. Yara United States (İngilizce). 2018. 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2022.
Tarım tarihi, bitki ve hayvanların evcilleştirilmesini, onları verimli bir şekilde yetiştirme tekniklerinin geliştirilmesini ve yayılmasını kapsar. Tarım, dünyanın farklı yerlerinde bağımsız olarak başladı ve çok çeşitli taksonları içeriyordu. Eski ve Yeni Dünya'nın en az on bir ayrı bölgesi bağımsız olarak kabul edilmiştir.
Yabani tahıllar, en az 105.000 yıl önce toplandı ve yenildi; diğer yandan evcilleştirme epey sonrasında gerçekleştirildi. MÖ 9500'den başlayarak, sekiz , (kavulca buğdayı, siyez buğdayı, kabuğu soyulmuş arpa, bezelye, mercimek, burçak, nohut ve keten) Levant'ta yetiştirildi.Çavdar'ın daha önce yetiştirilip yetiştirilmediği ise tartışmalı bir konudur.Pirinç, en erken ekim tarihi olan MÖ 5700'den MÖ 6200'e kadar Çin'de evcilleştirildi, ardından mung, soya ve azuki fasulyesi evcilleştirildi.
Domuzlar, MÖ 11.000 civarında Mezopotamya'da evcilleştirildi; ardından MÖ 11.000 ile MÖ 9000 arasında koyunlar evcilleştirildi. Sığırlar, MÖ 8500 civarında modern Türkiye ve Hindistan bölgelerindeki yaban öküzlerinden evcilleştirildi. Şeker kamışı ve bazı , Yeni Gine'de MÖ 7000 civarında evcilleştirildi. Sorgum, MÖ 3000'de Afrika'nın Sahel bölgesinde evcilleştirildi. Güney Amerika'daki And Dağları'nda patates, MÖ 8000 ile MÖ 5000 yılları arasında yabani fasulye, , lama, alpaka ve kobaylarla birlikte evcilleştirildi. Muzlar, aynı dönemde Papua Yeni Gine'de yetiştirildi ve melezleri üretildi. 'da yabani , MÖ 4000 yılına kadar mısır olarak evcilleştirildi. Pamuk, MÖ 3600'de Peru'da evcilleştirildi. Develer ise, geç bir tarihte, belki de MÖ 3000 civarında evcilleştirildi.
Güney Amerika'da tarım, MÖ 9000 gibi erken bir tarihte, daha sonra sadece küçük mahsuller haline gelen çeşitli bitki türlerinin yetiştirilmesiyle başladı. Güney Amerika'daki And Dağları'nda patates, fasulye, domates, fıstık, koka, lama, alpaka ve ginepig ile birlikte MÖ 8000 ile MÖ 5000 arasında evcilleştirildi. Manyok, Amazon Havzasında MÖ 7000'den sonra evcilleştirildi. Mısır (Zea mays), yabani mısırın MÖ 7000 civarında evcilleştirildiği ve yerli mısır olmak için genetik olarak manipüle edildiği Mezoamerika'dan Güney Amerika'ya doğru ilerledi. Pamuk, MÖ 4200'de Peru'da evcilleştirildi; başka bir pamuk türü Mezoamerika'da evcilleştirildi ve modern zamanlarda tekstil endüstrisinde açık ara en önemli pamuk türü haline geldi.
Şeker kamışı ve bazı MÖ 7000 civarında Yeni Gine'de evcilleştirildi. Muz, aynı dönemde Papua Yeni Gine'de yetiştirilmiş ve melezlenmiştir. Avustralya'da tarım, belirsiz bir dönemde, Budj Bim'in en eski yılan balığı tuzaklarının MÖ 6.600 yılına tarihlendiği ve patateslerden muzlara kadar çeşitli mahsullerin yayıldığı bir dönemde icat edildi.
Tunç Çağı, yaklaşık MÖ 3300, Mezopotamya-Sümer, Antik Mısır, Hint altkıtası-İndus Vadisi Uygarlığı, Antik Çin ve Antik Yunanistan gibi uygarlıklarda tarımın yoğunlaşmasına tanık oldu. Ardından Demir Çağı ve Klasik Antik Çağ'da Antik Roma'nın hem Cumhuriyet sonra hem de İmparatorluk zamanlarında eski Akdeniz ve Batı Avrupa boyunca mevcut tarım sistemleri üzerine genişlemesi, aynı zamanda Orta Çağ tarımının temel taşı haline gelecek manoryal sistemi kurdu.
Orta Çağ'da, hem İslam dünyasında hem de Avrupa'da, Endülüs vasıtasıyla, şeker, pirinç, pamuk ve portakal gibi meyve ağaçlarının Avrupa'ya getirilmesi de dahil olmak üzere, ekin bitkilerinin yayılması ve gelişmiş tekniklerle tarımın dönüştürülmesi devam etti. 'yle (1492) gerçekleşen Kolomb takası, Avrupa'ya mısır, patates, tatlı patates ve manyok gibi Yeni Dünya mahsullerini getirirken; buğday, arpa, pirinç ve şalgam gibi Eski Dünya mahsullerini ve atlar dahil çiftlik hayvanlarını, koyun ve keçiyi Amerika'ya götürdü.
Sulama, ekim nöbeti ve gübreler, Tarım Devrimi'nden kısa süre sonra ortaya çıktı ve son 200 yılda, 'nden başlayarak, çok daha fazla gelişti. 1900'den bu yana, gelişmiş ülkelerde ve daha az ölçüde gelişmekte olan ülkelerde tarım, insan emeğinin yerini , bunun yanında sentetik gübrelerin, böcek ilaçlarının ve yapay seçilimin desteklenmesi üretkenlikte büyük artışlar olmasını sağladı. Haber süreci, endüstriyel ölçekte amonyum nitrat gübresinin sentezine izin vererek büyük ölçüde artırdı. Modern tarım, aşırı nüfus, su kirliliği, biyoyakıtlar, genetiği değiştirilmiş organizmalar, vergiler ve gibi sosyal, politik ve çevresel sorunları gündeme getirdi. Buna karşılık, organik tarım, sentetik böcek ilaçlarının kullanımına bir alternatif olarak yirminci yüzyılda gelişti.
Kökeni
Kökenine dair hipotezler
Akademisyenler, tarımın tarihsel kökenlerini açıklamak için birçok hipotez geliştirdiler. Avcı-toplayıcı toplumlardan tarım toplumlarına geçişe dair yapılan çalışmalar, tarım öncesi bir yerleşikliğe geçiş dönemine işaret ediyor; Bunun en bariz örnekleri ise Levant'taki Natufyan kültürü ile Çin'deki Erken Neolitik yerleşimlerdir. Mevcut modeller, ilk önce hasat edilen yabani bitkilerin ekilmeye başladığını ancak hemen evcilleştirilmediğini göstermektedir.
Yerel iklim değişikliği, Doğu Akdeniz'de tarımın kökenleri için tercih edilen açıklamadır. Son buzul çağının (MÖ 11.000 civarı) ardından gelen iklim değişiklikleri, dünyanın büyük bir kısmını uzun kurak mevsimlere maruz bıraktı. Bu koşullar, uzun kurak mevsimde ölen ve dinlenen bir tohum veya yumru bırakan avantajlı bir konuma getirdi. Kolayca depolanabilen yabani tahıl ve bakliyat bolluğu, bazı bölgelerdeki avcı-toplayıcıların bu zamanda ilk yerleşik köyleri oluşturmasını sağladı.
İlk gelişmeler
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
İlk insanlar, çok erken bir tarihte, ve orman bahçeciliği gibi yollarla, flora ve fauna topluluklarını kendi çıkarları için dönüştürmeye başladılar. Yabani tahıllar, en az 105.000 yıl öncesinden ve muhtemelen çok daha uzun zamandan beri toplanmış ve yenmiştir. İnsanlar tohumları evcilleştirmeden önce toplayıp yedikleri için kesin tarih çizmek zordur ayrıca bu dönemde insan müdahalesi olmadan da bitki özellikleri değişmiş olabilir. Örneğin, Bereketli Hilal'in Levant bölgesinde, erken Holosen'de, Genç Dryas'tan hemen sonra (MÖ 9500), yarı-sert ve daha büyük tahıl tohumları; monofiletik özellikler, herhangi bir insan müdahalesi olmadan ortaya çıktı ve bu, tahıl 'nın evcilleştirilmesinin oldukça doğal bir şekilde meydana geldiğini gösteriyor.
Tarım, dünyanın farklı yerlerinde bağımsız olarak başlamış olup, çok çeşitli taksonları içermekteydi. Eski ve Yeni Dünyanın en az 11 ayrı bölgesi, bağımsız olarak saptandı. Bilinen en eski evcilleştirmelerden bazıları hayvanlardı. Evcil domuzların, yaban domuzunun yaklaşık 10.500 yıl önce evcilleştirildiği Güneybatı Asya, Doğu Asya ve Avrupa da dahil olmak üzere, Avrasya'da birden fazla menşe merkezi vardı.Koyunlar MÖ 11.000 ile MÖ 9000 arasında Mezopotamya'da evcilleştirildi.Sığırlar, MÖ 8500 civarında modern Türkiye ve Pakistan bölgelerinde yaban öküzlerinden evcilleştirildi.Develer daha geç, belki de MÖ 3000 civarında evcilleştirildi.
Medeniyetler
Sümer
Sümer çiftçileri, MÖ 8000'den itibaren köylerde yaşamaya, arpa ve buğday yetiştirmeye başlamışlardı. Bölgedeki düşük yağış miktarı göz önüne alındığında, tarım Dicle ve Fırat nehirlerine dayanıyordu. Nehirlerden çıkan sulama kanalları, şehirleri desteklemek adına yeterince büyük miktarda tahıl yetiştirilmesine izin verdi. İlk sabanlar, MÖ 3000 civarında Uruk'ta bulunan piktogramlarda görülüyor; bunun yanında sürülmüş karıklara tohum akıtan tohum pullukları, MÖ 2300 civarından kalma mühürlerde görülür. Sebze olarak; nohut, mercimek, bezelye, fasulye, soğan, sarımsak, marul, pırasa ve yetiştiriliyordu; bunların yanında hurma, üzüm, elma, kavun ve incir meyveleri de yetiştirilmekteydi. Sümerler, tarımın yanı sıra yanı sıra balık da yakaladılar, kümes hayvanı ve ceylan avladılar. Koyun, keçi, inek ve kümes hayvanlarının etleri çoğunlukla seçkinler tarafından yenirdi. Balıklar ise kurutma, tuzlama ve tütsüleme yoluyla korunuyordu.
Antik Mısır
Antik Mısır, uygarlığını Nil Nehri'ne ve onun mevsimlik sel baskınlarına borçluydu. Nehrin öngörülebilirliği ve etrafındaki verimli topraklar, Mısırlıların tarımsal zenginliklerle beslenen bir imparatorluk kurmalarına izin verdi. Mısırlılar, hanedan öncesi dönem; Paleolitik'in sonundan Neolitik'e kadar, MÖ 10.000 ile MÖ 4.000 yılları arasında büyük ölçekte tarım uygulayan ilk halklar arasındaydı. Bu, havza sulamasının gelişmesiyle mümkün olmuştur. Temel gıda ürünleri buğday ve arpa gibi tahılların yanı sıra keten ve papirüs gibi endüstriyel mahsullerdi.
İndus Vadisi
Hünnap, MÖ 9.000 yılında Hint altkıtasında evcilleştirildi. Arpa ve buğday yetiştiriciliği -koyun, keçi ve sığırların evcilleştirilmesiyle birlikte- MÖ 8.000–6.000 arasında Mehrgarh kültüründe başladı. Bu dönemde aynı zamanda fil de ilk defa evcilleştirildi. Hindistan'da ; harmanlamayı, mahsullerin sıraya ekimin ve tahıl ambarlarında depolamayı da içeriyordu.
Pamuk, MÖ 5-4. bin yıllarda yetiştirildi. MÖ 5. bin yılda Keşmir'de tarımsal topluluklar yaygınlaştı.İndus Vadisi Uygarlığı'bda sulama, MÖ 4.500 civarında geliştirildi.İndus medeniyeti, bu yeniliğin bir sonucu olarak genişledi ve refah seviyesi yükseldi; ayrıca drenaj ve kullanan daha kapsamlı planlanmış yerleşimlerin kurulmasını sağladı. Hayvan koşulmuş bir saban kalıntısı İndus Vadisi Uygarlığı'nı MÖ 2.500 yılına tarihliyor.
Antik Çin
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Antik Yunan ve Helenistik dünya
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Roma İmparatorluğu
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Mezoamerika
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Güney Amerika
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Kuzey Amerika
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Avustralya
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Orta çağ ve erken modern çağ
Arap dünyası
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Avrupa
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Kolomb takası
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Modern Tarım
İngiliz tarım devrimi
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
20. yüzyıl
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Yeşil devrim
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Organik tarım
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b Mercader, Julio (Aralık 2009). "Mozambican grass seed consumption during the Middle Stone Age". Science (İngilizce). 326 (5960): 1680-1683. doi:10.1126/science.1173966. (PMID) 20019285. 13 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Ocak 2021.
- ^ Zeder, Melinda A. (Ekim 2011). "The Origins of Agriculture in the Near East". Current Anthropology (İngilizce). 52 (S4): 221-235. doi:10.1086/659307. 28 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Ocak 2021.
- ^ Hirst, K. Kris (Haziran 2019). "Domestication History of Rye". ThoughtCo. (İngilizce). 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2020.
- ^ Molina, Jeanmarie (2011). "Molecular evidence for a single evolutionary origin of domesticated rice". Proceedings of the National Academy of Sciences (İngilizce). 108 (20): 8351-6. doi:10.1073/pnas.1104686108. (PMC) 3101000 $2. (PMID) 21536870.
- ^ . Yara United States (İngilizce). 2018. 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2022.
- ^ National Heritage Places - Budj Bim National Heritage Landscape". Australian Government. Dept of the Environment and Energy. 20 Haziran 2004. Ayrıca: National Heritage List Location and Boundary Map, and Government Gazette, 20 Haziran 2004
- ^ Gammage, Bill (2011). The biggest estate on earth : how Aborigines made Australia. Crows Nest, N.S.W.: Allen & Unwin. ss. 281-304. ISBN . OCLC 746307071.
- ^ "Indigenous Australians 'farmed bananas 2,000 years ago'". BBC News (İngilizce). 2020. 20 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Şubat 2022.
- ^ Gerritsen, Rupert (2008). Australia and the Origins of Agriculture (İngilizce). Archaeopress. ss. 29-30. ISBN . 10 Haziran 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Ocak 2021.
- ^ Hillman, G.C. (1996). Harris, D.R. (Ed.). "Late Pleistocene changes in wild plant-foods available to hunter-gatherers of the northern Fertile Crescent: Possible preludes to cereal cultivation". The Origins and Spread of Agriculture and Pastoralism in Eurasia (İngilizce). UCL Books. ss. 159-203. Erişim tarihi: 13 Ocak 2021.
- ^ Sato, Y. (2003). "Origin of rice cultivation in the Yangtze River basin". Yasuda, Y. (Ed.). The Origins of Pottery and Agriculture (İngilizce). Roli Books. s. 196. Erişim tarihi: 13 Ocak 2021.
