Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Timurlu Rönesansı veya Türk Rönesansı,Asya ve İslam tarihinde 14. ve 15. yüzyıl ile 16. yüzyılın başlarını kapsayan tarihi bir dönemi tanımlayan ifadedir. İslam'ın Altın Çağı'nın kademeli olarak gerilemesinin ardından Orta Asya'da Timurlu hanedanı tarafından yönetilen Timur İmparatorluğu, sanat ve bilimin yeniden canlanmasına ön ayak oldu. Bu canlanma, Müslüman dünyasına yayıldı ve geç dönem Orta Çağ Asyası üzerinde derin etkiler bıraktı. Fransızca rönesans kelimesi "yeniden doğuş" anlamına gelir ve bir dönemdeki kültürel canlanmayı tanımlar. Terim "yeniden doğuş" anlamına geldiği için rönesans tabirinin bu dönem için kullanılması, bu dönemin aslında yeniden bir doğuştan çok son bir çırpınış veya bir jübile olduğunu düşünen akademisyenler arasında çekinceler yarattı.
Timur Rönesansı, Avrupa'daki Rönesans hareketiyle eş zamanlı olarak mimlendi. İtalyan Quattrocento'suyla görkem açısından eşit derecede olduğu söylendi. Timur Rönesansı, Moğol istilaları döneminin bitiminden sonra 15. yüzyılda zirveye ulaştı.
İslami prensiplere dayanan Timur Rönesansı'nın sembolleri arasında Semerkant'ın yeniden inşası, Timur satrancının icadı, Şahruh'un ve karısı Gevher Şad Begüm'ün Herat'taki (İtalyan Rönesansı'nın Floransa'sına eşdeğer bir rakiptir), hükümdarlığı, matematikçi ve astoronom Uluğ Bey (ve çağındaki önemli bilginler) ve Hüseyin Baykara'nın açtığı okullar vardır. Timur saltanatı, klasik İran sanatına yeniden ilgi duymaya başladı. Büyük ölçekli inşaat projeleri oluşturulup uygulaya geçildi ve türbeler, Medreseler ve kitabhaneler (Ortaçağ İslami kitap atölyesi) yapıldı. Matematiksel ve gök bilimsel çalışmalar yeniden canlandırıldı ve 16. yüzyılın başında Ateşli silahlara hakim olunmaya başlandı.
Timur çağının başlıca işleri Şehr-i-Sebz'deki Yazlık Saray, Bibi Hanım Camii ve Registan'ın inşasıdır. Herat şehri bu dönemde Müslüman dünyasında önemli bir entelektüel ve sanatsal yaşam merkezi haline geldi.Moğol istilaları sırasında daha önce tahrip edilen ve bilimsel bir araştırma merkezi olan Semerkant, dönem boyunca yeniden yapılanma sayesinde genel olarak Timur Rönesansı'nın merkezi oldu.
Timur Rönesansı önceki klasik modellerin yeniden canlandırması olmadığı için Büveyhîlerin kültürel ve sanatsal kalkınmasından farklıydı ama bilakis onun kültürel kısmının, Farsça sanata (Fars şiirine vs.) daha fazla konuşma dilinden kelimeler eklediği ve Türkçe'yi sanatta daha çok yaygınlaştırdığı için genişletilmiş bir haliydi. Timur Rönesansı Babür İmparatorluğu tarafından miras alınmıştı ve Barut Çağı'nın diğer devletleri (Osmanlı ve Safevi) üzerinde önemli bir etkiye sahipti.
Tarih
Timur İmparatorluğu, birkaç İlhanlı halef devletinin fethinden sonra imparator Timur tarafından 1370 yılında kuruldu. Timurlular bir şehri fethettikten sonra sık sık yerel zanaatkârların hayatlarını bağışlayıp başkent Semerkant'a getirirlerdi. Timurlular 15. yüzyılın başlarında İran'ı fethettikten sonra birçok Fars sanatı Moğol sanatıyla iç içe geçti. Timur'un daha sonra Şeriat'ı getirmesi, Semerkant'ı İslam sanatının merkezlerinden biri yaptı. 15. yüzyılın ortalarında imparatorluk, başkentini Timur dönemi sanatının odak noktası haline gelen Herat'a taşıdı. Semerkant'ta olduğu gibi, Farsça zanaatkârlar ve aydınlar Herat'ı kısa süre içinde sanat ve kültür merkezi haline getirdi. Bundan kısa süre sonra Timurluların çoğu Fars kültürünü kendi kültürü olarak benimsedi.
Sanat
Timurlu sanatı, geleneksel Fars "Kitap Sanatı" kavramını özümsedi ve geliştirdi. Timur döneminde çizimler için parşömen yerine illustrasyon kağıtları kullanıldı. Bu çizimler zengin renkleri ve özenli tasarımlarıyla dikkat çekiyordu. Bu kağıtlarda bulunan minyatür resimlerin kalitesi nedeniyle, Metropolitan Sanat Müzesi'nden arkeolog ve sanat tarihçisi Suzan Yalman, Herat okulundaki eserlerin [el yazması resimlerin] çoğu zaman Fars resim sanatının zirvesi olarak kabul edildiğini söyler. Resim, sadece kağıtlarla sınırlı değildi, çünkü birçok Timur dönemi sanatçısı karmaşık duvar resimleri çizdi. Bu duvar resimlerinin çoğu, hem Fars hem de Çin sanatsal geleneğinden gelen manzaraları tasvir etti. Bu resimlerin konusu diğer kültürlerden ödünç alındı ancak Timur dönemi duvar resimleri nihayetinde kendi benzersiz tarzını oluşturdu.
Sultan Hüseyin Baykara'nın hükümdarlığı sırasında sanatta daha fazla artış görüldü. Krallığında bir hayırsever olarak ünlendi ve sanata yardımlar yaptı (Sanat Patronu oldu). Sultan Hüseyin, ünlü bir okul da dahil olmak üzere çok sayıda yapı inşa ettirdi; "Mâverâünnehir'in mükemmel Timur hükümdarı" olarak ünlendi. sofistike sarayı ve sanata dair cömert yardımları özellikle kuzeni Babür tarafından hayranlıkla karşılandı.
Timur dönemi mimarisi
Timur mimarisi Selçuklu mimarisinin özelliklerini devam ettirdi. Karmaşık, doğrusal ve geometrik desenler oluşturan turkuaz ve mavi çiniler binaların cephelerini süsledi. Bazen iç mekan benzer şekilde dekore edilmiş, boyama ve ustuka kabartma etkisi daha da zenginleştirilmiştir. Timur mimarisi, Orta Asya'daki İslam sanatının zirvesidir. Timur tarafından ve onun Semerkant ve Herat'taki halefleri tarafından dikilen göz alıcı ve heybetli yapılar Hindistan'daki İlhanlı sanat okulunun etkisinin yayılmasına yardımcı oldu ve böylece Babür mimarlık okulunun yükselişini sağladı. Timur mimarisi bugün Kazakistan'da bulunan Hoca Ahmed Yesevi Türbesi ile başladı ve Semerkant'taki Timur'un türbesi Gur-i Emir ile sona erdi. Timur'un 14. yüzyıldan kalma türbesi Gur-i Emir, turkuaz çinilerle kaplıdır. Yakınlarda, antik kentin merkezinde Fars tarzı bir medrese ve Fars tarzı bir cami vardır. Timurlu prenslerin türbeleri, turkuaz ve mavi çinili kubbeleri ile rafine ve zarif bir Pers mimarisi örneklerinden biridir. Eksenel simetri (Axial symmetry) tüm önemli Timurid yapıların, özellikle Semerkant'taki Shah-i-Zinda'nın, Meşhed'deki Gevher Şad Begüm caminin (Goharshad Mosque) ve Herat'taki Musalla kompleksi'nin karakteristik özelliğidir. Kubbeler çift olarak yapılır ve dış taraflar parlak renklerle perfüze edilir. Timur'un bölgeye hakim olması, başkentin ve Fars mimarisinin Hint Yarımadası üzerindeki etkisini güçlendirdi.
Metal işleri, seramik ve oyma
Timur İmparatorluğu döneminde de kaliteli metal parçalar üretildi. Çelik, demir, pirinç ve bronz yaygın olarak kullanılmıştır. Timur dönemindeki gümüş işlemeli çeliğin yüksek kalitede olduğu belirtiliyor. Timur İmparatorluğu'nun yıkılmasının ardından, birkaç İran ve Mezopotamya kültürü Timur metalini örnek aldı.
Bilim
Gıyaseddin Cemşid, matematik ve astronomi alanlarında en etkili katkıda bulunanlardan biriydi. Hem bilimle çok ilgilenen İmparator Şahruh hem de Kraliçe Gevher Şad Begüm'den muazzam destek aldı. Teşvik ve yardımlar o dönemde birçok akademik başarının oluşmasını sağladı.
