hukuk duzeni icinde var olmasi gerekir Toplumun inanisina gore adil bir duzen kurulmasi istenir Kurulan bu adil duzen yasalarin ustunlugu ve egemenlik ile gerceklestirilir Modern sehir devletleriMonako kumarhaneleri kraliyet ailesi ve limani ile taninir Monako Monako 1297 yilinda kurulmus Avrupa da Kuzeybati Akdeniz kiyilarinda yer alan bagimsiz bir sehir devleti ve prensliktir Vatikan dan sonra Avrupa daki en kucuk bagimsiz ulke olan mikrodevlet Fransa tarafindan kuzey bati ve dogu yonlerinde cevrelenmisken ulkenin guney ve guneydogu kisimlari Akdeniz ile komsudur Monako ayrica Italya sinirindan yaklasik 15 km uzaklikta yer almaktadir Ulke Monte Carlo semtindeki gosterisli kumarhaneleri icinde barindirdigi limanlari ve kraliyet ailesi ile unludur Singapur Singapur modern bir ada ulkesidir Singapur Malay Yarimadasi nin guney ucunda yer alan kuzeyde Malezya guneyde ise Endonezya nin Riau Adalari ile cevrili bir ada ulkesidir Uzunlugu yaklasik 43 km ve eni ise 22 5 km olan bir adada yer alan ulkede 2014 yili Haziran ayi sonu verilerine gore nufus 5 469 724 kisidir Eski bir Ingiliz kolonisi olan ulke kolonicilik bittikten sonra 1963 te Malezya Federasyonu na baglanmis ulkede Federasyondan cok farkli olan etnik ve kulturel yapi nedeni ile bu ulkeden ayrilarak 1965 te tamamen bagimsiz bir sehir devlet olmustur Vatikan Vatikan Sehir Devleti Dunyanin en kucuk devletidir Vatikan Italya nin Roma sehrinde bulunan Hristiyanlik dininin Katolik mezhebinin yonetim merkezi olan bagimsiz devlet Ulkedeki yerlesik nufus 1000 civarinda olan ve cevresi yuksek duvarlarla kapli ulke Dunyanin hem yuzolcumu hem de nufus bakimindan en kucuk bagimsiz ulkesidir Vatikan da mutlak monarsiye dayali bir yonetim uygulanir Devlet baskani olarak Papa nin sozleri yasa hukmundedir Papa hem devlet baskani hem de Katolik mezhebinin ruhani lideridir Katolik kilisesinin genel baskani Vatikan Devleti nin de baskani olur Papa yasama yurutme ve yarginin da baskanidir Vatikan in 100 kisilik Isvicre vatandasi ve Katolik olmasi sart olan geleneksel giysili muhafizlardan olusan sembolik yapidaki kucuk bir ordusu vardir Bagimsiz olmayan sehir devletler Hong Kong en cok nufusa sahip sehir devletidir Bazi sehirler bagimsiz ayri devletler olmamalarina ragmen yuksek derecede ozerk olmalarindan ve bir sehir devlet gibi islemlerinden oturu bazen sehir devlet olarak siniflandirilmistir Bu bagimsiz olmayan sehir devletlerinden bazilari su sekilde listelenebilir Ispanya Ceuta ve Melilla Cin Hong Kong ve Makao Birlesik Krallik Cebelitarik Birlesik Arap Emirlikleri tum yedi emirlik bir sehir devlet olarak islemektedir ancak ozellikle Abu Dabi Dubai ve Sarika bu tanima uyar Isvicre Basel Stadt Almanya Berlin ve Hamburg Bremen eyaleti de bazen sehir devlet olarak siniflandirilir ancak aslinda Bremen ve Bremerhaven olmak uzere iki sehirden olusmaktadir Hamburg ve Bremen ayni zamanda Ozgur Hansa sehirleri olarak da isimlendirilir Kaynakca Parker Geoffrey 2005 Sovereign City The City state Through History Chicago University of Chicago Press p 219 Roberts David 2014 Qatar Securing the Global Ambitions of a City state London C Hurst amp Co Publishers Ltd a b c d e f g Mogens Hansen 2000 Introduction The Concepts of City States and City State Culture In A Comparative Study of Thirty City State Cultures Copenhagen Copenhagen Polis Centre Pg 19 El Katiri Laura Bassam Fattouh and Paul Segal 2011 Anatomy of an oil based welfare state rent distribution in Kuwait Kuwait City Kuwait Programme on Development Governance and Globalisation in the Gulf States Doi gov mt 16 July 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 October 2013 Creativemalta gov mt 20 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 October 2013 Bank European Central Malta European Central Bank 7 April 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mayis 2018 Mogens Hansen 2002 A Comparative Study of Six City State Cultures An Investigation p 91 Parker Geoffrey 2005 Sovereign City The City state Through History Chicago University of Chicago Press Kotkin Joel 2010 A New Era for the City State In Forbes Urhan Urhan 30 Ekim 2016 Aristoteles in Siyaset Felsefesinde Anayasal Yonetim Kaygi Uludag Universitesi Fen Edebiyat Fakultesi Felsefe Dergisi 27 ss 211 230 doi 10 20981 kaygi 287822 22 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Haziran 2020 Europe Holy See Vatican City The World Factbook Central Intelligence Agency www cia gov 12 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Aralik 2019 Lulat Y G M 2015 A History of African Higher Education from Antiquity to the Present Greenwood Publishing s 197 ISBN 9780313320613 2 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan Europe Since 1945 An Encyclopedia Bernard A Cook p 506 0815313365 1 29 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Canton of Basel Stadt 23 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Welcome Diger 3 Mayis 2007 tarihli Ingilizce Vikipedi 27 Kasim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi