Madagaskar ya da resmî adıyla Madagaskar Cumhuriyeti, Afrika kıtasına bağlı bir ada ülke olup, kıtanın doğu kesiminde Hint Okyanusu'nun batı kısmında yer almaktadır. Mozambik Kanalı ülkeyi Afrika ana kıtası ile birbirinden ayırmaktadır. Madagaskar adası, dünyanın dördüncü büyük adasıdır. Ülke ada ülkesi olması nedeniyle sınır komşusu bulunmamakta olup, en yakın anakara ülkesi adanın batısında yer alan Mozambik'tir. Bunun haricinde komşu ada ülkeler ise kuzeybatıda Komorlar ve Fransa denizaşırı bölgesi Mayotte, doğuda Mauritius ile yine Fransa denizaşırı bölgesi olan Réunion adalarıdır. Ülkenin başkenti Antananarivo'dur.
Madagaskar | |||||
---|---|---|---|---|---|
Başkent ve en büyük şehir | Antananarivo 18°55′G 47°31′D / 18.917°G 47.517°D | ||||
Resmî dil(ler) | Malgaşça, Fransızca | ||||
Hükûmet | Üniter yarı başkanlık cumhuriyeti | ||||
| |||||
Tarihçe | |||||
| |||||
Yüzölçümü | |||||
• Toplam | 587.295 km2 (47.) | ||||
• Su (%) | 0,13 | ||||
Nüfus | |||||
• 2018 tahminî | 26.262.313 (52.) | ||||
• Yoğunluk | 35,2/km2 (174.) | ||||
GSYİH (SAGP) | 2020 tahminî | ||||
• Toplam | 45,425 milyar $ (110.) | ||||
• Kişi başına | 1.647 $ (176.) | ||||
GSYİH (nominal) | 2020 tahminî | ||||
• Toplam | 14,199 milyar $ (128.) | ||||
• Kişi başına | 515 $ (180.) | ||||
Gini (2010) | 44.1 orta | ||||
İGE (2019) | 0.528 düşük · 164. | ||||
Para birimi | Ariary (MGA) | ||||
Zaman dilimi | UTC+3 () | ||||
• Yaz (YSU) | UTC+3 (kullanılmamaktadır) | ||||
Telefon kodu | |||||
İnternet alan adı | .mg |
Ülke ismi
Ülke ismi olan Madagaskar herhangi bir yerel dilden ortaya çıkmış bir isim konumunda değildir. Marco Polo anılarında dolaylı yollardan bilgi edindiği ve Afrika'da tarifsiz zenginliğe sahip bir ada olarak tanımladığı adadan karışıklık sonucu Somali'de bulunan Mogadişu şehrinin isminin farklı bir formu olan Madageiscar olarak bahsetmiş, bu isimde daha sonraları orta çağ Avrupa'sında karşılık bularak sık bir şekilde kullanılmıştır. Her ne kadar Portekizli kâşif Diogo Dias 1500 yılında Aziz Laurentius kutlamalarına denk gelen gün adaya çıkan ilk Avrupalı olarak adanın ismini São Lourenço olarak değiştirmiş olsa da, Polo tarafından kullanılan isim daha fazla benimsenerek rönesans dönemi haritalarında kullanılmıştır.
Coğrafya
Ada olması nedeniyle kara komşusu bulunmayan ülkenin civarında bulunan diğer ada ülkeler ile birlikte Afrika anakarasında bulunan Mozambik ile deniz sınırı bulunmaktadır. Madagaskar coğrafî olarak Afrika kıtasının bir parçası konumundadır. Madagaskar sahip olduğu 587.295 km2 yüzölçümü ile dünyanın en büyük dördüncü adası konumundadır ve toplamda 4.828 km'lik bir kıyı şeridine sahiptir.
Süper kıta Gondvana’nın parçalanmasıyla Madagaskar yaklaşık 88 milyon yıl önce Hindistan kara kütlesinden ayrılmıştır. Böylelikle adanın coğrafik olarak izolasyonu, üzerindeki bitki örtüsü ve hayvanların tamamen dış dünyadan bağımsız bir şekilde gelişmesine yol açmıştır. Madagaskar üzerindeki bitki ve hayvan türlerinin %90’ı dünyanın başka hiçbir yerinde bulunmamaktadır. Ada biyolojik çeşitlilik alanında dünyanın önde gelen bölgelerinden bir konumunda olmuş, yüzyıllar içerisinde adada insan yaşamanın başlaması ile bu çeşitlilik tehdit altına girmiştir.
Ülke coğrafî yapı gereği genel olarak beş bölgeye ayrılmıştır. Bunlar doğu sahili, kuzeyde bulunan Tsaratanana kütlesi, merkez yaylalar, batı sahili ve güneybatı olarak adlandırılmıştır. Ülkenin doğu sahilleri daha yeşil bir görünüme sahip olup, adanın geri kalanında bu yoğunlukta bir ormanlık alan görülmemektedir. Madagaskar adası genel olarak yüksek yayların hakim olduğu bir ülkedir. Kıyı şeridinde deniz seviyesi ile eşit olan yükseklikler ada merkezine doğru giderek yükselir ve ortalama 1.000 m ile 2.000 m yüksekliklere ulaşır. Merkezî platoda kuzey-güney yönünde uzanan ve en yüksek noktası 2.644 m olan Ankaratra volkanik dağ silsilesi bulunur. Ülkenin en yüksek noktasını adanın kuzeyinde Tsaratanana kütlesi olarak adlandırılan coğrafî bölge içerisinde yer alan 2.876 m ile Maromokotro Dağı oluşturmaktadır.
Ada ülkesi genelinde görülen ve verimsizliğin bir simgesi olan kırmızı topraklar nedeniyle büyük kırmızı ada olarak da anılmaktadır.
İklim
Madagaskar genelinde coğrafî konum gereği farklı iklimler yaşanabilmektedir. Genel itibarıyla kasım ile nisan aylarında sıcak ve yağışlı bir iklim yaşanırken, mayıs ile ekim ayları arasında kurak ve soğuk bir süreç yaşanmaktadır. Ülkenin doğu kıyıları Madagaskar'ın en nemli ve yağış alan bölgesi konumundadır. Yıllık ortalama 4.000 mm yağış alabilme özelliği nedeniyle adanın doğusunda sık yağmur ormanları yer almaktadır. Ülkenin doğu kıyıları belirli aralıklarla şiddetli tropikal fırtınalara ve siklonlara maruz kalabilmektedir. Adanın orta kesiminde yer alan yüksek yaylalarda serin ve kurak bir iklim hakimdir. Ülkenin güneybatı bölümleri ada genelinde en kurak bölümü oluşturmaktadır. Yıllık ortalama 500 mm yağış alması nedeniyle bölgede çöl oluşumları gözlemlenebilmektedir. Ülke genelinde ortalama yıllık sıcaklık değerleri 25 °C düzeyindedir. Bu yıllık ortalamasına rağmen sıcaklıklar kıyı kesimlerinde daha yüksek, iç kesimlerde ise 0 °C de altına düşecek kadar düşük değerlere ulaşabilmektedir.
Bitki örtüsü ve yaban hayat
Keşfedilmesinden önce neredeyse tamamen sık ormanlarla kaplı olan Madagaskar, insan yaşamının başlaması ile birlikte ormanların kapladığı alan yıllar geçtikçe azalmış ve günümüzde de sadece doğu kıyı sahillerinde bulunan ve adanın %4'ünü kaplayan ormanlar kalmıştır. Ülkenin en yoğun ve sık bir şekilde yağmur ormanlarını görüldüğü bölgesi Masoala yarımadasıdır. Doğudan batı yönüne doğru ilerlendiğinde yağmur ormanları yerini önce nemli savan örtüsüne sonra da tek tek ağaçların bulunduğu, dikenli kurak çalılıkların yer aldığı çayırlara bırakmaktadır.
Madagaskar adası genelinde yerel ve o ülkeye özgü türler bulunmaktadır. Ada üzerinde bulunan tek yırtıcı tür olarak Madagaskar etçilleri familyasının üyeleri olan Fossa, ve yer almaktadır. Dünya üzerinde sadece Madagaskar'da yaşam bulan makimsiler, farklı türleri ile bu adada yaşamaktadırlar. Makimsiler üyelerinin haricinde Tenrekgillerde neredeyse tamamen sadece Madagaskar adası üzerinde yaşamaktadır. Hem makimsiler hem de tenrekgiller Adaptif radyasyon yayılımın en önemli örnekleri arasında gösterilmektedir. Dünya genelinde 22 farklı çeşidi bulunan batağan üyelerinin sadece iki tanesi Madagaskar'da bulunmaktadır. Bu familyanın bir üyesi olan ve Madagaskar'da yaşamış olan Tachybaptus rufolavatus günümüzde soyu tükenmiş olarak kabul edilmektedir. Aynı familyadan olan ve yine sadece Madagaskar'da gözlemlenen Tachybaptus pelzelnii türü ise soyunun tükenmesi ile karşı karşıya kalan bir batağan türüdür. Ördekgiller familyasını bir üyesi konumunda olan Anas bernieri de sadece bu adada gözlemlenebilen bir kuş türüdür. Ada genelinde çoğunluğunu kurbağaların oluşturduğu 220'den fazla iki yaşamlılara ait tür bulunmaktadır.
Nüfus
Madagaskar genelinde son olarak 1993 yılında gerçekleştirilen resmi sayım sonuçlarına göre 12.238.914 nüfus tespit edilmiştir. Bu güncel olarak son resmî sayım konumunda olup, 2022 tahmini sayım sonuçlarına göre adada 28,172,462 kişi yaşamaktadır. Ülke nüfusunun çoğunluğu başkent ile başkentin bağlı bulunduğu bölgede yaşamaktadır.
Madagaskar genç bir nüfusa sahip olup, 2018 tahmini verilerine göre nüfusun %59,78'i 0-24 yaş aralığındadır. Ülkenin sadece %3,35'i 65 yaş ve üzerindedir.
0-14 yaş: %38.86 (erkek 5,278,838/kadın 5,196,036)
15-24 yaş: %20.06 (erkek 2,717,399/kadın 2,689,874)
25-54 yaş: %33.02 (erkek 4,443,147/kadın 4,456,691)
55-64 yaş: %4.60 (erkek 611,364/kadın 627,315)
65 yaş ve üzeri: %3.47 (erkek 425,122/kadın 509,951)
Şehirde yaşayanların oranı 2022verilerine göre %39,90, olan ülkede nüfusun yıllık artış oranı 2022 tahmini verilerine göre %2,27 düzeyindedir.
Etnik gruplar
Adaya ilk yerleşen insanlar yakındaki Afrika kıtasından değil, Endonezya üzerinden Hint Okyanusunu aşarak buraya geldiler. Bugün Madagaskar halkının konuştuğu Malgaş dili de bu göçmenlerce Güneydoğu Asya adalarından buraya taşındı. Malgaşçanın en yakın akrabaları Madagaskar’dan binlerce kilometre uzakta, Borneo adasının güneyindeki Barito nehri civarında konuşulan dillerdir. Bu Avustronezyalı göçmenleri yaklaşık bin yıl sonra, 1000 yılı civarında Afrika’dan gelen yeni bir göçmen dalgası izledi. Afrikalı Bantular, daha çok kıyılarda ve adanın batı yarısında yerleştiler ancak kendi dillerini kullanmayı bırakıp adada yaşayan Avustronezyalıların dil ve kültürüne asimile oldular. Avustronezyalılar hala adanın iç ve dağlık kısımlarıyla, doğu yarısında yoğunlaştılar. Bu sebeple kıyılardaki yerliler antropolojik tip itibarıyla daha Afrikalı görünümlü, adanın iç kısımlarında yaşayan Merinalar gibi diğer bazı Avustronezya kökenliler ise daha Asyatik fiziksel özellikler taşır.
Madagaskar'da yaşayan birçok etnik grup konuşulan ortak dil ile ortak bir kimlik ortaya çıkarmıştır. Buna rağmen sosyal alanlarda foko olarak adlandırılan farklı alt grupların gelenek ve görenekleri önemli ölçüde yaşam biçimini belirleyebilmektedir. Madagaskar devleti resmi olarak 18 farklı etnik grubu ana etnik grup olarak kabul etmektedir. Ülke genelinde en büyük etnik grubu Merinalar oluşturmaktadır. 19. yüzyıl sonlarına kadar adanın neredeyse genelinde kendi devletlerini yöneten Merinalar bu süreçte farklı fokoları baskı altına almışlardır. 1970 yılı verilerinde bu etnik gruba mensup 1,6 milyon kişi sayılmıştır. Merina Krallığı döneminde Merinaların baskı altına aldığı diğer etnik unsurlar arasında Betsileo, Sihanaka ve Bezanozano yer almıştır. Bunun haricinde ada genelinde mevcudiyeti bulunan ve Madagaskar devleti tarafından ana etnik unsur olarak kabul edilen diğer unsurlar ise şu şekildedir:
- Tsimihety
- Tankarana
- Antakaran̈a
- Antaimoro
- Ikongos
- Antaifasy
- Antaisaka
- Antambahoaka
- Antandroy
- Antonosy
- Bara
- Betsimisaraka
- Mahafaly
- Sakalava
- Tanala
- Vezo
Bu ana etnik unsurların haricinde avı olarak yaşam sürdüren Mikealar da An̈alabo ile Lac Ihotry bölgeleri arasında yaşamlarını sürdürmektedirler.
Madagaskar'da yerli unsurların haricinde yurt dışından gelen yabancılar da yaşamakta olup, çoğunluğu Komorlar, Hindistan ve Fransa'dan gelen kişiler oluşturmaktadır. Yakın zamanda Çin vatandaşı kişilerin de adaya gelmesi ile Çin nüfusunda artış gözlemlenmiştir.
Dil
Ülkenin resmi dili Malgaşça ile Fransızcadır. Madagaskar nüfusunun büyük çoğunluğu Malgaşça dilini anadili olarak kullanırken, batı kıyılarına göç eden ve bu bölgelerde yaşayan Mozambikliler Makoa dilini kullanmaktadır. Ülkenin kuzey kesiminde bulunan ve Malgaşça'da büyük ada olarak adlandırılan adası üzerinde yaşayan halk Svahili dilini konuşmaktadır.
Malgaşça'nın yanı sıra resmi dil konumunda olan Fransızca, sömürge döneminde ülkenin tek resmi dili konumundaydı. Günümüzde önemli duyurular Fransızca yapılmaktadır. 2007 ile 2010 yılları arasında İngilizce de resmi dil konumundaydı. Bu sürenin ardından 17 Kasım 2010 tarihinde kabul edilen yeni anayasa doğrultusunda İngilizce resmi dil statüsünden kaldırılmıştır.
Din
Ülke genelinde nüfusun %52'si animizm ve atalara tapınma gibi yerel dinlere inanmaktadır. Madagaskar'da %41 Hristiyan dinine mensuptur. Burada Katolik mezhebine göre inancını yaşayanların oranı %23 olarak ifade edilirken, Protestan mezhebine inananların oranı %18 düzeyindedir. İslamiyet dinine inananlar Madagaskar'da azınlıkta bulunmakta olup, nüfusun sadece %7'si islami inancına göre yaşamını sürdürmektedir.
Sosyal durum
Sağlık
Ülkede temiz su kaynaklarına ulaşabilen nüfusun oranı düşük düzeyde olup, 2012 tahmini verilerine göre nüfusun yarısından azı olan %49,6'sı temiz kaynaklardan su temin edebilmektedir. Tam teçhizatlı sağlık hizmetlerinden yararlanma oranının düşük olduğu ülkede, nüfusun %13,9'u bu yönde bir hizmet alabilirken, %86,1'i ilkel şartlarda sağlık hizmeti alabilmektedir. Ülke içerisinde ishal, hepatit, tifo, sıtma, humma ve kuduz çok sık görülen hastalıklar arasındadır. AIDS, Afrika anakarasının aksine düşük oranda görülmekte olup, bu oran 2013 tahmini verilerine göre %0,4 düzeyindedir.
Eğitim
Ülke genelinde 15 yaş ve üzerinde okuma yazma bilenlerin oranı 2015 verilerine göre %64,7 düzeyindedir. Bu oran erkeklerde %66,7 iken, kadınlarda %62,6 seviyesindedir. Madagaskar genelinde altı ile on dört yaş arası erkek ve kız çocukları için zorunlu ilk ve ortaokul eğitimi bulunmaktadır. Öğrenciler beş yıllık ilkokul eğitiminin ardından üç yıllık da ortaokul eğitimi almaktadır. Ülkede University of Madagascar olarak 1961 yılına kadar faaliyet gösteren ve bu yıldan itibaren University of Antananarivo olarak isim değişikliğine giden üniversite ülkenin devlet üniversitesi konumundadır. Bunun haricinde University of Toamasina da devlet üniversitesi olarak faaliyet gösteren başka bir üniversitedir.
Tarih
Ön tarih
Madagaskar kıyıları Afrika anakarasının doğu kıyılarına yakın bir konumda bulunmasına rağmen, dünya üzerinde insanlar tarafından yerleşilen en son bölgelerden biri olarak kabul edilmektedir. Adada ilk insan varlığı muhafazakâr tahminlere göre MÖ 350 yıllarına dair belirtilmektedir. Adaya ilk defa gelen yerleşimcilerin ilk olarak nereden geldikleri tam olarak bilinmese de, dilsel ve genetik bulgular Madagaskar'a ilk gelen kişilerin Afrika'nın doğusundan, güney ve güneydoğu Asya'dan ve Ortadoğu'dan geldiğini işaret etmektedir.
İlk dönemlerde yerleşimin az olduğu Madagaskar'da, nüfusun artması ile birlikte Sakalavalar, ve tarafından krallıklar kurulmuştur.
Avrupalılar ile ilk temas
10 Ağustos 1500 tarihinde Portekizli denizci Diogo Dias adaya ilk ayak basan Avrupalı olarak adaya o günün de Aziz Laurentius kutlamalarına denk gelmesi nedeniyle São Lorenço adını vermiştir. Adanın ismi ilerleyen dönemlerde özellikle Portekiz haritalarında Santa Apolonia, France occidentale ve île Dauphine gibi farklı isimlerle de belirtilmiş olsa da, Avrupa genelinde Polo'nun kullandığı isim benimsenmiş ve bu isimden yola çıkarak adanın ismi Madagaskar olarak ifade edilmiştir. Avrupa'nın ticaret merkezlerini Hint Okyanusu üzerinden bulunan güzergahta konumlandırmasından dolayı Madagaskar ilk dönemlerde ticari güzergâh olarak pek bir önem arz etmemiştir. Ada ilk olarak 1641 yılında ilk önce Hollandalılar tarafından ve daha sonraki dönemlerde de Britanyalı ve Amerikalı tüccarlar adına dolaşan gemiler tarafından uğrak yeri olarak kullanılmış, burada elde edilen köleler de sömürge bölgesi Mauritius'a götürülmek üzere gemilere alınmıştır. 1643 ile 1672 yılları arasında Fransa'nın ada üzerinde kurmaya çalıştığı ilk sömürge düzeni başarıya ulaşamamış, 17. ve 18. yüzyıl genelinde de ada korsanlar tarafından da üs olarak kullanılmıştır.
Merina Krallığı
Ada üzerinde 1787 yılından itibaren Andrianampoinimerina önderliğinde birleşen Merina etnik grubu adada kurulan ilk modern devlet yapısının temelini atmıştır. 1810 yılındaki ölümüne kadar krallığı yöneten Andrianampoinimerinas, 1794 yılına kadar küçük bir krallık olan Ambohimanga'nın hükumdarlığını yapmış, 1794 yılında yine küçük bir krallık olan 'nı fethederek krallık merkezini günümüzde de ülkenin başkenti olan Antananarivo'ya taşımıştır. İlerleyen yıllarda da adanın neredeyse tamamını elde eden Andrianampoinimerina, karşılaştığı direnç nedeniyle adanın güneyini elde edememiş ve kurduğu devleti tam anlamıyla sağlamlaştıramamıştır. Andrianampoinimerina'nın otokratik iktidarı boyunca devlet modernleştirilmiş, yeni bir ceza yasası yayımlanmıştır. İktidarı döneminde çalışanlarını kast sistemine benzer bir sistem ile gruplara ayırmış ve böylece keskin ve eşit olmayan bir tabakalaşma oluşturmuştur.
Andrianampoinimerina'nın ölümünden sonra tahta geçen oğlu I. Radama adayı yurt dışına açmış ve özellikle Fransa ile birlikte Hint Okyanusu üzerinde hakimiyeti genişletme çabalarında olan Büyük Britanya ile ikili ilişkilerini geliştirme gayreti içerisinde olmuştur. Krallık birliklerini Britanya askeri modeline göre yeniden düzenleyen I.Radama iktidarında ilk İngilizler de endüstriyel faaliyetlerde bulunmak adına ülkenin doğu kıyılarına yerleşmişlerdir. İngiliz misyonerler bu dönemde incili Malgaşça'ya çevirmiş, latin alfabesinin kullanımı ve yaygınlaşması adına faaliyetlerde bulunmuşlardır. I.Radama 1824 yılında İngilizlerin de askeri desteği ile tüm ada üzerinde de kontrolü ele geçirmiştir.
I.Radama'nın 1828 yılında hayatını kaybetmesi ile tahta geçen eşi, I. Ranavalona unvanı ile ülkeyi 1861 yılına kadar yönetmiştir. Ada ülkesi kendi yönetiminde aydınlanma çağından izolasyonizme keskin bir dönüş gerçekleştirmiş, ilerleyen dönemlerde kendisine rakip olmaması adına eşinin tüm aile üyelerini öldürtmüş, Hristiyan dinini yasaklamış ve 1835-1836 döneminde tüm yabancıları ülke dışına çıkartmış ve dış ülkeler ile ikili ilişkileri en aza indirmiştir.
1861 ile 1863 yılları arasında krallığın başına geçen I. Ranavalona'nın oğlu II. Radama iktidarı boyunca diğer ülkeler ile yeniden ilişkileri canlandırma yolunu izlemiş, Fransa'ya ile imtiyazlar tanımış, din özgürlüğünü yeniden serbest bırakmış ve liberal bir siyaset izlemiştir. II.Radama'nın izlediği bu siyasi yol belli bir kesim tarafından hoş karşılanmamış ve iktidarının ikinci yılında boğularak öldürülmüş ve iktidarına son verilmiştir.
1863 ile 1868 yılları arasında iktidarda olan Rasoherina, II. Radama'nın ilk eşiydi. İktidarı döneminde İngilizler ile iyi ilişkiler içerisinde bulunmaya gayret gösteren Rasoherina, dönemin başbakanı olan ve o dönem de gücü elinde bulunduran ve kendisinden sonra gelecek olan iki kraliçe ile de aynı şekilde evlilik gerçekleştirecek olan Rainilaiarivony ile evlenmiştir.
II. Radama'nın ikinci eşi olan II. Ranavalona 1868 yılından 1883 yılları arasında ülkenin kraliçesi olarak tahta bulunmuştur. İktidarı döneminde Protestan mezhebini ülkenin resmi dini olarak kabul etmiştir. II. Radama iktidarında Fransızlar 1883 yılında adaya zorla sahip olmaya çalışmışlar ve iki yıl sürecek olan kanlı bir savaşın başlangıcını tetiklemişlerdir.
Merina Krallığı'nın son kraliçesi olarak 1883 yılında tahta çıkan III. Ranavalona II. Ranavalona'nın yeğeniydi. Ülkesi Fransa tarafından işgal edildiği bir süreçte tahta çıkmış, kısa bir süre Madagaskar ordusu işgalcileri geri püskürtmeyi başarmış olsa da, 1896 yılında Fransız saldırılarına direnememiş ve ada ülkesi Fransa'nın himayesi altına giren bir bölge hâline getirilmiştir. III. Ranavalona 1897 yılına kadar resmiyette kraliçe olarak tahtta kalmış ancak daha sonra 28 Şubat 1897 yılında Fransız general Joseph Gallieni tarafından tahtı bırakmaya zorlanmış ve 1917 yılında da hayatını kaybedeceği Cezayir'e sürgüne gönderilmiştir.
Fransız sömürge dönemi
Madagaskar'ın 1885 yılında gerçekleştirilen Berlin Konferansı'nda Fransa'nın ilgi alanı olarak belirlenmesinden sonra 1896 yılında Madagaskar toplumunun karşı çabalarına rağmen adaya sömürge devleti olarak sahip olmuştur. Yaşanan bu süreçte Merina Krallığı 1883 yılında Alman İmparatorluğu ile gerçekleşen ilk diplomatik ilişkiler sonucunda varılan barış antlaşmasını Fransa'ya karşı devreye almaya çalışmış ancak bunda başarılı olamamıştır. Ada üzerinde sömürge döneminin başlaması ile birlikte Fransız firmaları mika ve grafit yer altı madenlerini bitirme noktasına getirmiş, ada genelinde kahve ve pirinç plantasyonları oluşturulmuştur. Yerel halk apartheid benzeri bir sistem olan ile bastırılmıştır. 1915 ile 1929 yılında gerçekleştirilen ulusal isyanlar Fransa tarafından şiddetli bir şekilde bertaraf edilmiştir.
II. Dünya Savaşı'nın başlarında Vichy rejimine bağlı bir sömürge yönetimine sahip olan adaya Büyük Britanya Mayıs 1942'de Operation Ironclad adını verdiği işgal ile çıkartma yapmış son Fransız birliklerini de Kasım 1942'de adadan çıkartarak adanın sahibi olmuştur. Japonya'nın bu süreçte güneydoğu Asya'da elde ettiği kazanımlar ile müttefik devletlerin Avrupa ile Asya ve Afrika arasındaki tedarik yollarının tehlikeye soktuğu düşüncesi ile bu adım atılmış, savaşın bitmesinden sonra da ada Charles de Gaulle yönetimindeki Özgür Fransa hükûmetine devredilmiştir.
1896 ile 1960 yılları arasında süren Fransa sömürge düzeni boyunca askeri şiddet ile ada yönetilmiş, 1945 yılından itibaren de bağımsızlığı hedefleyen oluşumlar kurulmuştur. Bu doğrultuda Mouvement démocratique de la rénovation malgache / MDRM, PANAMA ve JINA hareketleri ortaya çıkmıştır. Mart 1947 sonlarına doğru adanın kuzeyinde sömürge hükûmetine karşı ortaya çıkan ayaklanma neticesinde isyancılar ilk iki hafta içerisinde 200 Fransız askerini öldürmüş, adanın yedide birine denk gelen bir bölümü kontrolleri altına almışlardır. Bu gelişmeler üzerine Fransa 18.000 askerini adaya göndermiş, 1948 yılı sonunda da isyancıların yeterli düzeyde organize olamaması ve teçhizatlarının üst seviyede olmaması nedeniyle bastırmayı başarmıştır. Yaşanan bu çatışmalarda 90.000 Madagaskarlı'nın hayatını kaybettiğini belirten kaynakların haricinde 10.000 dolayında kişinin hayatını kaybettiğini belirten kaynaklar da ortaya çıkmıştır. İsyanın bastırılması sonrasında MDRM'nin üst kadrosu tutuklanmış bazıları da infaz edilmiş, isyana katıldığı düşünülen birçok kişi de işkenceye maruz bırakılmış ve 'da bulunan kamplara gönderilmiştir.
Sömürge yönetimi isyanın planlayıcısı olarak MDRM'yi sorumlu tutmasına rağmen, isyan hareketleri diğer gizli organizasyonlar olan PANAMA ve JINA tarafından planlanmış, suçlanan konumda bulunan MDRM ise bu tür bir isyanın yapılmasını kabul etmemiştir. Adada hakim olan olağanüstü hâl 1950 yılına kadar sürmüş, 1955 yılına kadar tüm siyasi aktiviteler yasaklanmış ve isyanın sorumlusu olarak görülen MDRM tamamen ortadan kaldırılmıştır. Sömürge yönetimi seçim hakkını 1956 yılında yeniden kabul ederek yürürlüğe almıştır.
Bağımsızlık
Birinci Cumhuriyet dönemi
Fransa'nın 1956 yılında denizaşırı bölgelerini kapsayan ve adını verdikleri yeni bir yasa oluşturmuş, bu yasa kapsamında da Madagaskar'a şiddetin oluşmadığı bir ortamda bağımsızlığa gitme yolu açılmıştır. Madagaskar ilk olarak 14 Ekim 1958 yılında içerisinde Malgaşça Cumhuriyeti adı ile özerk bir statüye sahip bir bölge olarak yer almış, 1959 yılında ülke anayasını kabul edilmesi ile ülke 26 Haziran 1960 yılında Philibert Tsiranana başkanlığında bağımsızlığını elde etmiştir. Afrika Yılı olarak kabul edilen 1960 yılında bağımsızlığını elde eden üçüncü ülke olan Madagaskar, Tsiranana yönetiminde birçok diğer Fransız eski sömürge bölgelerin aksine komünizm karşıtı bir siyaset izlemiştir. 1960 yılında gerçekleştirilen ilk seçimlerde oyların %88,2'sini elde ederek mümkün olan 107 sandalyeden 104 tanesinin sahibi olmuştur.
1971 yılında ülke genelinde çiftçilerin gerçekleştirdiği gösteriler Madagaskar'ın zor bir dönem geçirmesine neden olmuştur. Tsiranana 1972 yılında gerçekleştirilen seçimlerde her ne kadar oyların %99'unu elde etmiş olsa da, çoğunluğu Merina etnik grubu üyesi muhalefet partilerinin planladığı büyük gösteriler Tsiranana'nın makamını tehdit etmiş ve sonucunda da makamdan uzaklaştırılarak yerine Gabriel Ramanantsoa önderliğinde askeri bir yönetimi geçmiştir.
Sosyalist Cumhuriyet dönemi
Ülke genelinde yaygınlaşan gösteriler neticesinde 1975 yılında sosyalist bir düşünce yapısına sahip olan Didier Ratsiraka iktidara gelmiş, 30 Aralık 1975 tarihinde ülkenin yeni isminin Demokratik Madagaskar Cumhuriyeti olduğunu ilan etmiş, benimsenen siyasi düşünce doğrultusunda adada finans pazarını elinde bulunduran yabancı banka ve sigorta kuruluşlarını kamulaştırmış, mevcut sistemdeki bankaları Banque Nationale de l’Industrie, Agricultural Bank ve Trade Bank isimli üç bankada birleştirmiş, sigorta firmalarını da kurulan ARO ve NY Havana firmalarında bir araya getirmiştir. Banka ve sigorta kuruluşlarının haricinde ülkede bulunan çok uluslu endüstriyel holdingler de kamulaştırılarak devlet denetimine alınmış ve Fransa ile olan tüm ilişkiler askıya alınmıştır. Tarım sektörü de tek bir noktada toplanmış, tüm mahsulün elde edilmesi, satılması gibi konularda da devlet tek yetkili kılınmıştır. Özellikle tarım alanında alınan bu kararlar Madagaskar ekonomisini olumsuz yönde etkilemiş, büyüme oranları bu yıllarda eksi %2 ile %1 arasında gerçekleşmiş, pirinç gibi üretimi çok olan mahsuller de 1980'li yılların başında yeterli düzeyde elde edilemediği için bölgesel olarak kıtlık yaşanmasına neden olmuştur. Bu süreçte ülkede kara piyasa oluşmuş ve işsizlik oranları artmıştır. Tüm bu siyasi ve ticari yaşananlara rağmen Ratsiraka iktidarına karşı herhangi bir direniş gösterilmemiştir. Ratsiraka iktidarı süresince kendisi ve kendisine bağlı kişilerin refah içerisinde yaşaması sağlanmış, ordu zayıf düşürülmüş ve muhalefet partileri de sindirilmiştir.
Üçüncü Cumhuriyet
1992 yılında les Forces Vives adını verdikleri bir muhalefet hareketi ile Ratsiraka 1993 yılında gerçekleştirilen ilk çok partili seçimler sonucunda iktidardan indirilmiş, üçüncü cumhuriyet döneminin başlangıcı olacak yeni bir anayasa oluşturularak bu yasa da devlet başkanın yetkileri kısıtlanmış, ülkenin başkanlık sistemi ile yönetilen bir ülke olduğu beyan edilmiştir. Seçimlerden başarılı bir şekilde çıkan Albert Zafy ülkenin yeni anayasanın kabulü sonrası ilk devlet başkanı olmuş, iktidarda kaldığı dört yıl boyunca ülkeyi istenilen ve düşünülen seviyeye getiremediği için 1996 yılında görevden alınarak suç duyurusunda bulunulmuştur. 1997 yılında gerçekleştirilen seçimlerde seçime katılım oranı %50'nin altında kalmış, sürpriz bir şekilde Ratsiraka seçimlerden zaferle ayrılarak yeniden iktidara gelmiştir. Bir önceki döneminde de olduğu gibi sosyalizm odaklı bir siyaset benimseyen Ratsiraka, ülke genelinde kamulaştırma işlemlerini yaygınlaştırarak bu süreçte kaldığı yerden devam etmiştir.
Ratsiraka iktidarına karşı yeniden birleşen muhalefet, 2000 yılında gerçekleştirilen yerel seçimlere katılmayarak boykot etmişlerdir. 2001 yılında gerçekleştirilen devlet başkanlığı seçimlerinde muhalefetin adayı Marc Ravalomanana ilk tur sonrasında zaferini ilan etmiş, Ratsiraka bu açıklamalar meydan okuyarak kendi zaferini ilan etmiştir. 2002 yılında her iki adayın destekçileri arasında çatışmalar yaşanmış, bu süreçte Ravalomanana'da seçimlerde gerçekleştirilen hileleri belgeleyerek oyların yeniden sayılmasını talep etmiştir. Nisan ayı içerisinde gerçekleştirilen tekrar sayım sonucu anayasa mahkemesi Ravalomanana'yı seçimin galibi olarak ilan etmiştir. Ratsiraka sonuçları tanımadığını açıklasa da, uluslararası alanda Ravalomanana'nın devlet başkanlığı kabul görmüş ve bunun üzerine Ratsiraka Fransa'ya sürgüne kaçmıştır.
Aralık 2002'de gerçekleştirilen meclis seçimlerinde Ravalomanana'nın partisi I Love Madagaskar büyük bir başarı elde etmiş, meclis çoğunluğunun da elde edilmesi ile Ravalomanana Uluslararası Para Fonu ve Dünya Bankası'nın desteği ile ticari reformlar gerçekleştirmeye çalışmış ve rüşvet ile mücadele etmiştir. Bu dönemde Ratsiraka'ya karşı açılan dava sonuçlanmış ve kendisi gıyabında on yıl zorunlu çalışma cezasına çarptırılmıştır.
18 Kasım 2006 tarihinde general önderliğinde bir grup asker darbe girişiminde bulunmuş ancak başarılı olunamamıştır. 3 Aralık 2006 tarihinde gerçekleştirilen devlet başkanlığı seçimlerinde görevde olan Ravalomanana oyların %54,8'ini alarak ikinci kez bu göreve seçilmiştir.
27 Ocak 2009 tarihinde Ravalomanana'nın sürgündeki Ratsiraka'nın bir konuşmasını yayınlayan TV Viva kanalını kapatma kararını vermesi neticesinde iktidarına karşı protesto gösterileri gerçekleştirilmiş, bu gösterilere karşı güvenlik güçlerinin açtığı ateş neticesinde de 30 kişi ölmüştür. Gösterileri organize eden TV Viva'nın sahibi ve aynı zamanda Antananarivo belediye başkanı Andry Rajoelina askeri de kendi safına çekerek kendi önderliğinde bir hükûmet kurulduğunu açıklamış, bu açıklama hukukçular tarafından darbe olarak yorumlanmıştır. Rajoelina'nın açıklaması sonrası devlet başkanlığı sarayına yürüyen destekçileri güvenlik güçleri ile çatışmış, Ravalomanana'da görevini bırakarak Güney Afrika Cumhuriyeti'ne sürgüne kaçmıştır. Rajoelina kendisinin ilan ettiği geçici hükûmet ile yönetimi ele almış, 2010 yılında gerçekleştirilen yeni anayasa referandumu sonrası görevi yeni seçimler yapılana kadar devam edeceğini ifade etmiştir. 2011 yılının ilkbahar aylarında yapılması planlanan yeni devlet başkanlığı seçimleri birçok kez ileri bir tarihe ertelenmiş, iki yıllık bir gecikmenin sonucunda seçimlerin ilk turu 25 Ekim 2013 tarihinde gerçekleştirilmiş, en yüksek oyu alan iki aday arasında da gerçekleştirilen ikinci turun 20 Aralık 2013 tarihinde yapılması sonrası geçici olarak oturduğu devlet başkanlığı makamını 4 yılın sonunda Hery Rajaonarimampianina'ya teslim etmiştir.
Siyaset
Madagaskar Cumhuriyeti anayasa ile yönetilen bir cumhuriyettir. Ülke çok partili bir siyasi sisteme sahiptir ve merkezi bir yöntem ile başkanlık sistemi ile yönetilmektedir. Madagaskar devlet başkanı beş yıllık süreç için seçilmektedir.
Madagaskar parlamentosu iki kanattan oluşmakta olup, bunlar ulusal meclis ve senato konumundadır. Ulusal meclis 160 sandalyeye sahiptir ve üyeleri dört yılda bir gerçekleştirilen seçimler ile belirlenmektedir. Senatoda bulunan 33 sandalyeden 22 tanesinin sahibi her bir bölgeden bir kişi olmak üzere seçimler ile belirlenirken, 11 tanesi bizzat devlet başkanı tarafından atanmaktadır.
Makam | İsim | Başlangıç |
---|---|---|
Devlet başkanı | Rivo Rakotovao | 7 Eylül 2018 |
Başbakan | Christian Ntsay | 6 Haziran 2018 |
Dış siyaset
Madagaskar birçok uluslararası organizasyonlarda üye olarak bulunmaktadır. Birleşmiş Milletler, Afrika Birliği, Uluslararası Para Fonu, Uluslararası Finans Kurumu, Bağlantısızlar Hareketi ve Birleşmiş Milletler Afrika Ekonomik Kurulu ülkenin üyeliğinin bulunduğu organizasyonlardan birkaç tanesidir.
Madagaskar, 1985-1986 döneminde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde geçici üye olarak bulunmuştur.
İdari yapılanma
Madagaskar kendi içerisinde faritra olarak adlandırılan 22 bölgeye ayrılmıştır. Söz konusu 22 bölge de yine kendi içerisinde fivondronana olarak adlandırılan 119 ilçeye ayrılmıştır. İdari yapılanmada en alt idari birimi belediyeler oluştururken, fokontany olarak adlandırılan köyler de kendi kendine yönetebilme yetkisine sahiptir. 4 Nisan 2007 tarihinde gerçekleştirilen referandum sonucu kabul edilen teklife istinaden daha önce altı ile ayrılmış bir idari yapılanmaya sahip olan Madagaskar'da, bu yasa neticesinde 22 bölge oluşturulmuş ve yeni idari yapılanma düzenine Ekim 2009 tarihinden itibaren geçilmiştir.
Bölge | 2011 nüfusu | Yüzölçümü [km2] | Eski il | Haritada numara | Yoğunluk kişi/km2 |
---|---|---|---|---|---|
Alaotra-Mangoro | 973.216 | 31.948 | 11 | 30,46 | |
Amoron’i Mania | 677.508 | 16.141 | 14 | 41,97 | |
Analamanga | 3.173.077 | 16.911 | 4 | 187,63 | |
Analanjirofo | 980.817 | 21.930 | 13 | 44,73 | |
Androy | 695.423 | 19.317 | 21 | 36,00 | |
Anosy | 636.554 | 25.731 | 22 | 24,74 | |
Atsimo-Andrefana | 1.247.663 | 66.236 | 20 | 18,84 | |
Atsimo-Atsinanana | 851.545 | 18.863 | 17 | 45,14 | |
Atsinanana | 1.204.006 | 21.934 | 12 | 54,89 | |
Betsiboka | 278.120 | 30.025 | 9 | 9,26 | |
Boeny | 757.714 | 31.046 | 8 | 24,41 | |
Bongolava | 433.369 | 16.688 | 6 | 25,97 | |
Diana | 663.289 | 19.266 | 1 | 34,43 | |
Haute Matsiatra | 1.136.260 | 21.080 | 15 | 53,90 | |
Ihorombe | 295.920 | 26.391 | 18 | 11,21 | |
Itasy | 694 381 | 6.993 | 3 | 99,30 | |
Melaky | 274.399 | 38.852 | 10 | 7,06 | |
Menabe | 561.043 | 46.121 | 19 | 12,17 | |
Sava | 929.342 | 25.518 | 2 | 36,42 | |
Sofia | 1.181.603 | 50.100 | 7 | 23,59 | |
Vakinankaratra | 1.708.685 | 16.599 | 5 | 102,93 | |
Vatovavy-Fitovinany | 1.342.135 | 19.605 | 16 | 68,46 |
Ekonomi
Madagaskar ekonomisi gelişmekte olan ülkelerde görülen verileri sergilemektedir. Ülke genelinde kakao, vanilya, şeker kamışı, karanfil, kahve, pirinç, manyok, fasulye, muz ve fıstık tarımsal ürün olarak ekilip yetiştirilmektedir. Bunun haricinde kümes hayvanı yetiştiriciliği de ülke ekonomisine katkı sağlamaktadır. Tarımsal ürünlerin dışında endüstriyel alanda da deniz ürünleri, sabun, bira, deri, şeker, cam, çimento, kâğıt, otomobil montaj, madencilik gibi ürünler üretilerek ya da imal edilerek ekonomiye katkı sağlanmaktadır.
İhracat
Ülke ekonomisinin en önemli ihracat ürünlerini kakao, vanilya, kabuklu deniz ürünleri, şeker, pamuklu kumaş, giyim, kromit ve petrol ürünleri oluşturmaktadır. Ülkenin 2013 verilerine göre ihracat yaptığı ilk dokuz ülke şu şekildedir:
Fransa %21.6
ABD %8.6
Çin %8.2
Hollanda %5.3
Almanya %5.1
Kanada %4.9
Belçika %20.4
Japonya %4.4
Güney Afrika Cumhuriyeti %4.2
İthalat
Ülke ekonomisinin en önemli ithalat ürünlerini sermaye ekipmanları, gıda ürünleri, tüketim ürünleri ve petrol ürünleri oluşturmaktadır. Ülkenin 2013 verilerine göre ithalat yaptığı ilk yedi ülke şu şekildedir:
Çin %19.4
Fransa %11.9
Hindistan %6.4
Güney Afrika Cumhuriyeti %5.6
Bahreyn %4.6
Kuveyt %4.3
Mauritius %7.3
Ulaşım
Demiryolu
Madagaskar da demiryolu hatları uzun bir süre devlet kurumu olan tarafından yönetilmiş, kamu kurumlarının özelleştirilmesi kapsamında hatlar 2003 yılında 25 yıllık bir süre için 'e devredilmiştir. Ülkede iki adet demiryolu hattı bulunmaktadır. Toplam uzunluğu 1.030 km olan demiryolu hatlarında bir tanesi 1901 ile 1903 yılları arasında yapılan Tananarive-Côte-Est-Linie hattı olup, adanın merkezinde yer alan Antsirabe'yi başkent Antananarivo üzerinden Moramanga'ya buradan da iki kola ayrılarak bir koldan doğu kıyısında yer alan 'ye bir diğer koldan da 'ya bağlamaktadır. Fianarantsoa-Côte-Est-Linie olarak ifade edilen ve 1926 ile 1936 yılları arasında yapılan hat ise merkezi yaylalardan sahil şehri 'ya kadar uzanmaktadır.
Denizyolu
Ülkenin en önemli limanı Toamasina'dır. 2005 yılı verilerine göre Madagaskar'de gemi taşımacılığının %68'i bu liman üzerinden gerçekleşmektedir. Ada içerisinde bulunan su yolları da doğal oluşumları nedeniyle küçük boyuttaki deniz araçları tarafından kullanılabilmektedir. Bu tür su yolları yerel olarak önem arz etmekte olup, ada genelinde sadece Betsiboka nehri 80 km'lik bölümünde insan ve yük taşımacılığında yoğun olarak kullanılmaktadır.
Karayolu
Ada ülkesi genelinde 2010 verilerine göre toplam 34.476 km karayolu bulunmaktadır. Bu karayolunun 5.613 km'si asfaltlanmış olup, geriye kalan 28.863 km ise stabilize yol konumundadır.
Havayolu
2010 verilerine göre ülke genelinde var olan 133 havaalanından sadece 29 tanesinin pisti asfaltlanmış konumdadır. Ada ülkesinin tek uluslararası havaalanı başkent Antananarivo'da bulunan Ivato Uluslararası Havalimanı (Ivato International Airport) olup, diğer havaalanları daha çok yerel uçuşlar için kullanılmaktadır.
Ülkenin ulusal havayolu 1962 yılında kurulan Air Madagascar'dır. Söz konusu havayolu başkent Antananarivo'dan Bangkok, Paris, Marsilya, Johannesburg, Mauritius, Nairobi gibi güzergahlara uçuşlar gerçekleştirilmektedir. Havayolu şirketi Haziran 2015 verilerine göre 10 adetlik uçak filosu mevcuttur.
Spor
Madagaskar genelinde en sevilen spor dalı dövüş sanatı ile dansı bir araya getiren Moringue ya da Maraingy olarak adlandırılan spordur. Brezilya'da yaygın olan Capoeira ile benzerlikler gösteren Moringue, Malgaşça dilinde boks maçı anlamına gelmektedir.
Ayrıca ragbide ülke genelinde ulusal bir takım sporu olarak görülmektedir. Temmuz 2015'te açıklanan son dünya sıralamasında 41. sırada yer almakta olup, (Fédération Malagasy de Rugby) tarafından yönetilmektedir.
Madagaskar futbolu, 1961 yılında kurulan (Fédération Malagasy de Football) tarafından yönetilmektedir. Ülkede yirmi dört takımın katılımı ile gerçekleştirilen ve THB Champions League adı ile anılan ulusal ligde, takımlar dört takımlı gruplar hâlinde lig usulü turnuva esasına göre birbirleriyle karşılaşırlar. Bu aşamaların en sonuncusunda oluşan dört takımlı son grubu şampiyon bitiren takım ulusal şampiyon ilan edilmektedir. Ülkenin en başarılı takımları dört şampiyonluk yaşayan ile takımları iken, 2013 ile 2014 yılına ait son iki yıl şampiyonluğunu elde etmiştir.
Madagaskar millî futbol takımı Temmuz 2015'te FIFA sıralamasında 122. sırada yer almakta olup, en yüksek sıralamasını 1993 yılında 89. olarak elde etmiştir.
Kültür
Madagaskar'da yaşayan farklı etnik kökene sahip gruplar kendi inanışlarına göre yaşamaktadır ve tarihten gelen kendilerine özgü kimliklerine katkıda bulunmuş yaşam yolları uygulamaktadırlar. Ada genelinde yaygın olan çekirdek kültürel özellikler güçlü ve birleşik bir Madagaskar kültürünün kimliğini oluşturmaktadır. Ortak bir dil ve geleneksel dini inançların yanı sıra geleneksel Madagaskar dünya görüşünde vurgulayan değerler mevcuttur. Bu değerler fihavanana (dayanışma), vintana (kader), tody (karma) ve hasina (kutsal yaşam gücü) olarak adlandırılmaktadır.
Ülke genelinde kendi ifade etmenin en önemli kültürel yollarından biri de müziktir. Madagaskar'da müzik yelpazesi geleneksel halk müziklerinden, kıyı kesimlerinde salegi olarak adlandırılan müziğe kadar uzanmaktadır. Madagaskar'ın geleneksel müzik aletleri arasında bambustan yapılan ve valiha olarak adlandırılan arp gelmektedir. Bambus arp valihalar günümüzde de Madagaskar'da hala üretilmekte ve kullanılmaktadır. Madagaskar geleneksel tiyatrosu olan hira gasy ile sanatsal formda stilize edilmiş konuşma türü olan kabary Madagaskar kültürel hayatında günümüzde de önemli bir yer tutmaktadır.
Madagaskar kültüründe fanorona olarak adlandırılan masa oyunu toplum arasında sık bir şekilde oynana bir masa oyunu türüdür. Bu oyun geçmiş yıllarda Madagaskar kralı ve kraliçeleri tarafından da sık bir şekilde oynanmış hatta oynadıkları oyunun sonucuna göre siyasi kararlar vermişlerdir.
Kaynakça
- ^ a b c d . International Monetary Fund. 16 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . World Bank. 2 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2011.
- ^ (PDF) (İngilizce). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2020.
- ^ W.E. Cousins, Madagascar of To-day,1895, Sayfa 11-12
- ^ "Madagaskar hakkında bilgiler". 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Temmuz 2015.
- ^ a b "www.wildmadagascar.org". 22 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2015.
- ^ . 3 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2015.
- ^ David Quammen: Der Gesang des Dodo. Eine Reise durch die Evolution der Inselwelten. Yayınevi: List, Berlin 2004, Sayfa 55-56
- ^ a b c d e f g h "www.cia.gov". 25 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2007.
- ^ "République Française, Commission des Recours des Réfugiés (Hrsg.): Note d'actualité Madagascar. Bilan de la situation politique récente. Sayfa 1" (PDF). 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 30 Temmuz 2015.
- ^ Lin Poyer, Robert L. Kelly: Mystification of the Mikea: Constructions of Foraging Identity in Southwest Madagascar. In: Journal of Anthropological Research. 56, Nr. 2, 2000, Sayfa 167
- ^ Charles Cadoux: La république malagache. Berger-Levrault, Paris 1969, Sayfa 25
- ^ a b Robert E. Dewar, Henry T. Wright: The culture history of Madagascar. In: Journal of World Prehistory. 7, 1993, Sayfa 418
- ^ "2010 Anayasa referandumu kabul edildi". 4 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Temmuz 2015.
- ^ . 6 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2015.
- ^ David A. Burney u. a.: A chronology for late prehistoric Madagascar. In: Journal of Human Evolution 47, Nr. 1–2, 2004, Sayfa 32 http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0047248404000843 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b Charles Cadoux: La république malagache. Berger-Levrault, Paris 1969, Sayfa 9
- ^ Arne Bialuschewski: Pirates, Slavers, and the Indigenous Population in Madagascar, c. 1690–1715. In: The International Journal of African Historical Studies 38, Nr. 3, 2005, Sayfa 403
- ^ Arne Bialuschewski: Pirates, Slavers, and the Indigenous Population in Madagascar, c. 1690–1715. In: The International Journal of African Historical Studies 38, Nr. 3, 2005, Sayfa 401
- ^ Charles Cadoux: La république malagache. Berger-Levrault, Paris 1969, Sayfa 12
- ^ Charles Cadoux: La république malagache. Berger-Levrault, Paris 1969, S. 12
- ^ Virginia Thompson, Richard Adloff: The Malagasy Republic. Madagascar Today. Stanford University Press, Stanford 1965, Sayfa 4
- ^ Charles Cadoux: La république malagache. Berger-Levrault, Paris 1969, Sayfa 13
- ^ Gwyn Campbell: The Adoption of Autarky in Imperial Madagascar, 1820–1835. In: The Journal of African History. 28, Nr. 3, 1987, Sayfa 395
- ^ Douglas Little: Cold War and Colonialism in Africa: The United States, France, and the Madagascar Revolt of 1947. In: The Pacific Historical Review. 59, Nr. 4, 1990, Sayfa 530
- ^ Douglas Little: Cold War and Colonialism in Africa: The United States, France, and the Madagascar Revolt of 1947. In: The Pacific Historical Review. 59, Nr. 4, 1990, Sayfa 527
- ^ "Jean Fremigacci: 1947: L'insurrection à Madagascar". 2 Aralık 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Temmuz 2015.
- ^ "Gérard Althabe Les luttes sociales à Tananarive en 1972" (PDF). 10 Nisan 2014 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 29 Temmuz 2015.
- ^ "lonely Planet: Madagascar history". 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Temmuz 2015.
- ^ Charles Cadoux: La république malagache. Berger-Levrault, Paris 1969, Sayfa 54
- ^ "Franz Nuscheler, Klaus Ziemer: Die Wahl der Parlamente und anderer Staatsorgane, Band 2 Afrika, Sayfa 1182". 14 Aralık 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Temmuz 2015.
- ^ Eliphas G. Mukonoweshuro: State „Resilience“ and Chronic Political Instability in Madagascar. In: Canadian Journal of African Studies/Revue Canadienne des Études Africaines. 24, Nr. 3, 1990, Sayfa 377
- ^ "www.bbc.com Madagaskar tarihi". 20 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Temmuz 2015.
- ^ Eliphas G. Mukonoweshuro: State „Resilience“ and Chronic Political Instability in Madagascar. In: Canadian Journal of African Studies/Revue Canadienne des Études Africaines. 24, Nr. 3, 1990, Sayfa 379
- ^ Eliphas G. Mukonoweshuro: State „Resilience“ and Chronic Political Instability in Madagascar. In: Canadian Journal of African Studies/Revue Canadienne des Études Africaines. 24, Nr. 3, 1990, Sayfa 386–390
- ^ Solofo Randrianja „Be Not Afraid, Only Believe“: Madagascar 2002. In: African Affairs. 102, Nr. 407, 2003, Sayfa 310
- ^ "Ratsiraka'nın cezası açıklandı". 7 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Temmuz 2015.
- ^ "Ravalomanana ülkeyi terk etmiştir". 20 Mart 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Temmuz 2015.
- ^ "Rajaonarimampianina yeni devlet başkanı". 4 Şubat 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Temmuz 2015.
- ^ . 20 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2015.
- ^ "Institut National de la Statistique". 6 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Temmuz 2015.
- ^ [Republique de Madagascar (Hrsg.): Transfert de technologies et estimation des besoins prioritaires dans le cadre des changements climatiques. Technology Transfer Clearing House, Bonn 2007, Sayfa 89 Madagaskar'da demiryolu]
- ^ [William A. Hance: Transportation in Madagascar. In: Geographical Review. 48, Nr. 1, 1958, Sayfa 53 Madagaskar'da ulaşım]
- ^ Christian Andrianarisoa: La voie maritime assure l’essentiel. In: Dans les media demain. 27 Kasım 2005
- ^ [William A. Hance: Transportation in Madagascar. In: Geographical Review. 48, Nr. 1, 1958, Sayfa 55
- ^ "Air Madagascar resmi sitesi". 13 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ekim 2020.
- ^ . 11 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2015.
- ^ "Madagaskar Futbol Ligi - fifa.com". 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Temmuz 2015.
- ^ "Madagaskar millî takımı - fifa.com". 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Temmuz 2015.
- ^ a b "www.madainfo.de". 5 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Temmuz 2015.
Dış bağlantılar
Vikisözlük'te madagaskar ile ilgili tanım bulabilirsiniz. |
Wikimedia Commons'ta Madagascar ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Wikimedia Atlas'da Madagascar
Vikigezgin'de Madagaskar ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır. |
- Embassy of Madagascar in Canada12 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Consulate of Madagascar2 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Embassy of Madagascar in Washington DC12 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Madagaskar tarihi kronolijik sıralama20 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Madagaskar ya da resmi adiyla Madagaskar Cumhuriyeti Afrika kitasina bagli bir ada ulke olup kitanin dogu kesiminde Hint Okyanusu nun bati kisminda yer almaktadir Mozambik Kanali ulkeyi Afrika ana kitasi ile birbirinden ayirmaktadir Madagaskar adasi dunyanin dorduncu buyuk adasidir Ulke ada ulkesi olmasi nedeniyle sinir komsusu bulunmamakta olup en yakin anakara ulkesi adanin batisinda yer alan Mozambik tir Bunun haricinde komsu ada ulkeler ise kuzeybatida Komorlar ve Fransa denizasiri bolgesi Mayotte doguda Mauritius ile yine Fransa denizasiri bolgesi olan Reunion adalaridir Ulkenin baskenti Antananarivo dur MadagaskarRepoblikan i Madagasikara Malgasca Republique de Madagascar Fransizca Madagaskar CumhuriyetiBayrak ArmaSlogan Tanindrazana Fahafahana Fandrosoana Malgasca Patrie liberte progres Fransizca Anavatan Ozgurluk Ilerleme Milli mars Ry Tanindrazanay malala o Ey Atalarimizin Sevgili Ulkesi source source track track track track Baskent ve en buyuk sehirAntananarivo 18 55 G 47 31 D 18 917 G 47 517 D 18 917 47 517Resmi dil ler Malgasca FransizcaHukumetUniter yari baskanlik cumhuriyeti CumhurbaskaniAndry Rajoelina BasbakanChristian NtsayTarihce Bagimsizlik26 Haziran 1960Yuzolcumu Toplam587 295 km2 47 Su 0 13Nufus 2018 tahmini26 262 313 52 Yogunluk35 2 km2 174 GSYIH SAGP 2020 tahmini Toplam45 425 milyar 110 Kisi basina1 647 176 GSYIH nominal 2020 tahmini Toplam14 199 milyar 128 Kisi basina515 180 Gini 2010 44 1 ortaIGE 2019 0 528 dusuk 164 Para birimiAriary MGA Zaman dilimiUTC 3 Yaz YSU UTC 3 kullanilmamaktadir Telefon koduInternet alan adi mgUlke ismiUlke ismi olan Madagaskar herhangi bir yerel dilden ortaya cikmis bir isim konumunda degildir Marco Polo anilarinda dolayli yollardan bilgi edindigi ve Afrika da tarifsiz zenginlige sahip bir ada olarak tanimladigi adadan karisiklik sonucu Somali de bulunan Mogadisu sehrinin isminin farkli bir formu olan Madageiscar olarak bahsetmis bu isimde daha sonralari orta cag Avrupa sinda karsilik bularak sik bir sekilde kullanilmistir Her ne kadar Portekizli kasif Diogo Dias 1500 yilinda Aziz Laurentius kutlamalarina denk gelen gun adaya cikan ilk Avrupali olarak adanin ismini Sao Lourenco olarak degistirmis olsa da Polo tarafindan kullanilan isim daha fazla benimsenerek ronesans donemi haritalarinda kullanilmistir CografyaMadagaskar dan bir gorunumMadagaskar haritasi Ada olmasi nedeniyle kara komsusu bulunmayan ulkenin civarinda bulunan diger ada ulkeler ile birlikte Afrika anakarasinda bulunan Mozambik ile deniz siniri bulunmaktadir Madagaskar cografi olarak Afrika kitasinin bir parcasi konumundadir Madagaskar sahip oldugu 587 295 km2 yuzolcumu ile dunyanin en buyuk dorduncu adasi konumundadir ve toplamda 4 828 km lik bir kiyi seridine sahiptir Super kita Gondvana nin parcalanmasiyla Madagaskar yaklasik 88 milyon yil once Hindistan kara kutlesinden ayrilmistir Boylelikle adanin cografik olarak izolasyonu uzerindeki bitki ortusu ve hayvanlarin tamamen dis dunyadan bagimsiz bir sekilde gelismesine yol acmistir Madagaskar uzerindeki bitki ve hayvan turlerinin 90 i dunyanin baska hicbir yerinde bulunmamaktadir Ada biyolojik cesitlilik alaninda dunyanin onde gelen bolgelerinden bir konumunda olmus yuzyillar icerisinde adada insan yasamanin baslamasi ile bu cesitlilik tehdit altina girmistir Ulke cografi yapi geregi genel olarak bes bolgeye ayrilmistir Bunlar dogu sahili kuzeyde bulunan Tsaratanana kutlesi merkez yaylalar bati sahili ve guneybati olarak adlandirilmistir Ulkenin dogu sahilleri daha yesil bir gorunume sahip olup adanin geri kalaninda bu yogunlukta bir ormanlik alan gorulmemektedir Madagaskar adasi genel olarak yuksek yaylarin hakim oldugu bir ulkedir Kiyi seridinde deniz seviyesi ile esit olan yukseklikler ada merkezine dogru giderek yukselir ve ortalama 1 000 m ile 2 000 m yuksekliklere ulasir Merkezi platoda kuzey guney yonunde uzanan ve en yuksek noktasi 2 644 m olan Ankaratra volkanik dag silsilesi bulunur Ulkenin en yuksek noktasini adanin kuzeyinde Tsaratanana kutlesi olarak adlandirilan cografi bolge icerisinde yer alan 2 876 m ile Maromokotro Dagi olusturmaktadir Ada ulkesi genelinde gorulen ve verimsizligin bir simgesi olan kirmizi topraklar nedeniyle buyuk kirmizi ada olarak da anilmaktadir Iklim Madagaskar genelinde cografi konum geregi farkli iklimler yasanabilmektedir Genel itibariyla kasim ile nisan aylarinda sicak ve yagisli bir iklim yasanirken mayis ile ekim aylari arasinda kurak ve soguk bir surec yasanmaktadir Ulkenin dogu kiyilari Madagaskar in en nemli ve yagis alan bolgesi konumundadir Yillik ortalama 4 000 mm yagis alabilme ozelligi nedeniyle adanin dogusunda sik yagmur ormanlari yer almaktadir Ulkenin dogu kiyilari belirli araliklarla siddetli tropikal firtinalara ve siklonlara maruz kalabilmektedir Adanin orta kesiminde yer alan yuksek yaylalarda serin ve kurak bir iklim hakimdir Ulkenin guneybati bolumleri ada genelinde en kurak bolumu olusturmaktadir Yillik ortalama 500 mm yagis almasi nedeniyle bolgede col olusumlari gozlemlenebilmektedir Ulke genelinde ortalama yillik sicaklik degerleri 25 C duzeyindedir Bu yillik ortalamasina ragmen sicakliklar kiyi kesimlerinde daha yuksek ic kesimlerde ise 0 C de altina dusecek kadar dusuk degerlere ulasabilmektedir Bitki ortusu ve yaban hayat Madagaskar da yasayan makimsiler Kesfedilmesinden once neredeyse tamamen sik ormanlarla kapli olan Madagaskar insan yasaminin baslamasi ile birlikte ormanlarin kapladigi alan yillar gectikce azalmis ve gunumuzde de sadece dogu kiyi sahillerinde bulunan ve adanin 4 unu kaplayan ormanlar kalmistir Ulkenin en yogun ve sik bir sekilde yagmur ormanlarini goruldugu bolgesi Masoala yarimadasidir Dogudan bati yonune dogru ilerlendiginde yagmur ormanlari yerini once nemli savan ortusune sonra da tek tek agaclarin bulundugu dikenli kurak caliliklarin yer aldigi cayirlara birakmaktadir Madagaskar adasi genelinde yerel ve o ulkeye ozgu turler bulunmaktadir Ada uzerinde bulunan tek yirtici tur olarak Madagaskar etcilleri familyasinin uyeleri olan Fossa ve yer almaktadir Dunya uzerinde sadece Madagaskar da yasam bulan makimsiler farkli turleri ile bu adada yasamaktadirlar Makimsiler uyelerinin haricinde Tenrekgillerde neredeyse tamamen sadece Madagaskar adasi uzerinde yasamaktadir Hem makimsiler hem de tenrekgiller Adaptif radyasyon yayilimin en onemli ornekleri arasinda gosterilmektedir Dunya genelinde 22 farkli cesidi bulunan batagan uyelerinin sadece iki tanesi Madagaskar da bulunmaktadir Bu familyanin bir uyesi olan ve Madagaskar da yasamis olan Tachybaptus rufolavatus gunumuzde soyu tukenmis olarak kabul edilmektedir Ayni familyadan olan ve yine sadece Madagaskar da gozlemlenen Tachybaptus pelzelnii turu ise soyunun tukenmesi ile karsi karsiya kalan bir batagan turudur Ordekgiller familyasini bir uyesi konumunda olan Anas bernieri de sadece bu adada gozlemlenebilen bir kus turudur Ada genelinde cogunlugunu kurbagalarin olusturdugu 220 den fazla iki yasamlilara ait tur bulunmaktadir NufusMadagaskar genelinde son olarak 1993 yilinda gerceklestirilen resmi sayim sonuclarina gore 12 238 914 nufus tespit edilmistir Bu guncel olarak son resmi sayim konumunda olup 2022 tahmini sayim sonuclarina gore adada 28 172 462 kisi yasamaktadir Ulke nufusunun cogunlugu baskent ile baskentin bagli bulundugu bolgede yasamaktadir Madagaskar genc bir nufusa sahip olup 2018 tahmini verilerine gore nufusun 59 78 i 0 24 yas araligindadir Ulkenin sadece 3 35 i 65 yas ve uzerindedir 0 14 yas 38 86 erkek 5 278 838 kadin 5 196 036 15 24 yas 20 06 erkek 2 717 399 kadin 2 689 874 25 54 yas 33 02 erkek 4 443 147 kadin 4 456 691 55 64 yas 4 60 erkek 611 364 kadin 627 315 65 yas ve uzeri 3 47 erkek 425 122 kadin 509 951 Sehirde yasayanlarin orani 2022verilerine gore 39 90 olan ulkede nufusun yillik artis orani 2022 tahmini verilerine gore 2 27 duzeyindedir Etnik gruplar Adaya ilk yerlesen insanlar yakindaki Afrika kitasindan degil Endonezya uzerinden Hint Okyanusunu asarak buraya geldiler Bugun Madagaskar halkinin konustugu Malgas dili de bu gocmenlerce Guneydogu Asya adalarindan buraya tasindi Malgascanin en yakin akrabalari Madagaskar dan binlerce kilometre uzakta Borneo adasinin guneyindeki Barito nehri civarinda konusulan dillerdir Bu Avustronezyali gocmenleri yaklasik bin yil sonra 1000 yili civarinda Afrika dan gelen yeni bir gocmen dalgasi izledi Afrikali Bantular daha cok kiyilarda ve adanin bati yarisinda yerlestiler ancak kendi dillerini kullanmayi birakip adada yasayan Avustronezyalilarin dil ve kulturune asimile oldular Avustronezyalilar hala adanin ic ve daglik kisimlariyla dogu yarisinda yogunlastilar Bu sebeple kiyilardaki yerliler antropolojik tip itibariyla daha Afrikali gorunumlu adanin ic kisimlarinda yasayan Merinalar gibi diger bazi Avustronezya kokenliler ise daha Asyatik fiziksel ozellikler tasir Madagaskar da yasayan bircok etnik grup konusulan ortak dil ile ortak bir kimlik ortaya cikarmistir Buna ragmen sosyal alanlarda foko olarak adlandirilan farkli alt gruplarin gelenek ve gorenekleri onemli olcude yasam bicimini belirleyebilmektedir Madagaskar devleti resmi olarak 18 farkli etnik grubu ana etnik grup olarak kabul etmektedir Ulke genelinde en buyuk etnik grubu Merinalar olusturmaktadir 19 yuzyil sonlarina kadar adanin neredeyse genelinde kendi devletlerini yoneten Merinalar bu surecte farkli fokolari baski altina almislardir 1970 yili verilerinde bu etnik gruba mensup 1 6 milyon kisi sayilmistir Merina Kralligi doneminde Merinalarin baski altina aldigi diger etnik unsurlar arasinda Betsileo Sihanaka ve Bezanozano yer almistir Bunun haricinde ada genelinde mevcudiyeti bulunan ve Madagaskar devleti tarafindan ana etnik unsur olarak kabul edilen diger unsurlar ise su sekildedir Madagaskar da etnik unsurlarin yasam bolgeleriTsimihety Tankarana Antakaran a Antaimoro Ikongos Antaifasy Antaisaka Antambahoaka Antandroy Antonosy Bara Betsimisaraka Mahafaly Sakalava Tanala Vezo Bu ana etnik unsurlarin haricinde avi olarak yasam surduren Mikealar da An alabo ile Lac Ihotry bolgeleri arasinda yasamlarini surdurmektedirler Madagaskar da yerli unsurlarin haricinde yurt disindan gelen yabancilar da yasamakta olup cogunlugu Komorlar Hindistan ve Fransa dan gelen kisiler olusturmaktadir Yakin zamanda Cin vatandasi kisilerin de adaya gelmesi ile Cin nufusunda artis gozlemlenmistir Dil Ulkenin resmi dili Malgasca ile Fransizcadir Madagaskar nufusunun buyuk cogunlugu Malgasca dilini anadili olarak kullanirken bati kiyilarina goc eden ve bu bolgelerde yasayan Mozambikliler Makoa dilini kullanmaktadir Ulkenin kuzey kesiminde bulunan ve Malgasca da buyuk ada olarak adlandirilan adasi uzerinde yasayan halk Svahili dilini konusmaktadir Malgasca nin yani sira resmi dil konumunda olan Fransizca somurge doneminde ulkenin tek resmi dili konumundaydi Gunumuzde onemli duyurular Fransizca yapilmaktadir 2007 ile 2010 yillari arasinda Ingilizce de resmi dil konumundaydi Bu surenin ardindan 17 Kasim 2010 tarihinde kabul edilen yeni anayasa dogrultusunda Ingilizce resmi dil statusunden kaldirilmistir Din Ulke genelinde nufusun 52 si animizm ve atalara tapinma gibi yerel dinlere inanmaktadir Madagaskar da 41 Hristiyan dinine mensuptur Burada Katolik mezhebine gore inancini yasayanlarin orani 23 olarak ifade edilirken Protestan mezhebine inananlarin orani 18 duzeyindedir Islamiyet dinine inananlar Madagaskar da azinlikta bulunmakta olup nufusun sadece 7 si islami inancina gore yasamini surdurmektedir Sosyal durumMadagaskar da bir okulSaglik Ulkede temiz su kaynaklarina ulasabilen nufusun orani dusuk duzeyde olup 2012 tahmini verilerine gore nufusun yarisindan azi olan 49 6 si temiz kaynaklardan su temin edebilmektedir Tam techizatli saglik hizmetlerinden yararlanma oraninin dusuk oldugu ulkede nufusun 13 9 u bu yonde bir hizmet alabilirken 86 1 i ilkel sartlarda saglik hizmeti alabilmektedir Ulke icerisinde ishal hepatit tifo sitma humma ve kuduz cok sik gorulen hastaliklar arasindadir AIDS Afrika anakarasinin aksine dusuk oranda gorulmekte olup bu oran 2013 tahmini verilerine gore 0 4 duzeyindedir Egitim Ulke genelinde 15 yas ve uzerinde okuma yazma bilenlerin orani 2015 verilerine gore 64 7 duzeyindedir Bu oran erkeklerde 66 7 iken kadinlarda 62 6 seviyesindedir Madagaskar genelinde alti ile on dort yas arasi erkek ve kiz cocuklari icin zorunlu ilk ve ortaokul egitimi bulunmaktadir Ogrenciler bes yillik ilkokul egitiminin ardindan uc yillik da ortaokul egitimi almaktadir Ulkede University of Madagascar olarak 1961 yilina kadar faaliyet gosteren ve bu yildan itibaren University of Antananarivo olarak isim degisikligine giden universite ulkenin devlet universitesi konumundadir Bunun haricinde University of Toamasina da devlet universitesi olarak faaliyet gosteren baska bir universitedir TarihOn tarih Madagaskar kiyilari Afrika anakarasinin dogu kiyilarina yakin bir konumda bulunmasina ragmen dunya uzerinde insanlar tarafindan yerlesilen en son bolgelerden biri olarak kabul edilmektedir Adada ilk insan varligi muhafazakar tahminlere gore MO 350 yillarina dair belirtilmektedir Adaya ilk defa gelen yerlesimcilerin ilk olarak nereden geldikleri tam olarak bilinmese de dilsel ve genetik bulgular Madagaskar a ilk gelen kisilerin Afrika nin dogusundan guney ve guneydogu Asya dan ve Ortadogu dan geldigini isaret etmektedir Ilk donemlerde yerlesimin az oldugu Madagaskar da nufusun artmasi ile birlikte Sakalavalar ve tarafindan kralliklar kurulmustur Avrupalilar ile ilk temas 10 Agustos 1500 tarihinde Portekizli denizci Diogo Dias adaya ilk ayak basan Avrupali olarak adaya o gunun de Aziz Laurentius kutlamalarina denk gelmesi nedeniyle Sao Lorenco adini vermistir Adanin ismi ilerleyen donemlerde ozellikle Portekiz haritalarinda Santa Apolonia France occidentale ve ile Dauphine gibi farkli isimlerle de belirtilmis olsa da Avrupa genelinde Polo nun kullandigi isim benimsenmis ve bu isimden yola cikarak adanin ismi Madagaskar olarak ifade edilmistir Avrupa nin ticaret merkezlerini Hint Okyanusu uzerinden bulunan guzergahta konumlandirmasindan dolayi Madagaskar ilk donemlerde ticari guzergah olarak pek bir onem arz etmemistir Ada ilk olarak 1641 yilinda ilk once Hollandalilar tarafindan ve daha sonraki donemlerde de Britanyali ve Amerikali tuccarlar adina dolasan gemiler tarafindan ugrak yeri olarak kullanilmis burada elde edilen koleler de somurge bolgesi Mauritius a goturulmek uzere gemilere alinmistir 1643 ile 1672 yillari arasinda Fransa nin ada uzerinde kurmaya calistigi ilk somurge duzeni basariya ulasamamis 17 ve 18 yuzyil genelinde de ada korsanlar tarafindan da us olarak kullanilmistir Merina Kralligi Andrianampoinimerina Merina Kralligi nin kurucusu Ada uzerinde 1787 yilindan itibaren Andrianampoinimerina onderliginde birlesen Merina etnik grubu adada kurulan ilk modern devlet yapisinin temelini atmistir 1810 yilindaki olumune kadar kralligi yoneten Andrianampoinimerinas 1794 yilina kadar kucuk bir krallik olan Ambohimanga nin hukumdarligini yapmis 1794 yilinda yine kucuk bir krallik olan ni fethederek krallik merkezini gunumuzde de ulkenin baskenti olan Antananarivo ya tasimistir Ilerleyen yillarda da adanin neredeyse tamamini elde eden Andrianampoinimerina karsilastigi direnc nedeniyle adanin guneyini elde edememis ve kurdugu devleti tam anlamiyla saglamlastiramamistir Andrianampoinimerina nin otokratik iktidari boyunca devlet modernlestirilmis yeni bir ceza yasasi yayimlanmistir Iktidari doneminde calisanlarini kast sistemine benzer bir sistem ile gruplara ayirmis ve boylece keskin ve esit olmayan bir tabakalasma olusturmustur Andrianampoinimerina nin olumunden sonra tahta gecen oglu I Radama adayi yurt disina acmis ve ozellikle Fransa ile birlikte Hint Okyanusu uzerinde hakimiyeti genisletme cabalarinda olan Buyuk Britanya ile ikili iliskilerini gelistirme gayreti icerisinde olmustur Krallik birliklerini Britanya askeri modeline gore yeniden duzenleyen I Radama iktidarinda ilk Ingilizler de endustriyel faaliyetlerde bulunmak adina ulkenin dogu kiyilarina yerlesmislerdir Ingiliz misyonerler bu donemde incili Malgasca ya cevirmis latin alfabesinin kullanimi ve yayginlasmasi adina faaliyetlerde bulunmuslardir I Radama 1824 yilinda Ingilizlerin de askeri destegi ile tum ada uzerinde de kontrolu ele gecirmistir I Ranavalona 1828 1863 I Radama nin 1828 yilinda hayatini kaybetmesi ile tahta gecen esi I Ranavalona unvani ile ulkeyi 1861 yilina kadar yonetmistir Ada ulkesi kendi yonetiminde aydinlanma cagindan izolasyonizme keskin bir donus gerceklestirmis ilerleyen donemlerde kendisine rakip olmamasi adina esinin tum aile uyelerini oldurtmus Hristiyan dinini yasaklamis ve 1835 1836 doneminde tum yabancilari ulke disina cikartmis ve dis ulkeler ile ikili iliskileri en aza indirmistir 1861 ile 1863 yillari arasinda kralligin basina gecen I Ranavalona nin oglu II Radama iktidari boyunca diger ulkeler ile yeniden iliskileri canlandirma yolunu izlemis Fransa ya ile imtiyazlar tanimis din ozgurlugunu yeniden serbest birakmis ve liberal bir siyaset izlemistir II Radama nin izledigi bu siyasi yol belli bir kesim tarafindan hos karsilanmamis ve iktidarinin ikinci yilinda bogularak oldurulmus ve iktidarina son verilmistir 1863 ile 1868 yillari arasinda iktidarda olan Rasoherina II Radama nin ilk esiydi Iktidari doneminde Ingilizler ile iyi iliskiler icerisinde bulunmaya gayret gosteren Rasoherina donemin basbakani olan ve o donem de gucu elinde bulunduran ve kendisinden sonra gelecek olan iki kralice ile de ayni sekilde evlilik gerceklestirecek olan Rainilaiarivony ile evlenmistir II Radama nin ikinci esi olan II Ranavalona 1868 yilindan 1883 yillari arasinda ulkenin kralicesi olarak tahta bulunmustur Iktidari doneminde Protestan mezhebini ulkenin resmi dini olarak kabul etmistir II Radama iktidarinda Fransizlar 1883 yilinda adaya zorla sahip olmaya calismislar ve iki yil surecek olan kanli bir savasin baslangicini tetiklemislerdir Merina Kralligi nin son kralicesi olarak 1883 yilinda tahta cikan III Ranavalona II Ranavalona nin yegeniydi Ulkesi Fransa tarafindan isgal edildigi bir surecte tahta cikmis kisa bir sure Madagaskar ordusu isgalcileri geri puskurtmeyi basarmis olsa da 1896 yilinda Fransiz saldirilarina direnememis ve ada ulkesi Fransa nin himayesi altina giren bir bolge haline getirilmistir III Ranavalona 1897 yilina kadar resmiyette kralice olarak tahtta kalmis ancak daha sonra 28 Subat 1897 yilinda Fransiz general Joseph Gallieni tarafindan tahti birakmaya zorlanmis ve 1917 yilinda da hayatini kaybedecegi Cezayir e surgune gonderilmistir Fransiz somurge donemi Fransa somurge doneme dair propaganda posteri Madagaskar in 1885 yilinda gerceklestirilen Berlin Konferansi nda Fransa nin ilgi alani olarak belirlenmesinden sonra 1896 yilinda Madagaskar toplumunun karsi cabalarina ragmen adaya somurge devleti olarak sahip olmustur Yasanan bu surecte Merina Kralligi 1883 yilinda Alman Imparatorlugu ile gerceklesen ilk diplomatik iliskiler sonucunda varilan baris antlasmasini Fransa ya karsi devreye almaya calismis ancak bunda basarili olamamistir Ada uzerinde somurge doneminin baslamasi ile birlikte Fransiz firmalari mika ve grafit yer alti madenlerini bitirme noktasina getirmis ada genelinde kahve ve pirinc plantasyonlari olusturulmustur Yerel halk apartheid benzeri bir sistem olan ile bastirilmistir 1915 ile 1929 yilinda gerceklestirilen ulusal isyanlar Fransa tarafindan siddetli bir sekilde bertaraf edilmistir II Dunya Savasi nin baslarinda Vichy rejimine bagli bir somurge yonetimine sahip olan adaya Buyuk Britanya Mayis 1942 de Operation Ironclad adini verdigi isgal ile cikartma yapmis son Fransiz birliklerini de Kasim 1942 de adadan cikartarak adanin sahibi olmustur Japonya nin bu surecte guneydogu Asya da elde ettigi kazanimlar ile muttefik devletlerin Avrupa ile Asya ve Afrika arasindaki tedarik yollarinin tehlikeye soktugu dusuncesi ile bu adim atilmis savasin bitmesinden sonra da ada Charles de Gaulle yonetimindeki Ozgur Fransa hukumetine devredilmistir 1896 ile 1960 yillari arasinda suren Fransa somurge duzeni boyunca askeri siddet ile ada yonetilmis 1945 yilindan itibaren de bagimsizligi hedefleyen olusumlar kurulmustur Bu dogrultuda Mouvement democratique de la renovation malgache MDRM PANAMA ve JINA hareketleri ortaya cikmistir Mart 1947 sonlarina dogru adanin kuzeyinde somurge hukumetine karsi ortaya cikan ayaklanma neticesinde isyancilar ilk iki hafta icerisinde 200 Fransiz askerini oldurmus adanin yedide birine denk gelen bir bolumu kontrolleri altina almislardir Bu gelismeler uzerine Fransa 18 000 askerini adaya gondermis 1948 yili sonunda da isyancilarin yeterli duzeyde organize olamamasi ve techizatlarinin ust seviyede olmamasi nedeniyle bastirmayi basarmistir Yasanan bu catismalarda 90 000 Madagaskarli nin hayatini kaybettigini belirten kaynaklarin haricinde 10 000 dolayinda kisinin hayatini kaybettigini belirten kaynaklar da ortaya cikmistir Isyanin bastirilmasi sonrasinda MDRM nin ust kadrosu tutuklanmis bazilari da infaz edilmis isyana katildigi dusunulen bircok kisi de iskenceye maruz birakilmis ve da bulunan kamplara gonderilmistir Somurge yonetimi isyanin planlayicisi olarak MDRM yi sorumlu tutmasina ragmen isyan hareketleri diger gizli organizasyonlar olan PANAMA ve JINA tarafindan planlanmis suclanan konumda bulunan MDRM ise bu tur bir isyanin yapilmasini kabul etmemistir Adada hakim olan olaganustu hal 1950 yilina kadar surmus 1955 yilina kadar tum siyasi aktiviteler yasaklanmis ve isyanin sorumlusu olarak gorulen MDRM tamamen ortadan kaldirilmistir Somurge yonetimi secim hakkini 1956 yilinda yeniden kabul ederek yururluge almistir Bagimsizlik Birinci Cumhuriyet donemi Philibert Tsiranana Ilk Madagaskar devlet baskani Fransa nin 1956 yilinda denizasiri bolgelerini kapsayan ve adini verdikleri yeni bir yasa olusturmus bu yasa kapsaminda da Madagaskar a siddetin olusmadigi bir ortamda bagimsizliga gitme yolu acilmistir Madagaskar ilk olarak 14 Ekim 1958 yilinda icerisinde Malgasca Cumhuriyeti adi ile ozerk bir statuye sahip bir bolge olarak yer almis 1959 yilinda ulke anayasini kabul edilmesi ile ulke 26 Haziran 1960 yilinda Philibert Tsiranana baskanliginda bagimsizligini elde etmistir Afrika Yili olarak kabul edilen 1960 yilinda bagimsizligini elde eden ucuncu ulke olan Madagaskar Tsiranana yonetiminde bircok diger Fransiz eski somurge bolgelerin aksine komunizm karsiti bir siyaset izlemistir 1960 yilinda gerceklestirilen ilk secimlerde oylarin 88 2 sini elde ederek mumkun olan 107 sandalyeden 104 tanesinin sahibi olmustur 1971 yilinda ulke genelinde ciftcilerin gerceklestirdigi gosteriler Madagaskar in zor bir donem gecirmesine neden olmustur Tsiranana 1972 yilinda gerceklestirilen secimlerde her ne kadar oylarin 99 unu elde etmis olsa da cogunlugu Merina etnik grubu uyesi muhalefet partilerinin planladigi buyuk gosteriler Tsiranana nin makamini tehdit etmis ve sonucunda da makamdan uzaklastirilarak yerine Gabriel Ramanantsoa onderliginde askeri bir yonetimi gecmistir Sosyalist Cumhuriyet donemi Didier Ratsiraka Ulke genelinde yayginlasan gosteriler neticesinde 1975 yilinda sosyalist bir dusunce yapisina sahip olan Didier Ratsiraka iktidara gelmis 30 Aralik 1975 tarihinde ulkenin yeni isminin Demokratik Madagaskar Cumhuriyeti oldugunu ilan etmis benimsenen siyasi dusunce dogrultusunda adada finans pazarini elinde bulunduran yabanci banka ve sigorta kuruluslarini kamulastirmis mevcut sistemdeki bankalari Banque Nationale de l Industrie Agricultural Bank ve Trade Bank isimli uc bankada birlestirmis sigorta firmalarini da kurulan ARO ve NY Havana firmalarinda bir araya getirmistir Banka ve sigorta kuruluslarinin haricinde ulkede bulunan cok uluslu endustriyel holdingler de kamulastirilarak devlet denetimine alinmis ve Fransa ile olan tum iliskiler askiya alinmistir Tarim sektoru de tek bir noktada toplanmis tum mahsulun elde edilmesi satilmasi gibi konularda da devlet tek yetkili kilinmistir Ozellikle tarim alaninda alinan bu kararlar Madagaskar ekonomisini olumsuz yonde etkilemis buyume oranlari bu yillarda eksi 2 ile 1 arasinda gerceklesmis pirinc gibi uretimi cok olan mahsuller de 1980 li yillarin basinda yeterli duzeyde elde edilemedigi icin bolgesel olarak kitlik yasanmasina neden olmustur Bu surecte ulkede kara piyasa olusmus ve issizlik oranlari artmistir Tum bu siyasi ve ticari yasananlara ragmen Ratsiraka iktidarina karsi herhangi bir direnis gosterilmemistir Ratsiraka iktidari suresince kendisi ve kendisine bagli kisilerin refah icerisinde yasamasi saglanmis ordu zayif dusurulmus ve muhalefet partileri de sindirilmistir Ucuncu Cumhuriyet 1992 yilinda les Forces Vives adini verdikleri bir muhalefet hareketi ile Ratsiraka 1993 yilinda gerceklestirilen ilk cok partili secimler sonucunda iktidardan indirilmis ucuncu cumhuriyet doneminin baslangici olacak yeni bir anayasa olusturularak bu yasa da devlet baskanin yetkileri kisitlanmis ulkenin baskanlik sistemi ile yonetilen bir ulke oldugu beyan edilmistir Secimlerden basarili bir sekilde cikan Albert Zafy ulkenin yeni anayasanin kabulu sonrasi ilk devlet baskani olmus iktidarda kaldigi dort yil boyunca ulkeyi istenilen ve dusunulen seviyeye getiremedigi icin 1996 yilinda gorevden alinarak suc duyurusunda bulunulmustur 1997 yilinda gerceklestirilen secimlerde secime katilim orani 50 nin altinda kalmis surpriz bir sekilde Ratsiraka secimlerden zaferle ayrilarak yeniden iktidara gelmistir Bir onceki doneminde de oldugu gibi sosyalizm odakli bir siyaset benimseyen Ratsiraka ulke genelinde kamulastirma islemlerini yayginlastirarak bu surecte kaldigi yerden devam etmistir Ratsiraka iktidarina karsi yeniden birlesen muhalefet 2000 yilinda gerceklestirilen yerel secimlere katilmayarak boykot etmislerdir 2001 yilinda gerceklestirilen devlet baskanligi secimlerinde muhalefetin adayi Marc Ravalomanana ilk tur sonrasinda zaferini ilan etmis Ratsiraka bu aciklamalar meydan okuyarak kendi zaferini ilan etmistir 2002 yilinda her iki adayin destekcileri arasinda catismalar yasanmis bu surecte Ravalomanana da secimlerde gerceklestirilen hileleri belgeleyerek oylarin yeniden sayilmasini talep etmistir Nisan ayi icerisinde gerceklestirilen tekrar sayim sonucu anayasa mahkemesi Ravalomanana yi secimin galibi olarak ilan etmistir Ratsiraka sonuclari tanimadigini aciklasa da uluslararasi alanda Ravalomanana nin devlet baskanligi kabul gormus ve bunun uzerine Ratsiraka Fransa ya surgune kacmistir Aralik 2002 de gerceklestirilen meclis secimlerinde Ravalomanana nin partisi I Love Madagaskar buyuk bir basari elde etmis meclis cogunlugunun da elde edilmesi ile Ravalomanana Uluslararasi Para Fonu ve Dunya Bankasi nin destegi ile ticari reformlar gerceklestirmeye calismis ve rusvet ile mucadele etmistir Bu donemde Ratsiraka ya karsi acilan dava sonuclanmis ve kendisi giyabinda on yil zorunlu calisma cezasina carptirilmistir Marc Ravalomanana 18 Kasim 2006 tarihinde general onderliginde bir grup asker darbe girisiminde bulunmus ancak basarili olunamamistir 3 Aralik 2006 tarihinde gerceklestirilen devlet baskanligi secimlerinde gorevde olan Ravalomanana oylarin 54 8 ini alarak ikinci kez bu goreve secilmistir 27 Ocak 2009 tarihinde Ravalomanana nin surgundeki Ratsiraka nin bir konusmasini yayinlayan TV Viva kanalini kapatma kararini vermesi neticesinde iktidarina karsi protesto gosterileri gerceklestirilmis bu gosterilere karsi guvenlik guclerinin actigi ates neticesinde de 30 kisi olmustur Gosterileri organize eden TV Viva nin sahibi ve ayni zamanda Antananarivo belediye baskani Andry Rajoelina askeri de kendi safina cekerek kendi onderliginde bir hukumet kuruldugunu aciklamis bu aciklama hukukcular tarafindan darbe olarak yorumlanmistir Rajoelina nin aciklamasi sonrasi devlet baskanligi sarayina yuruyen destekcileri guvenlik gucleri ile catismis Ravalomanana da gorevini birakarak Guney Afrika Cumhuriyeti ne surgune kacmistir Rajoelina kendisinin ilan ettigi gecici hukumet ile yonetimi ele almis 2010 yilinda gerceklestirilen yeni anayasa referandumu sonrasi gorevi yeni secimler yapilana kadar devam edecegini ifade etmistir 2011 yilinin ilkbahar aylarinda yapilmasi planlanan yeni devlet baskanligi secimleri bircok kez ileri bir tarihe ertelenmis iki yillik bir gecikmenin sonucunda secimlerin ilk turu 25 Ekim 2013 tarihinde gerceklestirilmis en yuksek oyu alan iki aday arasinda da gerceklestirilen ikinci turun 20 Aralik 2013 tarihinde yapilmasi sonrasi gecici olarak oturdugu devlet baskanligi makamini 4 yilin sonunda Hery Rajaonarimampianina ya teslim etmistir SiyasetMadagaskar Cumhuriyeti anayasa ile yonetilen bir cumhuriyettir Ulke cok partili bir siyasi sisteme sahiptir ve merkezi bir yontem ile baskanlik sistemi ile yonetilmektedir Madagaskar devlet baskani bes yillik surec icin secilmektedir Madagaskar parlamentosu iki kanattan olusmakta olup bunlar ulusal meclis ve senato konumundadir Ulusal meclis 160 sandalyeye sahiptir ve uyeleri dort yilda bir gerceklestirilen secimler ile belirlenmektedir Senatoda bulunan 33 sandalyeden 22 tanesinin sahibi her bir bolgeden bir kisi olmak uzere secimler ile belirlenirken 11 tanesi bizzat devlet baskani tarafindan atanmaktadir Makam Isim BaslangicDevlet baskani Rivo Rakotovao 7 Eylul 2018Basbakan Christian Ntsay 6 Haziran 2018Dis siyaset Madagaskar bircok uluslararasi organizasyonlarda uye olarak bulunmaktadir Birlesmis Milletler Afrika Birligi Uluslararasi Para Fonu Uluslararasi Finans Kurumu Baglantisizlar Hareketi ve Birlesmis Milletler Afrika Ekonomik Kurulu ulkenin uyeliginin bulundugu organizasyonlardan birkac tanesidir Madagaskar 1985 1986 doneminde Birlesmis Milletler Guvenlik Konseyi nde gecici uye olarak bulunmustur Idari yapilanmaMadagaskar bolgeleri Madagaskar kendi icerisinde faritra olarak adlandirilan 22 bolgeye ayrilmistir Soz konusu 22 bolge de yine kendi icerisinde fivondronana olarak adlandirilan 119 ilceye ayrilmistir Idari yapilanmada en alt idari birimi belediyeler olustururken fokontany olarak adlandirilan koyler de kendi kendine yonetebilme yetkisine sahiptir 4 Nisan 2007 tarihinde gerceklestirilen referandum sonucu kabul edilen teklife istinaden daha once alti ile ayrilmis bir idari yapilanmaya sahip olan Madagaskar da bu yasa neticesinde 22 bolge olusturulmus ve yeni idari yapilanma duzenine Ekim 2009 tarihinden itibaren gecilmistir Madagaskar in Bolgeleri Bolge 2011 nufusu Yuzolcumu km2 Eski il Haritada numara Yogunluk kisi km2Alaotra Mangoro 973 216 31 948 11 30 46Amoron i Mania 677 508 16 141 14 41 97Analamanga 3 173 077 16 911 4 187 63Analanjirofo 980 817 21 930 13 44 73Androy 695 423 19 317 21 36 00Anosy 636 554 25 731 22 24 74Atsimo Andrefana 1 247 663 66 236 20 18 84Atsimo Atsinanana 851 545 18 863 17 45 14Atsinanana 1 204 006 21 934 12 54 89Betsiboka 278 120 30 025 9 9 26Boeny 757 714 31 046 8 24 41Bongolava 433 369 16 688 6 25 97Diana 663 289 19 266 1 34 43Haute Matsiatra 1 136 260 21 080 15 53 90Ihorombe 295 920 26 391 18 11 21Itasy 694 381 6 993 3 99 30Melaky 274 399 38 852 10 7 06Menabe 561 043 46 121 19 12 17Sava 929 342 25 518 2 36 42Sofia 1 181 603 50 100 7 23 59Vakinankaratra 1 708 685 16 599 5 102 93Vatovavy Fitovinany 1 342 135 19 605 16 68 46EkonomiMadagaskar ekonomisi gelismekte olan ulkelerde gorulen verileri sergilemektedir Ulke genelinde kakao vanilya seker kamisi karanfil kahve pirinc manyok fasulye muz ve fistik tarimsal urun olarak ekilip yetistirilmektedir Bunun haricinde kumes hayvani yetistiriciligi de ulke ekonomisine katki saglamaktadir Tarimsal urunlerin disinda endustriyel alanda da deniz urunleri sabun bira deri seker cam cimento kagit otomobil montaj madencilik gibi urunler uretilerek ya da imal edilerek ekonomiye katki saglanmaktadir Ihracat Ulke ekonomisinin en onemli ihracat urunlerini kakao vanilya kabuklu deniz urunleri seker pamuklu kumas giyim kromit ve petrol urunleri olusturmaktadir Ulkenin 2013 verilerine gore ihracat yaptigi ilk dokuz ulke su sekildedir Fransa 21 6 ABD 8 6 Cin 8 2 Hollanda 5 3 Almanya 5 1 Kanada 4 9 Belcika 20 4 Japonya 4 4 Guney Afrika Cumhuriyeti 4 2 Ithalat Ulke ekonomisinin en onemli ithalat urunlerini sermaye ekipmanlari gida urunleri tuketim urunleri ve petrol urunleri olusturmaktadir Ulkenin 2013 verilerine gore ithalat yaptigi ilk yedi ulke su sekildedir Cin 19 4 Fransa 11 9 Hindistan 6 4 Guney Afrika Cumhuriyeti 5 6 Bahreyn 4 6 Kuveyt 4 3 Mauritius 7 3UlasimDemiryolu Madagaskar demiryolu hatlari Madagaskar da demiryolu hatlari uzun bir sure devlet kurumu olan tarafindan yonetilmis kamu kurumlarinin ozellestirilmesi kapsaminda hatlar 2003 yilinda 25 yillik bir sure icin e devredilmistir Ulkede iki adet demiryolu hatti bulunmaktadir Toplam uzunlugu 1 030 km olan demiryolu hatlarinda bir tanesi 1901 ile 1903 yillari arasinda yapilan Tananarive Cote Est Linie hatti olup adanin merkezinde yer alan Antsirabe yi baskent Antananarivo uzerinden Moramanga ya buradan da iki kola ayrilarak bir koldan dogu kiyisinda yer alan ye bir diger koldan da ya baglamaktadir Fianarantsoa Cote Est Linie olarak ifade edilen ve 1926 ile 1936 yillari arasinda yapilan hat ise merkezi yaylalardan sahil sehri ya kadar uzanmaktadir Denizyolu Ulkenin en onemli limani Toamasina dir 2005 yili verilerine gore Madagaskar de gemi tasimaciliginin 68 i bu liman uzerinden gerceklesmektedir Ada icerisinde bulunan su yollari da dogal olusumlari nedeniyle kucuk boyuttaki deniz araclari tarafindan kullanilabilmektedir Bu tur su yollari yerel olarak onem arz etmekte olup ada genelinde sadece Betsiboka nehri 80 km lik bolumunde insan ve yuk tasimaciliginda yogun olarak kullanilmaktadir Karayolu Air Madagascar ucagi Ada ulkesi genelinde 2010 verilerine gore toplam 34 476 km karayolu bulunmaktadir Bu karayolunun 5 613 km si asfaltlanmis olup geriye kalan 28 863 km ise stabilize yol konumundadir Havayolu 2010 verilerine gore ulke genelinde var olan 133 havaalanindan sadece 29 tanesinin pisti asfaltlanmis konumdadir Ada ulkesinin tek uluslararasi havaalani baskent Antananarivo da bulunan Ivato Uluslararasi Havalimani Ivato International Airport olup diger havaalanlari daha cok yerel ucuslar icin kullanilmaktadir Ulkenin ulusal havayolu 1962 yilinda kurulan Air Madagascar dir Soz konusu havayolu baskent Antananarivo dan Bangkok Paris Marsilya Johannesburg Mauritius Nairobi gibi guzergahlara ucuslar gerceklestirilmektedir Havayolu sirketi Haziran 2015 verilerine gore 10 adetlik ucak filosu mevcuttur SporMadagaskar genelinde en sevilen spor dali dovus sanati ile dansi bir araya getiren Moringue ya da Maraingy olarak adlandirilan spordur Brezilya da yaygin olan Capoeira ile benzerlikler gosteren Moringue Malgasca dilinde boks maci anlamina gelmektedir Ayrica ragbide ulke genelinde ulusal bir takim sporu olarak gorulmektedir Temmuz 2015 te aciklanan son dunya siralamasinda 41 sirada yer almakta olup Federation Malagasy de Rugby tarafindan yonetilmektedir Madagaskar futbolu 1961 yilinda kurulan Federation Malagasy de Football tarafindan yonetilmektedir Ulkede yirmi dort takimin katilimi ile gerceklestirilen ve THB Champions League adi ile anilan ulusal ligde takimlar dort takimli gruplar halinde lig usulu turnuva esasina gore birbirleriyle karsilasirlar Bu asamalarin en sonuncusunda olusan dort takimli son grubu sampiyon bitiren takim ulusal sampiyon ilan edilmektedir Ulkenin en basarili takimlari dort sampiyonluk yasayan ile takimlari iken 2013 ile 2014 yilina ait son iki yil sampiyonlugunu elde etmistir Madagaskar milli futbol takimi Temmuz 2015 te FIFA siralamasinda 122 sirada yer almakta olup en yuksek siralamasini 1993 yilinda 89 olarak elde etmistir KulturMadagaskar da yasayan farkli etnik kokene sahip gruplar kendi inanislarina gore yasamaktadir ve tarihten gelen kendilerine ozgu kimliklerine katkida bulunmus yasam yollari uygulamaktadirlar Ada genelinde yaygin olan cekirdek kulturel ozellikler guclu ve birlesik bir Madagaskar kulturunun kimligini olusturmaktadir Ortak bir dil ve geleneksel dini inanclarin yani sira geleneksel Madagaskar dunya gorusunde vurgulayan degerler mevcuttur Bu degerler fihavanana dayanisma vintana kader tody karma ve hasina kutsal yasam gucu olarak adlandirilmaktadir Ulke genelinde kendi ifade etmenin en onemli kulturel yollarindan biri de muziktir Madagaskar da muzik yelpazesi geleneksel halk muziklerinden kiyi kesimlerinde salegi olarak adlandirilan muzige kadar uzanmaktadir Madagaskar in geleneksel muzik aletleri arasinda bambustan yapilan ve valiha olarak adlandirilan arp gelmektedir Bambus arp valihalar gunumuzde de Madagaskar da hala uretilmekte ve kullanilmaktadir Madagaskar geleneksel tiyatrosu olan hira gasy ile sanatsal formda stilize edilmis konusma turu olan kabary Madagaskar kulturel hayatinda gunumuzde de onemli bir yer tutmaktadir Madagaskar kulturunde fanorona olarak adlandirilan masa oyunu toplum arasinda sik bir sekilde oynana bir masa oyunu turudur Bu oyun gecmis yillarda Madagaskar krali ve kraliceleri tarafindan da sik bir sekilde oynanmis hatta oynadiklari oyunun sonucuna gore siyasi kararlar vermislerdir Kaynakca a b c d International Monetary Fund 16 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi World Bank 2 Ocak 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Mart 2011 PDF Ingilizce United Nations Development Programme 15 Aralik 2020 15 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 15 Aralik 2020 W E Cousins Madagascar of To day 1895 Sayfa 11 12 Madagaskar hakkinda bilgiler 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Temmuz 2015 a b www wildmadagascar org 22 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2015 3 Subat 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Temmuz 2015 David Quammen Der Gesang des Dodo Eine Reise durch die Evolution der Inselwelten Yayinevi List Berlin 2004 Sayfa 55 56 a b c d e f g h www cia gov 25 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ekim 2007 Republique Francaise Commission des Recours des Refugies Hrsg Note d actualite Madagascar Bilan de la situation politique recente Sayfa 1 PDF 23 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 30 Temmuz 2015 Lin Poyer Robert L Kelly Mystification of the Mikea Constructions of Foraging Identity in Southwest Madagascar In Journal of Anthropological Research 56 Nr 2 2000 Sayfa 167 Charles Cadoux La republique malagache Berger Levrault Paris 1969 Sayfa 25 a b Robert E Dewar Henry T Wright The culture history of Madagascar In Journal of World Prehistory 7 1993 Sayfa 418 2010 Anayasa referandumu kabul edildi 4 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Temmuz 2015 6 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Temmuz 2015 David A Burney u a A chronology for late prehistoric Madagascar In Journal of Human Evolution 47 Nr 1 2 2004 Sayfa 32 http www sciencedirect com science article pii S0047248404000843 24 Eylul 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b Charles Cadoux La republique malagache Berger Levrault Paris 1969 Sayfa 9 Arne Bialuschewski Pirates Slavers and the Indigenous Population in Madagascar c 1690 1715 In The International Journal of African Historical Studies 38 Nr 3 2005 Sayfa 403 Arne Bialuschewski Pirates Slavers and the Indigenous Population in Madagascar c 1690 1715 In The International Journal of African Historical Studies 38 Nr 3 2005 Sayfa 401 Charles Cadoux La republique malagache Berger Levrault Paris 1969 Sayfa 12 Charles Cadoux La republique malagache Berger Levrault Paris 1969 S 12 Virginia Thompson Richard Adloff The Malagasy Republic Madagascar Today Stanford University Press Stanford 1965 Sayfa 4 Charles Cadoux La republique malagache Berger Levrault Paris 1969 Sayfa 13 Gwyn Campbell The Adoption of Autarky in Imperial Madagascar 1820 1835 In The Journal of African History 28 Nr 3 1987 Sayfa 395 Douglas Little Cold War and Colonialism in Africa The United States France and the Madagascar Revolt of 1947 In The Pacific Historical Review 59 Nr 4 1990 Sayfa 530 Douglas Little Cold War and Colonialism in Africa The United States France and the Madagascar Revolt of 1947 In The Pacific Historical Review 59 Nr 4 1990 Sayfa 527 Jean Fremigacci 1947 L insurrection a Madagascar 2 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Temmuz 2015 Gerard Althabe Les luttes sociales a Tananarive en 1972 PDF 10 Nisan 2014 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 29 Temmuz 2015 lonely Planet Madagascar history 23 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Temmuz 2015 Charles Cadoux La republique malagache Berger Levrault Paris 1969 Sayfa 54 Franz Nuscheler Klaus Ziemer Die Wahl der Parlamente und anderer Staatsorgane Band 2 Afrika Sayfa 1182 14 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Temmuz 2015 Eliphas G Mukonoweshuro State Resilience and Chronic Political Instability in Madagascar In Canadian Journal of African Studies Revue Canadienne des Etudes Africaines 24 Nr 3 1990 Sayfa 377 www bbc com Madagaskar tarihi 20 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Temmuz 2015 Eliphas G Mukonoweshuro State Resilience and Chronic Political Instability in Madagascar In Canadian Journal of African Studies Revue Canadienne des Etudes Africaines 24 Nr 3 1990 Sayfa 379 Eliphas G Mukonoweshuro State Resilience and Chronic Political Instability in Madagascar In Canadian Journal of African Studies Revue Canadienne des Etudes Africaines 24 Nr 3 1990 Sayfa 386 390 Solofo Randrianja Be Not Afraid Only Believe Madagascar 2002 In African Affairs 102 Nr 407 2003 Sayfa 310 Ratsiraka nin cezasi aciklandi 7 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Temmuz 2015 Ravalomanana ulkeyi terk etmistir 20 Mart 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Temmuz 2015 Rajaonarimampianina yeni devlet baskani 4 Subat 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Temmuz 2015 20 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Temmuz 2015 Institut National de la Statistique 6 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Temmuz 2015 Republique de Madagascar Hrsg Transfert de technologies et estimation des besoins prioritaires dans le cadre des changements climatiques Technology Transfer Clearing House Bonn 2007 Sayfa 89 Madagaskar da demiryolu William A Hance Transportation in Madagascar In Geographical Review 48 Nr 1 1958 Sayfa 53 Madagaskar da ulasim Christian Andrianarisoa La voie maritime assure l essentiel In Dans les media demain 27 Kasim 2005 William A Hance Transportation in Madagascar In Geographical Review 48 Nr 1 1958 Sayfa 55 Air Madagascar resmi sitesi 13 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Ekim 2020 11 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Temmuz 2015 Madagaskar Futbol Ligi fifa com 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Temmuz 2015 Madagaskar milli takimi fifa com 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Temmuz 2015 a b www madainfo de 5 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Temmuz 2015 Dis baglantilarVikisozluk te madagaskar ile ilgili tanim bulabilirsiniz Wikimedia Commons ta Madagascar ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Wikimedia Atlas da Madagascar Vikigezgin de Madagaskar ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadir Embassy of Madagascar in Canada12 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Consulate of Madagascar2 Mayis 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Embassy of Madagascar in Washington DC12 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Madagaskar tarihi kronolijik siralama20 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde