Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Lev Davidoviç Bronştayn (Rusça: Лев Дави́дович Бронштейн) ya da yaygın bilinen adıyla Lev Troçki (Rusça: Лев Троцкий) (; d. 7 Kasım 1879, Yelisavetgrad yakınları - ö. 21 Ağustos 1940, Meksiko), Bolşevik siyasetçi, devrimci ve Marksist teorisyen.
| Lev Troçki Лев Давидович Троцкий | |
|---|---|
 | |
| RSFSC Dışişleri Halk Komiseri | |
| Görev süresi 8 Kasım 1917 - 13 Mart 1918 | |
| Hükûmet başkanı | Vladimir Lenin |
| Yerine geldiği | Makam oluşturuldu |
| Yerine gelen | Georgiy Çiçerin |
| Sovyetler Birliği Askeri ve Deniz İşleri Halk Komiseri | |
| Görev süresi 29 Ağustos 1919 - 15 Ocak 1925 | |
| Hükûmet başkanı | Vladimir Lenin Aleksey Rikov |
| Yerine geldiği | Lev Kamenev |
| Yerine gelen | Mihail Frunze |
| Petrograd Sovyeti Başkanı | |
| Görev süresi 20 Eylül 1917 - 26 Aralık 1917 | |
| Yerine geldiği | |
| Yerine gelen | Grigori Zinovyev |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Lev Davidoviç Bronştayn 7 Kasım 1879 Herson Guberniyası, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 21 Ağustos 1940 (60 yaşında) Meksiko, Meksika |
| Partisi | RSDİP, SDPS, Sovyetler Birliği Komünist Partisi, Sol Muhalefet, Dördüncü Enternasyonal |
| Evlilik(ler) | Aleksandra Sokolovskaya, Natalia Sedova |
| Dini | Yok, Marksist-Leninist ateizm |
| Ödülleri |  |
| İmzası |  |
Sovyetler Birliği'nin ilk yıllarında etkili bir siyasetçiydi. Dışişlerinden Sorumlu Halk Komiseri görevini alan ilk kişi, Kızıl Ordu'nun kurucusu ve komutanı, Savaştan Sorumlu oldu. Ayrıca Bolşevik Parti'nin Politbüro üyesiydi. Josef Stalin ile giriştiği siyasi mücadeleyi kaybedince resmî görevlerden alındı ve Sovyetler Birliği'nden sürgün edildi.
Önemli Marksist teorisyenlerden biridir, görüşleri Troçkizm adıyla anılır, Stalin ve Mao'nun görüşlerine karşı en önemli muhalefet hareketini oluşturur.
Lev Davidoviç Bronştayn adıyla Yanovka’da küçük toprak sahibi bir Yahudi ailesinin çocuğu olarak 1879 yılında doğdu. Troçki adını 1902 yılından itibaren kullanmaya başlamıştır.
1917 Rus Devrimi'nin önde gelen isimlerindendir. Sovyetler Birliği'nin kurulmasında, ihtilâl sonrası iç isyanların ve ayaklanmaların bastırılmasında birinci derecede rol oynadı. Kızıl Ordu'nun kurucusu olarak kabul edilir. Lenin'in ardından Sovyetlerin ikinci adamı oldu. Lenin'in ölümünden sonra Stalin ile giriştiği iktidar mücadelesini kaybetti, uzun yıllar Sovyetler Birliği'nde Bolşevik Parti üyesi olarak kalan Troçki, Bolşevik Parti'ye karşı bir işçi ayaklanması örgütlenmesi ve işçi sınıfı iktidarına karşı silahlı ayaklanmayı teşvik etme suçlarıyla suçlandı ve ülkeyi terk etmek zorunda kaldı. Daha sonra Dördüncü Enternasyonalin lideri olarak kaleme aldığı gibi eserlerinde Stalinizm eleştirisi yapmaya devam etti.
Hayatı
Çocukluk Dönemi (1879-1895)
Troçki, 7 Kasım 1879 yılında Güney Ukrayna'da bulunan bölgesinde doğdu. Ailesi Yahudi olmasına rağmen evde konuşulan dil Rusça ve Ukraynaca idi. Annesi Anna Bronstein (1850–1910), babası David Leontyevich Bronstein'dir. (1847–1922) Troçki'nin kız kardeşi Olga, Bolşevik Parti'nin ileri gelenlerinden Lev Kamenev ile evlenmiştir. Dokuz yaşlarında iken Odessa'da bulunan teyzesinin yanına giderek burada eğitim gördü. Daha sonra eğitimine devam etmek gayesiyle Nikolayev'e gitti. Matematik ve hukuk alanında yüksek öğrenim yaptı. Troçki, Rusça, Ukraynaca, İbranice, Almanca, İngilizce, Fransızca ve İspanyolca dillerini konuşabiliyordu. Troçki Hayatım adlı eserinde Rusça ve Ukraynaca dışındaki hiçbir dili akıcı konuşamadığını belirtmiştir. Fakat Raymond Molinier, onun Fransızcayı akıcı bir biçimde konuşabildiğini yazmıştır.
9 yaşındayken babası onu Odessa'daki Alman okuluna gönderdi. Troçki, devam eden yıllarını burada eğitim görerek geçirdi.
Devrimci Faaliyet ve Sürgün Dönemi (1896-1902)
Öğrenciliği sırasında sosyal demokrat çevrelerle temasa geçti ve devrimci gruplara dahil oldu. Marksizm görüşünü benimsedi. 1897 yılında Nikolayev şehrine taşındı. Burada Güney Rusya İşçi Birliği adlı gizli bir örgütün kurucuları arasında yer aldı. Sosyalist fikirleri halk arasında yaymak için çeşitli broşür ve bildiriler yazdı. Bu dönemde yazılarında "Lvov" ismini kullanıyordu. 1898 yılında bu gizli örgüte mensubiyetinden dolayı Çarlık polisi tarafından yakalanarak hapse konuldu. İki yıl tutuklu kaldı.
Hapis hayatından sonra Sibirya'ya sürgüne yollandı. Sürgünde iken Marksist bir felsefe öğrencisi olan Aleksandra Sokolovskaya ile evlendi. İkilinin Nina Nevelson ve Zinaida Volkova adlarındaki iki kızı bu dönemde dünyaya geldi. "Troçki" takma ismini bu süreçte kullanmaya başladı. Bu ismi Odessa Cezaevi'ndeki bir gardiyandan almıştı. Yaklaşık iki yıl sürgün kaldıktan sonra 1902 yılında Sibirya'dan firar ederek önce Viyana'ya, akabinde Londra'ya gitti. Burada Georgy Plekhanov, Vladimir Lenin, Julius Martov gibi devrimcilerin yer aldığı Iskra dergisinin editör grubuna katıldı ve "Pero" takma adıyla yazılar yazdı. Bir yıl sonra Londra'da toplanan Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin kongresine katıldı. Bu kongrede parti içinde Bolşevikler ve Menşevikler olmak üzere iki hizip oluştu. Bolşevik Lenin'e karşı Troçki Menşevik kanatta yer aldı. Ancak bir yıl sonra Menşeviklerin görüşlerine katılmadığını belirterek Menşeviklerden ayrıldı. 1905 Devrimi'nin yenilgisinden sonra Sibirya'ya sürüldü ama firar etti. Firarın öyküsünü "1905" adlı kitabına yaptığı ek bir bölümde anlatmaktadır. 1917 yılında devrim öncesinde Lenin'in davetiyle Bolşeviklere katıldı. Lenin'in Nisan Tezleri'ni kaleme almasından sonra aralarında teorik bir fark da kalmadığından 1917'de Bolşeviklere katılmıştır.
1897'de mücadeleye Narodnik (halkçılık hareketi) düşünceleri savunarak atıldı. Sürgün şartlarında okuduğu Marksist klasiklerin etkisiyle bir süre sonra kendisini dönemin devrimci akımı olan 'sosyal demokrat' ilan etti. 4 Mayıs 1917'de ülkeye döndüğünde geçici hükûmete karşı Bolşevik Parti'ye yakın bir tutum aldı ve Enternasyonalistler ile birlikte hareket etti ve Bolşeviklere dahil oldu. Lenin "son yazıları" dahil olmak üzere iki metninde Troçki için "aramızdaki son Bolşevik olmasına karşın, kabul etmeliyiz ki en yetenekli Bolşevik odur" demiştir.
Rusya Devrimi (1917)
Troçki, Rusya'ya döndükten sonra Petrograd Sovyeti Başkanlığına seçildi. Bu sıfatıyla Rus devriminin alt yapısının hazırlanmasında, ayaklanmaların örgütlenmesinde ve yönetiminde etkin ve önemli bir rol üstlendi. Devrimin gerçekleşmesinde ve Rus Çarlığı'nın yıkılmasında büyük pay sahibi oldu. Devrim sonrasında Sovyetler Birliği'nin önemli adamlarından birisi haline geldi. Önce Dışişleri, daha sonra Savaş Bakanlığı'na getirildi. En önemli faaliyeti ise Kızıl Ordu ile ilgili olanıdır. Başkumandan sıfatıyla Kızıl Ordu'nun kurulması görevi kendisine verildikten sonra bunu gerçekleştirdi. Devrim sonrası meydana gelen karışıklıklar ve iç ayaklanmalar boyunca bu orduyu idare etti. Troçki, Komünist Enternasyonal'in kurulmasında da önemli rol oynadı. İlk dört kongrenin programları ve bildirileri kendisi tarafından hazırlandı. Meydana gelen sorunların çözümünde sergilediği farklı tutum ve fikirler sebebiyle, parti çoğunluğuyla ters düştü.
1918
I. Dünya Savaşı'nda Rusya’nın yenilgisini onaylayan Brest-Litovsk Antlaşmasını imzalamak için görevlendirilmiştir. Lenin'e göre ilerleyen yıllarda devrimin dünya çapına yayılması kaçınılmaz olduğu için yapılacak barış ve kabul edilen yenilgi de ancak geçici olacaktır. Troçki, Sovyetler Birliği'nin yer altı ve yer üstü kaynaklarını başka devletlere bırakmasını öngördüğü gerekçesiyle bu anlaşmayı imzalamadan geri döndü. İnşa aşamasında olan Sovyetler Birliği'nin iç sorunlarıyla uğraşırken dışa karşı bu tavizin verilebileceği düşüncesiyle Brest Litovsk Antlaşması, Troçki'nin yerine görevlendirilen Kamenev tarafından imzalandı. Bu antlaşma ile Rusya, 1878 yılında ele geçirdiği Kars, Ardahan ve Iğdır'ı Osmanlı İmparatorluğu’na geri veriyordu.
Stalin'le mücadelesi ve sürgün
Lenin'in 1924 yılındaki ölümünden sonra partinin elinde tüm yetkileri toplamaya başlamış olan Stalin ile iktidar mücadelesine girişti. Bu mücadelede giderek güç kaybetti ve teker teker elinde bulunan yetkileri kaybetti. Önce Savaş Komiserliği görevinden alındı. Daha sonra Siyasi Büro ve akabinde Komünist Enternasyonal yürütme kurulu merkez komitesinden alındı. Taraftarlarının Sankt-Peterburg'da sokak gösterilerine kalkışmalarından sonra parti üyeliğinden de atıldı. Böylece iki yıl zarfında tüm yetkileri elinden alındı.
1927‘de yapılan XV. Komünist Kongre’de Parti üyeliğinden atıldı. 31 Ocak 1928'de Kazakistan'da Almatı yakınlarındaki Semyonov-Tiyanşansky bölgesinde sürgün hayatı başladı. Bu sürgün sırasında 9 Haziran 1928’de, 26 yaşındaki Nina adındaki kızını Moskova’da kaybetti. Nina’nın kocası da Troçki’nin sürgününden önce tutuklanmıştı. 18 Ocak 1929 tarihinde Sovyet Ceza Kanunu’nun 58/10 maddesine göre karşı devrimcilik ve yasa dışı Sovyet partisi kurmak suçlamasıyla Sovyetler'den kovuldu. 1929-1933 yılları arasında İstanbul Büyükada'da yaşamaya başladı. İstanbul Büyükada'da bulunduğu süre içinde, kitaplarını yayımlamasına da izin verildi. Kaldığı yer çok sıkı güvenlik önlemleriyle korundu. Düzenli olarak balığa çıkar, yemek seçmez, sigara içmez, yanında da içilmesine izin vermezdi. Sakin bir hayat sürdü, bu sırada bazı hatıra ve düşüncelerini kaleme aldı ve yayınladı. Bu anlamda İstanbul yılları onun için verimli geçtiği gibi olaylı da oldu. 20 Şubat 1932'de Stalin tarafından Sovyet vatandaşlığından atıldığında İstanbul'daydı. İstanbul'da yazdığı kitapları; Sürekli Devrim, Stalin Grubunun Hatası, Rus Devrimi Tarihi, Çin Devrimi'nin Sorunları, Hayatım ve diğer bazı eserlerdir. 1933 Ocak ayında diğer kızı Zina, Hitler rejiminin altında Berlin’de intihar etmeye zorlandı. Bu olay onun ruh dünyasını sarsmış olmasına karşın, mücadele disiplininden hiç kopmadı. (Daha sonra oğlu Lev Sedov da öldürülecektir.) 17 Temmuz 1933’te aldığı vizeyle İstanbul'dan ayrılarak Fransa'ya giden Troçki burada 2 yıl kaldı ve sınırdışı edildi. Akabinde Norveç'e gittiyse de burada da 2 yıl kaldıktan sonra terk etmek zorunda kaldı. 9 Ocak 1937'de Meksika'ya sığındı ve buraya yerleşti. Dördüncü Enternasyonal'in inşasına başladı.
“Ekim Devrimi'nin kazanımları halka, o ancak daha önce Çarcı bürokrasi ve burjuvaziye karşı harekete geçtiği gibi Stalinist bürokrasiye karşı da harekete geçecek yetenekte olduğunu göstermesi şartıyla hizmet edecektir. (...) Bu ancak tek bir yolla olabilir: İşçilerin, köylülerin ve Kızıl Ordu askerlerinin; baskıcıların ve parazitlerin yeni kastının karşısına dikilmesiyle. Bu kitle kalkışmasını hazırlamak için, yeni bir parti gerekir, o da 4. Enternasyonal’dir. Mayıs 1940.” (Aynı eser, s.302-303.)
Troçki bu yazıyı kaleme aldığında, Alman saldırısı başlamak üzeredir. Sovyetler Birliği içinde bulunan Alman ajanları ve provokatörleri tarafından da dillendirildi. Ancak ne var ki Sovyetler Birliği Alman faşizmi karşısında savaşı kazandığında, dünya çapında bulunan Troçki yanlıları güç olarak eridiler. Troçki'nin, Alman ordusu Sovyetlere saldırmak üzereyken gerçekleştirdiği Dördüncü Enternasyonal ve ayaklanma fikri, daha sonra Sovyetler Birliği'nde Troçki'nin Nazi Almanyası ile işbirliği yaptığı şeklinde yorumlandı.
Öldürülmesi
1940 yılında NKVD ajanı olan Ramón Mercader adlı Stalinist, İspanyol gazeteci kılığına bürünerek röportaj yapmak bahanesiyle Troçki'nin kaldığı eve gitti. Fırsat bulunca başına buz baltasıyla vurmak suretiyle ağır şekilde yaraladı. Troçki, saldırganla boğuştuğu sırada odaya giren Troçki'nin korumaları Mercader'e saldırdı. Troçki, korumalarına "Onu öldürmeyin, bu adamın anlatacak bir hikâyesi var." diye seslendi. Troçki aldığı yara nedeniyle ertesi gün hayatını kaybetti. Ölümünden önce iki kez bilinci yerine geldi. İlkinde eşine "Burjuva basına iyi malzeme olduk" diyerek ölümle yüz yüze geldiği bir anda cesaretini yitirmediğini gösterdi. Bir sonraki bilincin geri gelişi ise son sözlerini sarf etmesini sağladı. Bu sözler: "Dördüncü Enternasyonal'in zaferinden eminim, ileri!" olmuştur.
Cinayetten kısa bir süre sonra Joseph Stalin, Mercader'in annesi Caridad'a operasyondaki payı için Lenin Nişanı vermiştir. 1961'de Sovyetler Birliği'ne taşınan Mercader, dönemin KGB başkanı tarafından Sovyetler Birliği Kahramanı madalyası almıştır.
Kişiliği
Troçki seçkin bir hatip,önde gelen bir teorisyen ve tarihçi Michael Kort'a göre "Kızıl Ordu'yu kuran ve yöneten" bir örgütçü olarak görülüyordu. Lenin'in hükûmetinde orijinal Politbüro üyelerinden biri olarak görev yaptı. Biyografi yazarı Isaac Deutscher onu Sovyetler Birliği'nin ilk yıllarında "planlı ekonominin ve sanayileşmenin öncüsü" olarak değerlendirmiştir. Tarihçi Laura Engelstein Troçki'yi kişisel olarak titiz, ancak Lenin ile paylaşmadığı kibir ve değişkenlik özelliklerine sahip olarak değerlendirmiştir. Engelstein ayrıca onu yetenekli ve dinamik, "ama sadece komutada ikinci" olarak tanımlamıştır.
Siyaset teorisyeni Ernest Mandel, Troçki'nin baskın imajını "kendine güvenen", "tarihi misyonuna olan inancı sarsılmaz", "başkalarına ve kendisine karşı katı" ve "maddi ayrıcalıklara ve hayatın küçük sevinç ve üzüntülerine kayıtsız" olarak özetledi. Mandel, bu imajın "Troçki'nin kişiliğinin, güçlü ve zayıf yanlarının belirli yönlerini" yansıttığını savundu.
Tarihçi Simon Sebag Montefiore Troçki'yi "devrimin dehası" olarak tanımlarken, biyografi yazarı Dmitri Volkogonov onu Meksika'da öldürülmesinden on yıllar sonra "nefret ve saygı, öfke ve hayranlıkla" hatırlanan "dünya figürleri galerisinde canlı, karmaşık, çok yönlü bir kişilik" olarak nitelendirdi. Volkogonov ayrıca Troçki'nin sürgünden sonra Stalin için sürekli bir "hayalet" olduğunu düşünüyor ve onun "örgütlenmeyi kavrayışı, konuşmacı ve yazar olarak yetenekleriyle entelektüel açıdan farklı bir kalibrede" olduğunu yazıyordu. Volkogonov, Troçki'yi Vyaçeslav Molotov, Lazar Kaganoviç, Nikita Kruşçev, Andrey Jdanov gibi figürlerden "çok daha üstün" ve "Stalin'den de üstün ve Stalin bunu biliyordu" diye değerlendirmiştir.
Biyografi yazarı Robert Service onun "değişken ve güvenilmez", "kibirli bir birey" olduğunu, "1920'ler ve 1930'lardaki kişisel sıkıntı" dönemlerinde bile destekçilerini etkilediğini, ancak "onları tam anlamıyla ikna ve teşvik edemediği" yorumunu yapmıştır. Service, Troçki'nin "Yahudi sorununa en az zamanı ayırdığını" ve "Marksizm kökenlerinin tesadüfi kalıntılarını yakıp kül ettiği için önemli bir anlamda Yahudi olmaktan çıktığına" inandığını belirtmiştir.
Siyaset bilimci August Nimtz, Troçki'nin 1936'da yazdığı "" adlı eseriyle Marksist ve Marksist olmayan bazı entelektüel gözlemcilerden daha iyi bir öngörüye sahip olduğunu düşünmüştür. Troçki, Stalinist rejimin "geçici bir olgu" olduğunu savunmuş ve Nimtz de bunun daha sonra 1989'dan sonra Sovyetlerin çöküşüyle kanıtlandığına inanmıştır. Diğer akademisyenler de benzer şekilde Troçki'yi siyasi yazıları ve askeri doğruluk seviyeleri aracılığıyla Nazi Almanyasının yükselişi ve İspanya İç Savaşı gibi olaylar hakkında ileri görüşlü bir yargıya sahip olarak tanımlamıştır. Deutscher ayrıca Troçki'nin Merkez Komite, parti ve işçi sınıfı yerine "kendini ikame edecek" tek bir diktatörün ortaya çıkacağını öngörmedeki "esrarengiz açık görüşlülüğüne" de atıfta bulunmuştur.
Tarihçi Robert Vincent Daniels, Troçki'nin "şüphesiz Rus Devrimi'nin öne çıkardığı en parlak zeka olduğu, hem ilgi alanları hem de algılarının hayal gücü bakımından Lenin ve diğer teorisyenleri geride bıraktığı" görüşünü dile getirmiştir. Bununla birlikte, kişisel kibrinin komünist hareketin diğer üyelerini düşmanlaştıran temel bir zayıflık olduğunu vurgulamıştır. Daniels ayrıca Troçki'nin Lenin'in halefi rolünü üstlenmiş olsaydı, Stalin'in rejiminden belirgin bir şekilde farklı alternatif bir Sovyetler Birliği'ne başkanlık edeceğini ileri sürdü.
Service, Troçki'nin başa geçmesinin Avrupa kıtasında çatışma olasılığını arttıracağını ileri sürmüştür. Bununla birlikte, siyaset teorisyeni David North, Troçki'nin askeri politikalarının, Barbarossa Harekâtı ve II. Dünya Savaşı ile ilişkili yüksek insan kayıplarının yanı sıra Sovyet savunmasının parçalanmasını da önleyeceğini savunmuştur. Siyaset bilimci ve biyografi yazarı Geoffrey Swain, Troçki liderliğindeki Sovyetler Birliği'nin, planlama sürecinde "burjuva uzmanlara" güvenmesi nedeniyle çok daha teknokratik olacağına inanıyordu.
Çeşitli kaynaklara göre Troçki, Stalin'in entrikalarına karşı başarılı olacak siyasi zekâdan yoksundu. Tarihçi Peter Kenez, Troçki'nin Lenin'in vasiyetini kullanarak Stalin'i muhtemelen ortadan kaldırabileceğine, ancak belgeyi yayınlamama yönündeki kolektif karara "aptalca" razı olduğuna inanıyordu. Tarihçi Martin McCauley, Troçki'nin Lenin'in Halk Komiserleri Konseyi'nin başkan yardımcısı olma önerisini reddetmesi, Orgburo'ya karşı Lenin'le bir blok oluşturmadan önce bir güç tabanı inşa edememesi ve kendi halefliğini engellemek için bir üçlü yönetim kurulduğunu hemen fark etmemesi gibi birçok durumda "acınacak bir siyasi muhakeme eksikliği sergilediği" yorumunu yapmıştır. Rubenstein yorumunda farklı davranmış ve Troçki'nin Lenin'in teklifini reddetme kararını, bu pozisyonun "kendine ait çok az yetkisi" olduğuna ve diğer hükûmet ve parti yetkilileriyle çakıştığına inanmasına bağlamıştır. Deutscher, Stalin'in kurnazlığını, acımasızlığını ve azmini birkaç kez hafife aldığına inanmıştır.
Siyaset bilimci Richard B. Day, Troçki'nin sosyalizmi inşa etmeye olan ilgisinin kişisel iktidar arzusundan daha ağır basmasının daha muhtemel olduğunu savunmuştur. Rus tarihçi Vadim Rogovin de Troçki'nin 1930'larda devrimin yayılması umudundan vazgeçmediğini belirtmiştir. Rogovin, Almanya, Fransa ve özellikle İspanya gibi Avrupa ülkelerinin çoğunluğu "devrimci bir kriz döneminden geçerken" Troçki'nin dünya olaylarına ilişkin öngörüsünün makul olduğunu savunmuştur.
Troçki Marksist bir entelektüeldi. Rus tarihçi Vladimir Buldakov Troçki'yi bir açıdan "burjuva kökenli unsurlara" sahip "Rusya'nın radikal entelijansiyasının" "tipik bir temsilcisi" olarak görüyordu. [264] Nikolay Buharin gibi diğer Bolşevik teorisyenlerin ilgi alanlarını aşan çok çeşitli ve derin bir ilgi alanına sahipti.Edebiyata da kayda değer bir ilgisi vardı ve "günlük yaşam ve kültürel ilerlemenin yanı sıra günün daha alışılmış Marksizmi" üzerine yazıyordu. Troçki ve ikinci eşi Natalya Sedova Viyana galerilerinden hoşlanıyor ve belirli sanat koleksiyonlarını görmek için Avrupa'daki Louvre ve Tate Galerisi gibi müzelere sık sık ziyaretler gerçekleştiriyorlardı. Ayrıca bilime karşı, Odessa'daki Yeni Rus Üniversitesi'nde matematik ve fizik okumayı düşündüğü gençlik yıllarından kaynaklanan kişisel bir ilgisi vardı.
Kişisel sekreteri ve daha sonra matematiksel mantık tarihçisi olan Jean van Heijenoort, Meksika'daki son yıllarında Troçki'nin dost canlısı, meraklı ve zaman zaman yeni tanıdıklarına karşı çekici olduğunu düşünmüştür. Eski Bolşevik Anatoli Lunaçarski, Troçki'yi Rus Devrimi sırasında Sosyal-Demokrat liderler arasında en iyi hazırlanmış kişi olarak görmüş ve onun "devrimden muazzam derecede popülerlik kazanarak çıktığını, oysa ne Lenin'in ne de Martov'un etkili bir şekilde hiç popülerlik kazanmadığını" belirtmiştir.
Baş düşmanı Stalin bile onun yazılarının büyük bir kısmını okumuş ve bazen takdir etmiştir. Rubenstein'a göre Stalin, İç Savaş'ın sonunda "Lenin'den sonra Troçki'nin ülkedeki en popüler figür olduğunu" bile kabul etmişti. Ayrıca 1917 Pravda başyazısında Troçki'nin Ekim devrimi sırasındaki önemli rolünü de kabul etmişti. Stalin'in kendisi şöyle yazmıştı: "Ayaklanmanın örgütlenmesiyle bağlantılı tüm pratik çalışmalar, Petrograd Sovyeti'nin başkanı Troçki Yoldaş'ın doğrudan yönetimi altında yapıldı." Stalin'le olan düşmanlığı, İç Savaş sırasında Troçki'nin Kızıl Ordu'nun başarısı için vazgeçilmez olduğunu düşündüğü askeri uzmanları göz ardı etmesiyle gelişti. Tsaritsyn'de Stalin birkaç uzmanın Volga nehrinde bir mavnaya hapsedilmesini emretmiş ve subayların öldüğü yüzen hapishanenin batırılmasına nezaret etmiştir. Bazhanov ayrıca Stalin'in Troçki'ye karşı düşmanlığının Yahudi olmasından ve Rus İç Savaşı sırasında askeri emirlere uymayı reddetmesinden kaynaklandığını iddia etmiştir. Rogovin'e göre Troçki, Stalin ile Birleşik Muhalefet arasındaki parti içi mücadele sırasında anti-semitik yöntemlerin kullanıldığını bildiren yüzlerce mektup almıştır.
1929'da sürgüne gönderilmesinin ardından yakın akrabalarından on sekiz kişi Sovyetler Birliği'nde kalmış ve hepsi baskıcı önlemlere maruz kalmış, oğlu , kız kardeşi ve erkek kardeşi dahil olmak üzere yedi aile üyesi kurşuna dizilmiştir. "Belirgin bir Rus aksanıyla" birkaç Avrupa dili konuşmuş ve kendisini kozmopolit ve enternasyonalist olarak tanımlamıştır. Troçki hayatı boyunca, çoğu çeşitli arşivlerde bulunan yaklaşık 30.000 belge yazmıştır. Deutscher, Troçki'nin Sovyet manifestolarının ve kararlarının çoğunu yazdığını, İzvestiyagazetesinin editörlüğünü yaptığını ve Kızıl Ordu için sadakat yemini kaleme aldığını belirtmiştir. Mandel'e göre Troçki, I. Dünya Savaşı'na radikal bir şekilde karşı olduğu için Zimmerwald Konferansı için Zimmerwald Manifestosu'nu yazmış ve Üçüncü Enternasyonal'e aktif katılımı nedeniyleKomintern 1. Kongresi'nin Toplanması İçin Çağrı'yı kaleme almıştır. Ayrıca ilk Kongre oturumlarında Komünist Enternasyonal Yürütme Komitesi üyesi olarak görev yapmıştır.
Troçki siyasi aktivizme olan ilgisinin yanı sıra istatistikçi ve gazeteci olarak da çalışmıştır. Troçki üç gazetede çalıştığını ve Aleksandr Parvus ile birlikte "Russian Gazette"yi yönettiğini belirtmiştir. Görev süresi boyunca tirajın 30.000'den 500.000'e çıktığını iddia etmiştir. Ancak tarihçiler Anthony Heywood ve Jonathan Smele bunun abartılı bir iddia olduğuna inanmakta ve Troçki'nin toplu eserlerinin editörlerinin tiraj rakamlarına atıfta bulunarak, rakamların aslında 100.000'e çıktığını, yine de etkileyici olduğunu ve Lenin'in Novaya jizn gazetesinin 20.000 önünde olduğunu belirtmektedirler.
Tarihçi Paul Le Blanc ve filozof Michael Lowy, Lenin ve Troçki'yi "Rusya'daki 1917 Bolşevik Devrimi'nin ve yükselen dünya komünist hareketinin son yıllarının önde gelen figürleri" olarak tanımlamıştır. Lenin ve Troçki'yi Rus sosyalist hareketinin ilk yıllarında "şiddetli düşmanlar" olarak nitelendiren yazarlar, ikilinin Ekim Devrimi'ni gerçekleştirme çabalarını çarpıştırmadan önce 1917'de bir yakınlaşma ve önemli bir anlaşmaya vardıklarını belirttiler. Ayrıca Lenin ve Troçki arasındaki karşılıklı takdir ve saygının da altını çizmişler, Lenin'in polemiklere yol açan anlaşmazlıklarından önce Iskra gazetesinde Troçki ile yakın çalışmak istediğini ve Lenin'in 1917'den sonra sürekli devrim teorisinin "doğru olduğunu" kabul ettiğini belirtmişlerdir.
Eserleri
- 1905
- Hayatım (otobiyografi)
- Bireysel Terörizmin İflası, 1909 9 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Entelijensa ve Sosyalizm
- Marksistler Bireysel Terörizme Neden Karşıdırlar?
- Üçüncü Kongrenin Temel Dersi, Haziran 1921 8 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Komünist Enternasyonal'in Taktikleri Üzerine, Aralık 1921 8 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Dördüncü Dünya Kongresi Raporu, 28 Aralık 1922 8 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Yoldaş McKay'e Mektup, 13 Mart 1923 5 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Paris Komünü Üzerine
- "Avrupa Birleşik Devletleri" Sloganı İçin Uygun Zaman mı?, Haziran 1923 9 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Doğu'da Perspektifler ve Görevler, 21 Nisan 1924 9 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Ekim Dersleri, 1924
- Lenin'den Sonra Üçüncü Enternasyonal
- Tek Ülkede Sosyalizm?
- Katalan Milliyetçiliğinin İlerici Karakteri
- İspanyol Komünizmi ve Katalan Federasyonu
- Katalonya'da Ulusal Sorun
- Rus Devrimini Savunurken
- Sürekli Devrim-Sonuçlar ve Olasılıklar
- Marxism ve Ekonomik Yaşam
- Uluslararası Komünist Birliğin Temel Teorik Görüşleri Üzerine Bir Tartışmaya Katkı
- Savaş ve Dördüncü Enternasyonal
- Amerika Komünist Olursa
- Merkezci Kombinasyonlar ve Marksist Taktikler
- Merkezci Simya mı, Marksizm mi?
- Güney Afrika Tezleri Üzerine
- Terörizm ve Sovyetler Birliği'ndeki Stalinist Rejim
- Komünist Manifesto'nun Doksanıncı Yıldönümü
- Lenin ve Emperyalist Savaş
- Grynszpan'dan Yana: Faşist Kıyım Çetelerine ve Stalinist Hainlere Karşı
- Zamanımızda Marksizm
- Bir Kez Daha "Marksizmin Krizi" Üzerine
- 1 Mayıs ve Enternasyonal
- Demokratik Merkeziyetçilik Üzerine
- İhanete Uğrayan Devrim
Sinemada Troçki
Lev Troçki tarihsel önemiyle orantılı olarak birçok sinema filminde canlandırıldı. Bunlardan en önemlileri aşağıdadır:
| Yıl | Film ve Türkçe adı | Yönetmen | Troçki rolü |
|---|---|---|---|
| 1934 | (Son Günah) | ||
| 1934 | Michael Curtiz | ||
| 1971 | Nicholas and Alexandra (Romanofların Sonu) | Franklin J. Schaffner | Brian Cox |
| 1972 | (Meksika'da Cinayet) | Richard Burton | |
| 1974 | Alain Resnais | ||
| 2002 | Frida | Geoffrey Rush | |
| 2011 | (belgesel) |
Kaynakça
- ^ , Lev Davidoviç Trotski
Ukraynaca: Лев Дави́дович Тро́цький; ayrıca diğer dillerde Lyev, Trotski, Trotskij, Trockij ve Trotzky.
Asıl adı Rusça: Лев Дави́дович Бронштéйн, Lev Davidoviç Bronştayn. - ^ Eski takvime göre 26 Ekim 1879
- ^ David North (2010). In Defense of Leon Trotsky.(Troçki'yi Savunurken) Mehring Books. S. 145
- ^ . 15 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2011.
- ^ Otobiyografik eseri Hayatım'ın VII. bölümüne bakınız.
- ^ . International Spy Museum (İngilizce). 17 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2022.
- ^ Deutscher, Isaac (1974). Troçki C.3 Ağaoğlu Yay. İstanbul, ss. 589
- ^ Don Levine, Isaac (1960), The Mind of an Assassin, D1854 Signet Book, ss. 109-110, 173.
- ^ a b c Service 2009, ss. 1–10.
- ^ Traugott, Mark (2010). The Insurgent Barricade (İngilizce). University of California Press. s. Chapter 7. ISBN . 2 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ Kort, Michael (2010). The Soviet colossus : history and aftermath. 7th. Armonk, N.Y.: M.E. Sharpe. s. 176. ISBN .
- ^ Deutscher, Isaac (1965). The prophet unarmed: Trotsky, 1921–1929. New York, Vintage Books. s. 468. ISBN .
- ^ Engelstein, Laura (2018). Russia in Flames: War, Revolution, Civil War, 1914–1921 (İngilizce). Oxford University Press. s. 388. ISBN . 3 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ Mandel 1995, ss. 165–166.
- ^ Montefiore, Simon Sebag (3 Haziran 2010). Stalin: The Court of the Red Tsar (İngilizce). Orion. s. Introduction (List of Characters). ISBN .
- ^ Volkogonov 1996, s. xxxi.
- ^ Volkogonov, Dmitri (2000). Stalin: Triumph and Tragedy (İngilizce). Phoenix. s. 228. ISBN . 3 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ August Nimtz. Krieger, Joel (ed). (2013). The Oxford Companion to Comparative Politics (İngilizce). OUP USA. s. 74. ISBN . 26 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ "Trotsky...maintained during the period of Hitler’s rise to power so persistent and, for the most part, so prescient a commentary on the course of events in Germany as to deserve record".Carr, Edward Hallett (1986). The twilight of Comintern 1930–1935. Macmillan. s. 433. ISBN .
- ^ Martin, James (2002). Antonio Gramsci: Marxism, philosophy and politics (İngilizce). Taylor & Francis. s. 398. ISBN . 19 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ Deutscher, Isaac (1954). The prophet armed: Trotsky, 1879–1921. New York, Oxford University Press. s. 522.
- ^ Daniels 1993, ss. 945–946.
- ^ Trenton, Russell (15 Temmuz 2015). The Russian Revolution: The Fall of the Tsars and the Rise of Communism (İngilizce). Encyclopaedia Britannica. ss. 92-93. ISBN . 14 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ Service 2010, s. 3.
- ^ North, David (1998). Leon Trotsky and the Fate of Socialism in the 20th Century: A Reply to Professor Eric Hobsbawm (İngilizce). Mehring Books. s. 45. ISBN . 26 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ Swain 2014a, s. 118.
- ^ a b Mccauley 2014, s. 59.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Hitler and Stalin : parallel livesisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Magill, Frank N. (13 Mayıs 2013). The 20th Century O–Z: Dictionary of World Biography (İngilizce). Routledge. s. 3728. ISBN . 26 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ Kenez, Peter (13 Mart 1999). A History of the Soviet Union from the Beginning to the End (İngilizce). Cambridge University Press. s. 77. ISBN . 20 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ a b Rubenstein 2011, s. 127.
- ^ Deutscher, Isaac (2003). The Prophet Outcast: Trotsky 1929–1940 (İngilizce). Verso. s. 249. ISBN . 3 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ Day, Richard B. (1973). Leon Trotsky and the Politics of Economic Isolation (İngilizce). Cambridge University Press. s. 77. ISBN . 19 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ Rogovin, Vadim Zakharovich (2021). Was There an Alternative? Trotskyism: a Look Back Through the Years (İngilizce). Mehring Books. s. 381. ISBN .
- ^ Traverso, Enzo (19 Ekim 2021). Revolution: An Intellectual History (İngilizce). Verso Books. s. 68. ISBN . 3 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ Rees, John (1998). "Trotsky and the Dialectic of History". The Algebra of Revolution. Routledge. ss. 263-290. doi:10.4324/9780203983171-12. ISBN . 3 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ Blackledge, Paul (2006). "Leon Trotsky's Contribution to the Marxist Theory of History". Studies in East European Thought. 58 (1). ss. 1-31. doi:10.1007/s11212-005-3677-z. JSTOR 20099925. 3 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ Figes, Orlando (1997). A people's tragedy : a history of the Russian Revolution. New York, NY : Viking. s. 795. ISBN .
- ^ Mandel 1995, ss. 168–169.
- ^ Deutscher 2003a, s. 152.
- ^ Service 2009, s. 327.
- ^ Heijenoort, Jean Van (1978). With Trotsky in Exile: From Prinkipo to Coyoacán (İngilizce). Harvard University Press. s. 47. ISBN . 14 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ Lunacharsky, Anatoly Vasilievich (1968). Revolutionary Silhouettes (İngilizce). Hill and Wang. s. 61.
- ^ Roberts, Geoffrey (2022). Stalin's Library: A Dictator and His Books (İngilizce). Yale University Press. s. 2. ISBN . 12 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ Black, Robert (1970). Stalinism in Britain (İngilizce). New Park Publications. s. 422. ISBN . 19 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ Marriott, Emma (30 Eylül 2011). Bad History: How We Got the Past Wrong (İngilizce). Michael O'Mara Books. ss. 50-100. ISBN . 19 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ Stalin, Joseph. "Telegram to V.I. Lenin (1917)". www.marxists.org. 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ Brackman, Roman (23 Kasım 2004). The Secret File of Joseph Stalin: A Hidden Life (İngilizce). Routledge. s. 129. ISBN . 3 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ Sebag Montefiore, Simon (2004). Stalin : the court of the red tsar. London : Phoenix. s. 34. ISBN .
- ^ Khrushchev, Nikita Sergeevich; Khrushchev, Serge_ (2004). Memoirs of Nikita Khrushchev (İngilizce). Penn State Press. s. 142. ISBN . 3 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ Deutscher, Isaac (1959). The prophet unarmed : Trotsky, 1921-1929. London ; New York : Oxford University Press. s. 76. ISBN .
- ^ Bazhanov, Boris; Doyle, David W. (1990). Bazhanov and the Damnation of Stalin (İngilizce). Ohio University Press. s. 59. ISBN .
- ^ Rogovin, Vadim Zakharovich (2021). Was There an Alternative? Trotskyism: a Look Back Through the Years (İngilizce). Mehring Books. ss. 440-441. ISBN .
- ^ Brotherstone, Terence; Dukes, Paul, (Ed.) (1992). The Trotsky reappraisal. Edinburgh: Edinburgh University Press. s. 9. ISBN .
- ^ Service 2009, s. 200.
- ^ Service 2009, ss. 200–205.
- ^ Volkogonov 1996, s. xxx.
- ^ Deutscher, Isaac (2003). The Prophet Armed: Trotsky, 1879–1921 (İngilizce). Verso. ss. 109, 472. ISBN . 3 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ a b Mandel 1995, s. 22.
- ^ Internationale, Communistische (14 Ekim 2011). Toward the United Front: Proceedings of the Fourth Congress of the Communist International, 1922 (İngilizce). BRILL. s. 7. ISBN . 19 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ Gerson, Lennard (1 Eylül 2013). Lenin and the Twentieth Century: A Bertram D. Wolfe Retrospective (İngilizce). Hoover Press. ss. 50-216. ISBN . 19 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ Renton 2004, s. 6.
- ^ Service 2010, s. 94.
- ^ Heywood, Anthony J.; Smele, Jonathan D. (3 Nisan 2013). The Russian Revolution of 1905: Centenary Perspectives (İngilizce). Routledge. s. 245. ISBN . 3 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ Rockmore, Tom; Levine, Norman (19 Aralık 2018). The Palgrave Handbook of Leninist Political Philosophy (İngilizce). Springer. ss. 231-255. ISBN . 19 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
Dış bağlantılar
- Bu kişinin Marxists Internet Archive'deki mevcut eserleri için: Lev Troçki.
- The Lubitz TrotskyanaNet9 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Troçki ile ilgili bilgi ve belgelerin olduğu bir arşiv
Wikimedia Commons'ta Lev Troçki ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: (Dışişleri Bakanı) | RSFSC Dışişleri Halk Komiseri 1917-1918 | Sonra gelen: Georgiy Çiçerin |
| Önce gelen: Nikolay Podvoyski | Sovyetler Birliği Askeri ve Deniz İşleri Halk Komiseri 1918-1925 | Sonra gelen: Mihail Frunze |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Lev Davidovic Bronstayn Rusca Lev Davi dovich Bronshtejn ya da yaygin bilinen adiyla Lev Trocki Rusca Lev Trockij ˈlʲef ˈtrot skʲɪj d 7 Kasim 1879 Yelisavetgrad yakinlari o 21 Agustos 1940 Meksiko Bolsevik siyasetci devrimci ve Marksist teorisyen Lev Trocki Lev Davidovich TrockijRSFSC Disisleri Halk KomiseriGorev suresi 8 Kasim 1917 13 Mart 1918Hukumet baskani Vladimir LeninYerine geldigi Makam olusturulduYerine gelen Georgiy CicerinSovyetler Birligi Askeri ve Deniz Isleri Halk KomiseriGorev suresi 29 Agustos 1919 15 Ocak 1925Hukumet baskani Vladimir Lenin Aleksey RikovYerine geldigi Lev KamenevYerine gelen Mihail FrunzePetrograd Sovyeti BaskaniGorev suresi 20 Eylul 1917 26 Aralik 1917Yerine geldigiYerine gelen Grigori ZinovyevKisisel bilgilerDogum Lev Davidovic Bronstayn 7 Kasim 1879 1879 11 07 Herson Guberniyasi Rus ImparatorluguOlum 21 Agustos 1940 60 yasinda Meksiko MeksikaPartisi RSDIP SDPS Sovyetler Birligi Komunist Partisi Sol Muhalefet Dorduncu EnternasyonalEvlilik ler Aleksandra Sokolovskaya Natalia SedovaDini Yok Marksist Leninist ateizmOdulleriImzasi Sovyetler Birligi nin ilk yillarinda etkili bir siyasetciydi Disislerinden Sorumlu Halk Komiseri gorevini alan ilk kisi Kizil Ordu nun kurucusu ve komutani Savastan Sorumlu oldu Ayrica Bolsevik Parti nin Politburo uyesiydi Josef Stalin ile giristigi siyasi mucadeleyi kaybedince resmi gorevlerden alindi ve Sovyetler Birligi nden surgun edildi Onemli Marksist teorisyenlerden biridir gorusleri Trockizm adiyla anilir Stalin ve Mao nun goruslerine karsi en onemli muhalefet hareketini olusturur Lev Davidovic Bronstayn adiyla Yanovka da kucuk toprak sahibi bir Yahudi ailesinin cocugu olarak 1879 yilinda dogdu Trocki adini 1902 yilindan itibaren kullanmaya baslamistir 1917 Rus Devrimi nin onde gelen isimlerindendir Sovyetler Birligi nin kurulmasinda ihtilal sonrasi ic isyanlarin ve ayaklanmalarin bastirilmasinda birinci derecede rol oynadi Kizil Ordu nun kurucusu olarak kabul edilir Lenin in ardindan Sovyetlerin ikinci adami oldu Lenin in olumunden sonra Stalin ile giristigi iktidar mucadelesini kaybetti uzun yillar Sovyetler Birligi nde Bolsevik Parti uyesi olarak kalan Trocki Bolsevik Parti ye karsi bir isci ayaklanmasi orgutlenmesi ve isci sinifi iktidarina karsi silahli ayaklanmayi tesvik etme suclariyla suclandi ve ulkeyi terk etmek zorunda kaldi Daha sonra Dorduncu Enternasyonalin lideri olarak kaleme aldigi gibi eserlerinde Stalinizm elestirisi yapmaya devam etti HayatiLev Trocki nin Buyukada da 1929 ile 1933 yillari arasinda yasadigi eviCocukluk Donemi 1879 1895 Lev Davidovic Bronstayn 8 yasindayken Trocki 7 Kasim 1879 yilinda Guney Ukrayna da bulunan bolgesinde dogdu Ailesi Yahudi olmasina ragmen evde konusulan dil Rusca ve Ukraynaca idi Annesi Anna Bronstein 1850 1910 babasi David Leontyevich Bronstein dir 1847 1922 Trocki nin kiz kardesi Olga Bolsevik Parti nin ileri gelenlerinden Lev Kamenev ile evlenmistir Dokuz yaslarinda iken Odessa da bulunan teyzesinin yanina giderek burada egitim gordu Daha sonra egitimine devam etmek gayesiyle Nikolayev e gitti Matematik ve hukuk alaninda yuksek ogrenim yapti Trocki Rusca Ukraynaca Ibranice Almanca Ingilizce Fransizca ve Ispanyolca dillerini konusabiliyordu Trocki Hayatim adli eserinde Rusca ve Ukraynaca disindaki hicbir dili akici konusamadigini belirtmistir Fakat Raymond Molinier onun Fransizcayi akici bir bicimde konusabildigini yazmistir 9 yasindayken babasi onu Odessa daki Alman okuluna gonderdi Trocki devam eden yillarini burada egitim gorerek gecirdi Devrimci Faaliyet ve Surgun Donemi 1896 1902 Ogrenciligi sirasinda sosyal demokrat cevrelerle temasa gecti ve devrimci gruplara dahil oldu Marksizm gorusunu benimsedi 1897 yilinda Nikolayev sehrine tasindi Burada Guney Rusya Isci Birligi adli gizli bir orgutun kuruculari arasinda yer aldi Sosyalist fikirleri halk arasinda yaymak icin cesitli brosur ve bildiriler yazdi Bu donemde yazilarinda Lvov ismini kullaniyordu 1898 yilinda bu gizli orgute mensubiyetinden dolayi Carlik polisi tarafindan yakalanarak hapse konuldu Iki yil tutuklu kaldi Hapis hayatindan sonra Sibirya ya surgune yollandi Surgunde iken Marksist bir felsefe ogrencisi olan Aleksandra Sokolovskaya ile evlendi Ikilinin Nina Nevelson ve Zinaida Volkova adlarindaki iki kizi bu donemde dunyaya geldi Trocki takma ismini bu surecte kullanmaya basladi Bu ismi Odessa Cezaevi ndeki bir gardiyandan almisti Yaklasik iki yil surgun kaldiktan sonra 1902 yilinda Sibirya dan firar ederek once Viyana ya akabinde Londra ya gitti Burada Georgy Plekhanov Vladimir Lenin Julius Martov gibi devrimcilerin yer aldigi Iskra dergisinin editor grubuna katildi ve Pero takma adiyla yazilar yazdi Bir yil sonra Londra da toplanan Rus Sosyal Demokrat Isci Partisi nin kongresine katildi Bu kongrede parti icinde Bolsevikler ve Mensevikler olmak uzere iki hizip olustu Bolsevik Lenin e karsi Trocki Mensevik kanatta yer aldi Ancak bir yil sonra Menseviklerin goruslerine katilmadigini belirterek Menseviklerden ayrildi 1905 Devrimi nin yenilgisinden sonra Sibirya ya suruldu ama firar etti Firarin oykusunu 1905 adli kitabina yaptigi ek bir bolumde anlatmaktadir 1917 yilinda devrim oncesinde Lenin in davetiyle Bolseviklere katildi Lenin in Nisan Tezleri ni kaleme almasindan sonra aralarinda teorik bir fark da kalmadigindan 1917 de Bolseviklere katilmistir 1897 de mucadeleye Narodnik halkcilik hareketi dusunceleri savunarak atildi Surgun sartlarinda okudugu Marksist klasiklerin etkisiyle bir sure sonra kendisini donemin devrimci akimi olan sosyal demokrat ilan etti 4 Mayis 1917 de ulkeye dondugunde gecici hukumete karsi Bolsevik Parti ye yakin bir tutum aldi ve Enternasyonalistler ile birlikte hareket etti ve Bolseviklere dahil oldu Lenin son yazilari dahil olmak uzere iki metninde Trocki icin aramizdaki son Bolsevik olmasina karsin kabul etmeliyiz ki en yetenekli Bolsevik odur demistir Rusya Devrimi 1917 Trocki Rusya ya dondukten sonra Petrograd Sovyeti Baskanligina secildi Bu sifatiyla Rus devriminin alt yapisinin hazirlanmasinda ayaklanmalarin orgutlenmesinde ve yonetiminde etkin ve onemli bir rol ustlendi Devrimin gerceklesmesinde ve Rus Carligi nin yikilmasinda buyuk pay sahibi oldu Devrim sonrasinda Sovyetler Birligi nin onemli adamlarindan birisi haline geldi Once Disisleri daha sonra Savas Bakanligi na getirildi En onemli faaliyeti ise Kizil Ordu ile ilgili olanidir Baskumandan sifatiyla Kizil Ordu nun kurulmasi gorevi kendisine verildikten sonra bunu gerceklestirdi Devrim sonrasi meydana gelen karisikliklar ve ic ayaklanmalar boyunca bu orduyu idare etti Trocki Komunist Enternasyonal in kurulmasinda da onemli rol oynadi Ilk dort kongrenin programlari ve bildirileri kendisi tarafindan hazirlandi Meydana gelen sorunlarin cozumunde sergiledigi farkli tutum ve fikirler sebebiyle parti cogunluguyla ters dustu 1918 I Dunya Savasi nda Rusya nin yenilgisini onaylayan Brest Litovsk Antlasmasini imzalamak icin gorevlendirilmistir Lenin e gore ilerleyen yillarda devrimin dunya capina yayilmasi kacinilmaz oldugu icin yapilacak baris ve kabul edilen yenilgi de ancak gecici olacaktir Trocki Sovyetler Birligi nin yer alti ve yer ustu kaynaklarini baska devletlere birakmasini ongordugu gerekcesiyle bu anlasmayi imzalamadan geri dondu Insa asamasinda olan Sovyetler Birligi nin ic sorunlariyla ugrasirken disa karsi bu tavizin verilebilecegi dusuncesiyle Brest Litovsk Antlasmasi Trocki nin yerine gorevlendirilen Kamenev tarafindan imzalandi Bu antlasma ile Rusya 1878 yilinda ele gecirdigi Kars Ardahan ve Igdir i Osmanli Imparatorlugu na geri veriyordu Stalin le mucadelesi ve surgun Lenin in 1924 yilindaki olumunden sonra partinin elinde tum yetkileri toplamaya baslamis olan Stalin ile iktidar mucadelesine giristi Bu mucadelede giderek guc kaybetti ve teker teker elinde bulunan yetkileri kaybetti Once Savas Komiserligi gorevinden alindi Daha sonra Siyasi Buro ve akabinde Komunist Enternasyonal yurutme kurulu merkez komitesinden alindi Taraftarlarinin Sankt Peterburg da sokak gosterilerine kalkismalarindan sonra parti uyeliginden de atildi Boylece iki yil zarfinda tum yetkileri elinden alindi 1927 de yapilan XV Komunist Kongre de Parti uyeliginden atildi 31 Ocak 1928 de Kazakistan da Almati yakinlarindaki Semyonov Tiyansansky bolgesinde surgun hayati basladi Bu surgun sirasinda 9 Haziran 1928 de 26 yasindaki Nina adindaki kizini Moskova da kaybetti Nina nin kocasi da Trocki nin surgununden once tutuklanmisti 18 Ocak 1929 tarihinde Sovyet Ceza Kanunu nun 58 10 maddesine gore karsi devrimcilik ve yasa disi Sovyet partisi kurmak suclamasiyla Sovyetler den kovuldu 1929 1933 yillari arasinda Istanbul Buyukada da yasamaya basladi Istanbul Buyukada da bulundugu sure icinde kitaplarini yayimlamasina da izin verildi Kaldigi yer cok siki guvenlik onlemleriyle korundu Duzenli olarak baliga cikar yemek secmez sigara icmez yaninda da icilmesine izin vermezdi Sakin bir hayat surdu bu sirada bazi hatira ve dusuncelerini kaleme aldi ve yayinladi Bu anlamda Istanbul yillari onun icin verimli gectigi gibi olayli da oldu 20 Subat 1932 de Stalin tarafindan Sovyet vatandasligindan atildiginda Istanbul daydi Istanbul da yazdigi kitaplari Surekli Devrim Stalin Grubunun Hatasi Rus Devrimi Tarihi Cin Devrimi nin Sorunlari Hayatim ve diger bazi eserlerdir 1933 Ocak ayinda diger kizi Zina Hitler rejiminin altinda Berlin de intihar etmeye zorlandi Bu olay onun ruh dunyasini sarsmis olmasina karsin mucadele disiplininden hic kopmadi Daha sonra oglu Lev Sedov da oldurulecektir 17 Temmuz 1933 te aldigi vizeyle Istanbul dan ayrilarak Fransa ya giden Trocki burada 2 yil kaldi ve sinirdisi edildi Akabinde Norvec e gittiyse de burada da 2 yil kaldiktan sonra terk etmek zorunda kaldi 9 Ocak 1937 de Meksika ya sigindi ve buraya yerlesti Dorduncu Enternasyonal in insasina basladi Ekim Devrimi nin kazanimlari halka o ancak daha once Carci burokrasi ve burjuvaziye karsi harekete gectigi gibi Stalinist burokrasiye karsi da harekete gececek yetenekte oldugunu gostermesi sartiyla hizmet edecektir Bu ancak tek bir yolla olabilir Iscilerin koylulerin ve Kizil Ordu askerlerinin baskicilarin ve parazitlerin yeni kastinin karsisina dikilmesiyle Bu kitle kalkismasini hazirlamak icin yeni bir parti gerekir o da 4 Enternasyonal dir Mayis 1940 Ayni eser s 302 303 Trocki bu yaziyi kaleme aldiginda Alman saldirisi baslamak uzeredir Sovyetler Birligi icinde bulunan Alman ajanlari ve provokatorleri tarafindan da dillendirildi Ancak ne var ki Sovyetler Birligi Alman fasizmi karsisinda savasi kazandiginda dunya capinda bulunan Trocki yanlilari guc olarak eridiler Trocki nin Alman ordusu Sovyetlere saldirmak uzereyken gerceklestirdigi Dorduncu Enternasyonal ve ayaklanma fikri daha sonra Sovyetler Birligi nde Trocki nin Nazi Almanyasi ile isbirligi yaptigi seklinde yorumlandi Lev Trocki nin Coyoacan daki mezari ve kullerinin gomuldugu yerOldurulmesi 1940 yilinda NKVD ajani olan Ramon Mercader adli Stalinist Ispanyol gazeteci kiligina burunerek roportaj yapmak bahanesiyle Trocki nin kaldigi eve gitti Firsat bulunca basina buz baltasiyla vurmak suretiyle agir sekilde yaraladi Trocki saldirganla bogustugu sirada odaya giren Trocki nin korumalari Mercader e saldirdi Trocki korumalarina Onu oldurmeyin bu adamin anlatacak bir hikayesi var diye seslendi Trocki aldigi yara nedeniyle ertesi gun hayatini kaybetti Olumunden once iki kez bilinci yerine geldi Ilkinde esine Burjuva basina iyi malzeme olduk diyerek olumle yuz yuze geldigi bir anda cesaretini yitirmedigini gosterdi Bir sonraki bilincin geri gelisi ise son sozlerini sarf etmesini sagladi Bu sozler Dorduncu Enternasyonal in zaferinden eminim ileri olmustur Cinayetten kisa bir sure sonra Joseph Stalin Mercader in annesi Caridad a operasyondaki payi icin Lenin Nisani vermistir 1961 de Sovyetler Birligi ne tasinan Mercader donemin KGB baskani tarafindan Sovyetler Birligi Kahramani madalyasi almistir KisiligiTrocki seckin bir hatip onde gelen bir teorisyen ve tarihci Michael Kort a gore Kizil Ordu yu kuran ve yoneten bir orgutcu olarak goruluyordu Lenin in hukumetinde orijinal Politburo uyelerinden biri olarak gorev yapti Biyografi yazari Isaac Deutscher onu Sovyetler Birligi nin ilk yillarinda planli ekonominin ve sanayilesmenin oncusu olarak degerlendirmistir Tarihci Laura Engelstein Trocki yi kisisel olarak titiz ancak Lenin ile paylasmadigi kibir ve degiskenlik ozelliklerine sahip olarak degerlendirmistir Engelstein ayrica onu yetenekli ve dinamik ama sadece komutada ikinci olarak tanimlamistir Siyaset teorisyeni Ernest Mandel Trocki nin baskin imajini kendine guvenen tarihi misyonuna olan inanci sarsilmaz baskalarina ve kendisine karsi kati ve maddi ayricaliklara ve hayatin kucuk sevinc ve uzuntulerine kayitsiz olarak ozetledi Mandel bu imajin Trocki nin kisiliginin guclu ve zayif yanlarinin belirli yonlerini yansittigini savundu Tarihci Simon Sebag Montefiore Trocki yi devrimin dehasi olarak tanimlarken biyografi yazari Dmitri Volkogonov onu Meksika da oldurulmesinden on yillar sonra nefret ve saygi ofke ve hayranlikla hatirlanan dunya figurleri galerisinde canli karmasik cok yonlu bir kisilik olarak nitelendirdi Volkogonov ayrica Trocki nin surgunden sonra Stalin icin surekli bir hayalet oldugunu dusunuyor ve onun orgutlenmeyi kavrayisi konusmaci ve yazar olarak yetenekleriyle entelektuel acidan farkli bir kalibrede oldugunu yaziyordu Volkogonov Trocki yi Vyaceslav Molotov Lazar Kaganovic Nikita Kruscev Andrey Jdanov gibi figurlerden cok daha ustun ve Stalin den de ustun ve Stalin bunu biliyordu diye degerlendirmistir Biyografi yazari Robert Service onun degisken ve guvenilmez kibirli bir birey oldugunu 1920 ler ve 1930 lardaki kisisel sikinti donemlerinde bile destekcilerini etkiledigini ancak onlari tam anlamiyla ikna ve tesvik edemedigi yorumunu yapmistir Service Trocki nin Yahudi sorununa en az zamani ayirdigini ve Marksizm kokenlerinin tesadufi kalintilarini yakip kul ettigi icin onemli bir anlamda Yahudi olmaktan ciktigina inandigini belirtmistir Siyaset bilimci August Nimtz Trocki nin 1936 da yazdigi adli eseriyle Marksist ve Marksist olmayan bazi entelektuel gozlemcilerden daha iyi bir ongoruye sahip oldugunu dusunmustur Trocki Stalinist rejimin gecici bir olgu oldugunu savunmus ve Nimtz de bunun daha sonra 1989 dan sonra Sovyetlerin cokusuyle kanitlandigina inanmistir Diger akademisyenler de benzer sekilde Trocki yi siyasi yazilari ve askeri dogruluk seviyeleri araciligiyla Nazi Almanyasinin yukselisi ve Ispanya Ic Savasi gibi olaylar hakkinda ileri goruslu bir yargiya sahip olarak tanimlamistir Deutscher ayrica Trocki nin Merkez Komite parti ve isci sinifi yerine kendini ikame edecek tek bir diktatorun ortaya cikacagini ongormedeki esrarengiz acik goruslulugune de atifta bulunmustur Tarihci Robert Vincent Daniels Trocki nin suphesiz Rus Devrimi nin one cikardigi en parlak zeka oldugu hem ilgi alanlari hem de algilarinin hayal gucu bakimindan Lenin ve diger teorisyenleri geride biraktigi gorusunu dile getirmistir Bununla birlikte kisisel kibrinin komunist hareketin diger uyelerini dusmanlastiran temel bir zayiflik oldugunu vurgulamistir Daniels ayrica Trocki nin Lenin in halefi rolunu ustlenmis olsaydi Stalin in rejiminden belirgin bir sekilde farkli alternatif bir Sovyetler Birligi ne baskanlik edecegini ileri surdu Service Trocki nin basa gecmesinin Avrupa kitasinda catisma olasiligini arttiracagini ileri surmustur Bununla birlikte siyaset teorisyeni David North Trocki nin askeri politikalarinin Barbarossa Harekati ve II Dunya Savasi ile iliskili yuksek insan