Sultan Uluğ Bey'in döneminde imparatorluk bilimsel olarak zirveyi gördü. Yönetimi sırasında Gıyaseddin Cemşid, sinüs tabloları üretti. Ayrıca, ekliptik koordinat sisteminden ekvatoral koordinat sistemine dönüşüm gibi göksel alandaki koordinat sistemleri arasındaki dönüşümleri ele alan tablolar üretti. Süllem el-Sema adlı eserinde Dünya, Ay, Güneş ve Yıldızlar gibi göksel cisimlerin mesafelerinin ve boyutlarının belirlenmesinde öncüllerinin karşılaştığı zorlukların çözümünü sağlayan yazılar yazmıştır. Treatise on Astronomical Observational Instruments adlı eserine triquetrum, armillary sphere, ekinoks ve gün dönümü armillarysi, sekstant, Azimut irtifasını ölçmeye yarayan bir alet gibi çeşitli gök bilimi aletlerini ekledi.
Gıyaseddin Cemşid'in Bağlaçlar Plakası (Plate of Conjunctions) adlı icadı, gezegensel bağlaçların meydana geleceği zamanı belirlemek için ve doğrusal interpolasyon gerçekleştirmek için kullanılan analog bir bilgisayar olarak görülmüştür. Ayrıca, Bölge Plakası (Plate of Zones) olarak adlandırdığı Güneş ve Ay'ın boylamındaki gerçek konumlarını Güneş, Ay ve gezegenlerin enlemlerini, Güneş'in ekliptiğini ve eliptik açıdan Gezegenlerin tahmin edilmesi de dahil olmak üzere bir dizi gezegen problemini grafiksel olarak çözebilen mekanik bir bilgisayar da icat etti. İcat ayrıca bir alidade ve cetvel içeriyordu.
Uluğ Bey Semerkant'ta kısa sürede ünlenen ve bir üniversite haline gelen bir enstitü kurdu. Orta Doğu'nun her yerinden ve ötesinden öğrenciler, saltanatın başkentindeki bu akademiye akın etti. Sonuç olarak Uluğ Bey, Ali Kuşçu da dahil olmak üzere Orta Doğu'nun birçok büyük matematikçisini ve bilim insanını bir araya getirdi. Ali Kuşçu, astrofiziğe doğa felsefesinden bağımsız olarak önemli katkılar yaptı ve "Concerning the Supposed Dependence of Astronomy upon Philosophy" adlı makalesinde Dünya'nın dönmesi hakkında deneysel kanıtlar ortaya koydu. Ali Kuşçu, Uluğ Bey'in ünlü eseri "Zic-i Uluğ Bey'e" katkı vermiştir. Osmanlı'daki geleneksel İslami bilimlerin incelenmesi için kurulan Sahn-ı Seman Medresesi'nin kurulmasına yardım etmiştir. Astronomi üzerine çeşitli bilimsel çalışmaların ve ders kitaplarının da yazarıdır. Kuşçu'nun en önemli astronomik çalışması "Astronominin Sözde Felsefeye Bağımlılığıyla İlgili" (Concerning the Supposed Dependence of Astronomy upon Philosophy) adlı eserdir. Bu eserde Aristotelesçilik'in astronomiye müdahalesine karşı çıkan İslam teologlarının etkisi altında kalan Kuşçu, Aristoteles fiziğini reddetti ve Doğa felsefesini İslam astronomisinden tamamen ayırdı, böylece astronomi tamamen deneysel ve matematiksel bir bilim haline geldi. Bu sayede Aristoteles'in sabit Dünya görüşüne karşı araştırmalar yaptı ve Dünya'nın hareket ettiğini keşfetti. (Oxford Üniversitesi'nden Emilie Savage-Smith'in belirttiği üzere, hiçbir müslüman astronomun güneş merkezli bir evren önermediği iddiası böylece çürümüş oldu.) Kuyruklu yıldızları gözlemleyerek Dünya'nın dönüşü için spekülatif felsefeler yerine deneysel kanıtlar elde etti ve hareket eden Dünya teorisini geliştirdi.
Miras
15. yüzyılın sonlarında Timur İmparatorluğu'nun gerilemesinin ardından, Barut İmparatorlukları yani Osmanlı, Safevi ve Babürlüler ve diğer imparatorluklar Timur'un sanatsal geleneklerini benimsedi.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Yakupoğlu, Cevdet (1 Ocak 2018). Şahruh’un 1447’de ölümü günlerinde ise Timurlular siyaseten kan kaybı yaşasalar da Şahruh’un oğlu Uluğ Bey’in ve ekibinin Türkistan’da açtıkları büyük bilim yolu, XV-XVI. yüzyıllar boyunca İran ve Hindistan’a kadar uzanan “Türk Rönesansı” aydınlanmasının kudretli ışıklarını etrafına saçıyordu"Büyük Turan Hükümdarı Emir Timur'un Candaroğlu İsfendiyar Bey ile Münasebetleri". I. Milletlerarası Türkiye Özbekistan Münasebetleri Sempozyumu: 16. 21 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022.
- ^ Subtelny (Kasım 1988). "Socioeconomic Bases of Cultural Patronage under the Later Timurids". International Journal of Middle East Studies. 20 (4): 479-505. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Kasım 2016.
- ^ a b "A Companion to the Worlds of the Renaissance, Guido Ruggiero". 8 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Kasım 2016.
- ^ The Connoisseur - c. 219 - s. 128
- ^ Europe in the second millenium: a hegemony achieved? - s. 58
- ^ World History as the History of Foundations, 3000 BCE to 1500 CE By Michael Borgolte, s. 293
- ^ Periods of World History: A Latin American Perspective - s. 129
- ^ The Empire of the Steppes: A History of Central Asia - s. 465
- ^ "The Art of the Timurid Period (ca. 1370–1507)". 25 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Kasım 2016.
- ^ "Timurids". 8 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Kasım 2016.
- ^ Strange Parallels: c. 2, Mainland Mirrors: Europe, Japan, China, South Asia, and the Islands: Southeast Asia in Global Context, C.800-1830 by Victor Lieberman, s. 712
- ^ Imperial Identity in the Mughal Empire by Lisa, s. 4
- ^ Sufism and Society: Arrangements of the Mystical in the Muslim World, 1200–1800 edited by John Curry, Erik Ohlander, s. 141
- ^ The Silk Road: A Very Short Introduction by James A. Millward.
- ^ B.F. Manz; W.M. Thackston; D.J. Roxburgh; L. Golombek; L. Komaroff; R.E. Darley-Doran (2007). "Timurids". Encyclopedia of Islam, online edition. "During the Timurid period, three languages, Persian, Turkish, and Arabic were in use. The major language of the period was Persian, the native language of the Tajik (Persian) component of society and the language of learning acquired by all literate and/or urban Turks. Persian served as the language of administration, history, belles lettres, and poetry."
- ^ . www.artarena.force9.co.uk. 16 Ağustos 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2017.
- ^ a b "The Art of the Timurid Period (ca. 1370–1507) | Essay | Heilbrunn Timeline of Art History | The Metropolitan Museum of Art". The Met’s Heilbrunn Timeline of Art History. 3 Ocak 2003 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Kasım 2017.
- ^ a b c "METALWORK – Encyclopaedia Iranica". www.iranicaonline.org (İngilizce). 17 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Kasım 2017.
- ^ "Timurids" The Columbia Encyclopedia (Sixth ed.). New York: Columbia Üniversitesi. Erişim tarihi 8 Kasım 2006.
- ^ Lentz, W. Thomas. (PDF). Los Angeles Museum of Art. 16 Kasım 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2020.
- ^ "ḤOSAYN BĀYQARĀ". Encyclopaedia Iranica. Encyclopaedia Iranica Foundation. 23 Mart 2012. 29 Nisan 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2019.
- ^ Encyclopædia Britannica, "Timurid Dynasty 2 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .", Online Academic Edition, 2007. "Turkic dynasty descended from the conqueror Timur (Tamerlane), renowned for its brilliant revival of artistic and intellectual life in Iran and Central Asia. ... Trading and artistic communities were brought into the capital city of Herat, where a library was founded, and the capital became the centre of a renewed and artistically brilliant Persian culture."
- ^ John Julius Norwich, Great Architecture of the World, Da Capo Press, 2001. s. 278.
- ^ Hugh Kennedy, The Great Arab Conquests: How the Spread of Islam Changed the World We Live In, Da Capo Press, 2007. s. 237
- ^ Banister Fletcher, Dan Cruickshan, Sir Banister Fletcher's a History of Architecture, Architectural Press, 1996. s. 606
- ^ The Caspian Sea Journal ISSN: 1578-7899 c. 10, sayı 1, Supplement 3 (2016) 127-132 The Compilation of One Object of Timurid Metalwork (12th Century) in the National Museum of Iran with Two Objects in National Museum of Yerevan-Armenia. URL: http://csjonline.org/CSJ/2016/Supp3/127-132.pdf 16 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Ghiyath al-Din Jamshid Mas'ud al-Kashi", MacTutor Matematik Tarihi arşivi
- ^ a b Kennedy 1951
- ^ Kennedy 1947
- ^ Kennedy 1950
- ^ Kennedy 1952
- ^ A'goston, Ga'bor; Masters, Bruce Alan (21 Mayıs 2010). Encyclopedia of the Ottoman Empire (İngilizce). s. 35. 24 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Temmuz 2020.
