Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Evren ve dünyaya ait kronoloji (andizin) çalışmasıdır, çağlara ait tablolar için Çağ sayfasına bakılması gerekmektedir.
Kozmolojik dönemler
- 13,5 milyar yıl önce Büyük patlama ile maddenin evriminin başlaması : Big Bang::Büyük patlamadan 10-35 saniye sonra atom altı parçacıkları ; Kuarkların oluşması
- Büyük patlamadan 1 saniye sonra Gama ışınları
- Büyük patlamadan 3 dakika sonra genişleyen evrenin yarıçapı 40 ışık yılı noktaya ulaşması
- Büyük patlamadan 100 bin yıl sonra maddenin görünmesi
- Büyük patlamadan 3 milyon yıl sonra ilk elementler Helyum ve Hidrojen’in ortaya çıkması: 5 milyar yıl önce, Güneş’in oluşması
Kambriyen öncesi devir (4.570 myö – 542 myö)
Hadean (4.570 myö – 4.000 myö)
- 4,5 milyar, Dünya’nın oluşması
Arkeyan (4000 myö – 2500 myö)
- 4 milyar, Ay’ın oluşması
- 3,5 milyar Canlılığa geçiş ve tek hücreliler
- 3,465 milyar, Cyanobacteria benzeri canlılar
- 3 milyar, prokaryotlar (çekirdeksiz tek hücreliler)
Proterozoik (2500 – 542 myö)
- 2 milyar, ökaryotlar (çekirdekli tek hücreliler)
- 1,5 milyar, 600 milyon, bakteriler – deniz yosunları – mantarlar –
- 1,2 milyar, eşeyli üreme
- 700 milyon hayvanlar ve bitkiler farklılaşıyor
Fanerozoik Devir (542 myö – günümüz)
Paleozoik devir (542 – 251 myö)
Kambriyen (542 – 488.3 myö)
- 600-530 milyon, omurgasız deniz canlıları
- 530 milyon, omurgalı deniz canlıları, yaşamın karalara geçmeye başlaması
- 500-400 milyon, kabuklular, midyegiller, deniz yosunları, su otları
Ordovisyen (488.3 – 443.7 myö)
- 445 milyon, ilk gerçek çeneliler
- 430 milyon, ilk çok bacaklılar
Silüryen (443.7 – 419 myö)
- İlk kemikli ve kıkırdaklı balıklar
Devoniyen (419 – 359.2 myö)
- 419 milyon, ilk et yüzgeçliler
- 400 milyon, ilk dört üyeli benzeri et yüzgeçliler (tetrapodomorflar)
- 360 milyon, ilk dört üyeliler, ilk böcekler
Karbonifer (359.2 – 299 myö)
- 359-323 milyon, Missisippiyen dönemi, karaların genişlemesi, ilkel kafadan bacaklılar, kanatlı böcekler, sürüngenler, memeli benzeri sürüngenler
- 323-299 milyon, Pennysylvanian dönemi, sıcak iklim, bataklıklar, iri sürüngenler, Böcekler
Permiyen (299 – 251 myö)
- 299 milyon, Pelikozorlar
- 275 milyon, ilk terapsidler
- 260 milyon, ilk sinodontlar
Mezozoik devir (251 – 65.5 myö) (orta evrim düzeyinde canlılık)
Trias (251 – 199.6 myö)
- 240 milyon, ilk dinozorlar
- Triyas dönemi, volkan etkinlikleri, deniz sürüngenleri (ihtiyozorlar, plesiyozorlar), teruzorlar
- 225 milyon, eski (arkaik) (yumurtlayan) memeliler (mammaliamorpha)
- 200 milyon, Triyas-Jura yok oluşu
Jura (199.6 – 145.5 myö)
- Dinozorların çeşitlenmesi
- 160 milyon, ilk doğuran memeliler
- 150 milyon, ilk kuşlar
- 145 milyon, Jura-Kretase yok oluşu
Kretase (145.5 – 65.5 myö)
- Çiçekli bitkiler, günümüz böcekleri
- 66 milyon, Kretase-Tersiyer yok oluşu (kuş olmayan dinozorların, teruzorların, plesiyozorların ve bazı ilkel memeli gruplarının soyunun tükenmesi), plasentalı ve keseli memeliler
Cenozozik devir (65.5 – 0 myö) (son jeolojik dönem)
Paleojen (65,5 – 23,03 myö)
- 66-55 milyon, Paleosen dönemi, günümüz memeli takımlarının en eski üyeleri, ilk primatlar, mesonychianlar, condylarthlar
- 55-33 milyon, Eosen dönemi, ilk atgiller, devegiller, gergedanlar, prosimiyenler, arkaik balinalar, ilk maymunlar (antropoidler), entelodontlar
- 33-23, Oligosen dönemi, ilk kedigiller, ilk insansılar, Yeni Dünya maymunları, modern balinalar, boynuzlugiller, geyikgiller,
Neojen (23.03 – 2,588 myö)
- 23-5.3 milyon, Miyosen çağı, su aygırları, Zürafagiller, hominidler
- 13 milyon, Pongineler (Orangutan soy ağacının ayrılması)
- 7-10 milyon, hominineler (Goril, Şempanze ve insan soy ağacının ayrılması)
- 5.3-2.5 milyon, Pliyosen çağı, dağların yükselmesi, iklimin soğuması, kılıç dişli kaplanlar, mamutlar,
- 5 milyon, insansıların dikilmesi (homininanlar) (ayağa kalkması): 4-3 milyon, Australopithecus
- 3 milyon, insan cinsi (homo) ve onun ilk türü (homo habilis)
Kültürel evrimin organik evrim önüne geçmesi
Kuvaterner (2,588 – 0 myö) - Paleolitik Kültür Evresi başlangıcı (Eski Taş Çağı)
- 2,5 milyon, kültürel evrimin organik evrim önüne geçmesi,
- 2,5 – 2 milyon, yetenekli insan (homo habilis), taş aletler
- 2 milyon, Kuaterner dönemi, Pleyistozen çağı (10 bin yıl öncesine kadar) dik insan (homo erectus), buzulların yayılması
- 500 bin, Ateş kullanımı
- 200 bin, Çağdaş tipte düşünen insan (modern homo sapiens) (bugün var olan ırklar), din: 31-13 bin, Sanat: 14 bin, Hayvanların evcilleştirilmesi
Mezolitik Kültür Evresi başlangıcı (Orta Taş Çağı)
- Avrupa'da Mezolitik, Ön Asya'da Protoneolitik
- Holosene jeolojik çağının başlangıcı (11,4 bin yıl önce - günümüz)
- – Holocene çağı, Asalaklıktan üreticiliğe geçiş
Neolitik Kültür Evresi başlangıcı (Cilalı Taş Çağı) (Yeni Taş Çağı)
- – Tarım, yerleşik hayat
- – Çömlekçilik
- – Dokumacılık, keten, sal, orak, Öküzün evcilleştirilmesi
- – Sulama, terazi
- – Bakır, güneş saati, Pakistan'da İndus Uygarlığı
İlk Çağ
Tunç Çağı (MÖ 3300–1200)
- MÖ 3600 – Bronz kullanımı
- MÖ 3500 – Sümerlerde Tekerlekli arabalar-yazı-saban, Mısır’da Nehir kayıkları
- – Eşitlikçi ilkel topluluktan katmanlı uygar topluma geçiş (Uluslar), Mum kullanımı
- MÖ 2800 – Takvim
- MÖ 2650 – Taş anıtlar
- MÖ 2500 – Edebiyat (Homeros’un İlyada ve Odysseia), Cam
- MÖ 2340 – İmparatorluklar
- – At’ın evcilleşmesi, Fenike şehir devletleri
- MÖ 19. yüzyıl
- MÖ 18. yüzyıl – Matematik ve Gökbilim ,Fermantasyon
- MÖ 17. yüzyıl – Hammurabi Kanunları
- MÖ 16. yüzyıl
- MÖ 15. yüzyıl – Tıp, Ebers Papirüsü, Alfabe
- MÖ 14. yüzyıl
- MÖ 13. yüzyıl – Tektanrıcılık
- MÖ 12. yüzyıl – Boyalar
Demir Çağı (MÖ 1190 - MÖ 330)
- MÖ 11. yüzyıl – Denizcilik
- MÖ 10. yüzyıl
- MÖ 9. yüzyıl
- MÖ 8. yüzyıl
- MÖ 7. yüzyıl
- MÖ 6. yüzyıl
- MÖ 5. yüzyıl
- MÖ 4. yüzyıl
- MÖ 3. yüzyıl
- MÖ 2. yüzyıl
- MÖ 1. yüzyıl
- 1. yüzyıl
- 2. yüzyıl
- 3. yüzyıl
- 4. yüzyıl
Orta Çağ
- 5. yüzyıl
- 6. yüzyıl
- 7. yüzyıl
- 8. yüzyıl
- 9. yüzyıl
- 10. yüzyıl
- 11. yüzyıl
- 12. yüzyıl
- 13. yüzyıl
- 14. yüzyıl
Yakın Çağ
Kaynaklar - Notlar
- ^ Ayrıntılı bilgi : İnsanlık Tarihi, Alaeddin Şener, sayfa 33-38
- ^ Bilim ve Teknik Dergisi sayı: 377
- ^ Büyük patlamadan sonraki aşamalar :Yaşamın Kökeni, Osman Gürel, Sayfa 13 ve 48)
- ^ Bilim ve Buluşlar Tarihi, Isaac Asimov, sayfa 9-12
- ^ Bilim ve Teknik Dergisi sayı: 373
- ^ İnsanlık Tarihi, Alaeddin Şener, sayfa 48-64
- ^ Bilim ve Buluşlar Tarihi, Isaac Asimov, sayfa 17, Cenazede yiyecek ve içecekler sık sık ölüyle gömülüyordu. Eğer ölümden sonra hayat olduğunu hissettilerse bunu din dediğimiz şeyin ilk olarak ortaya olarak düşünebiliriz
- ^ 31 bin, Güney Afrika’daki ağzındaki Cosquer Mağarası en eski resimleri
31 bin, Fransa’daki Chauvet Mağarası resimleri
25 bin, Cosquer Mağarası resimleri
17 bin, Lascaux mağarası resimleri
15 bin, resimleri
13 bin Niaux Mağarası resimleri - ^ 1950’lerde Kuzey Irak’ta insanlarla birlikte köpek fosilide bulunmuştur
Kitaplar
- İsmet., Reeves, Hubert. Birkan, (2003). Dünyanın en güzel tarihi. Türkiye İş Bankası. ISBN . OCLC 52146599.
- Metin., Özbek, (2007). Dünden bugüne insan. İmge Kitabevi. ISBN . OCLC 223369178.
- Nephan., Saran,. Antropoloji. İnkılap. ISBN . OCLC 57337076.
- Tyson, Neil deGrasse (2017). Kozmos : kozmik evrimin 14 milyar yılı. 3. baskı. Donald Goldsmith, Hatice Oluk. İstanbul: Geoturka. ISBN . OCLC 1056207563.
- Dawkins, Richard (2008). Ataların hikayesi : yaşamın kökenine yolculuk = The ancestor's tale : a pilgrimage to the dawn of evolution. Ahmet Fethi. İstanbul: Hil Yayın. ISBN . OCLC 263055964.
- 1903-1972., Leakey, L. S. B. (Louis Seymour Bazett), (1988). İnsanın ataları : yontma - taş devriyle insan'ın köken ve evrimi konusunda bilinenlerin bir özeti. Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN . OCLC 55229727.
Diğer diller
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Evren ve dunyaya ait kronoloji andizin calismasidir caglara ait tablolar icin Cag sayfasina bakilmasi gerekmektedir Kozmolojik donemler13 5 milyar yil once Buyuk patlama ile maddenin evriminin baslamasi Big Bang Buyuk patlamadan 10 35 saniye sonra atom alti parcaciklari Kuarklarin olusmasiBuyuk patlamadan 1 saniye sonra Gama isinlari Buyuk patlamadan 3 dakika sonra genisleyen evrenin yaricapi 40 isik yili noktaya ulasmasi Buyuk patlamadan 100 bin yil sonra maddenin gorunmesi Buyuk patlamadan 3 milyon yil sonra ilk elementler Helyum ve Hidrojen in ortaya cikmasi 5 milyar yil once Gunes in olusmasi dd Kambriyen oncesi devir 4 570 myo 542 myo Hadean 4 570 myo 4 000 myo 4 5 milyar Dunya nin olusmasiArkeyan 4000 myo 2500 myo 4 milyar Ay in olusmasi 3 5 milyar Canliliga gecis ve tek hucreliler3 465 milyar Cyanobacteria benzeri canlilar dd 3 milyar prokaryotlar cekirdeksiz tek hucreliler Proterozoik 2500 542 myo 2 milyar okaryotlar cekirdekli tek hucreliler 1 5 milyar 600 milyon bakteriler deniz yosunlari mantarlar 1 2 milyar eseyli ureme 700 milyon hayvanlar ve bitkiler farklilasiyorFanerozoik Devir 542 myo gunumuz Paleozoik devir 542 251 myo Kambriyen 542 488 3 myo 600 530 milyon omurgasiz deniz canlilari 530 milyon omurgali deniz canlilari yasamin karalara gecmeye baslamasi 500 400 milyon kabuklular midyegiller deniz yosunlari su otlariOrdovisyen 488 3 443 7 myo 445 milyon ilk gercek ceneliler 430 milyon ilk cok bacaklilarSiluryen 443 7 419 myo Ilk kemikli ve kikirdakli baliklarDevoniyen 419 359 2 myo 419 milyon ilk et yuzgecliler 400 milyon ilk dort uyeli benzeri et yuzgecliler tetrapodomorflar 360 milyon ilk dort uyeliler ilk boceklerKarbonifer 359 2 299 myo 359 323 milyon Missisippiyen donemi karalarin genislemesi ilkel kafadan bacaklilar kanatli bocekler surungenler memeli benzeri surungenler 323 299 milyon Pennysylvanian donemi sicak iklim batakliklar iri surungenler BoceklerPermiyen 299 251 myo 299 milyon Pelikozorlar 275 milyon ilk terapsidler 260 milyon ilk sinodontlarMezozoik devir 251 65 5 myo orta evrim duzeyinde canlilik Trias 251 199 6 myo 240 milyon ilk dinozorlar Triyas donemi volkan etkinlikleri deniz surungenleri ihtiyozorlar plesiyozorlar teruzorlar 225 milyon eski arkaik yumurtlayan memeliler mammaliamorpha 200 milyon Triyas Jura yok olusuJura 199 6 145 5 myo Dinozorlarin cesitlenmesi 160 milyon ilk doguran memeliler 150 milyon ilk kuslar 145 milyon Jura Kretase yok olusuKretase 145 5 65 5 myo Cicekli bitkiler gunumuz bocekleri 66 milyon Kretase Tersiyer yok olusu kus olmayan dinozorlarin teruzorlarin plesiyozorlarin ve bazi ilkel memeli gruplarinin soyunun tukenmesi plasentali ve keseli memelilerCenozozik devir 65 5 0 myo son jeolojik donem Paleojen 65 5 23 03 myo 66 55 milyon Paleosen donemi gunumuz memeli takimlarinin en eski uyeleri ilk primatlar mesonychianlar condylarthlar 55 33 milyon Eosen donemi ilk atgiller devegiller gergedanlar prosimiyenler arkaik balinalar ilk maymunlar antropoidler entelodontlar 33 23 Oligosen donemi ilk kedigiller ilk insansilar Yeni Dunya maymunlari modern balinalar boynuzlugiller geyikgiller Neojen 23 03 2 588 myo 23 5 3 milyon Miyosen cagi su aygirlari Zurafagiller hominidler 13 milyon Pongineler Orangutan soy agacinin ayrilmasi 7 10 milyon hominineler Goril Sempanze ve insan soy agacinin ayrilmasi 5 3 2 5 milyon Pliyosen cagi daglarin yukselmesi iklimin sogumasi kilic disli kaplanlar mamutlar 5 milyon insansilarin dikilmesi homininanlar ayaga kalkmasi 4 3 milyon Australopithecus 3 milyon insan cinsi homo ve onun ilk turu homo habilis Kulturel evrimin organik evrim onune gecmesiKuvaterner 2 588 0 myo Paleolitik Kultur Evresi baslangici Eski Tas Cagi 2 5 milyon kulturel evrimin organik evrim onune gecmesi 2 5 2 milyon yetenekli insan homo habilis tas aletler 2 milyon Kuaterner donemi Pleyistozen cagi 10 bin yil oncesine kadar dik insan homo erectus buzullarin yayilmasi 500 bin Ates kullanimi 200 bin Cagdas tipte dusunen insan modern homo sapiens bugun var olan irklar din 31 13 bin Sanat 14 bin Hayvanlarin evcillestirilmesiMezolitik Kultur Evresi baslangici Orta Tas Cagi Avrupa da Mezolitik On Asya da Protoneolitik Holosene jeolojik caginin baslangici 11 4 bin yil once gunumuz MO 10 bin Holocene cagi Asalakliktan ureticilige gecisNeolitik Kultur Evresi baslangici Cilali Tas Cagi Yeni Tas Cagi MO 9000 MO 8000 Tarim yerlesik hayat MO 7000 Comlekcilik MO 6000 Dokumacilik keten sal orak Okuzun evcillestirilmesi MO 5000 Sulama terazi MO 4000 Bakir gunes saati Pakistan da Indus UygarligiIlk Cag Tunc Cagi MO 3300 1200 MO 3600 Bronz kullanimi MO 3500 Sumerlerde Tekerlekli arabalar yazi saban Misir da Nehir kayiklari MO 3000 Esitlikci ilkel topluluktan katmanli uygar topluma gecis Uluslar Mum kullanimi MO 2800 Takvim MO 2650 Tas anitlar MO 2500 Edebiyat Homeros un Ilyada ve Odysseia Cam MO 2340 Imparatorluklar MO 20 yuzyil At in evcillesmesi Fenike sehir devletleri MO 19 yuzyil MO 18 yuzyil Matematik ve Gokbilim Fermantasyon MO 17 yuzyil Hammurabi Kanunlari MO 16 yuzyil MO 15 yuzyil Tip Ebers Papirusu Alfabe MO 14 yuzyil MO 13 yuzyil Tektanricilik MO 12 yuzyil BoyalarDemir Cagi MO 1190 MO 330 MO 11 yuzyil Denizcilik MO 10 yuzyil MO 9 yuzyil MO 8 yuzyil MO 7 yuzyil MO 6 yuzyil MO 5 yuzyil MO 4 yuzyil MO 3 yuzyil MO 2 yuzyil MO 1 yuzyil 1 yuzyil 2 yuzyil 3 yuzyil 4 yuzyilOrta Cag 5 yuzyil 6 yuzyil 7 yuzyil 8 yuzyil 9 yuzyil 10 yuzyil 11 yuzyil 12 yuzyil 13 yuzyil 14 yuzyilYakin Cag 15 yuzyil 16 yuzyil 17 yuzyil 18 yuzyil Sanayi Devrimi 19 yuzyil 20 yuzyil 21 yuzyilKaynaklar Notlar Ayrintili bilgi Insanlik Tarihi Alaeddin Sener sayfa 33 38 Bilim ve Teknik Dergisi sayi 377 Buyuk patlamadan sonraki asamalar Yasamin Kokeni Osman Gurel Sayfa 13 ve 48 Bilim ve Buluslar Tarihi Isaac Asimov sayfa 9 12 Bilim ve Teknik Dergisi sayi 373 Insanlik Tarihi Alaeddin Sener sayfa 48 64 Bilim ve Buluslar Tarihi Isaac Asimov sayfa 17 Cenazede yiyecek ve icecekler sik sik oluyle gomuluyordu Eger olumden sonra hayat oldugunu hissettilerse bunu din dedigimiz seyin ilk olarak ortaya olarak dusunebiliriz 31 bin Guney Afrika daki agzindaki Cosquer Magarasi en eski resimleri 31 bin Fransa daki Chauvet Magarasi resimleri 25 bin Cosquer Magarasi resimleri 17 bin Lascaux magarasi resimleri 15 bin resimleri 13 bin Niaux Magarasi resimleri 1950 lerde Kuzey Irak ta insanlarla birlikte kopek fosilide bulunmusturKitaplarIsmet Reeves Hubert Birkan 2003 Dunyanin en guzel tarihi Turkiye Is Bankasi ISBN 975 458 425 7 OCLC 52146599 Metin Ozbek 2007 Dunden bugune insan Imge Kitabevi ISBN 978 975 533 302 1 OCLC 223369178 Nephan Saran Antropoloji Inkilap ISBN 975 10 0538 8 OCLC 57337076 Tyson Neil deGrasse 2017 Kozmos kozmik evrimin 14 milyar yili 3 baski Donald Goldsmith Hatice Oluk Istanbul Geoturka ISBN 978 605 66489 5 3 OCLC 1056207563 Dawkins Richard 2008 Atalarin hikayesi yasamin kokenine yolculuk The ancestor s tale a pilgrimage to the dawn of evolution Ahmet Fethi Istanbul Hil Yayin ISBN 978 975 7638 34 6 OCLC 263055964 1903 1972 Leakey L S B Louis Seymour Bazett 1988 Insanin atalari yontma tas devriyle insan in koken ve evrimi konusunda bilinenlerin bir ozeti Turk Tarih Kurumu Basimevi ISBN 975 16 0064 2 OCLC 55229727 Diger diller Edwards Sue Bradford 2019 The evolution of mammals Minneapolis Minnesota ISBN 978 1 5321 5950 3 OCLC 1101136959 lt