Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Abbâsîler (Arapça: العبّاسيّون; el-'Abbāsīyyūn), Emevî Hanedanı'ndan sonra başa gelerek İslam Devleti'nin yönetimini ve halifeliği beş yüzyıldan daha uzun bir süre elinde tutan Müslüman Arap hanedanı.
Abbâsîler الْخِلَافَةُ الْعَبَّاسِيَّة (Arapça) el-Hilâfetü'l-ʿAbbâsiyye | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 750-1517 | |||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||
 850 civarında Abbasi Halifeliğinin eyaletleri ve yerleşim yerlerini içeren bir haritası | |||||||||||||||||||||||||
| Tür | İmparatorluk | ||||||||||||||||||||||||
| Başkent | Kufe (750–762) Bağdat (762-836, 892-1258) Sâmerrâ (836–892) Kahire (1261-1517) | ||||||||||||||||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Klasik Arapça (merkezi yönetim) | ||||||||||||||||||||||||
| Resmî din | Sünnî İslam | ||||||||||||||||||||||||
| Hükûmet | Irsî hilâfet | ||||||||||||||||||||||||
| Halife | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| Para birimi | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Tarihçe
Muhammed'in ölümünden (632) sonra, İslam dünyasını Hulefâ-yi Râşidîn denilen dört halife ve ardından da Emevîler (661-750) yönetti. Muâviye'nin ölümünün ardından hakkı olmamasına rağmen oğlu Yezîd hilafeti ele geçirdi. Yezîd'in hilafette hakkı yoktu çünkü babası Muâviye zamanında Hasan ile bir anlaşma yapılmış ve bu anlaşmada hilafetin saltanata dönüştürülmemesi kararlaştırılmıştı. Aynı zamanda sahabe olan babası Muâviye, oğlunun anlaşmayı bozmamasını vasiyet etmişti. Ancak, Yezîd anlaşmaya uymayarak babası ölünce hilafeti ele geçirdi ve böylece hilafet saltanata dönüşmüş oldu. Emevîlerin iktidarı Muhammed'in amcası Abbas bin Abdülmuttalip'in soyundan gelen Abbâsîlerin, Emevî yönetimine karşı Abbâsî İhtilâli adı verilen ayaklanma ile 750'de halifeliği ve iktidarı ele geçirmesiyle son buldu. Bu tarihten itibaren Abbâsîler 1258'e kadar İslam dünyasının büyük bölümüne egemen oldular.
İlk Abbâsî halifesi Ebu'l-Abbas Seffâh (750-754) idi. 754'te kardeşi Mansur (754-775) onun yerine geçti. Bu iki halife döneminde orduda Türk ve İran kökenliler önemli görevler üstlendiler. Mansur, 762’de başkenti Şam’dan Bağdat'a taşıdı. Mansur'dan sonra sıra ile Mehdî (775-785) ve Hâdî (785-786) halife oldular. Abbâsî Devleti Mansur'un torunu Harun Reşid (786-809) döneminde en geniş sınırlarına ulaştı. Harun Reşid, Binbir Gece Masalları’na konu olan görkemli saltanatını Bermekîlere borçluydu. Bu aileden Yahya Bermeki ve iki oğlu, vezir olarak Abbâsî Devleti’ni 17 yıl boyunca fiilen yönettiler.
Harun Reşid’in oğulları Emin (809-813), Memûn (813-833) ve Mutasım (833-842) babalarının politikalarını sürdürdüler. Annesi Harun Reşid'in Türk asıllı bir cariyesinden olan Mutasım Türklerden özel bir askerî güç kurmuş ve Türkleri yönetimde önemli görevlere getirmiştir. Daha sonra bu askeri gücün Bağdat'taki varlığı bazı huzursuzluklara neden olduğundan Samarra adıyla yeni bir kent kurdurarak devlet merkezini oraya taşıdı. 838 yılında Mutasım Bizans'ın Anadolu topraklarına bir sefer düzenlemiş ve ordusunun bir kolu Bizans imparatoru Theofilos ve ordusunu "" adı verilen bir çarpışmada büyük bir yenilgiye uğratmış, Bizans'ın ikinci büyük kenti Amorium'u kuşatıp eline geçirmiş ve Abbâsî orduları İznik kentinin yakınlarına kadar ilerlemiştir.
Yerine geçen oğlu Vâsik (842-847) döneminde Türk emirleri askerî işlerin yanı sıra yönetimde daha etkili oldular. Vâsık'ın ölümünden sonra Abbâsî Devleti parçalanma sürecine girdi. Zaman içerisinde Abbâsî toprakları üzerinde Büveyhîler, Tâhirîler, Samânîler, Şirvânîler, Saffârîler, Hamdânîler, Mervânîler, Mirdâsîler, Ukâyliler, Zengîler, Karahanlılar, Tolunoğulları, Ihşidîler, İdrisîler, Murabıtlar, Muvahhidler, Hafsîler, Aglebîler, Fâtımîler ve Karmatîler gibi bağımsız devlet ve beylikler kuruldu.
İran'da hüküm süren Büveyhiler, 945'te Bağdat'a egemen oldular. Bundan sonra Abbâsî halifeleri Büveyhilerin izniyle başta kalabildiler. Halife Kâim'in (1031-1075) çağrısı üzerine Büyük Selçuklu Devleti Hükümdarı Tuğrul, 1031 yılında Büveyhileri Bağdat'tan çıkardı ve Abbâsîlere yeniden saygınlık kazandırdı.
Abbâsîler bu tarihten sonra hiçbir zaman eski askerî güçlerine ulaşamadılar ve Müstazhir dönemindeki Haçlı Seferleri karşı başarılı olamadılar. Büyük Selçuklu Devleti'nin parçalanmasıyla birlikte Abbâsîler yeniden eski güçlerini yitirdiler. Cengiz Han'ın torunu Hülâgû'nun yönetimindeki İlhanlılar 1258'de Bağdat'ı yakıp yıktılar, Halife Mustasım'ı ve yakaladıkları diğer hanedan üyelerini öldürdüler. Böylece 508 yıllık Abbâsî Devleti son buldu. İlhanlı hükümdarı Hülâgû Han, Bağdat'ta içlerinde on binlerce yazma kitap olan kütüphaneleri yakıp yıktırmıştır. Geri kalan kitapları da Dicle Nehrine attırmıştır. Eserlerin mürekkebi suya karışmış ve Dicle Nehri günlerce bulanık akmıştır.
Halife Zâhir'in oğlu Ahmed Mısır'a kaçtı ve orada Memlûk Sultanı Baybars’ın koruması altında Müstansır adıyla halife ilan edildi (1261). Mısır Abbâsî halifeliği, siyasal ve askeri yetkiden yoksun, yalnız dinsel otoritesi olan bir kurumdu. Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim 1517'de Mısır topraklarına girerek, halifenin yetkileri ile Kutsal Emanetler'i devraldı ve Memlûkler'deki Abbâsî halifeliğine son verdi.
Abbâsîlerde devlet örgütlenmesi, "Divan" adı verilen ve değişik alanlarda görevler üstlenen resmi kurullara dayanıyordu. Maliyesinin ana gelir kaynağı ise toprak vergisiydi. Halktan toplanan zekâtta önemli bir gelir kaynağıydı. Vergi gelirlerinin büyük bölümü orduya ve bayındırlık işlerine ayrılırdı. Halife Ömer döneminde kurulan divanı geliştirdiler. Divanı, devlet yönetiminde en etkili kurum haline getirdiler. Devlet ve memleket sorunları, önce divanda görüşülerek divanın önerdiği çözümleri uygularlardı.
Abbâsîlerin Türklerle olan ilişkileri
847-861 yılları arasında Abbâsî halifeliği yapan Mütevekkil Alellah kendisinden önceki kardeşi Vâsik'in kimseyi veliaht göstermeden vefatından sonra Abbâsî ordusundaki Türk komutanların da desteğiyle devlet adamları tarafından halife seçilenMütevekkil 'in halife olmasında annesinin Şucağ adlı Harezmli Türk asıllı bir cariye olmasının da etkisi olmuştur.Mütevekkil her ne kadar Türk komutanlarının desteği ile halife olabilmişse de Türklerin kendisi ve devlet yönetimi üzerindeki baskılarından rahatsızlık duymaktaydı. Mütevekkil halifelik yaptığı dönem boyunca devletin idare mekanizmasını ele geçirmiş olan Türk komutanların devlet üzerindeki etkisini yıkmak ve kendi otoritesini sağlamak için mücadele etmiştir.
Mütevekkil, devlet yönetimindeki Türk nüfuzunu yok etmek için ilk olarak kendisinden sonra yönetimdeki en güçlü kişi olan Türk komutanların lideri olan ordu komutanı İnak et-Türkî'yi diğer Türk komutanları kullanarak öldürtmüştür.Mütevekkil, Türkler için kurulmuş olan Sâmerrâ şehrinde iktidar mücadelesini kazanamayacağını biliyordu ve bu sebepten dolayı da başkenti Arap milliyetçiliğinin daha yoğun olduğu Şam'a taşımak istemiş ama başarısız olmuştur.Mütevekkil'in devlet yönetimindeki Türk nüfuzunu kırmak için ordudaki Türk gücünü dengelemek amacıyla Berberi, Arap ve Ermeni gibi milletlerden askerî birlikler kurmuştur. Ancak Halife Mütevekkil'in bu girişimi, devlet bünyesinde birbirine rakip iki ordunun oluşması sebebiyle devletin bütünlüğünü tehdit eder bir hale gelmiştir.
Mütevekkil, Türk komutanların devlet üzerindeki baskı ve etkisini bozma çabaları öldürülmesine sebep olmuştur. Türk komutanlar, Mütevekkil 'in oğlu ile işbirliği yapıp 11 Aralık 861 (4 Şevval 247) tarihinde hilafet sarayını basarak Mütevekkil'i öldürmüşlerdir.
Bu eylem İslam tarihinde özel koruma birlikleri tarafından halifeye karşı işlenen ilk cinayettir. Bu durum Abbâsî devletinde Türklerin iktidarı tamamen ele geçirdiklerini göstermektedir. Halife Mütevekkil'in Türklerden oluşan özel birliklerce öldürülmesiyle Abbâsî Devleti gerileme dönemine girmiştir. Bu dönemde Türk komutanların adeta kuklaları haline gelen Abbâsî halifeleri, Türklerin iradesi yönünde hareket edecekler, aksi takdirde makamlarından hatta hayatlarından olacaklardır.
Abbâsî Sanatı
İslam dininin sanata getirdiği en büyük yenilik cami mimarisidir. İslamda her sınıf halkın ayrım gözetilmeden ön saflarda namaz kılabilmesi safların geniş tutulması isteğini uyandırmış ve bu nedenle de kiliselerin aksine camilerde enine mekân tercih edilmiştir. Bu planlama gibi, mihrap, minber, minare türünden mimari ögeler de İslamın gelişmesine paralel olarak zamanla ihtiyaçtan doğmuşlardır.
