Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Max Stirner ya da gerçek adıyla Johann Kaspar Schmidt, (Bayreuth, 25 Ekim 1806 – 26 Haziran 1856), Alman filozoftur. Özellikle Hegel'in toplumsal yabancılaşma ve öz bilinç kavramlarıyla ilgilenmiştir. Stirner, genellikle nihilizmin, varoluşçuluğun, psikanalitik teorinin, postmodernizmin ve bireyci anarşizmin öncülerinden biri olarak kabul edilir. Birçok bireyci filozofu düşünceleriyle etkilemiştir.
| Max Stirner | |
|---|---|
 Friedrich Engels'in kaleminden Max Stirner | |
| Tam adı | Johann Kaspar Schmidt |
| Doğumu | 25 Ekim 1806 Bayreuth, Bavyera |
| Ölümü | 26 Haziran 1856 (49 yaşında) Berlin, Prusya |
| Çağı | 19. yüzyıl felsefesi |
| Bölgesi | Batı felsefesi |
| Okulu | Genç Hegelciler, Egoist anarşizm |
| İlgi alanları | Mülkiyet hakkı, politika, etik, değer, ontoloji |
| Önemli fikirleri | Egoist anarşizm |
Etkilendikleri | |
Etkiledikleri
| |
Yaşamı
Max Stirner, Johann Kaspar Schmidt adıyla, 25 Ekim 1806’da Bayreuth, Bavyera'da dünyaya gelmiştir. Yaşamı hakkındaki kaynakların çoğu, Stirner'in biyografisini (Max Stirner – sein Leben und sein Werk) kaleme alan John Henry Mackay aracılığıyla bilinmektedir. Lutheryan, Albert Christian Heinrich Schmidt (1769–1807) ve Sophia Elenora Reinlein'ın (1778–1839) tek çocuğuydu. Babası, 19 Nisan 1807'de henüz 37 yaşındayken tüberkuloz sebebiyle yaşamını yitirdi. Annesi, 1809 yılında eczacı olan Heinrich Ballerstedt ile ikinci evliliğini gerçekleştirdi ve Batı Prusya, Kulm'a (şu anda Chełmno, Polonya) taşındılar. Stirner, 20 yaşına geldiğinde Berlin Üniversitesinde filoloji okumaya başladı. Daha sonra düşüncelerinde esin kaynağı olacak Georg Wilhelm Friedrich Hegel'in felsefe tarihi, din felsefesi ve subjektif tin (the subjective spirit) ile ilgili derslerine katıldı ve eğitim gördü. Ardından Ludwig Feuerbach'in de bu zamanda eğitim aldığı, Erlangen Üniversitesine geçiş yaptı.
Ortaokul ve lisedeyken öğretmeni Hegelci Georg Andreas Gabler’in çalışkan öğrencisi olur. Liseyi bitirdikten sonra Berlin’e gider ve Hegel’in yanında okur (1826-1828). 1828’de Berlin’den ayrılıp Erlangen’e gider ve burada en az bir dönem felsefe okuduktan sonra dört yıl kadar Almanya’yı dolaşmak üzere öğrenimine ara verir. 1832’de tekrar Berlin’e döner ve iki yıl geçmeden Schulgesetze (Okul Yasaları) adlı çalışmasıyla öğrenimini bitirir. 1839-1844 yılları arasında özel bir kız okulunda öğretmen olarak çalışır. Öğretmenlik çalışması hem okul idaresini hem de öğrencileri pek memnun eder. 1843’te Marie Daehnhardt ile evlenir. Stirner, 26 Haziran 1856’da Berlin’de ölür.
Eserleri
1842-1844 yıllarında Stirner çeşitli günlük gazetelerde çok sayıda ilginç (edebiyat, sanat, din, eğitim vb. içerikli) makaleler yazar. Özgürler Kulübü’nün aktif elamanı olarak Prusya yönetimini şiddetle eleştirir ve aynı zamanda bu yönetimin yıkılmasını amaçlayan otonom birlikteliklerin kurulmasından yana yazılar da yayımlar. Marx’ın çıkardığı Rheinische Zeitung’da Das unwahre Prinzip unserer Erziehung oder Humanismus und Realismus adlı eğitim ve hümanizm eleştirisini yayımlar (1842). Sonbahar 1844’te Biricik ve Mülkiyeti (Der Einzige und sein Eigentum) adlı eseri yayımlanır. Feuerbach, B. Bauer, Hess tarafından gelen eleştirilere Stirner, 1845’te Rezensenten Stirners adlı yazısıyla karşılık verir.
Felsefesi
Başlıca felsefi eseri "Biricik ve Mülkiyeti" olan Stirner, nihilizm, varoluşçuluk ve post-modernizmin yanı sıra bireyci anarşizm, post-anarşizm ve post-sol anarşinin gelişiminde önemli bir etken olarak kabul edilir. Ayrıca , feministleri, nihilistleri ve bohemleri olduğu kadar faşistleri, ve anarko-kapitalistleri de etkilemiştir.
Stirner, kapitalizme, hümanizme, liberalizme, mülkiyet haklarına ve milliyetçiliğe karşı çıktığı nedenlerle komünizme de karşı çıkmıştır. Bunları birey üzerinde otorite biçimleri ve kendisiyle uzlaşamadığı ideolojilerin savunucuları olarak görmüş olsa da, birçok anarko-komünisti ve post-sol anarşisti de etkilemiştir. "An Anarchist FAQ" kitabının yazarlarına göre, "İskoçya'nın Glasgow kentindeki anarşist hareket içindeki pek çok kişinin Stirner'in 'Egoistler Birliği'ni 1940'lar ve sonrasında örgütlenmelerinin temeli olarak aldıklarını" belirtmektedir.
Ünlü anarşist tarihçi da "Stirner'i okurken, onun sosyalist bir anlam dışında yorumlanamayacağını savunuyorum" demiştir. Stirner anti-kapitalist ve emek yanlısıydı. "Özel mülkiyetten kaynaklanan işbölümüne, işçinin egosu ve bireyselliği üzerindeki öldürücü etkileri nedeniyle" serzenişte bulunmuş, serbest rekabetin serbest olmadığını, çünkü rekabet için gerekli şeylerden yoksun olduğumu" ifade etmiştir.
Müştereklik rejimi altında emekçiler her zaman kapitalistlerin sahiplerinin eline düşerler. Emekçi, emeğini müşteri için sahip olduğu değer ölçüsünde
değerlendiremez. Devlet, emeğin sömürüsü üzerine kuruludur. Eğer emek özgürleşirse, devlet kaybolur. Stirner'e göre, "Emek egoist bir karaktere sahiptir; emekçi egoisttir."
| “ | "Benim benliğim,herhangi bir topluluğun veya ideolojinin parçası değil; ben sadece kendi benliğimin efendisiyim." | „ |
—Biricik ve Mülkiyeti, Kaos 2021 | ||
Egoizm
Stirner'in egoizmi, hiçbir benlik anlayışının deneyimin bütünlüğünü yeterince açıklayamayacağını ve bu nedenle bireylerin tamamen anlaşılmasının mümkün olmadığını öne sürer. Stirner genellikle hem psikolojik egoizmin hem de rasyonel egoizmin özelliklerini içerdiği şeklinde anlaşılmıştır. Ayn Rand'ın tanımladığı kişisel çıkarın aksine, Stirner bireysel kişisel çıkar, bencillik veya kişinin nasıl davranması gerektiğine dair talimatlar sunmamıştır. Bireyleri kendi kararlarını vermeye ve kendi egoistik isteklerini gerçekleştirmeye çağırmıştır.
Stirner'a göre her birey, kendi egoizmi ve arzuları tarafından yönlendirilir ve bu durumu kabul edenler (istekli egoistler), kendi bireysel arzularını özgürce yaşama hakkına sahiptir. Diğer yandan kabul etmeyenler (isteksiz egoistler), gizlice mutluluk ve güvenlik için kendi arzularını gerçekleştirirken yanlışlıkla başka bir amacı yerine getirdiklerine inanırlar.
İstekli egoistlere göre, hukuk, haklar, ahlak ve din gibi kutsal ancak yapay kabul edilen gerçeklere itaat etmek zorunda değillerdir ve özgürce hareket edebilirler. Güç, Stirner'in egoizmindeki bir yöntemdir ve felsefi mülkiyet kazanmanın tek meşru yolu olarak görülür. Stirner, sadece maddi kazançla sınırlı olan bir yönlü açgözlülüğün, tam anlamıyla bireysel ego tarafından ele geçirilmesine yol açabilecek tek yol olmadığına inanır.
Stirner, mülkiyet üzerindeki doğal haklara inanmaz ve her türlü otoriteye, mülkiyete saygısızlık da dahi
l olmak üzere, karşı çıkmayı teşvik eder.
Anarşizm
Stirner, devlet kavramı, bir hak olarak mülkiyet, genel olarak doğal haklar ve toplum kavramının kendisi de dahil olmak üzere en yaygın kabul gören sosyal kurumların sadece birer yanılsama, "hortlak" ya da zihindeki hayaletler olduğunu öne sürmüştür. Egoizmi ve bireylerin sadece kendi çıkarları söz konusu olduğunda egoist birlikler halinde birleşecekleri bir tür ahlaksızlığı savunmuştur. Ona göre, mülkiyet basitçe kudret yoluyla ortaya çıkar ve şöyle der: "Kim bir şeyi nasıl alacağını ve savunacağını bilirse, [mülkiyet] ona aittir. [...] Benim gücüm neye yetiyorsa, o benimdir. Kendimi mal sahibi olarak ortaya koyduğum sürece, o şeyin sahibi benim." "Mülkünüzden utangaç bir şekilde geri adım atmıyorum, ancak ona her zaman hiçbir şeye saygı duymadığım mülküm olarak bakıyorum. Lütfen benim mülküm dediğiniz şey için de aynısını yapın!" Stirner dünyayı ve içindeki her şeyi, diğer insanlar da dahil olmak üzere, ahlaki bir kısıtlama olmaksızın kişinin almasına veya kullanmasına açık olarak görür ve nesneler ve insanlar açısından hakların hiçbir şekilde var olmadığını düşmüştür. Kişinin kendi çıkarını desteklemediği sürece başkalarının çıkarlarını dikkate almasında hiçbir rasyonalite görmez ve bunun eylem için tek meşru neden olduğuna inanır. Toplumun gerçek bir varlık olduğunu reddederek toplumu bir "hortlak" olarak adlandırır ve "bireyler onun gerçekliğidir" der.
