Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Arhavi (Lazca: არქაბი/Arǩabi, Gürcüce: არქაბი/Arkabi); Türkiye Cumhuriyeti'nin Karadeniz Bölgesi'nde bulunan Artvin iline bağlı bir ilçe.
| Arhavi | |
|---|---|
 Arhavi genel görünüm | |
 Arhavi Belediyesinin logosu | |
 Arhavi'nin Artvin ilindeki konumu | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Artvin |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Burak Çimşir |
| • Belediye başkanı | Turgay Ataselim (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 407 km² |
| Rakım | 7 m |
| Nüfus (2015) | |
| • Toplam | 20,565 |
| • Kır | - |
| • Şehir | - |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| Posta kodu | 08200 |
| İl alan kodu | 466 |
| İl plaka kodu | 08 |
Resmî site Arhavi Belediyesi Arhavi Kaymakamlığı | |
2021 yılında 21.661 ilçe nüfusuyla Artvin ilinin en büyük 4. ilçesidir. 21.661 şehir nüfusu ise Türkiye'de 301. ve Artvin ilinde Artvin ve Hopa'dan sonra en büyük 3. ilçedir.
Arazi yapısı engebeli ve dağlıktır. İlçe merkezinin alanı yaklaşık 6 km², toplam ilçe alanı ise 314 km²'dir. 9.69 km sahil uzunluğuna sahiptir. Kapisre Deresi ilçedeki en büyük akarsudur.
Arhavi 1973 yılından beri düzenlenen Arhavi Kültür ve Sanat Festivali ile ünlüdür.
Etimoloji
Arhavi kelimesinin kökeni belli değildir. Roma İmparatorluğu'nun Kapadokya Valisi Arrianus, "Periplus Ponti Euxini" (Karadeniz Seyahati) adlı eserinde Ἄρχαβίς (Arxavís) ya da Ἀρχαβές (Arxavés) adında bir nehirden bahsetmektedir. Osmanlı döneminde Arxavés, Arxave olarak benimsenmiştir.
Tarihçe
Antikçağ ve Ortaçağ
Arhavi MÖ 8. yüzyıla dayanan geçmişi ile Taş Devri'nde insan yaşamının olduğu Kolhis uygarlığının içinde yer alan bir yerdir. MS 3. yüzyılda Lazika Krallığı'nın sınırları içinde yer alan Arhavi MS 6. yüzyılda Roma-Pers Savaşları'na sahne olmuştur. MS 8. yüzyılda Lazika Krallığı'nın yıkılması ile Doğu Roma'ya daha sonra da Trabzon İmparatorluğu'na bağlanmıştır. Arhavi bu dönemde imparatorluğa bağlı Büyük Lazia Theması'nın yönetim merkezi konumundaydı. Tüm Lazi kabilesinin şefi ve dolayısıyla eyaletin yöneticisi Sidere köyünde oturmaktaydı. Aynı devirde kayıtlara geçen önde gelen Arhavili yerel vergi mükellefleri; Elakri, Varank ve Tzaği aileleriydi.
Osmanlı dönemi
Arhavi civarı 1486 yılında Osmanlı İmparatorluğu'na katılmıştır.Osmanlı İmparatorluğu'na katıldıktan sonra Arhavi kazasına 6 hane Müslüman yerleştirilmiştir. 1486 ve 1515 tarihli yazımlarda "Laz" veya "Lâz-ı Magal", 1520 ve 1554 tarihli yazımlarda "Arhavi" olarak kayıtlara geçmiştir. 1486 tarihinde Lazistan kazasının merkezi olarak kabul edilen Arhavi köyünün nüfusunun tamamı Hristiyan olup yaklaşık 181 kişiden oluşmaktaydı.
Arhavi kazası 1 Nisan 1566' da Batum sancağına bağlıydı. Kazanın Batum sancağına tam olarak ne zaman bağlandığı konusunda kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Muhtemelen 1 Şubat 1561-10 Mayıs 1562 tarihleri arasındaki bir tarihte bu sancağa bağlanmıştır.
10 Mayıs 1562 tarihli bir kayıtta Arhavi'nin Batum sancağına bağlı olduğu görülmektedir. 1583 yılında Arhavi kazası kendisine bağlı Arhavi ve Eksanos nahiyeleriyle Batum sancağına bağlı bulunuyordu. 1515'te Arhavi kazasının merkezi olan Arhavi köyünün nüfusu 421'i Hristiyan ve 54'ü Müslüman olmak üzere 475'ti. 1520'de ise 411 Hristiyan, 125 Müslüman vardı.
1874’te bölgeyi gezen Rus ordusunda görevli Gürcü general Giorgi Kazbegi Çamlı köyünden iki saatlik bir yolculuktan sona Arhavi’ye ulaşmıştır. Kazbegi’nin verdiği bilgiye göre, bu tarihte Arhavi bölgesi Hopa kazasına bağlı bir nahiye ve Arhavi kasabası de bu nahiyenin merkeziydi. Bu tarihte Arhavi kasabasının nüfusu 200 haneden oluşuyordu. Arhavi nahiyesi ise 40 köyü kapsıyordu ve toplam 3.890 hanede 20-24 bin civarında insan yaşıyordu. Arhavi nahiyesi köylerinin büyük bir bölümü Arhavi ve Vitse (Viçe) vadilerinde toplanmıştı.
1877 yılına kadar Gönye Sancağına bağlı kaldı. 93 Harbinden sonra Gönye bölgesinin Rusların eline geçmesi ile (Lazistan Sancağı) Trabzon'a taşındı ve Arhavi Rize'ye ilçe olarak bağlandı. Fındıklı ve Hopa ise Arhavi'ye bucak olarak bağlandı. 1900 yılında Hopa ilçe oldu ve Arhavi bucak olarak Hopa'ya bağlandı.
1877 yılında ilçeyi gezen Şakir Şevket'e göre, ilçede yapılan tarımdan fazla mahsul elde edilemiyordu ve toplanan ürünler Pazar'da satılacak kadar değerliydi.
Şakir Şevket, Arhavi ve Hopalıların kılıcı iyi kullanmalarıyla meşhur olduğunu yazmıştır.
Rüştiye Mektebinde 1898 yılında 1 muallim 86 talebe, 1903 yılında 3 muallim 81 talebe bulunmaktaydı.
23 Şubat 1915'te Hopa’yı işgal eden Rus kuvvetleri Hopa–Arhavi arasındaki uzaklığı 20 günde geçebilmiş ve 15 Mart 1915'te Arhavi’nin doğu kısmını ele geçirmişlerdi. 5 şubat 1916'da Kapisre Deresi Rus birliklerine geçilmiş ve Arhavi tamamen işgal edilmişti. Çarlık Rusya’nın yıkılması ve iç işlerinin karışıp bozulması Rusları geri çekilmek zorunda bırakmıştı. Böylece 2 yıllık bir işgalden sonra 12 Mart 1918 yılında Arhavi düşman işgalinden kurtulmuştu. Bu tarih Arhavi'de Kurtuluş Günü olarak kutlanır.
1916 yılında İttihat ve Terakki yönetimi Arhavi adı yerine Teşkilat adını önermiştir. Ancak uygulamaya geçilmemiştir.
Cumhuriyet dönemi
1 Haziran 1933’te 2197 sayılı kanunun ikinci maddesine göre merkezi Rize olmak üzere Artvin ve Rize birleştirilerek Çoruh vilayeti teşkil edilmiştir. 4 Kasım 1936’da kabul edilen 2885 sayılı kanun ile merkezi Rize olan Çoruh vilayeti kaldırıldı ve Hopa merkezi Artvin olan Çoruh İline bağlandı. Böylece Arhavi'de Çoruh iline bağlanmış oldu. 1946'da Musazade köyü ile Hacılar ve Çarnavut köyleri birleştirilerek bucak merkezinde kuruldu. 1954'te Aşağı Kapisre ve Yemişlik köyleri Arhavi Belediyesi sınırları içine alındı.
Bu tarihte Arhavi bucağı 30 köyden oluşmaktaydı. Arhavi 6324 sayılı kanunla 1 Haziran 1954 tarihinde tekrar ilçe olmuştur. Çoruh adı 15 Şubat 1956 tarih ve 6668 sayılı kanunla Artvin olarak değiştirildi. Bunun sonucu olarak Arhavi, Artvin ilinin ilçesi oldu.
Islahı yapılmadan önce Kapisre Deresi şimdiki Çaykur çay fabrikası yanından Karadenize ulaşıyordu. Bu nedenle Kale Mahallesi tarafından bir, tarafından da bir olmak üzere iki şehir merkezi bulunuyordu. Bu şehir merkezlerine Melen Noğa ve Molen Noğa adı verilmekteydi. Musazade Mahallesi tarafında oturanlar Kale Mahallesi tarafına ayrıca Lağata da diyorlardı. Lağata genellikle gemici kahvehanelerinin bulunduğu yerlerdi.
Kale Mahallesi, eskiden Türkçe kaynaklarda Kapisre, Lazca Kapistona (კაპისთონა) adıyla ayrı bir yerleşmeydi. Osmanlıca kaynaklarda, erken dönemden itibaren Kabisre (قابصرە) adıyla kaydedilmiştir. Bugünkü Güngören köyünün ortaya çıkmasından sonra, Kapistona'ya (Kale) Aşağı Kapisre (Kabisrisüflâ), Güngören köyüne de Yukarı Kapisre (Kabisriülya) denmiştir. Bu yerleşmeler Lazca Aşağı Kapistona (3alenİ Kapistona / წალენი კაპისთონა) ve Yukarı Kapistona (Jilenİ Kapistona / ჟილენი კაპისთონა) olarak adlandırılmaktadır. Aşağı Kapisre, 20. yüzyılın ortasına değin bir köy statüsüne korumuştur. 1950 genel nüfus sayımında Arhavi ilçesinin merkez bucağına bağlıydı ve nüfusu 429 kişiden oluşuyordu. 1955 genel nüfus sayımında bir köy olarak geçmemektedir. Bu tarihten önce Arhavi'nin bir mahallesine dönüştüğü bu kayıttan da anlaşılmaktadır.
1950 yılında yapılan asma köprü öncesi dereden geçmek için ağaç köprüler yapılıyor ya da kayıklarla geçiliyordu. 'nin olduğu yerde ve Kemerköprü köyünde olmak üzere ilçede iki medrese bulunmaktaydı.
Osmanlı döneminde askeri kışla olan ve daha sonra ilkokul olarak kullanılan bina belediye düğün salonunun olduğu yerdeydi. Arhavi köylerinde ise yerleşim merkezi önceleri Balıklı-Ulukent ve Ortaköy'dü. Diğer köyler bu iki bölgeye bağlı mezralardı.
Şehir merkezinin mezarlığı Kale Mahallesinde günümüzdeki Ertuğrul Kurdoğlu İlköğretim Okulu arkasındaydı. Burada 200-300 yıllık mezar taşlarına rastlamak mümkündür. Şehir merkezinden köylere ulaşım için kullanılan yol Cumhuriyet Mahallesine giden yoldu. Takalarla yapılan ticaret ulaşımı genellikle Trabzon iline yönelikti. Az da olsa Giresun ve Samsun'a da ticaret amacı ile Arhavi'li takalar gitmekteydi.
Arhavi ilçesi imara açık ilk yerleşim şekline ise 1960 yılında kavuşmuştur.
Coğrafya
Arhavi Karadeniz Bölgesinin Doğu Karadeniz Bölümünde yer almaktadır. Kuzeyinde Karadeniz, doğusunda Hopa, batısında Fındıklı ve güneyinde Yusufeli sınırları ile çevrilidir.
İlçede tipik Türkiye'de Karadeniz iklimi hakimdir. Yazları ılık, kışları serin geçmektedir. Her mevsimde yağış görülen ilçede nem oranı yüksektir. İklim şartları çay, fındık, kivi, mısır ve turunçgil yetiştiriciliğine elverişlidir.
2022'de yayımlanan bir araştırmaya göre, Arhavi'deki yol inşaatlarının neden olduğu kitle hareketleri, 6 Mw büyüklüğündeki depremlerle karşılaştırılabilecek düzeydedir.
| Dağ | Rakım (metre) |
|---|---|
| Kızıltepe | 3210 |
| Çatalkaya Tepesi | 2986 |
| Koyunyayla | 2292 |
| Mete Dağı | 2142 |
| Dikme Dağı | 2068 |
| Vaat Dağı | 1180 |
| Agra Dağı | 1143 |
| Baştepe | 1049 |
| Demirağa Dağı | 1013 |
Yeryüzü şekilleri
Arhavi genel olarak engebeli ve dağlıktır. İlçenin yüzey şekillerini Doğu Karadeniz Dağları ve Kapisre Deresi ile ona bağlı derelerin derince yardığı vadiler oluşturur. İlçedeki tek ovanın üzerinde şehir merkezi kuruludur.
İlçenin oldukça engebeli bir yapısını olmasında özellikle Kavak deresi ve ona bağlanan Şahinkaya, Agara, Balıklı, Çifteköprü ve Lome derelerinin araziyi derince yarması ve aşındırmasıdır. Kavak deresi ve ona bağlanan kolların açmış olduğu derin vadiler aynı zamanda ilçedeki en önemli ulaşım yollarını oluşturur.
Arhavi'de en çok görülen topoğrafik şekil olan dağlar özellikle güneye doğru 3000 metreye kadar yükselir. Kuzeyden güneye doğru hızla yükselen arazi yapısı içerisinde yaylalar güneyde yer tutmaktadır. 30-2000 metre yükseklikte çok sayıda yayla bulunmaktadır. Başlıcaları Agara, Soğuksu, Şenyurt, Yazlık, Pınarlık, Akıncılar, Güneşli, Mete, Aydınlı yaylalarıdır. Buzul aşındırmasının etkili olduğu bu kesimde irili ufaklı birçok göl bulunmaktadır. Bunların başlıcaları; Gadit, Sarıgöl, Alacal, Büyükagara, Küçükagara ve Karagöller'dir.
İklim özellikleri
Yılın en sıcak ayı olan Temmuz'un ortalaması 22.1 °C, en soğuk ayı olan Ocak'ın ortalaması 6.5 °C tur. En yağışlı ay olan Ekim'in yağış ortalaması 266.7 mm. En az yağışlı ay olan Mayıs'ın ortalaması 84.8 mm'dir. Yıllık sıcaklık amplitütü 13.6 °C'dir. Yıllık yağış ortalaması 181.9 mm'dir.
En yağışlı mevsim Sonbahar en az yağışlı mevsim ise İlkbahardır. Fakat mevsimler arasında çok belirgin fark yoktur. Yağış her mevsime düzenli bir şekilde yayılmıştır. Bu düzenli yayılış sıcaklık içinde geçerlidir. Bazı yıllarda görülen ani sıcaklık düşüşü don olaylarına neden olmakta, bundan yöredeki kültür bitkileri oldukça zarar görmektedir.
Bitki örtüsü
Kıyıdan yaklaşık olarak 750 metre yüksekliğe kadar olan saha, geniş yapraklı kıyı ormanları gür ve sık bir orman formasyonu ile aynı zamanda da zengin bir orman altı formasyonundan oluşan bu yükselti basamağı "Kolşik Flora" adıyla da tanınmaktadır. Bu basamağın hakim ağacı sakallı kızılağaçtır. Diğer türleri kayın, kestane, gürgen, karaağaç, çınar ve ıhlamur türleri oluşturur. Bunlardan sakallı kızılağaç ve karaağaç akarsu vadileri boyunca ormanların üst sınırına kadar çıkar. Kayın 600-1200 metre arasında sık topluluklar halinde olmak üzere 1500 metre yüksekliklere kadar çıkar. Kestane toplulukları 500-600 metre yüksekliklere kadar görülürken Gürgen seyrek olarak 1800-1900 metreye kadar çıkar. Trabzon hurması ve yabani kiraz ise ancak 400-500 metre yüksekliğe kadar görülebilmektedir. Yine bu yüksekliklere kadar diğer türlerle karışık olarak defne, tespih ağacı ve da görülebilmektedir. Hopa'ya doğru ise kısmen sarıçama rastlanır.
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1955 | 13.293 | 3.469 | 9.824 |
| 1960 | 15.372 | 4.823 | 10.549 |
| 1965 | 15.766 | 4.510 | 11.256 |
| 1970 | 18.113 | 6.110 | 12.003 |
| 1975 | 17.347 | 6.311 | 11.036 |
| 1980 | 17.772 | 6.801 | 10.971 |
| 1985 | 19.016 | 9.079 | 9.937 |
| 1990 | 18.351 | 10.048 | 8.303 |
| 2000 | 19.347 | 14.079 | 5.268 |
| 2007 | 19.136 | 16.101 | 3.035 |
| 2008 | 19.189 | 15.194 | 3.995 |
| 2009 | 19.132 | 15.362 | 3.770 |
| 2010 | 19.319 | 15.610 | 3.709 |
| 2011 | 19.362 | 15.622 | 3.740 |
| 2012 | 19.602 | 15.973 | 3.629 |
| 2013 | 19.899 | 14.823 | 5.076 |
| 2014 | 20.306 | 15.901 | 4.405 |
| 2015 | 20.565 | 16.504 | 4.061 |
| 2016 | 20.533 | 16.652 | 3.881 |
| 2017 | 20.452 | 16.698 | 3.754 |
| 2018 | 21.003 | 15.165 | 5.838 |
| 2019 | 20.926 | 16.135 | 4.791 |
| 2020 | 21.544 | 17.111 | 4.433 |
İlçenin nüfusu 2018 genel nüfus sayımına göre 21.003'tür. Bu nüfusun 15.165'i ilçe merkezinde, 5.838'i ise köylerde yaşamaktadır. İlçe merkezinde 7,475 erkek ve 7,690 kadın, köylerde ise 2,994 erkek ve 2,844 kadın bulunmaktadır. 2017 nüfus sayımına göre 6 yaş ve üzeri 18,881 kişilik nüfusun 467'si okuma-yazma bilmemektedir. 82 kişinin ise okuma-yazma durumu bilinmemektedir. Bu istatistiklere göre ilçenin okuma-yazma oranı %97'dir.
Yaş gruplarına bakıldığında en çok 1 562 kişiyle 10-14 yaş arası grup, en az ise 45 kişiyle 90+ gruptur.
Arhavi ilçesindeki nüfusun 15.852'si nüfusa Artvin ili adına kayıtlı iken geri kalan nüfus komşu illerden göçenlerden oluşmaktadır. Diğer illerden gelen nüfus içinde en büyük oran 1.024 kişiyle Rize'ye aittir. Rize'yi 719 kişiyle Trabzon, 224 kişiyle Erzurum, 89 kişiyle Samsun ve Ardahan, 75 kişiyle Bayburt ve 50 kişiyle Ağrı izlemektedir.
| Mahalle | 2007 | 2010 | 2015 | 2018 |
|---|---|---|---|---|
| Aşağı Hacılar | 1548 | 1370 | 1366 | 1227 |
| Boğaziçi | 4690 | 4424 | 5233 | 4934 |
| Cumhuriyet | 1073 | 976 | 999 | 973 |
| Kale | 548 | 543 | 552 | 586 |
| Musazade | 6901 | 6965 | 7008 | 6190 |
| Yemişlik | 324 | 362 | 342 | 348 |
| Yukarı Hacılar | 1017 | 970 | 1004 | 907 |
Kültür ve sanat
Uluslararası Arhavi Kültür ve Sanat Festivali
Arhavi’nin kültürel potansiyelini açığa çıkarmak, turizmine aktivite kazandırıp, ilçeyi yurt içinde ve yurt dışında tanıtmak amacıyla Türkiye’de çok yeni bir kavram olan festival düzenleme fikri dönemin kaymakamı Erol Ertuğrul tarafından ortaya atıldı. Kaymakam Erol Ertuğrul’un bu önerisi Arhavi'de büyük destek gördü. Festival Kutlama Komitesi Kaymakam Erol Ertuğrul’un ve Belediye Başkanı Rüştü Hatinoğlu’nun önderliğinde kamu kurum ve kuruluşların amirleri ile ilçenin ileri gelenlerinin katılımıyla oluşturuldu.
Komite, Kabotaj Bayramı'nı da festival programının içine alarak 1-3 Temmuz 1973 gününü festival tarihi olarak kararlaştırdı. Kutlama süresi ise, üç gün üç gece olarak belirlendi. Sonraki yıllarda komitenin aldığı kararla festival atmaca mevsiminin başlangıcı olan Eylül ayına alındı ve adı da Altın Atmaca Kültür ve Sanat Festivali olarak değiştirildi. Türkiye’nin Doğal Yaban Hayvanları Koruma Kararı gereği Bern Sözleşmesi'ni imzalaması ile atmacacılık yasaklandı. Bu yasak festivali de etkiledi ve Altın Atmaca adı kaldırıldı. Festivalin adı ilk adı olan Arhavi Kültür ve Sanat Festivali'ne dönüştü.
12 Eylül 1980 sonrası 3 yıl kesintiye uğrayan festival, 1985 yılında yeniden düzenlenmeye başladı. 1991 yılında dönemin Belediye Başkanı Mehmet Çorbacı tarafından davet edilen 17 yabancı ülkenin sanat elçileri ile birlikte organize edildi ve dünyaya barış ve kardeşlik mesajı verildi.
Arhavi Kültür ve Sanat Festivali, festival boyunca yöreye canlılık kazandırarak yörenin ticari ve turizm potansiyelini arttırdığı gibi yapılan sportif etkinliklerle birçok sporcuyu Türkiye’ye tanıttı. Boks ve atletizmde birçok birincilik alan bu sporcular, bu etkinlikler ile adını duyurdu. Müzik yarışmaları da yine çok sayıda sanatçının Türkiye çapında tanınmasında önemli rol oynadı. Cengiz Kurtoğlu bunlardandır. Aynı zamanda ilçeye Funda Arar, Gülşen, Şevval Sam, Kıraç ve Mustafa Ceceli gibi ünlü isimler de festivalde konser vermişlerdir. Arhavi Kültür ve Sanat Festivali, diğer ilçelere de örnek oldu ve çeşitli özellikleri ile ilkleri gerçekleştirdi.
Arhavi Evleri
Arhavi ilçesindeki evlerin yapısal özellikleri genelde Karadeniz mimarisi ile uyum içinde olmasına rağmen işlevsel farklılıklar göstermektedir. Evler zemin kat ile birlikte ya 2 kat ya da 3 kat olarak inşa edilir.
Evin genel yapısı dikdörtgen olup ana giriş genellikle güney yöndedir. Dış duvar ya kare ya da zig-zag ahşap ızgaralar içine doldurulmuş taşlardan yapılır. Zig-zag örgüler içine kullanılan taşlar küçük parçalardan olduğunda dışına genellikle kireç sıva çekilir. Ama bu duvar şekli çoğu evlerde kısmen uygulanır.
Arhavi evlerinin en büyük özelliği coğrafyaya çok uyumlu olmasıdır. Bölgenin nemli olmasına rağmen evler mimari özelliğinden dolayı rutubet kokusu barındırmaz.
Arhavi Yemekleri
Laz mutfağının üç önemli malzemesi vardır: Karalahana, hamsi ve süt ürünleri. Diğer bir deyişle ifade edersek, Laz Mutfağında çeşit zenginliği yoktur. Kısıtlı malzeme ve olanaklarla değişik damak tatları yakalamaya çalışılırken bir yandan da iş yoğunluğundan olsa gerek, öğün atlatma mönülerinin üretildiğini gözlemliyoruz. Lazlar nereye giderlerse gitsinler lahana ve hamsi hiç vazgeçemedikleri bir damak tadıdır. Karalahana değişik çeşitleriyle Laz mutfağında her mevsim ana yemektir. Hamsi mevsim itibarıyla kışın taze olarak tüketilir. Lazlara göre kulağına kar suyu kaçmadan hamsinin lezzeti olmaz. Yazın tuzlanmış hamsi tüketilir. Geçmişte hamsinin en ucuz zamanında kasa kasa hamsi alınır temizlenip tuzlandıktan sonra toprak küplerde saklanırdı. Hamsiden başka istavrit, kefal, palamut ve kalkan balığı gibi birkaç çeşit deniz ürünü dışında Lazların balık kültürleri pek yoktur. Ve balık deyince unutmamak gerekir. Yazın olta, serpme ve bazen de derenin yönü değiştirilerek hatırı sayılır alabalık avlanır.
|
|
Turizm
Gezilecek tarihi ve turistik yerler
- Ciha Kalesi: Yapım tarihi kesin olarak bilinmeyen kalenin Cenevizliler'in deniz ticareti süresince bir gözetleme yeri olarak kullandığı düşünülmektedir. Yaklaşık 50 asker barındıracak mimari özelliğe sahiptir. Bulunduğu yerden Pazar ve Batum arasındaki alan rahatlıkla gözlenebilir.
- Çiftekemer Köprüsü: 18. yüzyılda yapılan bir köprüdür. Moloz taş ve kesme taşlardan inşa edilmiştir. Tümüyle merkezkaç kuvveti ile hesap edilerek çok hassas dengeler üzerine kurulmuş bir köprüdür. Taşlar kireç ve yumurta akı ile örülmüştür. Alt kısmı tam daire üzerinden hesap edilmiş ve yan yüzeylerinde korniş çıkıntılar yer almaktadır.
- Mençuna Şelalesi: Mençuna Şelalesi'ne Çiftekemer Köprüsü’nü geçip, Küçükköy yoluna sapılarak gidilebilir. Mençuna Şelalesi üç basamaktan oluşur. En üst bölümü yaklaşık 50 metre yüksekliğinde olup toplam yüksekliği 70 metreyi bulmaktadır.
- Kemer Köprü Köprüsü (Kavak Köprüsü): Tam daire kemer özelliğinde yapılmıştır. Yapıldığı zaman bilinmemektedir. 1994 tarihinde çökmüştür.
- Derecik Köprüsü: Kemer köprü olarak yapılmıştır. Yapıldığı zaman bilinmemektedir.
- Gemi Kayası ve Taş Gemi: Balıklı ormanları içerisinde gemiye benzeyen bir kaya görünümündedir. Ulaşımı çok zordur.
- Arhavi Merkez Camii: 1883 yılında yapılmıştır. Birkaç defa onarım geçirdiği ve minaresinin yakın bir zamanda yapıldığı tespit edilmiştir. Çatı altında gizli kubbesi vardır.
- Ulukent Cami: 1860 yılında yapılmıştır. Köylü imecesiyle Hasan adında bir usta tarafından yapıldığı söylenmektedir. Ahşap bölümleri ve işlemleri çok sanatkarane yapılmıştır. Birkaç defa onarım görmüştür. Vakıflar eliyle yeniden onarılmıştır.
- Dikyamaç Camisi: 1865 yılında yapılmıştır. Ulukent camii özelliklerini göstermektedir. Aynı usta tarafından yapıldığı sanılmaktadır. Vakıflar tarafından onarılmıştır. Minaresi yeni yapılmaktadır.
Eğitim
Okuma-yazma oranı %96 olan ilçede Artvin Çoruh Üniversitesine bağlı bir Meslek Yüksek Okulu, dört adet lise, yedi tane ilköğretim okulu, bir ana okulu ve bir halk eğitimi merkezi bulunmaktadır. Ayrıca iki adet özel dershane ve bir adet özel sürücü kursu merkezi de hizmet vermeyi sürdürmektedir.
Meb istatistikleri; Okul/Kurum Sayısı: 22 SBS İl Sıralaması: 5 Derslik Sayısı: 228 Öğrenci Sayısı: 3.851 Öğretmen Sayısı: 282 Derslik Başına Düşen Öğrenci Sayısı İlköğretim: 16 OrtaÖğretim: 18 Mesleki ve Teknik Eğitim: 15
|
|
Ekonomi
Arhavi ekonomisi tarıma dayalıdır. Çay, fındık ve kivi tarımı yapılmaktadır. Çaykur, Lipton ve Doğadan firmalarına ait çay fabrikaları vardır. İlçede Ziraat Bankası, Türkiye İş Bankası, Akbank ve Halkbank banka şubeleri bulunmaktadır.
Sağlık
İlçe merkezinde, 40 yatak kapasiteli 1 adet devlet hastanesi ve 1 sağlık ocağı bulunmaktadır. Arhavi'de aile hekimliği 2010 yılının Ocak ayında başlamıştır. 1982 yılında yapılan eski binanın yerine temeli 10 Haziran 2012'de atılan yeni hastane binası 2016 yılında açıldı.
Spor
Arhavispor
Arhavi Spor Kulübü 1955 yılında kurulmuştur. Futbol şubesi vardır.
Arhavispor futbol takımı 2019-20 sezonunda Bölgesel Amatör Lig'de mücadele etmektedir.
Arhavispor 2020-2021 sezonu itibarıyla 3. Ligde mücadele etmektedir
Arhavi Voleybol Spor Kulübü
Erkek voleybol takımı 2019-2020 sezonunda Efeler Ligi'nde mücadele etmektedir.
Arhavi Akademi Spor Kulübü
Arhavi Akademi Spor Kulübü 2009 yılında kurulmuştur. Karate şubesi vardır.
Arhavi Tenis Kulübü
2009'da kuruldu. Tenis şubesi vardır.
Ulaşım
Kente en yakın havaalanı 38 km uzaklıkta bulunan Batum Havalimanı'dır. Gürcistan'la yapılan anlaşma gereği pasaport olmadan havaalanı kullanılabilmektedir. Buradan İstanbul ve Ankara'ya uçuşlar vardır. Rize-Artvin Havalimanı 47 km, Trabzon Havalimanı 150 km uzaklıktadır.
Arhavi'nin ana karayolu bağlantısı Karadeniz sahil yoludur. Hopa'ya 11 km, Fındıklı'ya 15 km, Artvin’e 86 km ve Rize'ye 100 km uzaklıktadır.
Şehir içi dolmuş hattı 19 Ağustos 2012'de başladı. 5 minibüs ile çalışan şehir içi dolmuş hattı; tünel mevkii, Doğukent, sağlık ocağı, şehir merkezi, terminal noktası, devlet hastanesi, sanayi sitesi, YİBO, Ofçay, Hat-Pek beton ve üniversite yerleşkesi güzergâhında faaliyet göstermektedir.
| Arhavi'ye önemli kentlerden karayolu mesafeleri | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Şehir | İstanbul | Ankara | İzmir | Adana | Bursa | Antalya | Konya | Samsun | Mersin | Gaziantep | Kayseri | Diyarbakır | Balıkesir | Van | |||||
| Uzaklık (km) | 1228 | 900 | 1498 | 1067 | 1235 | 1458 | 1054 | 486 | 1080 | 957 | 747 | 620 | 1397 | 650 | |||||
| Karayolları Genel Müdürlüğü23 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . | |||||||||||||||||||
İklim
Arhavi'de Ilıman dönencealtı iklimi (Köppen: Cfa) görülmektedir.
 Arhavi iklimi  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| Ortalama sıcaklık (°C) | 7,2 | 7,5 | 8,7 | 12,2 | 15,8 | 19,5 | 21,9 | 22,2 | 19,8 | 16 | 12,5 | 9,2 | 14,4 |
| Ortalama yağış (mm) | 204 | 149 | 128 | 96 | 82 | 147 | 130 | 171 | 213 | 261 | 231 | 241 | 171 |
| Kaynak: Climate-Data.org | |||||||||||||
Yönetim
Kaymakamlık
| Sıra | Kaymakam | Başladığı Tarih | Ayrıldığı Tarih |
|---|---|---|---|
| 1 | Cemil Aytimur | 26 Temmuz 1954 | 13 Temmuz 1955 |
| 2 | İbrahim Etem Kılıçoğlu | 13 Aralık 1956 | 24 Nisan 1957 |
| 3 | Mustafa Bayata | 15 Temmuz 1957 | 3 Mart 1959 |
| 4 | Kamil Ceylan | 21 Mart 1959 | 4 Ocak 1960 |
| 5 | Tahsin Soylu | 28 Mart 1962 | 29 Temmuz 1963 |
| 6 | Nevzat Büyüköztürk | 29 Temmuz 1963 | 1 Ağustos 1964 |
| 7 | Cemil Alkent | 18 Ağustos 1964 | 19 Ağustos 1965 |
| 8 | Muzaffer Yüzgeç* | 17 Eylül 1965 | 26 Ocak 1966 |
| 9 | Osman Başyurt | 24 Şubat 1969 | 27 Temmuz 1972 |
| 10 | Erol Ertuğrul | 7 Kasım 1972 | 25 Ağustos 1976 |
| 11 | Mustafa Akdoğan | 8 Şubat 1978 | 23 Ağustos 1979 |
| 12 | Mustafa Uysal | 27 Şubat 1980 | 31 Mart 1980 |
| 13 | Turgut Çelenkoğlu | 16 Temmuz 1984 | 16 Ağustos 1988 |
| 14 | Ali Şanlıer | 29 Ağustos 1988 | 3 Eylül 1990 |
| 15 | Mustafa Esen | 8 Eylül 1990 | 4 Eylül 1991 |
| 16 | Sabri Başköy* | 29 Temmuz 1991 | 10 Eylül 1991 |
| 17 | Selahattin Başar | 10 Eylül 1991 | 24 Ağustos 1994 |
| 18 | Mehmet Başköy | 5 Eylül 1994 | 1 Eylül 1997 |
| 19 | Harun Kaya | 18 Eylül 1997 | 6 Mart 1999 |
| 20 | Arif Yıldırım* | 20 Temmuz 1999 | 7 Şubat 2000 |
| 21 | Veysel Tiryaki | 8 Şubat 2000 | 23 Temmuz 2000 |
| 22 | Harun Kaya | 24 Temmuz 2000 | 26 Ekim 2001 |
| 23 | Akın Varıcıer | 26 Ekim 2001 | 26 Ekim 2005 |
| 24 | Ali Akça | 26 Ekim 2005 | 27 Ağustos 2008 |
| 25 | Bülent Bayraktar | 12 Eylül 2008 | 17 Ağustos 2013 |
| 26 | 02 Ağustos 2013 | 15 Temmuz 2015 | |
| 27 | 03 Ağustos 2015 | 15 Eylül 2017 | |
| 28 | 16 Eylül 2017 | 30 Ağustos 2019 | |
| 29 | 9 Eylül 2019 | 8 Eylül 2020 | |
| 30 | 18 Eylül 2020 | 24 Kasım 2020 | |
| 31 | 1 Aralık 2020 | 26 Ağustos 2022 | |
| 32 | Burak Çimşir | 26 Ağustos 2022 | Devam Ediyor |
*Vekil Kaymakam
Belediye Başkanlığı
Seçildikleri yıllara göre belediye başkanları ve siyasi partileri:
|
|
İdari Yapı
Arhavi ilçesi merkez ve Ortacalar olmak üzere 2 bucağa ayrılır. Merkez bucakta 1 şehir ve 21 köy, Ortacalar bucağında ise 9 köy bulunur. Arhavi şehrinde 7 mahalle bulunur.
Kardeş kentler
Kaynakça
- ^ "İl ve ilçe yüz ölçümleri" (PDF). Harita Genel Müdürlüğü. 12 Mayıs 2016. Erişim tarihi: 12 Kasım 2016.
- ^ . 9 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2014.
- ^ Arrianus, Periplus Ponti Euxini 27 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Periplus Ponti Euxini
- ^ Zehiroğlu, A.M. MÖ 8. yüzyıl Urartu belgelerinde "Kolha" 1 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Skani Nena, Sayı:1, İstanbul 2009
- ^ Zehiroğlu, A.M. "Trabzon İmparatorluğu" 3.cilt s.161-162
- ^ a b (2004). "Rize Tarihi". Gençlik Kitabevi.
- ^ "Trabzon livası Mufassal Timar Defteri". 1486. 828.
- ^ Özhan Öztürk (20 Aralık 2017). "Arhavi, Artvin". ozhanozturk.com. 2 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2021.
- ^ Giorgi Kazbegi, Bir Rus Generalinin Günlükleri - Türkiye Gürcistanı'nda Üç Ay, 2019, s. 135-140-141, .
- ^ Akyüz, Latife (2017). Ethnicity, Gender and the Border Economy: Living in the Turkey-Georgia Borderlands. Taylor & Francis. s. 11. ISBN . 6 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ağustos 2021.
- ^ "1316 Maarif Salnamesi". 1898. ss. 1106-1111.
- ^ "1321 Maarif Salnamesi". 1903. ss. 600-604.
- ^ Nişanyan, Sevan. (PDF). TESEV. s. 33. 10 Eylül 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2016.
- ^ a b Devlet Arşivleri, Arhavi.
- ^ "Kenan Aydın, "Arhavi Kazasında İskân ve Nüfus (1583-1681/1682)" - Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2021 Bahar (34), s. 207". 17 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ağustos 2021.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 368-369, .
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 195" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 6 Ağustos 2021.
- ^ "1950 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1954, s. 137" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 14 Mart 2022.
- ^ 1955 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1961, s. 143.
- ^ "Arhavi Tarihi". 3 Ocak 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Temmuz 2010.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Şubat 2022.
- ^ . 28 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Arhavi Nüfusu - Artvin". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Artvin Arhavi Nüfusu". nufusune.com.
- ^ 01 Şubat 2019 TUİK verileri
- ^ . 4 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2010.
- ^ . Arhavi Müftülüğü. 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2016.
- ^ . Arhavi Müftülüğü. 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2016.
- ^ . Arhavi Müftülüğü. 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2016.
- ^ "Arhavi İlçe Millî Eğitim Müdürlüğü". Arhavi İlçe Millî Eğitim Müdürlüğü. 13 Şubat 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ağustos 2012.
- ^ Türkiye Bankalar Birliği verileri
- ^ "Arhavi Devlet Hastanesinin temeli atıldı". Artvin Valiliği. 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ağustos 2012.
- ^ "Batum Havalimanı'nın Hopa Terminali açıldı". 9 Nisan 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2012.
- ^ "Arhavi'ye Ulaşım". 18 Haziran 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Temmuz 2010.
- ^ . Arhavi Belediyesi. 8 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2012.
- ^ . Karayolları Genel Müdürlüğü. 23 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2008.
- ^ "Climate: Arhavi". Climate-Data.org. 9 Eylül 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Eylül 2018.
- ^ Arhavi Belediyesi 1 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Arhavi'deki Mahalleler, Muhtarları ve Telefon Numaraları
- ^ . Arhavi Belediyesi. 6 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2012.
Dış bağlantılar
- Arhavi Kaymakamlığı12 Ağustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Arhavi Belediyesi21 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Wikimedia Commons'ta Arhavi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Arhavi Lazca არქაბი Arǩabi Gurcuce არქაბი Arkabi Turkiye Cumhuriyeti nin Karadeniz Bolgesi nde bulunan Artvin iline bagli bir ilce ArhaviIlceArhavi genel gorunumArhavi Belediyesinin logosuArhavi nin Artvin ilindeki konumuIlce sinirlari haritasiUlkeTurkiyeIlArtvinCografi bolgeKaradeniz BolgesiIdare KaymakamBurak Cimsir Belediye baskaniTurgay Ataselim AK Parti Yuzolcumu Toplam407 km Rakim7 mNufus 2015 Toplam20 565 Kir Sehir Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Posta kodu08200Il alan kodu466Il plaka kodu08Resmi site Arhavi Belediyesi Arhavi Kaymakamligi 2021 yilinda 21 661 ilce nufusuyla Artvin ilinin en buyuk 4 ilcesidir 21 661 sehir nufusu ise Turkiye de 301 ve Artvin ilinde Artvin ve Hopa dan sonra en buyuk 3 ilcedir Arazi yapisi engebeli ve dagliktir Ilce merkezinin alani yaklasik 6 km toplam ilce alani ise 314 km dir 9 69 km sahil uzunluguna sahiptir Kapisre Deresi ilcedeki en buyuk akarsudur Arhavi 1973 yilindan beri duzenlenen Arhavi Kultur ve Sanat Festivali ile unludur EtimolojiArhavi kelimesinin kokeni belli degildir Roma Imparatorlugu nun Kapadokya Valisi Arrianus Periplus Ponti Euxini Karadeniz Seyahati adli eserinde Ἄrxabis Arxavis ya da Ἀrxabes Arxaves adinda bir nehirden bahsetmektedir Osmanli doneminde Arxaves Arxave olarak benimsenmistir TarihceAntikcag ve Ortacag Arhavi MO 8 yuzyila dayanan gecmisi ile Tas Devri nde insan yasaminin oldugu Kolhis uygarliginin icinde yer alan bir yerdir MS 3 yuzyilda Lazika Kralligi nin sinirlari icinde yer alan Arhavi MS 6 yuzyilda Roma Pers Savaslari na sahne olmustur MS 8 yuzyilda Lazika Kralligi nin yikilmasi ile Dogu Roma ya daha sonra da Trabzon Imparatorlugu na baglanmistir Arhavi bu donemde imparatorluga bagli Buyuk Lazia Themasi nin yonetim merkezi konumundaydi Tum Lazi kabilesinin sefi ve dolayisiyla eyaletin yoneticisi Sidere koyunde oturmaktaydi Ayni devirde kayitlara gecen onde gelen Arhavili yerel vergi mukellefleri Elakri Varank ve Tzagi aileleriydi Osmanli donemi Arhavi civari 1486 yilinda Osmanli Imparatorlugu na katilmistir Osmanli Imparatorlugu na katildiktan sonra Arhavi kazasina 6 hane Musluman yerlestirilmistir 1486 ve 1515 tarihli yazimlarda Laz veya Laz i Magal 1520 ve 1554 tarihli yazimlarda Arhavi olarak kayitlara gecmistir 1486 tarihinde Lazistan kazasinin merkezi olarak kabul edilen Arhavi koyunun nufusunun tamami Hristiyan olup yaklasik 181 kisiden olusmaktaydi Arhavi kazasi 1 Nisan 1566 da Batum sancagina bagliydi Kazanin Batum sancagina tam olarak ne zaman baglandigi konusunda kesin bir bilgi bulunmamaktadir Muhtemelen 1 Subat 1561 10 Mayis 1562 tarihleri arasindaki bir tarihte bu sancaga baglanmistir 10 Mayis 1562 tarihli bir kayitta Arhavi nin Batum sancagina bagli oldugu gorulmektedir 1583 yilinda Arhavi kazasi kendisine bagli Arhavi ve Eksanos nahiyeleriyle Batum sancagina bagli bulunuyordu 1515 te Arhavi kazasinin merkezi olan Arhavi koyunun nufusu 421 i Hristiyan ve 54 u Musluman olmak uzere 475 ti 1520 de ise 411 Hristiyan 125 Musluman vardi 1874 te bolgeyi gezen Rus ordusunda gorevli Gurcu general Giorgi Kazbegi Camli koyunden iki saatlik bir yolculuktan sona Arhavi ye ulasmistir Kazbegi nin verdigi bilgiye gore bu tarihte Arhavi bolgesi Hopa kazasina bagli bir nahiye ve Arhavi kasabasi de bu nahiyenin merkeziydi Bu tarihte Arhavi kasabasinin nufusu 200 haneden olusuyordu Arhavi nahiyesi ise 40 koyu kapsiyordu ve toplam 3 890 hanede 20 24 bin civarinda insan yasiyordu Arhavi nahiyesi koylerinin buyuk bir bolumu Arhavi ve Vitse Vice vadilerinde toplanmisti 1877 yilina kadar Gonye Sancagina bagli kaldi 93 Harbinden sonra Gonye bolgesinin Ruslarin eline gecmesi ile Lazistan Sancagi Trabzon a tasindi ve Arhavi Rize ye ilce olarak baglandi Findikli ve Hopa ise Arhavi ye bucak olarak baglandi 1900 yilinda Hopa ilce oldu ve Arhavi bucak olarak Hopa ya baglandi 1877 yilinda ilceyi gezen Sakir Sevket e gore ilcede yapilan tarimdan fazla mahsul elde edilemiyordu ve toplanan urunler Pazar da satilacak kadar degerliydi Sakir Sevket Arhavi ve Hopalilarin kilici iyi kullanmalariyla meshur oldugunu yazmistir Rustiye Mektebinde 1898 yilinda 1 muallim 86 talebe 1903 yilinda 3 muallim 81 talebe bulunmaktaydi 23 Subat 1915 te Hopa yi isgal eden Rus kuvvetleri Hopa Arhavi arasindaki uzakligi 20 gunde gecebilmis ve 15 Mart 1915 te Arhavi nin dogu kismini ele gecirmislerdi 5 subat 1916 da Kapisre Deresi Rus birliklerine gecilmis ve Arhavi tamamen isgal edilmisti Carlik Rusya nin yikilmasi ve ic islerinin karisip bozulmasi Ruslari geri cekilmek zorunda birakmisti Boylece 2 yillik bir isgalden sonra 12 Mart 1918 yilinda Arhavi dusman isgalinden kurtulmustu Bu tarih Arhavi de Kurtulus Gunu olarak kutlanir 1916 yilinda Ittihat ve Terakki yonetimi Arhavi adi yerine Teskilat adini onermistir Ancak uygulamaya gecilmemistir Cumhuriyet donemi 1 Haziran 1933 te 2197 sayili kanunun ikinci maddesine gore merkezi Rize olmak uzere Artvin ve Rize birlestirilerek Coruh vilayeti teskil edilmistir 4 Kasim 1936 da kabul edilen 2885 sayili kanun ile merkezi Rize olan Coruh vilayeti kaldirildi ve Hopa merkezi Artvin olan Coruh Iline baglandi Boylece Arhavi de Coruh iline baglanmis oldu 1946 da Musazade koyu ile Hacilar ve Carnavut koyleri birlestirilerek bucak merkezinde kuruldu 1954 te Asagi Kapisre ve Yemislik koyleri Arhavi Belediyesi sinirlari icine alindi Bu tarihte Arhavi bucagi 30 koyden olusmaktaydi Arhavi 6324 sayili kanunla 1 Haziran 1954 tarihinde tekrar ilce olmustur Coruh adi 15 Subat 1956 tarih ve 6668 sayili kanunla Artvin olarak degistirildi Bunun sonucu olarak Arhavi Artvin ilinin ilcesi oldu Islahi yapilmadan once Kapisre Deresi simdiki Caykur cay fabrikasi yanindan Karadenize ulasiyordu Bu nedenle Kale Mahallesi tarafindan bir tarafindan da bir olmak uzere iki sehir merkezi bulunuyordu Bu sehir merkezlerine Melen Noga ve Molen Noga adi verilmekteydi Musazade Mahallesi tarafinda oturanlar Kale Mahallesi tarafina ayrica Lagata da diyorlardi Lagata genellikle gemici kahvehanelerinin bulundugu yerlerdi Kale Mahallesi eskiden Turkce kaynaklarda Kapisre Lazca Kapistona კაპისთონა adiyla ayri bir yerlesmeydi Osmanlica kaynaklarda erken donemden itibaren Kabisre قابصرە adiyla kaydedilmistir Bugunku Gungoren koyunun ortaya cikmasindan sonra Kapistona ya Kale Asagi Kapisre Kabisrisufla Gungoren koyune de Yukari Kapisre Kabisriulya denmistir Bu yerlesmeler Lazca Asagi Kapistona 3alenI Kapistona წალენი კაპისთონა ve Yukari Kapistona JilenI Kapistona ჟილენი კაპისთონა olarak adlandirilmaktadir Asagi Kapisre 20 yuzyilin ortasina degin bir koy statusune korumustur 1950 genel nufus sayiminda Arhavi ilcesinin merkez bucagina bagliydi ve nufusu 429 kisiden olusuyordu 1955 genel nufus sayiminda bir koy olarak gecmemektedir Bu tarihten once Arhavi nin bir mahallesine donustugu bu kayittan da anlasilmaktadir 1950 yilinda yapilan asma kopru oncesi dereden gecmek icin agac kopruler yapiliyor ya da kayiklarla geciliyordu nin oldugu yerde ve Kemerkopru koyunde olmak uzere ilcede iki medrese bulunmaktaydi Osmanli doneminde askeri kisla olan ve daha sonra ilkokul olarak kullanilan bina belediye dugun salonunun oldugu yerdeydi Arhavi koylerinde ise yerlesim merkezi onceleri Balikli Ulukent ve Ortakoy du Diger koyler bu iki bolgeye bagli mezralardi Sehir merkezinin mezarligi Kale Mahallesinde gunumuzdeki Ertugrul Kurdoglu Ilkogretim Okulu arkasindaydi Burada 200 300 yillik mezar taslarina rastlamak mumkundur Sehir merkezinden koylere ulasim icin kullanilan yol Cumhuriyet Mahallesine giden yoldu Takalarla yapilan ticaret ulasimi genellikle Trabzon iline yonelikti Az da olsa Giresun ve Samsun a da ticaret amaci ile Arhavi li takalar gitmekteydi Arhavi ilcesi imara acik ilk yerlesim sekline ise 1960 yilinda kavusmustur CografyaArhavi Karadeniz Bolgesinin Dogu Karadeniz Bolumunde yer almaktadir Kuzeyinde Karadeniz dogusunda Hopa batisinda Findikli ve guneyinde Yusufeli sinirlari ile cevrilidir Ilcede tipik Turkiye de Karadeniz iklimi hakimdir Yazlari ilik kislari serin gecmektedir Her mevsimde yagis gorulen ilcede nem orani yuksektir Iklim sartlari cay findik kivi misir ve turuncgil yetistiriciligine elverislidir 2022 de yayimlanan bir arastirmaya gore Arhavi deki yol insaatlarinin neden oldugu kitle hareketleri 6 Mw buyuklugundeki depremlerle karsilastirilabilecek duzeydedir Dag Rakim metre Kiziltepe 3210Catalkaya Tepesi 2986Koyunyayla 2292Mete Dagi 2142Dikme Dagi 2068Vaat Dagi 1180Agra Dagi 1143Bastepe 1049Demiraga Dagi 1013Yeryuzu sekilleri Arhavi genel olarak engebeli ve dagliktir Ilcenin yuzey sekillerini Dogu Karadeniz Daglari ve Kapisre Deresi ile ona bagli derelerin derince yardigi vadiler olusturur Ilcedeki tek ovanin uzerinde sehir merkezi kuruludur Ilcenin oldukca engebeli bir yapisini olmasinda ozellikle Kavak deresi ve ona baglanan Sahinkaya Agara Balikli Ciftekopru ve Lome derelerinin araziyi derince yarmasi ve asindirmasidir Kavak deresi ve ona baglanan kollarin acmis oldugu derin vadiler ayni zamanda ilcedeki en onemli ulasim yollarini olusturur Arhavi de en cok gorulen topografik sekil olan daglar ozellikle guneye dogru 3000 metreye kadar yukselir Kuzeyden guneye dogru hizla yukselen arazi yapisi icerisinde yaylalar guneyde yer tutmaktadir 30 2000 metre yukseklikte cok sayida yayla bulunmaktadir Baslicalari Agara Soguksu Senyurt Yazlik Pinarlik Akincilar Gunesli Mete Aydinli yaylalaridir Buzul asindirmasinin etkili oldugu bu kesimde irili ufakli bircok gol bulunmaktadir Bunlarin baslicalari Gadit Sarigol Alacal Buyukagara Kucukagara ve Karagoller dir Iklim ozellikleri Yilin en sicak ayi olan Temmuz un ortalamasi 22 1 C en soguk ayi olan Ocak in ortalamasi 6 5 C tur En yagisli ay olan Ekim in yagis ortalamasi 266 7 mm En az yagisli ay olan Mayis in ortalamasi 84 8 mm dir Yillik sicaklik amplitutu 13 6 C dir Yillik yagis ortalamasi 181 9 mm dir En yagisli mevsim Sonbahar en az yagisli mevsim ise Ilkbahardir Fakat mevsimler arasinda cok belirgin fark yoktur Yagis her mevsime duzenli bir sekilde yayilmistir Bu duzenli yayilis sicaklik icinde gecerlidir Bazi yillarda gorulen ani sicaklik dususu don olaylarina neden olmakta bundan yoredeki kultur bitkileri oldukca zarar gormektedir Bitki ortusu sehir merkezinden gorunumu Kiyidan yaklasik olarak 750 metre yukseklige kadar olan saha genis yaprakli kiyi ormanlari gur ve sik bir orman formasyonu ile ayni zamanda da zengin bir orman alti formasyonundan olusan bu yukselti basamagi Kolsik Flora adiyla da taninmaktadir Bu basamagin hakim agaci sakalli kizilagactir Diger turleri kayin kestane gurgen karaagac cinar ve ihlamur turleri olusturur Bunlardan sakalli kizilagac ve karaagac akarsu vadileri boyunca ormanlarin ust sinirina kadar cikar Kayin 600 1200 metre arasinda sik topluluklar halinde olmak uzere 1500 metre yuksekliklere kadar cikar Kestane topluluklari 500 600 metre yuksekliklere kadar gorulurken Gurgen seyrek olarak 1800 1900 metreye kadar cikar Trabzon hurmasi ve yabani kiraz ise ancak 400 500 metre yukseklige kadar gorulebilmektedir Yine bu yuksekliklere kadar diger turlerle karisik olarak defne tespih agaci ve da gorulebilmektedir Hopa ya dogru ise kismen saricama rastlanir NufusYil Toplam Sehir Kir1955 13 293 3 469 9 8241960 15 372 4 823 10 5491965 15 766 4 510 11 2561970 18 113 6 110 12 0031975 17 347 6 311 11 0361980 17 772 6 801 10 9711985 19 016 9 079 9 9371990 18 351 10 048 8 3032000 19 347 14 079 5 2682007 19 136 16 101 3 0352008 19 189 15 194 3 9952009 19 132 15 362 3 7702010 19 319 15 610 3 7092011 19 362 15 622 3 7402012 19 602 15 973 3 6292013 19 899 14 823 5 0762014 20 306 15 901 4 4052015 20 565 16 504 4 0612016 20 533 16 652 3 8812017 20 452 16 698 3 7542018 21 003 15 165 5 8382019 20 926 16 135 4 7912020 21 544 17 111 4 433 Ilcenin nufusu 2018 genel nufus sayimina gore 21 003 tur Bu nufusun 15 165 i ilce merkezinde 5 838 i ise koylerde yasamaktadir Ilce merkezinde 7 475 erkek ve 7 690 kadin koylerde ise 2 994 erkek ve 2 844 kadin bulunmaktadir 2017 nufus sayimina gore 6 yas ve uzeri 18 881 kisilik nufusun 467 si okuma yazma bilmemektedir 82 kisinin ise okuma yazma durumu bilinmemektedir Bu istatistiklere gore ilcenin okuma yazma orani 97 dir Yas gruplarina bakildiginda en cok 1 562 kisiyle 10 14 yas arasi grup en az ise 45 kisiyle 90 gruptur Arhavi ilcesindeki nufusun 15 852 si nufusa Artvin ili adina kayitli iken geri kalan nufus komsu illerden gocenlerden olusmaktadir Diger illerden gelen nufus icinde en buyuk oran 1 024 kisiyle Rize ye aittir Rize yi 719 kisiyle Trabzon 224 kisiyle Erzurum 89 kisiyle Samsun ve Ardahan 75 kisiyle Bayburt ve 50 kisiyle Agri izlemektedir Mahalle 2007 2010 2015 2018Asagi Hacilar 1548 1370 1366 1227Bogazici 4690 4424 5233 4934Cumhuriyet 1073 976 999 973Kale 548 543 552 586Musazade 6901 6965 7008 6190Yemislik 324 362 342 348Yukari Hacilar 1017 970 1004 907Kultur ve sanatCifte KopruArhavi Baris ve Dostluk HeykeliUluslararasi Arhavi Kultur ve Sanat Festivali Arhavi nin kulturel potansiyelini aciga cikarmak turizmine aktivite kazandirip ilceyi yurt icinde ve yurt disinda tanitmak amaciyla Turkiye de cok yeni bir kavram olan festival duzenleme fikri donemin kaymakami Erol Ertugrul tarafindan ortaya atildi Kaymakam Erol Ertugrul un bu onerisi Arhavi de buyuk destek gordu Festival Kutlama Komitesi Kaymakam Erol Ertugrul un ve Belediye Baskani Rustu Hatinoglu nun onderliginde kamu kurum ve kuruluslarin amirleri ile ilcenin ileri gelenlerinin katilimiyla olusturuldu Komite Kabotaj Bayrami ni da festival programinin icine alarak 1 3 Temmuz 1973 gununu festival tarihi olarak kararlastirdi Kutlama suresi ise uc gun uc gece olarak belirlendi Sonraki yillarda komitenin aldigi kararla festival atmaca mevsiminin baslangici olan Eylul ayina alindi ve adi da Altin Atmaca Kultur ve Sanat Festivali olarak degistirildi Turkiye nin Dogal Yaban Hayvanlari Koruma Karari geregi Bern Sozlesmesi ni imzalamasi ile atmacacilik yasaklandi Bu yasak festivali de etkiledi ve Altin Atmaca adi kaldirildi Festivalin adi ilk adi olan Arhavi Kultur ve Sanat Festivali ne donustu 12 Eylul 1980 sonrasi 3 yil kesintiye ugrayan festival 1985 yilinda yeniden duzenlenmeye basladi 1991 yilinda donemin Belediye Baskani Mehmet Corbaci tarafindan davet edilen 17 yabanci ulkenin sanat elcileri ile birlikte organize edildi ve dunyaya baris ve kardeslik mesaji verildi Arhavi Kultur ve Sanat Festivali festival boyunca yoreye canlilik kazandirarak yorenin ticari ve turizm potansiyelini arttirdigi gibi yapilan sportif etkinliklerle bircok sporcuyu Turkiye ye tanitti Boks ve atletizmde bircok birincilik alan bu sporcular bu etkinlikler ile adini duyurdu Muzik yarismalari da yine cok sayida sanatcinin Turkiye capinda taninmasinda onemli rol oynadi Cengiz Kurtoglu bunlardandir Ayni zamanda ilceye Funda Arar Gulsen Sevval Sam Kirac ve Mustafa Ceceli gibi unlu isimler de festivalde konser vermislerdir Arhavi Kultur ve Sanat Festivali diger ilcelere de ornek oldu ve cesitli ozellikleri ile ilkleri gerceklestirdi Arhavi Evleri Arhavi ilcesindeki evlerin yapisal ozellikleri genelde Karadeniz mimarisi ile uyum icinde olmasina ragmen islevsel farkliliklar gostermektedir Evler zemin kat ile birlikte ya 2 kat ya da 3 kat olarak insa edilir Evin genel yapisi dikdortgen olup ana giris genellikle guney yondedir Dis duvar ya kare ya da zig zag ahsap izgaralar icine doldurulmus taslardan yapilir Zig zag orguler icine kullanilan taslar kucuk parcalardan oldugunda disina genellikle kirec siva cekilir Ama bu duvar sekli cogu evlerde kismen uygulanir Arhavi evlerinin en buyuk ozelligi cografyaya cok uyumlu olmasidir Bolgenin nemli olmasina ragmen evler mimari ozelliginden dolayi rutubet kokusu barindirmaz Arhavi Yemekleri Arhavi Muhlamasi Laz mutfaginin uc onemli malzemesi vardir Karalahana hamsi ve sut urunleri Diger bir deyisle ifade edersek Laz Mutfaginda cesit zenginligi yoktur Kisitli malzeme ve olanaklarla degisik damak tatlari yakalamaya calisilirken bir yandan da is yogunlugundan olsa gerek ogun atlatma monulerinin uretildigini gozlemliyoruz Lazlar nereye giderlerse gitsinler lahana ve hamsi hic vazgecemedikleri bir damak tadidir Karalahana degisik cesitleriyle Laz mutfaginda her mevsim ana yemektir Hamsi mevsim itibariyla kisin taze olarak tuketilir Lazlara gore kulagina kar suyu kacmadan hamsinin lezzeti olmaz Yazin tuzlanmis hamsi tuketilir Gecmiste hamsinin en ucuz zamaninda kasa kasa hamsi alinir temizlenip tuzlandiktan sonra toprak kuplerde saklanirdi Hamsiden baska istavrit kefal palamut ve kalkan baligi gibi birkac cesit deniz urunu disinda Lazlarin balik kulturleri pek yoktur Ve balik deyince unutmamak gerekir Yazin olta serpme ve bazen de derenin yonu degistirilerek hatiri sayilir alabalik avlanir Bazi yemekler Lu Ncaxeri Lahana dvme Dudeyi Lahana ezme Lu Princoni Pirincli lahana Sarma Lahana sarma Lu Pancari Lahana pancari Kapcaz Makvali Mot axeri Yumurtali hamsi tava Mkvali Get aganeri Peynir tava Minci Get aganeri Cokelek Kapconi Pilavi Hamsili pilav Xesi Mak ayina El makarnasi Kapca Mc k udi Hamsili ekmek Kapca Gec veyi Plekide Hamsili Ekmek Bazi tatlilarBuregi Laz boregi Laz baklavasi Bulma Burma Gem3xineri Sutli Sutlac Lapa Kada Kek Xosmelli Xavla Bayram Helvasi Sekerleme TermoniTurizmMencuna SelalesiArhavi de Gun BatimiGezilecek tarihi ve turistik yerler Ciha Kalesi Yapim tarihi kesin olarak bilinmeyen kalenin Cenevizliler in deniz ticareti suresince bir gozetleme yeri olarak kullandigi dusunulmektedir Yaklasik 50 asker barindiracak mimari ozellige sahiptir Bulundugu yerden Pazar ve Batum arasindaki alan rahatlikla gozlenebilir Ciftekemer Koprusu 18 yuzyilda yapilan bir koprudur Moloz tas ve kesme taslardan insa edilmistir Tumuyle merkezkac kuvveti ile hesap edilerek cok hassas dengeler uzerine kurulmus bir koprudur Taslar kirec ve yumurta aki ile orulmustur Alt kismi tam daire uzerinden hesap edilmis ve yan yuzeylerinde kornis cikintilar yer almaktadir Mencuna Selalesi Mencuna Selalesi ne Ciftekemer Koprusu nu gecip Kucukkoy yoluna sapilarak gidilebilir Mencuna Selalesi uc basamaktan olusur En ust bolumu yaklasik 50 metre yuksekliginde olup toplam yuksekligi 70 metreyi bulmaktadir Kemer Kopru Koprusu Kavak Koprusu Tam daire kemer ozelliginde yapilmistir Yapildigi zaman bilinmemektedir 1994 tarihinde cokmustur Derecik Koprusu Kemer kopru olarak yapilmistir Yapildigi zaman bilinmemektedir Gemi Kayasi ve Tas Gemi Balikli ormanlari icerisinde gemiye benzeyen bir kaya gorunumundedir Ulasimi cok zordur Arhavi Merkez Camii 1883 yilinda yapilmistir Birkac defa onarim gecirdigi ve minaresinin yakin bir zamanda yapildigi tespit edilmistir Cati altinda gizli kubbesi vardir Ulukent Cami 1860 yilinda yapilmistir Koylu imecesiyle Hasan adinda bir usta tarafindan yapildigi soylenmektedir Ahsap bolumleri ve islemleri cok sanatkarane yapilmistir Birkac defa onarim gormustur Vakiflar eliyle yeniden onarilmistir Dikyamac Camisi 1865 yilinda yapilmistir Ulukent camii ozelliklerini gostermektedir Ayni usta tarafindan yapildigi sanilmaktadir Vakiflar tarafindan onarilmistir Minaresi yeni yapilmaktadir EgitimIlcedeki Nurettin Carmikli Anadolu Imam Hatip LisesiArhavi Koleji Okuma yazma orani 96 olan ilcede Artvin Coruh Universitesine bagli bir Meslek Yuksek Okulu dort adet lise yedi tane ilkogretim okulu bir ana okulu ve bir halk egitimi merkezi bulunmaktadir Ayrica iki adet ozel dershane ve bir adet ozel surucu kursu merkezi de hizmet vermeyi surdurmektedir Meb istatistikleri Okul Kurum Sayisi 22 SBS Il Siralamasi 5 Derslik Sayisi 228 Ogrenci Sayisi 3 851 Ogretmen Sayisi 282 Derslik Basina Dusen Ogrenci Sayisi Ilkogretim 16 OrtaOgretim 18 Mesleki ve Teknik Egitim 15 AnaokullariArhavi Gaye Carmikli Anaokulu Arhavi Nuri Ozaltin Egitim Anaokulu Nurettin Carmikli AnaokuluIlkokullarCumhuriyet Ilkokulu Fatih Sultan Mehmet Ilkokulu Hacilar Ilkokulu Mehmet Nazif Gunal Ilkokulu Nuri Ozaltin 75 Yil IlkokuluOrtaokullarAtaturk Ortaokulu Cumhuriyet Ortaokulu Mehmet Nazif Gunal Ortaokulu Hacilar Ortaokulu Fatih Sultan Mehmet Ortaokulu LiselerArhavi Kanuni Anadolu Imam Hatip Lisesi Arhavi Huseyin Gurkan Anadolu Lisesi Arhavi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Arhavi Ertugrul Kurdoglu Fen Lisesi Orhan Yucel Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Nurettin Carmikli Anadolu Lisesi Ozel Arhavi Koleji Anadolu LisesiYuksekokulEkonomiArhavi ekonomisi tarima dayalidir Cay findik ve kivi tarimi yapilmaktadir Caykur Lipton ve Dogadan firmalarina ait cay fabrikalari vardir Ilcede Ziraat Bankasi Turkiye Is Bankasi Akbank ve Halkbank banka subeleri bulunmaktadir SaglikIlce merkezinde 40 yatak kapasiteli 1 adet devlet hastanesi ve 1 saglik ocagi bulunmaktadir Arhavi de aile hekimligi 2010 yilinin Ocak ayinda baslamistir 1982 yilinda yapilan eski binanin yerine temeli 10 Haziran 2012 de atilan yeni hastane binasi 2016 yilinda acildi Spor31 Ocak 2016 da Arhavi Sehir Stadinda oynanan Arhavispor Gumushane Telekomspor macindan bir goruntuArhavispor Arhavi Spor Kulubu 1955 yilinda kurulmustur Futbol subesi vardir Arhavispor futbol takimi 2019 20 sezonunda Bolgesel Amator Lig de mucadele etmektedir Arhavispor 2020 2021 sezonu itibariyla 3 Ligde mucadele etmektedir Arhavi Voleybol Spor Kulubu Erkek voleybol takimi 2019 2020 sezonunda Efeler Ligi nde mucadele etmektedir Arhavi Akademi Spor Kulubu Arhavi Akademi Spor Kulubu 2009 yilinda kurulmustur Karate subesi vardir Arhavi Tenis Kulubu 2009 da kuruldu Tenis subesi vardir UlasimKente en yakin havaalani 38 km uzaklikta bulunan Batum Havalimani dir Gurcistan la yapilan anlasma geregi pasaport olmadan havaalani kullanilabilmektedir Buradan Istanbul ve Ankara ya ucuslar vardir Rize Artvin Havalimani 47 km Trabzon Havalimani 150 km uzakliktadir Arhavi nin ana karayolu baglantisi Karadeniz sahil yoludur Hopa ya 11 km Findikli ya 15 km Artvin e 86 km ve Rize ye 100 km uzakliktadir Sehir ici dolmus hatti 19 Agustos 2012 de basladi 5 minibus ile calisan sehir ici dolmus hatti tunel mevkii Dogukent saglik ocagi sehir merkezi terminal noktasi devlet hastanesi sanayi sitesi YIBO Ofcay Hat Pek beton ve universite yerleskesi guzergahinda faaliyet gostermektedir Arhavi ye onemli kentlerden karayolu mesafeleriSehir Istanbul Ankara Izmir Adana Bursa Antalya Konya Samsun Mersin Gaziantep Kayseri Diyarbakir Balikesir VanUzaklik km 1228 900 1498 1067 1235 1458 1054 486 1080 957 747 620 1397 650Karayollari Genel Mudurlugu23 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde IklimArhavi de Iliman donencealti iklimi Koppen Cfa gorulmektedir Arhavi iklimi Aylar Oca Sub Mar Nis May Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara YilOrtalama sicaklik C 7 2 7 5 8 7 12 2 15 8 19 5 21 9 22 2 19 8 16 12 5 9 2 14 4Ortalama yagis mm 204 149 128 96 82 147 130 171 213 261 231 241 171Kaynak Climate Data orgYonetimKaymakamlik Sira Kaymakam Basladigi Tarih Ayrildigi Tarih1 Cemil Aytimur 26 Temmuz 1954 13 Temmuz 19552 Ibrahim Etem Kilicoglu 13 Aralik 1956 24 Nisan 19573 Mustafa Bayata 15 Temmuz 1957 3 Mart 19594 Kamil Ceylan 21 Mart 1959 4 Ocak 19605 Tahsin Soylu 28 Mart 1962 29 Temmuz 19636 Nevzat Buyukozturk 29 Temmuz 1963 1 Agustos 19647 Cemil Alkent 18 Agustos 1964 19 Agustos 19658 Muzaffer Yuzgec 17 Eylul 1965 26 Ocak 19669 Osman Basyurt 24 Subat 1969 27 Temmuz 197210 Erol Ertugrul 7 Kasim 1972 25 Agustos 197611 Mustafa Akdogan 8 Subat 1978 23 Agustos 197912 Mustafa Uysal 27 Subat 1980 31 Mart 198013 Turgut Celenkoglu 16 Temmuz 1984 16 Agustos 198814 Ali Sanlier 29 Agustos 1988 3 Eylul 199015 Mustafa Esen 8 Eylul 1990 4 Eylul 199116 Sabri Baskoy 29 Temmuz 1991 10 Eylul 199117 Selahattin Basar 10 Eylul 1991 24 Agustos 199418 Mehmet Baskoy 5 Eylul 1994 1 Eylul 199719 Harun Kaya 18 Eylul 1997 6 Mart 199920 Arif Yildirim 20 Temmuz 1999 7 Subat 200021 Veysel Tiryaki 8 Subat 2000 23 Temmuz 200022 Harun Kaya 24 Temmuz 2000 26 Ekim 200123 Akin Varicier 26 Ekim 2001 26 Ekim 200524 Ali Akca 26 Ekim 2005 27 Agustos 200825 Bulent Bayraktar 12 Eylul 2008 17 Agustos 201326 02 Agustos 2013 15 Temmuz 201527 03 Agustos 2015 15 Eylul 201728 16 Eylul 2017 30 Agustos 201929 9 Eylul 2019 8 Eylul 202030 18 Eylul 2020 24 Kasim 202031 1 Aralik 2020 26 Agustos 202232 Burak Cimsir 26 Agustos 2022 Devam Ediyor Vekil Kaymakam Belediye Baskanligi Secildikleri yillara gore belediye baskanlari ve siyasi partileri 2024 Turgay Ataselim AK Parti 2019 Vasfi Kurdoglu CHP 2014 Coskun Hekimoglu AK Parti 2009 Coskun Hekimoglu AK Parti 2004 Musa Ulutas CHP 2002 Musa Ulutas CHP 1999 Vasfi Kurdoglu ANAP 1994 Vasfi Kurdoglu DYP 1989 Mehmet Corbacioglu SHP 1984 Ismet Fethi Ozkazanc SODEP 1977 Kazim Kurdoglu AP 1973 Kazim Kurdoglu AP 1968 Rustu Hatinoglu AP 1964 Hasan Sami Galatali CHP 1963 Turan Yucel CHP 1958 Husnu Kurt DP 1952 Husnu Kurt DP 1950 Ahmet Kurdoglu CHP 1949 Rafet Bayraktar MP 1938 Hacioglu Cevdet Paksoy CHP 1932 Kurdoglu Osman Efendi CHP 1926 A Reisoglu Hilmi Efendi CHP 1920 Cordanzade Mehmet Ali Aga Bagimsiz Idari Yapi Arhavi Hukumet Konagi Arhavi ilcesi merkez ve Ortacalar olmak uzere 2 bucaga ayrilir Merkez bucakta 1 sehir ve 21 koy Ortacalar bucaginda ise 9 koy bulunur Arhavi sehrinde 7 mahalle bulunur Kardes kentlerAnaklia GurcistanKaynakca Il ve ilce yuz olcumleri PDF Harita Genel Mudurlugu 12 Mayis 2016 Erisim tarihi 12 Kasim 2016 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link 9 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Nisan 2014 Arrianus Periplus Ponti Euxini 27 Kasim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Periplus Ponti Euxini Zehiroglu A M MO 8 yuzyil Urartu belgelerinde Kolha 1 Mayis 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Skani Nena Sayi 1 Istanbul 2009 Zehiroglu A M Trabzon Imparatorlugu 3 cilt s 161 162 ISBN 978 6058103207 a b 2004 Rize Tarihi Genclik Kitabevi Trabzon livasi Mufassal Timar Defteri 1486 828 Ozhan Ozturk 20 Aralik 2017 Arhavi Artvin ozhanozturk com 2 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2021 Giorgi Kazbegi Bir Rus Generalinin Gunlukleri Turkiye Gurcistani nda Uc Ay 2019 s 135 140 141 ISBN 9789755537207 Akyuz Latife 2017 Ethnicity Gender and the Border Economy Living in the Turkey Georgia Borderlands Taylor amp Francis s 11 ISBN 9781317140771 6 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Agustos 2021 1316 Maarif Salnamesi 1898 ss 1106 1111 1321 Maarif Salnamesi 1903 ss 600 604 Nisanyan Sevan PDF TESEV s 33 10 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 29 Kasim 2016 a b Devlet Arsivleri Arhavi Kenan Aydin Arhavi Kazasinda Iskan ve Nufus 1583 1681 1682 Hacettepe Universitesi Turkiyat Arastirmalari Dergisi 2021 Bahar 34 s 207 17 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Agustos 2021 Trabzon Vilayeti Salnamesi 1869 1904 Hazirlayan Kudret Emiroglu Ankara 1993 2009 22 cilt 8 cilt s 368 369 ISBN 9789157871117 1935 Genel Nufus Sayimi Istanbul 1937 s 195 PDF 16 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 6 Agustos 2021 1950 Genel Nufus Sayimi Ankara 1954 s 137 PDF 18 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 14 Mart 2022 1955 Genel Nufus Sayimi Ankara 1961 s 143 Arhavi Tarihi 3 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Temmuz 2010 Arsivlenmis kopya 19 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Subat 2022 28 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF 23 Ekim 1955 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1960 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Subat 2021 1965 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1970 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1975 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1980 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1985 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1990 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2000 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2007 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2008 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2009 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2010 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2011 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2012 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 20 Subat 2013 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2013 2013 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 15 Subat 2014 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2014 2014 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 10 Subat 2015 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2015 a b c d e f Merkezi Dagitim Sistemi html Dogrudan bir kaynak olmayip ilgili veriye ulasmak icin sorgulama yapilmalidir Turkiye Istatistik Kurumu Erisim tarihi 13 Nisan 2016 Arhavi Nufusu Artvin nufusu com Erisim tarihi 5 Subat 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Artvin Arhavi Nufusu nufusune com Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link 01 Subat 2019 TUIK verileri 4 Ekim 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Temmuz 2010 Arhavi Muftulugu 5 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Ocak 2016 Arhavi Muftulugu 5 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Ocak 2016 Arhavi Muftulugu 5 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Ocak 2016 Arhavi Ilce Milli Egitim Mudurlugu Arhavi Ilce Milli Egitim Mudurlugu 13 Subat 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Agustos 2012 Turkiye Bankalar Birligi verileri Arhavi Devlet Hastanesinin temeli atildi Artvin Valiligi 3 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Agustos 2012 Batum Havalimani nin Hopa Terminali acildi 9 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ocak 2012 Arhavi ye Ulasim 18 Haziran 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Temmuz 2010 Arhavi Belediyesi 8 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Agustos 2012 Karayollari Genel Mudurlugu 23 Ekim 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Ekim 2008 Climate Arhavi Climate Data org 9 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Eylul 2018 Arhavi Belediyesi 1 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Arhavi deki Mahalleler Muhtarlari ve Telefon Numaralari Arhavi Belediyesi 6 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Agustos 2012 Dis baglantilar Arhavi Kaymakamligi12 Agustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Arhavi Belediyesi21 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wikimedia Commons ta Arhavi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir