Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Macaristan (Macarca: Magyarország, Macarca telaffuz: ), Orta Avrupa'da Karpatlarda kurulu olan ve denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Komşuları; batıda Avusturya ve Slovenya, kuzeyde Slovakya, doğuda Romanya ve Ukrayna, güneyde Sırbistan ve Hırvatistan'dır. Başkenti Budapeşte olan Macaristan, OECD, NATO, AB, Vişegrad Grubu ve Schengen üyesidir. Ülkedeki resmî dil, Fin-Ugor dillerinden olan ve Avrupa Birliği'nin 24 resmî dilinden biri olan Macarcadır. Bu bağlamda Macarca, Avrupa Birliği'nde Fince, Estonca ve Maltaca ile beraber Hint-Avrupa dillerinden olmayan dört dilden biridir.
Macaristan Macarca: Magyarország | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Macaristan konumu (koyu yeşil) - Avrupa'da (koyu gri) | |||||||||||||||||||
| Başkent ve en büyük şehir | Budapeşte | ||||||||||||||||||
| Resmî dil(ler) | Macarca | ||||||||||||||||||
| Etnik gruplar (mikro nüfus sayımı 2016) | |||||||||||||||||||
| Demonim | Macar | ||||||||||||||||||
| Hükûmet | Üniter parlamenter cumhuriyet | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Yasama organı | Ulusal Meclis | ||||||||||||||||||
| Kuruluş | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||||||||||
• Toplam | 93.030 km2 (108.) | ||||||||||||||||||
• Su (%) | 0,74 | ||||||||||||||||||
| Nüfus | |||||||||||||||||||
• 2020 tahminî | 9.769.526 | ||||||||||||||||||
• Yoğunluk | 105,3/km2 (78.) | ||||||||||||||||||
| GSYİH (SAGP) | 2021 tahminî | ||||||||||||||||||
• Toplam | 342,708 milyar $ (54.) | ||||||||||||||||||
• Kişi başına | 35.088 $ (40..) | ||||||||||||||||||
| GSYİH (nominal) | 2021 tahminî | ||||||||||||||||||
• Toplam | 176,543 milyar $ (53.) | ||||||||||||||||||
• Kişi başına | 18.075 $ (43.) | ||||||||||||||||||
| Gini (2019) | 28.0 düşük · 16. | ||||||||||||||||||
| İGE (2022) |  0.846çok yüksek · 46. | ||||||||||||||||||
| Para birimi | Forint (HUF) | ||||||||||||||||||
| Zaman dilimi | UTC+01.00 (OAS) | ||||||||||||||||||
• Yaz (YSU) | UTC+02.00 (OAYS) | ||||||||||||||||||
| Trafik akışı | sağ | ||||||||||||||||||
| Telefon kodu | +36 | ||||||||||||||||||
| ISO 3166 kodu | |||||||||||||||||||
| İnternet alan adı | .hu ve .eu | ||||||||||||||||||
Resmî site kormany.hu | |||||||||||||||||||
Hüküm süren Kelt (MÖ 450 sonrası) ve Roma (MÖ 9 - 5. yüzyıl) dönemlerinden sonra Macaristan'ın kuruluşu 10. yüzyılda Doğu Roma tarafından 1000 yılında tahta oturtulan I. István'ın büyük büyükbabası Árpád önderliğinde Macarların Asya'dan bölgeye gelişiyle Macaristan tarihi başlamaktadır. Macar Krallığı çeşitli kesintilerle de olsa 946 yıl varlığını sürdürdü. Bu süreçte de Batının kültürel merkezlerinden biri oldu. Zamanının süper güçlerinden olan Macaristan, ittifak devletleriyle girdiği I. Dünya Savaşı'nı kaybedince ülke topraklarının üçte ikisinden fazlasını 3.3 milyon etnik Macar halkıyla beraber kaybetti. Buna neden olan ve 1920 yılında imzalanan Trianon Antlaşması, Macar tarihinin en kötü olaylarından biri olarak kabul edildiği gibi, ağır şartlarıyla bilinmektedir.II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası ile birlik olan Macaristan, bunun ardından Sovyet Rusyası tarafından ele geçirildi ve 1947 ile 1989 yılları arasında komünist yönetimi benimsedi. Bu dönemde Macaristan, 1956 Macar Devrimi gibi olaylarla uluslararası bir tanınırlık elde etti. 1989 yılındaki devrimle Doğu Bloku'nun çökmesiyle sınırlarını Avusturya'ya açtı. Bu yıldan sonra da parlamenter cumhuriyet sıfatını elde etti. Bugün ülke geniş gelire sahip bir ekonomi barındırmaktadır. Ayrıca bölgesel bazı kaynakları da tekelinde bulundurmaktadır.
Önceki on yılda Macaristan dünyanın onuncu dinamik ekonomisi olarak gösterildiği gibi dünyanın on beş turistik merkezinden biridir. Aynı şekilde başkent Budapeşte, dünyanın en güzel kentlerinden biri olarak gösterilmektedir. Ülkedeki Hévíz Gölü, dünyanın en büyük ikinci kaplıcasıdır. Yine Balaton Gölü, Orta Avrupa'daki en büyük göldür. Son olarak , Avrupa'nın en geniş otlağıdır.
Tarihçe
Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor. |
Coğrafya
Macaristan Yaylası (Felföld)
Macaristan'ın kuzey kesimleri dağlık bir bölgedir. Doğu komşusu Romanya'nın kuzey sınırından içeri giren bu dağ zinciri batıya doğru uzanarak Avusturya Alpleri ile birleşir. Ama bu dağlar akarsulara sık sık geçit veren sayısız birtakım tepelere parçalanmıştır. Dağların en yüksek noktası 'dir (1.014 m). Yer yer vadilerle yarılan dağların yamaçları sık ormanlarla kaplıdır. Tepelerden vadilere inildikçe "lös" adı verilen kil ve kum karışımı sarı renkli balçıkla kaplı araziler görülür. Bunlar çok verimli topraklardır. Bağlar, meyve bahçeleriyle dolu olan vadilerde sırtlarını yamaçlara dayamış kasabalara rastlanır. Tuna Nehri'nin batısında bulunur.
Macar Denizi diye anılan Balaton Gölü'ne kadar uzayan bu dağlık bölge çoğunlukla kireçtaşından oluşmuş bir yayladır. En yüksek tepesi 'dır (713 m). Buralarda da tepeler ormanlarla kaplı olup vadiler tarıma ayrılmıştır. Vadilerde de yer yer lös toprağına rastlanır. Balaton Gölü'nden güneye doğru, Sırbistan sınırı yakınlarında (En yüksek noktası 682 m) bulunur. "Felföld" diye anılan burada sona erer.
Macaristan Ovası (Alföld)
Batı Macaristan Ovası’nda ilk planda tepelerin çokluğu göze çarpar. Buralarda akarsular bulanık ve çamurludur. Bunlardan daha çok ormandan kesilen ağaç kütüklerini taşımak için faydalanılır. Tuna'ya dökülen Raba, Repce ve Marcal nehirleri arasında kalan topraklarda buğday ekimi yapılır. Tuna'yı geçip doğuya ilerlendikçe Büyük Alföld denilen karakteristik Macar Ovası ile karşılaşılır. Macar halkının yarısını barındıran baştan başa düz, engin bir çayırdır. Büyük Alföld'de büyük ısı farkları göze çarpar. Kuzeyde dağlarla çevrili olduğu için yazın şiddetli sıcaklar olur. Kışın ise dondurucu rüzgârlar ovayı kaplar. Karpatlar’dan inen Tisza Nehri ovayı enlemesine keserek güneyde Sırbistan’a girer (Voyvodina Özerk Bölgesi) ve orada Tuna'ya karışır. Büyük miktarda çamuru da birlikte sürükleyen bu ırmak, ilkbahar taşkınları sırasında oldukça geniş bir çevreyi sular altında bırakır. Yazın kızgın güneşle kuruyan bu çamurlar Tuna ile Tisza arasındaki bölgenin karakteristik manzarasıdır. Kuzeydoğuda Romanya sınırına yakın Debrecen dolaylarında buna benzer kumlu, balçıklı yerlere rastlanır.
Tarıma çok elverişli löslü topraklar çoğunluğu meydana getirirler. Macaristan'ın tarım yönünden zenginliğinin belli başlı kaynağı bu bereketli ovalardır.
İklim
Sıcaklık, ocak ayında -1 ila 2 derece arasındadır. Yaz aylarında ise sıcaklık en fazla 29 dereceye kadar yükselir. Denize kıyısı olmadığı için ülkede karasal iklim hâkimdir.
Siyaset
Macaristan üniter bir cumhuriyettir. Parlamento tarafından her beş yılda bir seçilen devlet başkanının rolü semboliktir; ancak görevleri arasında başbakanı atamak vardır. Başbakan ise hükûmet üyelerini seçer ve görevden alır. Her bakan adayı, devlet başkanı tarafından bir formalite olarak onaylanmalıdır.
Yasama organı (Országgyűlés) 2014'ten bu yana 199 üyelidir. 1999-2014 yılları arasındaki 386 üyeli işleyiş, 2011'de başlayan bir dizi yasal değişiklik ve 2012'de yürürlüğe giren yeni anayasa ile değişmiştir.
Aynı şekilde seçim sistemi de yenilenmiş ve ilk kez 2014 seçimlerinde yürürlüğe giren seçim sistemiyle, 2010'dan beri iktidarda olan Fidesz partisinin hakimiyeti artmıştır. Son yasal değişiklikler Macaristan'da demokrasinin otoriterleştiği tartışmalarını da beraberinde getirmiştir.
Bir siyasi parti parlamentoya girebilmek için oyların en az %5'ini almalıdır. Macaristan'da milletvekili seçimleri 4 yılda bir yapılır. 15 üyeli Anayasa Mahkemesi, yasaların anayasaya uygunluğunu denetler. 2012 sonrası yeni sistemde Anayasa Mahkemesi'nin rolü de azaltılmıştır.
İdari bölümler
Macaristan idari olarak 19 ile (megye) ve 1 başkent (főváros) Budapeşte'ye bölünmektedir.
| NUTS 1 | NUTS 2 | NUTS 3 | |||
|---|---|---|---|---|---|
| Bölüm | Kodu | Büyük Alan | Kodu | Bölge | Kodu |
| Orta Macaristan | HU1 | Orta Macaristan | HU10 | Budapeşte | HU101 |
| Pest | HU102 | ||||
| Transdanubia | HU2 | Orta Transdanubia | HU21 | Fejér | HU211 |
| Komárom-Esztergom | HU212 | ||||
| Veszprém | HU213 | ||||
| Batı Transdanubia | HU22 | Győr-Moson-Sopron | HU221 | ||
| Vas | HU222 | ||||
| Zala | HU223 | ||||
| Güney Transdanubia | HU23 | Baranya | HU231 | ||
| Somogy | HU232 | ||||
| Tolna | HU233 | ||||
| Kuzey Macaristan ve Alföld | HU3 | Kuzey Macaristan | HU31 | Borsod-Abaúj-Zemplén | HU311 |
| Heves | HU312 | ||||
| Nógrád | HU313 | ||||
| Kuzey Alföld | HU32 | Hajdú-Bihar | HU321 | ||
| Jász-Nagykun-Szolnok | HU322 | ||||
| Szabolcs-Szatmár-Bereg | HU323 | ||||
| Güney Alföld | HU33 | Bács-Kiskun | HU331 | ||
| Békés | HU332 | ||||
| Csongrád | HU333 | ||||
 | ||||
| Bölgenin Adı | Bölge Merkezi | Alan (km²) | Nüfus | Yoğunluk (/km²) |
|---|---|---|---|---|
| Kuzey Macaristan | Miskolc | 13.428 | 1.289.000 | 96 |
| Kuzey Alföld | Debrecen | 17.749 | 1.554.000 | 88 |
| Güney Alföld | Szeged | 18.339 | 1.367.000 | 75 |
| Orta Macaristan | Budapeşte | 6919 | 2.825.000 | 408 |
| Orta Transdanubia | Székesfehérvár | 11.237 | 1.114.000 | 99 |
| Batı Transdanubia | Győr | 11.209 | 1.004.000 | 90 |
| Güney Transdanubia | Pécs | 14.169 | 989.000 | 70 |
| İdari Bölge | Bölge Merkezi | Alan (km²) | Nüfus | Yoğunluk | Kasaba/ Köy |
|---|---|---|---|---|---|
| Bács-Kiskun | Kecskemét | 8,445 | 541,584 | 64 | 119 |
| Baranya | Pécs | 4,430 | 402,260 | 91 | 301 |
| Békés | Békéscsaba | 5,631 | 392,845 | 70 | 75 |
| Borsod-Abaúj-Zemplén | Miskolc | 7,247 | 739,143 | 102 | 355 |
| Csongrád | Szeged | 4,263 | 425,785 | 100 | 60 |
| Fejér | Székesfehérvár | 4,359 | 428,579 | 98 | 108 |
| Győr-Moson-Sopron | Győr | 4,208 | 440,138 | 105 | 182 |
| Hajdú-Bihar | Debrecen | 6,211 | 550,265 | 89 | 82 |
| Heves | Eger | 3,637 | 323,769 | 89 | 119 |
| Jász-Nagykun-Szolnok | Szolnok | 5,582 | 413,174 | 74 | 75 |
| Komárom-Esztergom | Tatabánya | 2,265 | 315,886 | 139 | 76 |
| Nógrád | Salgótarján | 2,546 | 218,218 | 86 | 129 |
| Pest | Budapeşte | 6,393 | 1,124,395 | 176 | 186 |
| Somogy | Kaposvár | 6,036 | 334,065 | 55 | 244 |
| Szabolcs-Szatmár-Bereg | Nyíregyháza | 5,936 | 583,564 | 98 | 228 |
| Tolna | Szekszárd | 3,703 | 247,287 | 67 | 108 |
| Vas | Szombathely | 3,336 | 266,342 | 80 | 216 |
| Veszprém | Veszprém | 4,493 | 368,519 | 82 | 217 |
| Zala | Zalaegerszeg | 3,784 | 269,705 | 78 | 257 |
-
![image]()
Miskolc - "Diósgyőri" kale -
![image]()
Tihany -
![image]()
Transdanubia -
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
Esterháza
Ekonomi
İhracat odaklı bir ekonomiye sahip olan Macaristan, uluslararası ekonomik konjonktürün yarattığı risklere açıktır. Dış ticaretinin büyük bir bölümünü AB ülkeleriyle yapan ülke, Avro’ya geçiş için gerekli hazırlıkları da sürdürmektedir. Temel ürün gruplarına göre dış ticaretinin dağılımında, makineler, elektronik eşyalar ve nakliye araçları ülkenin ithalat ve ihracatında ana sektörler olarak öne çıkmaktadır. İthalatın yaklaşık %50’sini, ihracatın ise %60’ını bu üç sektör gerçekleştirmektedir.
Bilim ve teknoloji
Macaristan çok sayıda seçkin bilim insanı yetiştirmiş olup matematik eğitimi ile ünlüdür.
Rubik Küpü, Ernő Rubik tarafından icat edilmiştir.
Ulaşım
Macaristan oldukça gelişmiş bir karayolu, demiryolu, hava ve su taşıma sistemi vardır. Ülkenin başkenti Budapeşte, toplu taşıma ağında önemli bir düğüm olarak hizmet vermektedir.
Demografi
Etnik gruplar
Macarların atalarının büyük çoğunluğu Ural-Altay/Fin-Ugor kavimleri'nden olan Hun-Ugor kavimleridir. Daha sonra Hint Avrupa grubundan olmayan bu Ugor kavimlerine Hunlardan bazı boylar karışmıştır. Karışan bu üç kavim, Hazarlar'ın egemenliğini kabul etmiştir (460).
Eğitim
Macaristan'da eğitim 5-18 yaşları arasında zorunludur.
1276 yılında Veszprém üniversite Péter Csák birlikleri tarafından tahrip edildi ve yeniden inşa edilmedi. Pécs'te bir üniversite 1367 kurulmuştur. 1395 yılında Óbuda'da bir üniversite kurmuştur. , Matyas Corvinus tarafından 1465 yılında Pozsony'de kurulmuştur. Nagyszombat Üniversitesi 1635 yılında kuruldu ve 1777 yılında Buda'ya taşındı ve bugün Eötvös Loránd Üniversitesi olarak hizmet vermektedir. Dünyanın ilk teknik üniversitesi 1735 yılında Selmecbánya'da kuruldu. Onun ardılı Macaristan'daki 'dir. Budapeşte Teknoloji ve Ekonomi Üniversitesi (BME) üniversite düzeyi ve yapısı ile dünyadaki en eski teknoloji kurumu olarak kabul edilir. Yasal selefi ise İmparator II. Joseph tarafından 1782 yılında kurulan Institutum Geometrico-Hydrotechnicum'dur.
Ayrıca bakınız
Dipnotlar
- ^ Macaristan'da insanlar birden fazla etnik kimlik beyan edebilirler, bu nedenle toplam %100'ü aşmaktadır.
Kaynakça
- ^ a b (PDF). Hungarian State. 29 Haziran 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2017.
- ^ Vukovich, Gabriella (2018). Mikrocenzus 2016 – 12. Nemzetiségi adatok [2016 microcensus – 12. Ethnic data] (PDF). Hungarian Central Statistical Office (Macarca). Budapeşte. ISBN . 8 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 10 Ocak 2019.
- ^ Encyclopedia Americana: Heart to India. 1. Scholastic Library Pub. 2006. s. 581. ISBN . 17 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Mayıs 2022.
- ^ University of British Columbia. Committee for Medieval Studies, Studies in medieval and renaissance history 20 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Committee for Medieval Studies, University of British Columbia, 1980, p. 159
- ^ "Human Development Report 2023/2024" (PDF) (İngilizce). Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı. 13 Mart 2024. 13 Mart 2024 tarihinde kaynağından (PDF).
- ^ a b c Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN .
- ^ . MTI. 4 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2008.
- ^ "East on the Danube: Hungary's Tragic Century". The New York Times. 9 Ağustos 2003. 1 Aralık 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Kasım 2008.
- ^ "Kosovo's Actions Hearten a Hungarian Enclave". The New York Times. 7 Nisan 2008. 15 Haziran 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Kasım 2008.
- ^ . Encarta. 29 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2008.
- ^ World Bank Country Classification 24 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 2007
- ^ "PowerPoint bemutató" (PDF). 14 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 21 Kasım 2008.
- ^ "Index - Világméretű influenzajárvány jöhet". Index.hu. 6 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Kasım 2008.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Şubat 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Eylül 2010.
- ^ "Index - Miért menjünk Magyarországra? Miért menjünk Szlovákiába?". Index.hu. 23 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Kasım 2008.
- ^ . 23 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2010.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 23 Eylül 2010.
- ^ "Budapest, including the Banks of the Danube, the Buda Castle Quarter and Andrássy Avenue - World Heritage Site - Pictures, info and travel reports". Worldheritagesite.org. 8 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Kasım 2008.
- ^ "Macaristan'ın Siyasi Görünümü". mfa.gov.tr. 26 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Eylül 2023.
- ^ Bayar, H. İ. (2012). "Macaristan Parlamentosu'nda Yasama ve Denetim". Yasama Dergisi, 21. ss. 85-118.
- ^ "'Macaristan demokrasi ile otoriter devlet arasında seçim yapacak'". tr.euronews.com. 4 Nisan 2018. 26 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Eylül 2023.
- ^ "Avrupa Parlamentosu: Macaristan'daki rejim demokrasi değil 'seçimli otokrasi'". bbc.com. 15 Eylül 2022. 26 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Eylül 2023.
- ^ Eurydice. (PDF). Avrupa komisyonu. 23 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2014.
Dış bağlantılar
Macaristan hakkında daha fazla bilgi edinin | |
 | Vikisözlük'te tanımlar |
 | Commons'ta dosyalar |
 | Vikihaber'de haberler |
 | Vikikitap'ta kitaplar |
 | Vikiversite'de eğitim kaynakları |
- Macaristan Ulusal Meclisi resmi sitesi25 Aralık 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Macarca) (İngilizce)
- Devlet başkanı ve kabine üyeleri14 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- "Macaristan". The World Factbook (2024 bas.). CIA.
- UCB Libraries GovPubs. (İngilizce)
- Curlie'de Macaristan (DMOZ tabanlı)
- Macaristan17 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . BBC News. (İngilizce)
- Wikimedia Atlas'da Hungary
Vikigezgin'de Hungary ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır. - History of Hungary: Primary Documents20 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- Macaristan tarihi17 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . The Corvinus Library. (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Macaristan Macarca Magyarorszag Macarca telaffuz ˈmɒɟɒrorsaːɡ Orta Avrupa da Karpatlarda kurulu olan ve denize kiyisi olmayan bir ulkedir Komsulari batida Avusturya ve Slovenya kuzeyde Slovakya doguda Romanya ve Ukrayna guneyde Sirbistan ve Hirvatistan dir Baskenti Budapeste olan Macaristan OECD NATO AB Visegrad Grubu ve Schengen uyesidir Ulkedeki resmi dil Fin Ugor dillerinden olan ve Avrupa Birligi nin 24 resmi dilinden biri olan Macarcadir Bu baglamda Macarca Avrupa Birligi nde Fince Estonca ve Maltaca ile beraber Hint Avrupa dillerinden olmayan dort dilden biridir MacaristanMacarca MagyarorszagBayrak ArmaMilli mars Himnusz Macarca Milli Mars source source track track Macaristan konumu koyu yesil Avrupa da koyu gri Avrupa Birligi nde yesil Baskent ve en buyuk sehirBudapesteResmi dil ler MacarcaEtnik gruplar mikro nufus sayimi 2016 98 3 Macar 3 2 Cingene 1 8 Alman 1 beyan edilmediDemonimMacarHukumetUniter parlamenter cumhuriyet CumhurbaskaniTamas Sulyok BasbakanViktor OrbanYasama organiUlusal MeclisKurulus Macaristan Prensligi895 Macaristan Kralligi25 Aralik 1000 Mohac Muharebesi29 Agustos 1526 Budin in kurtulusu2 Eylul 1686 1848 Devrimi15 Mart 1848 Avusturya Macaristan Imparatorlugu20 Mart 1867 Trianon Antlasmasi4 Haziran 1920 Ucuncu Cumhuriyet23 Ekim 1989 Avrupa Birligi uyeligi1 Mayis 2004Yuzolcumu Toplam93 030 km2 108 Su 0 74Nufus 2020 tahmini9 769 526 Yogunluk105 3 km2 78 GSYIH SAGP 2021 tahmini Toplam342 708 milyar 54 Kisi basina35 088 40 GSYIH nominal 2021 tahmini Toplam176 543 milyar 53 Kisi basina18 075 43 Gini 2019 28 0 dusuk 16 IGE 2022 0 846 cok yuksek 46 Para birimiForint HUF Zaman dilimiUTC 01 00 OAS Yaz YSU UTC 02 00 OAYS Trafik akisisagTelefon kodu 36ISO 3166 koduInternet alan adi hu ve euResmi site kormany hu Hukum suren Kelt MO 450 sonrasi ve Roma MO 9 5 yuzyil donemlerinden sonra Macaristan in kurulusu 10 yuzyilda Dogu Roma tarafindan 1000 yilinda tahta oturtulan I Istvan in buyuk buyukbabasi Arpad onderliginde Macarlarin Asya dan bolgeye gelisiyle Macaristan tarihi baslamaktadir Macar Kralligi cesitli kesintilerle de olsa 946 yil varligini surdurdu Bu surecte de Batinin kulturel merkezlerinden biri oldu Zamaninin super guclerinden olan Macaristan ittifak devletleriyle girdigi I Dunya Savasi ni kaybedince ulke topraklarinin ucte ikisinden fazlasini 3 3 milyon etnik Macar halkiyla beraber kaybetti Buna neden olan ve 1920 yilinda imzalanan Trianon Antlasmasi Macar tarihinin en kotu olaylarindan biri olarak kabul edildigi gibi agir sartlariyla bilinmektedir II Dunya Savasi sirasinda Nazi Almanyasi ile birlik olan Macaristan bunun ardindan Sovyet Rusyasi tarafindan ele gecirildi ve 1947 ile 1989 yillari arasinda komunist yonetimi benimsedi Bu donemde Macaristan 1956 Macar Devrimi gibi olaylarla uluslararasi bir taninirlik elde etti 1989 yilindaki devrimle Dogu Bloku nun cokmesiyle sinirlarini Avusturya ya acti Bu yildan sonra da parlamenter cumhuriyet sifatini elde etti Bugun ulke genis gelire sahip bir ekonomi barindirmaktadir Ayrica bolgesel bazi kaynaklari da tekelinde bulundurmaktadir Onceki on yilda Macaristan dunyanin onuncu dinamik ekonomisi olarak gosterildigi gibi dunyanin on bes turistik merkezinden biridir Ayni sekilde baskent Budapeste dunyanin en guzel kentlerinden biri olarak gosterilmektedir Ulkedeki Heviz Golu dunyanin en buyuk ikinci kaplicasidir Yine Balaton Golu Orta Avrupa daki en buyuk goldur Son olarak Avrupa nin en genis otlagidir TarihceBu alt basligin gelistirilmesi gerekiyor CografyaBudapeste Keckemet Dunaujvaros Yanikkale Sopron Pec Kaposvar Istolni Belgrad Szombathely Segedin Bekes Caba Miskofca Nyiregyhaza Debrecen Balaton Tuna Tisa A V U S T U R Y A S L O V A K Y A R O M A N Y A S L O V E N Y A H I R V A T I S T A N S I R B I S T A N U K R A Y N A Macaristan Yaylasi Felfold Macaristan in kuzey kesimleri daglik bir bolgedir Dogu komsusu Romanya nin kuzey sinirindan iceri giren bu dag zinciri batiya dogru uzanarak Avusturya Alpleri ile birlesir Ama bu daglar akarsulara sik sik gecit veren sayisiz birtakim tepelere parcalanmistir Daglarin en yuksek noktasi dir 1 014 m Yer yer vadilerle yarilan daglarin yamaclari sik ormanlarla kaplidir Tepelerden vadilere inildikce los adi verilen kil ve kum karisimi sari renkli balcikla kapli araziler gorulur Bunlar cok verimli topraklardir Baglar meyve bahceleriyle dolu olan vadilerde sirtlarini yamaclara dayamis kasabalara rastlanir Tuna Nehri nin batisinda bulunur Macar Denizi diye anilan Balaton Golu ne kadar uzayan bu daglik bolge cogunlukla kirectasindan olusmus bir yayladir En yuksek tepesi dir 713 m Buralarda da tepeler ormanlarla kapli olup vadiler tarima ayrilmistir Vadilerde de yer yer los topragina rastlanir Balaton Golu nden guneye dogru Sirbistan siniri yakinlarinda En yuksek noktasi 682 m bulunur Felfold diye anilan burada sona erer Macaristan Ovasi Alfold Bati Macaristan Ovasi nda ilk planda tepelerin coklugu goze carpar Buralarda akarsular bulanik ve camurludur Bunlardan daha cok ormandan kesilen agac kutuklerini tasimak icin faydalanilir Tuna ya dokulen Raba Repce ve Marcal nehirleri arasinda kalan topraklarda bugday ekimi yapilir Tuna yi gecip doguya ilerlendikce Buyuk Alfold denilen karakteristik Macar Ovasi ile karsilasilir Macar halkinin yarisini barindiran bastan basa duz engin bir cayirdir Buyuk Alfold de buyuk isi farklari goze carpar Kuzeyde daglarla cevrili oldugu icin yazin siddetli sicaklar olur Kisin ise dondurucu ruzgarlar ovayi kaplar Karpatlar dan inen Tisza Nehri ovayi enlemesine keserek guneyde Sirbistan a girer Voyvodina Ozerk Bolgesi ve orada Tuna ya karisir Buyuk miktarda camuru da birlikte surukleyen bu irmak ilkbahar taskinlari sirasinda oldukca genis bir cevreyi sular altinda birakir Yazin kizgin gunesle kuruyan bu camurlar Tuna ile Tisza arasindaki bolgenin karakteristik manzarasidir Kuzeydoguda Romanya sinirina yakin Debrecen dolaylarinda buna benzer kumlu balcikli yerlere rastlanir Tarima cok elverisli loslu topraklar cogunlugu meydana getirirler Macaristan in tarim yonunden zenginliginin belli basli kaynagi bu bereketli ovalardir Iklim Sicaklik ocak ayinda 1 ila 2 derece arasindadir Yaz aylarinda ise sicaklik en fazla 29 dereceye kadar yukselir Denize kiyisi olmadigi icin ulkede karasal iklim hakimdir SiyasetMacaristan Parlamento Binasi Macaristan uniter bir cumhuriyettir Parlamento tarafindan her bes yilda bir secilen devlet baskaninin rolu semboliktir ancak gorevleri arasinda basbakani atamak vardir Basbakan ise hukumet uyelerini secer ve gorevden alir Her bakan adayi devlet baskani tarafindan bir formalite olarak onaylanmalidir Yasama organi Orszaggyules 2014 ten bu yana 199 uyelidir 1999 2014 yillari arasindaki 386 uyeli isleyis 2011 de baslayan bir dizi yasal degisiklik ve 2012 de yururluge giren yeni anayasa ile degismistir Ayni sekilde secim sistemi de yenilenmis ve ilk kez 2014 secimlerinde yururluge giren secim sistemiyle 2010 dan beri iktidarda olan Fidesz partisinin hakimiyeti artmistir Son yasal degisiklikler Macaristan da demokrasinin otoriterlestigi tartismalarini da beraberinde getirmistir Bir siyasi parti parlamentoya girebilmek icin oylarin en az 5 ini almalidir Macaristan da milletvekili secimleri 4 yilda bir yapilir 15 uyeli Anayasa Mahkemesi yasalarin anayasaya uygunlugunu denetler 2012 sonrasi yeni sistemde Anayasa Mahkemesi nin rolu de azaltilmistir Idari bolumler Macaristan idari olarak 19 ile megye ve 1 baskent fovaros Budapeste ye bolunmektedir NUTS 1NUTS 2NUTS 3NUTS 1 NUTS 2 NUTS 3Bolum Kodu Buyuk Alan Kodu Bolge KoduOrta Macaristan HU1 Orta Macaristan HU10 Budapeste HU101Pest HU102Transdanubia HU2 Orta Transdanubia HU21 Fejer HU211Komarom Esztergom HU212Veszprem HU213Bati Transdanubia HU22 Gyor Moson Sopron HU221Vas HU222Zala HU223Guney Transdanubia HU23 Baranya HU231Somogy HU232Tolna HU233Kuzey Macaristan ve Alfold HU3 Kuzey Macaristan HU31 Borsod Abauj Zemplen HU311Heves HU312Nograd HU313Kuzey Alfold HU32 Hajdu Bihar HU321Jasz Nagykun Szolnok HU322Szabolcs Szatmar Bereg HU323Guney Alfold HU33 Bacs Kiskun HU331Bekes HU332Csongrad HU333Macaristanin bolgeleriBolgenin Adi Bolge Merkezi Alan km Nufus Yogunluk km Kuzey Macaristan Miskolc 13 428 1 289 000 96Kuzey Alfold Debrecen 17 749 1 554 000 88Guney Alfold Szeged 18 339 1 367 000 75Orta Macaristan Budapeste 6919 2 825 000 408Orta Transdanubia Szekesfehervar 11 237 1 114 000 99Bati Transdanubia Gyor 11 209 1 004 000 90Guney Transdanubia Pecs 14 169 989 000 70Idari Bolge Bolge Merkezi Alan km Nufus Yogunluk Kasaba KoyBacs Kiskun Kecskemet 8 445 541 584 64 119Baranya Pecs 4 430 402 260 91 301Bekes Bekescsaba 5 631 392 845 70 75Borsod Abauj Zemplen Miskolc 7 247 739 143 102 355Csongrad Szeged 4 263 425 785 100 60Fejer Szekesfehervar 4 359 428 579 98 108Gyor Moson Sopron Gyor 4 208 440 138 105 182Hajdu Bihar Debrecen 6 211 550 265 89 82Heves Eger 3 637 323 769 89 119Jasz Nagykun Szolnok Szolnok 5 582 413 174 74 75Komarom Esztergom Tatabanya 2 265 315 886 139 76Nograd Salgotarjan 2 546 218 218 86 129Pest Budapeste 6 393 1 124 395 176 186Somogy Kaposvar 6 036 334 065 55 244Szabolcs Szatmar Bereg Nyiregyhaza 5 936 583 564 98 228Tolna Szekszard 3 703 247 287 67 108Vas Szombathely 3 336 266 342 80 216Veszprem Veszprem 4 493 368 519 82 217Zala Zalaegerszeg 3 784 269 705 78 257Miskolc Diosgyori kale Tihany Transdanubia Holloko Esztergom EsterhazaEkonomiIhracat odakli bir ekonomiye sahip olan Macaristan uluslararasi ekonomik konjonkturun yarattigi risklere aciktir Dis ticaretinin buyuk bir bolumunu AB ulkeleriyle yapan ulke Avro ya gecis icin gerekli hazirliklari da surdurmektedir Temel urun gruplarina gore dis ticaretinin dagiliminda makineler elektronik esyalar ve nakliye araclari ulkenin ithalat ve ihracatinda ana sektorler olarak one cikmaktadir Ithalatin yaklasik 50 sini ihracatin ise 60 ini bu uc sektor gerceklestirmektedir Bilim ve teknoloji Macaristan cok sayida seckin bilim insani yetistirmis olup matematik egitimi ile unludur Rubik Kupu Erno Rubik tarafindan icat edilmistir Ulasim Macaristan oldukca gelismis bir karayolu demiryolu hava ve su tasima sistemi vardir Ulkenin baskenti Budapeste toplu tasima aginda onemli bir dugum olarak hizmet vermektedir DemografiEtnik gruplar Macaristan daki etnik unsurlarMacar 94Roman 2Alman 1 2Slovak 0 4diger 2 3 Macarlarin atalarinin buyuk cogunlugu Ural Altay Fin Ugor kavimleri nden olan Hun Ugor kavimleridir Daha sonra Hint Avrupa grubundan olmayan bu Ugor kavimlerine Hunlardan bazi boylar karismistir Karisan bu uc kavim Hazarlar in egemenligini kabul etmistir 460 Egitim Macaristan da egitim 5 18 yaslari arasinda zorunludur 1276 yilinda Veszprem universite Peter Csak birlikleri tarafindan tahrip edildi ve yeniden insa edilmedi Pecs te bir universite 1367 kurulmustur 1395 yilinda obuda da bir universite kurmustur Matyas Corvinus tarafindan 1465 yilinda Pozsony de kurulmustur Nagyszombat Universitesi 1635 yilinda kuruldu ve 1777 yilinda Buda ya tasindi ve bugun Eotvos Lorand Universitesi olarak hizmet vermektedir Dunyanin ilk teknik universitesi 1735 yilinda Selmecbanya da kuruldu Onun ardili Macaristan daki dir Budapeste Teknoloji ve Ekonomi Universitesi BME universite duzeyi ve yapisi ile dunyadaki en eski teknoloji kurumu olarak kabul edilir Yasal selefi ise Imparator II Joseph tarafindan 1782 yilinda kurulan Institutum Geometrico Hydrotechnicum dur Ayrica bakinizMacaristan da LGBT haklariDipnotlar Macaristan da insanlar birden fazla etnik kimlik beyan edebilirler bu nedenle toplam 100 u asmaktadir Kaynakca a b PDF Hungarian State 29 Haziran 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 8 Mayis 2017 Vukovich Gabriella 2018 Mikrocenzus 2016 12 Nemzetisegi adatok 2016 microcensus 12 Ethnic data PDF Hungarian Central Statistical Office Macarca Budapeste ISBN 978 963 235 542 9 8 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 10 Ocak 2019 Encyclopedia Americana Heart to India 1 Scholastic Library Pub 2006 s 581 ISBN 978 0 7172 0139 6 17 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Mayis 2022 University of British Columbia Committee for Medieval Studies Studies in medieval and renaissance history 20 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Committee for Medieval Studies University of British Columbia 1980 p 159 Human Development Report 2023 2024 PDF Ingilizce Birlesmis Milletler Kalkinma Programi 13 Mart 2024 13 Mart 2024 tarihinde kaynagindan PDF a b c Nijman Jan 2020 Geography Realms Regions and Concepts 20 bas Wiley ISBN 978 1119607410 MTI 4 Aralik 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Kasim 2008 East on the Danube Hungary s Tragic Century The New York Times 9 Agustos 2003 1 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Kasim 2008 Kosovo s Actions Hearten a Hungarian Enclave The New York Times 7 Nisan 2008 15 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Kasim 2008 Encarta 29 Agustos 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Kasim 2008 World Bank Country Classification 24 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2007 PowerPoint bemutato PDF 14 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 21 Kasim 2008 Index Vilagmeretu influenzajarvany johet Index hu 6 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Kasim 2008 Arsivlenmis kopya 14 Subat 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Eylul 2010 Index Miert menjunk Magyarorszagra Miert menjunk Szlovakiaba Index hu 23 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Kasim 2008 23 Nisan 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Eylul 2010 Arsivlenmis kopya PDF 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 23 Eylul 2010 Budapest including the Banks of the Danube the Buda Castle Quarter and Andrassy Avenue World Heritage Site Pictures info and travel reports Worldheritagesite org 8 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Kasim 2008 Macaristan in Siyasi Gorunumu mfa gov tr 26 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Eylul 2023 Bayar H I 2012 Macaristan Parlamentosu nda Yasama ve Denetim Yasama Dergisi 21 ss 85 118 Macaristan demokrasi ile otoriter devlet arasinda secim yapacak tr euronews com 4 Nisan 2018 26 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Eylul 2023 Avrupa Parlamentosu Macaristan daki rejim demokrasi degil secimli otokrasi bbc com 15 Eylul 2022 26 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Eylul 2023 Eurydice PDF Avrupa komisyonu 23 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Ekim 2014 Dis baglantilarVikipedi nin kardes projelerinden Macaristan hakkinda daha fazla bilgi edininVikisozluk te tanimlarCommons ta dosyalarVikihaber de haberlerVikikitap ta kitaplarVikiversite de egitim kaynaklariMacaristan Ulusal Meclisi resmi sitesi25 Aralik 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Macarca Ingilizce Devlet baskani ve kabine uyeleri14 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Macaristan The World Factbook 2024 bas CIA Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link UCB Libraries GovPubs Ingilizce Curlie de Macaristan DMOZ tabanli Macaristan17 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde BBC News Ingilizce Wikimedia Atlas da Hungary Vikigezgin de Hungary ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadir History of Hungary Primary Documents20 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Macaristan tarihi17 Aralik 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Corvinus Library Ingilizce