Anarşist olarak etiketlenmesine rağmen, Stirner tam olarak anarşist değildi. Stirner ve egoizmin anarşizmden ayrılması ilk kez 1914 yılında Dora Marsden tarafından Benjamin Tucker ile The New Freewoman ve The Egoist dergilerindeki tartışmasında yapılmıştır. Egoist anarşizm fikri, başta Malfew Seklew ve Sidney E. Parker olmak üzere çeşitli diğer egoistler tarafından da açıklanmıştır.
| “ | "Anarşizm, otoriteye karşı mücadele ediyor gibi görünse de, toplumsal düzeni değiştirmek için kolektif bir irade oluşturmanın riskini taşır." | „ |
—Biricik ve Mülkiyeti, Kaos 2021 | ||
Komünizm
Stirner, komünizmin Hristiyanlıkla aynı idealizmle lekelendiğini ve ahlak ve adalet gibi batıl fikirlerle aşılandığını öne sürdü. Stirner'in sosyalizm ve komünizme yönelik temel eleştirisi, bireyi görmezden gelmeleriydi; mülkiyeti soyut topluma devretmeyi amaçlıyorlardı, bu da var olan hiçbir insanın gerçekte hiçbir şeye sahip olmadığı anlamına geliyordu.
Anarşist SSS şöyle yazıyor: "Bazıları egoizm ve komünizmi bir araya getirme girişimimize itiraz edebilir, ancak Stirner'in 'komünizmi' reddettiğini belirtmek gerekir. Stirner özgürlükçü komünizmi benimsememiştir, çünkü Stirner yazarken böyle bir komünizm mevcut değildi ve bu nedenle eleştirisini devlet komünizminin çeşitli biçimlerine yöneltmiştir. Dahası, bu durum anarko-komünistlerin ve diğerlerinin Stirner'in çalışmalarını faydalı bulmayacağı anlamına gelmez. Ve Stirner bunu onaylardı, çünkü onun fikirlerine bir bireyin kendi çıkarına olduğunu düşündüğü şeyleri sınırlamaktan daha yabancı bir şey olamaz." Stirner'in ana argümanlarını özetlerken, yazarlar "John P. Clark'ın Max Stirner's Egoism'de Stirner'in çalışmalarının sempatik ve faydalı bir sosyal anarşist eleştirisini sunduğunu söyleyerek, sosyal anarşistlerin neden onun fikirleriyle ilgilendiğini ve ilgilenmesi gerektiğini belirtmektedirler."
Daniel Guérin şöyle yazmıştır: "Stirner komünizmin birçok önermesini kabul etmiştir, ancak şu nitelemeyle: komünist inanç mesleği, toplumumuzun kurbanlarının tamamen özgürleşmesine yönelik bir ilk adımdır, ancak onlar ancak komünizmin ötesine geçerek tamamen 'mülksüzleşecek' ve bireyselliklerini gerçekten geliştirebileceklerdir. " Yazar Renzo Connors'a göre, "kızıl peygamberler Stirner'i yeniden markalaştırmaya ve Marx'a benzer bir sisteme dönüştürmeye çalışmıştır." Connors, "Max Stirner'in anarko-komünizmle ilgisinin komünizm kısmını atmak olduğu" sonucuna varmaktadır.
Devrim
Stirner geleneksel devrim anlayışını eleştirerek, yerleşik idealleri yıkmayı amaçlayan toplumsal hareketlerin kısmen idealist olduğunu, çünkü bu hareketlerin dolaylı olarak yeni bir idealin kurulmasını hedeflediğini savunmuştur. "Devrim ve ayaklanma eşanlamlı olarak görülmemelidir. İlki, koşulların, yerleşik durumun ya da statünün, Devletin ya da toplumun altüst edilmesinden ibarettir ve bu nedenle siyasi ya da toplumsal bir eylemdir; ikincisinin kaçınılmaz sonucu koşulların dönüşümüdür, ancak bundan değil, insanların kendilerinden hoşnutsuzluğundan kaynaklanır, silahlı bir ayaklanma değil, bireylerin bir ayaklanmasıdır, kendisinden kaynaklanan düzenlemelere bakmaksızın bir ayağa kalkıştır. Devrim yeni düzenlemeleri hedeflemiştir; ayaklanma bizi artık kendimizi düzenlemeye değil, kendimizi düzenlemeye yönlendirir ve 'kurumlara' parlak umutlar bağlamaz. Bu yerleşik olana karşı bir mücadele değildir, çünkü eğer o başarılı olursa, yerleşik olan kendi kendini çökertir; bu sadece benim yerleşik olandan dışarıya doğru çalışmamdır. Yerleşik olanı terk edersem, o ölür ve çürümeye başlar."
| “ | "Toplumsal devrimler, bir halkı özgürleştirme amacı taşıdığını iddia eder, ancak genellikle sadece yeni bir hükümet veya otorite şeklini getirir." | „ |
— Biricik ve Mülkiyeti,Kaos 2021 | ||
Egoistlerin Birliği
Stirner'in egoistlerin birliği fikri ilk olarak Biricik ve Mülkiyetin'de açıklanmıştır. Birlik, Stirner'in devlete karşıt olarak önerdiği sistematik olmayan bir birlik olarak anlaşılmaktadır. Bireylerin katılmak zorunda olduğu bir "topluluktan" farklı olarak, Stirner'in önerdiği Birlik gönüllü ve araçsal olacak, Birlik içindeki diğerleri her bir kurucu birey için yararlı olmaya devam ettiği sürece bireyler özgürce birleşecektir. Egoistler arasındaki Birlik ilişkisi, tüm tarafların bir irade eylemiyle destek vermesiyle sürekli olarak yenilenir. Svein Olav Nyberg gibi bazıları, Birliğin tüm tarafların bilinçli bir egoizmle katılmasını gerektirdiğini savunurken, Sydney E. Parker gibi diğerleri birliği bir "tutum değişikliği" olarak görür ve bir kurum olarak önceki anlayışını reddeder.
Yankılar
Özel yaşamlarında Max Stirner’den hayranlıkla söz eden ünlü filozoflar, eserlerinde onu ya hiç anmaz ya da bir iki yan cümleyle göz ardı ederler. Ancak bu “yan cümleler” içerikleri açısından merkezi bir önem taşımakla dikkat çeker. Stirner’in tuhaf alımlama tarihine bir kez daha işaret etmek amacıyla birkaç örnek sunmak yararlı olacaktır.
Karl Marx, Stirner’in eserinden etkilenmesi sonucu garip bir duruma düşer. Feuerbach’tan ayrılır ve Stirner’e yanaşmaz ama sözcüğü sözcüğüne yanıtladığı BvM’ne bir Anti-Stirner’le (“Alman İdeolojisi”) karşılık verir. (K. Marx/F.Engels - Werke, Band 3,Dietz Verlag, Berlin 1983). Neticede Marx, Stirner eleştirisinde, Stirner’i yok etmek için, Sloterdijk’ın deyimiyle, kendi “ölümünü göze almaktadır”. Marx’ın Anti-Stirner’i, Stirner’in etkisinde bocalayan Marx’ın felsefi krizinin en berrak kanıtıdır. Benzeri bir krizi daha sonra Nietzsche yaşayacaktır.
| “ | Biricik bir sözcüktür ve bir sözcüğün altında düşünülecek bir şey olmalıdır, bir sözcük düşünce içermelidir. Oysa biricik düşüncesiz bir sözcüktür, düşünce içermez. | „ |
—Max Stirner | ||
Friedrich Engels, Marx’a Stirner'in eseri Biricik ve Kendiliği hakkındaki ilk izlenimlerini mektubunda iletirken, Stirner’i över. (Engels an Marx in Paris, 19. November 1844. (MEW 27, 11). Bk. Max-Stirner-Archiv, Leipzig).
Ancak Marx’tan aldığı yanıttan hemen sonra görüşünü düzeltir ve artık Stirner’in etkisinde olmadığını belirterek Marx’la aynı görüşte olduğunu söyler. (Engels an Marx in Paris. Barmen, 20. Januar 1845. (MEW 27, 14). Bk. Max-Stirner-Archiv, Leipzig).
Arnold Ruge birkaç mektubunda Stirner’den övgüyle söz eder.
Edmund Husserl Stirner’i hiçbir eserinde anmaz ama ücra bir köşede Biricik ve Kendiliği için “şeytani bir güç” der. (B.A. Laska: Ein dauerhafter Dissident, s. 77, LSR-Verlag 1996). Martin Heidegger Stirner’i asla okumadığını söyler. (B.A. Laska: Ein dauerhafter Dissident, s. 77, LSR-Verlag 1996).
Theodor W. Adorno bir sohbet esnasında “Stirner baklayı ağzından çıkaran tek filozoftur,” der. (Helms, Hans G.: Die Ideologie der anonymen Gesellschaft, s.200 DuMont Verlag 1966). Ayrıca genç bir yazarı (H.G. Helms) yeni bir Anti-Stirner yazmaya teşvik eden Adorno, kendi eserlerinde Stirner’i anmaz.
Carl Schmitt hapishanede günlüğüne şu cümleyi kaydeder: “Şu durumda beni hücremde ziyaret eden biricik kişi Max’tır.”(B.A. Laska: Ein dauerhafter Dissident, s. 76, LSR-Verlag 1996). Stirner’in anarşist, nihilist, solipsist, bireyci, bencil, her şey benimci gibi sıfatlarla anıldığı neredeyse Stirner’in adını duyan herkesin bilgisi kapsamındadır.
Ne var ki: Her camianın bir günah keçisi olması gerektiği gibi, Stirner de felsefenin günah keçisidir. Dolayısıyla ona gelişigüzel bir şekilde anarşist, nihilist, şeytan vb. demek meşrudur.
Eserleri
Türkçe
- Meselemi Hiç'e Bıraktım9 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Almanca
- Max Stirner: Der Einzige und sein Eigentum25 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Geschichte der Reaction, 2 cilt, Berlin 1852
- Max Stirner: Parerga, Kritiken, Repliken30 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Yayımlayan: Bernd A. Laska. Nürnberg: LSR-Verlag, 1986 (Toplam 11 makale)
- Max Stirners Kleinere Schriften und seine Entgegnungen auf die Kritik seines Werkes: 'Der Einzige und sein Eigentum', Yayımlayan: John Henry Mackay, 1898; gözden geçirilmiş 2. baskı Berlin 1914
Max Stirner üzerine çeşitli metin ve kaynaklar
- Bernd A. Laska: Bireyci Anarşistler ve Max Stirner26 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Max Stirner Projesi30 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Ben ve Hiç15 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Hiç'i Düşünürken15 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Max Stirner Projesi / H. İbrahim Türkdoğan / Nietzsche, Stirner'in Plagiyatörü mü?15 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Max Stirner hakkında daha fazla bilgi edinin | |
 | Commons'ta dosyalar |
 | Vikisöz'de alıntılar |
Dipnotlar
- ^ The Encyclopedia of Philosophy, volume 8, The Macmillan Company and The Free Press, New York 1967.
- ^ Leopold, David (1995). Stirner: The Ego and Its Own, 1995. Cambridge University Press. ISBN . 6 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Mayıs 2024.
- ^ a b . web.archive.org. 9 Kasım 2016. 9 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2024.
- ^ The Encyclopedia of Philosophy, volume 8, The Macmillan Company and The Free Press, New York 1967.
- ^ Stepelevich 1985, s. 602.
- ^ Leopold, David (4 Ağustos 2006). "Max Stirner". (Ed.). Stanford Encyclopedia of Philosophy.
- ^ Arargüç, M. Fikret, M. Hanifi Macit «Eğitimimizin Sahte İlkesi ya da Hümanizm ve Realizm » Erzurum: Fenomen Yayıncılık, 2014. Çev.
- ^ a b . 15 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2006.
- ^ . 8 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2007.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Max Stirner ya da gercek adiyla Johann Kaspar Schmidt Bayreuth 25 Ekim 1806 26 Haziran 1856 Alman filozoftur Ozellikle Hegel in toplumsal yabancilasma ve oz bilinc kavramlariyla ilgilenmistir Stirner genellikle nihilizmin varolusculugun psikanalitik teorinin postmodernizmin ve bireyci anarsizmin onculerinden biri olarak kabul edilir Bircok bireyci filozofu dusunceleriyle etkilemistir Max StirnerFriedrich Engels in kaleminden Max StirnerTam adiJohann Kaspar SchmidtDogumu25 Ekim 1806 1806 10 25 Bayreuth BavyeraOlumu26 Haziran 1856 49 yasinda Berlin PrusyaCagi19 yuzyil felsefesiBolgesiBati felsefesiOkuluGenc Hegelciler Egoist anarsizmIlgi alanlariMulkiyet hakki politika etik deger ontolojiOnemli fikirleriEgoist anarsizmEtkilendikleri Hegel Goethe Ludwig Feuerbach Bruno Bauer Adam Smith Jean Baptiste SayEtkiledikleri Friedrich Engels Jean Paul Sartre Karl Marx Friedrich Nietzsche Ernst Junger Thomas Mann Rudolf Steiner Albert Camus Hakim Bey Julius Evola Carl Schmitt Emma Goldman Herbert ReadYasamiMax Stirner Johann Kaspar Schmidt adiyla 25 Ekim 1806 da Bayreuth Bavyera da dunyaya gelmistir Yasami hakkindaki kaynaklarin cogu Stirner in biyografisini Max Stirner sein Leben und sein Werk kaleme alan John Henry Mackay araciligiyla bilinmektedir Lutheryan Albert Christian Heinrich Schmidt 1769 1807 ve Sophia Elenora Reinlein in 1778 1839 tek cocuguydu Babasi 19 Nisan 1807 de henuz 37 yasindayken tuberkuloz sebebiyle yasamini yitirdi Annesi 1809 yilinda eczaci olan Heinrich Ballerstedt ile ikinci evliligini gerceklestirdi ve Bati Prusya Kulm a su anda Chelmno Polonya tasindilar Stirner 20 yasina geldiginde Berlin Universitesinde filoloji okumaya basladi Daha sonra dusuncelerinde esin kaynagi olacak Georg Wilhelm Friedrich Hegel in felsefe tarihi din felsefesi ve subjektif tin the subjective spirit ile ilgili derslerine katildi ve egitim gordu Ardindan Ludwig Feuerbach in de bu zamanda egitim aldigi Erlangen Universitesine gecis yapti Ortaokul ve lisedeyken ogretmeni Hegelci Georg Andreas Gabler in caliskan ogrencisi olur Liseyi bitirdikten sonra Berlin e gider ve Hegel in yaninda okur 1826 1828 1828 de Berlin den ayrilip Erlangen e gider ve burada en az bir donem felsefe okuduktan sonra dort yil kadar Almanya yi dolasmak uzere ogrenimine ara verir 1832 de tekrar Berlin e doner ve iki yil gecmeden Schulgesetze Okul Yasalari adli calismasiyla ogrenimini bitirir 1839 1844 yillari arasinda ozel bir kiz okulunda ogretmen olarak calisir Ogretmenlik calismasi hem okul idaresini hem de ogrencileri pek memnun eder 1843 te Marie Daehnhardt ile evlenir Stirner 26 Haziran 1856 da Berlin de olur Eserleri1842 1844 yillarinda Stirner cesitli gunluk gazetelerde cok sayida ilginc edebiyat sanat din egitim vb icerikli makaleler yazar Ozgurler Kulubu nun aktif elamani olarak Prusya yonetimini siddetle elestirir ve ayni zamanda bu yonetimin yikilmasini amaclayan otonom birlikteliklerin kurulmasindan yana yazilar da yayimlar Marx in cikardigi Rheinische Zeitung da Das unwahre Prinzip unserer Erziehung oder Humanismus und Realismus adli egitim ve humanizm elestirisini yayimlar 1842 Sonbahar 1844 te Biricik ve Mulkiyeti Der Einzige und sein Eigentum adli eseri yayimlanir Feuerbach B Bauer Hess tarafindan gelen elestirilere Stirner 1845 te Rezensenten Stirners adli yazisiyla karsilik verir FelsefesiBaslica felsefi eseri Biricik ve Mulkiyeti olan Stirner nihilizm varolusculuk ve post modernizmin yani sira bireyci anarsizm post anarsizm ve post sol anarsinin gelisiminde onemli bir etken olarak kabul edilir Ayrica feministleri nihilistleri ve bohemleri oldugu kadar fasistleri ve anarko kapitalistleri de etkilemistir Stirner kapitalizme humanizme liberalizme mulkiyet haklarina ve milliyetcilige karsi ciktigi nedenlerle komunizme de karsi cikmistir Bunlari birey uzerinde otorite bicimleri ve kendisiyle uzlasamadigi ideolojilerin savunuculari olarak gormus olsa da bircok anarko komunisti ve post sol anarsisti de etkilemistir An Anarchist FAQ kitabinin yazarlarina gore Iskocya nin Glasgow kentindeki anarsist hareket icindeki pek cok kisinin Stirner in Egoistler Birligi ni 1940 lar ve sonrasinda orgutlenmelerinin temeli olarak aldiklarini belirtmektedir Unlu anarsist tarihci da Stirner i okurken onun sosyalist bir anlam disinda yorumlanamayacagini savunuyorum demistir Stirner anti kapitalist ve emek yanlisiydi Ozel mulkiyetten kaynaklanan isbolumune iscinin egosu ve bireyselligi uzerindeki oldurucu etkileri nedeniyle serzeniste bulunmus serbest rekabetin serbest olmadigini cunku rekabet icin gerekli seylerden yoksun oldugumu ifade etmistir Mustereklik rejimi altinda emekciler her zaman kapitalistlerin sahiplerinin eline duserler Emekci emegini musteri icin sahip oldugu deger olcusunde degerlendiremez Devlet emegin somurusu uzerine kuruludur Eger emek ozgurlesirse devlet kaybolur Stirner e gore Emek egoist bir karaktere sahiptir emekci egoisttir Benim benligim herhangi bir toplulugun veya ideolojinin parcasi degil ben sadece kendi benligimin efendisiyim Biricik ve Mulkiyeti Kaos 2021EgoizmFriedrich Engels in 1820 1895 1840 larin basinda Berlin de Max Stirner in de katildigi felsefi bir toplanti olan Die Freien grubunun toplantilarindan birinde cizdigi karikaturde yer alan Stirner figurunun yeniden insasi Stirner in egoizmi hicbir benlik anlayisinin deneyimin butunlugunu yeterince aciklayamayacagini ve bu nedenle bireylerin tamamen anlasilmasinin mumkun olmadigini one surer Stirner genellikle hem psikolojik egoizmin hem de rasyonel egoizmin ozelliklerini icerdigi seklinde anlasilmistir Ayn Rand in tanimladigi kisisel cikarin aksine Stirner bireysel kisisel cikar bencillik veya kisinin nasil davranmasi gerektigine dair talimatlar sunmamistir Bireyleri kendi kararlarini vermeye ve kendi egoistik isteklerini gerceklestirmeye cagirmistir Stirner a gore her birey kendi egoizmi ve arzulari tarafindan yonlendirilir ve bu durumu kabul edenler istekli egoistler kendi bireysel arzularini ozgurce yasama hakkina sahiptir Diger yandan kabul etmeyenler isteksiz egoistler gizlice mutluluk ve guvenlik icin kendi arzularini gerceklestirirken yanlislikla baska bir amaci yerine getirdiklerine inanirlar Istekli egoistlere gore hukuk haklar ahlak ve din gibi kutsal ancak yapay kabul edilen gerceklere itaat etmek zorunda degillerdir ve ozgurce hareket edebilirler Guc Stirner in egoizmindeki bir yontemdir ve felsefi mulkiyet kazanmanin tek mesru yolu olarak gorulur Stirner sadece maddi kazancla sinirli olan bir yonlu acgozlulugun tam anlamiyla bireysel ego tarafindan ele gecirilmesine yol acabilecek tek yol olmadigina inanir Stirner mulkiyet uzerindeki dogal haklara inanmaz ve her turlu otoriteye mulkiyete saygisizlik da dahi l olmak uzere karsi cikmayi tesvik eder AnarsizmStirner devlet kavrami bir hak olarak mulkiyet genel olarak dogal haklar ve toplum kavraminin kendisi de dahil olmak uzere en yaygin kabul goren sosyal kurumlarin sadece birer yanilsama hortlak ya da zihindeki hayaletler oldugunu one surmustur Egoizmi ve bireylerin sadece kendi cikarlari soz konusu oldugunda egoist birlikler halinde birlesecekleri bir tur ahlaksizligi savunmustur Ona gore mulkiyet basitce kudret yoluyla ortaya cikar ve soyle der Kim bir seyi nasil alacagini ve savunacagini bilirse mulkiyet ona aittir Benim gucum neye yetiyorsa o benimdir Kendimi mal sahibi olarak ortaya koydugum surece o seyin sahibi benim Mulkunuzden utangac bir sekilde geri adim atmiyorum ancak ona her zaman hicbir seye saygi duymadigim mulkum olarak bakiyorum Lutfen benim mulkum dediginiz sey icin de aynisini yapin Stirner dunyayi ve icindeki her seyi diger insanlar da dahil olmak uzere ahlaki bir kisitlama olmaksizin kisinin almasina veya kullanmasina acik olarak gorur ve nesneler ve insanlar acisindan haklarin hicbir sekilde var olmadigini dusmustur Kisinin kendi cikarini desteklemedigi surece baskalarinin cikarlarini dikkate almasinda hicbir rasyonalite gormez ve bunun eylem icin tek mesru neden olduguna inanir Toplumun gercek bir varlik oldugunu reddederek toplumu bir hortlak olarak adlandirir ve bireyler onun gercekligidir der Anarsist olarak etiketlenmesine ragmen Stirner tam olarak anarsist degildi Stirner ve egoizmin anarsizmden ayrilmasi ilk kez 1914 yilinda Dora Marsden tarafindan Benjamin Tucker ile The New Freewoman ve The Egoist dergilerindeki tartismasinda yapilmistir Egoist anarsizm fikri basta Malfew Seklew ve Sidney E Parker olmak uzere cesitli diger egoistler tarafindan da aciklanmistir Anarsizm otoriteye karsi mucadele ediyor gibi gorunse de toplumsal duzeni degistirmek icin kolektif bir irade olusturmanin riskini tasir Biricik ve Mulkiyeti Kaos 2021KomunizmEngels in karikaturu Die Freien toplantisi Stirner komunizmin Hristiyanlikla ayni idealizmle lekelendigini ve ahlak ve adalet gibi batil fikirlerle asilandigini one surdu Stirner in sosyalizm ve komunizme yonelik temel elestirisi bireyi gormezden gelmeleriydi mulkiyeti soyut topluma devretmeyi amacliyorlardi bu da var olan hicbir insanin gercekte hicbir seye sahip olmadigi anlamina geliyordu Anarsist SSS soyle yaziyor Bazilari egoizm ve komunizmi bir araya getirme girisimimize itiraz edebilir ancak Stirner in komunizmi reddettigini belirtmek gerekir Stirner ozgurlukcu komunizmi benimsememistir cunku Stirner yazarken boyle bir komunizm mevcut degildi ve bu nedenle elestirisini devlet komunizminin cesitli bicimlerine yoneltmistir Dahasi bu durum anarko komunistlerin ve digerlerinin Stirner in calismalarini faydali bulmayacagi anlamina gelmez Ve Stirner bunu onaylardi cunku onun fikirlerine bir bireyin kendi cikarina oldugunu dusundugu seyleri sinirlamaktan daha yabanci bir sey olamaz Stirner in ana argumanlarini ozetlerken yazarlar John P Clark in Max Stirner s Egoism de Stirner in calismalarinin sempatik ve faydali bir sosyal anarsist elestirisini sundugunu soyleyerek sosyal anarsistlerin neden onun fikirleriyle ilgilendigini ve ilgilenmesi gerektigini belirtmektedirler Daniel Guerin soyle yazmistir Stirner komunizmin bircok onermesini kabul etmistir ancak su nitelemeyle komunist inanc meslegi toplumumuzun kurbanlarinin tamamen ozgurlesmesine yonelik bir ilk adimdir ancak onlar ancak komunizmin otesine gecerek tamamen mulksuzlesecek ve bireyselliklerini gercekten gelistirebileceklerdir Yazar Renzo Connors a gore kizil peygamberler Stirner i yeniden markalastirmaya ve Marx a benzer bir sisteme donusturmeye calismistir Connors Max Stirner in anarko komunizmle ilgisinin komunizm kismini atmak oldugu sonucuna varmaktadir DevrimStirner geleneksel devrim anlayisini elestirerek yerlesik idealleri yikmayi amaclayan toplumsal hareketlerin kismen idealist oldugunu cunku bu hareketlerin dolayli olarak yeni bir idealin kurulmasini hedefledigini savunmustur Devrim ve ayaklanma esanlamli olarak gorulmemelidir Ilki kosullarin yerlesik durumun ya da statunun Devletin ya da toplumun altust edilmesinden ibarettir ve bu nedenle siyasi ya da toplumsal bir eylemdir ikincisinin kacinilmaz sonucu kosullarin donusumudur ancak bundan degil insanlarin kendilerinden hosnutsuzlugundan kaynaklanir silahli bir ayaklanma degil bireylerin bir ayaklanmasidir kendisinden kaynaklanan duzenlemelere bakmaksizin bir ayaga kalkistir Devrim yeni duzenlemeleri hedeflemistir ayaklanma bizi artik kendimizi duzenlemeye degil kendimizi duzenlemeye yonlendirir ve kurumlara parlak umutlar baglamaz Bu yerlesik olana karsi bir mucadele degildir cunku eger o basarili olursa yerlesik olan kendi kendini cokertir bu sadece benim yerlesik olandan disariya dogru calismamdir Yerlesik olani terk edersem o olur ve curumeye baslar Toplumsal devrimler bir halki ozgurlestirme amaci tasidigini iddia eder ancak genellikle sadece yeni bir hukumet veya otorite seklini getirir Biricik ve Mulkiyeti Kaos 2021Egoistlerin BirligiStirner in egoistlerin birligi fikri ilk olarak Biricik ve Mulkiyetin de aciklanmistir Birlik Stirner in devlete karsit olarak onerdigi sistematik olmayan bir birlik olarak anlasilmaktadir Bireylerin katilmak zorunda oldugu bir topluluktan farkli olarak Stirner in onerdigi Birlik gonullu ve aracsal olacak Birlik icindeki digerleri her bir kurucu birey icin yararli olmaya devam ettigi surece bireyler ozgurce birlesecektir Egoistler arasindaki Birlik iliskisi tum taraflarin bir irade eylemiyle destek vermesiyle surekli olarak yenilenir Svein Olav Nyberg gibi bazilari Birligin tum taraflarin bilincli bir egoizmle katilmasini gerektirdigini savunurken Sydney E Parker gibi digerleri birligi bir tutum degisikligi olarak gorur ve bir kurum olarak onceki anlayisini reddeder Yankilar Ozel yasamlarinda Max Stirner den hayranlikla soz eden unlu filozoflar eserlerinde onu ya hic anmaz ya da bir iki yan cumleyle goz ardi ederler Ancak bu yan cumleler icerikleri acisindan merkezi bir onem tasimakla dikkat ceker Stirner in tuhaf alimlama tarihine bir kez daha isaret etmek amaciyla birkac ornek sunmak yararli olacaktir Karl Marx Stirner in eserinden etkilenmesi sonucu garip bir duruma duser Feuerbach tan ayrilir ve Stirner e yanasmaz ama sozcugu sozcugune yanitladigi BvM ne bir Anti Stirner le Alman Ideolojisi karsilik verir K Marx F Engels Werke Band 3 Dietz Verlag Berlin 1983 Neticede Marx Stirner elestirisinde Stirner i yok etmek icin Sloterdijk in deyimiyle kendi olumunu goze almaktadir Marx in Anti Stirner i Stirner in etkisinde bocalayan Marx in felsefi krizinin en berrak kanitidir Benzeri bir krizi daha sonra Nietzsche yasayacaktir Biricik bir sozcuktur ve bir sozcugun altinda dusunulecek bir sey olmalidir bir sozcuk dusunce icermelidir Oysa biricik dusuncesiz bir sozcuktur dusunce icermez Max Stirner Friedrich Engels Marx a Stirner in eseri Biricik ve Kendiligi hakkindaki ilk izlenimlerini mektubunda iletirken Stirner i over Engels an Marx in Paris 19 November 1844 MEW 27 11 Bk Max Stirner Archiv Leipzig Ancak Marx tan aldigi yanittan hemen sonra gorusunu duzeltir ve artik Stirner in etkisinde olmadigini belirterek Marx la ayni goruste oldugunu soyler Engels an Marx in Paris Barmen 20 Januar 1845 MEW 27 14 Bk Max Stirner Archiv Leipzig Arnold Ruge birkac mektubunda Stirner den ovguyle soz eder Edmund Husserl Stirner i hicbir eserinde anmaz ama ucra bir kosede Biricik ve Kendiligi icin seytani bir guc der B A Laska Ein dauerhafter Dissident s 77 LSR Verlag 1996 Martin Heidegger Stirner i asla okumadigini soyler B A Laska Ein dauerhafter Dissident s 77 LSR Verlag 1996 Theodor W Adorno bir sohbet esnasinda Stirner baklayi agzindan cikaran tek filozoftur der Helms Hans G Die Ideologie der anonymen Gesellschaft s 200 DuMont Verlag 1966 Ayrica genc bir yazari H G Helms yeni bir Anti Stirner yazmaya tesvik eden Adorno kendi eserlerinde Stirner i anmaz Carl Schmitt hapishanede gunlugune su cumleyi kaydeder Su durumda beni hucremde ziyaret eden biricik kisi Max tir B A Laska Ein dauerhafter Dissident s 76 LSR Verlag 1996 Stirner in anarsist nihilist solipsist bireyci bencil her sey benimci gibi sifatlarla anildigi neredeyse Stirner in adini duyan herkesin bilgisi kapsamindadir Ne var ki Her camianin bir gunah kecisi olmasi gerektigi gibi Stirner de felsefenin gunah kecisidir Dolayisiyla ona gelisiguzel bir sekilde anarsist nihilist seytan vb demek mesrudur EserleriTurkce Meselemi Hic e Biraktim9 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Almanca Max Stirner Der Einzige und sein Eigentum25 Aralik 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Geschichte der Reaction 2 cilt Berlin 1852 Max Stirner Parerga Kritiken Repliken30 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yayimlayan Bernd A Laska Nurnberg LSR Verlag 1986 Toplam 11 makale Max Stirners Kleinere Schriften und seine Entgegnungen auf die Kritik seines Werkes Der Einzige und sein Eigentum Yayimlayan John Henry Mackay 1898 gozden gecirilmis 2 baski Berlin 1914Max Stirner uzerine cesitli metin ve kaynaklarBernd A Laska Bireyci Anarsistler ve Max Stirner26 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Max Stirner Projesi30 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ben ve Hic15 Mayis 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hic i Dusunurken15 Mayis 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Max Stirner Projesi H Ibrahim Turkdogan Nietzsche Stirner in Plagiyatoru mu 15 Mayis 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Vikipedi nin kardes projelerinden Max Stirner hakkinda daha fazla bilgi edininCommons ta dosyalarVikisoz de alintilarDipnotlar The Encyclopedia of Philosophy volume 8 The Macmillan Company and The Free Press New York 1967 Leopold David 1995 Stirner The Ego and Its Own 1995 Cambridge University Press ISBN 978 1316583654 6 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Mayis 2024 a b web archive org 9 Kasim 2016 9 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Mayis 2024 The Encyclopedia of Philosophy volume 8 The Macmillan Company and The Free Press New York 1967 Stepelevich 1985 s 602 Leopold David 4 Agustos 2006 Max Stirner Ed Stanford Encyclopedia of Philosophy Ararguc M Fikret M Hanifi Macit Egitimimizin Sahte Ilkesi ya da Humanizm ve Realizm Erzurum Fenomen Yayincilik 2014 Cev a b 15 Mayis 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Mart 2006 8 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Haziran 2007