Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Ocak 2017) () |
Yugoslavya (Sırp-Hırvatça: Jugoslavija, Југославија; Slovence: Jugoslavija; Makedonca: Југославија; Arnavutça: Jugosllavia; Macarca Jugoszlávia; Rusça: Югославия), Balkanlar’ın batısında 20. yüzyılda, üç defa farklı yapı ve idari şekille kurulmuş olan bir devlet olmuştur. Bu ada sahip olan devlet, 1918-2003 yıllarında çeşitli idari yapılarda varlığını sürdürmüş bir Balkan devletidir.
Yugoslavya adıyla bilinen ilk devlet 1918 yılında kurulan Yugoslavya Krallığı’dır. 1943 yılında Demokratik Federal Yugoslavya ilan edilmiştir. Bu devlet, 1946 yılında “Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti” adını almıştır.
Tarih
Bugünkü Yugoslavya topraklarında yaşadığı bilinen ilk kavim İliryalılardır. Bu bölgede 4. yüzyıl civarında Hun grupları yaşamıştır. Hunlar, Gotlardan, Alanlardan ve Germen Taifallardan oluşturdukları yardımcı kuvvetlerle takviyeli olarak ilk defa 378 baharında Tuna’yı geçmişlerdir. Romalılardan karşılık görmeksizin Trakya’ya kadar ilerlemişlerdir. Roma imparatoru I. Theodosius’un ölüm yılı olan 395’te Hunlar yeniden Balkanlar’da hareketlenmişlerdir.
Roma öncesi dönem
(bugünkü İşkodra) şehri merkez olmak üzere İlirler, MÖ IV. yüzyılda bölgede güç oluşturmuşlardır. Ancak, MÖ 358’de II. Filip (Büyük İskender’in babası), İlirleri yenip egemenlik alanını Ohri Gölü’ne dek genişletmiştir.
MÖ 229 ve 219’da Roma ordusu, İlirya yerleşkelerine baskın düzenlemiştir. Bu baskınlar Neretva vadisinde gerçekleşmiştir.
MÖ 180 yılında , İlirya kralı Gentius’a karşı bağımsızlık ilan ederler. Romalılar, MÖ 168’de son İlirya kralı Gentius’u yenip kendisini MÖ 165’te Roma’ya esir olarak götürmüşlerdir. Kısa süre sonra bu bölge Roma kontrolü altına alınmış, idari yapılanma kurulmuştur.
Roma İmparatorluğu dönemi
MÖ II. yüzyılın ilk kısmında, Balkanlar’da ve dolayısıyla Yugoslavya’nın yer aldığı bölgede Roma İmparatorluğu dönemi başlamıştır. Dönemle beraber bölge idari, kültürel ve askerî açılardan Roma yapısıyla kurgulanmaya başlanmıştır.
Roma egemenliğinin son yıllarında Romalılar, Gotlar ve Hunlar, bölgede kendi güç alanları oluşturma uğraşına girişmiş ve kendi alanlarını kurmuşlardır.
İmparator I. Theodosius’un (346-395) ölümünden önce, devletin topraklarını iki oğlu arasında paylaştırması üzerine Balkanlar da ikiye bölünmüştür. Kuzeybatı kısmı (bugünkü Hırvatistan ve Slovenya toprakları) Batı Roma; gerisi Doğu Roma İmparatorluğu sınırlarında kalmıştır. Bu bölünmede Yugoslavya toprakları da iki ayrı devlet yapısının içinde olmuştur.
Hristiyanlığın bölgede yayılması
Balkanlar’a Hristiyanlık, Pavlus ve onun takipçileri Trakya üzerinde Balkanlar’a geldiklerinde girmiştir. III. yüzyılda bölgede Hristiyan sayısı artmıştır. 313 yılından sonra, Roma’nın hoşgörüsü sonrasında Balkanlar’da Hristiyanlık iyice yayılmaya başlamıştır.
Slavların yerleşimleri
V. ve VI. yüzyıllarda, çeşitli lehçeleri konuşan Slavlar birçok grup hâlinde Balkanlar’ın geniş arazilerine hâkim olmuşlardır. Çok sonraları doğacak olan Yugoslavya devletinin nüfusunun ciddi bir kısmını oluşturan Slavlar da, bu dönemden itibaren bölgede yayılmaya başlamışlardır.
Slavlar, Balkanlar’a geldiklerinde, bölgeye geçici olarak yerleşmiş ve bu yerleşmelerle Slavların bölgedeki birçok halkı asimile ettiği düşünülmektedir. Bu Slav kabileleri büyüklü küçüklü birçok göçle bölgeye yayılmışlardır. Göçlerin büyük kısmı, Balkanlar’ın Doğu Roma toprakları içinde kalan kısımlarına olmuştur.
Peçenek ve Kuman Türk boyları
Bulgarların Balkanlar’a gelişinden daha sonra XI. ve XII. yüzyıllarda Peçenek, Kuman (Kıpçak) ve Uz Türkleri, Balkanlar’a göç etmişler ve bunların bir kısmı XV. yüzyıla kadar toplu olarak varlıklarını korumuşlardır. O dönemde Kumanlarla ticaret yapan Avrupalılar için 2500 kadar kelimeyi içine alan bir Kumanca sözlüğün (Codex Cumanicus) hazırlanmış olduğu bilinmektedir. Peçenek ve Kuman boylarının yayılım alanı içinde Yugoslavya toprakları da var olmuştur. Bu yayılımın bugüne kadar gelen hatıralarından birisi o dönem Yugoslavya’nın güneyinde (bugünkü Makedonya) yer alan Kumanova şehridir.
Orta Çağ ve sonu
10. yüzyılda bölgenin büyük bir kısmını ele geçiren Büyük Bulgar İmparatorluğu, 1014 yılında "Bulgar Kasabı" olarak bilinen Bizans İmparatoru II. Basileios tarafından yıkıldıktan sonra, bölgeye yerleşen Bizans İmparatorluğu, 14. yüzyılda, Stefan Duşan (1331-1355) dönemindeki Sırp saldırıları sonucu aynı akıbete uğramıştır. Belgrad'dan Atina'ya kadar geniş bir alana yayılarak bölgede Doğu Roma’nın (Bizans) yerini alan kudretli Sırp İmparatorluğu ise; 14. yüzyılda doğudan gelen Osmanlı İmparatorluğu’nun saldırıları sonucu ortadan kaldırılmıştır.
Osmanlı İmparatorluğu dönemi
O dönemde, Yugoslavya topraklarının bir bölümü Sırbistan olarak bilinmekteydi. Ülke toprakları 1389 yılında yapılan I. Kosova Muharebesi ile Osmanlı Türklerine bağlı bir derebeylik olmuştu. Bölgedeki birçok Slav halkı ve Slav olmayan halklar, 14. yüzyıldan itibaren Osmanlı İmparatorluğu sınırları içinde yaşamaya başlamışlardır.
II. Kosova Muharebesi’nin kaybedilmesi Balkanlar’da Osmanlılara karşı direnişinin kesin olarak sona ermesine neden oldu. Bölge, bu savaştan 17. yüzyıl sonlarındaki II. Viyana Kuşatması’na kadar, diğer dönemlere oranla göreceli de olsa sakin ve huzurlu bir dönem geçirdi. Bunda o dönemki Osmanlı yöneticilerinin bölgeden yalnızca bir miktar vergi almayı yeterli görmesi ve halkın gelenek, görenek, inanç ve ibadet olarak ifade edebileceğimiz yaşam tarzına karışmaması önemli bir yere sahiptir.
Yugoslavya’nın bulunduğu topraklar uzun yıllar Osmanlı idaresinde kalmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun zayıflamaya başladığı yıllarda Balkanlar’da çeşitli isyanlar çıktı. Balkan topraklarında meydana gelen isyanlar, devletin günden güne zayıflamasına ve sonunda parçalanmaya kadar varan bir sürece götürmüştür. 1789'da meydana gelen Fransız İhtilali Avrupa'da eşitlik, adalet, özgürlük, bağımsızlık, anayasacılık vb. birçok yeni düşüncenin ortaya çıkmasına sebep oldu. Ortaya çıkan bu yeni düşünceler kısa sürede, bütün dünyada olduğu gibi Balkanlar’da da hızla yayıldı.
Başlangıçta birtakım haksızlıklara karşı bir tepki olarak başlayan mücadelenin yönü, Sırp kuvvetlerinin İvankovaç Muharebesi, Mişar Muharebesi ve Deligrad Muharebesi'nde Osmanlı kuvvetlerini arka arkaya yenmesi üzerine Kara Yorgi tarafından bağımsızlık olarak değiştirildi. 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı'nın tam bu döneme denk gelmesi de isyanın bir türlü kontrol altına alınamamasına neden oldu. Ancak Osmanlılar 1809'da yaklaşık 20.000 kişilik bir kuvvetle tekrar Sırbistan'a girdi ve Çegar Muharebesi'nde Sırp ordusu isyanın başından beri ilk defa ciddi olarak yenilgiye uğratıldı. Ancak Kara Yorgi Rusların da desteği ile isyanını 1812'ye kadar aralıklarla devam ettirdi. 1812 Bükreş Antlaşması'nda Rusların da baskısıyla Sırplara birtakım haklar verildi. Fakat bu verilen haklardan tatmin olmayan ve yukarıda da açıkladığımız gibi tam bağımsızlığı hedefleyen Kara Yorgi tekrar ayaklandı. Tam bu sırada Napolyon'un Rusya Seferi'ni başlatmasından da faydalanan Osmanlı İmparatorluğu, Ruslardan yardım alma ümidi olmayan Sırplar üzerine bir ordu gönderdi. Osmanlı kuvvetleri karşısında tutunamayan Kara Yorgi yenilerek Avusturya'ya kaçmak zorunda kaldı. Bunun üzerine isyanın liderliğini 3 yıl sonra, 1815'te Miloş Obrenoviç aldı. Bu ayaklanmaya müdahale etmesi hâlinde Rusya'nın müdahalesinden çekinen Osmanlı İmparatorluğu, Miloş'la anlaşma yoluna gitti. Onu Sırpların prensi olarak tanıdı ve Sırbistan'a kısmi özerklik verdi.
19. yüzyılda Slovenya, Hırvatistan, Bosna-Hersek bölgeleri Osmanlı sınırlarından çıktı. 1878 Berlin Antlaşması’yla Sırbistan, bağımsız bir krallık oldu. Böylece 500 yıllık Osmanlı idaresi, ülkenin bazı kesimlerinde sona erdi, bazı kesimlerinde (Kosova, Makedonya, Sancak) 1912-13 yıllarına kadar sürdü.
İlk Yugoslavya
Yugoslavya Krallığı, Yugoslavya adıyla kurulan ilk devlettir. Bu krallık 3 Ekim 1929 tarihinden önce “Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı” adıyla bilinmiştir. Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı, 1 Aralık 1918’de Sloven, Hırvat ve Sırp Devleti ile Sırbistan Krallığı’nın birleşmesiyle kurulmuş (13 Temmuz 1918 tarihinde Karadağ Krallığı bu birliğe eklenmiştir.) ve 13 Temmuz 1922 tarihinde Paris’teki Büyükelçiler Konferansı’nda uluslararası tanınması yapılmıştır. Yugoslavya Krallığı, 1941 yılında Mihver Devletleri tarafından işgal edilmiş ve 1943-1945 yılları arasında da bir siyasi yapı olarak oluşturulmuştur.
I. Dünya Savaşı'nın önemli bir cephesi de Güney Slavlarının siyasi birlik yönünde attığı adımlar oldu. Daha savaşın başlarında Sırp, Hırvat ve Sloven kökenli politikacı ve aydınların bu amaçla Londra'da kurduğu Yugoslav Komitesi, yeni ve birleşik bir devleti savunan çevrelerin sözcüsü durumuna geldi. Yugoslav Komitesi ile sürgündeki Sırp hükûmeti temsilcilerinin Temmuz 1917'de imzaladığı Korfu Bildirisi'yle bu program ilk kez somut bir biçim kazandı. Bildiri temelde farklı ulusal ve dinsel toplulukların eşit haklarla yer alacağı, demokratik ilkelere dayalı bir anayasal monarşi kurulmasını öngörüyordu. Bu gelişme Habsburg (Avusturya) yönetimi altında olan Hırvatlar ve Slovenler arasında bağımsızlık mücadelesini de güçlendirdi. Aynı yıl örgütlenen Yugoslav Ulusal Konseyi açıkça Güney Slavları birliğini savunmaya başladı. Bunun gibi siyasi çalışma ve gelişmeler Yugoslavya Krallığı’nın oluşması ile sonuçlanmıştır.
İkinci Yugoslavya
Yugoslavya adına sahip ikinci devlet olarak tarihte görünen siyasi yapı Yugoslavya Demokratik Federal Cumhuriyeti’dir. Bu devlet yapısı, II. Dünya Savaşı sırasında direniş gerçekleştiren Yugoslavya Partizanları tarafından 1943 yılında Demokratik Federal Yugoslavya adıyla ilan edilmiştir. Ülkenin adı 1946'da Yugoslavya Federal Halk Cumhuriyeti ve nihayetinde 1963 yılında Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti olarak değiştirildi.
II. Dünya Savaşı sırasında Mihver Devletleri saldırısı üzerine Bosna'ya çekilerek İşçi Tugayları'na dayalı yeni bir savaş taktiğini seçen Partizanlar, İtalyan, Alman, Ustaşa ve Çetnik birliklerinin Mart 1942'de giriştiği harekâttan sonra Bosna'nın kuzeybatı kesimini üs edindi. Josip Broz Tito'nun Kasım 1942'de topladığı Yugoslavya Antifaşist Ulusal Kurtuluş Konseyi (AVNOJ) direniş harekâtının bütün Yugoslav halklarını birleştirecek bir siyasal programa kavuşmasını sağladı.
Müttefiklerin Balkanlar'a çıkarma yapmasından önce Yugoslavya'daki Partizan hareketini boğmak isteyen Nazi yönetimi, 1942-1943 kışında toptan imhayı hedef alan yeni bir harekât düzenlediler. Öncelikle Çetnikleri saf dışı ederek konumlarını sağlamlaştıran Partizan kuvvetleri, ardından Alman kuşatmasını yararak Karadağ'ın Durmitor bölgesine geçtiler. Mayıs 1943'te bu bölgeye yönelik ikinci Alman kuşatma harekâtı da boşa çıktı. Üstün Alman birlikleriyle şiddetli çarpışmalardan sonra sarp bir geçidi aşan Partizan kuvvetleri sonunda Bosna'nın orta kesimine ulaşmayı başardı. Yugoslavya'nın bağımsızlık mücadelesinde bir dönüm noktası sayılan bu zafer, aynı zamanda Partizan hareketine Müttefiklerin siyasi ve askerî desteğini sağladı. İtalya'nın Müttefiklere teslim olmasından sonra Partizanların denetimine giren geniş kıyı şeridi, silah ve askerî gereç almak için önemli bir kapı durumuna geldi. Bu arada Kasım 1943'te ikinci toplantısını yapan AVNOJ, bir geçici hükûmet oluşturduğunu ilan etti. Mayıs 1944'te Tito'nun karargâhına yönelik son Alman saldırısını da atlatan Partizanlar, sonraki aylarda işgal kuvvetlerini Sırbistan'a doğru geriletmeye başladı.
Kasım 1945'teki seçimlerde, komünistlerin önderliğindeki Halk Cephesi'nin kazandığı büyük zaferin ardından, 2 Aralık 1945'te Yugoslavya Demokratik Federal Cumhuriyeti’nin kurulduğu ilan edildi, böylece kâğıt üstünde de olsa devam eden monarşi resmen sona erdi.Ocak 1946'da federal bir cumhuriyet yapısını öngören yeni anayasa yürürlüğe kondu.
Yugoslavya savaşları
Josip Broz Tito'nun ölümünden sonra artan etnik çekişmeler ve ekonomik bunalım nedeniyle ve 1980'lerin sonlarında Doğu Avrupa'daki değişikliklerin de etkisiyle 1990'lar ve 2000'lerde yaklaşık 20 yıl süren kanlı bir süreç sonunda Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti, yedi ayrı egemen ülkeye bölünmüştür.
Kısa Kronoloji
- 1991 :
![image]()
Slovenya (25 Haziran 1991) - 1991 :
![image]()
Hırvatistan (25 Haziran 1991) - 1991 :
![image]()
Makedonya (8 Eylül 1991) - 1991 :
![image]()
Hersek-Bosna Hırvat Cumhuriyeti (Dayton Anlaşması uyarınca yeniden düzenlenmiştir.) (18 Kasım 1991) - 1991 :
![image]()
Krayina Sırp Cumhuriyeti (Fırtına Harekâtı sonucunda yıkılmıştır.) (19 Aralık 1991) - 1992 :
![image]()
Sırp Cumhuriyeti (Dayton Anlaşması uyarınca yeniden düzenlenmiştir.) (28 Şubat 1992) - 1992 :
![image]()
Bosna-Hersek (1 Mart 1992) - 1992 :
![image]()
Yugoslavya Federal Cumhuriyeti (27 Nisan 1992) - 1993 :
![image]()
Batı Bosna Özerk Bölgesi (Fırtına Harekâtı sonucunda yıkılmıştır.) (27 Eylül 1993) - 1999 :
![image]()
Birleşmiş Milletler himayesi altındaki Kosova (NATO’nun Yugoslavya’yı bombalaması sonucunda kurulmuştur.) (10 Haziran 1999) - 2003 :
![image]()
Sırbistan-Karadağ Devlet Birliği (4 Şubat 2003) - 2006 :
![image]()
Karadağ Cumhuriyeti (3 Haziran 2006) - 2006 :
![image]()
Sırbistan (5 Haziran 2006) - 2008 :
![image]()
Kosova (17 Şubat 2008)
Üçüncü Yugoslavya
Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’nin parçalanması sırasında sadece iki cumhuriyet (Sırbistan ve Karadağ) “Yugoslavya” devletini sürdürmeyi kabul etmiştir. Sırbistan’ın içindeki özerk bölgeler Kosova ve Voyvodina da, dolayısıyla bu yeni federasyonun içinde yer almıştır. Böylece 1992 yılında sosyalist federasyondaki bu iki cumhuriyet, Yugoslavya Federal Cumhuriyeti devlet yapısını oluşturmuştur. Geriye kalan cumhuriyetler, bağımsız devletler olarak hayatlarına devam etmişlerdir. Bu devletlerden Bosna-Hersek, yeni Yugoslavya’nın kurulduğu dönemde büyük bir savaş alanı altında, harap hâldeydi.
Doğu Avrupa’da komünist devlet idarelerinin çökmesiyle ilgili olarak yeni devlet de demokratik değişim sürecini kabul etmiştir. Buna bağlı olarak, bayraktan kızıl yıldız simgesi çıkarılmış, yeni bayrak yıldızsız olarak kullanıma sunulmuştur. Ayrıca, eski komünist simgelerle örülü devlet arması da çift başlı kartal merkezli bir yeni arma ile değiştirilmiştir. Bunun yanında, yeni devlet, Yugoslavya SFC’nin kolektif başkanlık sistemi yerine seçimle belirlenen tek başkan sistemini uygulamaya koymuştur.
Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’nin parçalanmasının ardından kurulan yeni Yugoslavya devleti, daha merkeziyetçi bir idari yapıya sahip olmuştur. Belgrad’dan Sırpların kontrolündaki yeni devlet yönetimi, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’nin dağılışı sırasında bağımsızlığına kavuşamayan Kosova bölgesi ile sıkıntılı bir yeni birlik kurmuştur. Ülkenin 1992’de kuruluşundan son dönemine kadar Kosova, Sırp idaresinin uygulamalarına tepkili bir bölge olmuştur.
1998-1999 Kosova Savaşı
1998-1999 döneminde, Yugoslavya Federal Cumhuriyeti ordusunun, Kosova’nın bağımsızlığını isteyen Kosova Kurtuluş Ordusu’na ve bu örgüt yanında yer alan milis güçlerine karşı çeşitli operasyonlar yürütmüştür. Buna karşı olarak, dünyada oluşan siyasi inisiyatif doğrultusunda NATO birliklerinin ülke çapında askerî operasyonları olmuştur.
Yugoslavya bayrağı
Bayrak tasarımı mavi, beyaz ve kırmızı olmak üzere üç eşit yatay banttan oluşuyor. Bayrak ilk olarak 1918'den 1943'e kadar Yugoslavya Krallığı tarafından kullanıldı. İkinci Dünya Savaşı'nda, Yugoslav
Partizanları tarafından merkeze kırmızı bir yıldız yerleştirildi ve 1990'ların başında Yugoslavya'nın dağılmasına kadar kullanıldı.
Yugoslavya bayrağı üç renkten oluşuyor, mavi (üstte), beyaz (ortada) ve kırmızı (altta). Tasarım ve renkler, 1848 Panslav kongresinde Prag'da kabul edilen Panslavizm renklerine dayanıyor. 1918'de I. Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonra Sırp, Hırvat ve Slovenl Krallığı olan Güney Slavlar, Yugoslavya olarak bilinen tek bir ülke haline geldi. Monarşi, tüm Güney Slavların yeni kurulan birliğini sembolize etmek için Panslav tasarımını seçti. Bayrağın ortasındaki kırmızı yıldız komünizmi simgelemekte.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Prof. Dr. İbrahim Kafesoğlu, Türk Millî Kültürü, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2003, s. 72-73.,
- ^ İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı, Cilt 5, s. 28.
- ^ İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı, Cilt 5, s. 28-29.
- ^ [1] 16 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . []
- ^ [2] 20 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Proclamation of Constitution of the Feredative People’s Republic of Yugoslavia, 31. 1. 1946.
- ^ Yugoslav 16 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Terra.es
- ^ Map Universal, History, Facts, Breakup and Map of Yugoslavia 2 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Yugoslavya haber gazete kitap akademik JSTOR Ocak 2017 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Yugoslavya Sirp Hirvatca Jugoslavija Јugoslaviјa Slovence Jugoslavija Makedonca Јugoslaviјa Arnavutca Jugosllavia Macarca Jugoszlavia Rusca Yugoslaviya Balkanlar in batisinda 20 yuzyilda uc defa farkli yapi ve idari sekille kurulmus olan bir devlet olmustur Bu ada sahip olan devlet 1918 2003 yillarinda cesitli idari yapilarda varligini surdurmus bir Balkan devletidir 1918 1941 1945 1992 1992 2003 yillarinda Yugoslavya sinirlari Yugoslavya adiyla bilinen ilk devlet 1918 yilinda kurulan Yugoslavya Kralligi dir 1943 yilinda Demokratik Federal Yugoslavya ilan edilmistir Bu devlet 1946 yilinda Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti adini almistir TarihBugunku Yugoslavya topraklarinda yasadigi bilinen ilk kavim Iliryalilardir Bu bolgede 4 yuzyil civarinda Hun gruplari yasamistir Hunlar Gotlardan Alanlardan ve Germen Taifallardan olusturduklari yardimci kuvvetlerle takviyeli olarak ilk defa 378 baharinda Tuna yi gecmislerdir Romalilardan karsilik gormeksizin Trakya ya kadar ilerlemislerdir Roma imparatoru I Theodosius un olum yili olan 395 te Hunlar yeniden Balkanlar da hareketlenmislerdir Roma oncesi donem bugunku Iskodra sehri merkez olmak uzere Ilirler MO IV yuzyilda bolgede guc olusturmuslardir Ancak MO 358 de II Filip Buyuk Iskender in babasi Ilirleri yenip egemenlik alanini Ohri Golu ne dek genisletmistir MO 229 ve 219 da Roma ordusu Ilirya yerleskelerine baskin duzenlemistir Bu baskinlar Neretva vadisinde gerceklesmistir MO 180 yilinda Ilirya krali Gentius a karsi bagimsizlik ilan ederler Romalilar MO 168 de son Ilirya krali Gentius u yenip kendisini MO 165 te Roma ya esir olarak goturmuslerdir Kisa sure sonra bu bolge Roma kontrolu altina alinmis idari yapilanma kurulmustur Roma Imparatorlugu donemi MO II yuzyilin ilk kisminda Balkanlar da ve dolayisiyla Yugoslavya nin yer aldigi bolgede Roma Imparatorlugu donemi baslamistir Donemle beraber bolge idari kulturel ve askeri acilardan Roma yapisiyla kurgulanmaya baslanmistir Roma egemenliginin son yillarinda Romalilar Gotlar ve Hunlar bolgede kendi guc alanlari olusturma ugrasina girismis ve kendi alanlarini kurmuslardir Imparator I Theodosius un 346 395 olumunden once devletin topraklarini iki oglu arasinda paylastirmasi uzerine Balkanlar da ikiye bolunmustur Kuzeybati kismi bugunku Hirvatistan ve Slovenya topraklari Bati Roma gerisi Dogu Roma Imparatorlugu sinirlarinda kalmistir Bu bolunmede Yugoslavya topraklari da iki ayri devlet yapisinin icinde olmustur Hristiyanligin bolgede yayilmasi Balkanlar a Hristiyanlik Pavlus ve onun takipcileri Trakya uzerinde Balkanlar a geldiklerinde girmistir III yuzyilda bolgede Hristiyan sayisi artmistir 313 yilindan sonra Roma nin hosgorusu sonrasinda Balkanlar da Hristiyanlik iyice yayilmaya baslamistir Slavlarin yerlesimleri 6 yuzyilda Balkanlar V ve VI yuzyillarda cesitli lehceleri konusan Slavlar bircok grup halinde Balkanlar in genis arazilerine hakim olmuslardir Cok sonralari dogacak olan Yugoslavya devletinin nufusunun ciddi bir kismini olusturan Slavlar da bu donemden itibaren bolgede yayilmaya baslamislardir Slavlar Balkanlar a geldiklerinde bolgeye gecici olarak yerlesmis ve bu yerlesmelerle Slavlarin bolgedeki bircok halki asimile ettigi dusunulmektedir Bu Slav kabileleri buyuklu kucuklu bircok gocle bolgeye yayilmislardir Goclerin buyuk kismi Balkanlar in Dogu Roma topraklari icinde kalan kisimlarina olmustur Pecenek ve Kuman Turk boylari Bulgarlarin Balkanlar a gelisinden daha sonra XI ve XII yuzyillarda Pecenek Kuman Kipcak ve Uz Turkleri Balkanlar a goc etmisler ve bunlarin bir kismi XV yuzyila kadar toplu olarak varliklarini korumuslardir O donemde Kumanlarla ticaret yapan Avrupalilar icin 2500 kadar kelimeyi icine alan bir Kumanca sozlugun Codex Cumanicus hazirlanmis oldugu bilinmektedir Pecenek ve Kuman boylarinin yayilim alani icinde Yugoslavya topraklari da var olmustur Bu yayilimin bugune kadar gelen hatiralarindan birisi o donem Yugoslavya nin guneyinde bugunku Makedonya yer alan Kumanova sehridir Orta Cag ve sonu 10 yuzyilda bolgenin buyuk bir kismini ele geciren Buyuk Bulgar Imparatorlugu 1014 yilinda Bulgar Kasabi olarak bilinen Bizans Imparatoru II Basileios tarafindan yikildiktan sonra bolgeye yerlesen Bizans Imparatorlugu 14 yuzyilda Stefan Dusan 1331 1355 donemindeki Sirp saldirilari sonucu ayni akibete ugramistir Belgrad dan Atina ya kadar genis bir alana yayilarak bolgede Dogu Roma nin Bizans yerini alan kudretli Sirp Imparatorlugu ise 14 yuzyilda dogudan gelen Osmanli Imparatorlugu nun saldirilari sonucu ortadan kaldirilmistir Osmanli Imparatorlugu donemi 16 yuzyilda Osmanli doneminde Belgrad O donemde Yugoslavya topraklarinin bir bolumu Sirbistan olarak bilinmekteydi Ulke topraklari 1389 yilinda yapilan I Kosova Muharebesi ile Osmanli Turklerine bagli bir derebeylik olmustu Bolgedeki bircok Slav halki ve Slav olmayan halklar 14 yuzyildan itibaren Osmanli Imparatorlugu sinirlari icinde yasamaya baslamislardir II Kosova Muharebesi nin kaybedilmesi Balkanlar da Osmanlilara karsi direnisinin kesin olarak sona ermesine neden oldu Bolge bu savastan 17 yuzyil sonlarindaki II Viyana Kusatmasi na kadar diger donemlere oranla goreceli de olsa sakin ve huzurlu bir donem gecirdi Bunda o donemki Osmanli yoneticilerinin bolgeden yalnizca bir miktar vergi almayi yeterli gormesi ve halkin gelenek gorenek inanc ve ibadet olarak ifade edebilecegimiz yasam tarzina karismamasi onemli bir yere sahiptir Yugoslavya nin bulundugu topraklar uzun yillar Osmanli idaresinde kalmistir Osmanli Imparatorlugu nun zayiflamaya basladigi yillarda Balkanlar da cesitli isyanlar cikti Balkan topraklarinda meydana gelen isyanlar devletin gunden gune zayiflamasina ve sonunda parcalanmaya kadar varan bir surece goturmustur 1789 da meydana gelen Fransiz Ihtilali Avrupa da esitlik adalet ozgurluk bagimsizlik anayasacilik vb bircok yeni dusuncenin ortaya cikmasina sebep oldu Ortaya cikan bu yeni dusunceler kisa surede butun dunyada oldugu gibi Balkanlar da da hizla yayildi Baslangicta birtakim haksizliklara karsi bir tepki olarak baslayan mucadelenin yonu Sirp kuvvetlerinin Ivankovac Muharebesi Misar Muharebesi ve Deligrad Muharebesi nde Osmanli kuvvetlerini arka arkaya yenmesi uzerine Kara Yorgi tarafindan bagimsizlik olarak degistirildi 1806 1812 Osmanli Rus Savasi nin tam bu doneme denk gelmesi de isyanin bir turlu kontrol altina alinamamasina neden oldu Ancak Osmanlilar 1809 da yaklasik 20 000 kisilik bir kuvvetle tekrar Sirbistan a girdi ve Cegar Muharebesi nde Sirp ordusu isyanin basindan beri ilk defa ciddi olarak yenilgiye ugratildi Ancak Kara Yorgi Ruslarin da destegi ile isyanini 1812 ye kadar araliklarla devam ettirdi 1812 Bukres Antlasmasi nda Ruslarin da baskisiyla Sirplara birtakim haklar verildi Fakat bu verilen haklardan tatmin olmayan ve yukarida da acikladigimiz gibi tam bagimsizligi hedefleyen Kara Yorgi tekrar ayaklandi Tam bu sirada Napolyon un Rusya Seferi ni baslatmasindan da faydalanan Osmanli Imparatorlugu Ruslardan yardim alma umidi olmayan Sirplar uzerine bir ordu gonderdi Osmanli kuvvetleri karsisinda tutunamayan Kara Yorgi yenilerek Avusturya ya kacmak zorunda kaldi Bunun uzerine isyanin liderligini 3 yil sonra 1815 te Milos Obrenovic aldi Bu ayaklanmaya mudahale etmesi halinde Rusya nin mudahalesinden cekinen Osmanli Imparatorlugu Milos la anlasma yoluna gitti Onu Sirplarin prensi olarak tanidi ve Sirbistan a kismi ozerklik verdi 19 yuzyilda Slovenya Hirvatistan Bosna Hersek bolgeleri Osmanli sinirlarindan cikti 1878 Berlin Antlasmasi yla Sirbistan bagimsiz bir krallik oldu Boylece 500 yillik Osmanli idaresi ulkenin bazi kesimlerinde sona erdi bazi kesimlerinde Kosova Makedonya Sancak 1912 13 yillarina kadar surdu Ilk YugoslavyaYugoslavya Kralligi 1929 1941 Yugoslavya Kralligi Yugoslavya adiyla kurulan ilk devlettir Bu krallik 3 Ekim 1929 tarihinden once Sirp Hirvat ve Sloven Kralligi adiyla bilinmistir Sirp Hirvat ve Sloven Kralligi 1 Aralik 1918 de Sloven Hirvat ve Sirp Devleti ile Sirbistan Kralligi nin birlesmesiyle kurulmus 13 Temmuz 1918 tarihinde Karadag Kralligi bu birlige eklenmistir ve 13 Temmuz 1922 tarihinde Paris teki Buyukelciler Konferansi nda uluslararasi taninmasi yapilmistir Yugoslavya Kralligi 1941 yilinda Mihver Devletleri tarafindan isgal edilmis ve 1943 1945 yillari arasinda da bir siyasi yapi olarak olusturulmustur I Dunya Savasi nin onemli bir cephesi de Guney Slavlarinin siyasi birlik yonunde attigi adimlar oldu Daha savasin baslarinda Sirp Hirvat ve Sloven kokenli politikaci ve aydinlarin bu amacla Londra da kurdugu Yugoslav Komitesi yeni ve birlesik bir devleti savunan cevrelerin sozcusu durumuna geldi Yugoslav Komitesi ile surgundeki Sirp hukumeti temsilcilerinin Temmuz 1917 de imzaladigi Korfu Bildirisi yle bu program ilk kez somut bir bicim kazandi Bildiri temelde farkli ulusal ve dinsel topluluklarin esit haklarla yer alacagi demokratik ilkelere dayali bir anayasal monarsi kurulmasini ongoruyordu Bu gelisme Habsburg Avusturya yonetimi altinda olan Hirvatlar ve Slovenler arasinda bagimsizlik mucadelesini de guclendirdi Ayni yil orgutlenen Yugoslav Ulusal Konseyi acikca Guney Slavlari birligini savunmaya basladi Bunun gibi siyasi calisma ve gelismeler Yugoslavya Kralligi nin olusmasi ile sonuclanmistir Ikinci YugoslavyaYugoslavya genel haritasi Yugoslavya adina sahip ikinci devlet olarak tarihte gorunen siyasi yapi Yugoslavya Demokratik Federal Cumhuriyeti dir Bu devlet yapisi II Dunya Savasi sirasinda direnis gerceklestiren Yugoslavya Partizanlari tarafindan 1943 yilinda Demokratik Federal Yugoslavya adiyla ilan edilmistir Ulkenin adi 1946 da Yugoslavya Federal Halk Cumhuriyeti ve nihayetinde 1963 yilinda Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti olarak degistirildi II Dunya Savasi sirasinda Mihver Devletleri saldirisi uzerine Bosna ya cekilerek Isci Tugaylari na dayali yeni bir savas taktigini secen Partizanlar Italyan Alman Ustasa ve Cetnik birliklerinin Mart 1942 de giristigi harekattan sonra Bosna nin kuzeybati kesimini us edindi Josip Broz Tito nun Kasim 1942 de topladigi Yugoslavya Antifasist Ulusal Kurtulus Konseyi AVNOJ direnis harekatinin butun Yugoslav halklarini birlestirecek bir siyasal programa kavusmasini sagladi Muttefiklerin Balkanlar a cikarma yapmasindan once Yugoslavya daki Partizan hareketini bogmak isteyen Nazi yonetimi 1942 1943 kisinda toptan imhayi hedef alan yeni bir harekat duzenlediler Oncelikle Cetnikleri saf disi ederek konumlarini saglamlastiran Partizan kuvvetleri ardindan Alman kusatmasini yararak Karadag in Durmitor bolgesine gectiler Mayis 1943 te bu bolgeye yonelik ikinci Alman kusatma harekati da bosa cikti Ustun Alman birlikleriyle siddetli carpismalardan sonra sarp bir gecidi asan Partizan kuvvetleri sonunda Bosna nin orta kesimine ulasmayi basardi Yugoslavya nin bagimsizlik mucadelesinde bir donum noktasi sayilan bu zafer ayni zamanda Partizan hareketine Muttefiklerin siyasi ve askeri destegini sagladi Italya nin Muttefiklere teslim olmasindan sonra Partizanlarin denetimine giren genis kiyi seridi silah ve askeri gerec almak icin onemli bir kapi durumuna geldi Bu arada Kasim 1943 te ikinci toplantisini yapan AVNOJ bir gecici hukumet olusturdugunu ilan etti Mayis 1944 te Tito nun karargahina yonelik son Alman saldirisini da atlatan Partizanlar sonraki aylarda isgal kuvvetlerini Sirbistan a dogru geriletmeye basladi Kasim 1945 teki secimlerde komunistlerin onderligindeki Halk Cephesi nin kazandigi buyuk zaferin ardindan 2 Aralik 1945 te Yugoslavya Demokratik Federal Cumhuriyeti nin kuruldugu ilan edildi boylece kagit ustunde de olsa devam eden monarsi resmen sona erdi Ocak 1946 da federal bir cumhuriyet yapisini ongoren yeni anayasa yururluge kondu Ad Baskent Bayrak Arma KonumBosna Hersek Sosyalist Cumhuriyeti SaraybosnaHirvatistan Sosyalist Cumhuriyeti ZagrebMakedonya Sosyalist Cumhuriyeti UskupKaradag Sosyalist Cumhuriyeti Titograd bugun PodgoricaSirbistan Sosyalist Cumhuriyeti BelgradVoyvodina Ozerk Sosyalist Bolgesi Novi SadKosova Ozerk Sosyalist Bolgesi PristineSlovenya Sosyalist Cumhuriyeti LjubljanaYugoslavya savaslari Josip Broz Tito nun olumunden sonra artan etnik cekismeler ve ekonomik bunalim nedeniyle ve 1980 lerin sonlarinda Dogu Avrupa daki degisikliklerin de etkisiyle 1990 lar ve 2000 lerde yaklasik 20 yil suren kanli bir surec sonunda Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti yedi ayri egemen ulkeye bolunmustur Kisa Kronoloji 1991 Slovenya 25 Haziran 1991 1991 Hirvatistan 25 Haziran 1991 1991 Makedonya 8 Eylul 1991 1991 Hersek Bosna Hirvat Cumhuriyeti Dayton Anlasmasi uyarinca yeniden duzenlenmistir 18 Kasim 1991 1991 Krayina Sirp Cumhuriyeti Firtina Harekati sonucunda yikilmistir 19 Aralik 1991 1992 Sirp Cumhuriyeti Dayton Anlasmasi uyarinca yeniden duzenlenmistir 28 Subat 1992 1992 Bosna Hersek 1 Mart 1992 1992 Yugoslavya Federal Cumhuriyeti 27 Nisan 1992 1993 Bati Bosna Ozerk Bolgesi Firtina Harekati sonucunda yikilmistir 27 Eylul 1993 1999 Birlesmis Milletler himayesi altindaki Kosova NATO nun Yugoslavya yi bombalamasi sonucunda kurulmustur 10 Haziran 1999 2003 Sirbistan Karadag Devlet Birligi 4 Subat 2003 2006 Karadag Cumhuriyeti 3 Haziran 2006 2006 Sirbistan 5 Haziran 2006 2008 Kosova 17 Subat 2008 Ucuncu YugoslavyaFederal Yugoslavya nin genel haritasi Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti nin parcalanmasi sirasinda sadece iki cumhuriyet Sirbistan ve Karadag Yugoslavya devletini surdurmeyi kabul etmistir Sirbistan in icindeki ozerk bolgeler Kosova ve Voyvodina da dolayisiyla bu yeni federasyonun icinde yer almistir Boylece 1992 yilinda sosyalist federasyondaki bu iki cumhuriyet Yugoslavya Federal Cumhuriyeti devlet yapisini olusturmustur Geriye kalan cumhuriyetler bagimsiz devletler olarak hayatlarina devam etmislerdir Bu devletlerden Bosna Hersek yeni Yugoslavya nin kuruldugu donemde buyuk bir savas alani altinda harap haldeydi Dogu Avrupa da komunist devlet idarelerinin cokmesiyle ilgili olarak yeni devlet de demokratik degisim surecini kabul etmistir Buna bagli olarak bayraktan kizil yildiz simgesi cikarilmis yeni bayrak yildizsiz olarak kullanima sunulmustur Ayrica eski komunist simgelerle orulu devlet armasi da cift basli kartal merkezli bir yeni arma ile degistirilmistir Bunun yaninda yeni devlet Yugoslavya SFC nin kolektif baskanlik sistemi yerine secimle belirlenen tek baskan sistemini uygulamaya koymustur Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti nin parcalanmasinin ardindan kurulan yeni Yugoslavya devleti daha merkeziyetci bir idari yapiya sahip olmustur Belgrad dan Sirplarin kontrolundaki yeni devlet yonetimi Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti nin dagilisi sirasinda bagimsizligina kavusamayan Kosova bolgesi ile sikintili bir yeni birlik kurmustur Ulkenin 1992 de kurulusundan son donemine kadar Kosova Sirp idaresinin uygulamalarina tepkili bir bolge olmustur 1998 1999 Kosova Savasi 1998 1999 doneminde Yugoslavya Federal Cumhuriyeti ordusunun Kosova nin bagimsizligini isteyen Kosova Kurtulus Ordusu na ve bu orgut yaninda yer alan milis guclerine karsi cesitli operasyonlar yurutmustur Buna karsi olarak dunyada olusan siyasi inisiyatif dogrultusunda NATO birliklerinin ulke capinda askeri operasyonlari olmustur Yugoslavya bayragiBayrak tasarimi mavi beyaz ve kirmizi olmak uzere uc esit yatay banttan olusuyor Bayrak ilk olarak 1918 den 1943 e kadar Yugoslavya Kralligi tarafindan kullanildi Ikinci Dunya Savasi nda YugoslavYugoslavya SFC nin bayragi Partizanlari tarafindan merkeze kirmizi bir yildiz yerlestirildi ve 1990 larin basinda Yugoslavya nin dagilmasina kadar kullanildi Yugoslavya bayragi uc renkten olusuyor mavi ustte beyaz ortada ve kirmizi altta Tasarim ve renkler 1848 Panslav kongresinde Prag da kabul edilen Panslavizm renklerine dayaniyor 1918 de I Dunya Savasi nin sona ermesinden sonra Sirp Hirvat ve Slovenl Kralligi olan Guney Slavlar Yugoslavya olarak bilinen tek bir ulke haline geldi Monarsi tum Guney Slavlarin yeni kurulan birligini sembolize etmek icin Panslav tasarimini secti Bayragin ortasindaki kirmizi yildiz komunizmi simgelemekte Ayrica bakinizYugoslavya Kralligi Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti Yugoslavya Federal Cumhuriyeti Uniter Ulusal Kurtulus Cephesi Turkiye nin Yugoslavya buyukelcileriKaynakca Prof Dr Ibrahim Kafesoglu Turk Milli Kulturu Otuken Nesriyat Istanbul 2003 s 72 73 ISBN 975 437 236 5 Islam Ansiklopedisi Turkiye Diyanet Vakfi Cilt 5 s 28 Islam Ansiklopedisi Turkiye Diyanet Vakfi Cilt 5 s 28 29 1 16 Mayis 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde olu kirik baglanti 2 20 Kasim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Proclamation of Constitution of the Feredative People s Republic of Yugoslavia 31 1 1946 Yugoslav 16 Mayis 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Terra es Map Universal History Facts Breakup and Map of Yugoslavia 2 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde