Bu maddenin listelenen kaynaklarından bazıları güvenilir olmayabilir Lütfen daha iyi daha güvenilir kaynaklar aray

Rus emperyalizmi, Rusya ve onun öncül devletleri tarafından diğer ülkelere ve topraklara uygulanan siyasi, ekonomik, kültürel etkiler ile askerî gücü ifade eder. Bu, Rusya Çarlığı'nın, Rus İmparatorluğu'nun, Sovyetler Birliği'nin emperyalizmi ve Rusya Federasyonu'nun içerir. Bazı postkolonyal bilim insanları, Rus ve Sovyet emperyalizmine disiplin içinde yeterince dikkat edilmediğini belirtmiştir.

1453'te Konstantinopolis'in düşüşünden sonra Moskova, Roma ve Bizans İmparatorlukları'nın ardından kendisini üçüncü Roma olarak adlandırdı. 1550'lerden itibaren Rusya, 150 yıl boyunca her yıl Hollanda büyüklüğünde bir toprak fethetti. Bu, Sibirya, Orta Asya, Kafkaslar ve Doğu Avrupa'nın bazı kısımlarını içeriyordu. Rusya, bu topraklarda yerleşimci sömürgeciliği uyguladı ve ayrıca Kuzey Amerika'da koloniler kurdu. 19. yüzyılın sonlarında en geniş halindeyken, Rus İmparatorluğu dünya topraklarının yaklaşık altıda birini kapsıyordu ve tarihteki üçüncü en büyük imparatorluk haline gelmişti

18.yüzyılın sonlarında imparatorlar, Polonya-Litvanya Birliği'nin parçalanmış bölgelerine olan Rusya'nın emperyalist iddialarını güçlendirmek için Büyük Ruslar, Küçük Ruslar (Ukraynalılar) ve Beyaz Ruslardan (Belaruslular) oluşan bir "Tüm Rusya milleti" kavramını teşvik ettiler. İmparator I. Nikolay, "Ortodoksluk, Mutlakiyet ve Milliyet"i resmi imparatorluk ideolojisi haline getirerek, imparatorluğun birçok halkını Doğu Ortodoks Hristiyanlığı, imparatora sadakat ve Rusluk ile birleştirmeyi amaçladı.

Rus İç Savaşı'nda Rus Bolşevikler, eski imparatorluk topraklarının kontrolünü ele geçirdiler ve Sovyetler Birliği'ni (SSCB) kurdular. Anti-emperyalist olduklarını iddia etmelerine rağmen, imparatorluklarla birçok benzerliği vardı. Dünya genelinde birçok yabancı askeri müdahalede ve rejim değişikliğinde bulundu ve Sovyetleştirme uyguladı. Joseph Stalin döneminde, SSCB Orta Asya'da iç sömürgecilik uygulayarak büyük çaplı zorunlu yer değiştirmeler gerçekleştirdi. Molotov–Ribbentrop Paktı uyarınca Sovyetler Birliği ve Nazi Almanyası Doğu Avrupa'yı aralarında paylaştı. II. Dünya Savaşı'nın sonunda, Doğu ve Orta Avrupa'nın çoğu SSCB tarafından işgal edildi; bu Doğu Bloku ülkeleri genellikle Sovyet uydu devletleri olarak kabul ediliyordu.

2010'lardan beri, analistler Vladimir Putin yönetimindeki Rusya'yı neo-emperyalist olarak tanımlamaktadır. Rusya, komşu ülkelerin bazı bölgelerini işgal etmiş ve yayılmacı politikalara girişmiştir; en dikkat çekici örnekleri 2008 Rusya'nın Gürcistan'ı işgali, 2014'te Kırım'ın ilhakı ve 2022'de Ukrayna'nın güneydoğusunun işgali ve ilhakıdır. Rusya ayrıca Belarus üzerinde de hakimiyet kurmuştur. Putin rejimi, "Rus dünyası" ve Avrasyacılık ideolojisi gibi emperyal fikirleri yeniden canlandırmıştır. Diğer ülkelerin egemenliğini zayıflatmak için dezenformasyon ve Rus diasporasını kullanmıştır. Rusya ayrıca Afrika'da, özellikle Wagner Grubu ve Afrika Kolordusu'nun faaliyetleri aracılığıyla neo-sömürgecilikle suçlanmaktadır.

Rus emperyalizmine ilişkin görüşler

Montesquieu, "Moskoflar imparatorluğu terk edemez" ve "hepsi köledir" diye yazmıştır. Tarihçi Alexander Etkind, "ters eğilim" adını verdiği bir olguyu tanımlayarak, Rus İmparatorluğu'nun merkezine yakın yaşayan insanların, kenarlardaki insanlardan daha fazla baskı gördüğünü ileri sürmüştür. Jean-Jacques Rousseau ise Polonya'nın Rus emperyalizmi nedeniyle özgür olmadığını savunmuştur. 1836'da Nikolai Gogol, Saint Petersburg'u "Amerika'daki bir Avrupa kolonisine benzer" olarak tanımlamış ve yerli etnik kökenden olanlar kadar yabancıların da bulunduğunu söylemiştir. Aleksey Khomyakov'a göre, Rus elitleri "vahşiler ülkesine atılmış eklektik Avrupalıların kolonisi"ydi ve bu iki grup arasında "sömürgeci bir ilişki" vardı. Benzer bir sömürgecilik yönü Konstantin Kavelin tarafından da tanımlanmıştır.

Rus emperyalizminin, diğer Avrupa sömürge imparatorluklarından farklı olduğu ileri sürülmüştür, çünkü Rus imparatorluğu denizaşırı değil, kara üzerinde yayılmıştı. Bu durum, isyanların daha kolay bastırılmasını sağlarken, kaybedilen toprakların kısa sürede yeniden fethedilmesine olanak tanıyordu. İmparatorluğun karasal temeli, aynı zamanda deniz bazlı imparatorluklara kıyasla daha bölünmüş olmasına da yol açtı, çünkü o dönemde kara üzerinden iletişim ve ulaşım çok zordu.

Rus emperyalizmi, kölelik ve despotik yönetim üzerine kurulu emek yoğun ve düşük verimli ekonomik sistemle ilişkilendirilmiştir. Bu sistem, yönetimin meşruiyetini sağlamak ve halka tatmin sunmak için sürekli olarak ekilebilir arazi miktarının artırılmasını gerektiriyordu. Siyasal sistem ise, makam sahiplerini ödüllendirmek için araziyi bir kaynak olarak kullanıyordu. Siyasi elit, toprak genişletmeyi kasıtlı bir proje haline getirmişti.

İç kolonizasyon

Vasily Klyuchevsky'ye göre, Rusya "kendisini sömürgeleştiren bir ülkenin tarihi"ne sahiptir. Vladimir Lenin, Rusya'nın geri kalmış bölgelerini iç sömürgecilik olarak görmüştür. Bu kavram, Rusya bağlamında ilk olarak 1843 yılında tarafından ortaya atılmıştır. Sergey Solovyov, bunun Rusya'nın "okyanuslarla metropol bölgesinden ayrılan bir koloni olmadığı" gerekçesiyle olduğunu savunmuştur. Afanasy Shchapov'a göre, bu süreç esas olarak ekolojik emperyalizm tarafından yönlendirilmiştir; kürk ticareti ve balıkçılık, Sibirya ve Alaska'nın fethedilmesini teşvik etmiştir. Klyuchevsky'nin diğer takipçileri, askeri ya da manastır genişlemesi gibi diğer kolonizasyon biçimlerini tanımlamışlardır. Bu sırada Pavel Milyukov, bu kendini sömürgeleştirme sürecinin şiddetini vurgulamıştır. Mark Bassin ise daha sonra Rusya'nın kendini sömürgeleştirmesi ile Amerikan sınırı arasında bir benzerlik olduğunu belirtmiştir.

Rus emperyalizminin ideolojileri

İmparatorluğun toprak genişlemesi, Rusya'nın mutlakiyetçi hükümdarlarına ek meşruiyet sağlarken, boyun eğdirilen halka da ulusal gurur kaynağı oluyordu. İmparatorluğun meşrulaştırılması daha sonra farklı ideolojiler aracılığıyla gerçekleştirildi. Konstantinopolis'in düşüşünden sonra Moskova, Roma ve Bizans İmparatorluklarının ardından kendisini üçüncü Roma olarak adlandırdı. Pskov'dan Rus rahip Filofey, 1510'da Büyük Dük Vasili III'e yazdığı bir methiyede, "İki Roma düştü. Üçüncü ayakta. Dördüncü olmayacak. Hiç kimse Hristiyan Çarlığınızı değiştiremeyecek!" ilan etti. Bu, Kutsal Rus olarak mesiyanik bir Ortodoks Rus ulusu kavramına yol açtı. Rusya, Kırım Savaşı gibi savaşlar sırasında Osmanlı İmparatorluğu topraklarına doğru genişlerken Ortodoks Hristiyanların koruyucusu olduğunu iddia etti.

1815'te monarşist Koalisyon'un zaferinin ardından Rusya, Prusya ve Avusturya ile birlikte kutsal krallık hakkını ve Hristiyan değerlerini Avrupa'nın siyasi hayatına yeniden kazandırmak amacıyla Kutsal İttifak'ı ilan etti. Bu ittifak, Çar I. Aleksandr tarafından Barones Barbara von Krüdener'in ruhsal rehberliğinde oluşturulmuştu. İlk taslağında, Çar Aleksandr, birleşik bir Hristiyan imparatorluğu ve ortak bir imparatorluk ordusunu öneren mistik yaklaşımlar ortaya koymuş, bu da diğer monarşileri tedirgin etmişti. İttifak daha sonra Rusya, Prusya ve Avusturya tarafından daha pragmatik bir versiyonu kabul edilerek uygulanmıştı. Fransız diplomat Dominique-Georges-Frédéric Dufour de Pradt, bu belgeyi "diplomasinin bir kıyameti" olarak adlandırmıştı. Kutsal İttifak büyük ölçüde iç isyanları bastırmak, basını sansürlemek ve parlamentoları kapatmak için kullanılmıştı.

Rusya İmparatoru I. Nikolay döneminde Ortodoksluk, Mutlakiyetçilik ve Milliyetçilik devletin resmi ideolojisi haline geldi. Bu ideoloji, Ortodoks Kilisesi'nin siyasette ve yaşamda merkezi bir rol oynamasını, tek bir mutlak hükümdarın yönetimini ve Rus halkının büyük bir imparatorluğu birleştirmeye özgü niteliklere sahip olduğunu öne sürüyordu. Kralın ilahi hakkı benzeri bir şekilde, imparatorun gücü dünyadaki tüm çelişkileri çözerek ideal bir "göksel" düzen yaratıyordu. Hosking, "Ortodoksluk, Mutlakiyetçilik ve Milliyetçilik" üçlüsünün iki ana sütununda temel zayıflıklar olduğunu savunmuştu: Kilise tamamen devlete bağımlıydı ve milliyetçilik kavramı, devletin serfliğe dayalı yapısı nedeniyle tam olarak gelişmemişti. Pratikte, mutlakiyetçilik tek geçerli sütun olarak kalmıştı.

19. yüzyılda, Pan-Slavizm imparatorluk için yeni bir meşruiyet teorisi haline geldi. "Tüm Rusya" milliyetçiliğinin imparatorlukta yaşayan birçok farklı grup tarafından benimsendiği ve imparatorluğun temellerini oluşturduğu iddia edildi. İlk olarak 18. yüzyılın sonlarına doğru Polonya-Litvanya Birliği'nin doğu toprakları üzerindeki Rus iddialarını meşrulaştırmak için siyasi önem kazanmıştı. 1863'teki Ocak Ayaklanması'nın ardından Rus hükûmeti, ayrılıkçılığın tüm tezahürlerini ortadan kaldırmaya kararlı hale geldi. 19. yüzyılın ikinci yarısında Rus kamuoyunda, Pan-Slavizm ideolojisi benimsendi ve dönüştürüldü; kendi politik üstünlüklerine ikna olan Ruslar, tüm Slavların Büyük Ruslarla birleşebileceğini savundular.

Rus sömürge genişlemesi

16. yüzyıldan itibaren Rusya, 150 yıl boyunca her yıl Hollanda büyüklüğünde toprak fethetti.

Sibirya ve Uzak Doğu

1533 ile 1894 yılları arasında Rusya'nın Avrasya'daki yayılması

Rus yayılmacılığı, büyük ölçüde, çoğunlukla ıssız olan Sibirya'nın yakınlığından faydalanmıştır; bu bölge, Korkunç Ivan'ın hükümdarlığından (1530–1584) itibaren kademeli olarak Rusya tarafından fethedilmiştir. Rusya'nın Sibirya'yı kolonileştirmesi ve yerli halklarını fethetmesi, Avrupalıların Amerika'yı ve yerlilerini kolonileştirmesiyle karşılaştırılmıştır; benzer şekilde yerli halklar üzerinde olumsuz etkiler yaratmış ve topraklarının gasbedilmesine yol açmıştır. Bununla birlikte, bazı araştırmacılar Sibirya'nın yerleşiminin Avrupa kolonizasyonundan farklı olduğunu, yerli nüfusun azalmasına yol açmadığını, aksine kazançlı istihdam sağladığını ve yerli nüfusu yerleşimcilerin toplumuna entegre ettiğini belirtmektedir. Benzer bir genişleme hedefi olarak Rus Uzak Doğusu da Kuzey Pasifik bölgesine yayılmıştır.

1858'de, İkinci Afyon Savaşı sırasında, Rusya Çin'den Amur Nehri'nin kuzey kıyısı ve Kore sınırına kadar olan kıyıları güçlendirmiş ve nihayetinde "Eşitsiz Antlaşmalar" olan Aigun Antlaşması (1858) ve Pekin Konvansiyonu (1860) ile bu bölgeleri ilhak etmiştir. Boxer Ayaklanması sırasında, Rus İmparatorluğu 1900 yılında Mançurya'yı işgal etmiş ve Rus sınırının Çin tarafında bulunan Çinlilere karşı Blagoveshchensk katliamı gerçekleşmiştir. Ayrıca, imparatorluk zaman zaman Çin'de imtiyazlı bölgeleri kontrol etmiştir, özellikle Çin Doğu Demiryolu, Tianjin'deki imtiyazlar ve Rus Dalian buna dahildir.

Orta Asya

Rusya'nın Orta Asya'yı fethetmesi birkaç on yıl sürdü. 1847–1864 yıllarında doğu Kazak bozkırını geçerek Kırgızistan'ın kuzey sınırına bir dizi kale inşa ettiler. 1864–1868 yıllarında Kırgızistan'dan güneye doğru ilerleyerek Taşkent ve Semerkant'ı ele geçirdiler ve Hokand ile Buhara Hanlıkları üzerinde hakimiyet kurdular. Bir sonraki adım, bu üçgeni Hazar Denizi'ni geçerek bir dikdörtgen haline getirmekti. 1873'te Ruslar Hive'yi fethetti, 1881'de batı Türkmenistan'ı ele geçirdiler. 1884'te Merv vahasını ve doğu Türkmenistan'ı aldılar. 1885'te ise Afganistan'a doğru daha fazla genişleme İngilizler tarafından engellendi. 1893–1895 yıllarında Ruslar güneydoğudaki yüksek Pamir Dağları'nı işgal ettiler. Tarihçi Alexander Morrison'a göre, "Rusya'nın Kazak bozkırı boyunca güneye, Türkistan'daki nehir vahalarına doğru genişlemesi, on dokuzuncu yüzyılın en hızlı ve dramatik imparatorluk fetihlerinden biriydi."

Güneyde, Büyük Oyun, 19. yüzyılın büyük bölümünde ve 20. yüzyılın başında İngiliz İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında Orta ve Güney Asya üzerindeki siyasi ve diplomatik bir çatışmaydı. İngiltere, Rusya'nın Hindistan'ı işgal etmeyi planladığından ve Orta Asya'daki genişlemesinin bu hedefe yönelik olduğundan korkuyordu, bu sırada Rusya Orta Asya'yı fethetmeye devam etti. Gerçekten de, 19. yüzyılda Rusya'nın Hindistan'a yönelik birden fazla işgal planı olduğu doğrulanmıştır; bunlar arasında Kırım Savaşı'nın (1853–1856) Duhamel ve Khrulev planları ile gerçekleşmeyen diğer planlar bulunuyordu.

Tarihçi A. I. Andreyev, "Büyük Oyun günlerinde, Moğolistan Rusya için emperyalist bir hedefken, Tibet İngilizler için aynı durumdaydı," demiştir. 1907'deki İngiliz-Rus Antlaşması ile Rus İmparatorluğu ve İngiliz İmparatorluğu, Alman İmparatorluğu'na karşı odaklanmak için Büyük Oyun rekabetlerini resmen sona erdirerek İran'ı İngiliz ve Rus bölgelerine böldüler. 1908'deki İran Anayasal Devrimi, İran'da demokratik bir sivil toplum oluşturmayı, seçilmiş bir Meclis, görece özgür bir basın ve diğer reformlar getirmeyi amaçladı. Rus İmparatorluğu, Şah'ı ve gerici grupları desteklemek için İran Anayasal Devrimi'ne müdahale etti. Kazaklar Meclis'i bombaladılar, Rusya daha önce 1879'da Rus subaylar tarafından yönetilen ve İran'da Rus nüfuzunun bir aracı olarak hizmet veren İran Kazak Tugayı'nı kurmuştu.

Avrupa

Bu dönemde, Rusya aynı zamanda batıya doğru genişleme politikasını izledi. 1808–1809 Finlandiya Savaşı'nda İsveç'in yenilgisinin ardından 17 Eylül 1809'da imzalanan ile İsveç'in doğu yarısı, yani o dönemde Finlandiya olan bölge, özerk bir büyük dukalık olarak Rus İmparatorluğu'na katıldı. 19. yüzyılın sonlarında Finlandiya'nın Ruslaştırılması politikası, Finlandiya Büyük Dükalığı'nın özel statüsünü sınırlamayı ve muhtemelen siyasi özerkliğini sona erdirip kültürel olarak asimile etmeyi amaçladı. Ruslaştırma politikaları ayrıca Ukrayna ve Belarus'ta da uygulandı.

1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ve ardından gelen 1812 Bükreş Antlaşması'nın ardından, Osmanlı Devleti'nin bir vasal devleti olan Boğdan Prensliği'nin doğu yarısı (daha sonra Besarabya olarak anılacak olan bölge) ve daha önce doğrudan Osmanlı yönetimi altında olan bazı bölgeler Rus İmparatorluğu'nun egemenliği altına girdi. 1815 Viyana Kongresi'nde Rusya, kağıt üzerinde Rusya ile kişisel birlik içinde özerk bir Krallık olan Kongre Polonya'sı üzerinde egemenlik kazandı. Ancak, Rus imparatorları genellikle güçleri üzerindeki kısıtlamaları dikkate almadılar. Bu nedenle Polonya, bir kukla devletten öteye gitmedi. Özerklik, 1830–31 ve 1863'teki ayaklanmaların ardından ciddi şekilde kısıtlandı ve ülke valiler tarafından yönetildi, daha sonra ise vilayetlere bölündü.

