Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çin mutfağı başta Çin olmak üzere Tayvan, Singapur, Malezya, Endonezya gibi Çin kültürünün yaygın olduğu Uzak Doğu ülkelerinden kaynaklanan ve Çin lokantaları sayesinde dünyanın birçok yörelerinde geniş bir biçimde tanınan bir mutfaktır. Çeşit bakımından dünyanın en zengin mutfaklarından biri olan Çin mutfağı Uzakdoğu'da bile Çinlilerin yaşadığı her bölgede büyük farklılıklar gösterir. Ayrıca Uzakdoğu dışındaki Çin lokantalarında hazırlanan yemekler bulundukları ülkelerin kültürlerine uyarlandıkları için Uzakdoğu'dan çok farklı malzemeler kullanırlar ve farklı lezzetler sunarlar. Bunlara rağmen Çin mutfağı bazı ortak özelliklerden yoksun değildir. Sebze ağırlıklı yemekler, yemeklerin wok adı verilen çukur tavalarda pişirilmesi ve yemeklerin sofralarda yemek çubuklarıyla yenmesi Çin mutfağının en çarpıcı özellikleri arasındadır.
Malzemeler
Çin mutfağında kullanılmayan malzeme hemen hemen yok gibidir. Ancak dünyanın diğer mutfaklarında kullanılan malzemelerin yanı sıra Çin mutfağının kendine özgün bazı malzemeleri mevcuttur. Bu malzemeler arasında soya fasulyesi ve soya fasulyesinden türeyen malzemeler özel bir önem taşır. Bunların arasında soya sosu, soya sütü, fasulye filizi ve tofu yer alır. Soya sosu soya fasulyesinin su, tuz ve tahıllarla birlikte fermentasyona uğratılması sonucu elde edilen bir sostur ve Çin mutfağında yaygın olarak kullanılır. Soya sütü ise kuru soya fasulyesinin suyla birlikte öğütülmesi sonucu elde edilen yüksek proteinli bir içecektir. Fasulye filizi fasulye tanelerinin yeni filizlenmiş şeklidir. Tofu ise soya sütünün aynen lor peyniri gibi koagülasyona (ısıtma ve çökeltme) uğratılması sonucu elde edilen yumuşak ve katı bir yiyecek maddesidir.
Çin mutfağında pilavlar ve pirinçten türeyen malzemeler de özel bir önem taşır. Ekmek Çin mutfağında fazla rağbet göremeyen bir maddedir. Pilavlar ekmek yerine doyurucu madde olarak kullanılır. Ayrıca pirinçten yapılan pirinç unu makarnası (沙河粉) ve pirinç şarabı da yemeklerde yaygın olarak kullanılır. Undan yapılan yiyecekler arasında Çin mantısı (馄饨) ve Çin böreği (蛋卷) yer almaktadır.
Çin mutfağının kendine has birçok sebzesi mevcuttur. Bunların arasında körpe mısır koçanı, Çin lahanası (Brassica rapa chinensis), çeşitli mantar çeşitleri, Çin brokolisi (Kai-lan), körpe bambu çubukları, Çin su kestanesi (Eleocharis dulcis), su teresi (Rorippa nasturtium-aquaticum) gibi sebzeler vardır.
Çin mutfağı sebze ağırlıklıdır ama etler de az miktarda da olsa kullanılır. Etler arasında en yaygın kullanılan etler domuz eti ve tavuk etidir. Ayrıca 13. yüzyıldan bu yana Pekin civarında hazırlanmakta olan Pekin Ördeği (北京烤鴨) Çin'in millî yemeği olarak kabul edilmektedir. Çin'in Kanton bölgesi ise denize yakınlığı nedeniyle balık eti ve su ürünlerine (özellikle karides ve midye) önem verir. Ayrıca özellikle Uzakdoğu dışındaki ülkelerde bulunan Çin lokantalarında dana eti ve hatta koyun etiyle yapılan yemekler oldukça yaygındır.
Yemeklerin hazırlanması ve servisi
Çin mutfağında sebze, makarna ve etlerin pişirilmesinde en sık kullanılan yöntem yüksek ateşle yağda kavrulma yöntemidir. Yemek malzemeleri kavrulmadan önce hem pişmeyi çabuklaştırmak, hem de sofrada yemek çubuklarıyla yenmeyi kolaylaştırmak amacıyla lokma büyüklüğünde parçalar halinde kesilir. Malzemeler wok adı verilen orta bölümü çukur bir tavada kızgın yağda pişirilir. Yüksek sıcaktaki yağ yemek malzemelerinin içindeki şekerlerin karamelleşmesine yol açarak lezzeti arttırır. Ancak kavrulan sebzelerin tamamıyla yumuşamasına izin verilmez, dış kısmı kızarmış sebzelerin iç kısmı genellikle diri bırakılır. Böylece hazırlanan sebzelerin vitamin ve diğer besleyici maddeler açısından daha zengin olduğuna inanılmaktadır. Derin yağda kızartma yöntemi de zaman zaman özellikle Çin böreği ve etlerin ve su ürünlerinin hamura bulandıktan sonra kızartılması için kullanılır.
Çin mutfağında kullanılan diğer bir yaygın yöntem ise buğulamadır. Buğulama kapları geleneksel olarak bambudan yapılır. Ancak günümüzde kullanışlılık açısından paslanmaz çelik kaplar da yaygınlaşmıştır. Buğulama yöntemi özellikle sebze, balık eti ve Çin mantısının hazırlanmasında kullanılır. Buğulama kabı iki kısımdan oluşur. Alttaki kapta su kaynatılır. Üstteki kapa konan malzemeler alt kaptan yükselen ve delikler aracılığıyla üst kapa geçen buharlar aracılığıyla pişirilir.
Çorbalar dışındaki bütün Çin yemekleri geleneksel olarak yemek çubukları yardımıyla yenir. Çatal ve bıçak kullanılmaz. Çin yemekleri yemek çubuklarıyla yenmeyi kolaylaştıracak şekilde lokma büyüklüğünde parçalar halinde hazırlanır. İki çubuk parmaklar arasında bir V harfi oluşturacak şekilde tutulur ve yemek parçalarının ağza götürülmesini sağlar. Çin yemekleri genellikle fazla sulu olarak yapılmaz. Yemeklerin sosu pilav tarafından emdirilerek tüketilir. Çorbaların yenmesinde ise Çin motifleriyle süslenmiş geniş hacimli ve kısa saplı kaşıklar kullanılır. İçinde katı parçalar bulunan çorbaların tüketilmesinde yemek çubuklarından da yararlanılır.
Yöreler
"Çin mutfağı" kapsamına giren çok sayıda yöresel mutfak mevcuttur ve bunların her biri, kullanılan malzemeler ve üretilen renkler, kokular ve lezzetler açısından farklıdır. Çin'deki en nüfuzlu yöreler "Sekiz Büyük Mutfak" (八大菜系, Bā Dà Cài Xì) olarak bilinir; bunlar Siçuan, Kanton, Jiangsu, Şantung, Fujian, Hunan, Anhui ve Zhejiang mutfaklarıdır.
Ayrıca bakınız
Wikimedia Commons'ta Chinese cuisine ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Kaynakça
- Çin Yemekleri, Song Jing, Çeviren: Hasan Öztoprak, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 2004, .
- Çin Mutfağı5 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dipnot
- ^ . chinese.cn. 2 June 2011. 12 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 July 2015.
- ^ . Çin Uluslararası Radyosu. 30 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2018.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cin mutfagi basta Cin olmak uzere Tayvan Singapur Malezya Endonezya gibi Cin kulturunun yaygin oldugu Uzak Dogu ulkelerinden kaynaklanan ve Cin lokantalari sayesinde dunyanin bircok yorelerinde genis bir bicimde taninan bir mutfaktir Cesit bakimindan dunyanin en zengin mutfaklarindan biri olan Cin mutfagi Uzakdogu da bile Cinlilerin yasadigi her bolgede buyuk farkliliklar gosterir Ayrica Uzakdogu disindaki Cin lokantalarinda hazirlanan yemekler bulunduklari ulkelerin kulturlerine uyarlandiklari icin Uzakdogu dan cok farkli malzemeler kullanirlar ve farkli lezzetler sunarlar Bunlara ragmen Cin mutfagi bazi ortak ozelliklerden yoksun degildir Sebze agirlikli yemekler yemeklerin wok adi verilen cukur tavalarda pisirilmesi ve yemeklerin sofralarda yemek cubuklariyla yenmesi Cin mutfaginin en carpici ozellikleri arasindadir Cin mutfagiABD de bir Cin bufesiMalzemelerTofu Cin mutfaginda kullanilmayan malzeme hemen hemen yok gibidir Ancak dunyanin diger mutfaklarinda kullanilan malzemelerin yani sira Cin mutfaginin kendine ozgun bazi malzemeleri mevcuttur Bu malzemeler arasinda soya fasulyesi ve soya fasulyesinden tureyen malzemeler ozel bir onem tasir Bunlarin arasinda soya sosu soya sutu fasulye filizi ve tofu yer alir Soya sosu soya fasulyesinin su tuz ve tahillarla birlikte fermentasyona ugratilmasi sonucu elde edilen bir sostur ve Cin mutfaginda yaygin olarak kullanilir Soya sutu ise kuru soya fasulyesinin suyla birlikte ogutulmesi sonucu elde edilen yuksek proteinli bir icecektir Fasulye filizi fasulye tanelerinin yeni filizlenmis seklidir Tofu ise soya sutunun aynen lor peyniri gibi koagulasyona isitma ve cokeltme ugratilmasi sonucu elde edilen yumusak ve kati bir yiyecek maddesidir Cin mantisi Cin mutfaginda pilavlar ve pirincten tureyen malzemeler de ozel bir onem tasir Ekmek Cin mutfaginda fazla ragbet goremeyen bir maddedir Pilavlar ekmek yerine doyurucu madde olarak kullanilir Ayrica pirincten yapilan pirinc unu makarnasi 沙河粉 ve pirinc sarabi da yemeklerde yaygin olarak kullanilir Undan yapilan yiyecekler arasinda Cin mantisi 馄饨 ve Cin boregi 蛋卷 yer almaktadir Pekin Ordegi nin dilimlenmesi Cin mutfaginin kendine has bircok sebzesi mevcuttur Bunlarin arasinda korpe misir kocani Cin lahanasi Brassica rapa chinensis cesitli mantar cesitleri Cin brokolisi Kai lan korpe bambu cubuklari Cin su kestanesi Eleocharis dulcis su teresi Rorippa nasturtium aquaticum gibi sebzeler vardir Cin mutfagi sebze agirliklidir ama etler de az miktarda da olsa kullanilir Etler arasinda en yaygin kullanilan etler domuz eti ve tavuk etidir Ayrica 13 yuzyildan bu yana Pekin civarinda hazirlanmakta olan Pekin Ordegi 北京烤鴨 Cin in milli yemegi olarak kabul edilmektedir Cin in Kanton bolgesi ise denize yakinligi nedeniyle balik eti ve su urunlerine ozellikle karides ve midye onem verir Ayrica ozellikle Uzakdogu disindaki ulkelerde bulunan Cin lokantalarinda dana eti ve hatta koyun etiyle yapilan yemekler oldukca yaygindir Yemeklerin hazirlanmasi ve servisiWok icinde yemeklerin kavrulmasi Cin mutfaginda sebze makarna ve etlerin pisirilmesinde en sik kullanilan yontem yuksek atesle yagda kavrulma yontemidir Yemek malzemeleri kavrulmadan once hem pismeyi cabuklastirmak hem de sofrada yemek cubuklariyla yenmeyi kolaylastirmak amaciyla lokma buyuklugunde parcalar halinde kesilir Malzemeler wok adi verilen orta bolumu cukur bir tavada kizgin yagda pisirilir Yuksek sicaktaki yag yemek malzemelerinin icindeki sekerlerin karamellesmesine yol acarak lezzeti arttirir Ancak kavrulan sebzelerin tamamiyla yumusamasina izin verilmez dis kismi kizarmis sebzelerin ic kismi genellikle diri birakilir Boylece hazirlanan sebzelerin vitamin ve diger besleyici maddeler acisindan daha zengin olduguna inanilmaktadir Derin yagda kizartma yontemi de zaman zaman ozellikle Cin boregi ve etlerin ve su urunlerinin hamura bulandiktan sonra kizartilmasi icin kullanilir Cin mutfaginda kullanilan paslanmaz celik ve bambudan yapilmis bugulama kaplari Cin mutfaginda kullanilan diger bir yaygin yontem ise bugulamadir Bugulama kaplari geleneksel olarak bambudan yapilir Ancak gunumuzde kullanislilik acisindan paslanmaz celik kaplar da yayginlasmistir Bugulama yontemi ozellikle sebze balik eti ve Cin mantisinin hazirlanmasinda kullanilir Bugulama kabi iki kisimdan olusur Alttaki kapta su kaynatilir Ustteki kapa konan malzemeler alt kaptan yukselen ve delikler araciligiyla ust kapa gecen buharlar araciligiyla pisirilir Yemek cubuklari kase ve kasiktan olusan Song Hanedani 10 13 yuzyillar gumus sofra takimi Corbalar disindaki butun Cin yemekleri geleneksel olarak yemek cubuklari yardimiyla yenir Catal ve bicak kullanilmaz Cin yemekleri yemek cubuklariyla yenmeyi kolaylastiracak sekilde lokma buyuklugunde parcalar halinde hazirlanir Iki cubuk parmaklar arasinda bir V harfi olusturacak sekilde tutulur ve yemek parcalarinin agza goturulmesini saglar Cin yemekleri genellikle fazla sulu olarak yapilmaz Yemeklerin sosu pilav tarafindan emdirilerek tuketilir Corbalarin yenmesinde ise Cin motifleriyle suslenmis genis hacimli ve kisa sapli kasiklar kullanilir Icinde kati parcalar bulunan corbalarin tuketilmesinde yemek cubuklarindan da yararlanilir YorelerCin deki Sekiz Buyuk Mutfagin yorelerini gosteren harita Cin mutfagi kapsamina giren cok sayida yoresel mutfak mevcuttur ve bunlarin her biri kullanilan malzemeler ve uretilen renkler kokular ve lezzetler acisindan farklidir Cin deki en nufuzlu yoreler Sekiz Buyuk Mutfak 八大菜系 Ba Da Cai Xi olarak bilinir bunlar Sicuan Kanton Jiangsu Santung Fujian Hunan Anhui ve Zhejiang mutfaklaridir Ayrica bakinizWikimedia Commons ta Chinese cuisine ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Cin Islam mutfagi Hong Kong mutfagi Kanton mutfagi Sicuan mutfagiKaynakcaCin Yemekleri Song Jing Ceviren Hasan Oztoprak Inkilap Kitabevi Istanbul 2004 ISBN 975 10 2182 0 Cin Mutfagi5 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dipnot chinese cn 2 June 2011 12 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 July 2015 Cin Uluslararasi Radyosu 30 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Ocak 2018