kayiplarinin yani sira Sovyet savunmasinin parcalanmasini da onleyecegini savunmustur Siyaset bilimci ve biyografi yazari Geoffrey Swain Trocki liderligindeki Sovyetler Birligi nin planlama surecinde burjuva uzmanlara guvenmesi nedeniyle cok daha teknokratik olacagina inaniyordu Cesitli kaynaklara gore Trocki Stalin in entrikalarina karsi basarili olacak siyasi zekadan yoksundu Tarihci Peter Kenez Trocki nin Lenin in vasiyetini kullanarak Stalin i muhtemelen ortadan kaldirabilecegine ancak belgeyi yayinlamama yonundeki kolektif karara aptalca razi olduguna inaniyordu Tarihci Martin McCauley Trocki nin Lenin in Halk Komiserleri Konseyi nin baskan yardimcisi olma onerisini reddetmesi Orgburo ya karsi Lenin le bir blok olusturmadan once bir guc tabani insa edememesi ve kendi halefligini engellemek icin bir uclu yonetim kuruldugunu hemen fark etmemesi gibi bircok durumda acinacak bir siyasi muhakeme eksikligi sergiledigi yorumunu yapmistir Rubenstein yorumunda farkli davranmis ve Trocki nin Lenin in teklifini reddetme kararini bu pozisyonun kendine ait cok az yetkisi olduguna ve diger hukumet ve parti yetkilileriyle cakistigina inanmasina baglamistir Deutscher Stalin in kurnazligini acimasizligini ve azmini birkac kez hafife aldigina inanmistir Siyaset bilimci Richard B Day Trocki nin sosyalizmi insa etmeye olan ilgisinin kisisel iktidar arzusundan daha agir basmasinin daha muhtemel oldugunu savunmustur Rus tarihci Vadim Rogovin de Trocki nin 1930 larda devrimin yayilmasi umudundan vazgecmedigini belirtmistir Rogovin Almanya Fransa ve ozellikle Ispanya gibi Avrupa ulkelerinin cogunlugu devrimci bir kriz doneminden gecerken Trocki nin dunya olaylarina iliskin ongorusunun makul oldugunu savunmustur Trocki ve ikinci esi Natalia Sedova 1932 Trocki Marksist bir entelektueldi Rus tarihci Vladimir Buldakov Trocki yi bir acidan burjuva kokenli unsurlara sahip Rusya nin radikal entelijansiyasinin tipik bir temsilcisi olarak goruyordu 264 Nikolay Buharin gibi diger Bolsevik teorisyenlerin ilgi alanlarini asan cok cesitli ve derin bir ilgi alanina sahipti Edebiyata da kayda deger bir ilgisi vardi ve gunluk yasam ve kulturel ilerlemenin yani sira gunun daha alisilmis Marksizmi uzerine yaziyordu Trocki ve ikinci esi Natalya Sedova Viyana galerilerinden hoslaniyor ve belirli sanat koleksiyonlarini gormek icin Avrupa daki Louvre ve Tate Galerisi gibi muzelere sik sik ziyaretler gerceklestiriyorlardi Ayrica bilime karsi Odessa daki Yeni Rus Universitesi nde matematik ve fizik okumayi dusundugu genclik yillarindan kaynaklanan kisisel bir ilgisi vardi Kisisel sekreteri ve daha sonra matematiksel mantik tarihcisi olan Jean van Heijenoort Meksika daki son yillarinda Trocki nin dost canlisi merakli ve zaman zaman yeni tanidiklarina karsi cekici oldugunu dusunmustur Eski Bolsevik Anatoli Lunacarski Trocki yi Rus Devrimi sirasinda Sosyal Demokrat liderler arasinda en iyi hazirlanmis kisi olarak gormus ve onun devrimden muazzam derecede populerlik kazanarak ciktigini oysa ne Lenin in ne de Martov un etkili bir sekilde hic populerlik kazanmadigini belirtmistir Bas dusmani Stalin bile onun yazilarinin buyuk bir kismini okumus ve bazen takdir etmistir Rubenstein a gore Stalin Ic Savas in sonunda Lenin den sonra Trocki nin ulkedeki en populer figur oldugunu bile kabul etmisti Ayrica 1917 Pravda basyazisinda Trocki nin Ekim devrimi sirasindaki onemli rolunu de kabul etmisti Stalin in kendisi soyle yazmisti Ayaklanmanin orgutlenmesiyle baglantili tum pratik calismalar Petrograd Sovyeti nin baskani Trocki Yoldas in dogrudan yonetimi altinda yapildi Stalin le olan dusmanligi Ic Savas sirasinda Trocki nin Kizil Ordu nun basarisi icin vazgecilmez oldugunu dusundugu askeri uzmanlari goz ardi etmesiyle gelisti Tsaritsyn de Stalin birkac uzmanin Volga nehrinde bir mavnaya hapsedilmesini emretmis ve subaylarin oldugu yuzen hapishanenin batirilmasina nezaret etmistir Bazhanov ayrica Stalin in Trocki ye karsi dusmanliginin Yahudi olmasindan ve Rus Ic Savasi sirasinda askeri emirlere uymayi reddetmesinden kaynaklandigini iddia etmistir Rogovin e gore Trocki Stalin ile Birlesik Muhalefet arasindaki parti ici mucadele sirasinda anti semitik yontemlerin kullanildigini bildiren yuzlerce mektup almistir 1929 da surgune gonderilmesinin ardindan yakin akrabalarindan on sekiz kisi Sovyetler Birligi nde kalmis ve hepsi baskici onlemlere maruz kalmis oglu kiz kardesi ve erkek kardesi dahil olmak uzere yedi aile uyesi kursuna dizilmistir Belirgin bir Rus aksaniyla birkac Avrupa dili konusmus ve kendisini kozmopolit ve enternasyonalist olarak tanimlamistir Trocki hayati boyunca cogu cesitli arsivlerde bulunan yaklasik 30 000 belge yazmistir Deutscher Trocki nin Sovyet manifestolarinin ve kararlarinin cogunu yazdigini Izvestiyagazetesinin editorlugunu yaptigini ve Kizil Ordu icin sadakat yemini kaleme aldigini belirtmistir Mandel e gore Trocki I Dunya Savasi na radikal bir sekilde karsi oldugu icin Zimmerwald Konferansi icin Zimmerwald Manifestosu nu yazmis ve Ucuncu Enternasyonal e aktif katilimi nedeniyleKomintern 1 Kongresi nin Toplanmasi Icin Cagri yi kaleme almistir Ayrica ilk Kongre oturumlarinda Komunist Enternasyonal Yurutme Komitesi uyesi olarak gorev yapmistir Trocki siyasi aktivizme olan ilgisinin yani sira istatistikci ve gazeteci olarak da calismistir Trocki uc gazetede calistigini ve Aleksandr Parvus ile birlikte Russian Gazette yi yonettigini belirtmistir Gorev suresi boyunca tirajin 30 000 den 500 000 e ciktigini iddia etmistir Ancak tarihciler Anthony Heywood ve Jonathan Smele bunun abartili bir iddia olduguna inanmakta ve Trocki nin toplu eserlerinin editorlerinin tiraj rakamlarina atifta bulunarak rakamlarin aslinda 100 000 e ciktigini yine de etkileyici oldugunu ve Lenin in Novaya jizn gazetesinin 20 000 onunde oldugunu belirtmektedirler Tarihci Paul Le Blanc ve filozof Michael Lowy Lenin ve Trocki yi Rusya daki 1917 Bolsevik Devrimi nin ve yukselen dunya komunist hareketinin son yillarinin onde gelen figurleri olarak tanimlamistir Lenin ve Trocki yi Rus sosyalist hareketinin ilk yillarinda siddetli dusmanlar olarak nitelendiren yazarlar ikilinin Ekim Devrimi ni gerceklestirme cabalarini carpistirmadan once 1917 de bir yakinlasma ve onemli bir anlasmaya vardiklarini belirttiler Ayrica Lenin ve Trocki arasindaki karsilikli takdir ve sayginin da altini cizmisler Lenin in polemiklere yol acan anlasmazliklarindan once Iskra gazetesinde Trocki ile yakin calismak istedigini ve Lenin in 1917 den sonra surekli devrim teorisinin dogru oldugunu kabul ettigini belirtmislerdir Eserleri1905 Hayatim otobiyografi Bireysel Terorizmin Iflasi 1909 9 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Entelijensa ve Sosyalizm Marksistler Bireysel Terorizme Neden Karsidirlar Ucuncu Kongrenin Temel Dersi Haziran 1921 8 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Komunist Enternasyonal in Taktikleri Uzerine Aralik 1921 8 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dorduncu Dunya Kongresi Raporu 28 Aralik 1922 8 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yoldas McKay e Mektup 13 Mart 1923 5 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Paris Komunu Uzerine Avrupa Birlesik Devletleri Slogani Icin Uygun Zaman mi Haziran 1923 9 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dogu da Perspektifler ve Gorevler 21 Nisan 1924 9 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ekim Dersleri 1924 Lenin den Sonra Ucuncu Enternasyonal Tek Ulkede Sosyalizm Katalan Milliyetciliginin Ilerici Karakteri Ispanyol Komunizmi ve Katalan Federasyonu Katalonya da Ulusal Sorun Rus Devrimini Savunurken Surekli Devrim Sonuclar ve Olasiliklar Marxism ve Ekonomik Yasam Uluslararasi Komunist Birligin Temel Teorik Gorusleri Uzerine Bir Tartismaya Katki Savas ve Dorduncu Enternasyonal Amerika Komunist Olursa Merkezci Kombinasyonlar ve Marksist Taktikler Merkezci Simya mi Marksizm mi Guney Afrika Tezleri Uzerine Terorizm ve Sovyetler Birligi ndeki Stalinist Rejim Komunist Manifesto nun Doksaninci Yildonumu Lenin ve Emperyalist Savas Grynszpan dan Yana Fasist Kiyim Cetelerine ve Stalinist Hainlere Karsi Zamanimizda Marksizm Bir Kez Daha Marksizmin Krizi Uzerine 1 Mayis ve Enternasyonal Demokratik Merkeziyetcilik Uzerine Ihanete Ugrayan DevrimSinemada TrockiLev Trocki tarihsel onemiyle orantili olarak bircok sinema filminde canlandirildi Bunlardan en onemlileri asagidadir Yil Film ve Turkce adi Yonetmen Trocki rolu1934 Son Gunah 1934 Michael Curtiz1971 Nicholas and Alexandra Romanoflarin Sonu Franklin J Schaffner Brian Cox1972 Meksika da Cinayet Richard Burton1974 Alain Resnais2002 Frida Geoffrey Rush2011 belgesel Kaynakca Lev Davi dovich Tro ckij Lev Davidovic Trotski Ukraynaca Lev Davi dovich Tro ckij ayrica diger dillerde Lyev Trotski Trotskij Trockij ve Trotzky Asil adi Rusca Lev Davi dovich Bronshtejn Lev Davidovic Bronstayn Eski takvime gore 26 Ekim 1879 David North 2010 In Defense of Leon Trotsky Trocki yi Savunurken Mehring Books S 145 15 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Agustos 2011 Otobiyografik eseri Hayatim in VII bolumune bakiniz International Spy Museum Ingilizce 17 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Agustos 2022 Deutscher Isaac 1974 Trocki C 3 Agaoglu Yay Istanbul ss 589 Don Levine Isaac 1960 The Mind of an Assassin D1854 Signet Book ss 109 110 173 a b c Service 2009 ss 1 10 Traugott Mark 2010 The Insurgent Barricade Ingilizce University of California Press s Chapter 7 ISBN 978 0 520 26632 2 2 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 Kort Michael 2010 The Soviet colossus history and aftermath 7th Armonk N Y M E Sharpe s 176 ISBN 978 0765623867 Deutscher Isaac 1965 The prophet unarmed Trotsky 1921 1929 New York Vintage Books s 468 ISBN 978 0 394 70747 1 Engelstein Laura 2018 Russia in Flames War Revolution Civil War 1914 1921 Ingilizce Oxford University Press s 388 ISBN 978 0 19 979421 8 3 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 Mandel 1995 ss 165 166 Montefiore Simon Sebag 3 Haziran 2010 Stalin The Court of the Red Tsar Ingilizce Orion s Introduction List of Characters ISBN 978 0 297 86385 4 Volkogonov 1996 s xxxi Volkogonov Dmitri 2000 Stalin Triumph and Tragedy Ingilizce Phoenix s 228 ISBN 978 1 84212 026 2 3 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 August Nimtz Krieger Joel ed 2013 The Oxford Companion to Comparative Politics Ingilizce OUP USA s 74 ISBN 978 0 19 973859 5 26 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 Trotsky maintained during the period of Hitler s rise to power so persistent and for the most part so prescient a commentary on the course of events in Germany as to deserve record Carr Edward Hallett 1986 The twilight of Comintern 1930 1935 Macmillan s 433 ISBN 978 0 333 40455 3 Martin James 2002 Antonio Gramsci Marxism philosophy and politics Ingilizce Taylor amp Francis s 398 ISBN 978 0 415 21749 1 19 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 Deutscher Isaac 1954 The prophet armed Trotsky 1879 1921 New York Oxford University Press s 522 Daniels 1993 ss 945 946 Trenton Russell 15 Temmuz 2015 The Russian Revolution The Fall of the Tsars and the Rise of Communism Ingilizce Encyclopaedia Britannica ss 92 93 ISBN 978 1 68048 034 4 14 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 Service 2010 s 3 North David 1998 Leon Trotsky and the Fate of Socialism in the 20th Century A Reply to Professor Eric Hobsbawm Ingilizce Mehring Books s 45 ISBN 978 1 875639 22 9 26 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 Swain 2014a s 118 a b Mccauley 2014 s 59 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Hitler and Stalin parallel lives isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Magill Frank N 13 Mayis 2013 The 20th Century O Z Dictionary of World Biography Ingilizce Routledge s 3728 ISBN 978 1 136 59369 7 26 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 Kenez Peter 13 Mart 1999 A History of the Soviet Union from the Beginning to the End Ingilizce Cambridge University Press s 77 ISBN 978 0 521 31198 4 20 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 a b Rubenstein 2011 s 127 Deutscher Isaac 2003 The Prophet Outcast Trotsky 1929 1940 Ingilizce Verso s 249 ISBN 978 1 85984 451 9 3 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 Day Richard B 1973 Leon Trotsky and the Politics of Economic Isolation Ingilizce Cambridge University Press s 77 ISBN 978 0 521 52436 0 19 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 Rogovin Vadim Zakharovich 2021 Was There an Alternative Trotskyism a Look Back Through the Years Ingilizce Mehring Books s 381 ISBN 978 1 893638 97 6 Traverso Enzo 19 Ekim 2021 Revolution An Intellectual History Ingilizce Verso Books s 68 ISBN 978 1 83976 333 5 3 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 Rees John 1998 Trotsky and the Dialectic of History The Algebra of Revolution Routledge ss 263 290 doi 10 4324 9780203983171 12 ISBN 9780203983171 3 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 Blackledge Paul 2006 Leon Trotsky s Contribution to the Marxist Theory of History Studies in East European Thought 58 1 ss 1 31 doi 10 1007 s11212 005 3677 z JSTOR 20099925 3 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 Figes Orlando 1997 A people s tragedy a history of the Russian Revolution New York NY Viking s 795 ISBN 978 0 670 85916 0 Mandel 1995 ss 168 169 Deutscher 2003a s 152 Service 2009 s 327 Heijenoort Jean Van 1978 With Trotsky in Exile From Prinkipo to Coyoacan Ingilizce Harvard University Press s 47 ISBN 978 0 674 80255 1 14 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 Lunacharsky Anatoly Vasilievich 1968 Revolutionary Silhouettes Ingilizce Hill and Wang s 61 Roberts Geoffrey 2022 Stalin s Library A Dictator and His Books Ingilizce Yale University Press s 2 ISBN 978 0 300 17904 0 12 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 Black Robert 1970 Stalinism in Britain Ingilizce New Park Publications s 422 ISBN 978 0 902030 02 2 19 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 Marriott Emma 30 Eylul 2011 Bad History How We Got the Past Wrong Ingilizce Michael O Mara Books ss 50 100 ISBN 978 1 84317 777 7 19 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 Stalin Joseph Telegram to V I Lenin 1917 www marxists org 20 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 Brackman Roman 23 Kasim 2004 The Secret File of Joseph Stalin A Hidden Life Ingilizce Routledge s 129 ISBN 978 1 135 75840 0 3 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 Sebag Montefiore Simon 2004 Stalin the court of the red tsar London Phoenix s 34 ISBN 978 0 7538 1766 7 Khrushchev Nikita Sergeevich Khrushchev Serge 2004 Memoirs of Nikita Khrushchev Ingilizce Penn State Press s 142 ISBN 978 0 271 02861 3 3 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 Deutscher Isaac 1959 The prophet unarmed Trotsky 1921 1929 London New York Oxford University Press s 76 ISBN 978 0 19 501094 7 Bazhanov Boris Doyle David W 1990 Bazhanov and the Damnation of Stalin Ingilizce Ohio University Press s 59 ISBN 978 0 8214 0948 0 Rogovin Vadim Zakharovich 2021 Was There an Alternative Trotskyism a Look Back Through the Years Ingilizce Mehring Books ss 440 441 ISBN 978 1 893638 97 6 Brotherstone Terence Dukes Paul Ed 1992 The Trotsky reappraisal Edinburgh Edinburgh University Press s 9 ISBN 978 0 7486 0317 6 Service 2009 s 200 Service 2009 ss 200 205 Volkogonov 1996 s xxx Deutscher Isaac 2003 The Prophet Armed Trotsky 1879 1921 Ingilizce Verso ss 109 472 ISBN 978 1 85984 441 0 3 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 a b Mandel 1995 s 22 Internationale Communistische 14 Ekim 2011 Toward the United Front Proceedings of the Fourth Congress of the Communist International 1922 Ingilizce BRILL s 7 ISBN 978 90 04 20778 3 19 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 Gerson Lennard 1 Eylul 2013 Lenin and the Twentieth Century A Bertram D Wolfe Retrospective Ingilizce Hoover Press ss 50 216 ISBN 978 0 8179 7933 1 19 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 Renton 2004 s 6 Service 2010 s 94 Heywood Anthony J Smele Jonathan D 3 Nisan 2013 The Russian Revolution of 1905 Centenary Perspectives Ingilizce Routledge s 245 ISBN 978 1 134 25330 2 3 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 Rockmore Tom Levine Norman 19 Aralik 2018 The Palgrave Handbook of Leninist Political Philosophy Ingilizce Springer ss 231 255 ISBN 978 1 137 51650 3 19 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 Dis baglantilarBu kisinin Marxists Internet Archive deki mevcut eserleri icin Lev Trocki The Lubitz TrotskyanaNet9 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Trocki ile ilgili bilgi ve belgelerin oldugu bir arsiv Wikimedia Commons ta Lev Trocki ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Siyasi goreviOnce gelen Disisleri Bakani RSFSC Disisleri Halk Komiseri 1917 1918 Sonra gelen Georgiy CicerinOnce gelen Nikolay Podvoyski Sovyetler Birligi Askeri ve Deniz Isleri Halk Komiseri 1918 1925 Sonra gelen Mihail Frunze