Plüton (küçük gezegen tanımı: 134340 Pluto; sembolleri: veya ), Kuiper Kuşağı'nda bulunan bir cüce gezegendir. Güneş Sistemi'nde bilinen en büyük cüce gezegen ve Neptün ötesi cisim ve doğrudan Güneş etrafında dolanan en büyük on altıncı cisimdir. 2006 yılına dek gezegen olarak sınıflandırılmaktaydı. Plüton, bünyesinde birçok cisim barındıran Kuiper Kuşağı'nın en belirgin üyelerinden biridir.
2015 yılında NASA'nın New Horizons sondası tarafından elde edilen Plüton'un kuzey yarım küresinin gerçek renkli görüntüsü. | |||||||||
Keşif | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Keşfeden | Clyde W. Tombaugh | ||||||||
Keşif yeri | Lowell Gözlemevi | ||||||||
Keşif tarihi | 18 Şubat 1930 | ||||||||
Adlandırmalar | |||||||||
MPC belirtmesi | (134340) Pluto | ||||||||
Adın kaynağı | Plüton | ||||||||
Sıfatlar | Plutonian | ||||||||
Sembol | veya | ||||||||
Yörünge özellikleri | |||||||||
İlk önkeşif tarihi | 20 Ağustos 1909 | ||||||||
Günöte |
| ||||||||
Günberi |
| ||||||||
| |||||||||
Dış merkezlik | 0,2488 | ||||||||
| |||||||||
366,73 gün | |||||||||
Ortalama yörünge hızı | 4,743 km/s | ||||||||
14,53 ° | |||||||||
Eğiklik |
| ||||||||
110,299° | |||||||||
113,834° | |||||||||
Bilinen doğal uydusu | 5 | ||||||||
Fiziksel özellikler | |||||||||
13,65 - 16,3 (ortalama 15,1) | |||||||||
−0,44 | |||||||||
0,06″ - 0,11″ | |||||||||
Boyutlar | 2.376,6 ± 1,6 km | ||||||||
Ortalama yarıçap |
| ||||||||
Basıklık | <1% | ||||||||
| |||||||||
Hacim |
| ||||||||
Kütle | |||||||||
Ortalama yoğunluk | 1,854±0,006 g/cm3 | ||||||||
1,212 km/s | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Ekvatoral dönme hızı | 47,18 km/sa | ||||||||
122,53° (yörüngeye) | |||||||||
Kuzey kutbu sağ açıklık | 132,993° | ||||||||
Kuzey kutbu dik açıklık | −6,163° | ||||||||
Albedo | 0,52 geometrik 0,72 bond | ||||||||
| |||||||||
Atmosfer | |||||||||
Yüzey basıncı | 1,0 Pa (2015) | ||||||||
Bileşimleri | Azot, metan, karbonmonoksit | ||||||||
Wikimedia Commons'ta ilgili ortam |
Plüton, diğer Kuiper Kuşağı üyelerine benzer biçimde taş ve buzdan oluşmaktadır ancak bu kuşaktaki cüce gezegenlere nispeten oldukça küçüktür. Kütle ve hacim olarak Ay'ın yaklaşık olarak beşte biri kadardır. Plüton, eksenindeki dış merkezli eğim sayesinde yörüngesinin yaklaşık olarak 1/6'lık bir kısmında Güneş'e Neptün'den daha yakındır.
Plüton, 1930'da keşfedildiğinden 2006 yılına kadar, Güneş Sistemi'nin dokuzuncu gezegeni olarak değerlendirilmiştir. 1970'li yıllardan sonra Güneş Sistemi'nin dışında bir cüce gezegen olan 2060 Chiron saptanana kadar küçük bir gezegen olarak düşünülen Plüton'un gezegenlik durumu tartışılmaya başlanmıştır. 20. yüzyılın sonları ve 21. yüzyılın başlarında Güneş Sistemi'nin dışında Plüton'a benzeyen birçok nesne gözlemlenip 2005'te buna, o sırada Plüton'dan yaklaşık %27 daha büyük olarak değerlendirilen Eris de eklenmiştir. 24 Ağustos 2006'da, Uluslararası Astronomi Birliği (IAU ya da UAB) Güneş Sistemi'nde bir gezegen olmanın koşullarını tanımlamıştır. Bu tanımlamaya göre Plüton kendi komşu bölgesini gezegenimsilerden temizleyemediği için gezegenlikten çıkartılmış,Eris ve Ceres ile birlikte yeni bir küme olan "Cüce Gezegenler" diğer bir adıyla "Kuiper Kuşağı" sınıfına dahil edilmiştir. Böylece Plüton yeniden sınıflandırılmış, küçük gezegenler dizinine eklenmiş ve astronomik adı yani numarası 134340 olarak değiştirilmiştir. Plüton, bazı araştırmacılar tarafından hâlâ gezegen olarak onaylanmaktadır.
Plüton'un en büyük uydusu Charon, Plüton'un yarısı büyüklüğündedir ve bazı bilim insanlarınca ikili sistem olarak gösterilir, çünkü yörüngesi başka bir ağırlık merkezinin içinde yer almaz. IAU tarafından Plüton cüce gezegen sınıfına alınana dek geçen sürede, Charon, Plüton'un uydusu olarak kabul edilmiştir. Plüton'un bilinen iki küçük uydusu daha vardır, bunlar Nix ve Hydra'dır. Bu uydular 2005'te saptanmıştır. Ayrıca New Horizons uzay aracı Plüton'un dağlarının 3.500 metre olduğunu bulmuştur ve uydunun içinde Plüton'u bulan kişinin (Clyde Tombaugh) külleri vardır. Bunun nedeni ise bu kişinin Plüton'a giden uydunun fırlatılışını görmeden önce ölmesidir.
Keşfi
1840'ta, klasik mekaniğin kullanılmasıyla, Urbain Le Verrier tarafından Uranüs'ün yörüngesindeki kuşkular analiz edildi ve henüz saptanmamış bir gezegen olan Neptün'ün konumu tahmin edildi. 19. yüzyıldan sonra yapılan gözlemlerde, Uranüs'ün yörüngeleri üzerindeki kuramlar, Neptün'ün ayrı bir gezegen olarak kabul edilmesi konusunu tartışmaya açtı. 1894'te, varlıklı bir Bostonlı olan Percival Lowell, Lowell Gözlemevi'ni kurdu, Lowell'in 1894'te Flagstaff, Arizona'da başladığı astronomik arayışlar sonucunda, Neptün'ün gözlenmesi imkânlı hale geldi ve Neptün Lowell tarafından "X Gezegeni" olarak düşünüldü. Ancak yeni bir X gezegeninin (bilinmeyen gezegen) varlığından daha şüphe ediliyordu. 1909'da, Lowell ve böyle bir gezegen için çeşitli gök koordinatları önerdi. Lowell'in 1916'daki ölümüne dek yapılan çalışmalardan bir sonuç alınamadı. 19 Mart 1915'te, Lowell Gözlemevi'nde Plüton'un iki fotoğrafının çekilmesine rağmen, bu yeni cisim fark edilemedi.
Lowell'in ardından, Constance Lowell'in Percival'le on yıl süren miras hukuku mücadelesi nedeniyle, milyon dolarlık gözlemevi işleyemez duruma geldi. Özetle X Gezegeni 1929'a kadar aranamadı. Bu tarihten sonra , Clyde Tombaugh'a Plüton'u saptama görevini verdi. Kansas'tan gelen Tombaugh, Lowell Gözlemevi'nde Slipher'in yaptığı çizimlerden etkilendi.
Tombaugh iki hafta arayla çekilmiş fotoğraf çiftlerinde sistematik imajlama yoluyla, fotoğrafları karşılaştırarak, herhangi bir nesne değişikliği olup olmadığını araştırdı. Araştırmalarında kullanıyordu. Bu sistem levhaları hızla aşağı ve yukarı yönlerde değiştirerek değişiklikleri saptama metoduna göre işliyordu ve böylece fotoğraflar arasında konum ve görünüşü değişmiş olan herhangi bir nesnenin deviniminin sanal görüntüsü yaratılabiliyordu. 18 Şubat 1930'da Tombaugh, aynı yılın Ocak 23 ve 29'unda çektiği iki imaj arasında önemli bir görüntü devinimi olduğunu fark etti. 21 Ocak'ta çekilen çözünürlüğü iyi olmayan bir fotoğraf da bu yeni cismi onaylıyordu. Daha sonra yapılan dikkatli gözlemler de bu yeni cismi onayladı ve 13 Mart 1930'da Harvard Üniversitesi Gözlemevi Plüton'un saptandığını duyurdu.
Adlandırılışı
Bu keşif tüm dünyada yankı uyandırdı. Bu yeni cismi adlandırma hakkına sahip olan Lowell Gözlemevi'ne Atlas'tan Zymal'e kadar 1000'i aşkın isim önerisi geldi. Tombaugh başka bir isim bulunup kalıplaşmadan, bu yeni cismin adlandırılması gerektiğini Slipher'e bildirdi. Slipher önce Zeus adını teklif etti, ardından Percival ve son olarak da kendi ilk adı olan Constance'yi önerdi. Bu öneriler kabul görmedi.
Plüton adı o dönemde on bir yaşında Oxfordlu bir öğrenci olan Venetia Burney (1918–2009) tarafından ortaya atıldı. Venetia, gök bilimin yanı sıra klasik mitolojiyle de ilgileniyordu. Plüton'un da muhtemelen karanlık ve soğuk bir gök cismi olduğunu düşündüğü için bu yeni cisme klasik mitolojide yer altı dünyasının tanrısı olarak kabul edilen "Plüton" adını önerdi. Bu fikir Oxford Üniversitesinde eski bir kütüphaneci olan dedesi ile yaptığı bir sohbet sırasında aklına gelmişti. Madan bu düşünceyi, Profesör 'e aktardı. Turner de bu düşünceyi ABD'deki meslektaşlarına aktardı.
Cisim resmî olarak 24 Mart 1930'da kabul edildi. Lowell Gözlemevinin her üyesine üç isimden oluşan küçük bir liste sunuldu ve bu listeden bir ismi seçmeleri istendi. İsim adayları Minerva (başka bir astroitin ismi olarak kabul edildi), Kronos (döneminde pek sevilmeyen bir astronom olan tarafından önerildiği için değer yitirdi) ve Plüton'du. Plüton oy birliğiyle seçildi. Bu ad 1 Mayıs 1930'da duyuruldu. Bu duyurunun üzerine dedesi Madan, Venetia'ya 5 paund ödül verdi.
Yörünge ve dönme
Plüton'un yörüngesi görece dış merkezlidir. Tutulum düzlemiyle 17 derecelik bir açı yapar ve günberide 29,7 AB'den (Neptün'ün yörüngesi içinde) günötede 49,5 AB'ye kadar uzanır. Plüton kendi ekseni etrafında 6,39 Dünya gününde döner. Plüton'un ekseni Uranüs ile benzerlik gösterir, yörüngesel eğimi 120° kadardır. Bu yüzden Plüton'daki mevsimsel değişim uç noktalara ulaşır. Plüton'da gün dönümlerinde yüzeyin dörtte biri aydınlıkken kalan kısım karanlıktır; dörtte üçü aydınlıkken ise dörtte biri karanlıktır. Gezegendeki bir yıl 248,3 Dünya yılına karşılık gelir, yani Plüton'un Güneş'in etrafındaki dönüşü yaklaşık 248 Dünya yılı sürer.
X Gezegeni ve Plüton'un gezegen olduğu düşüncesinin ortadan kalkması
Plüton'un küçük oluşu ve yörüngelerindeki çözümsüzlük, Lowell'in düşüncesi üzerinde kuşkuların ortaya çıkmasına neden oldu. 20. yüzyıl boyunca Plüton'un kütlesi gözden geçirildi. 1978'de, Plüton'un uydusu olan Charon'un keşfiyle Plüton'un kütlesinin ölçümü olası hale geldi. Plüton'un kütlesi Uranüs'ün yörüngelerindeki tutarsızlıklar nedeniyle net hesaplanamasa da kabaca Dünya'nın kütlesinin %0,2'si olarak kabul edildi. Sonraki dönemlerde, X Gezegeni üzerinde Robert Sutton Harrington tarafından önemli çalışmalar yapıldıysa da bu araştırmalar başarısızlıkla sonuçlandı. 1992'de , Voyager 2'nin 1989'da Neptün'e yaptığı uçuşta elde ettiği bilgileri kullanarak Uranüs'ün çekim gücünün Plüton'a etkisini saptadı ve bu bulgu Plüton'un kütlesinde %0,5'lik bir değişime gidilmesi gerektiğini gösterdi. Bu bilgiler, Güneş Sistemi'nde yeni bir X gezegeni olması gerektiği düşüncesini ortadan kaldırdı. Bugüne geldiğimizde, önemli bilim insanlarının çoğu, "X Gezegeni"ni kabul etmemektedir. Bunun yanında, Lowell'in 1915'te konumlandırdığı X Gezegeni'nin verileri; bugün Plüton'un konumlandırılışı ile tutarlılık göstermekte olsa da bunun bir rastlantıdan ibaret olduğunu ortaya koymuştur. Sonuç olarak, "X Gezegeni" Güneş Sistemi'ndeki olması varsayılan dokuzuncu gezegeni ifade eder. Plüton'un yörüngesinin Neptün'e tabii oluşu ve bu gezegenin diğer gezegenlere oranla oldukça küçük olması nedeniyle gezegen olarak görülmemesi, X Gezegeni fikrinin ortadan kalkmasına katkı sağlamıştır. Ayrıca Kuiper Kuşağı'nda 70.000'e yakın plütonsu gök cisminin bulunuşu da Plüton'u yalnızca Kuiper'in bir üyesi olarak görmek gerekliliğini doğurmuştur. Hatta 2005'te keşfedilen Eris adlı cismin, Plüton'dan daha büyük olduğu sonucuna varılmıştır. Tüm bunlardan sonra Plüton, 2006 Prag'da gerçekleştirilen Uluslararası Astronomi Birliği toplantısında gezegenlikten çıkarılmış ve cüce gezegen sınıfına koyulmuştur. Plüton 2008'de alınan yeni bir kararla bu sınıftan da alınarak Plütonumsu sınıfına yerleştirilmiştir.
Fiziksel özellikler
Plüton'un yörünge hızı 4,666 km/s ve kütlesi 1,305×1022 kg'dır. Yüzey sıcaklığı yaklaşık -238 C'dir. Plüton'un yüzeyinin bu denli soğuk olmasının sonucunda; zaman zaman sahip olduğu ince atmosfer dahi buz tutar.
Plüton'un görsel kadri ortalama 15,1 olup, günberide bu rakam 13,65 olur. Plüton'u görüntülemek için yaklaşık 30 cm diyaframlı için teleskoplar kullanılır; çünkü açısal çapı yalnızca 0,11"'dir. Bugün bile, gelişkin teleskopların Plüton'un yüzey ayrıntılarını tam anlamıyla sunduğu söylenemez.
Plüton'dan alınan ilk görseller, 1980'li yıllardan sonra gerçekleşmiştir. Plüton'un büyük bir uydusu olan Charon'un keşfi, bu konudaki çalışmaların önünü açmıştır. Böylece Plüton-Charon sistemindeki tutulmalar sırasında, ortalama parlaklığın değişimi gözlenerek, analizler yapılmıştır. Plüton'da parlak bir ışın noktası yayılımı, tutulma sonrası oluşan karanlıktan daha büyük bir ışın farkı doğurur. Bilgisayarlarla yapılan gözlem işlemlerinin birçoğunda, ışın haritaları yaratılır ve bu yöntem sayesinde değişen parlaklık değerleri takip edilebilir.
Günümüzde bilgisayar destekli uzay gözlemlerinin önemli bir bölümü, güncel olarak en yüksek görsel çözünürlük kalitesini sunan Hubble Uzay Teleskobu tarafından yapılmakta, bu sayede birçok ayrıntı önemli oranda görüntülenebilmektedir. Bu haritalar, Hubble'nin çektiği görsellerden en uygun piksellerin seçilip, karmaşık bilgisayar işlemleriyle uyarlanmasıyla oluşturulmuştur. Plüton'un yüzeyi 1994 ve 2003-4 yılları arasında değişime uğramış; kuzey kutup bölgesi aydınlanıp, güney kutup bölgesi kararmıştır. Bunun yanında, Plüton'daki kırmızılık derecesi 2000-2002 arasında önemli ölçüde artmıştır. Bu değişimlerin kaynağının -bir yılı 248 Dünya yılına denk gelen bir cisimdeki- mevsimsel değişimlere bağlı olduğu düşünülmektedir. Plüton'un yörünge eğikliğinin ve yörüngesindeki dış merkezliliğin fazla oluşu; bu mevsimsel değişimin hızlanmasını sağlamıştır.
Plüton üzerinde yapılan çalışmalar, cisim yüzeyinin yaklaşık %98'ini karbon monoksit ve metanın da eklenmesiyle, nitrojen buzlarının oluşturduğunu ortaya koymuştur. Plüton'un Charon'a bakan yüzeyi daha çok buz haline gelmiş metan içerirken; diğer yüzü daha çok nitrojen ve karbon monoksit buzlarıyla kaplıdır.
Yapı
Hubble Uzay Teleskobu ile yapılan gözlemler sonucunda, Plüton'un yoğunluğunun 1,8 ilâ 2,1 g/cm3 arasında değiştiği; yapısının %30-%50 arasında buz kütlelerinden, %50-%70 arasında ise kayalardan oluştuğu tahmin edilmektedir.Radyoaktif minerallerin ısı sonucunda ayrışmasıyla kayalarının çözünmesi, buz kütlelerinin oluşmasını sağlamıştır. Bilim insanlarına göre Plüton'un iç yapısı farklılıklar göstermektedir. Kayalıklar, buz örtüsüyle çevrilmiş yoğun bir yer çekirdeğinin etrafını sarmaktadır. Yani Plüton'da manto tabakası buzullardan oluşmaktadır. Yer kabuğunun merkezini oluşturan çekirdeğin çapıysa yaklaşık 1.700 km kadardır. Plüton yüzeyindeki ısınımın devam etmesiyle, manto-çekirdek sınırında 100-180 kilometre kadar kalın; bir yeraltı okyanus tabakası oluşmuştur.
Kütle
Plüton'un kütlesi 1.31×1022 kg'dır. Bu rakam Dünya'nın yaklaşık 0,002'sine tekabül eder; ayrıca çapı 2.306 (+/- 20) km olan Plüton; bu değerde Ay'ın %66'sı kadardır. Plüton'un atmosferi; katı kütlenin küçüklüğünden dolayı kesin olarak tahmin edilememektedir.
Önceleri astronomlar, Plüton'un X Gezegeni olduğunu varsaymıştır. Bunun bir sonucu olarak, başlangıçta Plüton'un kütlesi; Uranüs ve Neptün ile olan etkisi çerçevesinde hesaplanmaya çalışılmıştır. 1955'ten başlayarak Plüton'un kütlesiyle ilgili çeşitli veriler ortaya koyulmuş; 1971'deki çalışmalarda Plüton'un kütlesinin kabaca Mars'tan daha küçük olduğu sonucuna varılmıştır. Ayrıca 1976'da, Dale Cruikshank, Carl Pilcher ve David Morrison'un yaptıkları bir araştırmada, ilk kez Plüton'un yansıtabilirlik derecesini belirlemiştir. Bu da Plüton'un zemin sentezindeki metan buzu faktörünü ortaya çıkarmıştır. Bu, Plüton'un parlak bir gezegen olması anlamına gelmiş, bundan dolayı Plüton'un kütlesinin Dünya'nın kütlesinin %1'inden fazla olamayacağı anlaşılmıştır. -Plüton'un yansıtabilirlik derecesi Dünya'nınkinden 1,3-2,0 kat daha büyüktür.
1978'de Plüton'un uydusu olan Charon'un gözlenmesiyle Kepler'in gezegensel hareket yasalarından yararlanılarak, Plüton-Charon sisteminin kütlesinin hesaplanması olanaklı hale gelmiştir. Böylece Charon'un kütleçekim etkisi hesaplanarak, Plüton'un gerçek kütlesi saptanmıştır. Charon'un keşfi uyarlamalı optik çalışmalarına da izin verdiğinden; Plüton'un gerçek çapının hesaplanmasında da önemli rol oynamıştır.
Plüton, Güneş sistemi'ndeki karasal gezegenler dikkate alındığında küçük bir kütleye sahiptir. Hatta gezegenlere ait yedi uydudan da daha hafiftir. Kütlece Plüton'dan büyük olan uydular: Ganymede, Titan, Kalisto, İo, Ay, Europa ve Triton'dur. Plüton'un çapı bir cüce gezegen olan Ceres'ten yaklaşık iki kat daha uzundur. Bu oran, iki cismin kütlesel orantısında da yaklaşık olarak geçerlidir. 2005'te keşfedilen bir cüce gezegen olan Eris'in mi, yoksa Plüton'un mu çapının daha büyük olduğu tartışmalı bir konu olmakla birlikte; kütlesel olarak Plüton'un Eris'ten bir miktar büyük olduğu saptanmıştır.
Atmosfer
Plüton'un atmosferi; yüzeyindeki buz kütlelerini oluşturan nitrojen, karbon monoksit ve metan gazlarıyla çevrilidir. Plüton'un yüzey basıncı 6,5-24 μbar değerleri arasında değişmektedir. Cismin yörüngesi; atmosferi üzerinde büyük bir etki yaratır. Bunun bir sonucu olarak, Plüton'un Güneş'e olan uzaklığı arttıkça, atmosferinde buz kütleleri oluşur; hatta oluşan bu kütleler yüzeye doğru düşer. Plüton Güneş'e yaklaştıkça, cismin katı yüzeyinin sıcaklığı artar. Böylece buzlar süblimleşmiş gazlar haline gelir. Yani sera etkisinin tersinde bir hareket oluşur ve yüzeydeki buharlaşma sonucu atmosferde yoğunluk meydana gelir. Oluşan süblimleşme sonucunda ise cismin yüzeyi soğur. Araştırmacılar, bu soğumayla Plüton'daki sıcaklığın 43 K (−230 °C) kadar olduğunu saptamıştır.
Güçlü bir sera gazı olan metanın varlığıyla, Plüton atmosferinde oluşan sıcaklık terselmesi sonucunda; Plüton yüzeyinden 10 km yukarı çıkıldığında sıcaklık yaklaşık 36 K daha fazla ölçülür, bununla birlikte cismin alt atmosferindeki metan yoğunluğu, üst atmosferinden daha fazladır.
Uydular
Plüton beş adet doğal uyduya sahip olduğu bir uydu sistemi bulunmaktadır. Uydulardan ilk keşfedileni Charon 1978'de tarafından keşfedilmiştir. Diğer küçük uyduları olan Niks ve Hidra ise 2005'te saptanmıştır. Ayrıca, Plüton-Charon sistemi Güneş Sistemi'nin birkaç ikili sisteminin en büyüğü olması bakımından dikkate değerdir. 2011 Temmuz'unda Hubble Uzay Teleskobu tarafından çapı 13 ile 34 km arasında olan Kerberos adında 4. uydu keşfedilmiştir. 7 Temmuz 2012'de Styx isimli 5. uydu da keşfedilmiştir. Çapı yaklaşık 10–25 km. arası olarak tespit edilmiştir.
Plüton'un uyduları, diğer gözlemlenen sistemler göz önüne alındığında Plüton'a oldukça yakındır. Bu özelliğinden dolayı Plüton sistemi, araştırmacılar tarafından: "Son derece yoğun ve büyük ölçüde boş" bir sistem olarak nitelendirilir.
Ad | Resim | Saptanma Yıl | Çap (km) | Kütle (kg) | Yörünge yarıçapı (km) (barisentrik) | Yörünge dönümü (d) | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Plüton | 1930 | 2,306 (%66 Ay) | 13,050 ×1018 (%18 Ay) | 2,040 (%0,6 Ay) | |||
Charon | , | 1978 | 1,205 (%35 Ay) | 1,520 ×1018 (%2 Ay) | 17,530 (%5 Ay) | 6.3872 (%25 Ay) | |
Styx | — | 2012 | 10-25 | ? | ~47 | ||
Nix | 2005 | 91 | 4 ×1017 | 48,708 | 24.856 | ||
Kerberos | — | 2011 | 13-34 | ? | ~59 | 32.1 ± 0.3 | |
Hydra | 2005 | 114 | 8 ×1017 | 64,749 | 38.206 |
Niks ve Hidra'nın kütlesinde gözenekli/buzlu yoğunluk 1.0 g/cm3 olarak kabul edilmektedir.
Galeri
-
New Horizons tarafından görüntülenmiş Plüton
(9 Temmuz 2015) -
New Horizons tarafından görüntülenmiş Plüton
(11 Temmuz 2015) -
New Horizons tarafından görüntülenmiş Plüton
(11 Temmuz 2015) -
New Horizons tarafından görüntülenmiş Plüton
(12 Temmuz 2015) -
New Horizons tarafından görüntülenmiş Plüton
(13 Temmuz 2015)
-
New Horizons tarafından görüntülenmiş Pluton
(Renkli; 11 Temmuz 2015) -
New Horizons tarafından görüntülenmiş Pluton
(Renkli; 13 Temmuz 2015)
Videolar
Kaynakça
- ^ Simon, J.L.; Francou, G.; Fienga, A.; Manche, H. (Eylül 2013). "New analytical planetary theories VSOP2013 and TOP2013". Astronomy and Astrophysics. 557 (2): A49. Bibcode:2013A&A...557A..49S. doi:10.1051/0004-6361/201321843.
- ^ a b c d e f g h i j k l m D. R. Williams (7 Eylül 2006). "Pluto Fact Sheet". NASA. 2 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Mart 2007.
- ^ . JPL Horizons On-Line Ephemeris System @ Solar System Dynamics Group. 4 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2011.
- ^ "AstDys (134340) Pluto Ephemerides". Department of Mathematics, University of Pisa, Italy. 17 Ocak 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Haziran 2010.
- ^ . 10 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022.
- ^ a b Nimmo, Francis (2017). "Mean radius and shape of Pluto and Charon from New Horizons images". Icarus. 287: 12-29. arXiv:1603.00821 $2. Bibcode:2017Icar..287...12N. doi:10.1016/j.icarus.2016.06.027.
- ^ a b Stern, S. A.; Grundy, W.; McKinnon, W. B.; Weaver, H. A.; Young, L. A. (2017). "The Pluto System After New Horizons". Annual Review of Astronomy and Astrophysics. 2018: 357-392. arXiv:1712.05669 $2. Bibcode:2018ARA&A..56..357S. doi:10.1146/annurev-astro-081817-051935.