Rusya'nın denizaşırı genişlemesi

Doğuya doğru genişleme, Rusya'nın Pasifik Okyanusu üzerinden Kuzey Amerika'yı kolonileştirmesiyle devam etti. Rus promyshlenniki (tuzakçılar ve avcılar) hızla deniz kürk ticaretini geliştirdiler ve bu durum 1760'larda Aleutlar ile Ruslar arasında birkaç çatışmaya neden oldu. 1780'lerin sonlarına gelindiğinde, Tlingitlerle ticaret ilişkileri başladı ve 1799'da Rus-Amerikan Şirketi (RAC), kürk ticaretini tekelleştirmek ve aynı zamanda Alaska Yerlilerini Ruslaştırmak için bir emperyalist araç olarak kuruldu.

Rus İmparatorluğu, tarihin en büyük ceza kolonilerinden biri haline getirilen Sakhalin adasını da edindi. İlk olarak, Rus denizinin Hokkaido çevresindeki sularda 18. yüzyılın sonlarında başlayan saldırıları, Japonya'nın kuzey adalarının çevresini haritalandırmasına ve keşfetmesine neden oldu. Sakhalin, nominal olarak Qing Hanedanlığı'na vergi ödemesine rağmen Ainu, Uilta ve Nivkh gibi yerli halklar tarafından da yerleşilmişti. Rusya, 1858 Aigun Antlaşması ile Qing'den Mançurya'yı aldıktan sonra, Boğaz üzerindeki Sakhalin için de Qing'den nominal bir hak talep etti. Daha önceki 1855 Shimoda Antlaşması ile, hem Rus hem de Japon yerleşimcilerin bulunduğu geçici bir koloni kuruldu, ancak çatışmalar yaşandı. Ancak 1875 Saint Petersburg Antlaşması ile Rus İmparatorluğu'na Sakhalin verildi ve Japonya'ya da Kuril Adaları kazandırıldı.

Rusya'nın en uzak kolonileri, Rus-Amerikan Şirketi tarafından 19. yüzyılın başlarında Yüksek Şef Kaumualiʻi ile yapılan bir ittifak sonucu kurulan Hawaii Adaları'ndaki Fort Elizavety ve Fort Alexander'daydı. Ayrıca, 1889'da Fransız Somaliland'daki Tadjoura Körfezi'nde kurulan kısa ömürlü bir Rus yerleşimi olan Sagallo'da da bulunuyordu. Ruslar, Fransız işgali sonrasında Sagallo'dan tahliye edilmek zorunda kaldılar. Kuzey Amerika'da kurulan en güneydeki yerleşim ise Kaliforniya'daki Fort Ross'tu.

Sovyet emperyalizmi

Üzerinde "Bütün dünya bizim olacak!" yazan Stalinist dönem Sovyet posteri.

Sovyetler Birliği kendisini anti-emperyalist ilan etmesine rağmen, tarihsel imparatorluklarla ortak olan eğilimler sergiledi. Bu argümanın geleneksel olarak Richard Pipes'ın 1954'teki Sovyetler Birliği'nin Oluşumu kitabında ortaya çıktığı kabul edilmektedir. Seweryn Bialer gibi birkaç akademisyen, Sovyetler Birliği'nin çok uluslu imparatorluklar ve ulus devletlerle ortak unsurlar içeren hibrit bir varlık olduğunu savunmaktadır. Ayrıca, Sovyetler Birliği'nin geleneksel emperyal güçlerle benzer şekilde sömürgecilik yaptığı da iddia edilmiştir. Maoistler, Sovyetler Birliği'nin sosyalist bir yüzeyin altında emperyalist bir güç haline geldiğini veya sosyal emperyalizm uyguladığını öne sürdüler.

Sovyet emperyal ideolojisi

Sovyet ideolojisi, Rusya'yı özel bir ulus olarak gören Pan-Slavizm'in mesiyanizmini sürdürdü. Proletaryen uluslararasıcılık, Bolşevik Partisi tarafından Rus Devrimi sırasında iktidara gelindiğinde benimsenmişken, Sovyetler Birliği'nin kuruluşunun ardından, uluslararasıcılığın Marksist savunucuları, ülkenin dünya genelinde devrimin yayılabileceği "komünizmin vatanı" olarak kullanılabileceğini öne sürdüler. Joseph Stalin ve Nikolai Bukharin, 1924'te, küresel sosyalizm pozisyonundan ulusal komünizme yönelimi teşvik ettiler. Alexander Wendt'e göre, bu, Sovyetler Birliği'nde "sosyalist uluslararasıcılık" şemsiyesi altında bir devrim yerine kontrol ideolojisine dönüştü.

Leonid Brejnev döneminde, "Gelişmiş Sosyalizm" politikası, Sovyetler Birliği'ni en tamamlanmış sosyalist ülke olarak ilan etti; diğer ülkeler "sosyalist", ancak SSCB "gelişmiş sosyalist" olarak tanımlandı; bu, onun diğer sosyalist ülkeler üzerindeki baskın rolünü ve egemenliğini açıkladı. Brejnev ayrıca, diğer sosyalist ülkelere müdahaleyi onaylayan müdahaleci Brejnev doktrinini formüle etti ve uyguladı; bu durum emperyal olarak nitelendirildi. Bu çerçevede Brejnev, merkezi kontrolü daha da güçlendirmeyi amaçlayan bir kültürel Ruslaştırma politikası da uyguladı. Bu, yerel gelenekler pahasına kültür ve eğitimin Sovyetleştirilmesini içeren Sovyet kültürel emperyalizminin bir boyutuydu.

Orta Asya

Sovyetler, Orta Asya'da iç sömürgecilik politikası izlediler. 1930'lardan 1950'lere kadar Joseph Stalin, Sovyetler Birliği'nde nüfus transferleri talimatı verdi ve insanları (genellikle tam ulusları) nüfusu az olan uzak bölgelere deport etti. Kafkasya'dan Orta Asya'ya yapılan transferler arasında Balkarların, Çeçenlerin ve İnguşların, Kırım Tatarlarının, Karaçayların ve Ahıska Türklerinin deportasyonu yer alıyordu. II. Dünya Savaşı sırasında Nazi orduları Sovyetler Birliği'nin tüm Avrupa sanayi merkezlerini ele geçirme tehdidi oluşturduğunda, birçok Avrupa Sovyet vatandaşı ve Rusya'nın sanayisinin büyük bir kısmı Kazakistan'a taşındı. Bu göçmenler, Karaganda (1934), Zhezkazgan (1938), Temirtau (1945) ve Ekibastuz (1948) gibi hızla büyüyen büyük sanayi merkezlerine dönüşen madencilik kasabaları kurdular. 1955'te, Baykonur Uzay Üssü'nü desteklemek için Baykonur kasabası inşa edildi. 1953-1965 yılları arasında Sovyet genel sekreteri Nikita Kruşçev'in "Bakir Topraklar Seferi" olarak adlandırılan döneminde daha fazla Rus yerleşimci geldi. 1960'ların sonları ve 70'lerde hükûmet, Orta Asya'nın geniş kömür, gaz ve petrol yataklarına yakın bir şekilde Sovyet sanayisini yeniden yerleştiren bir programa katılan işçilere ikramiyeler ödemeye başladı. 1979 yılına gelindiğinde Kazakistan'daki etnik Rusların sayısı yaklaşık 5,500,000'e, toplam nüfusun neredeyse %40'ına ulaştı.

Sovyet yayılmacılığı

Erken dönemde kendi kendine belirleme hakkını desteklemesine rağmen, Bolşevikler Rus İç Savaşı sırasında Rus İmparatorluğu'nun çoğunu yeniden fethetti. Erken Rus Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti, aşağıdaki devletleri zorla ilhak etti.

- Kırım, 1918
- Türkistan, 1918
- Yakutistan, 1918
- Belarus, 1919
- Alash Otonomisi, 1920
- Ermenistan, 1920
- Azerbaycan, 1920
- Buhara Emirliği, 1920
- Hiva Hanlığı, 1920
- Kuzey Kafkas Emirliği, 1920
- Kuzey İgriya, 1920
- Buriyatiya, 1921
- Gürcistan, 1921
- Kuzey Kafkasya Dağlı Cumhuriyeti, 1921
- Ukrayna Halk Cumhuriyeti, 1921
- Altay, 1922
- Yeşil Ukrayna, 1922
- Karelya, 1923

1919 Karakhan Bildirgesi'nden 1927 yılına kadar, Sovyetler Birliği diplomatları Çin'deki imtiyazların iptal edileceğini vaad ettiler, ancak Sovyetler, 1924-1925'teki gizli müzakerelerin bir parçası olarak Çarlık imtiyazları olan Çin Doğu Demiryolu'nu korudular. Bu, 1929 Sino-Sovyet çatışmasına yol açtı ve Sovyetler, demiryolu üzerindeki kontrollerini yeniden teyit etti; demiryolu 1952'de geri verildi.

1939'da, Sovyetler Birliği, Nazi Almanyası ile Molotov-Ribbentrop Paktı'nı imzaladı. Bu pakta dahil olan gizli bir protokol, Romanya, Polonya, Letonya, Litvanya, Estonya ve Finlandiya'yı Alman ve Sovyet etkisi alanlarına böldü. Doğu Polonya, Letonya, Estonya, Finlandiya ve kuzey Romanya'daki Bessarabya, Sovyet etkisi alanı olarak tanındı. Litvanya, Eylül 1939'da ikinci bir gizli protokole eklendi.

Sovyetler, Molotov-Ribbentrop Paktı ile kendisine tahsis edilen Doğu Polonya'nın bölümlerine, Almanya'nın batıda Polonya'ya girmesinden iki hafta sonra saldırdı ve Polonya'daki Alman güçleriyle koordinasyona gitti. Sovyetler Birliği, Doğu Polonya işgali sırasında Polonya devletini ortadan kaldırdı ve Alman-Sovyet toplantısı "Polonya bölgesi"nin gelecekteki yapısını ele aldı. Sovyet otoriteleri, yeni Sovyet ilhak edilen bölgelerde hemen bir sovyetleşme kampanyasına başladı.

1939'da Sovyetler, Finlandiya'ya karşı başarılı olamayan bir saldırı girişiminde bulundu. Bunun ardından, taraflar, Sovyetler Birliği'ne Karelya'nın doğu bölgesini (Fin topraklarının %10'u) veren bir geçici barış anlaşması imzaladı ve ceddenilen topraklarla Karelo-Fin Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu. Haziran 1940'ta Sovyetlerin Romanya'dan Bessarabya, Kuzey Bukovina ve Hertsa bölgesini talep eden bir ültimatom vermesi üzerine, Sovyetler bu bölgelere girdi; Romanya Sovyet taleplerine boyun eğdi ve Sovyetler bu toprakları işgal etti.

Eylül ve Ekim 1939'da Sovyet hükümeti, çok daha küçük Baltık devletlerini karşılıklı yardım anlaşmaları imzalamaya zorladı; bu anlaşmalar Sovyetlere burada askeri üsler kurma hakkı tanıdı. Kızıl Ordu'nun 1940 yazında Baltık ülkelerine girmesinin ardından, Sovyet otoriteleri Baltık hükümetlerini istifaya zorladı. Sovyet gözetiminde, yeni kukla komünist hükümetler ve destekçileri sahte sonuçlarla düzenlenmiş seçimler düzenlediler. Kısa bir süre sonra, yeni seçilen "halk meclisleri" Sovyetler Birliği'ne katılma talebinde bulunan kararlar aldı. 1940'taki işgalin ardından, Sovyetlerin gerçekleştirdiği kitlesel deportasyonlar ve baskılar takip etti.

II. Dünya Savaşı'nın sonunda, Sovyetler Birliği ayrıca aşağıdakileri ilhak etti:

1944'te Çekoslovakya'dan işgal edilen Karpat Ruthenia
1921-1944 arasında bağımsız olan Tuva (önceki yönetimi Moğolistan ve Mançu İmparatorluğu)
1945'te Almanya'dan Doğu Prusya (şimdi Kaliningrad )
1945'te Litvanya'ya ilhak edilen Klaipėda Bölgesi
1945'te Japonya'dan işgal edilen Kuril Adaları ve güney Sakhalin
1944'te Romanya'dan işgal edilen Yılan Adası ve birkaç Danube adası, 1948'de ilhak edildi

II. Dünya Savaşı'nın sonunda, çoğu doğu ve orta Avrupa ülkesi Sovyetler Birliği tarafından işgal edilmişti ve bu ülkeler “Avrupa kolonileri” olarak adlandırılıyordu; bağımsız kalmalarına rağmen, politikaları, askeri, dış ve iç politikaları Sovyetler Birliği tarafından baskın şekilde kontrol ediliyordu. Avrupa'daki Sovyet uydu devletleri arasında:

Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti (1946-1961)
Finlandiya Cumhuriyeti (1947-1991)
Çekoslovakya Sosyalist Cumhuriyeti (1948-1989)
Polonya Halk Cumhuriyeti (1947-1989)
Bulgaristan Halk Cumhuriyeti (1946-1990)
Romanya Sosyalist Cumhuriyeti (1947-1965)
Doğu Almanya (Alman Demokratik Cumhuriyeti, 1949-1990)
Macaristan Halk Cumhuriyeti (1949-1989)
Sosyalist Federal Yugoslavya

Demokratik Cumhuriyet Afganistan da bir Sovyet uydu devleti olarak kabul edilebilir; 1978'den 1991'e kadar Kabil'deki merkezi hükûmet Doğu Bloku ile uyumlu hale geldi ve 1979-1989 yılları arasında Sovyet ordusu tarafından doğrudan desteklendi. Moğolistan Halk Cumhuriyeti de 1924'ten 1991'e kadar bir Sovyet uydu devleti oldu. Diğer Asya Sovyet uydu devletleri arasında Jiangxi eyaletindeki Çin Sovyet Cumhuriyeti, Tuva Halk Cumhuriyeti ve Doğu Türkistan Cumhuriyeti bulunmaktaydı.

Çağdaş Rus emperyalizmi

Rusya İmparatorluğu'nun bayrağı (ortada), Rusya'nın mevcut bayrağının (sağda) ve Sovyetler Birliği bayrağının (solda) yanında, St Petersburg dışındaki Gazprom'un Lakhta Merkezi'nin önünde dalgalanıyor, 2023.

Rusya Federasyonu'nu koyu kırmızıyla ve Avrupa'daki işgal altındaki topraklarını açık kırmızıyla gösteren harita.

Analistler, Vladimir Putin dönemindeki Rusya'nın devlet ideolojisini milliyetçi ve neo-emperyalist olarak tanımlamıştır. Üçüncü başkanlık döneminden bu yana bazı analistler, Putin ve iç çevresinin bir Rus imparatorluğu yeniden kurma çabası içinde olduğunu savunmaktadır. Andrey Kolesnikov, Putin rejimini milliyetçi emperyalizmi, muhafazakar Ortodoksluk ve Stalinizm unsurlarını harmanlayan bir yapı olarak tanımlamaktadır. Putin, Sovyetler Birliği'ni Rusya'nın "emperyal kaderini" başka bir isim altında gerçekleştiren bir yapı olarak göstermiştir.

Rusya Federasyonu, Sovyetler Birliği'nin tanınan başlıca halef devleti olarak kabul edilmektedir ve bu durum, eski Sovyet devletlerini yeniden kontrol altına almaya çalışmakla suçlanmaktadır. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından bu yana Rusya, komşu devletlerin bazı kısımlarını işgal etmiştir. Bu işgal altındaki bölgeler arasında Moldova'nın bir parçası olan Transdinyester, Gürcistan'ın bir parçası olan Abhazya ve Güney Osetya ile yasa dışı olarak ilhak edilen Ukrayna'nın büyük bölümleri bulunmaktadır. Japonya ve birkaç diğer ülke, Rusya'nın işgalinde olan en güneydeki dört Kuril Adası'nı da işgal altında olarak değerlendirmektedir. Rusya, Birlik Devleti aracılığıyla Belarus üzerinde etkili bir siyasi hakimiyet de kurmuştur. Marcel Van Herpen, Rusya liderliğindeki Avrasya Ekonomik Birliği ve Avrasya Gümrük Birliği'ni daha fazla imparatorluk kurma projeleri olarak tanımlamıştır.

Rusya'nın siyasi dilinde, eski Sovyet cumhuriyetleri "yakın yurtdış" olarak adlandırılmaktadır. Bu terimin artan kullanımı, Rusya'nın bölgede önemli bir etki sürdürme hakkını savunma iddialarıyla ilişkilendirilmektedir. Putin, bu bölgenin Rusya'nın "etki alanı"nın bir parçası olduğunu ve Rus çıkarları açısından stratejik olarak hayati önem taşıdığını ilan etmiştir. Bu kavram, Monroe Doktrini ile karşılaştırılmıştır.

Pew Araştırma Merkezi'nin 2012 yılında yaptığı bir anket, Rusların %44'ünün "Rusya'nın bir imparatorluğa sahip olmasının doğal olduğunu" kabul ettiğini ortaya koyarken, 2015 yılında yapılan bir anket, "Rusların %61'inin komşu ülkelerin bazı bölgelerinin gerçekten Rusya'ya ait olduğuna inandığını" göstermiştir.

Kırım ilhakı

2014 Ukrayna devrimi sırasında, Rusya, işgal altında gerçekleştirilen bir referandumun ardından Kırım'ı Ukrayna'dan kontrol altına almış ve ilhak etmiştir. Analist Vladimir Socor, Putin'in ilhakı işaret eden konuşmasını "Büyük Rus irredentizmi manifestosu" olarak tanımlamıştır. Putin, "cesareti Kırım'ı Rus İmparatorluğu'na kazandıran Rus askerlerinden" bahsetmiştir. Sovyetler Birliği'nin dağılmasının Rusya'yı topraklardan "mahrum ettiğini" ve Rusları "sınırlar tarafından bölünmüş en büyük etnik grup" haline getirdiğini söyleyerek bunun "skandal bir tarihi adaletsizlik" olduğunu ifade etmiştir. Socor'un görüşüne göre, Putin'in konuşması "Kırım'ı geri almanın daha büyük bir tasarının sadece ilk adımı" olduğunu ima etmektedir. Atlantic Council'den Peter Dickinson, bu ilhakı Putin'in "imparatorluk fetihleri" kampanyasının başlangıcı olarak değerlendirmektedir.

Rusya, Kırım'da zorla Ruslaştırma, ayrımcılık yapma ve Rus vatandaşlarını yarımadaya yerleştirip Ukraynalıları ve Kırım Tatarlarını zorla çıkarmak suretiyle neo-kolonyalizmle suçlanmıştır; bu durum kolonileşme olarak tanımlanmıştır.

Donbas Savaşı ve 'Yeni Rusya' (2014–2021)

Ukrayna'da eski bir imparatorluk bölgesi olan "Novorossiya"nın (Yeni Rusya) yeniden yaratılmasını destekleyen 2014 mitingi. Gösterilenler, Rusya İmparatorluğu'nun siyah-sarı-beyaz bayrağı ve Ukrayna'daki Rus ayrılıkçı güçlerin bayraklarıdır.

Kırım'ın ilhakı sırasında ve sonrasında, güneydoğu Ukrayna'nın bazı bölgelerinde pro-Rus ayaklanmaları patlak verdi. Nisan 2014'te, silahlı Rusya destekli ayrılıkçılar doğudaki Donbas bölgesindeki kasabaları ele geçirerek Ukrayna ile Donbas Savaşı'nı başlattı. Bu ay içinde Putin, büyük ölçüde güney Ukrayna'yı kapsayan eski bir Rus imparatorluk toprağı olan "Novorossiya" (Yeni Rusya) terimini kullanmaya başladı. Michael Kimmage, bunun "Rusya'nın bir imparatorluk programını ima ettiğini" yazmaktadır. Rus ayrılıkçılar, ele geçirdikleri toprakları Donetsk ve Luhansk "halk cumhuriyetleri" olarak ilan ettiler. Rus imparatorluk milliyetçiliği ve Ortodoks fundamentalizmi, bu ayrılan devletlerin resmi ideolojisini şekillendirdi ve yeni bir Novorossiya planları açıkladılar; bu plan, doğu ve güney Ukrayna'nın tamamını içermeyi amaçlıyordu. Aşırı sağcı Rus İmparatorluk Hareketi, 'Rus İmparatorluk Lejyonu' aracılığıyla ayrılıkçılara katılmak üzere binlerce gönüllüyü eğitip işe aldı.

Putin, 2021 tarihli "Ruslar ve Ukraynalılar Arasındaki Tarihsel Birlik Üzerine" başlıklı makalesinde, Rusları, Ukraynalıları ve Beyaz Rusları "tek bir halk" olarak tanımlayarak üçlü bir Rus ulusu oluşturduklarını belirtti. Ukrayna'nın büyük kısımlarının tarihi Rus toprakları olduğunu savunarak, "Ukraynalıların Ruslardan ayrı bir ulus olarak var olduğu fikrinin tarihi bir temeli yoktur" iddiasında bulundu. Uluslararası ilişkiler profesörü Björn Alexander Düben, Putin'in "Rusya'nın yüzyıllar boyunca Ukrayna üzerindeki baskıcı yönetimini yücelten neo-imperyalist bir anlatıyı benimsediğini" yazmaktadır.

Ukrayna'nın işgali (2022'den beri)

Rusya'nın şu anki başkanı Vladimir Putin, "eski Rus topraklarını geri alma" çabasıyla kendisini Büyük Petro'ya benzetiyor.

Rusya, Şubat 2022'de Ukrayna'ya tam ölçekli bir saldırı başlattı. Saldırıyı duyururken, Putin imparatorluk ideolojisini savundu; Ukrayna'nın var olma hakkını defalarca reddederek ülkeyi "kendi tarihimizin, kültürümüzün ve ruhsal alanımızın ayrılmaz bir parçası" olarak nitelendirdi ve Ukrayna'nın Rusya tarafından yaratıldığını iddia etti. Stratejik Araştırmalar Enstitüsü'nden Jeffrey Mankoff, bu saldırıyı "21. yüzyılın ilk imparatorluk savaşı" olarak tanımladı ve bunun "Rus elitinin imparatorluk Rusyası'nı yeniden kurma arzusunu yansıttığını" söyledi. Bu savaş, II. Dünya Savaşı'ndan bu yana toprak fethini kabul edilemez gören normların dışına çıkan bir irredentist savaş olarak nitelendirildi. Saldırının üzerinden dört ay geçtikten sonra, Putin kendisini Rus imparatoru Büyük Peter ile kıyasladı. çar Peter'ın "Rus topraklarını" imparatorluğa geri getirdiğini belirterek, "şimdi de (Rus) toprakları geri getirmek bizim sorumluluğumuz" dedi. Atlantic Council'den Peter Dickinson, bu yorumları Putin'in "eski tarz bir fetih savaşı yürüttüğünün" kanıtı olarak görüyor.

Kseniya Oksamytna, "Sömürgecilik, üstünlük ve Rusya'nın Ukrayna'yı işgali" başlıklı 2023 makalesinde, "Sömürgecilik sadece bir toprak kapma veya başka bir ülkenin bağımsızlığını alt etme değil; bir üstünlük uygulamasıdır" yazdı. O, Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısının, Rus "üstünlüğü" ve Ukrayna "aşağılığı" tartışmalarıyla birlikte gerçekleştiğini belirtti. Rus medyası, Ukrayna'yı zayıf, bölünmüş, meşru olmayan ve Rusya tarafından "kurtarılması" gereken bir ülke olarak sundu. Oksamytna, bunun muhtemelen Ukraynalılara karşı savaş suçlarını körüklediğini ve "Rus güçlerinin davranışlarının, cinsel istismar, kültürel eserlerin yağmalanması, mülkün elinden alınması, etnik temizlik ve işgal altındaki topraklardaki kişilerin imparatorluk ordusuna zorla alımı gibi tüm sömürge şiddeti izlerini taşıdığını" söyledi. Benzer şekilde, Orlando Figes bu saldırıyı "imparatorluk genişlemesi" olarak tanımlamakta ve Rusların üstünlük hissinin sertliğini açıklayabileceğini yazmaktadır: "Rusların sivillere karşı gerçekleştirdiği cinayetler, kadınların tecavüzü ve diğer terör eylemleri, geçmişe dönük bir intikam alma ve onları Rusya'dan bağımsızlıkları, Avrupa'nın bir parçası olma kararlılıkları, Ukraynalı olma ve 'Rus dünyası'nın tebaası olmama konusundaki istekleri için cezalandırma arzusundan kaynaklanmaktadır."

Eylül 2022'de, Rus işgal makamları, savaş ve nüfus kaybına rağmen, Ukrayna'nın işgal altındaki eyaletlerinde ilhak referandumları düzenledi. Rus makamları, sonuçların Rusya'ya katılma yönünde büyük ölçüde olduğunu açıkladı. Putin, 30 Eylül'de Donetsk, Herson, Luhansk ve Zaporizhzhia oblastlarının Rusya'ya ilhakını ilan eden "katılım anlaşmaları" imzaladı. Referandumlar ve ilhak, uluslararası toplum tarafından meşru olarak kınandı.

2023'te Putin, Ukrayna'nın işgali sırasında ölen Rus askerlerinin "Novorossiya [Yeni Rusya] ve Rus dünyasının birliği için hayatlarını verdiğini" söyledi.

'Rus Dünyası'

2000'li yıllardan bu yana, Rus hükûmeti "Rus Dünyası" (Rusça: Русский мир, romanize: Russkiy Mir) fikrini teşvik etmiştir. Bu kavram, Doğu Ortodokslukla kimlik bulan ve benzer değerlere sahip olduğu iddia edilen etnik Ruslar ve Rusça konuşanların topluluğu olarak genellikle tanımlanmaktadır. Putin, 2007 yılında, "Rus Dünyası" kavramını yurtdışında yaymak amacıyla Kremlin destekli Russkiy Mir Vakfı'nı kurmuştur. Jeffrey Mankoff, "Rus Dünyası"nı "Rusya Federasyonu'nun sınırlarını aşan bir Rus imparatorluk ulusu fikrini" temsil ettiğini ve "komşu devletlerin kendi yurttaşlık uluslarını inşa etme çabalarını ve tarihlerini Rusya'dan ayrıştırma çabalarını" tehdit ettiğini belirtmektedir. Bu fikir, Moskova Patriği Kirill'in liderliği altındaki Rus Ortodoks Kilisesi tarafından da desteklenmektedir. Kirill, "Rusya'nın medeniyeti, Rusya Federasyonu'ndan daha geniş bir şeye aittir. Bu medeniyeti Rus dünyası olarak adlandırıyoruz" demiştir.

"Rus Dünyası" fikriyle bağlantılı olarak "Rus akrabalar" kavramı da bulunmaktadır; bu terim, Kremlin'in Rus diasporasına ve diğer ülkelerdeki Rusça konuşanlara atıfta bulunmak için kullandığı bir terimdir. Agnia Grigas, "Beyond Crimea: The New Russian Empire" (2016) adlı kitabında, "Rus akrabalar"ın "Rus neo-imparatorluk hedeflerinin bir aracı haline geldiğini" vurgulamaktadır. Kremlin, bu bireyler üzerinde etki sağlamak amacıyla onlara Rus vatandaşlığı ve pasaportlar (pasaportlaştırma) sunmuş, bazı durumlarda ise onların askeri korumasını talep etmiştir. Grigas, Kremlin'in bu "akrabalara" varlıkları sayesinde "yabancı devletler üzerinde etki kazanmak ve onların egemenliğine meydan okumak, hatta bazen toprakları ele geçirmek" için kullandığını belirtmektedir. Bu durum, Ukrayna, Gürcistan ve Moldova'da gösterilmiştir. O dönemdeki Cumhurbaşkanı Dmitry Medvedev, 2008'deki Gürcistan işgalini, Abhazya ve Güney Osetya'daki ayrılıkçı bölgelerdeki "akrabalara" karşı koruma olarak gerekçelendirmiştir. "Rus akrabalar" meselesi, Moldova'nın Gagavuzya bölgesinde, Estonya'nın Ida-Viru ilinde, Letonya'nın Latgale bölgesinde, kuzey Kazakistan'da ve başka yerlerde gerginliklere yol açmıştır. Birçok ülke bu terimin kullanımına karşı çıkmakta, aynı zamanda Kremlin'in bu terimi kullandığı birçok insan da buna itiraz etmektedir.

Avrasyacılık

Putin'in, Avrasya ideolojisinin emperyalist anlayışından etkilendiği söylenmektedir. Günümüzdeki Avrasya ideolojisi, siyasi teorisyen Aleksandr Dugin tarafından şekillendirilmiş ve teşvik edilmiştir; bu fikirlerini 1997'deki "Jeopolitikanın Temelleri" adlı kitabında açıklamıştır. Siyasi bilimci Anton Shekhovtsov, Dugin'in Avrasya'cılığını, "Rus toplumunu devrimleştirme ve Rusya'nın egemen olduğu totaliter bir Avrasya İmparatorluğu inşa etme fikrine odaklanan faşist bir ideoloji" olarak tanımlamaktadır. Bu imparatorluğun, sonsuz düşmanı olarak temsil edilen Amerika Birleşik Devletleri ve onun Atlantik müttefikleriyle karşılaşarak onları yenilgiye uğratması ve böylece küresel siyasi ve kültürel liberalizmin yeni bir "altın çağı"nı getirmesi beklenmektedir.

Rusya'nın 2014'ten bu yana Ukrayna'ya karşı yürüttüğü askeri ve siyasi saldırganlık, neo-Avrasya'cılar tarafından etkilenmiş ve desteklenmiştir. 2023'te, Putin tarafından onaylanan bir belgede, Rusya'nın Avrasya'cı, anti-Batı dış politika benimsemesi söz konusu olmuştur. Bu belge, Rusya'yı "eşsiz bir ülke-medeniye" olarak tanımlamakta ve "Büyük Avrasya Ortaklığı" oluşturmayı hedeflemektedir.

Afrika'da yeni sömürgecilik

Orta Afrika Cumhuriyeti'nde zırhlı bir aracın yanında nöbet tutan Rus paralı askerler

Wagner Grubu, 2017'den bu yana Afrika'daki birçok otokratik rejime askeri destek, güvenlik ve koruma sağlayan, Rus devleti tarafından finanse edilen bir özel askeri şirket (PMC) olarak bilinir. Bunun karşılığında, Rus ve Wagner bağlantılı şirketler, bu ülkelerin doğal kaynaklarına, örneğin altın ve elmas madenleri gibi, ayrıcalıklı erişim elde ederken, Rus askeri de stratejik konumlar, hava üsleri ve limanlara erişim kazanmıştır. Bu durum, Rusya'nın mevcut rejimleri güçlendirmek ve onları koruma bağımlılığı haline getirerek ekonomik ve siyasi faydalar sağladığı, ancak yerel nüfusun fayda sağlamadığı bir neo-emperyalist ve neo-kolonyal devlet ele geçirmesi olarak tanımlanmaktadır.

Rusya, ayrıca Afrika'da seçim müdahaleleri ve pro-Rus propagandası ile anti-Batı dezenformasyonu yayarak jeopolitik etki kazanmıştır. Rus PMC'leri, Orta Afrika Cumhuriyeti, Sudan, Libya, Mali, Burkina Faso, Nijer ve Mozambik gibi ülkelerde aktif olmuştur ve sivilleri öldürme ve insan hakları ihlalleriyle suçlanmıştır. 2024'te, Wagner Grubu Afrika'daki operasyonları, Rusya Savunma Bakanlığı'nın doğrudan kontrolü altındaki yeni bir 'Afrika Korpu'na dönüştürülmüştür. Rus hükûmeti için analistler, Rusya'nın Afrika'ya yönelik politikalarının neo-kolonyal doğasını kabul etmiştir. Stephen Blank, The Hill için yazdığı bir makalede, Rusya'nın Afrika'daki eylemleri ve hedeflerinin "emperyalizmin özüdür" değerlendirmesini yapmıştır.