- ^ "Islamic Influence On Copernicus" (PDF). Journal for the History of Astronomy (İngilizce). Kasım 2008. 18 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Temmuz 2020.
- ^ Ragep 2001a
- ^ F. Jamil Ragep (2001), "Freeing Astronomy from Philosophy: An Aspect of Islamic Influence on Science", Osiris, 2nd Series, c. 16, Science in Theistic Contexts: Cognitive Dimensions, ss. 49–64, 66–71.
- ^ . www.davidmus.dk (İngilizce). 1 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2017.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Timurlu Ronesansi veya Turk Ronesansi Asya ve Islam tarihinde 14 ve 15 yuzyil ile 16 yuzyilin baslarini kapsayan tarihi bir donemi tanimlayan ifadedir Islam in Altin Cagi nin kademeli olarak gerilemesinin ardindan Orta Asya da Timurlu hanedani tarafindan yonetilen Timur Imparatorlugu sanat ve bilimin yeniden canlanmasina on ayak oldu Bu canlanma Musluman dunyasina yayildi ve gec donem Orta Cag Asyasi uzerinde derin etkiler birakti Fransizca ronesans kelimesi yeniden dogus anlamina gelir ve bir donemdeki kulturel canlanmayi tanimlar Terim yeniden dogus anlamina geldigi icin ronesans tabirinin bu donem icin kullanilmasi bu donemin aslinda yeniden bir dogustan cok son bir cirpinis veya bir jubile oldugunu dusunen akademisyenler arasinda cekinceler yaratti Timur Ronesansi Avrupa daki Ronesans hareketiyle es zamanli olarak mimlendi Italyan Quattrocento suyla gorkem acisindan esit derecede oldugu soylendi Timur Ronesansi Mogol istilalari doneminin bitiminden sonra 15 yuzyilda zirveye ulasti Islami prensiplere dayanan Timur Ronesansi nin sembolleri arasinda Semerkant in yeniden insasi Timur satrancinin icadi Sahruh un ve karisi Gevher Sad Begum un Herat taki Italyan Ronesansi nin Floransa sina esdeger bir rakiptir hukumdarligi matematikci ve astoronom Ulug Bey ve cagindaki onemli bilginler ve Huseyin Baykara nin actigi okullar vardir Timur saltanati klasik Iran sanatina yeniden ilgi duymaya basladi Buyuk olcekli insaat projeleri olusturulup uygulaya gecildi ve turbeler Medreseler ve kitabhaneler Ortacag Islami kitap atolyesi yapildi Matematiksel ve gok bilimsel calismalar yeniden canlandirildi ve 16 yuzyilin basinda Atesli silahlara hakim olunmaya baslandi Timur caginin baslica isleri Sehr i Sebz deki Yazlik Saray Bibi Hanim Camii ve Registan in insasidir Herat sehri bu donemde Musluman dunyasinda onemli bir entelektuel ve sanatsal yasam merkezi haline geldi Mogol istilalari sirasinda daha once tahrip edilen ve bilimsel bir arastirma merkezi olan Semerkant donem boyunca yeniden yapilanma sayesinde genel olarak Timur Ronesansi nin merkezi oldu Timur Ronesansi onceki klasik modellerin yeniden canlandirmasi olmadigi icin Buveyhilerin kulturel ve sanatsal kalkinmasindan farkliydi ama bilakis onun kulturel kisminin Farsca sanata Fars siirine vs daha fazla konusma dilinden kelimeler ekledigi ve Turkce yi sanatta daha cok yayginlastirdigi icin genisletilmis bir haliydi Timur Ronesansi Babur Imparatorlugu tarafindan miras alinmisti ve Barut Cagi nin diger devletleri Osmanli ve Safevi uzerinde onemli bir etkiye sahipti TarihMolla Cami nin 1553 yilina ait eseri Dindar Olanlarin Gul Bahcesi Goruntu Timur doneminin bircok eserinin normu gibi Iran siirini ve Pers minyaturunu bir araya getirir Timur Imparatorlugu birkac Ilhanli halef devletinin fethinden sonra imparator Timur tarafindan 1370 yilinda kuruldu Timurlular bir sehri fethettikten sonra sik sik yerel zanaatkarlarin hayatlarini bagislayip baskent Semerkant a getirirlerdi Timurlular 15 yuzyilin baslarinda Iran i fethettikten sonra bircok Fars sanati Mogol sanatiyla ic ice gecti Timur un daha sonra Seriat i getirmesi Semerkant i Islam sanatinin merkezlerinden biri yapti 15 yuzyilin ortalarinda imparatorluk baskentini Timur donemi sanatinin odak noktasi haline gelen Herat a tasidi Semerkant ta oldugu gibi Farsca zanaatkarlar ve aydinlar Herat i kisa sure icinde sanat ve kultur merkezi haline getirdi Bundan