- ^ a b c d Stern, S. A. (2015). "The Pluto system: Initial results from its exploration by New Horizons". Science. 350 (6258): 249-352. arXiv:1510.07704 $2. Bibcode:2015Sci...350.1815S. doi:10.1126/science.aad1815. (PMID) 26472913.
- ^ Seligman, Courtney. . 9 Mart 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2021.
- ^ a b Archinal, Brent A.; A'Hearn, Michael F.; Bowell, Edward G.; Conrad, Albert R.; Consolmagno, Guy J.; Courtin, Régis; Fukushima, Toshio; Hestroffer, Daniel; Hilton, James L.; Krasinsky, George A.; Neumann, Gregory A.; Oberst, Jürgen; Seidelmann, P. Kenneth; Stooke, Philip J.; Tholen, David J.; Thomas, Paul C.; Williams, Iwan P. (2010). (PDF). Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy. 109 (2): 101-135. Bibcode:2011CeMDA.109..101A. doi:10.1007/s10569-010-9320-4. March 4, 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2018.
- ^ Amos, Jonathan (23 Temmuz 2015). "New Horizons: Pluto may have 'nitrogen glaciers'". BBC News. 27 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Temmuz 2015.
- ^ . Physorg.com. 19 Nisan 2011. 11 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2011.
- ^ JPL/NASA (22 Nisan 2015). . Jet Propulsion Laboratory. 19 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2022.
- ^ a b John Lewis, (Ed.) (2004). Physics and chemistry of the solar system (2 bas.). Elsevier. s. 64.
- ^ "How Big Is Pluto? New Horizons Settles Decades-Long Debate". NASA. 2015. 5 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Temmuz 2015.
- ^ "Astronomers Measure Mass of Largest Dwarf Planet". hubblesite. 2007. 25 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Kasım 2007.
- ^ A. Akwagyiram (2 Ağustos 2005). "Farewell Pluto?". BBC News. 15 Şubat 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2006.
- ^ T. B. Spahr (7 Eylül 2006). . Minor Planet Center. 10 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2006.
- ^ "Pluto added to official "minor planet" list". NewScientist. 7 Eylül 2006. 6 Ocak 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Eylül 2006.
- ^ Richard Gray (10 Ağustos 2008). "Pluto should get back planet status, say astronomers". The Telegraph. 29 Ekim 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ağustos 2008.
- ^ C.B. Olkin, L.H. Wasserman, O.G. Franz (2003). "The mass ratio of Charon to Pluto from Hubble Space Telescope astrometry with the fine guidance sensors" (PDF). Icarus. Cilt 164. Lowell Observatory. s. 254–259. doi:10.1016/S0019-1035(03)00136-2. 14 Haziran 2007 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 13 Mart 2007.
- ^ "Pluto and the Developing Landscape of Our Solar System" 14 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . International Astronomical Union. 27 Ekim 2010 tarihinde erişilmiştir.
- ^ B. Sicardy, W. Beisker; ve diğerleri. (2006). "Observing Two Pluto Stellar Approaches In 2006: Results On Pluto's Atmosphere And Detection Of Hydra". Bulletin of the American Astronomical Society. Cilt 38. s. 542. Bibcode:2006DPS....38.3106S.
- ^ Ian Ridpath (Aralık 1978). (PDF). Astronomi. ss. 6-11. 7 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2011.
- ^ Croswell, s. 43
- ^ Tombaugh, C. W. (1946). "The Search for the Ninth Planet, Pluto". Astronomical Society of the Pacific Leaflets. Cilt 5. ss. 73-80. Bibcode:1946ASPL....5...73T.
- ^ a b c W. G. Hoyt (1976). "W. H. Pickering's Planetary Predictions and the Discovery of Pluto". Cilt 67 (4 bas.). Isis. s. 551–564. doi:10.1086/351668. Erişim tarihi: 27 Haziran 2007.
- ^ Mark Littman (1990). Planets Beyond: Discovering the Outer Solar System. Wiley. s. 70. ISBN .
- ^ a b Croswell, p. 50
- ^ Croswell p. 52
- ^ a b J. Rao (11 Mart 2005). . SPACE.com. 23 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2006.
- ^ . Pluto: The Discovery of Planet X. B. Mager. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2007.
- ^ a b P. Rincon (13 Ocak 2006). "The girl who named a planet". Pluto: The Discovery of Planet X. BBC News. 20 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2007.
- ^ K. M. Claxton. . Parents' Union School Diamond Jubilee Magazine, 1891–1951 (Ambleside: PUS, 1951), p. 30–32. 5 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2007.
- ^ "The Trans-Neptunian Body: Decision to call it Pluto". The Times. 27 Mayıs 1930. s. 15.
- ^ "Name Pluto Given to Body Believed to Be Planet X". New York City: The New York Times. The Associated Press. 25 Mayıs 1930. s. 1. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Haziran 2011.
- ^ Croswell pp. 54–55
- ^ Pluto and Charon: The Odd Couple. Introduction to Planetary Science. SpringerLink. 2007. s. 401–408. doi:10.1007/978-1-4020-5544-7.
- ^ . 9 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2011.
- ^ . 3 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2011.
- ^ P. K. Seidelmann and R. S. Harrington (1987). "Planet X—The current status". U. S. Naval Observatory. Erişim tarihi: 4 Kasım 2007.[]
- ^ Myles Standish (1992). "Planet X—No dynamical evidence in the optical observations". Astronomical Journal. 105 (5). ss. 200-2006. Bibcode:1993AJ....105.2000S. doi:10.1086/116575.
- ^ . The Astronomical Society of the Pacific. 28 Haziran 1994. 14 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2006.
- ^ a b c d . 26 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2011.
- ^ . Tübitak. 18 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2011.
- ^ a b . 4 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2011.
- ^ . Singapore Science Centre. 11 Kasım 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2007.
- ^ E. F. Young; R. P. Binzel; K. Crane (2000). "A Two-Color Map of Pluto Based on Mutual Event Lightcurves". Bulletin of the American Astronomical Society. Cilt 32. s. 1083. Bibcode:2000DPS....32.4601Y.
- ^ Buie, M. W. (1992). "Albedo maps of Pluto and Charon: Initial mutual event results". Icarus. Cilt 97. ss. 221-227. 22 Haziran 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Haziran 2011.
- ^ Buie, Mark W. (2010). "Pluto and Charon with the Hubble Space Telescope: I. Resolving changes on Pluto's surface and a map for Charon". Astronomical Journal. 139 (3). ss. 1128-1143. Bibcode:2010AJ....139.1128B. doi:10.1088/0004-6256/139/3/1128. 7 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Haziran 2011.
- ^ a b "New Hubble Maps of Pluto Show Surface Changes". News Release Number: STScI-2010-06. 4 Eylül 2010. 15 Mart 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Şubat 2010.
- ^ Tobias C. Owen, Ted L. Roush; ve diğerleri. (1993). "Surface Ices and the Atmospheric Composition of Pluto". Science. 261 (5122). ss. 745-748. Bibcode:1993Sci...261..745O. doi:10.1126/science.261.5122.745. (PMID) 17757212.
- ^ Alan Boyle (11 Şubat 1999). "Pluto regains its place on the fringe". MSNBC. 20 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2007.
- ^ . SolStation. 2006. 10 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2007.
- ^ a b "Subsurface oceans and deep interiors of medium-sized outer planet satellites and large trans-neptunian objects". 24 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Haziran 2011.
- ^ . New Horizons. 2007. 16 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2007.
- ^ J. Davies (2001). (PDF). Royal Observatory, Edinburgh. 29 Ekim 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2007.
- ^ Young, Eliot F.; Young, L. A.; Buie, M. "Pluto's Radius". American Astronomical Society, DPS meeting #39, #62.05; Bulletin of the American Astronomical Society. Cilt 39. s. 541. Bibcode:2007DPS....39.6205Y.
- ^ a b Croswell p. 57
- ^ L. M. Close, W. J. Merline, D. J. Tholen, T. C. Owen, F. J. Roddier, C. Dumas, (2000). "Adaptive optics imaging of Pluto–Charon and the discovery of a moon around the Asteroid 45 Eugenia: the potential of adaptive optics in planetary astronomy". Proceedings of the International Society for Optical Engineering. Cilt 4007. European Southern Observatory. ss. 787-795,. Erişim tarihi: 26 Mart 2007.[]
- ^ Mike Brown (22 Kasım 2010). . Mike Brown's Planets. 31 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2010. (Franck Marchis, 2010-11-08'de)
- ^ Ken Croswell (1992). . 19 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2007.
- ^ Lellouch, E.; Sicardy, B.; de Bergh, C.; Käufl, H. -U.; Kassi, S.; Campargue, A. (2009), Pluto's lower atmosphere structure and methane abundance from high-resolution spectroscopy and stellar occultations, astro-ph.EP, arXiv:0901.4882 $2
- ^ T. Ker (2006). "Astronomers: Pluto colder than expected". Space.com (via CNN.com). 19 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2006.
- ^ a b E. Lellouch, B. Sicardy, C. de Bergh (2009). "Pluto's lower atmosphere structure and methane abundance from high-resolution spectroscopy and stellar occultations 11 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ." (baskı). Astronomy & Astrophysics.
- ^ Guy Gugliotta. "Possible New Moons for Pluto 20 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .." Washington Post. 1 Kasım, 2005. 10 Ekim, 2006'da erişilmiştir.
- ^ . 3 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2011.
- ^ S.A. Stern; ve diğerleri. (2006). "Characteristics and Origin of the Quadruple System at Pluto". Nature. 439 (7079). ss. 946-948. arXiv:astro-ph/0512599 $2. Bibcode:2006Natur.439..946S. doi:10.1038/nature04548. (PMID) 16495992.
- ^ Marc W. Buie, William M. Grundy, Eliot F. Young, Leslie A. Young, S. Alan Stern (2006). "Orbits and photometry of Pluto's satellites: Charon, S/2005 P1, and S/2005 P2". Astronomical Journal. 132 (1). s. 290. arXiv:astro-ph/0512491 $2. Bibcode:2006AJ....132..290B. doi:10.1086/504422.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Pluton kucuk gezegen tanimi 134340 Pluto sembolleri veya Kuiper Kusagi nda bulunan bir cuce gezegendir Gunes Sistemi nde bilinen en buyuk cuce gezegen ve Neptun otesi cisim ve dogrudan Gunes etrafinda dolanan en buyuk on altinci cisimdir 2006 yilina dek gezegen olarak siniflandirilmaktaydi Pluton bunyesinde bircok cisim barindiran Kuiper Kusagi nin en belirgin uyelerinden biridir 134340 Pluto2015 yilinda NASA nin New Horizons sondasi tarafindan elde edilen Pluton un kuzey yarim kuresinin gercek renkli goruntusu KesifKesfedenClyde W TombaughKesif yeriLowell GozlemeviKesif tarihi18 Subat 1930AdlandirmalarMPC belirtmesi 134340 PlutoAdin kaynagiPlutonKucuk gezegen kategorisiCuce gezegen Neptun otesi cisim Kuiper Kusagi cismi PlutinoSifatlarPlutonianSembolveyaYorunge ozellikleriDonem J2000Ilk onkesif tarihi20 Agustos 1909Gunote49 305 AU 7 37593 milyar km Subat 2114Gunberi29 658 AU 4 43682 milyar km 5 Eylul 1989 Yari buyuk eksen39 482 AU 5 90638 milyar km Dis merkezlik0 2488Yorunge periyodu247 94 yil 90 560 gKavusum donemi366 73 gunOrtalama yorunge hizi4 743 km sOrtalama ayriklik14 53 Egiklik17 16 11 88 Gunes ekvatoruna Cikis dugumu boylami110 299 Perihelyon acisi113 834 Bilinen dogal uydusu5Fiziksel ozelliklerGorunur buyukluk13 65 16 3 ortalama 15 1 Mutlak parlaklik H 0 44Acisal cap0 06 0 11 Boyutlar2 376 6 1 6 kmOrtalama yaricap1 188 3 0 8 km 0 1868 Dunya Basiklik lt 1 Yuzey alani1 774443 107 km2 0 035 DunyaHacim 7 057 0 004 109 km3 0 00651 DunyaKutle 1 303 0 003 1022 kg 0 00218 Dunya 0 177 AyOrtalama yogunluk1 854 0 006 g cm3Yuzey kutle cekimi0 620 m s2 0 063 gKurtulma hizi1 212 km sSinodal donme suresi 6 38680 g 6 g 9 sa 17 d 00 sYildiz donme suresi 6 387230 g 6 g 9 sa 17 d 36 sEkvatoral donme hizi47 18 km saEksen egikligi122 53 yorungeye Kuzey kutbu sag aciklik132 993 Kuzey kutbu dik aciklik 6 163 Albedo0 52 geometrik 0 72 bondYuzey sicakligi min ort maks Kelvin 33 K 44 K 229 C 55 KAtmosferYuzey basinci1 0 Pa 2015 BilesimleriAzot metan karbonmonoksit Wikimedia Commons ta ilgili ortam Pluton diger Kuiper Kusagi uyelerine benzer bicimde tas ve buzdan olusmaktadir ancak bu kusaktaki cuce gezegenlere nispeten oldukca kucuktur Kutle ve hacim olarak Ay in yaklasik olarak beste biri kadardir Pluton eksenindeki dis merkezli egim sayesinde yorungesinin yaklasik olarak 1 6 lik bir kisminda Gunes e Neptun den daha yakindir Pluton 1930 da kesfedildiginden 2006 yilina kadar Gunes Sistemi nin dokuzuncu gezegeni olarak degerlendirilmistir 1970 li yillardan sonra Gunes Sistemi nin disinda bir cuce gezegen olan 2060 Chiron saptanana kadar kucuk bir gezegen olarak dusunulen Pluton un gezegenlik durumu tartisilmaya baslanmistir 20 yuzyilin sonlari ve 21 yuzyilin baslarinda Gunes Sistemi nin disinda Pluton a benzeyen bircok nesne gozlemlenip 2005 te buna o sirada Pluton dan yaklasik 27 daha buyuk olarak degerlendirilen Eris de eklenmistir 24 Agustos 2006 da Uluslararasi Astronomi Birligi IAU ya da UAB Gunes Sistemi nde bir gezegen olmanin kosullarini tanimlamistir Bu tanimlamaya gore Pluton kendi komsu bolgesini gezegenimsilerden temizleyemedigi icin gezegenlikten cikartilmis Eris ve Ceres ile birlikte yeni bir kume olan Cuce Gezegenler diger bir adiyla Kuiper Kusagi sinifina dahil edilmistir Boylece Pluton yeniden siniflandirilmis kucuk gezegenler dizinine eklenmis ve astronomik adi yani numarasi 134340 olarak degistirilmistir Pluton bazi arastirmacilar tarafindan hala gezegen olarak onaylanmaktadir Pluton un en buyuk uydusu Charon Pluton un yarisi buyuklugundedir ve bazi bilim insanlarinca ikili sistem olarak gosterilir cunku yorungesi baska bir agirlik merkezinin icinde yer almaz IAU tarafindan Pluton cuce gezegen sinifina alinana dek gecen surede Charon Pluton un uydusu olarak kabul edilmistir Pluton un bilinen iki kucuk uydusu daha vardir bunlar Nix ve Hydra dir Bu uydular 2005 te saptanmistir Ayrica New Horizons uzay araci Pluton un daglarinin 3 500 metre oldugunu bulmustur ve uydunun icinde Pluton u bulan kisinin Clyde Tombaugh kulleri vardir Bunun nedeni ise bu kisinin Pluton a giden uydunun firlatilisini gormeden once olmesidir KesfiClyde Tombaugh Pluton un kasifi 1840 ta klasik mekanigin kullanilmasiyla Urbain Le Verrier tarafindan Uranus un yorungesindeki kuskular analiz edildi ve henuz saptanmamis bir gezegen olan Neptun un konumu tahmin edildi 19 yuzyildan sonra yapilan gozlemlerde Uranus un yorungeleri uzerindeki kuramlar Neptun un ayri bir gezegen olarak kabul edilmesi konusunu tartismaya acti 1894 te varlikli bir Bostonli olan Percival Lowell Lowell Gozlemevi ni kurdu Lowell in 1894 te Flagstaff Arizona da basladigi astronomik arayislar sonucunda Neptun un gozlenmesi imkanli hale geldi ve Neptun Lowell tarafindan X Gezegeni olarak dusunuldu Ancak yeni bir X gezegeninin bilinmeyen gezegen varligindan daha suphe ediliyordu 1909 da Lowell ve boyle bir gezegen icin cesitli gok koordinatlari onerdi Lowell in 1916 daki olumune dek yapilan calismalardan bir sonuc alinamadi 19 Mart 1915 te Lowell Gozlemevi nde Pluton un iki fotografinin cekilmesine ragmen bu yeni cisim fark edilemedi Lowell in ardindan Constance Lowell in Percival le on yil suren miras hukuku mucadelesi nedeniyle milyon dolarlik gozlemevi isleyemez duruma geldi Ozetle X Gezegeni 1929 a kadar aranamadi Bu tarihten sonra Clyde Tombaugh a Pluton u saptama gorevini verdi Kansas tan gelen Tombaugh Lowell Gozlemevi nde Slipher in yaptigi cizimlerden etkilendi Tombaugh iki hafta arayla cekilmis fotograf ciftlerinde sistematik imajlama yoluyla fotograflari karsilastirarak herhangi bir nesne degisikligi olup olmadigini arastirdi Arastirmalarinda kullaniyordu Bu sistem levhalari hizla asagi ve yukari yonlerde degistirerek degisiklikleri saptama metoduna gore isliyordu ve boylece fotograflar arasinda konum ve gorunusu degismis olan herhangi bir nesnenin deviniminin sanal goruntusu yaratilabiliyordu 18 Subat 1930 da Tombaugh ayni yilin Ocak 23 ve 29 unda cektigi iki imaj arasinda onemli bir goruntu devinimi oldugunu fark etti 21 Ocak ta cekilen cozunurlugu iyi olmayan bir fotograf da bu yeni cismi onayliyordu Daha sonra yapilan dikkatli gozlemler de bu yeni cismi onayladi ve 13 Mart 1930 da Harvard Universitesi Gozlemevi Pluton un saptandigini duyurdu AdlandirilisiBu kesif tum dunyada yanki uyandirdi Bu yeni cismi adlandirma hakkina sahip olan Lowell Gozlemevi ne Atlas tan Zymal e kadar 1000 i askin isim onerisi geldi Tombaugh baska bir isim bulunup kaliplasmadan bu yeni cismin adlandirilmasi gerektigini Slipher e bildirdi Slipher once Zeus adini teklif etti ardindan Percival ve son olarak da kendi ilk adi olan Constance yi onerdi Bu oneriler kabul gormedi Pluton adi o donemde on bir yasinda Oxfordlu bir ogrenci olan Venetia Burney 1918 2009 tarafindan ortaya atildi Venetia gok bilimin yani sira klasik mitolojiyle de ilgileniyordu Pluton un da muhtemelen karanlik ve soguk bir gok cismi oldugunu dusundugu icin bu yeni cisme klasik mitolojide yer alti dunyasinin tanrisi olarak kabul edilen Pluton adini onerdi Bu fikir Oxford Universitesinde eski bir kutuphaneci olan dedesi ile yaptigi bir sohbet sirasinda aklina gelmisti Madan bu dusunceyi Profesor e aktardi Turner de bu dusunceyi ABD deki meslektaslarina aktardi Cisim resmi olarak 24 Mart 1930 da kabul edildi Lowell Gozlemevinin her uyesine uc isimden olusan kucuk bir liste sunuldu ve bu listeden bir ismi secmeleri istendi Isim adaylari Minerva baska bir astroitin ismi olarak kabul edildi Kronos doneminde pek sevilmeyen bir astronom olan tarafindan onerildigi icin deger yitirdi ve Pluton du Pluton oy birligiyle secildi Bu ad 1 Mayis 1930 da duyuruldu Bu duyurunun uzerine dedesi Madan Venetia ya 5 paund odul verdi Yorunge ve donmePluton yorungesi ekliptik gorunum Pluton yorungesinin bu yandan gorunusu kirmizi ekliptige olan egilimini gostermektedir Pluton un donus cizelgesi Pluton un yorungesi gorece dis merkezlidir Tutulum duzlemiyle 17 derecelik bir aci yapar ve gunberide 29 7 AB den Neptun un yorungesi icinde gunotede 49 5 AB ye kadar uzanir Pluton kendi ekseni etrafinda 6 39 Dunya gununde doner Pluton un ekseni Uranus ile benzerlik gosterir yorungesel egimi 120 kadardir Bu yuzden Pluton daki mevsimsel degisim uc noktalara ulasir Pluton da gun donumlerinde yuzeyin dortte biri aydinlikken kalan kisim karanliktir dortte ucu aydinlikken ise dortte biri karanliktir Gezegendeki bir yil 248 3 Dunya yilina karsilik gelir yani Pluton un Gunes in etrafindaki donusu yaklasik 248 Dunya yili surer X Gezegeni ve Pluton un gezegen oldugu dusuncesinin ortadan kalkmasiPluton un kucuk olusu ve yorungelerindeki cozumsuzluk Lowell in dusuncesi uzerinde kuskularin ortaya cikmasina neden oldu 20 yuzyil boyunca Pluton un kutlesi gozden gecirildi 1978 de Pluton un uydusu olan Charon un kesfiyle Pluton un kutlesinin olcumu olasi hale geldi Pluton un kutlesi Uranus un yorungelerindeki tutarsizliklar nedeniyle net hesaplanamasa da kabaca Dunya nin kutlesinin 0 2 si olarak kabul edildi Sonraki donemlerde X Gezegeni uzerinde Robert Sutton Harrington tarafindan onemli calismalar yapildiysa da bu arastirmalar basarisizlikla sonuclandi 1992 de Voyager 2 nin 1989 da Neptun e yaptigi ucusta elde ettigi bilgileri kullanarak Uranus un cekim gucunun Pluton a etkisini saptadi ve bu bulgu Pluton un kutlesinde 0 5 lik bir degisime gidilmesi gerektigini gosterdi Bu bilgiler Gunes Sistemi nde yeni bir X gezegeni olmasi gerektigi dusuncesini ortadan kaldirdi Bugune geldigimizde onemli bilim insanlarinin cogu X Gezegeni ni kabul etmemektedir Bunun yaninda Lowell in 1915 te konumlandirdigi X Gezegeni nin verileri bugun Pluton un konumlandirilisi ile tutarlilik gostermekte olsa da bunun bir rastlantidan ibaret oldugunu ortaya koymustur Sonuc olarak X Gezegeni Gunes Sistemi ndeki olmasi varsayilan dokuzuncu gezegeni ifade eder Pluton un yorungesinin Neptun e tabii olusu ve bu gezegenin diger gezegenlere oranla oldukca kucuk olmasi nedeniyle gezegen olarak gorulmemesi X Gezegeni fikrinin ortadan kalkmasina katki saglamistir Ayrica Kuiper Kusagi nda 70 000 e yakin plutonsu gok cisminin bulunusu da Pluton u yalnizca Kuiper in bir uyesi olarak gormek gerekliligini dogurmustur Hatta 2005 te kesfedilen Eris adli cismin Pluton dan daha buyuk oldugu sonucuna varilmistir Tum bunlardan sonra Pluton 2006 Prag da gerceklestirilen Uluslararasi Astronomi Birligi toplantisinda gezegenlikten cikarilmis ve cuce gezegen sinifina koyulmustur Pluton 2008 de alinan yeni bir kararla bu siniftan da alinarak Plutonumsu sinifina yerlestirilmistir Fiziksel ozelliklerHubble Uzay Teleskobu ndan Pluton gorunumu Pluton un yorunge hizi 4 666 km s ve kutlesi 1 305 1022 kg dir Yuzey sicakligi yaklasik 238 C dir Pluton un yuzeyinin bu denli soguk olmasinin sonucunda zaman zaman sahip oldugu ince atmosfer dahi buz tutar Pluton un gorsel kadri ortalama 15 1 olup gunberide bu rakam 13 65 olur Pluton u goruntulemek icin yaklasik 30 cm diyaframli icin teleskoplar kullanilir cunku acisal capi yalnizca 0 11 dir Bugun bile geliskin teleskoplarin Pluton un yuzey ayrintilarini tam anlamiyla sundugu soylenemez Pluton dan alinan ilk gorseller 1980 li yillardan sonra gerceklesmistir Pluton un buyuk bir uydusu olan Charon un kesfi bu konudaki calismalarin onunu acmistir Boylece Pluton Charon sistemindeki tutulmalar sirasinda ortalama parlakligin degisimi gozlenerek analizler yapilmistir Pluton da parlak bir isin noktasi yayilimi tutulma sonrasi olusan karanliktan daha buyuk bir isin farki dogurur Bilgisayarlarla yapilan gozlem islemlerinin bircogunda isin haritalari yaratilir ve bu yontem sayesinde degisen parlaklik degerleri takip edilebilir Gunumuzde bilgisayar destekli uzay gozlemlerinin onemli bir bolumu guncel olarak en yuksek gorsel cozunurluk kalitesini sunan Hubble Uzay Teleskobu tarafindan yapilmakta bu sayede bircok ayrinti onemli oranda goruntulenebilmektedir Bu haritalar Hubble nin cektigi gorsellerden en uygun piksellerin secilip karmasik bilgisayar islemleriyle uyarlanmasiyla olusturulmustur Pluton un yuzeyi 1994 ve 2003 4 yillari arasinda degisime ugramis kuzey kutup bolgesi aydinlanip guney kutup bolgesi kararmistir Bunun yaninda Pluton daki kirmizilik derecesi 2000 2002 arasinda onemli olcude artmistir Bu degisimlerin kaynaginin bir yili 248 Dunya yilina denk gelen bir cisimdeki mevsimsel degisimlere bagli oldugu dusunulmektedir Pluton un yorunge egikliginin ve yorungesindeki dis merkezliligin fazla olusu bu mevsimsel degisimin hizlanmasini saglamistir Pluton uzerinde yapilan calismalar cisim yuzeyinin yaklasik 98 ini karbon monoksit ve metanin da eklenmesiyle nitrojen buzlarinin olusturdugunu ortaya koymustur Pluton un Charon a bakan yuzeyi daha cok buz haline gelmis metan icerirken diger yuzu daha cok nitrojen ve karbon monoksit buzlariyla kaplidir Yapi Pluton yapi teorisi 2006 1 Azot buzullari 2 Buzullar 3 Kaya Hubble Uzay Teleskobu ile yapilan gozlemler sonucunda Pluton un yogunlugunun 1 8 ila 2 1 g cm3 arasinda degistigi yapisinin 30 50 arasinda buz kutlelerinden 50 70 arasinda ise kayalardan olustugu tahmin edilmektedir Radyoaktif minerallerin isi sonucunda ayrismasiyla kayalarinin cozunmesi buz kutlelerinin olusmasini saglamistir Bilim insanlarina gore Pluton un ic yapisi farkliliklar gostermektedir Kayaliklar buz ortusuyle cevrilmis yogun bir yer cekirdeginin etrafini sarmaktadir Yani Pluton da manto tabakasi buzullardan olusmaktadir Yer kabugunun merkezini olusturan cekirdegin capiysa yaklasik 1 700 km kadardir Pluton yuzeyindeki isinimin devam etmesiyle manto cekirdek sinirinda 100 180 kilometre kadar kalin bir yeralti okyanus tabakasi olusmustur Kutle Pluton un kutlesi 1 31 1022 kg dir Bu rakam Dunya nin yaklasik 0 002 sine tekabul eder ayrica capi 2 306 20 km olan Pluton bu degerde Ay in 66 si kadardir Pluton un atmosferi kati kutlenin kucuklugunden dolayi kesin olarak tahmin edilememektedir Onceleri astronomlar Pluton un X Gezegeni oldugunu varsaymistir Bunun bir sonucu olarak baslangicta Pluton un kutlesi Uranus ve Neptun ile olan etkisi cercevesinde hesaplanmaya calisilmistir 1955 ten baslayarak Pluton un kutlesiyle ilgili cesitli veriler ortaya koyulmus 1971 deki calismalarda Pluton un kutlesinin kabaca Mars tan daha kucuk oldugu sonucuna varilmistir Ayrica 1976 da Dale Cruikshank Carl Pilcher ve David Morrison un yaptiklari bir arastirmada ilk kez Pluton un yansitabilirlik derecesini belirlemistir Bu da Pluton un zemin sentezindeki metan buzu faktorunu ortaya cikarmistir Bu Pluton un parlak bir gezegen olmasi anlamina gelmis bundan dolayi Pluton un kutlesinin Dunya nin kutlesinin 1 inden fazla olamayacagi anlasilmistir Pluton un yansitabilirlik derecesi Dunya ninkinden 1 3 2 0 kat daha buyuktur 1978 de Pluton un uydusu olan Charon un gozlenmesiyle Kepler in gezegensel hareket yasalarindan yararlanilarak Pluton Charon sisteminin kutlesinin hesaplanmasi olanakli hale gelmistir Boylece Charon un kutlecekim etkisi hesaplanarak Pluton un gercek kutlesi saptanmistir Charon un kesfi uyarlamali optik calismalarina da izin verdiginden Pluton un gercek capinin hesaplanmasinda da onemli rol oynamistir Pluton Gunes sistemi ndeki karasal gezegenler dikkate alindiginda kucuk bir kutleye sahiptir Hatta gezegenlere ait yedi uydudan da daha hafiftir Kutlece Pluton dan buyuk olan uydular Ganymede Titan Kalisto Io Ay Europa ve Triton dur Pluton un capi bir cuce gezegen olan Ceres ten yaklasik iki kat daha uzundur Bu oran iki cismin kutlesel orantisinda da yaklasik olarak gecerlidir 2005 te kesfedilen bir cuce gezegen olan Eris in mi yoksa Pluton un mu capinin daha buyuk oldugu tartismali bir konu olmakla birlikte kutlesel olarak Pluton un Eris ten bir miktar buyuk oldugu saptanmistir Atmosfer New Horizons un Yeni Ufuklar Pluton dan ayrilirken cektigi Gunes tarafindan arkadan aydinlatilan atmosferini gosteren fotograf Mavi renk bir insan gozunun gorebilecegine yakindir ve atmosferdeki pus katmanlarindan kaynaklanir Pluton un atmosferi yuzeyindeki buz kutlelerini olusturan nitrojen karbon monoksit ve metan gazlariyla cevrilidir Pluton un yuzey basinci 6 5 24 mbar degerleri arasinda degismektedir Cismin yorungesi atmosferi uzerinde buyuk bir etki yaratir Bunun bir sonucu olarak Pluton un Gunes e olan uzakligi arttikca atmosferinde buz kutleleri olusur hatta olusan bu kutleler yuzeye dogru duser Pluton Gunes e yaklastikca cismin kati yuzeyinin sicakligi artar Boylece buzlar sublimlesmis gazlar haline gelir Yani sera etkisinin tersinde bir hareket olusur ve yuzeydeki buharlasma sonucu atmosferde yogunluk meydana gelir Olusan sublimlesme sonucunda ise cismin yuzeyi sogur Arastirmacilar bu sogumayla Pluton daki sicakligin 43 K 230 C kadar oldugunu saptamistir Guclu bir sera gazi olan metanin varligiyla Pluton atmosferinde olusan sicaklik terselmesi sonucunda Pluton yuzeyinden 10 km yukari cikildiginda sicaklik yaklasik 36 K daha fazla olculur bununla birlikte cismin alt atmosferindeki metan yogunlugu ust atmosferinden daha fazladir UydularPluton sistem diyagrami Pluton Niks Hidra ve Charon Pluton bes adet dogal uyduya sahip oldugu bir uydu sistemi bulunmaktadir Uydulardan ilk kesfedileni Charon 1978 de tarafindan kesfedilmistir Diger kucuk uydulari olan Niks ve Hidra ise 2005 te saptanmistir Ayrica Pluton Charon sistemi Gunes Sistemi nin birkac ikili sisteminin en buyugu olmasi bakimindan dikkate degerdir 2011 Temmuz unda Hubble Uzay Teleskobu tarafindan capi 13 ile 34 km arasinda olan Kerberos adinda 4 uydu kesfedilmistir 7 Temmuz 2012 de Styx isimli 5 uydu da kesfedilmistir Capi yaklasik 10 25 km arasi olarak tespit edilmistir Pluton un uydulari diger gozlemlenen sistemler goz onune alindiginda Pluton a oldukca yakindir Bu ozelliginden dolayi Pluton sistemi arastirmacilar tarafindan Son derece yogun ve buyuk olcude bos bir sistem olarak nitelendirilir Pluton sistemiyle Ay in karsilastirilmasi Ad Resim Saptanma Yil Cap km Kutle kg Yorunge yaricapi km barisentrik Yorunge donumu d Pluton ˈpluːtoʊ 1930 2 306 66 Ay 13 050 1018 18 Ay 2 040 0 6 Ay Charon ˈʃaeren ˈkɛeren 1978 1 205 35 Ay 1 520 1018 2 Ay 17 530 5 Ay 6 3872 25 Ay Styx 2012 10 25 47Nix ˈnɪks 2005 91 4 1017 48 708 24 856Kerberos 2011 13 34 59 32 1 0 3Hydra ˈhaɪdre 2005 114 8 1017 64 749 38 206 Niks ve Hidra nin kutlesinde gozenekli buzlu yogunluk 1 0 g cm3 olarak kabul edilmektedir GaleriPluton New Horizons tarafindan cekilmis goruntuleri Siyah Beyaz New Horizons tarafindan goruntulenmis Pluton 9 Temmuz 2015 New Horizons tarafindan goruntulenmis Pluton 11 Temmuz 2015 New Horizons tarafindan goruntulenmis Pluton 11 Temmuz 2015 New Horizons tarafindan goruntulenmis Pluton 12 Temmuz 2015 New Horizons tarafindan goruntulenmis Pluton 13 Temmuz 2015 sol ust Hillary Montes sol ufuk cizgisi ve Sputnik Planum un sag goruntusuSputnik Plenum un genisligini gosteren yeni ufuklarinin kuresel mozaik goruntuleri 10 Eylul 2015 te yayinlandi Pluton un NASA nin New Horizons uzay araci tarafindan 14 Temmuz 2015 te 450 000 km uzaktan cekilen ve sonradan renklendirilen fotografiPluton New Horizons tarafindan cekilmis goruntuleri Renkli New Horizons tarafindan goruntulenmis Pluton Renkli 11 Temmuz 2015 New Horizons tarafindan goruntulenmis Pluton Renkli 13 Temmuz 2015 Videolar Pluton Kopru Animasyonlari Temmuz 14 2015 source source source source source source source source 00 30 18 Eylul 2015 te yayinlandi source source source source source source source 00 50 5 Aralik 2015 te yayinlandi source source source source source source source Pluto Yeni ufuklar uzay aracinin Pluton da karsilastigi yarim kure boyunca uzanan mozaik serit Sessiz 1080p 60fps Kaynakca Simon J L Francou G Fienga A Manche H Eylul 2013 New analytical planetary theories VSOP2013 and TOP2013 Astronomy and Astrophysics 557 2 A49 Bibcode 2013A amp A 557A 49S doi 10 1051 0004 6361 201321843 a b c d e f g h i j k l m D R Williams 7 Eylul 2006 Pluto Fact Sheet NASA 2 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Mart 2007 JPL Horizons On Line Ephemeris System Solar System Dynamics Group 4 Subat 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Ocak 2011 AstDys 134340 Pluto Ephemerides Department of Mathematics University of Pisa Italy 17 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Haziran 2010 10 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Eylul 2022 a b Nimmo Francis 2017 Mean radius and shape of Pluto and Charon from New Horizons images Icarus 287 12 29 arXiv 1603 00821 2 Bibcode 2017Icar 287 12N doi 10 1016 j icarus 2016 06 027 a b Stern S A Grundy W McKinnon W B Weaver H A Young L A 2017 The Pluto System After New Horizons Annual Review of Astronomy and Astrophysics 2018 357 392 arXiv 1712 05669 2 Bibcode 2018ARA amp A 56 357S doi 10 1146 annurev astro 081817 051935 a b c d Stern S A 2015 The Pluto system Initial results from its exploration by New Horizons Science 350 6258 249 352 arXiv 1510 07704 2 Bibcode 2015Sci 350 1815S doi 10 1126 science aad1815 PMID 26472913 Seligman Courtney 9 Mart 2004 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Haziran 2021 a b Archinal Brent A A Hearn Michael F Bowell Edward G Conrad Albert R Consolmagno Guy J Courtin Regis Fukushima Toshio Hestroffer Daniel Hilton James L Krasinsky George A Neumann Gregory A Oberst Jurgen Seidelmann P Kenneth Stooke Philip J Tholen David J Thomas Paul C Williams Iwan P 2010 PDF Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy 109 2 101 135 Bibcode 2011CeMDA 109 101A doi 10 1007 s10569 010 9320 4 March 4 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 26 Eylul 2018 Amos Jonathan 23 Temmuz 2015 New Horizons Pluto may have nitrogen glaciers BBC News 27 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Temmuz 2015 Physorg com 19 Nisan 2011 11 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Kasim 2011 JPL NASA 22 Nisan 2015 Jet Propulsion Laboratory 19 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Ocak 2022 a b John Lewis Ed 2004 Physics and chemistry of the solar system 2 bas Elsevier s 64 How Big Is Pluto New Horizons Settles Decades Long Debate NASA 2015 5 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Temmuz 2015 Astronomers Measure Mass of Largest Dwarf Planet hubblesite 2007 25 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Kasim 2007 A Akwagyiram 2 Agustos 2005 Farewell Pluto BBC News 15 Subat 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2006 T B Spahr 7 Eylul 2006 Minor Planet Center 10 Ekim 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Eylul 2006 Pluto added to official minor planet list NewScientist 7 Eylul 2006 6 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Eylul 2006 Richard Gray 10 Agustos 2008 Pluto should get back planet status say astronomers The Telegraph 29 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Agustos 2008 C B Olkin L H Wasserman O G Franz 2003 The mass ratio of Charon to Pluto from Hubble Space Telescope astrometry with the fine guidance sensors PDF Icarus Cilt 164 Lowell Observatory s 254 259 doi 10 1016 S0019 1035 03 00136 2 14 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 13 Mart 2007 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Pluto and the Developing Landscape of Our Solar System 14 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde International Astronomical Union 27 Ekim 2010 tarihinde erisilmistir B Sicardy W Beisker ve digerleri 2006 Observing Two Pluto Stellar Approaches In 2006 Results On Pluto s Atmosphere And Detection Of Hydra Bulletin of the American Astronomical Society Cilt 38 s 542 Bibcode 2006DPS 38 3106S KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link Ian Ridpath Aralik 1978 PDF Astronomi ss 6 11 7 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 4 Mart 2011 Croswell s 43 Tombaugh C W 1946 The Search for the Ninth Planet Pluto Astronomical Society of the Pacific Leaflets Cilt 5 ss 73 80 Bibcode 1946ASPL 5 73T a b c W G Hoyt 1976 W H Pickering s Planetary Predictions and the Discovery of Pluto Cilt 67 4 bas Isis s 551 564 doi 10 1086 351668 Erisim tarihi 27 Haziran 2007 Mark Littman 1990 Planets Beyond Discovering the Outer Solar System Wiley s 70 ISBN 0 471 51053 X a b Croswell p 50 Croswell p 52 a b J Rao 11 Mart 2005 SPACE com 23 Agustos 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Eylul 2006 Pluto The Discovery of Planet X B Mager 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Mart 2007 a b P Rincon 13 Ocak 2006 The girl who named a planet Pluto The Discovery of Planet X BBC News 20 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Nisan 2007 K M Claxton Parents Union School Diamond Jubilee Magazine 1891 1951 Ambleside PUS 1951 p 30 32 5 Nisan 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Ekim 2007 The Trans Neptunian Body Decision to call it Pluto The Times 27 Mayis 1930 s 15 Name Pluto Given to Body Believed to Be Planet X New York City The New York Times The Associated Press 25 Mayis 1930 s 1 25 Nisan 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Haziran 2011 Croswell pp 54 55 Pluto and Charon The Odd Couple Introduction to Planetary Science SpringerLink 2007 s 401 408 doi 10 1007 978 1 4020 5544 7 9 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Haziran 2011 3 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Haziran 2011 P K Seidelmann and R S Harrington 1987 Planet X The current status U S Naval Observatory Erisim tarihi 4 Kasim 2007 olu kirik baglanti Myles Standish 1992 Planet X No dynamical evidence in the optical observations Astronomical Journal 105 5 ss 200 2006 Bibcode 1993AJ 105 2000S doi 10 1086 116575 The Astronomical Society of the Pacific 28 Haziran 1994 14 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2006 a b c d 26 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Haziran 2011 Tubitak 18 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Haziran 2011 a b 4 Nisan 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Haziran 2011 Singapore Science Centre 11 Kasim 2005 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Mart 2007 E F Young R P Binzel K Crane 2000 A Two Color Map of Pluto Based on Mutual Event Lightcurves Bulletin of the American Astronomical Society Cilt 32 s 1083 Bibcode 2000DPS 32 4601Y KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Buie M W 1992 Albedo maps of Pluto and Charon Initial mutual event results Icarus Cilt 97 ss 221 227 22 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Haziran 2011 Buie Mark W 2010 Pluto and Charon with the Hubble Space Telescope I Resolving changes on Pluto s surface and a map for Charon Astronomical Journal 139 3 ss 1128 1143 Bibcode 2010AJ 139 1128B doi 10 1088 0004 6256 139 3 1128 7 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Haziran 2011 a b New Hubble Maps of Pluto Show Surface Changes News Release Number STScI 2010 06 4 Eylul 2010 15 Mart 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Subat 2010 Tobias C Owen Ted L Roush ve digerleri 1993 Surface Ices and the Atmospheric Composition of Pluto Science 261 5122 ss 745 748 Bibcode 1993Sci 261 745O doi 10 1126 science 261 5122 745 PMID 17757212 KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link Alan Boyle 11 Subat 1999 Pluto regains its place on the fringe MSNBC 20 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Mart 2007 SolStation 2006 10 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Mart 2007 a b Subsurface oceans and deep interiors of medium sized outer planet satellites and large trans neptunian objects 24 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Haziran 2011 New Horizons 2007 16 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Mart 2007 J Davies 2001 PDF Royal Observatory Edinburgh 29 Ekim 2008 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 26 Mart 2007 Young Eliot F Young L A Buie M Pluto s Radius American Astronomical Society DPS meeting 39 62 05 Bulletin of the American Astronomical Society Cilt 39 s 541 Bibcode 2007DPS 39 6205Y KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link a b Croswell p 57 L M Close W J Merline D J Tholen T C Owen F J Roddier C Dumas 2000 Adaptive optics imaging of Pluto Charon and the discovery of a moon around the Asteroid 45 Eugenia the potential of adaptive optics in planetary astronomy Proceedings of the International Society for Optical Engineering Cilt 4007 European Southern Observatory ss 787 795 Erisim tarihi 26 Mart 2007 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link olu kirik baglanti Mike Brown 22 Kasim 2010 Mike Brown s Planets 31 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Kasim 2010 Franck Marchis 2010 11 08 de Ken Croswell 1992 19 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Nisan 2007 Lellouch E Sicardy B de Bergh C Kaufl H U Kassi S Campargue A 2009 Pluto s lower atmosphere structure and methane abundance from high resolution spectroscopy and stellar occultations astro ph EP arXiv 0901 4882 2 T Ker 2006 Astronomers Pluto colder than expected Space com via CNN com 19 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2006 a b E Lellouch B Sicardy C de Bergh 2009 Pluto s lower atmosphere structure and methane abundance from high resolution spectroscopy and stellar occultations 11 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde baski Astronomy amp Astrophysics Guy Gugliotta Possible New Moons for Pluto 20 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Washington Post 1 Kasim 2005 10 Ekim 2006 da erisilmistir 3 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Agustos 2011 S A Stern ve digerleri 2006 Characteristics and Origin of the Quadruple System at Pluto Nature 439 7079 ss 946 948 arXiv astro ph 0512599 2 Bibcode 2006Natur 439 946S doi 10 1038 nature04548 PMID 16495992 KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link Marc W Buie William M Grundy Eliot F Young Leslie A Young S Alan Stern 2006 Orbits and photometry of Pluto s satellites Charon S 2005 P1 and S 2005 P2 Astronomical Journal 132 1 s 290 arXiv astro ph 0512491 2 Bibcode 2006AJ 132 290B doi 10 1086 504422 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link