Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Aralık 2021) () |
Amasya, Amasya ilinin merkezi olan şehirdir. 2020 itibarıyla Amasya şehir merkezi 147.266 nüfusa sahiptir.
| Amasya | |
|---|---|
Şehir | |
 | |
 Amasya'nın Türkiye'deki konumu | |
| Ülke | Türkiye |
| Bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İl | Amasya |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | Turgay Sevindi (CHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1729 km² |
| Rakım | 411 m |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| Posta kodu | 05000 |
| Alan kodu | 358 |
| Plaka kodu | 05 |
Resmî site Amasya Valiliği Amasya Belediyesi | |
Orta Karadeniz Bölümü'nde yer alır. Anadolu'nun eski yerleşim alanlarından biridir. Hititlerden başlayarak çeşitli uygarlıkların merkezi olmuştur. Kentin bilinen en eski adı, söylendiği biçimi ile günümüze kadar hiçbir değişikliğe uğramadan gelen Amasya'dır. Eski kayıtlarda ve buluntularda Amesseia - Amacia - Amaccia ismi okunmaktadır. Amasya isminin açık bir şekilde okunduğu, Pers, Pontos ve Roma İmparatorluğu dönemlerinde ticarette kullanılan gümüş ve bronz sikkeler (paralar) üzerinde görmek mümkündür.
Bazı sikkeler üzerinde Amaccia veya Amacia isimlerine rastlanılmaktadır. Amasya'nın fethinden önce ve sonrasında da Türkler, Amasseia'yı veya Amaccia, Amacia Türkçede söylendiği gibi Amasya yapmışlardır.[]
Tahminen MÖ 60 ve MS 19. yıllarda Amasya'da doğduğu bilinen ve Coğrafya ilminin mucidi olarak tanınan Strabon, yazdığı ünlü coğrafya kitabında Amasya'dan Amasseia olarak söz etmektedir.
Tarihçe
Etimoloji
Strabon'a göre Amasya ismi, burada yaşamış olan bir Amazon kraliçesi olan Amasis'den gelmektedir. Bulunan Yunan ve Roma sikkelerinde görüldüğü üzere isim zamanla Αμάσεια, Amaseia, Amassia ve Amasia olarak değişmiş ve sonunda Türkler Amasya olarak adlandırmışlardır. Amasya'nın bugüne kadar 19 farklı devletin egemenliği altına girdiği söylenmektedir.
Hellenistik-Bizans dönemi Amasya
Amasya şehrinin kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte yerleşimin Hitit dönemine kadar uzadığı tahmin edilmektedir. Seloukoslar döneminde önemli bir konuma sahip olan yerleşim daha sonra M.Ö 281 yılında kurulan Pontus Krallığı'na bir süre başkentlik yaptı. M.Ö 70 yılında general Lucius Licinius Lucullus tarafından Roma topraklarına katıldı. Diocletianus sonra M.S 3. yüzyılda gelişen yerleşim önemli bir dini merkez konumuna yükseldi. 4. yüzyılın ikinci yarısında Roma İmparatorluğu' nun ikiye bölünmesiyle yerleşim Doğu Roma İmparatorluğu topraklarına katıldı. 712 yılında Arap ordularınca ele geçirilen yerleşim kısa süre sonra III. Leon tarafından yeniden Bizans topraklarına katıldı. Yerleşim bu tarihten 11. yüzyıl sonlarına kadar Bizans hakimiyetinde kaldı.
Türkler'in Amasya'ya yerleşmesi
1071 yılında yaşanan Malazgirt Meydan Muharebesi sonrasında Anadolu'nun birçok şehri gibi Amasya da 11. yüzyıl içinde Türklerin egemenliğine geçti. Artuk Bey tarafından ele geçirilen yerleşim daha sonra Danişmend Gazi 'nin denetimine bırakıldı. 1080 yılında da yeni kurulan Danişmendliler Beyliği topraklarına katıldı. Şehir II. Kılıç Arslan tarafından 1175 yılında Anadolu Selçuklu Devleti topraklarına katıldı. Kılıçarslan tarafından oğlu Nizâmeddin Argunşah'a bırakılan yerleşim 1193 yılında Kılıçarslan'ın diğer bir oğlu olan Rükneddin Süleyman tarafından ele geçirildi. 1237 yılında başlayan Babai Ayaklanması'nda isyancıların denetimine giren yerleşim 1240 yılında Selçuklu kuvvetlerince yeniden ele geçirilmiş, isyanın ele başlarından Baba İshak da yakalanarak Amasya Kalesinde idam edilmiştir. Babai Ayaklanması ile iyice güçsüzleşen Selçuklular 1243 yılında meydana gelen Kösedağ Muharebesi ile Anadolu'da güç kaybetmeye başlamış, 14. yüzyıl başlarında da Amasya şehri Moğol valilerce yönetilmeye başlanmıştır.
Kısa süreliğine II. Gıyaseddin Mesud'un oğlu Tâceddin Altınbaş tarafından ele geçirilen yerleşim sonrasında Eretna Beyliği topraklarına katıldı. 14. yüzyılın ikinci yarısında yerleşim Emîr Hacı Şadgeldi tarafından ele geçirildi. Şadgeldi’nin ölümünden sonra oğlu Ahmed, Osmanlı hükümdarı I. Bayezid'tan destek istemiş ve şehri Kadı Burhâneddin’e karşı savunmuştur. Osmanlı-Kadı Burhaneddin mücadelesi sonrasında Amasya 1393 yılında Osmanlı topraklarına katıldı. Şehrin idaresine de şehzade Çelebi Mehmed getirildi.
Osmanlı dönemi Amasya
1402 yılında gerçekleşen Ankara Savaşı sonrasında Çelebi Mehmed Amasya'ya çekildi. Fetret Devri olarak adlandırılan dönemde kardeşleriyle ve diğer beyliklerle mücadelesini 1413 yılına kadar Amasya'dan sürdürdü. Osmanlı İmparatorluğu döneminde birçok padişah Amasya'da dünyaya gelmiş ve şehzadelik yapmıştır. Bu sebeple Amasya'nın Osmanlı tarihi açısından da büyük öneme sahiptir. I. Mehmet, II. Murat, Fatih Sultan Mehmet, Yavuz Sultan Selim gibi padişahlar Amasya'da şehzadelik yapmışlardır. 15. yüzyılda bir süre Rum Eyaleti merkez şehri konumunda bulundu. Ayrıca Amasya 16. yüzyıl sonlarına kadar Osmanlılar'ın doğu sınırında stratejik bir öneme sahip olmuştur. 1520 yılı tahririnde Amasya 48'i Müslüman, 4'ü gayrimüslim olmak üzere toplam 52 mahalleden oluşan bir şehir konumundaydı. 1555 yılında Amasya Antlaşması burada imzalanmıştır. Şehir, Celali isyanları sırasında 17. yüzyıl başlarında tahribata uğradı. Bundan sonra önemli bir olayın yaşanmadığı bir sancak merkezi olarak sakin bir dönem geçirdi.
Millî Mücadelede Amasya
19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun'da başlayan Kurtuluş Savaşı'nın (Millî Mücadele)'nin ilk adımı, 12 Haziran 1919 tarihinde Mustafa Kemal'in Amasya'ya gelmesiyle atılmıştır.
Kurtuluş mücadelesinin planları hazırlanmış, Erzurum Kongresi ve Sivas Kongresi'nin toplanmasına burada karar verilmiş, 22 Haziran 1919 tarihinde yayınlanan "Amasya Genelgesi" ile "Milletin İstiklâlini Yine Milletin Azim ve Kararı Kurtaracaktır" denilerek Millî Mücadele burada fiiliyata geçirilmiştir. Bu itibarla, Amasya, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunda da ilk önemli adımın atıldığı yer olmuştur.
1923 yılında yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti' nin idari taksimatı sonucunda Amasya ilinin merkez şehri oldu.
Coğrafya
Amasya Karadeniz'in hemen gerisinde yer alır. Şehir vadi tabanı üzerine kurulmuştur. Anadolu'nun iç kesimlerini Samsun Limanı'na bağlayan yol üzerinde bulunan Amasya, 1930'da inşa edilen demiryolu ile Samsun’a bağlanmaktadır.
İklim
İlde Karadeniz iklimi - kara iklimi arasında bir geçiş iklimi hüküm sürer. Yazları kara iklimi kadar kurak, Türkiye'de Karadeniz iklimi kadar yağışlı değildir. Kışları ise Karadeniz iklimi kadar ılıman, kara iklimi kadar sert değildir. Ayrıca Yeşilırmak ve vadinin verdiği yumuşatıcı etki de yadsınamaz boyuttadır. Kış mevsiminde vadinin verdiği özellikten dolayı yükseklerde kar olsa bile şehir merkezinde kar etkisizdir.
Eğitim
2006 yılında kurulan Amasya Üniversitesi 8 fakülte, 1 yüksekokul, 3 enstitü, 8 meslek yüksekokulu ile faaliyetlerini sürdürmektedir.
İlde ilk ve orta seviyede eğitim-öğretim, Millî Eğitim Müdürlüğüne bağlı okullarda yapılmaktadır. Yaygın eğitim ise Halk Eğitim Merkezi aracılığıyla yürütülmektedir.
Kültür
Tarihi yer olarak Amasya arkeoloji müzesi bahçesinde bulunan Sultan Mesud Türbesi 12. yüzyılda yapıldığı bilinen türbe Amasya merkezi ilçesinde bulunmaktadır. 2010 yılında Minyatür Amasya Müzesi Amasya Merkez ilçesinde açılmıştır. Amasya merkez ilçesinin girişinde Ferhat ve Şirin Aşıklar Müzesi ve Aşıklar Müzesi bulunmaktadır. Tarihi Pontus Kaya Mezarları da yine Amasya merkezde bulunmaktadır.
Mutfak
Amasya Baklalı Dolması 17.08.2021 tarihinde,Amasya Çöreği 24.08.2021 tarihinde,Amasya Etli Çiçek Bamyası Yemeği 22.11.2021 tarihinde,Amasya toyga çorbası 01.12.2021 tarihinde,Amasya Patlıcan Pehli 05.04.2022 tarihinde,Burmalı Amasya Çöreği 07.06.2022 tarihinde,Amasya Yağlısı 16.06.2022 tarihinde,Amasya Keşkeği 28.07.2022 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almışladır.
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927 | 60.479 | 12.824 | 47.655 |
| 1935 | 66.600 | 11.981 | 54.619 |
| 1940 | 70.656 | 13.635 | 57.021 |
| 1945 | 75.801 | 13.344 | 62.457 |
| 1950 | 85.959 | 14.470 | 71.489 |
| 1955 | 83.282 | 17.560 | 65.722 |
| 1960 | 83.361 | 28.525 | 54.836 |
| 1965 | 93.718 | 34.168 | 59.550 |
| 1970 | 98.276 | 36.646 | 61.630 |
| 1975 | 102.125 | 41.496 | 60.629 |
| 1980 | 113.671 | 48.066 | 65.605 |
| 1985 | 120.607 | 53.431 | 67.176 |
| 1990 | 121.082 | 57.288 | 63.794 |
| 2000 | 133.207 | 74.393 | 58.814 |
| 2007 | 132.646 | 85.851 | 46.795 |
| 2008 | 128.703 | 82.200 | 46.503 |
| 2009 | 132.010 | 86.667 | 45.343 |
| 2010 | 143.635 | 99.905 | 43.730 |
| 2011 | 133.158 | 90.665 | 42.493 |
| 2012 | 133.133 | 91.874 | 41.259 |
| 2013 | 134.434 | 96.220 | 38.214 |
| 2014 | 135.950 | 98.935 | 37.015 |
| 2015 | 137.549 | 101.813 | 35.736 |
| 2016 | 139.732 | 104.629 | 35.103 |
| 2017 | 143.781 | 109.240 | 34.541 |
| 2018 | 149.084 | 113.932 | 35.152 |
| 2019 | 150.828 | 117.103 | 33.725 |
| 2020 | 147.266 | 114.366 | 32.900 |
| 2021 | 147.380 | 114.921 | 32.459 |
| 2022 | 149.592 | 117.803 | 31.789 |
| 2023 | 148.908 | 116.103 | 32.805 |
Belediye başkanları
Osmanlı dönemi
| № | Şehremini | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi |
|---|---|---|---|
| 1 | Topcuzade Halil Efendi | 1885 | 1890 |
| 2 | Şirvani Abdurrahim Efendi | 1894 | 1895 |
| 3 | H. Yusufzade Ahmed Efendi | 1896 | 1897 |
| 4 | Topcuzade Halil Efendi | 1897 | 1898 |
| 5 | Topcuzade Ali Bey | 1900 | 1905 |
| 6 | Mevlevizade Cemalettin | 1905 | 1909 |
| 7 | Topcuzade Halil Efendi | 1910 | 1911 |
| 8 | Çaycızade Nuri Bey | 1913 | 1913 |
| 9 | Yumukosmanzade Hamdi Efendi | 1913 | 1914 |
| 10 | Veysizade Sıtkı Bey | 1914 | 1916 |
| 11 | Kurdoğlu Hasan Bey | 1916 | 1918 |
| 12 | Topcuzade Mustafa Bey | 1919 | 1921 |
| 13 | Veysibeyzade Nafız Bey | 1921 | 1923 |
Cumhuriyet dönemi
| № | Belediye Başkanı | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi | Parti | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Veysibeyzade Sıtkı Bey | 1923 | 1926 | Cumhuriyet Halk Partisi | |
| 2 | Alişanzade Nafiz Bey | 1926 | 1927 | ||
| 3 | Arpacızade Hürrem Bey | 1927 | 1930 | ||
| 4 | Topçuzade Hilmi Bey | 1930 | 1932 | ||
| 5 | 1932 | 1933 | |||
| 6 | 1933 | 1934 | |||
| 7 | 1934 | 1940 | |||
| 8 | 1940 | 1942 | |||
| 9 | 1942 | 1943 | |||
| (8) | 1943 | 1946 | |||
| 10 | 1946 | 1946 | |||
| 11 | 1946 | 1950 | |||
| 12 | 1950 | 1952 | Demokrat Parti | ||
| 13 | Mustafa Macit Zeren | 1952 | 1954 | ||
| 14 | 1954 | 1955 | |||
| 15 | Hüseyin Özbay | 1955 | 1955 | ||
| (13) | Mustafa Macit Zeren | 1955 | 1957 | ||
| 16 | 1957 | 1957 | |||
| (15) | Hüseyin Özbay | 1957 | 1958 | ||
| 17 | 1963 | 1968 | Cumhuriyet Halk Partisi | ||
| 18 | 1968 | 1977 | Adalet Partisi | ||
| 19 | 1977 | 1980 | Cumhuriyet Halk Partisi | ||
| 20 | 1980 | 1984 | Bağımsız | ||
| 21 | 1984 | 1989 | Anavatan Partisi | ||
| 22 | 1989 | 1991 | Doğru Yol Partisi | ||
| 23 | 1991 | 1994 | |||
| 24 | 1994 | 1999 | Milliyetçi Hareket Partisi | ||
| 25 | Hüseyin Baş | 1999 | 2004 | ||
| 26 | İsmet Özarslan | 2004 | 2009 | Adalet ve Kalkınma Partisi | |
| 27 | 29 Mart 2009 | 3 Nisan 2019 | |||
| 28 | Mehmet Sarı | 3 Nisan 2019 | 16 Mart 2023 | Milliyetçi Hareket Partisi | |
| 29 | 24 Mart 2023 | 3 Nisan 2024 | |||
| 30 | 3 Nisan 2024 | Görevde | Cumhuriyet Halk Partisi | ||
Notlar
Kaynakça
- Amasya Valiliği Web Sitesi 12 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Amasya Belediyesi Web Sitesi 31 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- 1973 Amasya İl Yıllığı (Amasya Valiliği)
- ^ . 20 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2019.
- ^ öğren bil - Amasya Tarihçesi 10 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ . dergipark.ulakbim.gov.tr. 27 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2016.
- ^ "Amasya Üniversitesi". 8 Eylül 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Eylül 2021.
- ^ . Coğrafi İşaret Platformu. 25 Ocak 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ocak 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ "Amasya Patlıcan Pehli". Türk Patent ve Marka Kurumu. 12 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Mayıs 2022.
- ^ "Burmalı Amasya Çöreği". Türk Patent ve Marka Kurumu.
- ^ "Amasya Yağlısı". Türk Patent ve Marka Kurumu.
- ^ "Amasya Keşkeği". Türk Patent ve Marka Kurumu.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f g h i
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Merkez Nüfusu - Amasya". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Amasya Merkez Nüfusu". nufusune.com.
- ^ "Eski Başkanlar". 31 Mart 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Nisan 2024.
Dış bağlantılar
- Amasya Valiliği 12 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Amasya Belediyesi 31 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Amasya Sultan II. Beyazıd Camii sanal fotoğraf görüntüsü 27 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Amasya haber gazete kitap akademik JSTOR Aralik 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Amasya Amasya ilinin merkezi olan sehirdir 2020 itibariyla Amasya sehir merkezi 147 266 nufusa sahiptir AmasyaSehirAmasya nin Turkiye deki konumuUlkeTurkiyeBolgeKaradeniz BolgesiIlAmasyaIdare Belediye baskaniTurgay Sevindi CHP Yuzolcumu Toplam1729 km Rakim411 mZaman dilimiUTC 03 00 TSI Posta kodu05000Alan kodu358Plaka kodu05Resmi site Amasya Valiligi Amasya BelediyesiAmasya ya bakis1865 yilinda insa edilen tarihi Hazeranlar Konagi ve yani basinda ise Hatuniye CamiiAksam vaktinde yali boyu evleriAmasya manzarasi Yali BoyuAmasya Muzesi nde bulunan Amasya Vilayeti Osmanli Sancagi Orta Karadeniz Bolumu nde yer alir Anadolu nun eski yerlesim alanlarindan biridir Hititlerden baslayarak cesitli uygarliklarin merkezi olmustur Kentin bilinen en eski adi soylendigi bicimi ile gunumuze kadar hicbir degisiklige ugramadan gelen Amasya dir Eski kayitlarda ve buluntularda Amesseia Amacia Amaccia ismi okunmaktadir Amasya isminin acik bir sekilde okundugu Pers Pontos ve Roma Imparatorlugu donemlerinde ticarette kullanilan gumus ve bronz sikkeler paralar uzerinde gormek mumkundur Bazi sikkeler uzerinde Amaccia veya Amacia isimlerine rastlanilmaktadir Amasya nin fethinden once ve sonrasinda da Turkler Amasseia yi veya Amaccia Amacia Turkcede soylendigi gibi Amasya yapmislardir kaynak belirtilmeli Tahminen MO 60 ve MS 19 yillarda Amasya da dogdugu bilinen ve Cografya ilminin mucidi olarak taninan Strabon yazdigi unlu cografya kitabinda Amasya dan Amasseia olarak soz etmektedir TarihceEtimoloji Strabon a gore Amasya ismi burada yasamis olan bir Amazon kralicesi olan Amasis den gelmektedir Bulunan Yunan ve Roma sikkelerinde goruldugu uzere isim zamanla Amaseia Amaseia Amassia ve Amasia olarak degismis ve sonunda Turkler Amasya olarak adlandirmislardir Amasya nin bugune kadar 19 farkli devletin egemenligi altina girdigi soylenmektedir Hellenistik Bizans donemi Amasya Amasya sehrinin kurulus tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte yerlesimin Hitit donemine kadar uzadigi tahmin edilmektedir Seloukoslar doneminde onemli bir konuma sahip olan yerlesim daha sonra M O 281 yilinda kurulan Pontus Kralligi na bir sure baskentlik yapti M O 70 yilinda general Lucius Licinius Lucullus tarafindan Roma topraklarina katildi Diocletianus sonra M S 3 yuzyilda gelisen yerlesim onemli bir dini merkez konumuna yukseldi 4 yuzyilin ikinci yarisinda Roma Imparatorlugu nun ikiye bolunmesiyle yerlesim Dogu Roma Imparatorlugu topraklarina katildi 712 yilinda Arap ordularinca ele gecirilen yerlesim kisa sure sonra III Leon tarafindan yeniden Bizans topraklarina katildi Yerlesim bu tarihten 11 yuzyil sonlarina kadar Bizans hakimiyetinde kaldi Turkler in Amasya ya yerlesmesi 1071 yilinda yasanan Malazgirt Meydan Muharebesi sonrasinda Anadolu nun bircok sehri gibi Amasya da 11 yuzyil icinde Turklerin egemenligine gecti Artuk Bey tarafindan ele gecirilen yerlesim daha sonra Danismend Gazi nin denetimine birakildi 1080 yilinda da yeni kurulan Danismendliler Beyligi topraklarina katildi Sehir II Kilic Arslan tarafindan 1175 yilinda Anadolu Selcuklu Devleti topraklarina katildi Kilicarslan tarafindan oglu Nizameddin Argunsah a birakilan yerlesim 1193 yilinda Kilicarslan in diger bir oglu olan Rukneddin Suleyman tarafindan ele gecirildi 1237 yilinda baslayan Babai Ayaklanmasi nda isyancilarin denetimine giren yerlesim 1240 yilinda Selcuklu kuvvetlerince yeniden ele gecirilmis isyanin ele baslarindan Baba Ishak da yakalanarak Amasya Kalesinde idam edilmistir Babai Ayaklanmasi ile iyice gucsuzlesen Selcuklular 1243 yilinda meydana gelen Kosedag Muharebesi ile Anadolu da guc kaybetmeye baslamis 14 yuzyil baslarinda da Amasya sehri Mogol valilerce yonetilmeye baslanmistir Kisa sureligine II Giyaseddin Mesud un oglu Taceddin Altinbas tarafindan ele gecirilen yerlesim sonrasinda Eretna Beyligi topraklarina katildi 14 yuzyilin ikinci yarisinda yerlesim Emir Haci Sadgeldi tarafindan ele gecirildi Sadgeldi nin olumunden sonra oglu Ahmed Osmanli hukumdari I Bayezid tan destek istemis ve sehri Kadi Burhaneddin e karsi savunmustur Osmanli Kadi Burhaneddin mucadelesi sonrasinda Amasya 1393 yilinda Osmanli topraklarina katildi Sehrin idaresine de sehzade Celebi Mehmed getirildi Osmanli donemi Amasya 1402 yilinda gerceklesen Ankara Savasi sonrasinda Celebi Mehmed Amasya ya cekildi Fetret Devri olarak adlandirilan donemde kardesleriyle ve diger beyliklerle mucadelesini 1413 yilina kadar Amasya dan surdurdu Osmanli Imparatorlugu doneminde bircok padisah Amasya da dunyaya gelmis ve sehzadelik yapmistir Bu sebeple Amasya nin Osmanli tarihi acisindan da buyuk oneme sahiptir I Mehmet II Murat Fatih Sultan Mehmet Yavuz Sultan Selim gibi padisahlar Amasya da sehzadelik yapmislardir 15 yuzyilda bir sure Rum Eyaleti merkez sehri konumunda bulundu Ayrica Amasya 16 yuzyil sonlarina kadar Osmanlilar in dogu sinirinda stratejik bir oneme sahip olmustur 1520 yili tahririnde Amasya 48 i Musluman 4 u gayrimuslim olmak uzere toplam 52 mahalleden olusan bir sehir konumundaydi 1555 yilinda Amasya Antlasmasi burada imzalanmistir Sehir Celali isyanlari sirasinda 17 yuzyil baslarinda tahribata ugradi Bundan sonra onemli bir olayin yasanmadigi bir sancak merkezi olarak sakin bir donem gecirdi Milli Mucadelede Amasya 19 Mayis 1919 tarihinde Samsun da baslayan Kurtulus Savasi nin Milli Mucadele nin ilk adimi 12 Haziran 1919 tarihinde Mustafa Kemal in Amasya ya gelmesiyle atilmistir Kurtulus mucadelesinin planlari hazirlanmis Erzurum Kongresi ve Sivas Kongresi nin toplanmasina burada karar verilmis 22 Haziran 1919 tarihinde yayinlanan Amasya Genelgesi ile Milletin Istiklalini Yine Milletin Azim ve Karari Kurtaracaktir denilerek Milli Mucadele burada fiiliyata gecirilmistir Bu itibarla Amasya Turkiye Cumhuriyeti nin kurulusunda da ilk onemli adimin atildigi yer olmustur 1923 yilinda yeni kurulan Turkiye Cumhuriyeti nin idari taksimati sonucunda Amasya ilinin merkez sehri oldu CografyaAmasya Karadeniz in hemen gerisinde yer alir Sehir vadi tabani uzerine kurulmustur Anadolu nun ic kesimlerini Samsun Limani na baglayan yol uzerinde bulunan Amasya 1930 da insa edilen demiryolu ile Samsun a baglanmaktadir IklimIlde Karadeniz iklimi kara iklimi arasinda bir gecis iklimi hukum surer Yazlari kara iklimi kadar kurak Turkiye de Karadeniz iklimi kadar yagisli degildir Kislari ise Karadeniz iklimi kadar iliman kara iklimi kadar sert degildir Ayrica Yesilirmak ve vadinin verdigi yumusatici etki de yadsinamaz boyuttadir Kis mevsiminde vadinin verdigi ozellikten dolayi yukseklerde kar olsa bile sehir merkezinde kar etkisizdir EgitimAmasya Universitesi Rektorlugu 2006 yilinda kurulan Amasya Universitesi 8 fakulte 1 yuksekokul 3 enstitu 8 meslek yuksekokulu ile faaliyetlerini surdurmektedir Ilde ilk ve orta seviyede egitim ogretim Milli Egitim Mudurlugune bagli okullarda yapilmaktadir Yaygin egitim ise Halk Egitim Merkezi araciligiyla yurutulmektedir KulturYesilirmak kiyisinda balik ekmek Tarihi yer olarak Amasya arkeoloji muzesi bahcesinde bulunan Sultan Mesud Turbesi 12 yuzyilda yapildigi bilinen turbe Amasya merkezi ilcesinde bulunmaktadir 2010 yilinda Minyatur Amasya Muzesi Amasya Merkez ilcesinde acilmistir Amasya merkez ilcesinin girisinde Ferhat ve Sirin Asiklar Muzesi ve Asiklar Muzesi bulunmaktadir Tarihi Pontus Kaya Mezarlari da yine Amasya merkezde bulunmaktadir MutfakAmasya Baklali Dolmasi 17 08 2021 tarihinde Amasya Coregi 24 08 2021 tarihinde Amasya Etli Cicek Bamyasi Yemegi 22 11 2021 tarihinde Amasya toyga corbasi 01 12 2021 tarihinde Amasya Patlican Pehli 05 04 2022 tarihinde Burmali Amasya Coregi 07 06 2022 tarihinde Amasya Yaglisi 16 06 2022 tarihinde Amasya Keskegi 28 07 2022 tarihinde Turk Patent ve Marka Kurumu tarafindan tescillenmis ve cografi isaret almisladir NufusYil Toplam Sehir Kir1927 60 479 12 824 47 6551935 66 600 11 981 54 6191940 70 656 13 635 57 0211945 75 801 13 344 62 4571950 85 959 14 470 71 4891955 83 282 17 560 65 7221960 83 361 28 525 54 8361965 93 718 34 168 59 5501970 98 276 36 646 61 6301975 102 125 41 496 60 6291980 113 671 48 066 65 6051985 120 607 53 431 67 1761990 121 082 57 288 63 7942000 133 207 74 393 58 8142007 132 646 85 851 46 7952008 128 703 82 200 46 5032009 132 010 86 667 45 3432010 143 635 99 905 43 7302011 133 158 90 665 42 4932012 133 133 91 874 41 2592013 134 434 96 220 38 2142014 135 950 98 935 37 0152015 137 549 101 813 35 7362016 139 732 104 629 35 1032017 143 781 109 240 34 5412018 149 084 113 932 35 1522019 150 828 117 103 33 7252020 147 266 114 366 32 9002021 147 380 114 921 32 4592022 149 592 117 803 31 7892023 148 908 116 103 32 805Belediye baskanlariOsmanli donemi Sehremini Gorev Baslangici Gorev Bitisi1 Topcuzade Halil Efendi 1885 18902 Sirvani Abdurrahim Efendi 1894 18953 H Yusufzade Ahmed Efendi 1896 18974 Topcuzade Halil Efendi 1897 18985 Topcuzade Ali Bey 1900 19056 Mevlevizade Cemalettin 1905 19097 Topcuzade Halil Efendi 1910 19118 Caycizade Nuri Bey 1913 19139 Yumukosmanzade Hamdi Efendi 1913 191410 Veysizade Sitki Bey 1914 191611 Kurdoglu Hasan Bey 1916 191812 Topcuzade Mustafa Bey 1919 192113 Veysibeyzade Nafiz Bey 1921 1923Cumhuriyet donemi Amasya Belediye Baskanlari Belediye Baskani Gorev Baslangici Gorev Bitisi Parti1 Veysibeyzade Sitki Bey 1923 1926 Cumhuriyet Halk Partisi2 Alisanzade Nafiz Bey 1926 19273 Arpacizade Hurrem Bey 1927 19304 Topcuzade Hilmi Bey 1930 19325 1932 19336 1933 19347 1934 19408 1940 19429 1942 1943 8 1943 194610 1946 194611 1946 195012 1950 1952 Demokrat Parti13 Mustafa Macit Zeren 1952 195414 1954 195515 Huseyin Ozbay 1955 1955 13 Mustafa Macit Zeren 1955 195716 1957 1957 15 Huseyin Ozbay 1957 195817 1963 1968 Cumhuriyet Halk Partisi18 1968 1977 Adalet Partisi19 1977 1980 Cumhuriyet Halk Partisi20 1980 1984 Bagimsiz21 1984 1989 Anavatan Partisi22 1989 1991 Dogru Yol Partisi23 1991 199424 1994 1999 Milliyetci Hareket Partisi25 Huseyin Bas 1999 200426 Ismet Ozarslan 2004 2009 Adalet ve Kalkinma Partisi27 29 Mart 2009 3 Nisan 201928 Mehmet Sari 3 Nisan 2019 16 Mart 2023 Milliyetci Hareket Partisi29 24 Mart 2023 3 Nisan 202430 3 Nisan 2024 Gorevde Cumhuriyet Halk PartisiNotlar Goynucek ilcesinin kurulmasi ile nufus azalmistir Suluova ilcesinin kurulmasi ile kir nufusu azalmistir KaynakcaAmasya Valiligi Web Sitesi 12 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Amasya Belediyesi Web Sitesi 31 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 1973 Amasya Il Yilligi Amasya Valiligi 20 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2019 ogren bil Amasya Tarihcesi 10 Kasim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde dergipark ulakbim gov tr 27 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Ekim 2016 Amasya Universitesi 8 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Eylul 2021 Cografi Isaret Platformu 25 Ocak 1999 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Kasim 2021 Arsivlenmis kopya 26 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Ocak 2022 Arsivlenmis kopya 30 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ocak 2022 Arsivlenmis kopya 1 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Ocak 2022 Arsivlenmis kopya PDF 1 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 1 Ocak 2022 Amasya Patlican Pehli Turk Patent ve Marka Kurumu 12 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Mayis 2022 Burmali Amasya Coregi Turk Patent ve Marka Kurumu Amasya Yaglisi Turk Patent ve Marka Kurumu Amasya Keskegi Turk Patent ve Marka Kurumu Fasikul I Mufassal Neticeler Icmal Tablolari PDF 28 Tesrinevvel 1927 Umumi Nufus Tahriri DIE Erisim tarihi 28 Mayis 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link PDF 20 Ilktesrin 1935 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 20 Ilktesrin 1940 Genel Nufus Sayimi DIE 20 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Ekim 2016 PDF 21 Ekim 1945 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 22 Ekim 1950 Umumi Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1955 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1960 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Subat 2021 1965 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1970 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1975 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1980 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1985 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1990 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2000 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2007 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2008 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2009 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2010 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2011 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2012 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 20 Subat 2013 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2013 2013 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 15 Subat 2014 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2014 2014 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 10 Subat 2015 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2015 a b c d e f g h i Merkezi Dagitim Sistemi html Dogrudan bir kaynak olmayip ilgili veriye ulasmak icin sorgulama yapilmalidir Turkiye Istatistik Kurumu Erisim tarihi 13 Nisan 2016 Merkez Nufusu Amasya nufusu com Erisim tarihi 5 Subat 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Amasya Merkez Nufusu nufusune com Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Eski Baskanlar 31 Mart 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Nisan 2024 Dis baglantilarAmasya Valiligi 12 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Amasya Belediyesi 31 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Amasya Sultan II Beyazid Camii sanal fotograf goruntusu 27 Aralik 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde