Magma, yeraltında bulunan, ergimiş haldeki kayaçlar. Kayaçların basınç düşmesi, sıcaklık yükselmesi, H2O ilavesi gibi etkenler altında erimesi sonucu oluşan silikat hamuru durumundaki eriyiklerdir. Yeryüzüne ulaşarak yanardağlardan püsküren magmaya lav denir. Magma, dünya yüzeyinin altında bulunur ve diğer karasal gezegenlerde ve bazı doğal uydularda da magmatizmanın kanıtı keşfedilmiştir. Erimiş kayanın yanı sıra, magma ayrıca kristaller ve volkanik gazlar içerebilir.
Magma, yitim bölgeleri, , ve sıcak noktalar dahil olmak üzere çeşitli tektonik ortamlarda manto veya kabuğun erimesi ile üretilir. Manto ve kabuk eriyikleri, magma odalarında veya depolandıkları düşünülen kabuktan yukarı doğru hareket ederler. Kabukta depolanmaları sırasında, magma bileşimleri , kabuk eriyikleri ile kontaminasyon, magma karıştırma ve gaz giderme yoluyla değiştirilebilir.
Magma çalışması tarihsel olarak lav akışları şeklinde magmayı gözlemlemeye dayanırken, jeotermal sondaj projeleri sırasında İzlanda'da iki kez ve Hawaii'de bir kez olmak üzere toplam üç kez yerinde görülmüştür.
Magmanın katılaşmasıyla magmatik kayaçlar oluşur. Üç tür magmatik kayaç vardır. Bunlar derinlik, yarı derinlik ve yüzey kayaçlarıdır.
Eğer magma derinlerde soğursa iri kristaller oluşur. Derinlerde magma ile ortam arasındaki ısı farkı azdır. Çünkü derinlere inildikçe yerin ısısı artar. (Jeotermal gradyan -1 km'de 33 °C) magma ile ortam arasında ısı farkı az olduğu için iri kristaller oluşur. Derinlik kayaçları tamamen iri kristallerden oluşur. Ve kristaller yaklaşık eş boyutludur.
Magma yarı derinlikte soğursa hem iri hem de küçük kristaller oluşur. Yarı derinlik kayaçları, başka bir deyişle damar kayaçları tamamen kristalli ve kristaller iki farklı tane boyutundadır.
Magma yüzeyde soğursa tamamen kristalli bir kayaç oluşmaz. Bunun nedeni yüzeyde magma ile ortam arasındaki ısı farkı fazla olması ve buna bağlı olarak magmanın hızlı soğumasıdır.
Magmanın yerkabuğuna çıkması ile yanardağ patlamaları oluşur.
Magmanın fiziksel ve kimyasal özellikleri
Çoğu magmatik sıvı silika bakımından zengindir. Silikat eriyikleri esas olarak silikon, oksijen, alüminyum, demir, magnezyum, kalsiyum, sodyum ve potasyumdan oluşur. Eriyiklerin fiziksel davranışları atomik yapılarının yanı sıra sıcaklık, basınç ve bileşime bağlıdır.
Viskozite, magmaların davranışını anlamada önemli bir erime özelliğidir. Daha silika bakımından zengin eriyikler, daha fazla silika tetrahedra bağlantısı ile tipik olarak daha polimerize edilir ve dolayısıyla daha viskozdur. Suyun çözünmesi eriyik viskozitesini büyük ölçüde azaltır. Daha yüksek sıcaklık eriyikleri daha az viskozdur. Ayrıca, silikat eriyiği (magmanın sıvı fazı) , yani düşük gerilimler altında bir sıvı gibi akar, ancak uygulanan gerilim kritik bir değeri aştığında, eriyik gerilimi tek başına gevşetme yoluyla yeterince hızlı dağıtamaz, bu da geçici kırılmaya neden olur. Stresler kritik eşiğin altına düştüğünde, eriyik bir kez daha viskoz bir şekilde gevşer ve kırığı iyileştirir.
Genel olarak konuşursak, bazalt oluşturanlar gibi daha mafik magmalar, riyolit oluşturanlar gibi daha silika bakımından zengin magmalardan daha sıcak ve daha az viskozdur. Düşük viskozite, daha yumuşak, daha az patlayıcı püskürmelere yol açar
Birkaç farklı magma türünün özellikleri aşağıdaki gibidir:
Ultramafik ()
< 45%
- > 8% ila 32%
Sıcaklık: 1500 °C'ye kadar
Viskozite: Çok Yavaş
Erüptif davranış: yumuşak veya çok patlayıcı
Dağılım: Sıcak noktalar,yakınsak plaka sınırları
< 50%
ve tipik olarak <% 10 wt
Sıcaklık: ~1300 °C'ye kadar
Viskozite: Yavaş
Erüptif davranış: Sakin
Dağılım: Sıcak noktalar, yakınsak plaka sınırları
(Andezit)
~60%
- : ~3%th
Sıcaklık: ~1000 °C
Viskozite: Orta Düzey
Erüptif davranış: Patlayıcı
Dağılım: Yakınsak plaka sınırları, ada yayları
Felsik ()
> 70%
- : ~2%
Sıcaklık: <900 °C
Viskozite: Yüksek
Erüptif davranış: Patlayıcı
Dağılım: Kıta kabuğundaki (Yellowstone Milli Parkı) ve kıta yarıklarındaki sıcak noktalarda yaygındır.
Sıcaklık
Çoğu magmanın sıcaklıkları 700 °C ila 1300 °C (veya 1300 °F ila 2400 °F) arasındadır, ancak çok nadir bulunan karbonatit magmaları 490 °C kadar soğuk komatit magmalar ise 1600 °C kadar sıcak olabilir. Herhangi bir basınçta ve herhangi bir kaya bileşimi için, katılaşmayı geçen sıcaklıktaki bir artış erimeye neden olur. Katı toprak içinde, bir kayanın sıcaklığı ve kaya içindeki radyoaktif bozunma tarafından kontrol edilir. Yer ısısı ortalama 25 °C / km'dir ve okyanus çukurları ve dalma bölgeleri içindeki düşük 5-10 °C / km'den okyanus ortası sırtları ve volkanik ark ortamları altında 30-80 °C / km'ye kadar geniş bir aralıkta ortalama 25 °C / km'dir.
Yoğunluk
Tipi | Yoğunluk(kg/m3) |
---|---|
Bazalt Magma | 2650-2800 |
Andezit Magma | 2450-2500 |
Riyolit Magma | 2180-2250 |
Bileşimi
Büyük bir kaya kütlesinin toplu bileşimini değiştirmek genellikle çok zordur, bu nedenle bileşim, herhangi bir sıcaklık ve basınçta bir kayanın eriyip erimeyeceği konusunda temel kontroldür. Bir kayanın bileşiminin, su ve karbondioksit gibi uçucu fazları içerdiği de düşünülebilir.
Basınç altındaki bir kayada uçucu fazların varlığı, eriyik bir fraksiyonu stabilize edebilir. Hatta% 0,8'lik suyun varlığı erime sıcaklığını 100 °C'ye kadar düşürebilir. Tersine, bir magmadan su ve uçucuların kaybı, magmanın esasen donmasına veya katılaşmasına neden olabilir.
Ayrıca hemen hemen tüm magmanın büyük bir kısmı, bir silikon ve oksijen bileşiği olan silikadır. Magma ayrıca magma yükseldikçe genişleyen gazlar içerir. Yüksek silika içeren magma akmaya karşı dirençlidir, bu nedenle içinde genişleyen gazlar hapsolur. Gazlar şiddetli, tehlikeli bir patlamayla patlayana kadar basınç artar. Silika bakımından nispeten zayıf olan magma kolayca akar, bu nedenle gaz kabarcıkları içinden yukarı hareket eder.
Kısmi erime ile magmanın kökeni
Kısmi erime
Katı kayaların magma oluşturmak için erimesi üç fiziksel parametre tarafından kontrol edilir: sıcaklık, basınç ve bileşim. Mantodaki magma oluşumunun en yaygın mekanizmaları , ısıtma (örneğin, sıcak etkileşim yoluyla) ve katılaşmanın düşürülmesidir (örneğin, su ilavesi gibi bileşim değişiklikleri ile). Mekanizmalar, magmatik kayanın girişinde daha ayrıntılı tartışılmıştır.
Kayalar eridiğinde, bunu yavaş ve kademeli olarak yaparlar çünkü çoğu kayaç, hepsi farklı erime noktalarına sahip birkaç mineralden yapılmıştır; dahası, erimeyi kontrol eden fiziksel ve kimyasal ilişkiler karmaşıktır.Örneğin bir kaya eridikçe hacmi değişir. Yeterli kaya eridiğinde, küçük eriyik kürecikleri (genellikle mineral taneleri arasında oluşur) kayayı birbirine bağlar ve yumuşatır.Yeryüzündeki basınç altında, kısmi erimenin yüzde bir kısmının çok küçük bir bölümü, eriyiğin kaynağından sıkıştırılmasına neden olmak için yeterli olabilir. Eriyikler % 20 veya hatta % 35'e kadar eriyecek kadar uzun süre yerinde kalabilir, ancak kayaçlar nadiren% 50'den fazla erir, çünkü eriyen kaya kütlesi sonunda kristal ve eriyen bir lapa haline gelir ve daha sonra toplu halde yükselebilir. Diyapir, daha sonra dekompresyon erimesine neden olabilir.
Kısmi erimenin jeokimyasal etkileri
Kısmi erime derecesi, ürettiği magmanın özelliklerinin belirlenmesi için kritiktir ve bir eriyik oluşma olasılığı, uyumsuz ve uyumlu elemanların dahil olduğu dereceleri yansıtır. Uyumsuz elementler arasında genellikle potasyum, baryum, sezyum ve rubidyum bulunur.
Dünya'nın mantosunda küçük derecelerde kısmi erime ile üretilen kaya türleri tipik olarak alkali (Ca, Na), potasik (K) veya (alüminyumun silikaya oranının yüksek olduğu). Tipik olarak, bu bileşimin ilkel erimeleri, , , kimberlite ve bazen ve esseksite gabrolar veya hatta karbonatit gibi nefelin içeren oluşturur.
Pegmatit, kabuğun düşük dereceli kısmi erimesi ile üretilebilir. Bazı granit bileşimli magmalar ötektik (veya kotektik) eriyiklerdir ve kabuğun düşük ila yüksek derecelerde kısmi erimesi ve ayrıca ile üretilebilir. Kabuğun yüksek dereceli kısmi erimesinde, tonalit, granodiyorit ve monzonit gibi granitoidler üretilebilir, ancak diğer mekanizmalar tipik olarak bunların üretiminde önemlidir.
Magmanın katılaşması
Kristalleşen mineraller yüksek sıcaklıkta ve uçucu bileşen bakımından fakir bir magmadan itibaren oluşurlar. Bu minerallere pirojenetik mineraller denir.
Pirojenetik minerallerin kristalleşip ayrılmasıyla magma uçucu bileşenler bakımından oldukça zenginleşir ve böylece bünyesinde hidroksil bulunan hidrojenetik mineraller ayrılır. Magmanın katılaşması sıcaklık ve uçucu bileşen miktarına bağlı olarak 4 evreye ayrılır.
Ortomagmatik evre
Bu evrede ilk kristalleşmelerle pirojenetik mineraller ayrılır. (1200 - 900 °C) Daha sonra hidrojenetik mineraller ayrılır. (900 - 700 °C)
Pegmatitik evre
Sıcaklık 700-500 °C arasındadır. Buhar basıncı çok yüksektir. Esas kristallenmeden sonra mağmanın büyük bir kısmı kristallenmiş ve geriye uçucu birleşen bakımından zengin bir artık çözelti kalmıstır. Bu artık çözeltiler son derce akıcı ve hareketlidir. Bunlar yan kayaç ve boşluklarına girerek pegmatitleri oluşturur. Çok büyük ekonomik değere sahip turmalin, topaz, beril gibi kristallerle Sn, U, Th gibi elementler içeren maden yataklarını oluşturlar.
Pnömatolitik evre
Magmanın katılaşması süreçlerinde gaz basıncının en yüksek olduğu ve sıcaklığın 500 - 400 °C arasında olduğu evredir.
Hidrotermal evre
Magmanın katılaşmasında son evredir. Sıcaklık 400 °C den düşüktür. Gaz basıncı ise oldukça azalır. Bu evrede çözeltiler çevre kayaçlardaki çatlak ve boşluklara girer, buralarda yeni mineraller oluşturur veya kayaçtaki bazı minerallerin mineralojik bileşimlerini değiştirir. Altın, gümüş, bakır gibi ekonomik değere sahip maden yatakları bu evrede oluşur. Hidrotermal evreden sonra sadece sadece su kalır. Magmanın katılaşması sona ermiştir.
Magmatik farklılaşma
Magma oluştuğu andan itibaren tamamen katılaşana kadar birtakım aşamalardan geçer. Her aşamada ilk oluştuğu durumdan farklılaşır. Buna magmatik farklılaşma denir. Magmatik farklılaşma dört alt süreci kapsar.
Likuasyon
Magmanın farklı özellik gösteren kısmi sıvılara ayrılma sürecidir. (Sıvı halde karışmazlık)
Fraksiyonel kristalleşme
Kristalleşen minerallerin eriyiği terk etmesi. Bu nedenle eriyiğin kimyasal bileşimi devamlı olarak değişir. Magmatik farklılaşma süreçleri içerisinde en önemlisidir.
Kristalleşen minerallerin eriyik ile temasının kesilmesi halinde fraksiyonel kristalleşmeden söz edilebilir. Minerallerin magma ile temasının kesilmemesi halinde minerallerin bileşimi eriyik ile reaksiyona girmeleri halinde devamlı olarak değişecektir.
Mineral ile eriyik arasında iki reaksiyon şekli gelişir. Bunlar kesikli ve kesiksiz reaksiyon serileridir.
İlk kristalleşen mineral olivin olacaktır. Ve belli bir sıcaklık derecesine kadar oluşmaya devam edecektir. Ve eriyik SiO2 bakımından oldukça zenginleşecektir. Daha sonra olivin eriyik ile reaksiyona girerek piroksen mineraline dönüşecektir.
Mg2SiO4 + SiO2 → 2MgSiO3
Bir mineralin eriyik ile reaksiyona girerek başka bir minerale dönüştüğü bu reaksiyon serisine kesikli reaksiyon serisi adı verilir.
Kesiksiz reaksiyon serisinde ise katı çözelti serisi teşkil eden bir mineralin kimyasal bileşimi devamlı olarak değişir.
Burada ortoklaz, biyotit ile plajiyoklas'ın reaksiyonu sonucu oluşmamaktadır.
Gazlarla taşınma
Uçucu bileşenlerin magma odasının bir kısmından kaçarak başka bir kısmında birikmesi, bu esnada bazı elementleri beraberinde taşıması ve böylece magma odasında farklı bileşime sahip kısımların ortaya çıkmasıdır.
Termogravitasyonel difüzyon
Magma odasındaki magma uzun süre beklerse ve katılaşmazsa eriyiğin her tarafında bileşim aynı olmaz. Ağır olan elementler aşağı çöker, hafif olanlar ise yukarı çıkar. Ve böylece magma odasında farklı bileşime sahip kısımlar ortaya çıkar.
Magmaların evrimi
Birincil erir
Kaya eridiğinde sıvı birincil eriyiktir. Birincil eriyikler herhangi bir farklılaşmaya uğramamış ve bir magmanın başlangıç bileşimini temsil etmektedir. Doğada birincil eriyikleri bulmak nadirdir. Migmatitlerin lökozomları birincil eriyik örnekleridir. Mantodan türetilen birincil eriyikler özellikle önemlidir ve ilkel eriyikler veya ilkel magmalar olarak bilinir. Bir magma serisinin ilkel magma bileşimini bularak, bir eriyiğin oluştuğu mantonun bileşimini modellemek mümkündür; bu, mantonun evrimini anlamak için önemlidir.
Ebeveyn erir
İlkel veya birincil magma bileşimini bulmak imkânsız olduğunda, ebeveyn erimesini belirlemeye çalışmak Genellikle yararlıdır. Ebeveyn eriyiği, gözlenen magma kimyası aralığının magmatik farklılaşma süreçleri tarafından türetildiği bir magma bileşimidir. İlkel bir eriyik olması gerekmez.
Örneğin, bir dizi bazalt akışının birbiriyle ilişkili olduğu varsayılır. Makul olarak fraksiyonel kristalizasyon yoluyla üretilebilecekleri bir kompozisyon, ebeveyn eriyiği olarak adlandırılır. Fraksiyonel kristalleşme modelleri, ortak bir ebeveyn erimesini paylaştıkları hipotezini test etmek için üretilecektir.
Mantonun yüksek derecede kısmi erimesinde, komatit ve pikrit üretilir.
Magmaların göçü ve kalınlaşması
Magma, sıcaklık ve basınç koşullarının erimiş hal için elverişli olduğu manto veya kabuk içinde gelişir. Magma, oluşumundan sonra yüzer bir şekilde Dünya yüzeyine doğru yükselir. Kabuktan geçerken magma toplanabilir ve magma odalarında kalabilir (son çalışmalar, magmanın baskın sıvı magma odaları yerine trans-kabuk kristal zengini lapalarda depolanabileceğini öne sürse de. Magma soğuyana ve kristalleşip volkanik kaya oluşturana, bir volkan olarak patlayana veya başka bir magma odasına geçene kadar bir odada kalabilir. Magmanın değiştiği bilinen iki süreç vardır: kabuk veya manto içinde kristalleşerek bir plüton oluşturarak veya volkanik püskürme yoluyla lav veya tephra haline gelir.
Plütonizm
Magma soğuduğunda katı mineral fazları oluşturmaya başlar. Bunlardan bazıları magma odasının dibine yerleşerek, mafik katmanlı intrüzyonlar oluşturabilecek kümülatlar oluşturur. Bir magma odası içinde yavaşça soğuyan magma, genellikle magmanın bileşimine bağlı olarak gabro, diyorit ve granit gibi plütonik kayaların gövdelerini oluşturur. Alternatif olarak, magma püskürtülürse, bazalt, andezit ve riyolit (sırasıyla gabro, diyorit ve granitin ekstrüzif eşdeğerleri) gibi volkanik kayaçlar oluşturur.
Volkanizma
Volkanik bir patlama sırasında yeraltını terk eden magmaya lav denir. Lav, yeraltı magma kütlelerine kıyasla nispeten hızlı bir şekilde soğur ve katılaşır. Bu hızlı soğutma, kristallerin büyümesine izin vermez ve eriyiğin bir kısmı hiç kristalleşerek cama dönüşür. Büyük ölçüde volkanik camdan oluşan kayalar obsidiyen, çürükçü ve süngertaşı içerir.
Volkanik püskürmelerden önce ve sırasında, CO2 ve H2O gibi uçucular, eriyik olarak bilinen bir işlemle eriyiği kısmen terk eder. Düşük su içeriğine sahip magma giderek daha yapışkan hale gelir. Volkanik bir patlama sırasında magma yukarı doğru hareket ettiğinde kitlesel bir çözülme meydana gelirse, ortaya çıkan patlama genellikle patlayıcıdır.
Enerji üretimi için magma kullanımı
İzlanda Derin Sondaj Projesi, İzlanda yüzeyinin altındaki volkanik ana kayadaki ısıyı kontrol altına almak amacıyla birkaç 5.000 milyon delik açarken, 2009 yılında 2.100 metrede bir magma cebine çarptı. Çünkü bu, kayıtlı tarihte yalnızca üçüncü seferdi. Magmaya ulaşıldığında, IDDP deliğe yatırım yapmaya karar verdi ve adını IDDP-1 olarak verdi.
Magmaya yakın dibinde bir delik bulunan deliğe çimentolu çelik bir kasa inşa edildi. Magma buharının yüksek sıcaklıkları ve basıncı, 36MW güç üretmek için kullanıldı ve IDDP-1'i dünyanın ilk magma destekli jeotermal sistemi haline getirdi.
Kaynakça
- ^ Greeley, Ronald; Schneid, Byron D. (1991-11-15). "Magma Generation on Mars: Amounts, Rates, and Comparisons with Earth, Moon, and Venus". Science. 254 (5034): 996-998. Bibcode:1991Sci...254..996G. 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . doi:10.1126/science.254.5034.996. ISSN 0036-8075. 1 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . PMID 17731523. 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . S2CID 206574665. 7 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Spera, Frank J. (2000), "Physical Properties of Magma", in Sigurdsson, Haraldur (editor-in-chief) (ed.), Encyclopedia of Volcanoes, Academic Press, pp. 171–190, ISBN
- ^ Foulger, G.R. (2010). Plates vs. Plumes: A Geological Controversy. 6 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Wiley–Blackwell. ISBN
- ^ Detrick, R. S.; Buhl, P.; Vera, E.; Mutter, J.; Orcutt, J.; Madsen, J.; Brocher, T. (1987). "Multi-channel seismic imaging of a crustal magma chamber along the East Pacific Rise". Nature. 326 (6108): 35–41. Bibcode:1987Natur.326...35D 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. doi:10.1038/326035a0. 28 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . ISSN 0028-0836. 12 Mayıs 2020[Tarih uyuşmuyor] tarihinde Wayback Machine sitesinde . S2CID 4311642. 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b Sparks, R. Stephen J.; Cashman, Katharine V. (2017). "Dynamic Magma Systems: Implications for Forecasting Volcanic Activity". Elements. 13 (1): 35–40. doi:10.2113/gselements.13.1.35. 9 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . ISSN 1811-5209. 10 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Scientists' Drill Hits Magma: Only Third Time on Record, 9 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . UC Davis News and Information, June 26, 2009.
- ^ Magma Discovered in Situ for First Time. 11 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Physorg (December 16, 2008)
- ^ Puna Dacite Magma at Kilauea: Unexpected Drilling Into an Active Magma Posters, 3 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 2008 Eos Trans. AGU, 89(53), Fall Meeting.
- ^ MCBIRNEY, A. R.; NOYES, R. M. (1979-08-01). "Crystallization and Layering of the Skaergaard Intrusion". 14 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Journal of Petrology. 20 (3): 487–554. Bibcode:1979JPet...20..487M. 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . doi:10.1093/petrology/20.3.487. 14 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . ISSN 0022-3530. 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Watson, E. B.; Hochella, M. F. and Parsons, I. (editors), Glasses and Melts: Linking Geochemistry and Materials Science, Elements, volume 2, number 5, (October 2006) 18 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . pp. 259–297
- ^ Wadsworth, Fabian B.; Witcher, Taylor; Vossen, Caron E. J.; Hess, Kai-Uwe; Unwin, Holly E.; Scheu, Bettina; Castro, Jonathan M.; Dingwell, Donald B. (December 2018). "Combined effusive-explosive silicic volcanism straddles the multiphase viscous-to-brittle transition". Nature Communications. 9 (1): 4696. Bibcode:2018NatCo...9.4696W. 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . doi:10.1038/s41467-018-07187-w. ISSN 2041-1723. 10 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . PMC 6224499. PMID 30409969. 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Weidendorfer, D.; Schmidt, M.W.; Mattsson, H.B. (2017). "A common origin of carbonatite magmas". 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Geology. 45 (6): 507–510. Bibcode:2017Geo....45..507W. 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . doi:10.1130/G38801.1. 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Herzberg, C.; Asimow, P. D.; Arndt, N.; Niu, Y.; Lesher, C. M.; Fitton, J. G.; Cheadle, M. J.; Saunders, A. D. (2007). "Temperatures in ambient mantle and plumes: Constraints from basalts, picrites, and komatiites". 27 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Geochemistry, Geophysics, Geosystems. 8 (2): n/a. Bibcode:2007GGG.....8.2006H. 10 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . doi:10.1029/2006gc001390. hdl:20.500.11919/1080. 9 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . ISSN 1525-2027. 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b c usu.edu - Geology 326, "Properties of Magmas" 12 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 2005-02-11
- ^ Geological Society of America, Plates, Plumes, And Paradigms, pp. 590 ff., 2005, ISBN
- ^ Campbell, I. H. (2005-12-01). "Large Igneous Provinces and the Mantle Plume Hypothesis". Elements. 1 (5): 265–269. doi:10.2113/gselements.1.5.265. 9 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . ISSN 1811-5209. 10 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Asimow, P. D.; Langmuir, C. H. (2003). "The importance of water to oceanic mantle melting regimes". Nature. 421 (6925): 815–820. Bibcode:2003Natur.421..815A. 10 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . doi:10.1038/nature01429. ISSN 0028-0836. 12 Mayıs 2020[Tarih uyuşmuyor] tarihinde Wayback Machine sitesinde . PMID 12594505. 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . S2CID 4342843. 7 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Faul, Ulrich H. (2001). "Melt retention and segregation beneath mid-ocean ridges". Nature. 410 (6831): 920–923. Bibcode:2001Natur.410..920F. 9 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . doi:10.1038/35073556. ISSN 0028-0836. 12 Mayıs 2020[Tarih uyuşmuyor] tarihinde Wayback Machine sitesinde . PMID 11309614. 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . S2CID 4403804. 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Elders, Wilfred A.; Friðleifsson, Guðmundur Ó.; Pálsson, Bjarni (Ocak 2014). "Iceland Deep Drilling Project: The first well, IDDP-1, drilled into magma". Geothermics. 49: 1. doi:10.1016/j.geothermics.2013.08.012. ISSN 0375-6505.
- Prof.Dr. Yavuz Erkan, Magmatik Petrografi, sf. 17-23 (1997)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Magma yeraltinda bulunan ergimis haldeki kayaclar Kayaclarin basinc dusmesi sicaklik yukselmesi H2O ilavesi gibi etkenler altinda erimesi sonucu olusan silikat hamuru durumundaki eriyiklerdir Yeryuzune ulasarak yanardaglardan puskuren magmaya lav denir Magma dunya yuzeyinin altinda bulunur ve diger karasal gezegenlerde ve bazi dogal uydularda da magmatizmanin kaniti kesfedilmistir Erimis kayanin yani sira magma ayrica kristaller ve volkanik gazlar icerebilir Lav akintisi Magma yitim bolgeleri ve sicak noktalar dahil olmak uzere cesitli tektonik ortamlarda manto veya kabugun erimesi ile uretilir Manto ve kabuk eriyikleri magma odalarinda veya depolandiklari dusunulen kabuktan yukari dogru hareket ederler Kabukta depolanmalari sirasinda magma bilesimleri kabuk eriyikleri ile kontaminasyon magma karistirma ve gaz giderme yoluyla degistirilebilir Magma calismasi tarihsel olarak lav akislari seklinde magmayi gozlemlemeye dayanirken jeotermal sondaj projeleri sirasinda Izlanda da iki kez ve Hawaii de bir kez olmak uzere toplam uc kez yerinde gorulmustur Magmanin katilasmasiyla magmatik kayaclar olusur Uc tur magmatik kayac vardir Bunlar derinlik yari derinlik ve yuzey kayaclaridir Eger magma derinlerde sogursa iri kristaller olusur Derinlerde magma ile ortam arasindaki isi farki azdir Cunku derinlere inildikce yerin isisi artar Jeotermal gradyan 1 km de 33 C magma ile ortam arasinda isi farki az oldugu icin iri kristaller olusur Derinlik kayaclari tamamen iri kristallerden olusur Ve kristaller yaklasik es boyutludur Magma yari derinlikte sogursa hem iri hem de kucuk kristaller olusur Yari derinlik kayaclari baska bir deyisle damar kayaclari tamamen kristalli ve kristaller iki farkli tane boyutundadir Magma yuzeyde sogursa tamamen kristalli bir kayac olusmaz Bunun nedeni yuzeyde magma ile ortam arasindaki isi farki fazla olmasi ve buna bagli olarak magmanin hizli sogumasidir Magmanin yerkabuguna cikmasi ile yanardag patlamalari olusur Magmanin fiziksel ve kimyasal ozellikleriCogu magmatik sivi silika bakimindan zengindir Silikat eriyikleri esas olarak silikon oksijen aluminyum demir magnezyum kalsiyum sodyum ve potasyumdan olusur Eriyiklerin fiziksel davranislari atomik yapilarinin yani sira sicaklik basinc ve bilesime baglidir Viskozite magmalarin davranisini anlamada onemli bir erime ozelligidir Daha silika bakimindan zengin eriyikler daha fazla silika tetrahedra baglantisi ile tipik olarak daha polimerize edilir ve dolayisiyla daha viskozdur Suyun cozunmesi eriyik viskozitesini buyuk olcude azaltir Daha yuksek sicaklik eriyikleri daha az viskozdur Ayrica silikat eriyigi magmanin sivi fazi yani dusuk gerilimler altinda bir sivi gibi akar ancak uygulanan gerilim kritik bir degeri astiginda eriyik gerilimi tek basina gevsetme yoluyla yeterince hizli dagitamaz bu da gecici kirilmaya neden olur Stresler kritik esigin altina dustugunde eriyik bir kez daha viskoz bir sekilde gevser ve kirigi iyilestirir Genel olarak konusursak bazalt olusturanlar gibi daha mafik magmalar riyolit olusturanlar gibi daha silika bakimindan zengin magmalardan daha sicak ve daha az viskozdur Dusuk viskozite daha yumusak daha az patlayici puskurmelere yol acar Birkac farkli magma turunun ozellikleri asagidaki gibidir Ultramafik SiO2 displaystyle ce SiO2 lt 45 Fe displaystyle ce Fe Mg displaystyle ce Mg gt 8 ila 32 MgO displaystyle ce MgO Sicaklik 1500 C ye kadar Viskozite Cok Yavas Eruptif davranis yumusak veya cok patlayici Dagilim Sicak noktalar yakinsak plaka sinirlari Mafik Bazaltik SiO2 displaystyle ce SiO2 lt 50 FeO displaystyle ce FeO ve MgO displaystyle ce MgO tipik olarak lt 10 wt Sicaklik 1300 C ye kadar Viskozite Yavas Eruptif davranis Sakin Dagilim Sicak noktalar yakinsak plaka sinirlari Andezit SiO2 displaystyle ce SiO2 60 Fe displaystyle ce Fe Mg displaystyle ce Mg 3 th Sicaklik 1000 C Viskozite Orta Duzey Eruptif davranis Patlayici Dagilim Yakinsak plaka sinirlari ada yaylari Felsik SiO2 displaystyle ce SiO2 gt 70 Fe displaystyle ce Fe Mg displaystyle ce Mg 2 Sicaklik lt 900 C Viskozite Yuksek Eruptif davranis Patlayici Dagilim Kita kabugundaki Yellowstone Milli Parki ve kita yariklarindaki sicak noktalarda yaygindir Sicaklik Cogu magmanin sicakliklari 700 C ila 1300 C veya 1300 F ila 2400 F arasindadir ancak cok nadir bulunan karbonatit magmalari 490 C kadar soguk komatit magmalar ise 1600 C kadar sicak olabilir Herhangi bir basincta ve herhangi bir kaya bilesimi icin katilasmayi gecen sicakliktaki bir artis erimeye neden olur Kati toprak icinde bir kayanin sicakligi ve kaya icindeki radyoaktif bozunma tarafindan kontrol edilir Yer isisi ortalama 25 C km dir ve okyanus cukurlari ve dalma bolgeleri icindeki dusuk 5 10 C km den okyanus ortasi sirtlari ve volkanik ark ortamlari altinda 30 80 C km ye kadar genis bir aralikta ortalama 25 C km dir Yogunluk Tipi Yogunluk kg m3 Bazalt Magma 2650 2800Andezit Magma 2450 2500Riyolit Magma 2180 2250Bilesimi Buyuk bir kaya kutlesinin toplu bilesimini degistirmek genellikle cok zordur bu nedenle bilesim herhangi bir sicaklik ve basincta bir kayanin eriyip erimeyecegi konusunda temel kontroldur Bir kayanin bilesiminin su ve karbondioksit gibi ucucu fazlari icerdigi de dusunulebilir Basinc altindaki bir kayada ucucu fazlarin varligi eriyik bir fraksiyonu stabilize edebilir Hatta 0 8 lik suyun varligi erime sicakligini 100 C ye kadar dusurebilir Tersine bir magmadan su ve ucucularin kaybi magmanin esasen donmasina veya katilasmasina neden olabilir Ayrica hemen hemen tum magmanin buyuk bir kismi bir silikon ve oksijen bilesigi olan silikadir Magma ayrica magma yukseldikce genisleyen gazlar icerir Yuksek silika iceren magma akmaya karsi direnclidir bu nedenle icinde genisleyen gazlar hapsolur Gazlar siddetli tehlikeli bir patlamayla patlayana kadar basinc artar Silika bakimindan nispeten zayif olan magma kolayca akar bu nedenle gaz kabarciklari icinden yukari hareket eder Kismi erime ile magmanin kokeniKismi erime Kati kayalarin magma olusturmak icin erimesi uc fiziksel parametre tarafindan kontrol edilir sicaklik basinc ve bilesim Mantodaki magma olusumunun en yaygin mekanizmalari isitma ornegin sicak etkilesim yoluyla ve katilasmanin dusurulmesidir ornegin su ilavesi gibi bilesim degisiklikleri ile Mekanizmalar magmatik kayanin girisinde daha ayrintili tartisilmistir Kayalar eridiginde bunu yavas ve kademeli olarak yaparlar cunku cogu kayac hepsi farkli erime noktalarina sahip birkac mineralden yapilmistir dahasi erimeyi kontrol eden fiziksel ve kimyasal iliskiler karmasiktir Ornegin bir kaya eridikce hacmi degisir Yeterli kaya eridiginde kucuk eriyik kurecikleri genellikle mineral taneleri arasinda olusur kayayi birbirine baglar ve yumusatir Yeryuzundeki basinc altinda kismi erimenin yuzde bir kisminin cok kucuk bir bolumu eriyigin kaynagindan sikistirilmasina neden olmak icin yeterli olabilir Eriyikler 20 veya hatta 35 e kadar eriyecek kadar uzun sure yerinde kalabilir ancak kayaclar nadiren 50 den fazla erir cunku eriyen kaya kutlesi sonunda kristal ve eriyen bir lapa haline gelir ve daha sonra toplu halde yukselebilir Diyapir daha sonra dekompresyon erimesine neden olabilir Kismi erimenin jeokimyasal etkileri Kismi erime derecesi urettigi magmanin ozelliklerinin belirlenmesi icin kritiktir ve bir eriyik olusma olasiligi uyumsuz ve uyumlu elemanlarin dahil oldugu dereceleri yansitir Uyumsuz elementler arasinda genellikle potasyum baryum sezyum ve rubidyum bulunur Dunya nin mantosunda kucuk derecelerde kismi erime ile uretilen kaya turleri tipik olarak alkali Ca Na potasik K veya aluminyumun silikaya oraninin yuksek oldugu Tipik olarak bu bilesimin ilkel erimeleri kimberlite ve bazen ve esseksite gabrolar veya hatta karbonatit gibi nefelin iceren olusturur Pegmatit kabugun dusuk dereceli kismi erimesi ile uretilebilir Bazi granit bilesimli magmalar otektik veya kotektik eriyiklerdir ve kabugun dusuk ila yuksek derecelerde kismi erimesi ve ayrica ile uretilebilir Kabugun yuksek dereceli kismi erimesinde tonalit granodiyorit ve monzonit gibi granitoidler uretilebilir ancak diger mekanizmalar tipik olarak bunlarin uretiminde onemlidir Magmanin katilasmasiKristallesen mineraller yuksek sicaklikta ve ucucu bilesen bakimindan fakir bir magmadan itibaren olusurlar Bu minerallere pirojenetik mineraller denir Pirojenetik minerallerin kristallesip ayrilmasiyla magma ucucu bilesenler bakimindan oldukca zenginlesir ve boylece bunyesinde hidroksil bulunan hidrojenetik mineraller ayrilir Magmanin katilasmasi sicaklik ve ucucu bilesen miktarina bagli olarak 4 evreye ayrilir Ortomagmatik evre Bu evrede ilk kristallesmelerle pirojenetik mineraller ayrilir 1200 900 C Daha sonra hidrojenetik mineraller ayrilir 900 700 C Pegmatitik evre Sicaklik 700 500 C arasindadir Buhar basinci cok yuksektir Esas kristallenmeden sonra magmanin buyuk bir kismi kristallenmis ve geriye ucucu birlesen bakimindan zengin bir artik cozelti kalmistir Bu artik cozeltiler son derce akici ve hareketlidir Bunlar yan kayac ve bosluklarina girerek pegmatitleri olusturur Cok buyuk ekonomik degere sahip turmalin topaz beril gibi kristallerle Sn U Th gibi elementler iceren maden yataklarini olusturlar Pnomatolitik evre Magmanin katilasmasi sureclerinde gaz basincinin en yuksek oldugu ve sicakligin 500 400 C arasinda oldugu evredir Hidrotermal evre Magmanin katilasmasinda son evredir Sicaklik 400 C den dusuktur Gaz basinci ise oldukca azalir Bu evrede cozeltiler cevre kayaclardaki catlak ve bosluklara girer buralarda yeni mineraller olusturur veya kayactaki bazi minerallerin mineralojik bilesimlerini degistirir Altin gumus bakir gibi ekonomik degere sahip maden yataklari bu evrede olusur Hidrotermal evreden sonra sadece sadece su kalir Magmanin katilasmasi sona ermistir Magmatik farklilasmaMagma olustugu andan itibaren tamamen katilasana kadar birtakim asamalardan gecer Her asamada ilk olustugu durumdan farklilasir Buna magmatik farklilasma denir Magmatik farklilasma dort alt sureci kapsar Likuasyon Magmanin farkli ozellik gosteren kismi sivilara ayrilma surecidir Sivi halde karismazlik Bowen reaksiyon serisiFraksiyonel kristallesme Kristallesen minerallerin eriyigi terk etmesi Bu nedenle eriyigin kimyasal bilesimi devamli olarak degisir Magmatik farklilasma surecleri icerisinde en onemlisidir Kristallesen minerallerin eriyik ile temasinin kesilmesi halinde fraksiyonel kristallesmeden soz edilebilir Minerallerin magma ile temasinin kesilmemesi halinde minerallerin bilesimi eriyik ile reaksiyona girmeleri halinde devamli olarak degisecektir Mineral ile eriyik arasinda iki reaksiyon sekli gelisir Bunlar kesikli ve kesiksiz reaksiyon serileridir Ilk kristallesen mineral olivin olacaktir Ve belli bir sicaklik derecesine kadar olusmaya devam edecektir Ve eriyik SiO2 bakimindan oldukca zenginlesecektir Daha sonra olivin eriyik ile reaksiyona girerek piroksen mineraline donusecektir Mg2SiO4 SiO2 2MgSiO3 Bir mineralin eriyik ile reaksiyona girerek baska bir minerale donustugu bu reaksiyon serisine kesikli reaksiyon serisi adi verilir Kesiksiz reaksiyon serisinde ise kati cozelti serisi teskil eden bir mineralin kimyasal bilesimi devamli olarak degisir Burada ortoklaz biyotit ile plajiyoklas in reaksiyonu sonucu olusmamaktadir Gazlarla tasinma Ucucu bilesenlerin magma odasinin bir kismindan kacarak baska bir kisminda birikmesi bu esnada bazi elementleri beraberinde tasimasi ve boylece magma odasinda farkli bilesime sahip kisimlarin ortaya cikmasidir Termogravitasyonel difuzyon Magma odasindaki magma uzun sure beklerse ve katilasmazsa eriyigin her tarafinda bilesim ayni olmaz Agir olan elementler asagi coker hafif olanlar ise yukari cikar Ve boylece magma odasinda farkli bilesime sahip kisimlar ortaya cikar Magmalarin evrimiBirincil erir Kaya eridiginde sivi birincil eriyiktir Birincil eriyikler herhangi bir farklilasmaya ugramamis ve bir magmanin baslangic bilesimini temsil etmektedir Dogada birincil eriyikleri bulmak nadirdir Migmatitlerin lokozomlari birincil eriyik ornekleridir Mantodan turetilen birincil eriyikler ozellikle onemlidir ve ilkel eriyikler veya ilkel magmalar olarak bilinir Bir magma serisinin ilkel magma bilesimini bularak bir eriyigin olustugu mantonun bilesimini modellemek mumkundur bu mantonun evrimini anlamak icin onemlidir Ebeveyn erir Ilkel veya birincil magma bilesimini bulmak imkansiz oldugunda ebeveyn erimesini belirlemeye calismak Genellikle yararlidir Ebeveyn eriyigi gozlenen magma kimyasi araliginin magmatik farklilasma surecleri tarafindan turetildigi bir magma bilesimidir Ilkel bir eriyik olmasi gerekmez Ornegin bir dizi bazalt akisinin birbiriyle iliskili oldugu varsayilir Makul olarak fraksiyonel kristalizasyon yoluyla uretilebilecekleri bir kompozisyon ebeveyn eriyigi olarak adlandirilir Fraksiyonel kristallesme modelleri ortak bir ebeveyn erimesini paylastiklari hipotezini test etmek icin uretilecektir Mantonun yuksek derecede kismi erimesinde komatit ve pikrit uretilir Magmalarin gocu ve kalinlasmasiMagma sicaklik ve basinc kosullarinin erimis hal icin elverisli oldugu manto veya kabuk icinde gelisir Magma olusumundan sonra yuzer bir sekilde Dunya yuzeyine dogru yukselir Kabuktan gecerken magma toplanabilir ve magma odalarinda kalabilir son calismalar magmanin baskin sivi magma odalari yerine trans kabuk kristal zengini lapalarda depolanabilecegini one surse de Magma soguyana ve kristallesip volkanik kaya olusturana bir volkan olarak patlayana veya baska bir magma odasina gecene kadar bir odada kalabilir Magmanin degistigi bilinen iki surec vardir kabuk veya manto icinde kristalleserek bir pluton olusturarak veya volkanik puskurme yoluyla lav veya tephra haline gelir Plutonizm Magma sogudugunda kati mineral fazlari olusturmaya baslar Bunlardan bazilari magma odasinin dibine yerleserek mafik katmanli intruzyonlar olusturabilecek kumulatlar olusturur Bir magma odasi icinde yavasca soguyan magma genellikle magmanin bilesimine bagli olarak gabro diyorit ve granit gibi plutonik kayalarin govdelerini olusturur Alternatif olarak magma puskurtulurse bazalt andezit ve riyolit sirasiyla gabro diyorit ve granitin ekstruzif esdegerleri gibi volkanik kayaclar olusturur Volkanizma Volkanik bir patlama sirasinda yeraltini terk eden magmaya lav denir Lav yeralti magma kutlelerine kiyasla nispeten hizli bir sekilde sogur ve katilasir Bu hizli sogutma kristallerin buyumesine izin vermez ve eriyigin bir kismi hic kristalleserek cama donusur Buyuk olcude volkanik camdan olusan kayalar obsidiyen curukcu ve sungertasi icerir Volkanik puskurmelerden once ve sirasinda CO2 ve H2O gibi ucucular eriyik olarak bilinen bir islemle eriyigi kismen terk eder Dusuk su icerigine sahip magma giderek daha yapiskan hale gelir Volkanik bir patlama sirasinda magma yukari dogru hareket ettiginde kitlesel bir cozulme meydana gelirse ortaya cikan patlama genellikle patlayicidir Enerji uretimi icin magma kullanimiIzlanda Derin Sondaj Projesi Izlanda yuzeyinin altindaki volkanik ana kayadaki isiyi kontrol altina almak amaciyla birkac 5 000 milyon delik acarken 2009 yilinda 2 100 metrede bir magma cebine carpti Cunku bu kayitli tarihte yalnizca ucuncu seferdi Magmaya ulasildiginda IDDP delige yatirim yapmaya karar verdi ve adini IDDP 1 olarak verdi Magmaya yakin dibinde bir delik bulunan delige cimentolu celik bir kasa insa edildi Magma buharinin yuksek sicakliklari ve basinci 36MW guc uretmek icin kullanildi ve IDDP 1 i dunyanin ilk magma destekli jeotermal sistemi haline getirdi Kaynakca Greeley Ronald Schneid Byron D 1991 11 15 Magma Generation on Mars Amounts Rates and Comparisons with Earth Moon and Venus Science 254 5034 996 998 Bibcode 1991Sci 254 996G 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde doi 10 1126 science 254 5034 996 ISSN 0036 8075 1 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde PMID 17731523 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde S2CID 206574665 7 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Spera Frank J 2000 Physical Properties of Magma in Sigurdsson Haraldur editor in chief ed Encyclopedia of Volcanoes Academic Press pp 171 190 ISBN 978 0126431407 Foulger G R 2010 Plates vs Plumes A Geological Controversy 6 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wiley Blackwell ISBN 978 1 4051 6148 0 Detrick R S Buhl P Vera E Mutter J Orcutt J Madsen J Brocher T 1987 Multi channel seismic imaging of a crustal magma chamber along the East Pacific Rise Nature 326 6108 35 41 Bibcode 1987Natur 326 35D 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde doi 10 1038 326035a0 28 Eylul 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISSN 0028 0836 12 Mayis 2020 Tarih uyusmuyor tarihinde Wayback Machine sitesinde S2CID 4311642 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b Sparks R Stephen J Cashman Katharine V 2017 Dynamic Magma Systems Implications for Forecasting Volcanic Activity Elements 13 1 35 40 doi 10 2113 gselements 13 1 35 9 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISSN 1811 5209 10 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Scientists Drill Hits Magma Only Third Time on Record 9 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde UC Davis News and Information June 26 2009 Magma Discovered in Situ for First Time 11 Subat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Physorg December 16 2008 Puna Dacite Magma at Kilauea Unexpected Drilling Into an Active Magma Posters 3 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2008 Eos Trans AGU 89 53 Fall Meeting MCBIRNEY A R NOYES R M 1979 08 01 Crystallization and Layering of the Skaergaard Intrusion 14 Agustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Journal of Petrology 20 3 487 554 Bibcode 1979JPet 20 487M 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde doi 10 1093 petrology 20 3 487 14 Agustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISSN 0022 3530 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Watson E B Hochella M F and Parsons I editors Glasses and Melts Linking Geochemistry and Materials Science Elements volume 2 number 5 October 2006 18 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde pp 259 297 Wadsworth Fabian B Witcher Taylor Vossen Caron E J Hess Kai Uwe Unwin Holly E Scheu Bettina Castro Jonathan M Dingwell Donald B December 2018 Combined effusive explosive silicic volcanism straddles the multiphase viscous to brittle transition Nature Communications 9 1 4696 Bibcode 2018NatCo 9 4696W 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde doi 10 1038 s41467 018 07187 w ISSN 2041 1723 10 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde PMC 6224499 PMID 30409969 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Weidendorfer D Schmidt M W Mattsson H B 2017 A common origin of carbonatite magmas 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Geology 45 6 507 510 Bibcode 2017Geo 45 507W 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde doi 10 1130 G38801 1 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Herzberg C Asimow P D Arndt N Niu Y Lesher C M Fitton J G Cheadle M J Saunders A D 2007 Temperatures in ambient mantle and plumes Constraints from basalts picrites and komatiites 27 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Geochemistry Geophysics Geosystems 8 2 n a Bibcode 2007GGG 8 2006H 10 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde doi 10 1029 2006gc001390 hdl 20 500 11919 1080 9 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISSN 1525 2027 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b c usu edu Geology 326 Properties of Magmas 12 Kasim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2005 02 11 Geological Society of America Plates Plumes And Paradigms pp 590 ff 2005 ISBN 0 8137 2388 4 Campbell I H 2005 12 01 Large Igneous Provinces and the Mantle Plume Hypothesis Elements 1 5 265 269 doi 10 2113 gselements 1 5 265 9 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISSN 1811 5209 10 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Asimow P D Langmuir C H 2003 The importance of water to oceanic mantle melting regimes Nature 421 6925 815 820 Bibcode 2003Natur 421 815A 10 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde doi 10 1038 nature01429 ISSN 0028 0836 12 Mayis 2020 Tarih uyusmuyor tarihinde Wayback Machine sitesinde PMID 12594505 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde S2CID 4342843 7 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Faul Ulrich H 2001 Melt retention and segregation beneath mid ocean ridges Nature 410 6831 920 923 Bibcode 2001Natur 410 920F 9 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde doi 10 1038 35073556 ISSN 0028 0836 12 Mayis 2020 Tarih uyusmuyor tarihinde Wayback Machine sitesinde PMID 11309614 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde S2CID 4403804 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Elders Wilfred A Fridleifsson Gudmundur o Palsson Bjarni Ocak 2014 Iceland Deep Drilling Project The first well IDDP 1 drilled into magma Geothermics 49 1 doi 10 1016 j geothermics 2013 08 012 ISSN 0375 6505 Prof Dr Yavuz Erkan Magmatik Petrografi sf 17 23 1997