kisa sure sonra Timurlularin cogu Fars kulturunu kendi kulturu olarak benimsedi Sanat Patronaj destegi saglayan Sultan Huseyin Baykara cok sayida ogrenme merkezi kurdu Timurlu sanati geleneksel Fars Kitap Sanati kavramini ozumsedi ve gelistirdi Timur doneminde cizimler icin parsomen yerine illustrasyon kagitlari kullanildi Bu cizimler zengin renkleri ve ozenli tasarimlariyla dikkat cekiyordu Bu kagitlarda bulunan minyatur resimlerin kalitesi nedeniyle Metropolitan Sanat Muzesi nden arkeolog ve sanat tarihcisi Suzan Yalman Herat okulundaki eserlerin el yazmasi resimlerin cogu zaman Fars resim sanatinin zirvesi olarak kabul edildigini soyler Resim sadece kagitlarla sinirli degildi cunku bircok Timur donemi sanatcisi karmasik duvar resimleri cizdi Bu duvar resimlerinin cogu hem Fars hem de Cin sanatsal geleneginden gelen manzaralari tasvir etti Bu resimlerin konusu diger kulturlerden odunc alindi ancak Timur donemi duvar resimleri nihayetinde kendi benzersiz tarzini olusturdu Sultan Huseyin Baykara nin hukumdarligi sirasinda sanatta daha fazla artis goruldu Kralliginda bir hayirsever olarak unlendi ve sanata yardimlar yapti Sanat Patronu oldu Sultan Huseyin unlu bir okul da dahil olmak uzere cok sayida yapi insa ettirdi Maveraunnehir in mukemmel Timur hukumdari olarak unlendi sofistike sarayi ve sanata dair comert yardimlari ozellikle kuzeni Babur tarafindan hayranlikla karsilandi Timur donemi mimarisi Timur mimarisi Selcuklu mimarisinin ozelliklerini devam ettirdi Karmasik dogrusal ve geometrik desenler olusturan turkuaz ve mavi ciniler binalarin cephelerini susledi Bazen ic mekan benzer sekilde dekore edilmis boyama ve ustuka kabartma etkisi daha da zenginlestirilmistir Timur mimarisi Orta Asya daki Islam sanatinin zirvesidir Timur tarafindan ve onun Semerkant ve Herat taki halefleri tarafindan dikilen goz alici ve heybetli yapilar Hindistan daki Ilhanli sanat okulunun etkisinin yayilmasina yardimci oldu ve boylece Babur mimarlik okulunun yukselisini sagladi Timur mimarisi bugun Kazakistan da bulunan Hoca Ahmed Yesevi Turbesi ile basladi ve Semerkant taki Timur un turbesi Gur i Emir ile sona erdi Timur un 14 yuzyildan kalma turbesi Gur i Emir turkuaz cinilerle kaplidir Yakinlarda antik kentin merkezinde Fars tarzi bir medrese ve Fars tarzi bir cami vardir Timurlu prenslerin turbeleri turkuaz ve mavi cinili kubbeleri ile rafine ve zarif bir Pers mimarisi orneklerinden biridir Eksenel simetri Axial symmetry tum onemli Timurid yapilarin ozellikle Semerkant taki Shah i Zinda nin Meshed deki Gevher Sad Begum caminin Goharshad Mosque ve Herat taki Musalla kompleksi nin karakteristik ozelligidir Kubbeler cift olarak yapilir ve dis taraflar parlak renklerle perfuze edilir Timur un bolgeye hakim olmasi baskentin ve Fars mimarisinin Hint Yarimadasi uzerindeki etkisini guclendirdi Metal isleri seramik ve oyma Timur Imparatorlugu doneminde de kaliteli metal parcalar uretildi Celik demir pirinc ve bronz yaygin olarak kullanilmistir Timur donemindeki gumus islemeli celigin yuksek kalitede oldugu belirtiliyor Timur Imparatorlugu nun yikilmasinin ardindan birkac Iran ve Mezopotamya kulturu Timur metalini ornek aldi Bilim Ulug Bey Gozlemevi ve Medresesi Orta Asya da onemli bir astronomik calisma merkezi olmustur Giyaseddin Cemsid TeoremiAli Kuscu nun bilimsel eserlerinden sayfalar Giyaseddin Cemsid matematik ve astronomi alanlarinda en etkili katkida bulunanlardan biriydi Hem bilimle cok ilgilenen Imparator Sahruh hem de Kralice Gevher Sad Begum den muazzam destek aldi Tesvik ve yardimlar o donemde bircok akademik basarinin olusmasini sagladi Sultan Ulug Bey in doneminde imparatorluk bilimsel olarak zirveyi gordu Yonetimi sirasinda Giyaseddin Cemsid sinus tablolari uretti Ayrica ekliptik koordinat sisteminden ekvatoral koordinat sistemine donusum gibi goksel alandaki koordinat sistemleri arasindaki donusumleri ele alan tablolar uretti Sullem el Sema adli eserinde Dunya Ay Gunes ve Yildizlar gibi goksel cisimlerin mesafelerinin ve boyutlarinin belirlenmesinde oncullerinin karsilastigi zorluklarin cozumunu saglayan yazilar yazmistir Treatise on Astronomical Observational Instruments adli eserine triquetrum armillary sphere ekinoks ve gun donumu armillarysi sekstant Azimut irtifasini olcmeye yarayan bir alet gibi cesitli gok bilimi aletlerini ekledi Giyaseddin Cemsid in Baglaclar Plakasi Plate of Conjunctions adli icadi gezegensel baglaclarin meydana gelecegi zamani belirlemek icin ve dogrusal interpolasyon gerceklestirmek icin kullanilan analog bir bilgisayar olarak gorulmustur Ayrica Bolge Plakasi Plate of Zones olarak adlandirdigi Gunes ve Ay in boylamindaki gercek konumlarini Gunes Ay ve gezegenlerin enlemlerini Gunes in ekliptigini ve eliptik acidan Gezegenlerin tahmin edilmesi de dahil olmak uzere bir dizi gezegen problemini grafiksel olarak cozebilen mekanik bir bilgisayar da icat etti Icat ayrica bir alidade ve cetvel iceriyordu Ulug Bey Semerkant ta kisa surede unlenen ve bir universite haline gelen bir enstitu kurdu Orta Dogu nun her yerinden ve otesinden ogrenciler saltanatin baskentindeki bu akademiye akin etti Sonuc olarak Ulug Bey Ali Kuscu da dahil olmak uzere Orta Dogu nun bircok buyuk matematikcisini ve bilim insanini bir araya getirdi Ali Kuscu astrofizige doga felsefesinden bagimsiz olarak onemli katkilar yapti ve Concerning the Supposed Dependence of Astronomy upon Philosophy adli makalesinde Dunya nin donmesi hakkinda deneysel kanitlar ortaya koydu Ali Kuscu Ulug Bey in unlu eseri Zic i Ulug Bey e katki vermistir Osmanli daki geleneksel Islami bilimlerin incelenmesi icin kurulan Sahn i Seman Medresesi nin kurulmasina yardim etmistir Astronomi uzerine cesitli bilimsel calismalarin ve ders kitaplarinin da yazaridir Kuscu nun en onemli astronomik calismasi Astronominin Sozde Felsefeye Bagimliligiyla Ilgili Concerning the Supposed Dependence of Astronomy upon Philosophy adli eserdir Bu eserde Aristotelescilik in astronomiye mudahalesine karsi cikan Islam teologlarinin etkisi altinda kalan Kuscu Aristoteles fizigini reddetti ve Doga felsefesini Islam astronomisinden tamamen ayirdi boylece astronomi tamamen deneysel ve matematiksel bir bilim haline geldi Bu sayede Aristoteles in sabit Dunya gorusune karsi arastirmalar yapti ve Dunya nin hareket ettigini kesfetti Oxford Universitesi nden Emilie Savage Smith in belirttigi uzere hicbir musluman astronomun gunes merkezli bir evren onermedigi iddiasi boylece curumus oldu Kuyruklu yildizlari gozlemleyerek Dunya nin donusu icin spekulatif felsefeler yerine deneysel kanitlar elde etti ve hareket eden Dunya teorisini gelistirdi Miras 15 yuzyilin sonlarinda Timur Imparatorlugu nun gerilemesinin ardindan Barut Imparatorluklari yani Osmanli Safevi ve Baburluler ve diger imparatorluklar Timur un sanatsal geleneklerini benimsedi Ayrica bakinizTimurlu Sanati Turk Fars gelenegi Timurlularin Avrupa ile IliskileriKaynakca Yakupoglu Cevdet 1 Ocak 2018 Sahruh un 1447 de olumu gunlerinde ise Timurlular siyaseten kan kaybi yasasalar da Sahruh un oglu Ulug Bey in ve ekibinin Turkistan da actiklari buyuk bilim yolu XV XVI yuzyillar boyunca Iran ve Hindistan a kadar uzanan Turk Ronesansi aydinlanmasinin kudretli isiklarini etrafina saciyordu Buyuk Turan Hukumdari Emir Timur un Candaroglu Isfendiyar Bey ile Munasebetleri I Milletlerarasi Turkiye Ozbekistan Munasebetleri Sempozyumu 16 21 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Agustos 2022 Subtelny Kasim 1988 Socioeconomic Bases of Cultural Patronage under the Later Timurids International Journal of Middle East Studies 20 4 479 505 13 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Kasim 2016 a b A Companion to the Worlds of the Renaissance Guido Ruggiero 8 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Kasim 2016 The Connoisseur c 219 s 128 Europe in the second millenium a hegemony achieved s 58 World History as the History of Foundations 3000 BCE to 1500 CE By Michael Borgolte s 293 Periods of World History A Latin American Perspective s 129 The Empire of the Steppes A History of Central Asia s 465 The Art of the Timurid Period ca 1370 1507 25 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Kasim 2016 Timurids 8 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Kasim 2016 Strange Parallels c 2 Mainland Mirrors Europe Japan China South Asia and the Islands Southeast Asia in Global Context C 800 1830 by Victor Lieberman s 712 Imperial Identity in the Mughal Empire by Lisa s 4 Sufism and Society Arrangements of the Mystical in the Muslim World 1200 1800 edited by John Curry Erik Ohlander s 141 The Silk Road A Very Short Introduction by James A Millward B F Manz W M Thackston D J Roxburgh L Golombek L Komaroff R E Darley Doran 2007 Timurids Encyclopedia of Islam online edition During the Timurid period three languages Persian Turkish and Arabic were in use The major language of the period was Persian the native language of the Tajik Persian component of society and the language of learning acquired by all literate and or urban Turks Persian served as the language of administration history belles lettres and poetry www artarena force9 co uk 16 Agustos 2000 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Kasim 2017 a b The Art of the Timurid Period ca 1370 1507 Essay Heilbrunn Timeline of Art History The Metropolitan Museum of Art The Met s Heilbrunn Timeline of Art History 3 Ocak 2003 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Kasim 2017 a b c METALWORK Encyclopaedia Iranica www iranicaonline org Ingilizce 17 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Kasim 2017 Timurids The Columbia Encyclopedia Sixth ed New York Columbia Universitesi Erisim tarihi 8 Kasim 2006 Lentz W Thomas PDF Los Angeles Museum of Art 16 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 18 Temmuz 2020 ḤOSAYN BAYQARA Encyclopaedia Iranica Encyclopaedia Iranica Foundation 23 Mart 2012 29 Nisan 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2019 Encyclopaedia Britannica Timurid Dynasty 2 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Online Academic Edition 2007 Turkic dynasty descended from the conqueror Timur Tamerlane renowned for its brilliant revival of artistic and intellectual life in Iran and Central Asia Trading and artistic communities were brought into the capital city of Herat where a library was founded and the capital became the centre of a renewed and artistically brilliant Persian culture John Julius Norwich Great Architecture of the World Da Capo Press 2001 s 278 Hugh Kennedy The Great Arab Conquests How the Spread of Islam Changed the World We Live In Da Capo Press 2007 s 237 Banister Fletcher Dan Cruickshan Sir Banister Fletcher s a History of Architecture Architectural Press 1996 s 606 The Caspian Sea Journal ISSN 1578 7899 c 10 sayi 1 Supplement 3 2016 127 132 The Compilation of One Object of Timurid Metalwork 12th Century in the National Museum of Iran with Two Objects in National Museum of Yerevan Armenia URL http csjonline org CSJ 2016 Supp3 127 132 pdf 16 Kasim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde O Connor John J Robertson Edmund F Ghiyath al Din Jamshid Mas ud al Kashi MacTutor Matematik Tarihi arsivi a b Kennedy 1951 Kennedy 1947 Kennedy 1950 Kennedy 1952 A goston Ga bor Masters Bruce Alan 21 Mayis 2010 Encyclopedia of the Ottoman Empire Ingilizce s 35 24 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Temmuz 2020 Islamic Influence On Copernicus PDF Journal for the History of Astronomy Ingilizce Kasim 2008 18 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Temmuz 2020 Ragep 2001a F Jamil Ragep 2001 Freeing Astronomy from Philosophy An Aspect of Islamic Influence on Science Osiris 2nd Series c 16 Science in Theistic Contexts Cognitive Dimensions ss 49 64 66 71 www davidmus dk Ingilizce 1 Ekim 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Kasim 2017