Abbâsîlerden önceki İslam şehirciliği konusundaki bilgilerimiz çok kısıtlıdır. Bu konuda bilinen ilk örnek, 762-765 yıllarında Abbâsî halifesi Mansur’un kurdurduğu Bağdat şehridir. Kaynaklardan edinilen bilgilere göre ilk Bağdat kenti daire planlıydı ve iç içe iki sur duvarı dıştan bir hendekle çevrelenmişti. Kentin dört kapısına bulundukları yöndeki komşu kentlerin adı verilmişti. Haç planlı saray ve yanındaki cami kent merkezinde yer alıyordu. 766 yılında yapılan kerpiç duvarlı, ahşap sütunlu ve düz damlı basit bir yapıydı. Halife Harun Reşid, 808’de yapıyı planını değiştirmeden tuğla duvarlı olarak yeniden yaptırmıştır. Bağdat 892’de Abbâsîlerin başkenti olunca, artan nüfus nedeniyle camiye aynı planda ikinci bir bölüm eklenmiştir. Ancak, Bağdat kentinin bu dönem yapılarından günümüze, ilk camiye ilişkin basit bir mihraptan başka hiçbir şey gelmemiştir.
Samarra, Dicle kıyısında Bağdat'ın yakınındadır. Bağdat'ın dairesel ve düzenli planı burada yerini araziye uydurulmuş, uzun bir plana bırakmıştır. Dicle kıvrımlarına paralel olarak uzanan kentin büyük bölümü kazılarla ortaya çıkarılmıştır. Buluntular, Abbâsî cami, saray, türbe ve ev mimarisi ile zengin süsleme sanatı hakkında bilgi vermektedir. Samarra, 836 yılında Halife Mutasım tarafından Abbâsî hizmetindeki Türk birlikleri için “ordugâh kenti” olarak kurdurulmuştur.
Samarra Ulu Cami, öteki adıyla Mütevekkiliye Camii, İslam dünyasının en büyük cami yapılarından biridir. 150.000 kişi burada bir arada namaz kılabiliyordu. Basit mimarisi, ilk İslam cami planının anıtsal ölçüler içinde tekrarından ibarettir. Yapımında tuğla ve kerpiç kullanılan caminin ilginç bir minaresi vardır. Kare tabana oturan dev boyutlu bu anıtsal minareye geniş bir rampa ile çıkılır. Bu minare formu, yine Samarra’da ’sinde ve Kahire'deki Tolunoğlu Ahmet Cami'sinde de kullanılmıştır.
Samarra’ın ikinci büyük camisi olan Ebu Dulaf Cami, 860 yılında yapılmıştır. Kalıntılar daha gelişmiş bir mimarinin varlığını ortaya koymaktadır. Harem bölümü, kemerli duvarlarla birbirinden ayrılan neflerden oluşmuş ve üzeri düz bir çatıyla örtülmüştü.
Samarra’nın saray ve evlerinde kullanılan çeşitli süsleme arasında mermer tozu ve alçı karışımıyla yapılan “ıtuk” kabartmalar önemli bir yer tutar. Bu kabartmalarda iki değişik teknik kullanılmıştır: Dik kesim ve eğri kesim. Dik kesimde motifler yaş sıva üzerine dikine olarak oyulmakta, böylece ışık-gölge kesin çizgilerle birbirinden ayrılarak güçlü bir kontrast etkisi sağlanmaktadır. Eğik kesimde ise daha yumuşak bir plastik etki söz konusudur. Eğik kesim, Türklerin İslam sanatına belki de ilk katkısıdır.[] Bu teknik daha önceleri Orta Asya sanatında Türkler tarafından kullanılmıştır. Dik kesimde daha natüralist, eğik kesimde ise daha stilize bir üslup görülür.
Abbâsîler'de devlet örgütlenmesi
Abbâsîler'de devletin başı halife tarafından oluşturulmuş bir yönetim örgütü söz konusudur. Abbâsîler ve bazı Müslüman devletlerde devlet memurluğu iki kademe şeklinde olmuştur. Bu kademelerden ilki herhangi bir nitelik ve yeterlilik koşulu koşulmadan kişisel yönetim, uyum ve denetime dayanmıştır. Bu tarzdaki memurlara "Erbab-ı Seyf" yani kılıç sahipleri denmekteydi. Diğer bir memurluk kademesinde ise bunun tam tersi bir durum söz konusudur. Niteliğe göre atanan memurlara ise "Erbab-ı Kalem" yani kalem sahipleri denmiştir. Bu gruba Osmanlı İmparatorluğu'nda İlmiye sınıfı denmiştir.
Merkez örgütü
Abbâsî devletinin merkez örgütü divanlar ve divanları oluşturan diğer yönetim birimlerden oluşmuştur.
Divanlar
Divan sözcüğü Farsça kökenlidir fakat daha sonraları Arapçada kullanılan bir sözcük haline gelmiştir. Abbâsî devletinde divanlar en yüksek icra kurulu sayılmıştır. Zamanla yönetim örgütünün diğer bölümlerine de divan adı verilmiştir. Abbâsîler divana "Divan-üs Saltanat" ve "Divan-ül Adl" adını vermişlerdir. Vezirler, Kadil-Kutadlar ve benzeri yüksek memurlar divan kurumunun birer üyeleridir. Halifeler divan toplantılarına bazen katılır bazen de istedikleri özel bir yerden yapılan toplantıyı izlerdi. Divan-ı Saltanat'ın görevlerini dört başlık altında toplamak olanaklıdır. Birincisi: orduya ilişkin kişilerin alacağı ücretleri belirleyerek tahsis etmek. İkincisi: devlete ilişkin vergi ve diğer hakların tahsili; haraç, cizye ve madenler gibi. Üçüncüsü: devlet memurlarının atanması ve azli. Dördüncüsü ise: Beyt-ül mal'a yani hazineye giren ve çıkan malların denetimi. Divanda bu dört ana başlık altında müzakereler yapılıp kararlar alınmıştır. En yüksek icra kurulu olan divanın yanında yönetim özelliği bulunan diğer divanlar da vardır. Bunlar;
- Divan-ı İnşa: Devletin önemli ve resmi olan yazışmalarını kaleme alan bir yönetimsel bir organ olup Abbâsî halifesinin emrinde çalışır.
- Divan-ül Ceyş ya da Divan-ü Cünd: Askeri işlerle uğraşan olan yapı. Abbasi devletinde yaşayanların ne zaman asker olacaklarını belirleyerek diğer tahsilatlarla da ilgilenir.
- Divan-ül Berid: Posta ve haberleşme işleriyle ilgilenirdi. Başında "Sahib'ül Berid" denen bir memur bulunmaktaydı.
Vezirler
Vezirlere bakanlıklar da denir ve günümüzdeki başbakanlık makamına eş değerdir. Vezir sözcüğü yardımcı, sığınak ve yük yüklenen gibi anlamlara gelmektedir. Vezirlik makamı ilk olarak Abbâsîler'de oluşturulmuştur. Abbâsî vezirleri halifeden sonra ülke içerisindeki en yetkili kişidir ve divanın (icranın) başıdır. Vezirlik makamı da tıpkı memurluk gibi iki kısıma ayrılmıştır. Birincisi; "Vezaret-i Tefyiz"dir. Bu mevkideki vezirler halifenin tayin veya azlettiği memurlar hakkında karar alması söz konusu olmamıştır fakat halifeye ait çoğu yetkiyi kullanmıştır. Bu vezirler halife adına devleti yönettikleri için yetkileri oldukça geniş ve etkindir. Bu vezirlere Osmanlı İmparatorluğu'nda Vezir-i Azam denmiştir. İkinci vezirlik unvanı ise "Vezaret-i Tenfiz"dir. Bu makamdaki vezirler bağımsız yetkiye sahip olmamışlardır. Halife ile halk arasında köprü rolü üstlendiğine ilişkin görüşler vardır. Bu tarzdaki vezirlere Osmanlı İmparatorluğu'na "Kubbealtı Vezir"i denmektedir. Vezirlik makamı iki başlı bir yapı göstermesine karşın en yüksek mertebeli memurluk makamı olmuştur. İki vezirlik arasındaki farklar yalnızca yetki farklılığı ile sınırlı değildir. Atama ve diğer adaylıklarda da mevki farkı öne çıkmaktadır. Halk arasından Müslüman olmayanlar birincil vezirliğe tayin edilmemiştir ancak ikincil vezirliğe Müslüman olmayan kişiler de tayin edilmiştir.
Diğer memurluklar
Vezirlerden sonra haciplik (hicabet) makamı gelmektedir. "Sahib'üs Sitare" veya "Perdedâr" denen hacib, Abbâsî halifesinin özel kalem müdürüdür. Halifeye bağlıdır ve nüfuz alanı geniştir. İslam peygamberi Muhammed'in soyundan gelenlere (seyyidler) ilişkin sorunlara bakanlara ise "Nakib'ül Eşraf" denir ve bu kişiler devlet yönetiminde önemli bir yere sahip olmuşlardır. Nazır-ul Ceyş denen kişiler ise ordunun başındaki kumandanlardır. Muhtesip'ler, yani belediye başkanları da diğer memurluk görevleridir.
Taşra örgütü
Abbâsîler'de taşra örgütlerinin başında valiler görev yapmıştır. Gereksinim duyulması durumunda , kadıların ya da belediye başkanlarının da bu görevi yürüttüğü bilinmektedir. Abbâsî devleti egemenliği altındaki yerleri eyalet sistemi ile yönetmiş, valilere de sosyal ve siyasi denetim görevini yüklemiştir. Abbâsîler'de eyaletlerdeki emirlik makamı ise üç şeklide ele alınmaktadır. Birincisi: genel imarettir ve tayin olduğu yerde halifeyi tam yetkiyle temsil ederler. Bu valiler bulundukları bölgede bağımsız hükümdar gibi görev yapmışlardır. İkincisi: özel imarettir ve bu makamdaki valiler yalnızca yönetimsel işlevlere sahiptirler. Kadıların tayin edilmesi ve halktan alınan vergi tahsil etme yetkileri olmamıştır. Üçüncüsü ise: cihat imaretidir, yani ordu kumandanı olarak değişik bölgelere tayin edilen valilere verilen addır.
Askeri
Hindistan kralının çok sayıda askeri var, ancak onlara düzenli asker olarak para ödenmiyor; bunun yerine, onları kral ve ülke için savaşmaya çağırır ve onlar kendi pahasına ve krala hiçbir bedel ödemeden savaşa giderler. Buna karşılık Çinliler, Arapların yaptığı gibi birliklerine düzenli maaş veriyor.
- Ebu Zeyd el-Hasan el-Sirafi
Bağdat'ta Arap asıllı olan ya da olduğunu söyleyen birçok Abbasi askeri lideri vardı. Bununla birlikte, safların çoğunun İran kökenli olduğu, büyük çoğunluğunun Batı İran veya Azerbaycan'dan değil, Horasan ve Maveraünnehir'den olduğu açıktır. Abbasileri iktidara getiren Horasanlı askerlerin çoğu Arap'tı. Horasan'daki Müslümanların daimi ordusu ezici çoğunlukla Arap'tı. Abbasilerin birim organizasyonu, taraftarlar arasında etnik ve ırksal eşitlik hedefiyle tasarlandı. Ebu Müslim, İpek Yolu boyunca subayları işe aldığında, onları aşiret veya etnik-ulusal bağlılıklarına göre değil, şu anki ikamet yerlerine göre kaydettirdi. Abbasiler döneminde, İran halkları orduda ve bürokraside eskiye kıyasla daha iyi temsil edildi. Abbasi ordusu, Horasan Abna al-dawle piyadeleri ve Abbasi kaynak hibeleriyle kendi adamlarını toplayan ve konuşlandıran kendi yarı özerk komutanları (kaid) tarafından yönetilen Horasaniye ağır süvarileri üzerine odaklandı. el-Mu'tasım, Samanoğulları'ndan Türk köle askerlerini özel bir orduya alma uygulamasına başladı ve bu da onun Halifeliğin dizginlerini ele geçirmesine izin verdi. Ömer tarafından oluşturulan eski cund sistemini kaldırdı ve asıl Arap askeri soyundan gelenlerin maaşlarını Türk köle askerlerine aktardı. Türk askerleri, çocukluktan ata binmek için eğitilmiş yetenekli atlı okçular olarak bilindikleri için savaş tarzını değiştirdiler. Bu ordu artık uzak sınır bölgelerindeki etnik gruplardan oluşuyordu ve toplumun geri kalanından tamamen ayrıydı. Bazıları Arapçayı doğru düzgün konuşamıyordu. Bu, Samarra'daki Anarşi ile başlayan Halifeliğin gerilemesine yol açtı.
Abbasiler hiçbir zaman önemli bir düzenli orduya sahip olmamalarına rağmen, halife, gerektiğinde topçulardan kısa sürede önemli sayıda asker toplayabilirdi. Ayrıca sabit ücret alan düzenli birlik grupları ve bir özel kuvvetler birimi de vardı. Her an, herhangi bir huzursuzluğu bastırmak için Bizans sınırı, Bağdat, Medine, Şam, Rey ve diğer jeostratejik konumlar boyunca 125.000 Müslüman asker toplanabilir.
Abbasi ordusu, mancınıklar, mangoneller, koçbaşılar, merdivenler, kıskaçlar ve kancalar gibi bir dizi kuşatma ekipmanı topladı. Tüm bu silahlar askeri mühendisler tarafından işletiliyordu. Bununla birlikte, birincil kuşatma silahı, Batı Orta Çağ zamanlarında kullanılan manjaniq ile karşılaştırılabilir bir kuşatma silahı türü olan manjaniq idi. Yedinci yüzyıldan itibaren, büyük ölçüde burulma topçularının yerini aldı. Harun Reşid'in zamanında, Abbasi ordusu ateş bombaları kullanıyordu. Abbasiler sahra hastanelerinden ve develerin çektiği ambulanslardan da yararlandılar.
Abbasi soyundan geldiğini iddia eden hanedanlar
Abbasiler'in düşüşünden yüzyıllar sonra, birkaç hanedan, "Müslüman toplumlarda kişinin ahlaki veya maddi amaçlarını soyağacı kimlik bilgileriyle desteklemenin en yaygın yolu." Muhammed ya da Abbasiler gibi Haşimi akrabası ile olan bu tür süreklilik iddiaları, bir aday hanedan için “içsel bir kitleye hizmet etme” (ya da başka bir deyişle, ülkede meşruiyet kazanma) niyetiyle “siyasi uygulanabilirlik” duygusunu besler. Wadai İmparatorluğu Pakistan'daki Khairpur ve Bahavalpur eyaletleri ve Bastak Hanlığı'nın yanı sıra günümüz Sudan'ının bazı kısımlarını yöneten de Abbasi soyundan geldiğini iddia etti.
Abbasi hanedanları arasında ortak bir mecaz, onların 1258 CE'deki Moğol istilasıyla "dağıtılan" Bağdat'ın Abbasi prenslerinin soyundan gelmeleridir. Hayatta kalan bu prensler, Moğollar tarafından kontrol edilmeyen güvenli bir sığınak için Bağdat'tan ayrılacak, yeni toplumlarına asimile olacak ve onların soyundan gelenler, yüzyıllar sonra Abbasi "kimlik bilgileri" ile kendi hanedanlarını kurmak için büyüyeceklerdi. Bu, Bağdat'ın düştüğü yıl olan MS 656/1258'de ve şehrin yağmalanmasının ardından, Abbasi hanedan ailesinin hayatta kalan birkaç üyesinin, en büyüğü tarafından yönetilen, hayatta kalan birkaç üyesinin olduğunu anlatan Bastak hanlığının köken mitiyle vurgulanır. aralarında Muhammed oğlu Ahmed oğlu Hamza oğlu II. İsmail, Khonj köyünde Güney İran'a ve daha sonra MS 17. yüzyılda hanlıklarının kurulduğu Bastak'a göç etti.
Bu arada, Wadai İmparatorluğu, babası Abdullah'ın Moğol istilası üzerine Bağdat'tan Hicaz'a kaçan bir Abbasi prensi olan Salih ibn Abdullah ibn Abbas adlı bir adamın soyundan geldiğini iddia ederek benzer bir köken hikâyesi anlattı. Büyüyüp "güçlü bir hukukçu" ve "çok dindar bir adam" olacak olan Salih adında bir oğlu vardı. Mekke'de hacca giden Müslüman ulema onunla karşılaştı ve bilgisinden etkilenerek onu Sennar'a dönmeye davet etti. Nüfusun İslam'dan saptığını görünce, Wadai'deki Ebu Sinun dağını buluncaya kadar "daha ileri gitti" ve yerel halkı İslam'a dönüştürdü ve onlara kurallarını öğretti, ardından onu sultan yaptılar., böylece Wadai İmparatorluğu'nun temellerini atıyor.
Bağdad Abbâsî Hâlifeleri listeleri
Abbasi Halifeleri ecdadı
| # | Adı | Adı + Lakâbı | Künyesi | Babası |
|---|---|---|---|---|
| 0 | Haşim bin Abdimenaf | Haşim bin Abdimenâf | Haşimoğulları | Abdimenâf |
| 1 | Abdül Muttalib bin Haşim | Abdül Muttalib bin Haşim (Muhammed ve Ali'nin dedesi) | - | Haşim bin Abdimenaf |
| 2 | Abbas Bin Abdülmuttalip | Abbâs (Muhammed ve Ali'nin amcası) | - | Abdülmuttalib |
| 3 | Abdullah bin Abbas | Abdullah bin Abbas (Muhammed ve Ali'nin kuzeni) | - | Abbâs bin Abdülmuttalib |
| 4 | Alî bin Abdullah | Alî bin Abdullah bin Abbas (Abbâsîler Halifeliği'nin adını aldığı Abbâs'ın torunu) | - | Abdullâh bin Abbâs |
| 5 | "İmâm" Muhammed | Muhammed "İmâm" bin Alî bin Abdullah bin Abbas | - | Alî bin Abdullah bin Abbas |
| 6 | "İmâm" İbrahim ' | İbrahim "İmâm" bin Alî bin Abdullâh bin Abbas | - | Alî bin Abdullah bin Abbas |
Bağdad Abbâsîleri nesli
Abbasi Halifeleri soyağacı
| Kureyş | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Haşim bin Abdimenâf | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Haşimoğulları | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ʿAbdulmuttalib bin Haşim | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ʿAbdullâh | Abbâs bin Abdülmuttalib | Ebâ Tâlib | Hamza | Ez-Zûbeyr | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Muhammed | ʿAbdullâh bin Abbâs | Ali | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 'Alî bin Abdullâh | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Muhammed İmâm | İbrahim İmâm | Mûsa bin Alî bin Abdullâh | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ABBÂSÎLER HÂLİFELİĞİ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Abdillâh Seffah 1. (750-754) | Abdullâh Mansûr 2. (754-775) | İsâ bin Mûsa bin 'Alî bin Abdullâh | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Muhammed Mehdî 3. (775-785) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Mûsâ Hâdî 4. (785-786) | Hârûn Reşîd 5. (786-809) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Muhammed Emîn 6. (809-813) | Abdullâh Memûn 7. (813-833) | 'Abbâs Mutasım 8. (833-842) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Hârûn Vâsık 9. (842-847) | Câfer Mûtevekkil 10. (847-861) | Muhammed bin Mutasım | Ahmed Mûstain 12. (862-866) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Muhammed Muhtedî 14. (869-870) | Muhammed Muntasır 11. (861-862) | Muhammed Mutazz 13. (866-869) | Ahmed Mutemid 15.(870-892) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ahmed Mûtedîd 16. (892-902) | Tâha el-Muvaffak bin Câfer Mûtevekkil | Alî Mûktefî" 17. (902-908) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Câfer Muktedir 18. (908-932) | Muhammed Kahir 19.(929)(932-934) | Abdullâh Mûstekfî 22. (944 – 946) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Muhammed Râdî 20. (934–940) | İbrâhîm Mûttakî 21. (940–944) | Fadıl Mutî 23. (946–974) | İshâk bin Câfer Muktedir bin Ahmed Mûtedîd | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Abdülkerîm Tai 24. (974–991) | Ahmed Kâdir 25. (991–1031) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Abdullâh Kâim 26. (1031–1075) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Muhammed Zâhîre bin Abdullah Kaim | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Abdullâh Muktadî 27. (1075–1094) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ahmed Mûstazhir 28. (1094–1118) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Fadıl Mustarşid 29. (1118–1135) | Muhammed Muktafî 31. (1136–1160) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Mansûr Râşid 30. (1135–1136) | Yûsuf Mûstencid 32. ( 1160–1170) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Hasan Mûstadhî 33. (1170–1180) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ahmed Nâsır 34. (1180–1225) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Muhammed Zâhir 35. (1225–1226) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Mansûr Mûstensir 36. (1226–1242) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 'Abdullâh Mûstasım Billâh" 37. (1242–1258) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Memlûk Devleti' nin himayesi | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Nisan 2015.
- ^ Oscar Chapuis (1995). A history of Vietnam: from Hong Bang to Tu Duc. Greenwood Publishing Group. s. 92. ISBN . Erişim tarihi: 28 Haziran 2010.
- ^ Joseph Mitsuo Kitagawa (2002). The religious traditions of Asia: religion, history, and culture. Routledge. s. 283. ISBN . Erişim tarihi: 28 Haziran 2010.
- ^ Bradley Smith, Wango H. C. Weng (1972). China: a history in art. Harper & Row. s. 129. Erişim tarihi: 28 Haziran 2010.
- ^ Hugh D. R. Baker (1990). Hong Kong images: people and animals. Hong Kong University Press. s. 53. ISBN . Erişim tarihi: 28 Haziran 2010.
- ^ Charles Patrick Fitzgerald (1961). China: a short cultural history. Praeger. s. 332. Erişim tarihi: 28 Haziran 2010.
- ^ Dennis Bloodworth, Ching Ping Bloodworth (2004). The Chinese Machiavelli: 3000 years of Chinese statecraft. Transaction Publishers. s. 214. ISBN . Erişim tarihi: 28 Haziran 2010.
- ^ a b c d Üçok, Bahriye (1979) İslam Tarihi Emevîler- Abbâsîler, Devlet Kitapları, Ankara: Millî Eğitim Basımevi (1.Basım:1968)
- ^ Muir William (1922)The Caliphate, Its Rise, Decline and Fall: Bölüm LXVII, Al-Mo'tasim and al-Wathik: [1] 29 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) (Erişim tarihi: 30.8.2009)
- ^ Huston Smith, Cyril Glasse (2002). The new encyclopedia of Islam. Walnut Creek, CA: AltaMira Press. ISBN .
- ^ a b c d e "MÜTEVEKKİL-ALELLAH, Ca'fer b. Muhammed". TDV İslâm Ansiklopedisi. 24 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Eylül 2022.
- ^ Paşa, Ahmed Cevdet. Peygamberler ve Halifeler Tarihi. Çelik Yayınevi. ISBN . 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Eylül 2022.
- ^ Apak, Adem. İslam Tarihi Konusunda Bilinmesi Gereken 88 Soru. BEYAN YAYINLARI. ISBN . 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Eylül 2022.
- ^ Mesudî, 2003: 85
- ^ İbnü’l-Esîr, 1998: 38
- ^ Hudari bek, 1986: 284
- ^ "Mütevekkil 'in annesi". 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Eylül 2022.
- ^ GÜZEL, Fatih (20 Ocak 2020). KAFESTEKİ HALİFELER (Sâmerrâ Dönemi İktidar Mücadeleleri). Akademisyen Kitabevi. ISBN . 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Eylül 2022.
- ^ "İNAK et-TÜRKÎ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Eylül 2022.
- ^ Apak, Adem. İslam Tarihi Konusunda Bilinmesi Gereken 88 Soru. BEYAN YAYINLARI. ISBN . 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Eylül 2022.
- ^ "Sayfa 70" (PDF). 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Eylül 2022.
- ^ "BAĞDAT". TDV İslâm Ansiklopedisi. 30 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Eylül 2023.
- ^ a b Bahattin Kök (30 Haziran 2003). "SAMERRA'NIN KURULUŞU". DergiPark. s. 35. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Eylül 2023.
- ^ a b "SÂMERRÂ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 8 Haziran 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Eylül 2023.
- ^ "ABBÂSÎLER". TDV İslâm Ansiklopedisi. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Eylül 2023.
- ^ Türk-İslam Hukuk Tarihi I. cilt, Prof Dr. Halil Cin - Doç Dr. Ahmet Akgündüz, Timaş Yayınları, s.228
- ^ Türk-İslam Hukuk Tarihi I. cilt, Prof. Dr. Halil Cin - Doç. Dr. Ahmet Akgündüz, Timaş Yayınları, s.229
- ^ Türk-İslam Hukuk Tarihi I. cilt, Prof. Dr. Halil Cin - Doç. Dr. Ahmet Akgündüz, Timaş Yayınları, s.229/30
- ^ Türk-İslam Hukuk Tarihi I. cilt, Prof. Dr. Halil Cin - Doç. Dr. Ahmet Akgündüz, Timaş Yayınları, s.230
- ^ Türk-İslam Hukuk Tarihi I. cilt, Prof. Dr. Halil Cin - Doç. Dr. Ahmet Akgündüz, Timaş Yayınları, s.231
- ^ al-Sīrāfī, Abū Zayd; Faḍlān, Aḥmad ibn (8 Aralık 2014). Two Arabic Travel Books: Accounts of China and India and Mission to the Volga (İngilizce). NYU Press. ISBN . 18 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2022.
- ^ a b Foundation, Encyclopaedia Iranica. "Welcome to Encyclopaedia Iranica". iranicaonline.org (İngilizce). 10 Nisan 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2022.
- ^ Frye, R. N.; Fisher, William Bayne; Frye, Richard Nelson; Gershevitch, Ilya; Avery, Peter; Boyle, John Andrew; Yarshater, Ehsan; Jackson, Peter; Lockhart, Laurence (26 Haziran 1975). The Cambridge History of Iran (İngilizce). Cambridge University Press. ISBN . 18 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2022.
- ^ a b Bobrick 2012. s. 44.
- ^ "Müslüman Toplumlarda Şecere ve Bilgi". 18 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2022.
- ^ Gilmartin, David (5 Haziran 2015). Blood and Water: The Indus River Basin in Modern History (İngilizce). Univ of California Press. ISBN . 18 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2022.
- ^ Nachtigal, G. (1971). Sahra ve Sudan: Kawar, Bornu, Kanem, Borku, Enned. Sahra ve Sudan. Kaliforniya Üniversitesi Yayınları. s. 206.
- ^ Baniabbasyan, M. (1960). Tarikh-e Jahangiriyeh ve Baniabbassian-e Bastak. ss. 8-9.
- ^ Sarkar, R. N. (2006). Islam Related Naipaul (İngilizce). Sarup & Sons. ISBN . 18 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2022.
- ^ Baniabbasyan 1960. s. 14.
- ^ Bosworth ve ark. 1983. s. 671.
- ^ Nachtigal, Gustav (1971). Sahara and Sudan: Wadai and Darfur (İngilizce). C. Hurst. ISBN . 18 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2022.
- ^ a b TDV, İslâm Ansiklopedisi, Cilt 25, Sahife 363, 2002. (Keysân’îyye maddesi.)
Dış kaynaklar
- Hitti, Philip H. (çev. Salih Tuğ), (1968) Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi (IV Cilt), İstanbul:Boğaziçi Yayınları.
- Bartold, Vasilij Vladimiroviç, (Tür.çev.: Mehmet Fuat Koprülü), (1939 3. Bas.:2004) İslam Medeniyeti Tarihi, Ankara: Akdağ Yayınları.
- Lewis, Bernard (çev. H. D.Yıldız) (1969), Tarihte Araplar, İstanbul.
- (Osmanlıca) Zeydan, Corci (çev. Z. Meganiz) (1328/19..), İslam Medeniyeti Tarihi (IV Cilt), İstanbul
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Abbasi Hanedanı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Üçok, Bahriye (1979, 1. Bas.:1968) İslam Tarihi Emevîler- Abbâsîler, Devlet Kitapları, Ankara: Millî Eğitim Basımevi [2] 23 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Wellhausen, J. (çev. Fikret Işıltan) (1963) Arap Devleti ve Sukutu, Ankara:Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları XLII. Online:[3] 23 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- (İngilizce) Muir, William (1922), The Caliphate, Its Rise, Decline and Fall Bölüm: LIX - LXXIX [4][]
- (İngilizce) Tabari, Muhammad bin Jarir, History of el-Tabari (Tarih-ul Rusul wa'l-Muluk), Albany:SUNY
- Cilt 27: (İng.çev.:Williams, John Alden), The 'Abbasid Revolution A. D. 743-750/A.H. 126-132 (Erişim:17.2.2017)
- Cilt 28: (İng.çev.:McAuliffe, Jane Dammen), 'Abbasid Authority Affirmed: The Early Years of al-Mansur A. D. 753-763/A.H. 136-145 (Erişim:17.2.2017)
- Cilt 29:(İng.çev.: Kennedy, Hugh) Al-Mansur and al-Mahdi A. D. 763-786/A.H. 146-169 (Erişim:17.2.2017)
- Cilt 30: (İng.çev.: Bosworth, C. E.), The 'Abbasid Caliphate in Equilibrium: The Caliphates of Musa al-Hadi and Harun al-Rashid A. D. 785-809/A.H. 169-193 (Erişim:17.2.2017)
- Cilt 31: (İng.çev.: Fishbein, Michael), The War between Brothers: The Caliphate of Muhammad al-Amin A. D. 809-813/A.H. 193-198 (Erişim:17.2.2017)
- Cilt 32: (İng.çev.:Bosworth, C.E.), The Reunification of the 'Abbasid Caliphate: The Caliphate of al-Ma'mun A. D. 813-833/A.H. 198-218 (Erişim:17.2.2017)
- Cilt 33: (İng.çev.:Bosworth, C.E.), Storm and Stress along the Northern Frontiers of the 'Abbasid Caliphate: The Caliphate of al-Mu'tasim A. D. 833-842/A.H. 218-227 (Erişim:17.2.2017)
- Cilt 34: (İng.çev.:Kraemer, Joel L.), Incipient Decline: The Caliphates of al-Wathiq, al-Mutawakkil, and al-Muntasir A. D. 841-863/A.H. 227-248 (Erişim:17.2.2017)
- Cilt 35:(İng.çev.:Saliba, George), The Crisis of the 'Abbasid Caliphate: The Caliphates of al-Musta'in and al-Mu'tazz A. D. 862-869/A.H. 248-255 (Erişim:17.2.2017)
- Cilt 36: (İng.çev.:Waines, David), The Revolt of the Zanj A. D. 869-879/A.H. 255-265 (Erişim:17.2.2017)
- Cilt 37: (İng.çev.: Fields, Philip M.), The 'Abbasid Recovery: The War Against the Zanj Ends A. D. 879-893/A.H. 266-279 (Erişim:17.2.2017)
- Cilt 38: (İng.çev.:Rosenthal, Franz), The Return of the Caliphate to Baghdad: The Caliphates of al-Mu'tadid, al-Muktafi and al-Muqtadir A. D. 892-915/A.H. 279-302 (Erişim:17.2.2017)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Abbasiler Arapca العب اسي ون el Abbasiyyun Emevi Hanedani ndan sonra basa gelerek Islam Devleti nin yonetimini ve halifeligi bes yuzyildan daha uzun bir sure elinde tutan Musluman Arap hanedani Abbasilerال خ ل اف ة ال ع ب اس ي ة Arapca el Hilafetu l ʿAbbasiyye750 1517Siyah Abbasi bayragi850 civarinda Abbasi Halifeliginin eyaletleri ve yerlesim yerlerini iceren bir haritasiTurImparatorlukBaskentKufe 750 762 Bagdat 762 836 892 1258 Samerra 836 892 Kahire 1261 1517 Yaygin dil ler Klasik Arapca merkezi yonetim Resmi dinSunni IslamHukumetIrsi hilafetHalife 750 754Seffah ilk 1242 1258Mustasim Bagdat taki son halife 1261 1262Mustansir Kahire deki ilk halife 1508 1517III Mutevekkil Kahire deki son halife Tarihce Abbasi Ihtilali750 Bagdat Kusatmasi1258 Dagilisi1517Para birimiDinar altin para Dirhem gumus para Fils bakir para Onculler ArdillarEmeviler Osmanli ImparatorluguMogol ImparatorluguKurtuba EmirligiIdrisilerZiyarilerSacogullariSeferilerBuveyhilerMemluk DevletiTarihceMuhammed in olumunden 632 sonra Islam dunyasini Hulefa yi Rasidin denilen dort halife ve ardindan da Emeviler 661 750 yonetti Muaviye nin olumunun ardindan hakki olmamasina ragmen oglu Yezid hilafeti ele gecirdi Yezid in hilafette hakki yoktu cunku babasi Muaviye zamaninda Hasan ile bir anlasma yapilmis ve bu anlasmada hilafetin saltanata donusturulmemesi kararlastirilmisti Ayni zamanda sahabe olan babasi Muaviye oglunun anlasmayi bozmamasini vasiyet etmisti Ancak Yezid anlasmaya uymayarak babasi olunce hilafeti ele gecirdi ve boylece hilafet saltanata donusmus oldu Emevilerin iktidari Muhammed in amcasi Abbas bin Abdulmuttalip in soyundan gelen Abbasilerin Emevi yonetimine karsi Abbasi Ihtilali adi verilen ayaklanma ile 750 de halifeligi ve iktidari ele gecirmesiyle son buldu Bu tarihten itibaren Abbasiler 1258 e kadar Islam dunyasinin buyuk bolumune egemen oldular Ilk Abbasi halifesi Ebu l Abbas Seffah 750 754 idi 754 te kardesi Mansur 754 775 onun yerine gecti Bu iki halife doneminde orduda Turk ve Iran kokenliler onemli gorevler ustlendiler Mansur 762 de baskenti Sam dan Bagdat a tasidi Mansur dan sonra sira ile Mehdi 775 785 ve Hadi 785 786 halife oldular Abbasi Devleti Mansur un torunu Harun Resid 786 809 doneminde en genis sinirlarina ulasti Harun Resid Binbir Gece Masallari na konu olan gorkemli saltanatini Bermekilere borcluydu Bu aileden Yahya Bermeki ve iki oglu vezir olarak Abbasi Devleti ni 17 yil boyunca fiilen yonettiler Harun Resid in ogullari Emin 809 813 Memun 813 833 ve Mutasim 833 842 babalarinin politikalarini surdurduler Annesi Harun Resid in Turk asilli bir cariyesinden olan Mutasim Turklerden ozel bir askeri guc kurmus ve Turkleri yonetimde onemli gorevlere getirmistir Daha sonra bu askeri gucun Bagdat taki varligi bazi huzursuzluklara neden oldugundan Samarra adiyla yeni bir kent kurdurarak devlet merkezini oraya tasidi 838 yilinda Mutasim Bizans in Anadolu topraklarina bir sefer duzenlemis ve ordusunun bir kolu Bizans imparatoru Theofilos ve ordusunu adi verilen bir carpismada buyuk bir yenilgiye ugratmis Bizans in ikinci buyuk kenti Amorium u kusatip eline gecirmis ve Abbasi ordulari Iznik kentinin yakinlarina kadar ilerlemistir Yerine gecen oglu Vasik 842 847 doneminde Turk emirleri askeri islerin yani sira yonetimde daha etkili oldular Vasik in olumunden sonra Abbasi Devleti parcalanma surecine girdi Zaman icerisinde Abbasi topraklari uzerinde Buveyhiler Tahiriler Samaniler Sirvaniler Saffariler Hamdaniler Mervaniler Mirdasiler Ukayliler Zengiler Karahanlilar Tolunogullari Ihsidiler Idrisiler Murabitlar Muvahhidler Hafsiler Aglebiler Fatimiler ve Karmatiler gibi bagimsiz devlet ve beylikler kuruldu Iran da hukum suren Buveyhiler 945 te Bagdat a egemen oldular Bundan sonra Abbasi halifeleri Buveyhilerin izniyle basta kalabildiler Halife Kaim in 1031 1075 cagrisi uzerine Buyuk Selcuklu Devleti Hukumdari Tugrul 1031 yilinda Buveyhileri Bagdat tan cikardi ve Abbasilere yeniden sayginlik kazandirdi Harun Resid in Sarlman in elcilerini kabul etmesi9 yuzyilda Abbasi topraklarinda de facto bagimsiz ulkelerAbbasiler Donemi nden bir Kur an sayfasi Sayfada Hac suresinden bazi ayetler bulunmaktadir Abbasiler bu tarihten sonra hicbir zaman eski askeri guclerine ulasamadilar ve Mustazhir donemindeki Hacli Seferleri karsi basarili olamadilar Buyuk Selcuklu Devleti nin parcalanmasiyla birlikte Abbasiler yeniden eski guclerini yitirdiler Cengiz Han in torunu Hulagu nun yonetimindeki Ilhanlilar 1258 de Bagdat i yakip yiktilar Halife Mustasim i ve yakaladiklari diger hanedan uyelerini oldurduler Boylece 508 yillik Abbasi Devleti son buldu Ilhanli hukumdari Hulagu Han Bagdat ta iclerinde on binlerce yazma kitap olan kutuphaneleri yakip yiktirmistir Geri kalan kitaplari da Dicle Nehrine attirmistir Eserlerin murekkebi suya karismis ve Dicle Nehri gunlerce bulanik akmistir Halife Zahir in oglu Ahmed Misir a kacti ve orada Memluk Sultani Baybars in korumasi altinda Mustansir adiyla halife ilan edildi 1261 Misir Abbasi halifeligi siyasal ve askeri yetkiden yoksun yalniz dinsel otoritesi olan bir kurumdu Osmanli Padisahi Yavuz Sultan Selim 1517 de Misir topraklarina girerek halifenin yetkileri ile Kutsal Emanetler i devraldi ve Memlukler deki Abbasi halifeligine son verdi Abbasilerde devlet orgutlenmesi Divan adi verilen ve degisik alanlarda gorevler ustlenen resmi kurullara dayaniyordu Maliyesinin ana gelir kaynagi ise toprak vergisiydi Halktan toplanan zekatta onemli bir gelir kaynagiydi Vergi gelirlerinin buyuk bolumu orduya ve bayindirlik islerine ayrilirdi Halife Omer doneminde kurulan divani gelistirdiler Divani devlet yonetiminde en etkili kurum haline getirdiler Devlet ve memleket sorunlari once divanda gorusulerek divanin onerdigi cozumleri uygularlardi Abbasilerin Turklerle olan iliskileri 847 861 yillari arasinda Abbasi halifeligi yapan Mutevekkil Alellah kendisinden onceki kardesi Vasik in kimseyi veliaht gostermeden vefatindan sonra Abbasi ordusundaki Turk komutanlarin da destegiyle devlet adamlari tarafindan halife secilenMutevekkil in halife olmasinda annesinin Sucag adli Harezmli Turk asilli bir cariye olmasinin da etkisi olmustur Mutevekkil her ne kadar Turk komutanlarinin destegi ile halife olabilmisse de Turklerin kendisi ve devlet yonetimi uzerindeki baskilarindan rahatsizlik duymaktaydi Mutevekkil halifelik yaptigi donem boyunca devletin idare mekanizmasini ele gecirmis olan Turk komutanlarin devlet uzerindeki etkisini yikmak ve kendi otoritesini saglamak icin mucadele etmistir Mutevekkil devlet yonetimindeki Turk nufuzunu yok etmek icin ilk olarak kendisinden sonra yonetimdeki en guclu kisi olan Turk komutanlarin lideri olan ordu komutani Inak et Turki yi diger Turk komutanlari kullanarak oldurtmustur Mutevekkil Turkler icin kurulmus olan Samerra sehrinde iktidar mucadelesini kazanamayacagini biliyordu ve bu sebepten dolayi da baskenti Arap milliyetciliginin daha yogun oldugu Sam a tasimak istemis ama basarisiz olmustur Mutevekkil in devlet yonetimindeki Turk nufuzunu kirmak icin ordudaki Turk gucunu dengelemek amaciyla Berberi Arap ve Ermeni gibi milletlerden askeri birlikler kurmustur Ancak Halife Mutevekkil in bu girisimi devlet bunyesinde birbirine rakip iki ordunun olusmasi sebebiyle devletin butunlugunu tehdit eder bir hale gelmistir Mutevekkil Turk komutanlarin devlet uzerindeki baski ve etkisini bozma cabalari oldurulmesine sebep olmustur Turk komutanlar Mutevekkil in oglu ile isbirligi yapip 11 Aralik 861 4 Sevval 247 tarihinde hilafet sarayini basarak Mutevekkil i oldurmuslerdir Bu eylem Islam tarihinde ozel koruma birlikleri tarafindan halifeye karsi islenen ilk cinayettir Bu durum Abbasi devletinde Turklerin iktidari tamamen ele gecirdiklerini gostermektedir Halife Mutevekkil in Turklerden olusan ozel birliklerce oldurulmesiyle Abbasi Devleti gerileme donemine girmistir Bu donemde Turk komutanlarin adeta kuklalari haline gelen Abbasi halifeleri Turklerin iradesi yonunde hareket edecekler aksi takdirde makamlarindan hatta hayatlarindan olacaklardir Abbasi Sanatiminaresi Islam dininin sanata getirdigi en buyuk yenilik cami mimarisidir Islamda her sinif halkin ayrim gozetilmeden on saflarda namaz kilabilmesi saflarin genis tutulmasi istegini uyandirmis ve bu nedenle de kiliselerin aksine camilerde enine mekan tercih edilmistir Bu planlama gibi mihrap minber minare turunden mimari ogeler de Islamin gelismesine paralel olarak zamanla ihtiyactan dogmuslardir Abbasilerden onceki Islam sehirciligi konusundaki bilgilerimiz cok kisitlidir Bu konuda bilinen ilk ornek 762 765 yillarinda Abbasi halifesi Mansur un kurdurdugu Bagdat sehridir Kaynaklardan edinilen bilgilere gore ilk Bagdat kenti daire planliydi ve ic ice iki sur duvari distan bir hendekle cevrelenmisti Kentin dort kapisina bulunduklari yondeki komsu kentlerin adi verilmisti Hac planli saray ve yanindaki cami kent merkezinde yer aliyordu 766 yilinda yapilan kerpic duvarli ahsap sutunlu ve duz damli basit bir yapiydi Halife Harun Resid 808 de yapiyi planini degistirmeden tugla duvarli olarak yeniden yaptirmistir Bagdat 892 de Abbasilerin baskenti olunca artan nufus nedeniyle camiye ayni planda ikinci bir bolum eklenmistir Ancak Bagdat kentinin bu donem yapilarindan gunumuze ilk camiye iliskin basit bir mihraptan baska hicbir sey gelmemistir Samarra Dicle kiyisinda Bagdat in yakinindadir Bagdat in dairesel ve duzenli plani burada yerini araziye uydurulmus uzun bir plana birakmistir Dicle kivrimlarina paralel olarak uzanan kentin buyuk bolumu kazilarla ortaya cikarilmistir Buluntular Abbasi cami saray turbe ve ev mimarisi ile zengin susleme sanati hakkinda bilgi vermektedir Samarra 836 yilinda Halife Mutasim tarafindan Abbasi hizmetindeki Turk birlikleri icin ordugah kenti olarak kurdurulmustur Samarra Ulu Cami oteki adiyla Mutevekkiliye Camii Islam dunyasinin en buyuk cami yapilarindan biridir 150 000 kisi burada bir arada namaz kilabiliyordu Basit mimarisi ilk Islam cami planinin anitsal olculer icinde tekrarindan ibarettir Yapiminda tugla ve kerpic kullanilan caminin ilginc bir minaresi vardir Kare tabana oturan dev boyutlu bu anitsal minareye genis bir rampa ile cikilir Bu minare formu yine Samarra da sinde ve Kahire deki Tolunoglu Ahmet Cami sinde de kullanilmistir Samarra in ikinci buyuk camisi olan Ebu Dulaf Cami 860 yilinda yapilmistir Kalintilar daha gelismis bir mimarinin varligini ortaya koymaktadir Harem bolumu kemerli duvarlarla birbirinden ayrilan neflerden olusmus ve uzeri duz bir catiyla ortulmustu Samarra nin saray ve evlerinde kullanilan cesitli susleme arasinda mermer tozu ve alci karisimiyla yapilan ituk kabartmalar onemli bir yer tutar Bu kabartmalarda iki degisik teknik kullanilmistir Dik kesim ve egri kesim Dik kesimde motifler yas siva uzerine dikine olarak oyulmakta boylece isik golge kesin cizgilerle birbirinden ayrilarak guclu bir kontrast etkisi saglanmaktadir Egik kesimde ise daha yumusak bir plastik etki soz konusudur Egik kesim Turklerin Islam sanatina belki de ilk katkisidir kaynak belirtilmeli Bu teknik daha onceleri Orta Asya sanatinda Turkler tarafindan kullanilmistir Dik kesimde daha naturalist egik kesimde ise daha stilize bir uslup gorulur Abbasiler de devlet orgutlenmesiDonemin altinlari Abbasiler de devletin basi halife tarafindan olusturulmus bir yonetim orgutu soz konusudur Abbasiler ve bazi Musluman devletlerde devlet memurlugu iki kademe seklinde olmustur Bu kademelerden ilki herhangi bir nitelik ve yeterlilik kosulu kosulmadan kisisel yonetim uyum ve denetime dayanmistir Bu tarzdaki memurlara Erbab i Seyf yani kilic sahipleri denmekteydi Diger bir memurluk kademesinde ise bunun tam tersi bir durum soz konusudur Nitelige gore atanan memurlara ise Erbab i Kalem yani kalem sahipleri denmistir Bu gruba Osmanli Imparatorlugu nda Ilmiye sinifi denmistir Merkez orgutu Abbasi devletinin merkez orgutu divanlar ve divanlari olusturan diger yonetim birimlerden olusmustur Divanlar Divan sozcugu Farsca kokenlidir fakat daha sonralari Arapcada kullanilan bir sozcuk haline gelmistir Abbasi devletinde divanlar en yuksek icra kurulu sayilmistir Zamanla yonetim orgutunun diger bolumlerine de divan adi verilmistir Abbasiler divana Divan us Saltanat ve Divan ul Adl adini vermislerdir Vezirler Kadil Kutadlar ve benzeri yuksek memurlar divan kurumunun birer uyeleridir Halifeler divan toplantilarina bazen katilir bazen de istedikleri ozel bir yerden yapilan toplantiyi izlerdi Divan i Saltanat in gorevlerini dort baslik altinda toplamak olanaklidir Birincisi orduya iliskin kisilerin alacagi ucretleri belirleyerek tahsis etmek Ikincisi devlete iliskin vergi ve diger haklarin tahsili harac cizye ve madenler gibi Ucuncusu devlet memurlarinin atanmasi ve azli Dorduncusu ise Beyt ul mal a yani hazineye giren ve cikan mallarin denetimi Divanda bu dort ana baslik altinda muzakereler yapilip kararlar alinmistir En yuksek icra kurulu olan divanin yaninda yonetim ozelligi bulunan diger divanlar da vardir Bunlar Divan i Insa Devletin onemli ve resmi olan yazismalarini kaleme alan bir yonetimsel bir organ olup Abbasi halifesinin emrinde calisir Divan ul Ceys ya da Divan u Cund Askeri islerle ugrasan olan yapi Abbasi devletinde yasayanlarin ne zaman asker olacaklarini belirleyerek diger tahsilatlarla da ilgilenir Divan ul Berid Posta ve haberlesme isleriyle ilgilenirdi Basinda Sahib ul Berid denen bir memur bulunmaktaydi Vezirler Vezirlere bakanliklar da denir ve gunumuzdeki basbakanlik makamina es degerdir Vezir sozcugu yardimci siginak ve yuk yuklenen gibi anlamlara gelmektedir Vezirlik makami ilk olarak Abbasiler de olusturulmustur Abbasi vezirleri halifeden sonra ulke icerisindeki en yetkili kisidir ve divanin icranin basidir Vezirlik makami da tipki memurluk gibi iki kisima ayrilmistir Birincisi Vezaret i Tefyiz dir Bu mevkideki vezirler halifenin tayin veya azlettigi memurlar hakkinda karar almasi soz konusu olmamistir fakat halifeye ait cogu yetkiyi kullanmistir Bu vezirler halife adina devleti yonettikleri icin yetkileri oldukca genis ve etkindir Bu vezirlere Osmanli Imparatorlugu nda Vezir i Azam denmistir Ikinci vezirlik unvani ise Vezaret i Tenfiz dir Bu makamdaki vezirler bagimsiz yetkiye sahip olmamislardir Halife ile halk arasinda kopru rolu ustlendigine iliskin gorusler vardir Bu tarzdaki vezirlere Osmanli Imparatorlugu na Kubbealti Vezir i denmektedir Vezirlik makami iki basli bir yapi gostermesine karsin en yuksek mertebeli memurluk makami olmustur Iki vezirlik arasindaki farklar yalnizca yetki farkliligi ile sinirli degildir Atama ve diger adayliklarda da mevki farki one cikmaktadir Halk arasindan Musluman olmayanlar birincil vezirlige tayin edilmemistir ancak ikincil vezirlige Musluman olmayan kisiler de tayin edilmistir Diger memurluklar Vezirlerden sonra haciplik hicabet makami gelmektedir Sahib us Sitare veya Perdedar denen hacib Abbasi halifesinin ozel kalem mudurudur Halifeye baglidir ve nufuz alani genistir Islam peygamberi Muhammed in soyundan gelenlere seyyidler iliskin sorunlara bakanlara ise Nakib ul Esraf denir ve bu kisiler devlet yonetiminde onemli bir yere sahip olmuslardir Nazir ul Ceys denen kisiler ise ordunun basindaki kumandanlardir Muhtesip ler yani belediye baskanlari da diger memurluk gorevleridir Tasra orgutu Abbasiler de tasra orgutlerinin basinda valiler gorev yapmistir Gereksinim duyulmasi durumunda kadilarin ya da belediye baskanlarinin da bu gorevi yuruttugu bilinmektedir Abbasi devleti egemenligi altindaki yerleri eyalet sistemi ile yonetmis valilere de sosyal ve siyasi denetim gorevini yuklemistir Abbasiler de eyaletlerdeki emirlik makami ise uc seklide ele alinmaktadir Birincisi genel imarettir ve tayin oldugu yerde halifeyi tam yetkiyle temsil ederler Bu valiler bulunduklari bolgede bagimsiz hukumdar gibi gorev yapmislardir Ikincisi ozel imarettir ve bu makamdaki valiler yalnizca yonetimsel islevlere sahiptirler Kadilarin tayin edilmesi ve halktan alinan vergi tahsil etme yetkileri olmamistir Ucuncusu ise cihat imaretidir yani ordu kumandani olarak degisik bolgelere tayin edilen valilere verilen addir AskeriAl Akhdar kalesi Hindistan kralinin cok sayida askeri var ancak onlara duzenli asker olarak para odenmiyor bunun yerine onlari kral ve ulke icin savasmaya cagirir ve onlar kendi pahasina ve krala hicbir bedel odemeden savasa giderler Buna karsilik Cinliler Araplarin yaptigi gibi birliklerine duzenli maas veriyor Ebu Zeyd el Hasan el Sirafi Bagdat ta Arap asilli olan ya da oldugunu soyleyen bircok Abbasi askeri lideri vardi Bununla birlikte saflarin cogunun Iran kokenli oldugu buyuk cogunlugunun Bati Iran veya Azerbaycan dan degil Horasan ve Maveraunnehir den oldugu aciktir Abbasileri iktidara getiren Horasanli askerlerin cogu Arap ti Horasan daki Muslumanlarin daimi ordusu ezici cogunlukla Arap ti Abbasilerin birim organizasyonu taraftarlar arasinda etnik ve irksal esitlik hedefiyle tasarlandi Ebu Muslim Ipek Yolu boyunca subaylari ise aldiginda onlari asiret veya etnik ulusal bagliliklarina gore degil su anki ikamet yerlerine gore kaydettirdi Abbasiler doneminde Iran halklari orduda ve burokraside eskiye kiyasla daha iyi temsil edildi Abbasi ordusu Horasan Abna al dawle piyadeleri ve Abbasi kaynak hibeleriyle kendi adamlarini toplayan ve konuslandiran kendi yari ozerk komutanlari kaid tarafindan yonetilen Horasaniye agir suvarileri uzerine odaklandi el Mu tasim Samanogullari ndan Turk kole askerlerini ozel bir orduya alma uygulamasina basladi ve bu da onun Halifeligin dizginlerini ele gecirmesine izin verdi Omer tarafindan olusturulan eski cund sistemini kaldirdi ve asil Arap askeri soyundan gelenlerin maaslarini Turk kole askerlerine aktardi Turk askerleri cocukluktan ata binmek icin egitilmis yetenekli atli okcular olarak bilindikleri icin savas tarzini degistirdiler Bu ordu artik uzak sinir bolgelerindeki etnik gruplardan olusuyordu ve toplumun geri kalanindan tamamen ayriydi Bazilari Arapcayi dogru duzgun konusamiyordu Bu Samarra daki Anarsi ile baslayan Halifeligin gerilemesine yol acti Abbasiler hicbir zaman onemli bir duzenli orduya sahip olmamalarina ragmen halife gerektiginde topculardan kisa surede onemli sayida asker toplayabilirdi Ayrica sabit ucret alan duzenli birlik gruplari ve bir ozel kuvvetler birimi de vardi Her an herhangi bir huzursuzlugu bastirmak icin Bizans siniri Bagdat Medine Sam Rey ve diger jeostratejik konumlar boyunca 125 000 Musluman asker toplanabilir Abbasi ordusu manciniklar mangoneller kocbasilar merdivenler kiskaclar ve kancalar gibi bir dizi kusatma ekipmani topladi Tum bu silahlar askeri muhendisler tarafindan isletiliyordu Bununla birlikte birincil kusatma silahi Bati Orta Cag zamanlarinda kullanilan manjaniq ile karsilastirilabilir bir kusatma silahi turu olan manjaniq idi Yedinci yuzyildan itibaren buyuk olcude burulma topcularinin yerini aldi Harun Resid in zamaninda Abbasi ordusu ates bombalari kullaniyordu Abbasiler sahra hastanelerinden ve develerin cektigi ambulanslardan da yararlandilar Abbasi soyundan geldigini iddia eden hanedanlarAbbasiler in dususunden yuzyillar sonra birkac hanedan Musluman toplumlarda kisinin ahlaki veya maddi amaclarini soyagaci kimlik bilgileriyle desteklemenin en yaygin yolu Muhammed ya da Abbasiler gibi Hasimi akrabasi ile olan bu tur sureklilik iddialari bir aday hanedan icin icsel bir kitleye hizmet etme ya da baska bir deyisle ulkede mesruiyet kazanma niyetiyle siyasi uygulanabilirlik duygusunu besler Wadai Imparatorlugu Pakistan daki Khairpur ve Bahavalpur eyaletleri ve Bastak Hanligi nin yani sira gunumuz Sudan inin bazi kisimlarini yoneten de Abbasi soyundan geldigini iddia etti Abbasi hanedanlari arasinda ortak bir mecaz onlarin 1258 CE deki Mogol istilasiyla dagitilan Bagdat in Abbasi prenslerinin soyundan gelmeleridir Hayatta kalan bu prensler Mogollar tarafindan kontrol edilmeyen guvenli bir siginak icin Bagdat tan ayrilacak yeni toplumlarina asimile olacak ve onlarin soyundan gelenler yuzyillar sonra Abbasi kimlik bilgileri ile kendi hanedanlarini kurmak icin buyuyeceklerdi Bu Bagdat in dustugu yil olan MS 656 1258 de ve sehrin yagmalanmasinin ardindan Abbasi hanedan ailesinin hayatta kalan birkac uyesinin en buyugu tarafindan yonetilen hayatta kalan birkac uyesinin oldugunu anlatan Bastak hanliginin koken mitiyle vurgulanir aralarinda Muhammed oglu Ahmed oglu Hamza oglu II Ismail Khonj koyunde Guney Iran a ve daha sonra MS 17 yuzyilda hanliklarinin kuruldugu Bastak a goc etti Bu arada Wadai Imparatorlugu babasi Abdullah in Mogol istilasi uzerine Bagdat tan Hicaz a kacan bir Abbasi prensi olan Salih ibn Abdullah ibn Abbas adli bir adamin soyundan geldigini iddia ederek benzer bir koken hikayesi anlatti Buyuyup guclu bir hukukcu ve cok dindar bir adam olacak olan Salih adinda bir oglu vardi Mekke de hacca giden Musluman ulema onunla karsilasti ve bilgisinden etkilenerek onu Sennar a donmeye davet etti Nufusun Islam dan saptigini gorunce Wadai deki Ebu Sinun dagini buluncaya kadar daha ileri gitti ve yerel halki Islam a donusturdu ve onlara kurallarini ogretti ardindan onu sultan yaptilar boylece Wadai Imparatorlugu nun temellerini atiyor Bagdad Abbasi Halifeleri listeleriAbbasi Halifeleri ecdadi Adi Adi Lakabi Kunyesi Babasi0 Hasim bin Abdimenaf Hasim bin Abdimenaf Hasimogullari Abdimenaf1 Abdul Muttalib bin Hasim Abdul Muttalib bin Hasim Muhammed ve Ali nin dedesi Hasim bin Abdimenaf2 Abbas Bin Abdulmuttalip Abbas Muhammed ve Ali nin amcasi Abdulmuttalib3 Abdullah bin Abbas Abdullah bin Abbas Muhammed ve Ali nin kuzeni Abbas bin Abdulmuttalib4 Ali bin Abdullah Ali bin Abdullah bin Abbas Abbasiler Halifeligi nin adini aldigi Abbas in torunu Abdullah bin Abbas5 Imam Muhammed Muhammed Imam bin Ali bin Abdullah bin Abbas Ali bin Abdullah bin Abbas6 Imam Ibrahim Ibrahim Imam bin Ali bin Abdullah bin Abbas Ali bin Abdullah bin AbbasBagdad Abbasileri nesli Sira Donem Adi Tam Adi Kunyesi Babasi1 750 754 Abdullah Seffah Ebu l Abbas Seffah Abdullah bin Muhammed el Imam Ebu l Abbas Muhammed Imam2 754 775 Abdullah Mansur Ebu Cafer Mansur Abdullah bin Muhammed el Imam Ebu Cafer Muhammed Imam3 775 785 Muhammed Mehdi Ebu Abdullah Mehdi Muhammed bin Abdullah Mansur Ebu Abdullah Mansur4 785 786 Musa Hadi Ebu Muhammed Hadi Musa bin Muhammed Mehdi Ebu Muhammed Mehdi5 786 809 Harun Resid Resid Harun bin Muhammed Mehdi bin Abdullah Mansur Mehdi6 809 813 Muhammed Emin Ebu Abdullah Emin Muhammed bin Harun Resid Ebu Abdullah Harun Resid7 813 833 Abdullah Memun Ebu l Abbas Memun Abdullah bin Harun Resid Ebu l Abbas Harun Resid8 833 842 Abbas Mutasim Ebu Ishak Mutasim Abbas bin Harun Resid Ebu Ishak Harun Resid9 842 847 Harun Vasik Ebu Cafer Vasik Harun bin Muhammed Mutasim Ebu Cafer Mutasim10 847 861 Cafer Mutevekkil Mutevekkil Cafer bin Muhammed Muʻtasim bin Harun Resid Mutasim11 861 862 Muhammed Muntasir Ebu Cafer Muntasir Muhammed bin Cafer Mutevekkil Ebu Cafer Mutevekkil Muhammed bin Mutasim Muhammed bin Mutasim bin Harun Resid Mutasim12 862 866 Ahmed Mustain Ebu l Abbas Mustain Ahmed bin Muhammed bin Abbas Mutasim Ebu l Abbas Muhammed bin Mutasim13 866 869 Muhammed Mutazz Ebu Abdullah Mutazz Muhammed bin Cafer Mutevekkil Ebu Abdullah Mutevekkil14 869 870 Muhammed Muhtedi Ebu Ishak Muhtedi Muhammed bin Harun Vasik Ebu Ishak Vasik15 870 892 Ahmed Mutemid Ebu l Abbas Mutemid ʿAhmed bin Cafer Mutevekkil Ebu l Abbas Mutevekkil Taha Muvaffak bin Mutevekkil Taha Muvaffak bin Cafer Mutevekkil bin Abbas Mutasim Mutevekkil16 892 902 Ahmed Mutedid Ebu l Abbas Mutedid Ahmed bin Taha Muvaffak bin Cafer Mutevekkil Ebu l Abbas Taha Muvaffak17 902 908 Ali Muktefi Ebu Ahmed Muktefi Ali bin Ahmed Mutemid Ebu Ahmed Mutemid18 908 932 Cafer Muktedir Ebu l Fadil Muktedir Cafer bin ʿAhmed Mutedid Ebu l Fadil Mutedid19 929 932 934 Muhammed Kahir Ebu l Mansur Kahir Muhammed bin ʿAhmed Mutedid Ebu l Mansur Mutedid20 934 940 Muhammed Radi Ebu l Abbas Radi Muhammed bin Cafer Muktedir Ebu l Abbas Muktedir21 940 944 Ibrahim Muttaki Ebu Ishak Muttaki Ibrahim bin Cafer Muktedir Ebu Ishak Muktedir22 944 946 Abdullah Mustekfi Ebu l Kasim Mustekfi Abdullah bin Ali Muktefi Ebu l Kasim Muktefi23 946 974 Fadil Muti Ebu l Kasim Muti Fadil bin Cafer Muktedir Ebu l Kasim Muktedir24 974 991 Abdulkerim Tai Ebu Bekir Tai Abdulkerim bin Fadil Muti Ebu Bekir Muti Ishak bin Muktedir Ishak bin Cafer Muktedir bin Ahmed Mutedid Muktedir25 991 1031 Ahmed Kadir Ebu l Abbas Kadir Ahmed bin Ishak bin Cafer Muktedir Ebu l Abbas Ishak bin Muktedir bin Mutedid26 1031 1075 Abdullah Kaim Ebu Cafer Kaim Abdullah bin Ahmed Kadir Ebu Cafer Kadir Muhammed Zahire bin Kaim Muhammed Zahire bin Abdulah Kaim bin Ahmed bin Ishak Kadir Kaim27 1075 1094 Abdullah Muktadi Ebu l Kasim Muktadi Abdullah bin Muhammed Zahire bin Abdullah Kaim Ebu l Kasim Muhammed bin Zahire bin Abdullah Kaim28 1094 1118 Ahmed Mustazhir Ebu l Abbas Mustazhir Ahmed bin Abdulah Muktadi Ebu l Abbas Muktadi29 1118 1135 Fadil Mustarsid Ebu l Mansur Mustarsid Fadil bin Ahmed Mustazhir Ebu l Mansur Mustazhir30 1135 1136 Mansur Rasid Ebu Cafer Rasid Mansur bin Fadil Mustarsid Ebu Cafer Mustarsid31 1136 1160 Muhammed Muktafi Ebu Abdullah Muktafi Muhammed bin Ahmed Mustazhir Ebu Abdullah Mustazhir32 1160 1170 Yusuf Mustencid Ebu l Muzaffer Mustencid Yusuf bin Muhammed Muktafi Ebu l Muzaffer Muktafi33 1170 1180 Hasan Mustadhi Ebu Muhammed Mustadhi Hasan bin Yusuf Mustencid Ebu Muhammed Mustencid34 1180 1225 Ahmed Nasir Ebu l Abbas Nasir ʿAhmed bin Hasan Mustadhi Ebu l Abbas Mustadhi35 1225 1226 Muhammed Zahir Ebu n Nasir Zahir Muhammed bin Ahmed Nasir Ebu n Nasir Nasir36 1226 1242 Mansur Mustensir Ebu Cafer Mustensir Mansur bin Muhammed Zahir Ebu Cafer Zahir37 1242 1258 Abdullah Mustasim Bilah Ebu Ahmed Mustasim Billah Abdullah bin Mansur Mustensir Ebu Ahmed MustensirAbbasi Halifeleri soyagaci Kureys Hasim bin Abdimenaf Hasimogullari ʿAbdulmuttalib bin Hasim ʿAbdullah Abbas bin Abdulmuttalib Eba Talib Hamza Ez Zubeyr Muhammed ʿAbdullah bin Abbas Ali Ali bin Abdullah Muhammed Imam Ibrahim Imam Musa bin Ali bin Abdullah ABBASILER HALIFELIGI Abdillah Seffah 1 750 754 Abdullah Mansur 2 754 775 Isa bin Musa bin Ali bin Abdullah Muhammed Mehdi 3 775 785 Musa Hadi 4 785 786 Harun Resid 5 786 809 Muhammed Emin 6 809 813 Abdullah Memun 7 813 833 Abbas Mutasim 8 833 842 Harun Vasik 9 842 847 Cafer Mutevekkil 10 847 861 Muhammed bin Mutasim Ahmed Mustain 12 862 866 Muhammed Muhtedi 14 869 870 Muhammed Muntasir 11 861 862 Muhammed Mutazz 13 866 869 Ahmed Mutemid 15 870 892 Ahmed Mutedid 16 892 902 Taha el Muvaffak bin Cafer Mutevekkil Ali Muktefi 17 902 908 Cafer Muktedir 18 908 932 Muhammed Kahir 19 929 932 934 Abdullah Mustekfi 22 944 946 Muhammed Radi 20 934 940 Ibrahim Muttaki 21 940 944 Fadil Muti 23 946 974 Ishak bin Cafer Muktedir bin Ahmed Mutedid Abdulkerim Tai 24 974 991 Ahmed Kadir 25 991 1031 Abdullah Kaim 26 1031 1075 Muhammed Zahire bin Abdullah Kaim Abdullah Muktadi 27 1075 1094 Ahmed Mustazhir 28 1094 1118 Fadil Mustarsid 29 1118 1135 Muhammed Muktafi 31 1136 1160 Mansur Rasid 30 1135 1136 Yusuf Mustencid 32 1160 1170 Hasan Mustadhi 33 1170 1180 Ahmed Nasir 34 1180 1225 Muhammed Zahir 35 1225 1226 Mansur Mustensir 36 1226 1242 Abdullah Mustasim Billah 37 1242 1258 Memluk Devleti nin himayesi Ayrica bakinizHalifeler listesiKaynakca Arsivlenmis kopya 26 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Nisan 2015 Oscar Chapuis 1995 A history of Vietnam from Hong Bang to Tu Duc Greenwood Publishing Group s 92 ISBN 0313296227 Erisim tarihi 28 Haziran 2010 Joseph Mitsuo Kitagawa 2002 The religious traditions of Asia religion history and culture Routledge s 283 ISBN 0700717625 Erisim tarihi 28 Haziran 2010 Bradley Smith Wango H C Weng 1972 China a history in art Harper amp Row s 129 Erisim tarihi 28 Haziran 2010 Hugh D R Baker 1990 Hong Kong images people and animals Hong Kong University Press s 53 ISBN 9622092551 Erisim tarihi 28 Haziran 2010 Charles Patrick Fitzgerald 1961 China a short cultural history Praeger s 332 Erisim tarihi 28 Haziran 2010 Dennis Bloodworth Ching Ping Bloodworth 2004 The Chinese Machiavelli 3000 years of Chinese statecraft Transaction Publishers s 214 ISBN 0765805685 Erisim tarihi 28 Haziran 2010 a b c d Ucok Bahriye 1979 Islam Tarihi Emeviler Abbasiler Devlet Kitaplari Ankara Milli Egitim Basimevi 1 Basim 1968 Muir William 1922 The Caliphate Its Rise Decline and Fall Bolum LXVII Al Mo tasim and al Wathik 1 29 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Erisim tarihi 30 8 2009 Huston Smith Cyril Glasse 2002 The new encyclopedia of Islam Walnut Creek CA AltaMira Press ISBN 0 7591 0190 6 a b c d e MUTEVEKKIL ALELLAH Ca fer b Muhammed TDV Islam Ansiklopedisi 24 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Eylul 2022 Pasa Ahmed Cevdet Peygamberler ve Halifeler Tarihi Celik Yayinevi ISBN 978 625 7746 86 1 20 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Eylul 2022 Apak Adem Islam Tarihi Konusunda Bilinmesi Gereken 88 Soru BEYAN YAYINLARI ISBN 978 625 7569 61 3 20 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Eylul 2022 Mesudi 2003 85 Ibnu l Esir 1998 38 Hudari bek 1986 284 Mutevekkil in annesi 20 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Eylul 2022 GUZEL Fatih 20 Ocak 2020 KAFESTEKI HALIFELER Samerra Donemi Iktidar Mucadeleleri Akademisyen Kitabevi ISBN 978 605 258 790 4 20 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Eylul 2022 INAK et TURKI TDV Islam Ansiklopedisi 20 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Eylul 2022 Apak Adem Islam Tarihi Konusunda Bilinmesi Gereken 88 Soru BEYAN YAYINLARI ISBN 978 625 7569 61 3 20 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Eylul 2022 Sayfa 70 PDF 20 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Eylul 2022 BAGDAT TDV Islam Ansiklopedisi 30 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Eylul 2023 a b Bahattin Kok 30 Haziran 2003 SAMERRA NIN KURULUSU DergiPark s 35 26 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Eylul 2023 a b SAMERRA TDV Islam Ansiklopedisi 8 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Eylul 2023 ABBASILER TDV Islam Ansiklopedisi 16 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Eylul 2023 Turk Islam Hukuk Tarihi I cilt Prof Dr Halil Cin Doc Dr Ahmet Akgunduz Timas Yayinlari s 228 Turk Islam Hukuk Tarihi I cilt Prof Dr Halil Cin Doc Dr Ahmet Akgunduz Timas Yayinlari s 229 Turk Islam Hukuk Tarihi I cilt Prof Dr Halil Cin Doc Dr Ahmet Akgunduz Timas Yayinlari s 229 30 Turk Islam Hukuk Tarihi I cilt Prof Dr Halil Cin Doc Dr Ahmet Akgunduz Timas Yayinlari s 230 Turk Islam Hukuk Tarihi I cilt Prof Dr Halil Cin Doc Dr Ahmet Akgunduz Timas Yayinlari s 231 al Sirafi Abu Zayd Faḍlan Aḥmad ibn 8 Aralik 2014 Two Arabic Travel Books Accounts of China and India and Mission to the Volga Ingilizce NYU Press ISBN 978 1 4798 0028 5 18 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ekim 2022 a b Foundation Encyclopaedia Iranica Welcome to Encyclopaedia Iranica iranicaonline org Ingilizce 10 Nisan 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ekim 2022 Frye R N Fisher William Bayne Frye Richard Nelson Gershevitch Ilya Avery Peter Boyle John Andrew Yarshater Ehsan Jackson Peter Lockhart Laurence 26 Haziran 1975 The Cambridge History of Iran Ingilizce Cambridge University Press ISBN 978 0 521 20093 6 18 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ekim 2022 a b Bobrick 2012 s 44 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Musluman Toplumlarda Secere ve Bilgi 18 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ekim 2022 Gilmartin David 5 Haziran 2015 Blood and Water The Indus River Basin in Modern History Ingilizce Univ of California Press ISBN 978 0 520 28529 3 18 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ekim 2022 Nachtigal G 1971 Sahra ve Sudan Kawar Bornu Kanem Borku Enned Sahra ve Sudan Kaliforniya Universitesi Yayinlari s 206 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Baniabbasyan M 1960 Tarikh e Jahangiriyeh ve Baniabbassian e Bastak ss 8 9 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Sarkar R N 2006 Islam Related Naipaul Ingilizce Sarup amp Sons ISBN 978 81 7625 693 3 18 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ekim 2022 Baniabbasyan 1960 s 14 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Bosworth ve ark 1983 s 671 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Nachtigal Gustav 1971 Sahara and Sudan Wadai and Darfur Ingilizce C Hurst ISBN 978 0 900966 53 8 18 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ekim 2022 a b TDV Islam Ansiklopedisi Cilt 25 Sahife 363 2002 Keysan iyye maddesi Dis kaynaklarHitti Philip H cev Salih Tug 1968 Siyasi ve Kulturel Islam Tarihi IV Cilt Istanbul Bogazici Yayinlari Bartold Vasilij Vladimirovic Tur cev Mehmet Fuat Koprulu 1939 3 Bas 2004 Islam Medeniyeti Tarihi Ankara Akdag Yayinlari ISBN 975338582X Lewis Bernard cev H D Yildiz 1969 Tarihte Araplar Istanbul Osmanlica Zeydan Corci cev Z Meganiz 1328 19 Islam Medeniyeti Tarihi IV Cilt IstanbulDis baglantilarWikimedia Commons ta Abbasi Hanedani ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Ucok Bahriye 1979 1 Bas 1968 Islam Tarihi Emeviler Abbasiler Devlet Kitaplari Ankara Milli Egitim Basimevi 2 23 Agustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wellhausen J cev Fikret Isiltan 1963 Arap Devleti ve Sukutu Ankara Ankara Universitesi Ilahiyat Fakultesi Yayinlari XLII Online 3 23 Agustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Muir William 1922 The Caliphate Its Rise Decline and Fall Bolum LIX LXXIX 4 olu kirik baglanti Ingilizce Tabari Muhammad bin Jarir History of el Tabari Tarih ul Rusul wa l Muluk Albany SUNY Cilt 27 Ing cev Williams John Alden The Abbasid Revolution A D 743 750 A H 126 132 Erisim 17 2 2017 Cilt 28 Ing cev McAuliffe Jane Dammen Abbasid Authority Affirmed The Early Years of al Mansur A D 753 763 A H 136 145 Erisim 17 2 2017 Cilt 29 Ing cev Kennedy Hugh Al Mansur and al Mahdi A D 763 786 A H 146 169 Erisim 17 2 2017 Cilt 30 Ing cev Bosworth C E The Abbasid Caliphate in Equilibrium The Caliphates of Musa al Hadi and Harun al Rashid A D 785 809 A H 169 193 Erisim 17 2 2017 Cilt 31 Ing cev Fishbein Michael The War between Brothers The Caliphate of Muhammad al Amin A D 809 813 A H 193 198 Erisim 17 2 2017 Cilt 32 Ing cev Bosworth C E The Reunification of the Abbasid Caliphate The Caliphate of al Ma mun A D 813 833 A H 198 218 Erisim 17 2 2017 Cilt 33 Ing cev Bosworth C E Storm and Stress along the Northern Frontiers of the Abbasid Caliphate The Caliphate of al Mu tasim A D 833 842 A H 218 227 Erisim 17 2 2017 Cilt 34 Ing cev Kraemer Joel L Incipient Decline The Caliphates of al Wathiq al Mutawakkil and al Muntasir A D 841 863 A H 227 248 Erisim 17 2 2017 Cilt 35 Ing cev Saliba George The Crisis of the Abbasid Caliphate The Caliphates of al Musta in and al Mu tazz A D 862 869 A H 248 255 Erisim 17 2 2017 Cilt 36 Ing cev Waines David The Revolt of the Zanj A D 869 879 A H 255 265 Erisim 17 2 2017 Cilt 37 Ing cev Fields Philip M The Abbasid Recovery The War Against the Zanj Ends A D 879 893 A H 266 279 Erisim 17 2 2017 Cilt 38 Ing cev Rosenthal Franz The Return of the Caliphate to Baghdad The Caliphates of al Mu tadid al Muktafi and al Muqtadir A D 892 915 A H 279 302 Erisim 17 2 2017