Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dinozorlar, 232-234 milyon yıl önce orta Triyas devrinin son zamanı olan döneminde arkozorlardan evrildiler. Dinozorlar iyi araştırılmış bir grup olup kafatası alnının üst kemiğinin mevcut olmaması, ön kol ile omuz eklemi arasındaki uzun kol kemiği olan humerus üzerinde deltopektoral aralık çıkıntısının eksikliği gibi birçok özellikler incelenerek tanımlanırlar.
Arkozorlardan dinozorlara
İlk dinozorların ortaya çıkışına kadar uzanan süreç, 250 milyon yıl ile tarihlendirilen Proterosuchidae, ve gibi erken dönem arkozor fosillerinden 232-236 milyon yıl önce orta Triyas döneminde yaşamış gibi arkozorların fosillerine kadar takip edilebilir. Timsahlar (Crocodylomorpha), orta Triyas dönemi arkozorların hayatta kalan ve günümüze kadar ulaşmış olan torunlarıdır.
Dinozorlar, kuşların (Saurischia), üç boynuzlu bir dinozor türü olan Triceratopsların (Ornithischia) ve bunların torunlarının son ortak atası olarak tanımlanabilir. Bu tanımla beraber, pterozorlar ve birkaç arkozor türü daha bu dinozor sınıflandırmasının dışında kalır. Yanlışlıkla uçan dinozorlar olarak da adlandırılan Pterozorlar, deriden yapılma kanatlarıyla Mezozoik dönemin semalarında uçan ve uçucu hayvanlar arasında da en büyük boyutlara ulaşmış olan bir sürüngendir. (220-225 milyon yıl önce), (230-232 milyon yıl önce) ve (230-232 milyon yıl önce) dinozor tanımının dışında kalan arkozor genusu içinde yer alır.
En eski dinozorlar
Bilinen ilk dinozorlar, boyları bir metreden iki metreye kadar ulaşan ve iki ayak üzerinde bipedal yürüme özelliğine sahip etçil beslenen avcılardı.
Bazı ortak özelliklere sahip olmakla beraber bulunan kalıntıların tümünün kafatası dışında kalan vücut kemiği fosilleri içermesi yüzünden tam olarak bir dinozor olup olmadığı tanımlanamamış olan türüne ait fosiller yaklaşık 230-232 milyon yıl öncesine aittir. İlk bulunan dinozor fosilleri arasında, Saurischia (kertenkele kalçalı dinozor), Saturnalia (225-232 milyon yıl önce), Herrerasaurus (220-230 milyon yıl önce), (muhtemelen 225-230 milyon yıl önce), Eoraptor (220-230 milyon yıl önce), Alwalkeria (220-230 milyon yıl) yer alır. Saturnalia belki kalça kemikli bir dinozor veya ön saropodlar içinde yer alan bir dinozor olabilir. Buna karşı diğerleri temel olarak sürüngen-benzeri kalça kemikli dinozorlardır.
Yukarıdaki görselde görüleceği gibi, erken dönem ilkel kertenkele kalçalı dinozorlar, günümüz timsahlarından ziyade belirgin bir şekilde ilk dönem ilkel kuş kalçalı dinozorları andırırlar. Bu anlamda sürüngen-benzeri kalça kemerlere sahip dinozorlar, pelvis kalça kemerindeki kemiklerin atasal yapısını korumuş olmasıyla kuş-benzeri kalça kemerine sahip diğer dinozorlardan ayrılırlar. Diğer bir fark ise kafatası yapısı olup kuş kalçalı dinozorların üst kafatası daha sağlam yapılıdır ve otçul beslenmeye uyum sağlamış olmanın bir göstergesi olarak alt çenenin çene bağlantısı birbiriyle daha esnek bir şekilde birleşmiştir. Bu durum özellikle Lesothosaurus örneğinde rahatça görülebilir.
-
![image]()
Kertenkele kalçalı pelvis yapısı -
![image]()
Tyrannosaurus kalça kemiği pelvisi -
![image]()
Kuş kalçalı pelvis yapısı -
![image]()
Edmontosaurus pelvisi
Dinozorların sınıflandırılması
Kaynakça
Kitaplar
- (İngilizce) Kevin Padian, and Philip J. Currie. (1997)《Encyclopedia of Dinosaurs》Academic Press. .
- (İngilizce) Paul, Gregory S. (2000)《The Scientific American Book of Dinosaurs'》St. Martin's Press. .
- (İngilizce) Paul, Gregory S. (2002)《Dinosaurs of the Air: The Evolution and Loss of flight in Dinosaurs and Birds》Baltimore: The Johns Hopkins University Press. .
- (İngilizce) Weishampel, David B. (2004)《The Dinosauria》University of California Press; 2nd edition. .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dinozorlar 232 234 milyon yil once orta Triyas devrinin son zamani olan doneminde arkozorlardan evrildiler Dinozorlar iyi arastirilmis bir grup olup kafatasi alninin ust kemiginin mevcut olmamasi on kol ile omuz eklemi arasindaki uzun kol kemigi olan humerus uzerinde deltopektoral aralik cikintisinin eksikligi gibi bircok ozellikler incelenerek tanimlanirlar Dinozorlarin evrimini gosteren bir semaArkozorlardan dinozorlaraIlk dinozorlarin ortaya cikisina kadar uzanan surec 250 milyon yil ile tarihlendirilen Proterosuchidae ve gibi erken donem arkozor fosillerinden 232 236 milyon yil once orta Triyas doneminde yasamis gibi arkozorlarin fosillerine kadar takip edilebilir Timsahlar Crocodylomorpha orta Triyas donemi arkozorlarin hayatta kalan ve gunumuze kadar ulasmis olan torunlaridir Dinozorlar kuslarin Saurischia uc boynuzlu bir dinozor turu olan Triceratopslarin Ornithischia ve bunlarin torunlarinin son ortak atasi olarak tanimlanabilir Bu tanimla beraber pterozorlar ve birkac arkozor turu daha bu dinozor siniflandirmasinin disinda kalir Yanlislikla ucan dinozorlar olarak da adlandirilan Pterozorlar deriden yapilma kanatlariyla Mezozoik donemin semalarinda ucan ve ucucu hayvanlar arasinda da en buyuk boyutlara ulasmis olan bir surungendir 220 225 milyon yil once 230 232 milyon yil once ve 230 232 milyon yil once dinozor taniminin disinda kalan arkozor genusu icinde yer alir En eski dinozorlarBilinen ilk dinozorlar boylari bir metreden iki metreye kadar ulasan ve iki ayak uzerinde bipedal yurume ozelligine sahip etcil beslenen avcilardi Bazi ortak ozelliklere sahip olmakla beraber bulunan kalintilarin tumunun kafatasi disinda kalan vucut kemigi fosilleri icermesi yuzunden tam olarak bir dinozor olup olmadigi tanimlanamamis olan turune ait fosiller yaklasik 230 232 milyon yil oncesine aittir Ilk bulunan dinozor fosilleri arasinda Saurischia kertenkele kalcali dinozor Saturnalia 225 232 milyon yil once Herrerasaurus 220 230 milyon yil once muhtemelen 225 230 milyon yil once Eoraptor 220 230 milyon yil once Alwalkeria 220 230 milyon yil yer alir Saturnalia belki kalca kemikli bir dinozor veya on saropodlar icinde yer alan bir dinozor olabilir Buna karsi digerleri temel olarak surungen benzeri kalca kemikli dinozorlardir A Eoraptor erken donem Saurischia B Lesothosaurus ilkel kus kalcali dinozor C Saurischia kalca kemigi D Lesothosaurus kalca kemigi Yukaridaki gorselde gorulecegi gibi erken donem ilkel kertenkele kalcali dinozorlar gunumuz timsahlarindan ziyade belirgin bir sekilde ilk donem ilkel kus kalcali dinozorlari andirirlar Bu anlamda surungen benzeri kalca kemerlere sahip dinozorlar pelvis kalca kemerindeki kemiklerin atasal yapisini korumus olmasiyla kus benzeri kalca kemerine sahip diger dinozorlardan ayrilirlar Diger bir fark ise kafatasi yapisi olup kus kalcali dinozorlarin ust kafatasi daha saglam yapilidir ve otcul beslenmeye uyum saglamis olmanin bir gostergesi olarak alt cenenin cene baglantisi birbiriyle daha esnek bir sekilde birlesmistir Bu durum ozellikle Lesothosaurus orneginde rahatca gorulebilir Kertenkele kalcali pelvis yapisi Tyrannosaurus kalca kemigi pelvisi Kus kalcali pelvis yapisi Edmontosaurus pelvisiDinozorlarin siniflandirilmasiKertenkele kalcali dinozorlar Saurischia HerrerasaurusTheropoda Coelophysis Liliensternus DilophosaurusNeotheropoda Ceratosauria Ceratosaurus Majungasaurus CarnotaurusTetanurae Megalosauroidea Spinosaurus Suchomimus TorvosaurusAvetheropoda Allosaurus Tyrannosaurus VelociraptorSauropodomorpha Plateosaurus MassospondylusSauropoda Bazal Sauropodalar Mamenchisaurus ShunosaurusDiplodocus Apatosaurus AmargasaurusBrachiosaurus CamarasaurusKus kalcali dinozorlar Ornithischia Heterodontosaurus AbrictosaurusThyreophora Bazal Thyreophoralar ScutellosaurusStegosauria Stegosaurus Kentrosaurus HuayangosaurusAnkylosauria Euoplocephalus AnkylosaurusPachycephalosaurus StegocerasCeratopsia Triceratops Protoceratops TorosaurusOrnithopoda Hypsilophodon Agilisaurus LeaellynasauraIguanodontia Iguanodon Edmontosaurus ParasaurolophusAyrica bakiniz Dinozorlar listesi Kaynakca a b c Weishampel Dodson amp Osmolska 2004 The DinosauriaKitaplar Ingilizce Kevin Padian and Philip J Currie 1997 Encyclopedia of Dinosaurs Academic Press ISBN 0 12 226810 5 Ingilizce Paul Gregory S 2000 The Scientific American Book of Dinosaurs St Martin s Press ISBN 0 312 26226 4 Ingilizce Paul Gregory S 2002 Dinosaurs of the Air The Evolution and Loss of flight in Dinosaurs and Birds Baltimore The Johns Hopkins University Press ISBN 0 8018 6763 0 Ingilizce Weishampel David B 2004 The Dinosauria University of California Press 2nd edition ISBN 0 520 24209 2