- ^ a b "The Development of Agriculture" (İngilizce). National Geographic. 2016. 14 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Haziran 2016.
- ^ "Climate" (İngilizce). National Climate Data Center. 1 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013.
- ^ Gammage, Bill (2011). The biggest estate on earth : how Aborigines made Australia. Crows Nest, N.S.W.: Allen & Unwin. ISBN . OCLC 746307071.
- ^ McConnell, D. J. (2003). The forest farms of Kandy : and other gardens of complete design. Aldershot, Hampshire: Ashgate. ISBN . OCLC 49247370.
- ^ McConnell, D. J. (1992). The forest-garden farms of Kandy, Sri Lanka. Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations. ISBN . OCLC 27877909.
- ^ Allaby, Robin G.; Fuller, Dorian Q.; Brown, Terence A. (2008). "The genetic expectations of a protracted model for the origins of domesticated crops". Proceedings of the National Academy of Sciences (İngilizce). 105 (37): 13982-13986. doi:10.1073/pnas.0803780105. ISSN 0027-8424. (PMC) 2544565 $2. (PMID) 18768818. 8 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Şubat 2022.
- ^ Larson, Greger; Piperno, Dolores R.; Allaby, Robin G.; Purugganan, Michael D.; Andersson, Leif; Arroyo-Kalin, Manuel; Barton, Loukas; Vigueira, Cynthia Climer; Denham, Tim; Dobney, Keith; Doust, Andrew N. (2014). "Current perspectives and the future of domestication studies". Proceedings of the National Academy of Sciences (İngilizce). 111 (17): 6139-6146. doi:10.1073/pnas.1323964111. ISSN 0027-8424. (PMC) 4035915 $2. (PMID) 24757054. 8 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Şubat 2022.
- ^ Larson (11 Mart 2005). "Worldwide Phylogeography of Wild Boar Reveals Multiple Centers of Pig Domestication". Science. 307 (5715): 1618-1621. doi:10.1126/science.1106927. (PMID) 15761152.
- ^ Larson, Greger; Albarella, Umberto; Dobney, Keith; Rowley-Conwy, Peter; Schibler, Jörg; Tresset, Anne; Vigne, Jean-Denis; Edwards, Ceiridwen J.; Schlumbaum, Angela; Dinu, Alexandru; Bălăçsescu, Adrian (2007). "Ancient DNA, pig domestication, and the spread of the Neolithic into Europe". Proceedings of the National Academy of Sciences (İngilizce). 104 (39): 15276-15281. doi:10.1073/pnas.0703411104. ISSN 0027-8424. (PMC) 1976408 $2. (PMID) 17855556. 8 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Şubat 2022.
- ^ Ensminger, M. Eugene (1986). Sheep & goat science. 5th ed. Rick Parker, M. Eugene Ensminger. Danville, Ill.: Interstate Printers & Publishers. ISBN . OCLC 13276444.
- ^ McTavish, E.J., Decker, J.E., Schnabel, R.D., Taylor, J.F. and Hillis, D.M. (2013). "New World cattle show ancestry from multiple independent domestication events". PNAS. 110 (15): 1398-406. doi:10.1073/pnas.1303367110. (PMC) 3625352 $2. (PMID) 23530234.
- ^ Sapir-Hen, Lidar; Ben-Yosef, Erez (2013). "The Introduction of Domestic Camels to the Southern Levant: Evidence from the Aravah Valley". Tel Aviv. 40 (2): 277-285. doi:10.1179/033443513X13753505864089. ISSN 0334-4355.
- ^ "Farming" (İngilizce). British Museum. 16 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Haziran 2016.
- ^ Tannahill, Reay (1968). The fine art of food (İngilizce). Folio Society. 28 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ocak 2021.
- ^ a b Janick, Jules. "Ancient Egyptian Agriculture and the Origins of Horticulture" (PDF). Acta Hort. (İngilizce). 583: 23-39. 25 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Ocak 2021.
- ^ Kees, Hermann (1961). Ancient Egypt: A Cultural Topography (İngilizce). University of Chicago Press. ss. 52-61. ISBN .
- ^ a b Gupta, Anıl K. (10 Temmuz 2004). "Origin of agriculture and domestication of plants and animals linked to early Holocene climate amelioration". Current Science (İngilizce). Indian Academy of Sciences. 87 (1): 58-59. 28 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2021.
- ^ Baber, Zaheer (1996). The Science of Empire: Scientific Knowledge, Civilization, and Colonial Rule in India (İngilizce). State University of New York Press. s. 19. ISBN . 22 Eylül 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2021.
- ^ a b c Harris, David R. (1996). The Origins and Spread of Agriculture and Pastoralism in Eurasia: Crops, Fields, Flocks And Herds (İngilizce). Routledge. s. 385. ISBN . 6 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2021.
- ^ Wright, Rita P. (2009). The Ancient Indus: Urbanism, Economy, and Society (İngilizce). Cambridge University Press. ss. 44, 51. ISBN . 21 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2021.
- ^ Possehl, Gregory L. (1996). Mehrgarh in Oxford Companion to Archaeology, edited by Brian Fagan. Oxford University Press.
- ^ Stein, Burton (1998). A History of India 28 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. (İngilizce) Blackwell Publishing. 47. .
- ^ a b Rodda, John C.; Ubertini, Lucio (2004). The Basis of Civilization – Water Science? (İngilizce). International Association of Hydrological Science. s. 279. ISBN . Erişim tarihi: 19 Ocak 2021.
- ^ Lal (2001). "Thematic evolution of ISTRO: transition in scientific issues and research focus from 1955 to 2000". Soil and Tillage Research. 61 (1–2): 3-12 [3]. doi:10.1016/S0167-1987(01)00184-2.
Dış bağlantılar
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
- . 17 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2019.
- (PDF). 17 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2019.
Konuyla ilgili yayınlar
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Tarım ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yara United States Ingilizce 2018 7 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Subat 2022 boynuzlu sigir boyundurugu ile ciftcilik in mezar odasindan yaklasik MO 1200 Tarim tarihi bitki ve hayvanlarin evcillestirilmesini onlari verimli bir sekilde yetistirme tekniklerinin gelistirilmesini ve yayilmasini kapsar Tarim dunyanin farkli yerlerinde bagimsiz olarak basladi ve cok cesitli taksonlari iceriyordu Eski ve Yeni Dunya nin en az on bir ayri bolgesi bagimsiz olarak kabul edilmistir Yabani tahillar en az 105 000 yil once toplandi ve yenildi diger yandan evcillestirme epey sonrasinda gerceklestirildi MO 9500 den baslayarak sekiz kavulca bugdayi siyez bugdayi kabugu soyulmus arpa bezelye mercimek burcak nohut ve keten Levant ta yetistirildi Cavdar in daha once yetistirilip yetistirilmedigi ise tartismali bir konudur Pirinc en erken ekim tarihi olan MO 5700 den MO 6200 e kadar Cin de evcillestirildi ardindan mung soya ve azuki fasulyesi evcillestirildi Domuzlar MO 11 000 civarinda Mezopotamya da evcillestirildi ardindan MO 11 000 ile MO 9000 arasinda koyunlar evcillestirildi Sigirlar MO 8500 civarinda modern Turkiye ve Hindistan bolgelerindeki yaban okuzlerinden evcillestirildi Seker kamisi ve bazi Yeni Gine de MO 7000 civarinda evcillestirildi Sorgum MO 3000 de Afrika nin Sahel bolgesinde evcillestirildi Guney Amerika daki And Daglari nda patates MO 8000 ile MO 5000 yillari arasinda yabani fasulye lama alpaka ve kobaylarla birlikte evcillestirildi Muzlar ayni donemde Papua Yeni Gine de yetistirildi ve melezleri uretildi da yabani MO 4000 yilina kadar misir olarak evcillestirildi Pamuk MO 3600 de Peru da evcillestirildi Develer ise gec bir tarihte belki de MO 3000 civarinda evcillestirildi Guney Amerika da tarim MO 9000 gibi erken bir tarihte daha sonra sadece kucuk mahsuller haline gelen cesitli bitki turlerinin yetistirilmesiyle basladi Guney Amerika daki And Daglari nda patates fasulye domates fistik koka lama alpaka ve ginepig ile birlikte MO 8000 ile MO 5000 arasinda evcillestirildi Manyok Amazon Havzasinda MO 7000 den sonra evcillestirildi Misir Zea mays yabani misirin MO 7000 civarinda evcillestirildigi ve yerli misir olmak icin genetik olarak manipule edildigi Mezoamerika dan Guney Amerika ya dogru ilerledi Pamuk MO 4200 de Peru da evcillestirildi baska bir pamuk turu Mezoamerika da evcillestirildi ve modern zamanlarda tekstil endustrisinde acik ara en onemli pamuk turu haline geldi Seker kamisi ve bazi MO 7000 civarinda Yeni Gine de evcillestirildi Muz ayni donemde Papua Yeni Gine de yetistirilmis ve melezlenmistir Avustralya da tarim belirsiz bir donemde Budj Bim in en eski yilan baligi tuzaklarinin MO 6 600 yilina tarihlendigi ve patateslerden muzlara kadar cesitli mahsullerin yayildigi bir donemde icat edildi Tunc Cagi yaklasik MO 3300 Mezopotamya Sumer Antik Misir Hint altkitasi Indus Vadisi Uygarligi Antik Cin ve Antik Yunanistan gibi uygarliklarda tarimin yogunlasmasina tanik oldu Ardindan Demir Cagi ve Klasik Antik Cag da Antik Roma nin hem Cumhuriyet sonra hem de Imparatorluk zamanlarinda eski Akdeniz ve Bati Avrupa boyunca mevcut tarim sistemleri uzerine genislemesi ayni zamanda Orta Cag tariminin temel tasi haline gelecek manoryal sistemi kurdu Orta Cag da hem Islam dunyasinda hem de Avrupa da Endulus vasitasiyla seker pirinc pamuk ve portakal gibi meyve agaclarinin Avrupa ya getirilmesi de dahil olmak uzere ekin bitkilerinin yayilmasi ve gelismis tekniklerle tarimin donusturulmesi devam etti yle 1492 gerceklesen Kolomb takasi Avrupa ya misir patates tatli patates ve manyok gibi Yeni Dunya mahsullerini getirirken bugday arpa pirinc ve salgam gibi Eski Dunya mahsullerini ve atlar dahil ciftlik hayvanlarini koyun ve keciyi Amerika ya goturdu Sulama ekim nobeti ve gubreler Tarim Devrimi nden kisa sure sonra ortaya cikti ve son 200 yilda nden baslayarak cok daha fazla gelisti 1900 den bu yana gelismis ulkelerde ve daha az olcude gelismekte olan ulkelerde tarim insan emeginin yerini bunun yaninda sentetik gubrelerin bocek ilaclarinin ve yapay secilimin desteklenmesi uretkenlikte buyuk artislar olmasini sagladi Haber sureci endustriyel olcekte amonyum nitrat gubresinin sentezine izin vererek buyuk olcude artirdi Modern tarim asiri nufus su kirliligi biyoyakitlar genetigi degistirilmis organizmalar vergiler ve gibi sosyal politik ve cevresel sorunlari gundeme getirdi Buna karsilik organik tarim sentetik bocek ilaclarinin kullanimina bir alternatif olarak yirminci yuzyilda gelisti KokeniAvustralya yerlilerinin kampi Skinner Prout 1876 Kokenine dair hipotezler Akademisyenler tarimin tarihsel kokenlerini aciklamak icin bircok hipotez gelistirdiler Avci toplayici toplumlardan tarim toplumlarina gecise dair yapilan calismalar tarim oncesi bir yerlesiklige gecis donemine isaret ediyor Bunun en bariz ornekleri ise Levant taki Natufyan kulturu ile Cin deki Erken Neolitik yerlesimlerdir Mevcut modeller ilk once hasat edilen yabani bitkilerin ekilmeye basladigini ancak hemen evcillestirilmedigini gostermektedir Yerel iklim degisikligi Dogu Akdeniz de tarimin kokenleri icin tercih edilen aciklamadir Son buzul caginin MO 11 000 civari ardindan gelen iklim degisiklikleri dunyanin buyuk bir kismini uzun kurak mevsimlere maruz birakti Bu kosullar uzun kurak mevsimde olen ve dinlenen bir tohum veya yumru birakan avantajli bir konuma getirdi Kolayca depolanabilen yabani tahil ve bakliyat bollugu bazi bolgelerdeki avci toplayicilarin bu zamanda ilk yerlesik koyleri olusturmasini sagladi Pismis kilden yapilmis bir bicerdover oragi Sumer MO 3000Ilk gelismeler Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Ilk insanlar cok erken bir tarihte ve orman bahceciligi gibi yollarla flora ve fauna topluluklarini kendi cikarlari icin donusturmeye basladilar Yabani tahillar en az 105 000 yil oncesinden ve muhtemelen cok daha uzun zamandan beri toplanmis ve yenmistir Insanlar tohumlari evcillestirmeden once toplayip yedikleri icin kesin tarih cizmek zordur ayrica bu donemde insan mudahalesi olmadan da bitki ozellikleri degismis olabilir Ornegin Bereketli Hilal in Levant bolgesinde erken Holosen de Genc Dryas tan hemen sonra MO 9500 yari sert ve daha buyuk tahil tohumlari monofiletik ozellikler herhangi bir insan mudahalesi olmadan ortaya cikti ve bu tahil nin evcillestirilmesinin oldukca dogal bir sekilde meydana geldigini gosteriyor Tarim dunyanin farkli yerlerinde bagimsiz olarak baslamis olup cok cesitli taksonlari icermekteydi Eski ve Yeni Dunyanin en az 11 ayri bolgesi bagimsiz olarak saptandi Bilinen en eski evcillestirmelerden bazilari hayvanlardi Evcil domuzlarin yaban domuzunun yaklasik 10 500 yil once evcillestirildigi Guneybati Asya Dogu Asya ve Avrupa da dahil olmak uzere Avrasya da birden fazla mense merkezi vardi Koyunlar MO 11 000 ile MO 9000 arasinda Mezopotamya da evcillestirildi Sigirlar MO 8500 civarinda modern Turkiye ve Pakistan bolgelerinde yaban okuzlerinden evcillestirildi Develer daha gec belki de MO 3000 civarinda evcillestirildi MedeniyetlerSumer silindir muhru uzerinde gosterilmis evcillestirilmis hayvanlar MO 2500Sumer Sumer ciftcileri MO 8000 den itibaren koylerde yasamaya arpa ve bugday yetistirmeye baslamislardi Bolgedeki dusuk yagis miktari goz onune alindiginda tarim Dicle ve Firat nehirlerine dayaniyordu Nehirlerden cikan sulama kanallari sehirleri desteklemek adina yeterince buyuk miktarda tahil yetistirilmesine izin verdi Ilk sabanlar MO 3000 civarinda Uruk ta bulunan piktogramlarda goruluyor bunun yaninda surulmus kariklara tohum akitan tohum pulluklari MO 2300 civarindan kalma muhurlerde gorulur Sebze olarak nohut mercimek bezelye fasulye sogan sarimsak marul pirasa ve yetistiriliyordu bunlarin yaninda hurma uzum elma kavun ve incir meyveleri de yetistirilmekteydi Sumerler tarimin yani sira yani sira balik da yakaladilar kumes hayvani ve ceylan avladilar Koyun keci inek ve kumes hayvanlarinin etleri cogunlukla seckinler tarafindan yenirdi Baliklar ise kurutma tuzlama ve tutsuleme yoluyla korunuyordu Eski Misir dan harman tahil deposu orakla hasat kazma agac kesme ve ciftcilik gibi tarimsal sahneler in Mezari MO 15 yuzyilAntik Misir Antik Misir uygarligini Nil Nehri ne ve onun mevsimlik sel baskinlarina borcluydu Nehrin ongorulebilirligi ve etrafindaki verimli topraklar Misirlilarin tarimsal zenginliklerle beslenen bir imparatorluk kurmalarina izin verdi Misirlilar hanedan oncesi donem Paleolitik in sonundan Neolitik e kadar MO 10 000 ile MO 4 000 yillari arasinda buyuk olcekte tarim uygulayan ilk halklar arasindaydi Bu havza sulamasinin gelismesiyle mumkun olmustur Temel gida urunleri bugday ve arpa gibi tahillarin yani sira keten ve papirus gibi endustriyel mahsullerdi Indus Vadisi Hunnap MO 9 000 yilinda Hint altkitasinda evcillestirildi Arpa ve bugday yetistiriciligi koyun keci ve sigirlarin evcillestirilmesiyle birlikte MO 8 000 6 000 arasinda Mehrgarh kulturunde basladi Bu donemde ayni zamanda fil de ilk defa evcillestirildi Hindistan da harmanlamayi mahsullerin siraya ekimin ve tahil ambarlarinda depolamayi da iceriyordu Pamuk MO 5 4 bin yillarda yetistirildi MO 5 bin yilda Kesmir de tarimsal topluluklar yayginlasti Indus Vadisi Uygarligi bda sulama MO 4 500 civarinda gelistirildi Indus medeniyeti bu yeniligin bir sonucu olarak genisledi ve refah seviyesi yukseldi ayrica drenaj ve kullanan daha kapsamli planlanmis yerlesimlerin kurulmasini sagladi Hayvan kosulmus bir saban kalintisi Indus Vadisi Uygarligi ni MO 2 500 yilina tarihliyor Antik Cin Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Antik Yunan ve Helenistik dunya Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Roma Imparatorlugu Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Mezoamerika Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Guney Amerika Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Kuzey Amerika Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Avustralya Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Orta cag ve erken modern cagArap dunyasi Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Avrupa Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Kolomb takasi Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Modern TarimIngiliz tarim devrimi Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz 20 yuzyil Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Yesil devrim Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Organik tarim Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Ayrica bakinizKoylu sinifiKaynakca a b Mercader Julio Aralik 2009 Mozambican grass seed consumption during the Middle Stone Age Science Ingilizce 326 5960 1680 1683 doi 10 1126 science 1173966 PMID 20019285 13 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Ocak 2021 Zeder Melinda A Ekim 2011 The Origins of Agriculture in the Near East Current Anthropology Ingilizce 52 S4 221 235 doi 10 1086 659307 28 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Ocak 2021 Hirst K Kris Haziran 2019 Domestication History of Rye ThoughtCo Ingilizce 1 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2020 Molina Jeanmarie 2011 Molecular evidence for a single evolutionary origin of domesticated rice Proceedings of the National Academy of Sciences Ingilizce 108 20 8351 6 doi 10 1073 pnas 1104686108 PMC 3101000 2 PMID 21536870 Yara United States Ingilizce 2018 7 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Subat 2022 National Heritage Places Budj Bim National Heritage Landscape Australian Government Dept of the Environment and Energy 20 Haziran 2004 Ayrica National Heritage List Location and Boundary Map and Government Gazette 20 Haziran 2004 Gammage Bill 2011 The biggest estate on earth how Aborigines made Australia Crows Nest N S W Allen amp Unwin ss 281 304 ISBN 978 1 74237 748 3 OCLC 746307071 Indigenous Australians farmed bananas 2 000 years ago BBC News Ingilizce 2020 20 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Subat 2022 Gerritsen Rupert 2008 Australia and the Origins of Agriculture Ingilizce Archaeopress ss 29 30 ISBN 9781407303543 10 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Ocak 2021 Hillman G C 1996 Harris D R Ed Late Pleistocene changes in wild plant foods available to hunter gatherers of the northern Fertile Crescent Possible preludes to cereal cultivation The Origins and Spread of Agriculture and Pastoralism in Eurasia Ingilizce UCL Books ss 159 203 Erisim tarihi 13 Ocak 2021 KB1 bakim Editorler parametresini kullanan link Sato Y 2003 Origin of rice cultivation in the Yangtze River basin Yasuda Y Ed The Origins of Pottery and Agriculture Ingilizce Roli Books s 196 Erisim tarihi 13 Ocak 2021 KB1 bakim Editorler parametresini kullanan link a b The Development of Agriculture Ingilizce National Geographic 2016 14 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Haziran 2016 Climate Ingilizce National Climate Data Center 1 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Aralik 2013 Gammage Bill 2011 The biggest estate on earth how Aborigines made Australia Crows Nest N S W Allen amp Unwin ISBN 978 1 74237 748 3 OCLC 746307071 McConnell D J 2003 The forest farms of Kandy and other gardens of complete design Aldershot Hampshire Ashgate ISBN 0 7546 0958 8 OCLC 49247370 McConnell D J 1992 The forest garden farms of Kandy Sri Lanka Rome Food and Agriculture Organization of the United Nations ISBN 92 5 102898 2 OCLC 27877909 Allaby Robin G Fuller Dorian Q Brown Terence A 2008 The genetic expectations of a protracted model for the origins of domesticated crops Proceedings of the National Academy of Sciences Ingilizce 105 37 13982 13986 doi 10 1073 pnas 0803780105 ISSN 0027 8424 PMC 2544565 2 PMID 18768818 8 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Subat 2022 KB1 bakim PMC bicimi link Larson Greger Piperno Dolores R Allaby Robin G Purugganan Michael D Andersson Leif Arroyo Kalin Manuel Barton Loukas Vigueira Cynthia Climer Denham Tim Dobney Keith Doust Andrew N 2014 Current perspectives and the future of domestication studies Proceedings of the National Academy of Sciences Ingilizce 111 17 6139 6146 doi 10 1073 pnas 1323964111 ISSN 0027 8424 PMC 4035915 2 PMID 24757054 8 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Subat 2022 KB1 bakim PMC bicimi link Larson 11 Mart 2005 Worldwide Phylogeography of Wild Boar Reveals Multiple Centers of Pig Domestication Science 307 5715 1618 1621 doi 10 1126 science 1106927 PMID 15761152 Larson Greger Albarella Umberto Dobney Keith Rowley Conwy Peter Schibler Jorg Tresset Anne Vigne Jean Denis Edwards Ceiridwen J Schlumbaum Angela Dinu Alexandru Bălăcsescu Adrian 2007 Ancient DNA pig domestication and the spread of the Neolithic into Europe Proceedings of the National Academy of Sciences Ingilizce 104 39 15276 15281 doi 10 1073 pnas 0703411104 ISSN 0027 8424 PMC 1976408 2 PMID 17855556 8 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Subat 2022 KB1 bakim PMC bicimi link Ensminger M Eugene 1986 Sheep amp goat science 5th ed Rick Parker M Eugene Ensminger Danville Ill Interstate Printers amp Publishers ISBN 0 8134 2464 X OCLC 13276444 McTavish E J Decker J E Schnabel R D Taylor J F and Hillis D M 2013 New World cattle show ancestry from multiple independent domestication events PNAS 110 15 1398 406 doi 10 1073 pnas 1303367110 PMC 3625352 2 PMID 23530234 Sapir Hen Lidar Ben Yosef Erez 2013 The Introduction of Domestic Camels to the Southern Levant Evidence from the Aravah Valley Tel Aviv 40 2 277 285 doi 10 1179 033443513X13753505864089 ISSN 0334 4355 Farming Ingilizce British Museum 16 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Haziran 2016 Tannahill Reay 1968 The fine art of food Ingilizce Folio Society 28 Agustos 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ocak 2021 a b Janick Jules Ancient Egyptian Agriculture and the Origins of Horticulture PDF Acta Hort Ingilizce 583 23 39 25 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Ocak 2021 Kees Hermann 1961 Ancient Egypt A Cultural Topography Ingilizce University of Chicago Press ss 52 61 ISBN 0226429148 a b Gupta Anil K 10 Temmuz 2004 Origin of agriculture and domestication of plants and animals linked to early Holocene climate amelioration Current Science Ingilizce Indian Academy of Sciences 87 1 58 59 28 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2021 Baber Zaheer 1996 The Science of Empire Scientific Knowledge Civilization and Colonial Rule in India Ingilizce State University of New York Press s 19 ISBN 978 0 7914 2919 8 22 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2021 a b c Harris David R 1996 The Origins and Spread of Agriculture and Pastoralism in Eurasia Crops Fields Flocks And Herds Ingilizce Routledge s 385 ISBN 978 1 85728 538 3 6 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2021 Wright Rita P 2009 The Ancient Indus Urbanism Economy and Society Ingilizce Cambridge University Press ss 44 51 ISBN 978 0 521 57652 9 21 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2021 Possehl Gregory L 1996 Mehrgarh in Oxford Companion to Archaeology edited by Brian Fagan Oxford University Press Stein Burton 1998 A History of India 28 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Blackwell Publishing 47 0 631 20546 2 a b Rodda John C Ubertini Lucio 2004 The Basis of Civilization Water Science Ingilizce International Association of Hydrological Science s 279 ISBN 978 1 901502 57 2 Erisim tarihi 19 Ocak 2021 Lal 2001 Thematic evolution of ISTRO transition in scientific issues and research focus from 1955 to 2000 Soil and Tillage Research 61 1 2 3 12 3 doi 10 1016 S0167 1987 01 00184 2 Dis baglantilarBu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz 17 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Eylul 2019 PDF 17 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 13 Eylul 2019 Konuyla ilgili yayinlarBu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Tarim ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz