Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bosna Hersek Sanatı, tarih öncesinden günümüze Bosna-Hersekliler tarafından yaratılan sanatsal objeleri ifade eder.
Antik miras
Tarih öncesi
Bosna-Hersek, Paleolitik çağın güneydoğu Avrupa'daki en eski anıtına, Hersek'teki Stolac yakınlarındaki Badanj mağarasındaki gravürlere ev sahipliği yapmaktadır. En ünlü gravür, MÖ 14000 - 12000 yıllarına tarihlenen parçalarda korunmuş, "okların saldırısına uğrayan At"'tır.
Neolitik ve bakır kültürlerinin ortaya çıkmaya başladığı dönemde, Akdeniz Pannonia kültürleri karışmaya başladı. Mostar yakınlarındaki Yeşil Mağara, Stolac yakınlarındaki Čairi, Konjic yakınlarındaki Lisičići ve Grude yakınlarındaki Peć Mlinide görüldüğü gibi Hersek, Batı Akdeniz'in etkileyici seramiklerinden oldukça etkilenmiştir.
Bosna nehrinin üst bölgelerinde ve Bosna'nın Kuzeydoğu kısımlarında (Kakan yakınlarındaki Obre I) yerel kültür, Güney'deki Adriyatik kültürlerinden ve Kuzeydoğu'daki Starčević kültüründen etkilenmiştir. Bu kültürün orijinal ifadeleri, Riton adı verilen dört ayaklı seramik kaplardır. Bunlar ayrıca Hırvat kıyısındaki Danilo kültüründe de bulunurlar.
Bu etkiler nedeniyle, Kakan kültürü, bir yaşam gücü kültünü (kuzey İtalya, Dalmaçya ve Epir'den Ege Denizi'ne) takip eden geniş bir Neolitik kabileler çemberinin bir parçası olarak kabul edilir. Saraybosna yakınlarındaki Butmir Kültürü, ince sırlı seramikler ve genellikle spirallerden oluşan çeşitli geometrik süslemelerle ayırt edilir.
MÖ 7. yüzyıldan itibaren bronz yerini demir aldı ve bronzdan sadece mücevher ve sanat eserleri yapılıyordu. Farklı bir sanat formuna sahip etnik bir grup olan İliryalıların bronz kültürü bugün Hırvatistan, Sırbistan, Bosna Hersek'te popülerleşmeye başladı. Kuzeyden gelen Halstat kültürlerinin etkisi altındaki farklı İlirya kabileleri orijinal bölgesel merkezler oluşturdu. 'nin üst vadisindeki Bugojno yakınlarındaki "Pod" antik yerleşim biriminin dikkate değer istisnası dışında, yerleşim yerleri hakkında hiçbir şey bilinmemektedir. Doğu Bosna'da Belotić ve Bela Crkva mezarlıklarında, taş sandıklarda iskeletler ve çömleklerde kremasyonlarla gömme ve yakma törenleri kanıtlanmıştır. Metal aletler burada taş aletlerle yan yana görünür. Kalıntıların çoğu Orta Tunç Çağı'na aittir.
Cenaze törenleri hakkında dikkatli araştırmalar sonucu ölüm ve törrenlerinin kültürlerinde çok önemli bir rolü olduğu görülmüştür. Japodian kabileleri (Bihać çevresinde bulunmuştur) sarı, mavi veya beyaz cam hamurundan ağır, büyük boy kolyeler, büyük bronz fibulalar ve bronz folyolardan spiral bilezikler, diademler ve miğferler üretmişlerdir.
MÖ 4. yüzyılda bölgeye ilk Keltler geldi ve yanlarında çömlek çarkı tekniğini, yeni tip fibulaları ve farklı bronz ve demir kayışları getirdi. Ancak Bosna Hersek sanatına etkileri önemsizdir.
Antik dönem
Güneydeki , bir İlirya kabilesi olan Daors'un Helenistik Dönem etkilerinin ağırlıklı olarak hakimiyetindeydi. O dönem başkentleri, Bosna-Hersek'teki Antik kültürün ana merkezi olan Stolac yakınlarındaki Ošanići'de bulunan 'dur. Romalılar, İliryalıları MÖ 1. yüzyılda, İlirya eyaletlerinin Roma ve Bizans eyaletlerine dönüşmesiyle birlikte bastırdılar.
Romalılar Bosna Hersek'te kabartmalarla süslenmiş birkaç küçük tapınak inşa ettiler. MS 184 yılından itibaren Posušje yakınlarındaki Gradac'daki basamaklı tapınak kompleksi, yakın zamanda ölen imparator Marcus Aurelius'a adanmış mermer tapınağa sahipti. Bosna-Hersek'teki Geç Roma sanatı, en baskın olarak Jajce yakınlarındaki Šipovo'daki Mausoleum ve Čapljina yakınlarındaki Villa Mogorjelo gibi villalar, Hristiyan mozoleleri, bazilikalar ve oratoryumların yapımı ve ayrıca heykellerle ifade edilir.
Bosna Hersek'te Ortaçağ sanatı
Bosna ve Hersek'te Romanesk sanat etkisi, Hırvatistan'dan gelmiş, hiçbir zaman tam olarak kabul edilmemiş ve bu nedenle ondan sadece bazı unsurları adapte edilmiştir.
14. yüzyılda Gotik sanatın etkileri, vaaz verme törenleri ve şövalye kültürü ile temsil edilir. Bosna kültüründe din ve asalet ana kalıcı etkenlerdi.
Bosna Krallığının ilk zamanlarından itibaren soylular, anıtsal mezar taşları (stećak) ile işaretlenmiş mezarların bulunduğu yolların yakınında büyük nekropollere gömüldü. Bir "Stećak" bazen figüratiften sembole, bazen de Bosna Kiril alfabesiyle yazılmış yazılara kadar her türlü motifi gösteren kabartmalarla kazınmıştı. Bunlar, Bosna Kilisesi ile güçlü bir şekilde bağlantılıdır ve motiflerin çoğu, belirli inanç sisteminden türetilmiştir. Ancak bazılarında aynı zamanda Batı sanat akımları Romanesk (haçlar, yarım daire kemerli kemerler, yarım ay vb.) ve Gotik (keskin kemerler, şövalye binicileri, kalkanlar, kılıçlar, zambaklar vb.) etkileri görülmektedir.
Orta Çağ Bosna'sından tezhip edilmiş el yazmalarının en sıra dışı iki örneğinden biri, Zagreb’deki "Hval’ın misyoneri"dir. Bu birçok minyatürle cömertçe dekore edilmiş bir el yazmasıdır. Diğeri Bosnalı dük ve Dalmaçya hükümdarı olan Hrvoje Vukčić Hrvatinić'in ayin kitabı "Misal Hrvoja Vukčića Hrvatinića"dır. Bugün İstanbul'da Topkapı Sarayı'nda korunmakta ve şövalye kültürünün birçok detayı ile rengarenk boyanmıştır. Her ikisi de Split, Hırvatistan'da yapılmıştır.
Bosna Hersek'te Osmanlı sanatı
16. yüzyılda, tüm Bosna Osmanlı yönetimindeydi; bu sebeple Rönesansın Batı etkisi ve daha sonra bölgedeki barok sanatının etkileri azaldı. Bazı Batı sanat eserlerinin kaldığı ender yerler arasında Visoko, Kreševo, Fojnica ve Kraljeva Sutjeska'daki Fransisken manastırları sayılır.
Ancak Osmanlı dönemi, 19. yüzyıla kadar gelişen Bosna-Hersek sanatında yeni bir dönem açmıştır. O zamanlar Bosna-Hersek'de üç sabit sanat geleneği bir arada yaşıyordu: Katolik-Batı, Ortodoks-Bizans ve egemen Osmanlı-İslam geleneği.
Osmanlılar, İslam ve Bizans etkileriyle zenginleştirilmiş Bosna-Hersek'i fethettiklerinde hızla kentsel şehirler geliştirdiler. Örneğin 16. yüzyılda Foča'da Osmanlılar 17 cami, 29 umumi çeşme, 6 hamam ve 13 kervansaray (han) inşa ettiler. Saraybosna, en önemli binaların ana bir cadde olan bir čaršija (Farsça chahar-su dört tarafı anlamına gelir) etrafında düzenlendiği, kentsel olmayan bir açık şehir örneğidir. Saraybosna'nın büyük Başçarşı'sı 15. yüzyıldan 50 farklı el sanatının sergilendiği mağazalarıyla ünlüdür.
Fars tarzında Hüsn-i hat ile dekore edilmiş İslami el yazmaları ve birçoğu bugüne kadar Bosna kütüphanelerinde kalmıştır. 16. yüzyılda İspanya'dan sürülen Yahudiler, yerleşmelerine izin verilen Saraybosna'ya geldiler. Bosna kültürü üzerindeki önemli etkilerinin yanı sıra, şu anda Saraybosna müzesinde bulunan 14. yüzyıldan kalma adlı lüks bir şekilde dekore edilmiş bir el yazmasını beraberlerinde getirdiler.
Köprü, sadece bir mimarın gerektirdiği büyük beceri nedeniyle değil, sembolik anlamı nedeniyle de Cennet ve Dünya arasında bir aracı olması nedeniyle İslam sanatının önemli bir parçasıdır. En ünlü örneklerinden biri, İstanbullu ünlü mimar Mimar Sinan'ın öğrencisi olan Mimar Hayreddin tarafından yaptırılan Mostar'daki Mostar Köprüsü'dür.
Bosna İslam mimarisinde, taş dini binalar, kamu binaları ve tahkimatlar için ayrılmışken, özel evler ahşaptan ve ćerpić'ten (kerpiç) inşa edildi. Genellikle üst katların konsol konstrüksiyonları ile bu evler daha fazla açık alan ve geniş pencerelere izin verdi. 17. yüzyılın ortalarında Osmanlı'nın gücü azalmaya başladığında, İslam sanatının Bosna Hersek'teki etkisi de azaldı.
Avusturya-Macaristan döneminde sanat
Bosna, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir parçası olduktan sonra, bölgenin sanat ortamı, şehirler modernleşip yapı olarak değişmesi gibi yoğun bir faaliyete tanık oldu. Bölgenin mimarisi, klasisizm, , neo-barok ve hatta ve neo-gotik gibi sözde eklektik tarzların hakimiyetindeydi. Benzersiz bir sözde stil, Güney İspanya ve Mısır'da bulunan Mağribi mimarisine dayanan “eklektik oryantal” stildir (“Sahte-Mağribi stili” olarak da anılır). Saraybosna'da (Milli Kütüphane ve Belediye Binası), Mostar Gymnasium'da ve Travnik'te (Huzurevi) görülebileceği gibi, bu stil o zamanki Bosna şehirlerinin kentsel ortamıyla belirgin bir tezat oluşturuyordu.
İlk Bosnalı sanatçılar, "Prosvjeta" ve "" gibi kültür topluluklarının bursları sayesinde Viyana, Münih, Prag, Krakow, Budapeşte ve Paris'teki büyük Avrupa akademilerinde eğitim gördüler. Atanasije Popović, Lazar Drljača, Gabrijel Jurkić, Branko Radulović, Petar Šain vb. gibi sanatçılar, akademizmden, izlenimcilik, art nouveau ve noktacılığın hafif dokunuşlarıyla etkilenirler. 1917'deki "Büyük Bosnalı Sanatçılar Sergisi"'nden sonra, yerel doğumlu sanatçılar öne çıktı. Bu dönemde Bosna-Hersek'e giren modern tarzlar dışavurumculuk ve Paul Cézannes-izm'dir.
Yugoslavya Krallığında Sanat
Birinci Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonra, SHS'den (Sırplar, Hırvatlar ve Slovenler) sanatçılar topluluğu oluşturuldu ve 'in "Blažuj kolonisi" gibi çok sayıda sergi ve sanatsal toplantılar düzenlendi. Her ikisi de soyut eğilimlere sahip ve katılımcı oldu ve ise renkli manzara eserlerine yoğunlaştı.
Bununla birlikte, Bosna-Hersek'teki sanat üretimi ciddi şekilde kısıtlanmıştı ve birçok sanatçı ülkeyi terk ederken, birçok sanatçının Zagreb ve Belgrad'daki çalışmalarından Bosna-Hersek'e asla geri dönmemesine neden oldu. İlk yenileme, Roman Petrović ve çevresinin “Dörtlü Grup” ve “meşgul sanatı” olan “Sokağın Çocukları” ile oldu. Mijić ve Đoko Mazalić, doğanın kentsel estetiğine güçlü bir şekilde odaklanan "Krug" (The Circle) adlı bir sanat derneği kurdu. , Picasso ve Chagall'ın izlerini taşıyan, renkli ifadenin temsili bir sanat eseri olan "'37'de İspanya" adlı eserini çizdi.
1930'larda mimarlar işlevselcilik, insani mimari ve Bauhaus fikirlerinden etkilenmişlerdi. Bu binalar, gereksiz plastik süslemeler olmadan, basit bir pencere ritmi ve modern yapılarla işlev, içerik ve biçimi birleştiriyordu.
Sosyalist Federal Yugoslavya Cumhuriyeti'nde Sanat
II. Dünya Savaşı'nın hemen ardından, Komünist Yugoslavya kuruldu ve bu, sanatçıların "devrim" ve "savaş" temaları üzerinden yeni bir ifade bulmasına izin verdi. Bunun önde gelen temsilcileri İsmet Mujezinović ve Branko Šotra'dır. Mimarlık da Sosyalist mimarinin doğrudan etkisi altındaydı, ancak orijinal eserlerin anıtsallığına asla ulaşamadı.
1950'lerde sanat, endüstriyel ve ekonomik güdülere dayalı olarak yavaş yavaş daha soyut bir bakış açısına dönüştü. Bunu ilk yapan, klasik modellemeyi demir kaynağı ile değiştiren heykeltıraş "Mirko Ostoja" oldu. Genç mimarlar profesör Juraj Neidhardt'ın etrafında toplandı ve modern mimariyi Bosna-Hersek geleneği ve çevresiyle birleştirmeye çalışıyorlardı. Bunun sonucu yapılar, 1970 yılında A. Paljaga tarafından yapılan The Mostar Mall, "Razvitak" veya 1976'da R. Jadrić, Dž. Karić and N. Kurto tarafından yapılan Jajce Mall gibi binalar oldu. 1960'larda birçok mimar geleneksel sınırları terk ederek, işlevsellik açısından önemli binalar tasarlamaya başladı.
1970'lerde Dževad Hozo'nun grafik çalışmalarında ve Mehmed Zaimović, Seid Hasanefendić ve Mersad Berber'in resimlerinde eski Bosna kültürü ve geleneğinden ilham alan bir sanat ifadesi ortaya çıktı. Bunun tam tersine, Ismar Mujezinović'in kentsel ifadesi daha çok modern film montajı ve foto-optik ile ilgilidir. Braco Dimitrijević ise ağırlıklı olarak Bosna-Hersek dışında çalışan bir kavramsal sanatçıydı.
1980'lerde mimarinin bir örneği, 1983'te inşa edilen Holiday Inn Oteli ve 1986'da Saraybosna'da inşa edilen, tarafından tasarlanan “Unis” İkiz Kuleleridir.
Bosna Savaşı'ndan sonra sanat
Savaşta hasar gören veya tahrip olan başta Mostar'daki Mostar Köprüsü ve diğer birçok kültürel ve tarihi yapı yenilenerek Bosna Hersek'te kültürel koruma devam ettirildi.
Bosna Savaşı'nı izleyen yıllarda Saraybosna'da ticari inşaatta patlama yaşandı. Saraybosna, güneydoğu Avrupa'da en çok yapılaşmaya sahip şehirlerden biri oldu. Unis İkiz Kuleleri tamamen yenilenerek, Eski Oslobodjenje Kuleleri'nin bulunduğu yerde "Avaz Kuleleri" inşa edildi. Bosnalı Bosmal Şirketi, Hrasno yerleşim bölgesinde, her biri 120 metre olan Balkanlar'daki en yüksek ikiz kuleleri içeren "Bosmal Şehir Merkezi"ni inşa etti.
Saraybosna Marijin Dvor'da bulunan ve Bosna Hersek'in en popüler gazete şirketi Avaz'ın yeni genel merkezi olan Avaz Twist Tower, Bosna Hersek'in en yüksek kulesidir.
Kaynakça
- ^ Ivan Lovrenović 2001. Bosnia: a cultural history. New York. New York University Press. syf. 13
- ^ W. Radymský / M. Hoernes, Die neolithische Station von Butmir bei Sarajevo in Bosnien. Ausgrabungen im Jahre 1893 (Wien 1895).
- ^ Z. Kujundzič-Vejzagič / J. Müller / K. Rassmann / T. Schüler, Okolište – Grabung und Geomagnetik eines zentralbosnischen Tells aus der ersten Hälfte des 5. vorchristlichen Jahrtausends. In: B. Hänsel (Hrsg.), Parerga Praehistorica: Jubiläumsschrift zur Prähistorischen Archäologie. 15 Jahre UPA. Universitätsforsch. Prähist. Arch. 100 (Bonn 2004) 69–81.
- ^ Ancient monuments - National archeological museum in Sarajevo 6 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2021.
Kaynakça
- Malcolm, Noel (1994). BOSNIA A Short History. New York University Press. .
- Riedlmayer, Andras (1993). Bosna-Hersek'in Kısa Tarihi. The Bosnian Manuscript Ingathering Project.
- Umjetničko Blago Bosne i Hercegovine, several authors, Svjetlost, Saraybosna, 1987.
Dış bağlantılar
- Bosnian National Monument - Muslibegovica House 24 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Gabrijel Jurkic 17 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Sarajevo Culture Bureau- a website on contemporary art in Bosnia & Herzegovina
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bosna Hersek Sanati tarih oncesinden gunumuze Bosna Hersekliler tarafindan yaratilan sanatsal objeleri ifade eder Antik mirasTarih oncesi Stolac yakinlarindaki Badanj magarasinda oklarla saldirilan at yak MO 14000 Bosna Hersek Paleolitik cagin guneydogu Avrupa daki en eski anitina Hersek teki Stolac yakinlarindaki Badanj magarasindaki gravurlere ev sahipligi yapmaktadir En unlu gravur MO 14000 12000 yillarina tarihlenen parcalarda korunmus oklarin saldirisina ugrayan At tir Neolitik ve bakir kulturlerinin ortaya cikmaya basladigi donemde Akdeniz Pannonia kulturleri karismaya basladi Mostar yakinlarindaki Yesil Magara Stolac yakinlarindaki Cairi Konjic yakinlarindaki Lisicici ve Grude yakinlarindaki Pec Mlinide goruldugu gibi Hersek Bati Akdeniz in etkileyici seramiklerinden oldukca etkilenmistir Bosna nehrinin ust bolgelerinde ve Bosna nin Kuzeydogu kisimlarinda Kakan yakinlarindaki Obre I yerel kultur Guney deki Adriyatik kulturlerinden ve Kuzeydogu daki Starcevic kulturunden etkilenmistir Bu kulturun orijinal ifadeleri Riton adi verilen dort ayakli seramik kaplardir Bunlar ayrica Hirvat kiyisindaki Danilo kulturunde de bulunurlar Stolac yakinlarindaki kentinin anitsal surlari MO 4 yuzyil Bu etkiler nedeniyle Kakan kulturu bir yasam gucu kultunu kuzey Italya Dalmacya ve Epir den Ege Denizi ne takip eden genis bir Neolitik kabileler cemberinin bir parcasi olarak kabul edilir Saraybosna yakinlarindaki Butmir Kulturu ince sirli seramikler ve genellikle spirallerden olusan cesitli geometrik suslemelerle ayirt edilir MO 7 yuzyildan itibaren bronz yerini demir aldi ve bronzdan sadece mucevher ve sanat eserleri yapiliyordu Farkli bir sanat formuna sahip etnik bir grup olan Iliryalilarin bronz kulturu bugun Hirvatistan Sirbistan Bosna Hersek te populerlesmeye basladi Kuzeyden gelen Halstat kulturlerinin etkisi altindaki farkli Ilirya kabileleri orijinal bolgesel merkezler olusturdu nin ust vadisindeki Bugojno yakinlarindaki Pod antik yerlesim biriminin dikkate deger istisnasi disinda yerlesim yerleri hakkinda hicbir sey bilinmemektedir Dogu Bosna da Belotic ve Bela Crkva mezarliklarinda tas sandiklarda iskeletler ve comleklerde kremasyonlarla gomme ve yakma torenleri kanitlanmistir Metal aletler burada tas aletlerle yan yana gorunur Kalintilarin cogu Orta Tunc Cagi na aittir Cenaze torenleri hakkinda dikkatli arastirmalar sonucu olum ve torrenlerinin kulturlerinde cok onemli bir rolu oldugu gorulmustur Japodian kabileleri Bihac cevresinde bulunmustur sari mavi veya beyaz cam hamurundan agir buyuk boy kolyeler buyuk bronz fibulalar ve bronz folyolardan spiral bilezikler diademler ve migferler uretmislerdir MO 4 yuzyilda bolgeye ilk Keltler geldi ve yanlarinda comlek carki teknigini yeni tip fibulalari ve farkli bronz ve demir kayislari getirdi Ancak Bosna Hersek sanatina etkileri onemsizdir Antik donem Hersek teki Busko Blato golunde bulunan 7 yuzyildan kalma gumus fibula haci Grude yakininda Drinovciden tas vaftizhane 4 yuzyil Guneydeki bir Ilirya kabilesi olan Daors un Helenistik Donem etkilerinin agirlikli olarak hakimiyetindeydi O donem baskentleri Bosna Hersek teki Antik kulturun ana merkezi olan Stolac yakinlarindaki Osanici de bulunan dur Romalilar Iliryalilari MO 1 yuzyilda Ilirya eyaletlerinin Roma ve Bizans eyaletlerine donusmesiyle birlikte bastirdilar Romalilar Bosna Hersek te kabartmalarla suslenmis birkac kucuk tapinak insa ettiler MS 184 yilindan itibaren Posusje yakinlarindaki Gradac daki basamakli tapinak kompleksi yakin zamanda olen imparator Marcus Aurelius a adanmis mermer tapinaga sahipti Bosna Hersek teki Gec Roma sanati en baskin olarak Jajce yakinlarindaki Sipovo daki Mausoleum ve Capljina yakinlarindaki Villa Mogorjelo gibi villalar Hristiyan mozoleleri bazilikalar ve oratoryumlarin yapimi ve ayrica heykellerle ifade edilir Bosna Hersek te Ortacag sanati Split 1404 ten aydinlatma Bosna ve Hersek te Romanesk sanat etkisi Hirvatistan dan gelmis hicbir zaman tam olarak kabul edilmemis ve bu nedenle ondan sadece bazi unsurlari adapte edilmistir 14 yuzyilda Gotik sanatin etkileri vaaz verme torenleri ve sovalye kulturu ile temsil edilir Bosna kulturunde din ve asalet ana kalici etkenlerdi Bosna Kralliginin ilk zamanlarindan itibaren soylular anitsal mezar taslari stecak ile isaretlenmis mezarlarin bulundugu yollarin yakininda buyuk nekropollere gomuldu Bir Stecak bazen figuratiften sembole bazen de Bosna Kiril alfabesiyle yazilmis yazilara kadar her turlu motifi gosteren kabartmalarla kazinmisti Bunlar Bosna Kilisesi ile guclu bir sekilde baglantilidir ve motiflerin cogu belirli inanc sisteminden turetilmistir Ancak bazilarinda ayni zamanda Bati sanat akimlari Romanesk haclar yarim daire kemerli kemerler yarim ay vb ve Gotik keskin kemerler sovalye binicileri kalkanlar kiliclar zambaklar vb etkileri gorulmektedir Orta Cag Bosna sindan tezhip edilmis el yazmalarinin en sira disi iki orneginden biri Zagreb deki Hval in misyoneri dir Bu bircok minyaturle comertce dekore edilmis bir el yazmasidir Digeri Bosnali duk ve Dalmacya hukumdari olan Hrvoje Vukcic Hrvatinic in ayin kitabi Misal Hrvoja Vukcica Hrvatinica dir Bugun Istanbul da Topkapi Sarayi nda korunmakta ve sovalye kulturunun bircok detayi ile rengarenk boyanmistir Her ikisi de Split Hirvatistan da yapilmistir Bosna Hersek te Osmanli sanati16 yuzyilda tum Bosna Osmanli yonetimindeydi bu sebeple Ronesansin Bati etkisi ve daha sonra bolgedeki barok sanatinin etkileri azaldi Bazi Bati sanat eserlerinin kaldigi ender yerler arasinda Visoko Kresevo Fojnica ve Kraljeva Sutjeska daki Fransisken manastirlari sayilir Ancak Osmanli donemi 19 yuzyila kadar gelisen Bosna Hersek sanatinda yeni bir donem acmistir O zamanlar Bosna Hersek de uc sabit sanat gelenegi bir arada yasiyordu Katolik Bati Ortodoks Bizans ve egemen Osmanli Islam gelenegi Mostar Koprusu Mostar 1557 UNESCO Dunya Mirasi Osmanlilar Islam ve Bizans etkileriyle zenginlestirilmis Bosna Hersek i fethettiklerinde hizla kentsel sehirler gelistirdiler Ornegin 16 yuzyilda Foca da Osmanlilar 17 cami 29 umumi cesme 6 hamam ve 13 kervansaray han insa ettiler Saraybosna en onemli binalarin ana bir cadde olan bir carsija Farsca chahar su dort tarafi anlamina gelir etrafinda duzenlendigi kentsel olmayan bir acik sehir ornegidir Saraybosna nin buyuk Bascarsi si 15 yuzyildan 50 farkli el sanatinin sergilendigi magazalariyla unludur Fars tarzinda Husn i hat ile dekore edilmis Islami el yazmalari ve bircogu bugune kadar Bosna kutuphanelerinde kalmistir 16 yuzyilda Ispanya dan surulen Yahudiler yerlesmelerine izin verilen Saraybosna ya geldiler Bosna kulturu uzerindeki onemli etkilerinin yani sira su anda Saraybosna muzesinde bulunan 14 yuzyildan kalma adli luks bir sekilde dekore edilmis bir el yazmasini beraberlerinde getirdiler Kopru sadece bir mimarin gerektirdigi buyuk beceri nedeniyle degil sembolik anlami nedeniyle de Cennet ve Dunya arasinda bir araci olmasi nedeniyle Islam sanatinin onemli bir parcasidir En unlu orneklerinden biri Istanbullu unlu mimar Mimar Sinan in ogrencisi olan Mimar Hayreddin tarafindan yaptirilan Mostar daki Mostar Koprusu dur Bosna Islam mimarisinde tas dini binalar kamu binalari ve tahkimatlar icin ayrilmisken ozel evler ahsaptan ve cerpic ten kerpic insa edildi Genellikle ust katlarin konsol konstruksiyonlari ile bu evler daha fazla acik alan ve genis pencerelere izin verdi 17 yuzyilin ortalarinda Osmanli nin gucu azalmaya basladiginda Islam sanatinin Bosna Hersek teki etkisi de azaldi Avusturya Macaristan doneminde sanatSaraybosna daki Ulusal KutuphaneSaraybosna Sanat Akademisi Miljacka kiyisinda Bosna Avusturya Macaristan Imparatorlugu nun bir parcasi olduktan sonra bolgenin sanat ortami sehirler modernlesip yapi olarak degismesi gibi yogun bir faaliyete tanik oldu Bolgenin mimarisi klasisizm neo barok ve hatta ve neo gotik gibi sozde eklektik tarzlarin hakimiyetindeydi Benzersiz bir sozde stil Guney Ispanya ve Misir da bulunan Magribi mimarisine dayanan eklektik oryantal stildir Sahte Magribi stili olarak da anilir Saraybosna da Milli Kutuphane ve Belediye Binasi Mostar Gymnasium da ve Travnik te Huzurevi gorulebilecegi gibi bu stil o zamanki Bosna sehirlerinin kentsel ortamiyla belirgin bir tezat olusturuyordu Ilk Bosnali sanatcilar Prosvjeta ve gibi kultur topluluklarinin burslari sayesinde Viyana Munih Prag Krakow Budapeste ve Paris teki buyuk Avrupa akademilerinde egitim gorduler Atanasije Popovic Lazar Drljaca Gabrijel Jurkic Branko Radulovic Petar Sain vb gibi sanatcilar akademizmden izlenimcilik art nouveau ve noktaciligin hafif dokunuslariyla etkilenirler 1917 deki Buyuk Bosnali Sanatcilar Sergisi nden sonra yerel dogumlu sanatcilar one cikti Bu donemde Bosna Hersek e giren modern tarzlar disavurumculuk ve Paul Cezannes izm dir Yugoslavya Kralliginda SanatBirinci Dunya Savasi nin sona ermesinden sonra SHS den Sirplar Hirvatlar ve Slovenler sanatcilar toplulugu olusturuldu ve in Blazuj kolonisi gibi cok sayida sergi ve sanatsal toplantilar duzenlendi Her ikisi de soyut egilimlere sahip ve katilimci oldu ve ise renkli manzara eserlerine yogunlasti Bununla birlikte Bosna Hersek teki sanat uretimi ciddi sekilde kisitlanmisti ve bircok sanatci ulkeyi terk ederken bircok sanatcinin Zagreb ve Belgrad daki calismalarindan Bosna Hersek e asla geri donmemesine neden oldu Ilk yenileme Roman Petrovic ve cevresinin Dortlu Grup ve mesgul sanati olan Sokagin Cocuklari ile oldu Mijic ve Đoko Mazalic doganin kentsel estetigine guclu bir sekilde odaklanan Krug The Circle adli bir sanat dernegi kurdu Picasso ve Chagall in izlerini tasiyan renkli ifadenin temsili bir sanat eseri olan 37 de Ispanya adli eserini cizdi 1930 larda mimarlar islevselcilik insani mimari ve Bauhaus fikirlerinden etkilenmislerdi Bu binalar gereksiz plastik suslemeler olmadan basit bir pencere ritmi ve modern yapilarla islev icerik ve bicimi birlestiriyordu Sosyalist Federal Yugoslavya Cumhuriyeti nde SanatII Dunya Savasi nin hemen ardindan Komunist Yugoslavya kuruldu ve bu sanatcilarin devrim ve savas temalari uzerinden yeni bir ifade bulmasina izin verdi Bunun onde gelen temsilcileri Ismet Mujezinovic ve Branko Sotra dir Mimarlik da Sosyalist mimarinin dogrudan etkisi altindaydi ancak orijinal eserlerin anitsalligina asla ulasamadi 1950 lerde sanat endustriyel ve ekonomik gudulere dayali olarak yavas yavas daha soyut bir bakis acisina donustu Bunu ilk yapan klasik modellemeyi demir kaynagi ile degistiren heykeltiras Mirko Ostoja oldu Genc mimarlar profesor Juraj Neidhardt in etrafinda toplandi ve modern mimariyi Bosna Hersek gelenegi ve cevresiyle birlestirmeye calisiyorlardi Bunun sonucu yapilar 1970 yilinda A Paljaga tarafindan yapilan The Mostar Mall Razvitak veya 1976 da R Jadric Dz Karic and N Kurto tarafindan yapilan Jajce Mall gibi binalar oldu 1960 larda bircok mimar geleneksel sinirlari terk ederek islevsellik acisindan onemli binalar tasarlamaya basladi 1970 lerde Dzevad Hozo nun grafik calismalarinda ve Mehmed Zaimovic Seid Hasanefendic ve Mersad Berber in resimlerinde eski Bosna kulturu ve geleneginden ilham alan bir sanat ifadesi ortaya cikti Bunun tam tersine Ismar Mujezinovic in kentsel ifadesi daha cok modern film montaji ve foto optik ile ilgilidir Braco Dimitrijevic ise agirlikli olarak Bosna Hersek disinda calisan bir kavramsal sanatciydi 1980 lerde mimarinin bir ornegi 1983 te insa edilen Holiday Inn Oteli ve 1986 da Saraybosna da insa edilen tarafindan tasarlanan Unis Ikiz Kuleleridir Bosna Savasi ndan sonra sanatSavasta hasar goren veya tahrip olan basta Mostar daki Mostar Koprusu ve diger bircok kulturel ve tarihi yapi yenilenerek Bosna Hersek te kulturel koruma devam ettirildi Bosna Savasi ni izleyen yillarda Saraybosna da ticari insaatta patlama yasandi Saraybosna guneydogu Avrupa da en cok yapilasmaya sahip sehirlerden biri oldu Unis Ikiz Kuleleri tamamen yenilenerek Eski Oslobodjenje Kuleleri nin bulundugu yerde Avaz Kuleleri insa edildi Bosnali Bosmal Sirketi Hrasno yerlesim bolgesinde her biri 120 metre olan Balkanlar daki en yuksek ikiz kuleleri iceren Bosmal Sehir Merkezi ni insa etti Saraybosna Marijin Dvor da bulunan ve Bosna Hersek in en populer gazete sirketi Avaz in yeni genel merkezi olan Avaz Twist Tower Bosna Hersek in en yuksek kulesidir Kaynakca Ivan Lovrenovic 2001 Bosnia a cultural history New York New York University Press syf 13 W Radymsky M Hoernes Die neolithische Station von Butmir bei Sarajevo in Bosnien Ausgrabungen im Jahre 1893 Wien 1895 Z Kujundzic Vejzagic J Muller K Rassmann T Schuler Okoliste Grabung und Geomagnetik eines zentralbosnischen Tells aus der ersten Halfte des 5 vorchristlichen Jahrtausends In B Hansel Hrsg Parerga Praehistorica Jubilaumsschrift zur Prahistorischen Archaologie 15 Jahre UPA Universitatsforsch Prahist Arch 100 Bonn 2004 69 81 Ancient monuments National archeological museum in Sarajevo 6 Mayis 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Arsivlenmis kopya 27 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Nisan 2021 KaynakcaMalcolm Noel 1994 BOSNIA A Short History New York University Press 0 8147 5520 8 Riedlmayer Andras 1993 Bosna Hersek in Kisa Tarihi The Bosnian Manuscript Ingathering Project Umjetnicko Blago Bosne i Hercegovine several authors Svjetlost Saraybosna 1987 Dis baglantilarBosnian National Monument Muslibegovica House 24 Subat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Gabrijel Jurkic 17 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Sarajevo Culture Bureau a website on contemporary art in Bosnia amp Herzegovina