Ekim Devrimi, Bolşevik Devrimi, Rus Devrimi (Rusça: Октябрьская революция/Oktyabrskaya revolyutsiya) ya da Büyük Ekim Sosyalist Devrimi, ayrıca bilinen adı ile Ekim Ayaklanması,Rusya’da Jülyen takvimine göre 25 Ekim 1917’de (Miladi takvime göre 7 Kasım 1917), Petrograd’daki geçici hükûmetin devrilerek iktidarın Lenin önderliğindeki Bolşeviklere geçmesini sağlayan ve Sovyetler Birliği’nin kurulmasına yol açan olaydır.
Büyük Ekim Sosyalist Devrimi Великая Октябрьская Социалистическая Революция | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Rus Devrimi (1917) ve 1917-23 Devrimleri | |||||||||
Kızıl Muhafızlar 1917'de Vulkan fabrikasında. | |||||||||
| |||||||||
Taraflar | |||||||||
Bolşevik Parti Petrograd Askeri Devrim Komitesi Sol SR Kızıl Muhafızlar | Rusya Geçici Hükûmeti | ||||||||
Komutanlar ve liderler | |||||||||
Vladimir Lenin Josef Stalin Nikolai Podvoisky Vladimir Ovseyenko Pavel Dibenko Sultan Galiyev | Aleksandr Kerenskiy Pyotr Krasnov | ||||||||
Güçler | |||||||||
10.000 kızıl denizci, 20.000 - 30.000 kızıl muhafız askeri, bilinmeyen sayıda işçi | 500-1.000 gönüllü asker, 1.000 kadın tabur askeri | ||||||||
Kayıplar | |||||||||
Birkaç yaralı Kızıl Muhafız askeri | Hepsi esir edildi veya öldürüldü |
Ekim Devrimi dünyada ilk ve en büyük sosyalist devletin kurulmasını sağlayarak sosyalizmin tüm dünyaya yayılmasına etki ederek 20. yüzyılın dünya tarihini etkileyen en önemli olaylarından biri olmuştur.
Şubat 1917’de çarın devrilmesiyle önce Rus meclisi Duma'da çoğunluğa sahip olan Kadetlerin desteklediği Prens Lvov başkanlığında, temmuz ayında ise sağ SR'ler tarafından desteklenen Kerenski başkanlığında geçici hükûmetler kuruldu. Ekim Devrimi’yle Aleksandr Kerenski başkanlığındaki geçici hükûmet düştü ve iktidara Bolşevikler ile Sol SR’lar geldi. Bu gelişmeler üzerine Bolşevik karşıtı Beyaz Ordu Rus İç Savaşı’nı ve Beyaz Terör olaylarını başlattı. 1922 yılında iç savaştan galip çıkan Bolşevikler, Sovyetler Birliği’ni kurdu.
İsim ve etimoloji
Başlangıçta, olaydan Ekim Olayı veya 25 Ayaklanması olarak bahsedildi. Zamanla Ekim Devrimi yaygınlık kazandı. Devrimin 10. yıldönümü olan 1927 yılından itibaren resmî olarak Büyük Ekim Sosyalist Devrimi (Rusçası: Великая Октябрьская Социалистическая Революция) olarak adlandırıldı. Anti-Bolşevikler ise olaya eleştirel bir biçimde "Ekim Darbesi" (Rusçası: Октябрьский переворот) adını verdi.
Devrimin Amaçları
Bu maddenin konusunda kuşkular bulunmaktadır.Mayıs 2022) () ( |
Ekim Devrimi'nin amacı genel olarak otokratik sistemi yıkmak, Rusya'yı emperyalist savaştan kurtarmak, işçi ve köylüleri temsil eden iktidarı kurmak, toprak aristokrasisine karşı halkın büyük çoğunluğunu oluşturan yoksul köylü kitleleri lehine toprakları kolektif mülkiyete devretmek, burjuvaziye karşı emekçi sınıfının çıkarlarını savunmaktı. Şubat 1917 Devrimi'nin tek başarılı yönü Çarlık rejiminin yıkılmasıydı. Ancak halkın başarısına karşın iktidar monarşi düzeninin elit kitlelere tanıdığı seçim hakkından dolayı mecliste çoğunlukta olan burjuvaziye kalmıştı. İnsani ve adil bir çalışma düzenini getirecek iş kanunu, acil barış ortamının sağlanması gibi demokratik hak ve taleplerin karşılanmaması burjuva iktidarının niyetleriyle Şubat Devrimi'ni gerçekleştiren geniş halk kitlelerinin taleplerinin çelişmesine sebep oluyordu. Otokrasiyi yıkan burjuva devriminin getirdiği mevcut belirsizlik ortamı halkta tepkiye yol açtı. Savaşın, ekonomik krizin, açlık ve sefaletin sürmesi ve tüm bunlara karşı yapılan protesto eylemlerinde yeni hükûmetin Çarlık düzenini aratmayacak şiddet eğilimine yönelmesi halkta sosyalist devrim taleplerini kaçınılmaz kıldı.
Gelişimi
20. yüzyıla girildiğinde Rus İmparatorluğu ısrarlı olarak uyguladığı otokratik rejim yüzünden ve bünyesinde barındırdığı farklı ulusların maruz kaldığı baskılardan ötürü uluslar hapishanesi olarak adlandırılıyordu. Ülke Rus-Japon Savaşı ile askeri olarak büyük darbe almış, iç siyasi hayatta da 1905 Devrimi ile büyük altüst oluşlar yaşıyordu. Kırılgan bir ekonomisi olan Çarlık rejimi I. Dünya Savaşı’na girdi ve uzun süren savaşın etkisi cephedeki askerler başta olmak üzere tüm halkta yıkıcı bir etki yarattı. 1917 Şubat ayında da devrimci hareketlenme başladı.
23 Şubat’ta (Gregoryen takvime göre 8 Mart) Petrograd işçileri iktidarı ve mevcut düzeni protesto eden bir gösteri yaptı. Kadınların çoğunlukta olduğu gösterilerde “kahrolsun istibdat, ekmek ve adalet istiyoruz” sloganları atıldı. Önceleri ılımlı ve sadece çarın politikalarını protesto niteliğinde olan gösterilere karşı ordunun zor kullanması hükûmet karşıtı isyanın başlamasına sebep oldu. İsyan işçilerin çoğunun ve savaştan bıkmış erlerin de katılımıyla kısa sürede büyüdü. Çar, ordusunu ve Kazak askerleri gösterileri bastırmak için görevlendirdi. Ancak subayların halkın üzerine ateş edilmesi yönündeki emrine savaştan yorgun düşmüş askerler silahlarını subayların üzerine doğrultarak cevap verdi. Kazak birlikleri de halkla çatışmayı reddetti. İsyanın büyümesi üzerine Çar II. Nikolay kardeşi Mihail lehine tahttan feragat etti. Ancak Prens Mihail devrimci hareketlenmeden korkarak tahtı devralmayı reddetti. Böylece Rusya’da monarşi rejimi yıkıldı. 350 yıllık Çarlık yönetimi ve 300 yıllık Romanov hanedanı da tarihe karıştı. Ancak seçim sisteminin asillere ve elit kitlelere tanıdığı oy hakkı sebebiyle Duma’da çoğunlukta olan Çar taraftarı milletvekilleri hızlı davranarak Prens Lvov başkanlığında geçici hükûmeti kurdu ve yönetimi sahiplenmeye çalıştı. Tabii işçi, köylü ve askerlerin Sovyetleri de alternatif bir iktidar olarak ortaya çıktı. Artık bölünmüş toplumu temsil eden iki ayrı hükûmet mevcuttu. Resmî olarak iktidarı devralan burjuva hükûmeti, aristokratları, fabrikatörleri, din adamlarını ve Çar yanlısı subayları temsil ederken, yoksul halk kitlelerini, işçi ve köylüleri Sovyetler temsil etmekteydi. İki organ ve destekçileri arasındaki çatışma Bolşeviklerin iktidar olmasına kadar süren belirsizlik ortamında yaşanan kaos ve kargaşanın temel sebebi oldu. Bolşevik Devrimi ile birlikte burjuva hükûmeti saf dışı bırakılarak mutlak iktidar Sovyetlere verilecekti.
İsviçre’de bulunan Lenin partinin Rusya'daki merkezine geçici hükûmete destek verilmemesi gerektiğini, işçi ve köylülerin ancak Sovyetlerin tam iktidarı ile zafer kazanacağını belirten mektup gönderdi. Zaten geçici hükûmet de halkın isteklerine cevap vermekten uzaktı. Tarım reformu, günlük çalışma süresinin kısaltılması gibi taleplerin hiçbiri gerçekleşmedi. Şubat Devrimi’nin çıkış sebeplerinden birisi olan halktaki barış isteği dikkate alınmadı ve doğu cephesinin kapanmasının Almanya lehine olmasından korkan İtilaf Devletleri’nin istekleri doğrultusunda I. Dünya Savaşı’na devam edildi. 10 (23) Mart’ta Bolşeviklerin denetimindeki Petrograd Sovyeti, "Dünya Halklarına" adıyla bir manifesto yayınladı: “Rus devrimciler egemen sınıfların emperyalist politikalarına karşı Avrupa halklarını barışa çağırıyor”. Halkta savaş karşıtlığı o kadar ciddi bir boyuta ulaşmıştı ki, ekonomik iflasın eşiğindeki devletin savunma gücünün de yetersizliğine dayanarak yenilginin kaçınılmaz olduğunu fark eden askerler tek çare olarak ordudan firar ediyordu. Öyle ki 1915 yılından devrime kadar firar edenlerin sayısı 1,5 milyona ulaşmıştı. Astları üzerindeki otoritesini tamamen yitirmiş olan subaylar firar etmeye çalışan yüzlerce askeri öldürerek daha büyük bir tepkiye yol açmışlardı. Devrimi engelleyemeyen subaylar bu defa mevcut durumdan istifade ederek burjuva hükûmetini savaşa zorluyorlardı.
Nisan ayında zırhlı bir trenle İsviçre’den Petrograd’a gelen Lenin Finlandiya İstasyonu’nda kalabalık bir kitle tarafından karşılandı. Lenin buradaki konuşmasında sosyalizm için Sovyetlerin tam iktidar olacağı bir devrim çağrısı yaptı. Hemen ardından "Nisan Tezleri" olarak adlandırılan ünlü tezleri yayınladı. Lenin bu tezlerde emperyalist paylaşım savaşı sırasında Avrupa genelinde sosyal-demokratların kendi hükûmetlerinin savaş konusundaki politikalarını desteklemelerinden dolayı sosyal-demokrasi adının önemini yitirdiğini belirtti ve bu nedenle Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin adının Komünist Parti olarak değiştirilmesini önerdi. Lenin'in bu önerisi kabul edilse de partinin adı resmî olarak Mart 1918'de Komünist Parti olarak değiştirildi. Lenin'in Nisan Tezleri ile birlikte Bolşevikler "Barış, ekmek ve adalet" istiyoruz ve "Tüm İktidar Sovyetler'e" sloganıyla harekete geçti.
18 Nisan (1 Mayıs)’da Dışişleri bakanı Milyukov müttefiklere savaşa devam edileceği yönünde taahhüt verdi. Petrograd Sovyeti bu açıklama üzerine halkın aldatıldığına yönelik bildiri dağıttı. Rus cephesindeki Alman ordularının batı cephesine kaydırılmasını istemeyen İtilaf Devletleri’nin baskısıyla alınan bu karar halkta galeyana yol açtı ve protesto edildi. 21 Nisan (4 Mayıs)’da başlayan ve iki gün süren gösterilerde “kahrolsun geçici hükûmet”, “Milyukov istifa”, “ bütün iktidar Sovyetlere” sloganları atıldı. Gösteriler Moskova’ya da sıçradı ve işçiler greve gitti.
Tehlikenin farkına varan hükûmet Petrograd Sovyetine çağrıda bulunarak sosyalist partileri hükûmete katılmaya davet etti. Bu çağrıya sağ kanat sosyalistler olumlu yanıt verdi. Bu süreçte pek çok Menşevik politikacıya bakanlık verildi. Ancak 5 Mayıs'ta Aleksandr Kerenski'nin yeni kurulan hükûmete savaş bakanı tayin edilmesi Petrograd Sovyetinde savaş taraftarı sağ sosyalistlerle barış taraftarı sol sosyalistler arasında tartışmalara sebep oldu.
Temmuz ayında Alman İmparatorluğu ordularına karşı düzenlenen ve başarısızlıkla sonuçlanan saldırıdan sonra düzenlenen eylemlerde 500 bin işçi Geçici Hükûmetin istifasını istedi. 3 Temmuz (16 Temmuz) günü Sovyetlerin kontrolündeki Petrograd Garnizonu'nun çağrısıyla başlayan protesto gösterilerinde askerler ve işçiler Sovyetler lehine mitingler düzenledi. 4 Temmuz (17 Temmuz)'da gösterilere Baltık Filosu denizcileri ile işçi ailelerinin de katılımıyla protesto eylemleri büyüdü. Ancak bu mitingler geçici hükûmetin katliamına sebep oldu. Gösterilerin bastırılması sırasında halkın üzerine evlerden makineli tüfeklerle açılan ateş sonucu 56 kişi öldü, 600'e yakın kişi de yaralandı. Hükûmet katliamdan aşırı sağcı örgütleri sorumlu tutsa da Sovyetler tetikçi olarak kapitalist bakanları suçladı.
Bu dönemden sonra artık Sovyetler Geçici Hükûmet karşısında bastırılmış durumdaydı. Rus ekonomisi bu sırada felakete doğru gidiyordu. Tarımsal üretim ve sanayi alanındaki düzensizlikler üretimin 1916 yılları seviyesine düşmesine yol açmış, kapanan işletmeler yüzünden yoğun işsizlik yaşanmaktaydı. İşçilerin eline geçen ücret düşmüş ve alım gücü 1913 yılı seviyelerine gerilemişti. Ülkenin borçları 50 milyar rubleyi aşmış durumdaydı ve ekonomik iflasın eşiğine gelmişti.
Temmuz Günlerini özellikle Bolşeviklere karşı baskı dönemi izledi. 7 Temmuz (20 Temmuz)'da Prens Lvov'un istifası ile kurulan yeni Geçici Hükûmette Aleksandr Kerenski başbakan oldu.
Yeni hükûmet Bolşeviklere ait matbaayı bastı ve Pravda gazetesinin yayınlanmasını yasakladı. Hükûmetten izinsiz olarak bildiri dağıtılması ve miting yapılması yasaklandı. Lenin hakkında idam kararı çıkarıldı. Bu karar üzerine Lenin güvenlik amacıyla Finlandiya'ya iltica etti. Ancak Bolşevikler üzerinde tutuklamalar ve yargısız infazlar arttı. Troçki başta olmak üzere çok sayıda Bolşevik tutuklandı.
Petrograd’daki sosyalist örgütlere karşı Çarlık Ordusu komutanlarından Lavr Kornilov komutasındaki Kazak Ordusu şehre gelerek sıkıyönetim ilan etmek ve idareyi ele almak için ilerlemeye karar verdi. Kornilov Olayı olarak bilinen olay sırasında Kerenski paniğe kapılarak darbenin kendisini de tasfiye edeceğini anladı ve o sırada en güçlü ve en örgütlü siyasi güç olan Bolşeviklerden yardım istedi. Petrograd, Moskova, Kiev, Harkiv ve diğer şehirlerdeki Bolşevik işçi ve askerler Kornilov karşıtı eylemler düzenledi. Bolşevik Parti Merkez Komitesi 27 Ağustos 1917’de yaptığı açıklamada Şubat Devrimi ile kazanılan her şeyi boğmak için Petrograd’a ilerleyen Kornilov birliklerinin durdurulması çağrısı yaptı. Özellikle demiryolu işçilerinin engellemesi ve Kazak Bolşevik askerlerin propagandası sonucu Kornilov’un ordusu dağıldı ve darbe girişimi başarısız oldu. Bu olaylarda Bolşeviklerin gücü sınandı ve iktidarın alınmasında önemli bir evreye geçilmiş oldu.
Kornilov’un darbesinin başarısız olmasıyla beraber Bolşeviklerin saygınlığı ve Sovyetlerdeki desteği daha da arttı. Bolşevikler Petrograd, Moskova başta olmak üzere Briansk, Samara, Saratov, Tasritsyn, Minsk, Donetsk, Lugansk ve Kiev Sovyetlerinde çoğunluğu kazandılar. Tüm Rusya Sovyetler Merkezi Yönetim Komitesi iktidarın alınması yönünde karar aldı.
25 Eylül'de Trotski kefaletle serbest bırakıldı ve Petrograd Sovyetinin yönetimini devraldı. Lenin gizli bir şekilde Petrograd'a gelerek devrimi organize etmeye başladı. Eylül ve Ekim aylarında Moskova ve Petrograd sanayi işçileri, Donbas maden işçileri, Ural metal sanayi işçileri, Bakü petrol işçileri, tekstil işçileri ve demiryolu işçileri sayısız grev yaparak Geçici Hükûmeti protesto etti. Bu iki ay zarfında toplamda 1 milyon işçi grev süreçlerine katıldı. İşçiler çoğu fabrika ve işyerinde yönetimi ele aldı ve üretim ile dağıtımı kontrol etmeye başladı.
Ekim 1917’ye gelindiğinde kırda da benzer bir durum vardı. Büyük toprak sahiplerine karşı yoksul köylüler tarafından 4 binin üzerinde ayaklanma eylemi kaydedildi. Geçici Hükûmetin büyük toprak sahibi zengin köylüler olan kulakların isteklerine göre hareket etmesi ve ayaklanmaları bastırmak için askerî birlik göndermesi yoksul köylülerin de toprakların kendilerine verileceğini söyleyen Bolşeviklere destek vermesine sebep oldu.
Cephede, şehirlerdeki garnizonlarda ve savaş gemilerindeki askerler ve bahriyeliler de açıkça Geçici Hükûmeti tanımadıklarını ilan etti ve seçilmiş temsilcilerini Sovyetlere göndererek iktidarın alınmasından yana görüş bildirdi.
Devrim ve Sovyet İktidarı
10 Ekim günü Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi (Bolşevik) Merkez Komitesi Lenin başkanlığında silahlı ayaklanma gündemiyle toplandı. Toplantıda 2'ye karşı 10 oyla ayaklanma lehine karar alındı
Devrimin yaklaşmakta olduğunu fark eden Başbakan Aleksandr Kerenski Devrimci Askeri Komite'nin dağıtılmasını ve tüm üyelerinin tutuklanmasını emretti. Fakat artık otoritesini tümüyle kaybetmiş olan hükûmet başkanının emirlerini yerine getirecek az sayıda müfreze, Kızıl Muhafızlar tarafından kolayca püskürtüldü.
Devrimci Askeri Komite Rusya halkına hitaben yayınladığı bildiride demokratik bir barış ve üretim mekanizması üzerinde işçi denetimi için Sovyetlerin tam iktidar olacağı bir devrim çağrısı yaptı.
24 Ekim (6 Kasım) 1917’de Bolşevikler başkent Petrograd’da Kerenski önderliğindeki Geçici Hükûmete karşı harekete geçti. Cezaevlerindeki Bolşevik tutuklular serbest bırakıldı. Hükûmete bağlı birlikler kolayca bertaraf edildi. 25 Ekim (7 Kasım)'de 10 bin kadar Kızıl Muhafız güçlü bir direnişle karşılaşmadan tüm hükûmet binalarını ve stratejik mevkiileri ele geçirdi. Smolni Enstitüsü'ne bulunan Lenin, devrim talimatlarını buradan vermekteydi. Vladimir Stankeviç liderliğindeki Askeri Harbiyelilerden oluşan bir müfreze ve St. Georgiev muhafızları Bolşeviklere karşı direnişe geçse de başarılı olamadı.
25 Ekim (7 Kasım) gecesi hükûmetin bulunduğu Kışlık Saray’a saldırı başladı. Binlerce Kızıl Muhafız Kışlık Saray'a yöneldi. Vladimir Antonov-Ovseyenko liderliğindeki Baltık Filosu ve Kronştad Denizcileri de saldırıya katıldı. Aurora kruvazöründen saraya top atışı yapıldı. Bu sırada Kerenski kaçmayı başarmış, ancak bakanlar sarayda bulunmaktaydı. Kazaklar, askeri öğrenciler ve muhafızlar tarafından korunan saray 8 Kasım’da sabaha karşı saat 2’de düştü. Devrilen hükûmetin üyeleri hapse atıldı.
Devrimin resmî tarihi 25 Ekim (7 Kasım) 1917 oldu. İktidar fiilen alındıktan sonra toplanmakta olan ve çoğunluğunu Bolşevik ve müttefikleri olan Sol SR vekillerinin oluşturduğu II. Tüm Rusya Sovyetler Kongresi'nde iktidarın Lenin önderliğindeki Bolşeviklere bırakıldığı ilan edildi.
Sonuçları
II. Tüm Rusya Sovyetler Kongresi'ndeki 670 delegenin yaklaşık olarak yarısına karşılık gelen 300’ü Bolşevik, 100 kadarı da Sosyalist-Devrimci Parti üyesi Sol SR olduğundan kongredeki çoğunluk Aleksandr Kerenski hükûmetinin devrilmesini onayladı. Kışlık Sarayın alınma haberi kongreye ulaştığında iktidarın İşçi, Asker ve Köylü Vekilleri Sovyeti olarak alındığı ilan edildi ve Ekim Devrimi onaylandı. Bolşevik lider Lenin kongrede iktidarın alınmasına yönelik kısa bir konuşma yaptı:
"Yoldaşlar, Bolşeviklerin ısrarla savunduğu işçi ve köylü devrimi gerçekleşmiştir."
Kongrede bulunan Sosyalist Devrimci Parti'nin sağ kanadından temsilciler alınan kararı protesto edip kongreyi terk etti. Protestoya katılıp Lenin ve Bolşeviklerin yasa dışı şekilde iktidarı aldığını belirten Menşevikler de kongreden ayrıldı. Kongre yeni Sovyet hükûmeti olan Lenin başkanlığındaki Halk Komiserleri Konseyi'ni (Rusçası: Совет народных коммиссаров, Latin harfleriyle kısaltması Sovnarkom’dur) seçti. Kurucu Meclis toplanıncaya kadar iktidarda olacağı açıklanan Sovnarkom ilk olarak Barış Kararnamesi'ni yayınlayarak I. Dünya Savaşı'ndan çekildiklerini ilan etti ve savaşan tüm hükûmetlere ilhaksız ve tazminatsız bir barış çağrısında bulundu. Hemen ardından Toprak Kararnamesi kabul edilerek azınlıktaki büyük toprak sahiplerine ait toprakların da nüfusun çoğunluğunu oluşturan yoksul köylülere dağıtıldığını açıkladı.
Görev dağılımı
İlk Sovyet hükûmeti olan Sovnarkom’da (Rusçası: Совет народных коммиссаров, Sovyet Halk Komiserleri / Latin harfleriyle kısaltması Sovnarkom) görev dağılımı aşağıdaki şekilde oldu;
Halk Komiserliği | Komiser |
---|---|
Başkan | Vladimir Lenin |
Sekreter | Nikolai Gorbunov |
Tarım Halk Komiserliği | Vladimir Milyutin |
Savaş İşleri Halk Komiserliği | Vladimir Antonov-Ovseyenko |
Deniz İşleri Halk Komiserliği | Pavel Dibenko |
Ticaret ve Sanayi Halk Komiserliği | Viktor Nogin |
Eğitim Halk Komiserliği | Anatoli Lunaçarski |
Gıda Halk Komiserliği | İvan Teodoroviç |
Dışişleri Halk Komiserliği | Lev Troçki |
İçişleri Halk Komiserliği | Aleksey İvanoviç Rikov |
Adalet Halk Komiserliği | Georgi Oppokov |
Çalışma Halk Komiserliği | Aleksandr Şlyapnikov |
Milletler Halk Komiserliği | Josef Stalin |
Telgraf ve Posta Halk Komiserliği | Nikolay Glebov-Avilov |
Ulaşım Halk Komiserliği | Mark Elizarov |
Maliye Halk Komiserliği | İvan Skvortsov-Stepanov |
İlk icraatlar
Sovnarkom, kendisine karşı cephe alan başta Kadetler olmak üzere özellikle monarşi yanlısı partilerle, Kerenski kabinesi üyelerini tutukladı. Kerenski ise ABD elçisinin makam aracıyla kaçmayı başardı. Ancak karşı-devrim ve sabotaj faaliyetleri ile terör saldırılarının başlaması üzerine 20 Aralık 1917’de devrimi korumak için Feliks Dzerjinski başkanlığında Çeka (veya ÇK, Rusçası: ЧК, Всероссийская чрезвычайная комиссия по борьбе с контрреволюцией и саботажем, Rusya Tamamında Karşı-Devrim ve Sabotajla Mücadele İçin Olağanüstü Komisyon) adı verilen ilk Sovyet istihbarat ve gizli servisi kuruldu.
25 Ocak 1918'de toplanan III. Sovyetler Kongresi'nde Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ilan edildi. Rus İmparatorluğu özerk cumhuriyetlere ayrıldı ve her ulusa yerel yönetimlerini örgütleme hakkı tanındı.
Şehirde işçilerin ve kırda da köylülerin iktidarını ve ittifakını simgeleyen orak ve çekiç 1918 yılında Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin, 1922'den itibaren de Sovyetler Birliği'nin arması olarak kabul edildi. Üzerinde orak çekiç sembolü ve beş kıtanın işçilerini birliğe çağıran beş kollu yıldız bulunan kızıl bayrak da yeni kurulan devletin resmî bayrağı olarak ilan edildi.
Sovnarkom’un aldığı ve uyguladığı ilk kararlarda 1871 yılındaki ilk işçi iktidarı denemesi olan Paris Komününün etkisi de dikkat çekiyordu. Alınan kararlar arasında en önemlileri şunlar sayılabilir:
- Tüm bankalar kamulaştırıldı.
- Tüm banka hesapları hazineye aktarıldı.
- Tüm fabrikaların denetimi Sovyetlere geçti.
- Kiliselerin mal varlıkları (banka hesapları da dahil) hazineye aktarıldı.
- Asgari ücrete zam yapıldı ve günlük çalışma süresi 8 saate indirildi.
- Çarlık hükûmetinin bütün dış borçları reddedildi.
- Ülkenin tüm doğal kaynakları millileştirildi.
- İdam cezası kaldırıldı.
- Kilisenin devlet üzerindeki otoritesi kaldırılarak laik bir sistem getirildi.
- Laik bir eğitim sistemi getirilerek kilise-eğitim ilişkisi yasaklandı.
- Din ve inanç özgürlüğü getirildi ve dini propaganda yasaklandı.
- Kadınlara seçme-seçilme hakkı verildi.
- Medeni kanun kabul edilerek, medeni nikâh ve boşanma hakkı yasallaştı.
- Soyluluk unvanları kaldırıldı ve herkes yasalar önünde eşit kabul edildi.
- Çalışanlara, çocuklara ve çalışamayacak durumda olan yaşlı ve hastalara sosyal güvence sağlandı.
- Eğitim ücretsiz ve mecburi hale getirildi.
- Çocuk işçi çalıştırılması yasaklandı.
Bolşevikler ilerlemenin ve toplumsal modernizasyonun temel koşulu olarak eğitime çok önem veriyordu. Her şeyden önce eğitim sistemini iyileştirmek ve toplumdaki çocuk ya da yetişkin her ferdin bu hizmetten yararlanabilmesi için gerekli koşulları yaratmak gerekiyordu. Bu amaçla eğitim çağındaki tüm çocukların bilfiil okula gitmesi zorunluluğu getirildiği gibi yetişkinler için de "rabfak" denilen işçi fakülteleri kuruldu. Bu fakültelerde işçilere hem temel ve teorik eğitim hem de pratik ve mesleki eğitim verildi. Çarlık döneminde toplumun sadece % 20'si eğitim imkanlarından faydalanabildiği için okur-yazar oranı diğer Avrupa ülkeleriyle mukayese edildiğinde oldukça düşüktü. Bolşeviklerin eğitim-öğretim seferberliği kısa sürede %100'lük okur-yazar oranıyla Sovyet toplumunu sosyo-kültürel açıdan diğer ülkelerle mukayese edilemeyecek bir düzeye ulaştırdı.
Rus İç Savaşı
Bu maddenin konusunda kuşkular bulunmaktadır.Mayıs 2022) () ( |
Bolşeviklerin Rus İmparatorluğu'nun diğer şehirlerinde iktidarı ele geçirmeleri de zor olmadı. Bolşevikler çok uluslu Rusya topraklarında özellikle Rus olmayan uluslara kendi kaderlerini tayin hakkı tanıdı. Polonya ve Finlandiya'nın bağımsızlığı Bolşevikler tarafından kabul edildi. Ancak bazı uluslar da tek taraflı olarak bağımsızlık ilan etti. Örneğin Ukrayna Rada’sı 23 Haziran 1917’de otonom olduğunu ilan etti. 25 Ocak 1918’de de bağımsızlık bildirgesini yayınladı. I. Dünya Savaşı sırasında Doğu cephesinde engelsiz ilerleyen Alman İmparatorluğu birlikleri de özellikle batı Ukrayna'dan destek alan Sovyet karşıtı Ukrayna bağımsızlığını destekledi ve Ukrayna’daki Bolşeviklere karşı katliam uyguladı.
Ekim Devrimi ile parlamenter sistemden sosyalist temsil sistemine geçildi. Ancak Ekim Devrimi ile görece kansız şekilde alınan iktidar, Bolşevik karşıtlarının örgütlenerek Beyaz Ordu’yu oluşturmaları ile kanlı bir iç savaşa sürüklendi. İlk dönemlerde Sovyet hükûmetinin meşruiyetini kabul etmeyen İtilaf devletleri de bu çatışmalarda Sovyet karşıtlarının safında yer aldı. Sosyalizmin Bolşeviklerin destek verdiği Alman devrimciler vasıtasıyla Almanya üzerinden Batı Avrupa'ya yayılması olasılığı da İtilaf devletleri için önemli bir tehlikeydi. I. Dünya Savaşı sırasında müttefikleri Çarlık hükûmeti ile yaptıkları gizli paylaşım anlaşmalarının Sovyet hükûmeti tarafından emperyalizm karşıtı politikanın bir gereği olarak açıklanmasının da etkisiyle İtilaf Devletleri Beyaz Ordu'ya bir yandan maddi destek verirken, diğer yandan Karadeniz ve Uzakdoğu'da Vladivostok üzerinden asker çıkararak ülkenin pek çok yerini işgal etmeye ve Bolşeviklere karşı saldırılara katılmaya başladılar.Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık ve Fransa'nın desteğiyle monarşi taraftarları ülkede Beyaz Terör hareketlerini başlattı ve yüz binlerce insanı katletti. Özellikle Sibirya'daki maden ocaklarının çoğunluğunu işletme hakkına sahip olan İngiltere ve Fransa, Sovyet hükûmetinin millileştirme kararına tepki olarak Vladivostok üzerinden sevk ettikleri birliklerle Çar yanlısı Amiral Kolçak'ın Beyaz Ordularına takviye yaparak Sibirya'nın kontrolünü bırakmamak için mücadele ettiler. Çarlık döneminde Rusya ile sorunları olan Japonya, Romanya ve bağımsızlığı Bolşevikler tarafından onaylanmasına rağmen Polonya da fırsattan istifade ederek toprak kazanabilmek için Rusya'ya saldırdı. Hükûmet bu saldırılar karşısında Kızıl Ordu'yu örgütledi. Resmi olarak 23 Şubat 1918'de kurulan Kızıl Ordu monarşi taraftarlarına ve yabancı işgalcilere karşı özellikle büyük şehirlerde güçlü bir savunma hattı oluşturdu. Bolşevik komiser Leon Trotski, Kızıl Ordu'nun önderi olarak cepheye giderek Beyazlara karşı mücadeleyi organize etti. Toprak aristokratlarından aldığı destekle yoksul köylü kitlelerini bastırarak kırsal kesimde güçlü olan Beyazların aksine büyük sanayi merkezlerine hakim olan Kızıllar düşmanlarının dış mihraklarla işbirliği yapmalarının yarattığı nefret dolayısıyla halktan daha fazla destek aldı.
Ancak 1918 yılının yaz aylarında Bolşevik düşmanlarının terör hareketleri had safhaya ulaştı. Bu dönemde fabrikaları işçi konseylerine devretmek istemeyen fabrikatörlerin ve toprakları kolektif mülkiyete devretmek istemeyen kulakların (büyük toprak sahibi aristokratlar) finanse ettiği pek çok terör eylemi gerçekleşti. Temmuz ayında Almanya ile yapılan anlaşmayı bozarak Rusya'yı yeniden savaşa sürüklemek amacıyla Alman Büyükelçisi Mirbach öldürüldü. 30 Ağustos'ta Lenin bir suikast sonucu ağır yaralandı. Aynı gün gerçekleşen saldırılarda Kuzey Komünü Bolşevik Komiseri Moisei Uritski ise katledildi.
İç savaş döneminde yabancı müdahalecilerin ülkeyi işgal ederek Sovyet hükûmetini yıkma girişimleri Bolşevikleri yeni tedbirler almaya yöneltti. Bu nedenle Bolşevikler 1919'da hem enternasyonalist politikanın gereği olarak hem de rejimi güvence altına almak için sosyalizmin yayılmasına yönelik mücadele edecek III.Enternasyonal'i kurdu. İtalya, Fransa, İspanya, Portekiz ve daha pek çok Avrupa ülkesinde kurulan Komünist Partiler Sovyet hükûmetinin çağrısıyla Komintern'e katıldı ve sosyalizmin yayılması için dünya genelinde örgütlü bir mücadele başladı. Ancak Bolşevikler bununla da yetinmeyerek, Macaristan ve Almanya deneyimlerinin başarısızlığının da etkisiyle amaçlarının kısa vadede gerçekleşmemesi olasılığını dikkate alarak, uluslararası politikada en azından Sovyet rejiminin kapitalist saldırılar karşısında güvenliğini temin etme amaçlı, sosyalizmi kabul etmeseler de bazı devletlerle işbirliğine gideceklerdir. Böylece emperyalist saldırganlığın itici gücüyle ortak düşmana karşı ortak amaçlar doğrultusunda Türkiye gibi bazı devletlerle ittifak yapmaktan çekinmeyeceklerdir.
Bolşevikler 1918-1922 yılları arasında süren ve ülkenin çok büyük yıkıma uğramasına yol açan iç savaştan zaferle ayrıldı. Kızıl Ordu'ya katılımın artması üzerine başarısız olacaklarını anlayan Birleşik Krallık, Fransa ve ABD askerî birliklerini ülkeden çekerek Beyaz Ordu'yu yalnız bıraktı. Desteksiz kalan Beyaz Ordu komutanları da ülkedeki askerleri kaderine terk ederek kısa sürede ülkeden kaçtı.
SSCB'nin Kurulması
Bolşevikler 1922'de Beyaz Terör'ü yenerek iç savaştan zaferle çıktı ve tüm Rusya'da otoriteyi sağladı. Belarus, Ukrayna, Orta Asya ve Transkafkasya’da da Bolşevikler muhaliflerini bertaraf etmeyi başardı.
1922'de savaş döneminde mecburi olarak kabul edilen sıkı politik ve ekonomik önlemler kaldırıldı. Lenin'in belirlediği yeni ekonomik atılımları içeren NEP (Novaya Ekonomiçeskaya Politika/Yeni Ekonomi Politikası) kabul edildi. Toprak aristokratlarının kasıtlı kıtlık yaratma girişimlerine karşı tedbirler alındı. Üretimi sabote etmeye çalışanlara ve karaborsacılara ağır cezalar getirildi. Köylülerin serbest ticaretine izin verildi. NEP, emperyalist savaş ile iç savaşta daha da sarsılan ekonominin kısa sürede toparlanmasını sağladı.
1922 yılında devletin federal yapısı konusunda tartışmalar yaşandı. Milliyetler Halk Komiseri olan Stalin tüm cumhuriyetlerin Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti içinde özerk nitelikte teşkilatlanmaları gerektiğini savunuyordu. Lenin buna şiddetle karşı çıkarak tüm cumhuriyetlerin eşit statüde, egemenlik haklarının korunduğu birleşik bir federasyon planı hazırladı. Plana göre her cumhuriyetin birlikten ayrılma hakkı vardı. Sonunda federasyonun oluşturulmasında Leninist ilkeler kabul edildi.
30 Aralık 1922'de Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin, Belarus SSC, Ukrayna SSC, Orta Asya ve Kafkasya cumhuriyetleriyle birleşmesiyle Sovyetler Birliği resmen kuruldu.
Geleneği
Kızıl Ekim (Rusçası: Красный Октябрь) ve Büyük Ekim deyimleri de Ekim Devrimi sırasındaki olayları tanımlamak için kullanılmıştır. Kızıl Ekim isminde Stalingrad’da bir çelik fabrikası, Moskova’da bir şeker fabrikası ve filmlere konu olan bir Sovyet denizaltısı bulunmaktadır. Ruslar ise genellikle bu devrimden kısaca Büyük Ekim olarak bahsederler.
Sergei Eisenstein’ın Ekim isimli filmi ise John Reed’in Dünyayı Sarsan On Gün adlı eserinin sinemaya uyarlanmasıdır. Film 1927 yılında çekilmiş ve özellikle Kışlık Sarayın basılması sırasında gerçekten bu saldırıda bulunan askerler figüran olarak kullanılmıştır.
Sovyetler Birliği döneminde Ekim Devrimi'nin yıldönümü olan 7 Kasım günü en büyük bayram olarak kutlanmaktaydı. Komünist rejimin çökmesinden sonra resmî düzeyde kutlamalara son verilirken özellikle Rusya, Belarus, Ukrayna, Moldova,Tacikistan, Kırgızistan ve Kazakistan'da sol ideolojide partiler kutlamalara devam etti. 7 Kasım Rusya'da 2005 yılına kadar resmî tatil iken Putin'in egemenliğindeki Birleşik Rusya Partisi'nin önerisiyle bu tarihte resmî tatil olmaktan çıkarıldı. Ancak her yıl 7 Kasım'da Rusya'da sosyalist partiler tatil olmamasına rağmen büyük kitlelerin katılımıyla kutlama gerçekleştirmektedir. 2013 yılında Rusya'da yapılan bir anket Rusların %50'sinin bu devrimi Rusya tarihinin en önemli olayı olarak kabul ettiğini göstermektedir. Ankete göre Rusların %50'si 7 Kasım'ın yeniden resmî tatil olmasını istemektedir. Levada Araştırma Şirketinin Mart 2017'de yaptığı anket sonuçlarına göre ise Rusya'da halkın %48'i devrimin ülke tarihinde olumlu etki ettiğini ifade ederken, %29'u olumsuz etki ettiğini, %23'ü ise bu konuda kararsız olduğunu belirtmiştir. Bu ankete göre devrimle ilgili hangi cevap daha uygundur sorusuna halkın %25'i ülke tarihinde yeni bir çağ açması, %36'sı ülkenin sosyo-ekonomik gelişimini ilerletmesi, %21'i ülke gelişimine zarar vermesi, %6'sı felaket olması yanıtını verirken, %13'ü kararsızlığını ifade etmiştir.
7 Kasım Ukrayna'da ise 2014 yılına kadar resmî tatil iken bu tarihte ABD ve AB destekli darbecilerin iktidara gelmesiyle kutlanması yasaklanmıştır. Buna rağmen devrim yıldönümü 2014 yılında referandumla Rusya'ya katılan Kırım'da ve yine bu tarihte bağımsızlığını ilan eden Donetsk Halk Cumhuriyeti ile Lugansk Halk Cumhuriyeti'nde coşkuyla kutlanmaktadır. Eski Sovyet cumhuriyetlerinden Kırgızistan, Moldova ve Belarus'ta ise 7 Kasım hâlen resmî tatil olarak kabul edilmekte ve bu ülkelerde de devrim kutlamaları yapılmaktadır.
Devrimin Etkileri
Bu maddenin konusunda kuşkular bulunmaktadır.Mayıs 2022) () ( |
Bazı Rus tarihçilere göre Ekim Devrimi tüm dünya tarihi üzerinde etkisi olmuş, insanlık tarihindeki en büyük olaylardan biridir. Rusya’da feodal sistemi yıkmış ve kısa sürede emsali olmayan bir ekonomik gelişmeye yol açmıştır. Bilim, sanayi ve tarımda sosyalist gelişim modeli ile Rusya’yı yoksulluk ve çürümüşlükten kurtarmıştır. Zira Avrupa'nın ekonomisi en kötü ülkelerinden biri olan Rusya devrim sonrası gerçekleştirilen ekonomik atılımlarla dünyanın iki büyük süper gücünden biri olacaktır. Devrim sonrası kurulan Sovyetler Birliği 1980'li yıllarda dünya genelinde sanayi üretim hacminin %16.5'luk kısmını yaparak 2. sırada, millî gelir açısından da dünya genelinde %3.4'lük payla 7. sırada yer alıyordu.
Halk ayaklanması olmasına karşın iktidarı burjuvazinin aldığı Şubat Devrimi'nin aksine Ekim Devrimi iktidarı yoksul halk kitlelerini temsil eden Sovyetlere verdiği için sosyalist devrim olarak ifade edilir.
Sovyet tarihçiliğinde Ekim Devrimi yoksulluk ve sefalet çağında Bolşeviklerin dünya halklarının kurtuluşu için kitleleri harekete geçirmesi olarak ifade edilir. Bu nedenle devrim meşruiyete sahiptir.
Örneğin Rus tarihçi Vladimir Buldakov şöyle der: “Ekim, yarattığı etki itibarıyla küresel sonuçlara yol açmış bir olaydır. Rusya ve dünya tarihinin gelişiminde tüm halkları harekete geçiren önemli bir devrimdir. Bu ütopyacılık olarak değerlendirebilir. Ama Rusya’da sosyo-ekonomik gelişimi sağladığı gerçeği inkar edilemez. Buldakov Ekim Devrimi'ni insani değerler ve demokrasi talepleriyle gerçekleşmiş bir hareket olarak tanımlamıştır.
Devrimin Rusya tarihindeki ilerici etkisi özellikle eğitim, bilim ve kültür alanındaki önemli atılımlarda görülmüştü. Zira Çarlık Rusyasındaki cehalet ve düşük eğitim seviyesinin aksine Sovyetler Birliği 1970'li yıllara gelindiğinde %100'lük okuma-yazma oranıyla başarısını kanıtlayacaktı. Eğitim-öğretim seferberliği bilim ve teknolojide önemli başarıları da beraberinde getirecekti.
Fransız tarihçi Marc Ferro “Ekim Devrimi” insanların özlemlerinin bir ifadesiydi” demiştir. Tarafsız diğer bazı tarihçilere göre de devrimde Rusya’da 19. yüzyıl boyunca yaşanan yoksul köylü isyanlarının da etkisi söz konusuydu. Olay büyük toprak sahiplerine ve feodal sistemin baskısına karşı bir direniş hareketiydi. Bu olayda 1917’de geleneksel kurumların yıkılışı, ekonomik çöküş, baskıcı monarşi yönetiminin otoritesini kaybetmesi, I. Dünya Savaşı’nın yıkıcı etkileri gibi pek çok faktör etkili olmuştu.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ History.com Staff. "Russian Revolution." History.com, A&E Television Networks, 2009, www.history.com/topics/russian-revolution.
- ^ Günaydın, Ahmet Necip (2002). Erzurum Kongresine katılan Sivas Vilayeti delegeleri. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Atatürk Araştırma ve Uygulama Merkezi. ss. 15, 171. ISBN . Erişim tarihi: 18 Nisan 2017.
- ^ Samaan, A. E. (2013). From a Race of Masters to a Master Race:1948 To 1848. Volume 1 of A.E. Samaan - Eugenics Series. s. 346. ISBN . 11 Şubat 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2017.
- ^ Lenin’in bu dönemde yazdığı eserlerinin ilk baskılarında olay böyle adlandırılır.
- ^ Цит. по: Н. Суханов. Записки о революции. М., 1991. Т. 1. С. 255 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Г.Злоказов. Материалы Особой следственной комиссии Временного правительства об июльских событиях 1917 года". 25 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Haziran 2022.
- ^ Г. Л. Соболев. Тайный союзник. С. 252—266
- ^ В. М. Чернов. Великая русская революция. М., 2007. С. 116
- ^ Jülyen takvimine göre
- ^ Ayaklanmaya karşı oy kullanan Merkez Komite üyeleri Grigory Zinoviev ve Lev Kamenev olumsuz oylarından sonra alınan kararı sindiremeyecek ve Bolşevik karşıtı basına alınan kararı sızdıracaklar ve ayaklanma tarihinin ertelenmesine sebep olacaklardır. İç savaş koşullarında hainliğe eş değer bu davranış daha sonra affedilecekse de Lenin vasiyetinde bu konudan bahsederek ikili hakkında olumsuz görüşlerini sıralayacaktır.
- ^ Menşevikler ayrılırken arkalarından bağıran Troçki’nin “Sizi zavallılar, sizin rolünüz bitti. Bundan sonra ait olduğunuz yere, tarihin çöplüğüne gidin!” diye bağırdığı iddia edilir.
- ^ "Обращение II Всероссийского съезда Советов к рабочим, солдатам и крестьянам о победе революции и её ближайших задачах". 5 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
- ^ Декрет ВЦИК об аннулировании государственных займов 3 [E.U. 1918 год] февраляа и от 15 [E.U. 1918 год] февраляа.
- ^ "Ко всем трудящимся мусульманам России и Востока". 2 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
- ^ a b Marksizmin kurucularından olan Karl Marx, 1871 yılındaki başarısız Paris Komününü değerlendirirken özellikle patronlara ait bankalara el konmamasını eleştirecektir. Marx’ın öğretisinin izleyicisi olan Lenin bu eleştirileri takip edecek ve aynı hataları tekrarlamayacaktır.
- ^ "Положение о рабочем контроле". 3 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
- ^ "Декрет Совета Народных Комиссаров о восьмичасовом рабочем дне". 5 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
- ^ "Декрет об уничтожении сословий и гражданских чинов". 1 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
- ^ "Акбулатов Р. С. Пенсионное обеспечение в СССР в 80-е гг. XX века: Основные причины реформирования // Молодой учёный. — 2012. — № 7. — С. 203—208". 3 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
- ^ // Большая Советская Энциклопедия М.: Советская энциклопедия. 1969—1978.
- ^ Bunun tek istisnası Moskova’dır. Moskova’da iki hafta süren yoğun çatışmalardan sonra iktidar alınabilmiştir.
- ^ "Карр Эдвард. История Советской России — М: Прогресс, 1990. — С. 135". 6 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
- ^ Большая Российская энциклопедия. Том 7. стр. 591−598. Москва. Научное издательство «Большая Российская энциклопедия», 2007. — , 5-85270-320-6.
- ^ a b c "В. Булдаков. Путь к Откябрю". 15 Ocak 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ağustos 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
- ^ "Союз Советских Социалистических Республик | Виртуальная выставка к 1150-летию зарождения российской государственности". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
- ^ . 19 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2016.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 28 Nisan 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Şubat 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Eylül 2017.
- ^ См., например: Логинов. В шаге от пропасти 28 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., В. Булдаков. Путь к Откябрю 15 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Union of Soviet Socialist Republics > History > Early Years > World War II — Britannica Kids Encyclopædia". 12 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
- ^ "Soviet Union > The U.S.S.R. from the death of Lenin to the death of Stalin — Encyclopædia Britannica". 4 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
- ^ "Russia > History > Soviet Russia > The Stalin era (1928—1953) — Encyclopædia Britannica". 10 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
- ^ "The Second World War: 1939—1945 > Invasion of the Soviet Union, 1941 — Encyclopædia Britannica". 2 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
- ^
- ^ Scientific and Technological Training and Mainpower in the USSR 29 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .(Аналитическая записка НАТО об образовании в СССР, 1959 г.)(Rusça)
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
Popüler kültüre etkileri
Wikimedia Commons'ta Ekim Devrimi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- "Октябрь" (İngilizce: October)', (Sergei Eisenstein, 1928)
- Doktor Jivago, (Doctor Zhivago), (1965)
- "Доктор Живаго" (Doktor Jivago), (2005)
- 'Reds, (Ten Days that Shook the World eseriyle meşhur olan John "Jack" Silas Reed'in hayatını anlatan bir film, 1981)
Dış bağlantılar
- 98 yıl sonra Ekim Devrimi'nin dersleri 29 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Tema: "Ekim Devrimi" 21 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Evrensel gazetesi pazar eki, 2 Kasım 2014
- Devrim savaşın kirli yüzünü ortaya çıkardı 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Ekim Devrimi - İnteraktif 7 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ekim Devrimi Bolsevik Devrimi Rus Devrimi Rusca Oktyabrskaya revolyuciya Oktyabrskaya revolyutsiya ya da Buyuk Ekim Sosyalist Devrimi ayrica bilinen adi ile Ekim Ayaklanmasi Rusya da Julyen takvimine gore 25 Ekim 1917 de Miladi takvime gore 7 Kasim 1917 Petrograd daki gecici hukumetin devrilerek iktidarin Lenin onderligindeki Bolseviklere gecmesini saglayan ve Sovyetler Birligi nin kurulmasina yol acan olaydir Buyuk Ekim Sosyalist Devrimi Velikaya Oktyabrskaya Socialisticheskaya RevolyuciyaRus Devrimi 1917 ve 1917 23 DevrimleriKizil Muhafizlar 1917 de Vulkan fabrikasinda Tarih7 Kasim 1917BolgePetrograd Rus CumhuriyetiSebepRus carligini devirmekSonucRusya da gecici hukumeti deviren ve kurucu meclisi dagitan Bolsevikler iktidara geldi 1922 yilinda da Sovyetler Birligi nin kuruldugu ilan edildiTaraflarBolsevik Parti Petrograd Askeri Devrim Komitesi Sol SR Kizil MuhafizlarRusya Gecici HukumetiKomutanlar ve liderlerVladimir Lenin Josef Stalin Nikolai Podvoisky Vladimir Ovseyenko Pavel Dibenko Sultan GaliyevAleksandr Kerenskiy Pyotr KrasnovGucler10 000 kizil denizci 20 000 30 000 kizil muhafiz askeri bilinmeyen sayida isci500 1 000 gonullu asker 1 000 kadin tabur askeriKayiplarBirkac yarali Kizil Muhafiz askeriHepsi esir edildi veya olduruldu Ekim Devrimi dunyada ilk ve en buyuk sosyalist devletin kurulmasini saglayarak sosyalizmin tum dunyaya yayilmasina etki ederek 20 yuzyilin dunya tarihini etkileyen en onemli olaylarindan biri olmustur Subat 1917 de carin devrilmesiyle once Rus meclisi Duma da cogunluga sahip olan Kadetlerin destekledigi Prens Lvov baskanliginda temmuz ayinda ise sag SR ler tarafindan desteklenen Kerenski baskanliginda gecici hukumetler kuruldu Ekim Devrimi yle Aleksandr Kerenski baskanligindaki gecici hukumet dustu ve iktidara Bolsevikler ile Sol SR lar geldi Bu gelismeler uzerine Bolsevik karsiti Beyaz Ordu Rus Ic Savasi ni ve Beyaz Teror olaylarini baslatti 1922 yilinda ic savastan galip cikan Bolsevikler Sovyetler Birligi ni kurdu Kizil MuhafizlarIsim ve etimolojiBaslangicta olaydan Ekim Olayi veya 25 Ayaklanmasi olarak bahsedildi Zamanla Ekim Devrimi yayginlik kazandi Devrimin 10 yildonumu olan 1927 yilindan itibaren resmi olarak Buyuk Ekim Sosyalist Devrimi Ruscasi Velikaya Oktyabrskaya Socialisticheskaya Revolyuciya olarak adlandirildi Anti Bolsevikler ise olaya elestirel bir bicimde Ekim Darbesi Ruscasi Oktyabrskij perevorot adini verdi Devrimin AmaclariBu maddenin tarafsizligi konusunda kuskular bulunmaktadir Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Sablonu kaldirmadan once lutfen gerekli sartlarin olustugundan emin olun Mayis 2022 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Ekim Devrimi nin amaci genel olarak otokratik sistemi yikmak Rusya yi emperyalist savastan kurtarmak isci ve koyluleri temsil eden iktidari kurmak toprak aristokrasisine karsi halkin buyuk cogunlugunu olusturan yoksul koylu kitleleri lehine topraklari kolektif mulkiyete devretmek burjuvaziye karsi emekci sinifinin cikarlarini savunmakti Subat 1917 Devrimi nin tek basarili yonu Carlik rejiminin yikilmasiydi Ancak halkin basarisina karsin iktidar monarsi duzeninin elit kitlelere tanidigi secim hakkindan dolayi mecliste cogunlukta olan burjuvaziye kalmisti Insani ve adil bir calisma duzenini getirecek is kanunu acil baris ortaminin saglanmasi gibi demokratik hak ve taleplerin karsilanmamasi burjuva iktidarinin niyetleriyle Subat Devrimi ni gerceklestiren genis halk kitlelerinin taleplerinin celismesine sebep oluyordu Otokrasiyi yikan burjuva devriminin getirdigi mevcut belirsizlik ortami halkta tepkiye yol acti Savasin ekonomik krizin aclik ve sefaletin surmesi ve tum bunlara karsi yapilan protesto eylemlerinde yeni hukumetin Carlik duzenini aratmayacak siddet egilimine yonelmesi halkta sosyalist devrim taleplerini kacinilmaz kildi Gelisimi20 yuzyila girildiginde Rus Imparatorlugu israrli olarak uyguladigi otokratik rejim yuzunden ve bunyesinde barindirdigi farkli uluslarin maruz kaldigi baskilardan oturu uluslar hapishanesi olarak adlandiriliyordu Ulke Rus Japon Savasi ile askeri olarak buyuk darbe almis ic siyasi hayatta da 1905 Devrimi ile buyuk altust oluslar yasiyordu Kirilgan bir ekonomisi olan Carlik rejimi I Dunya Savasi na girdi ve uzun suren savasin etkisi cephedeki askerler basta olmak uzere tum halkta yikici bir etki yaratti 1917 Subat ayinda da devrimci hareketlenme basladi 23 Subat ta Gregoryen takvime gore 8 Mart Petrograd iscileri iktidari ve mevcut duzeni protesto eden bir gosteri yapti Kadinlarin cogunlukta oldugu gosterilerde kahrolsun istibdat ekmek ve adalet istiyoruz sloganlari atildi Onceleri ilimli ve sadece carin politikalarini protesto niteliginde olan gosterilere karsi ordunun zor kullanmasi hukumet karsiti isyanin baslamasina sebep oldu Isyan iscilerin cogunun ve savastan bikmis erlerin de katilimiyla kisa surede buyudu Car ordusunu ve Kazak askerleri gosterileri bastirmak icin gorevlendirdi Ancak subaylarin halkin uzerine ates edilmesi yonundeki emrine savastan yorgun dusmus askerler silahlarini subaylarin uzerine dogrultarak cevap verdi Kazak birlikleri de halkla catismayi reddetti Isyanin buyumesi uzerine Car II Nikolay kardesi Mihail lehine tahttan feragat etti Ancak Prens Mihail devrimci hareketlenmeden korkarak tahti devralmayi reddetti Boylece Rusya da monarsi rejimi yikildi 350 yillik Carlik yonetimi ve 300 yillik Romanov hanedani da tarihe karisti Ancak secim sisteminin asillere ve elit kitlelere tanidigi oy hakki sebebiyle Duma da cogunlukta olan Car taraftari milletvekilleri hizli davranarak Prens Lvov baskanliginda gecici hukumeti kurdu ve yonetimi sahiplenmeye calisti Tabii isci koylu ve askerlerin Sovyetleri de alternatif bir iktidar olarak ortaya cikti Artik bolunmus toplumu temsil eden iki ayri hukumet mevcuttu Resmi olarak iktidari devralan burjuva hukumeti aristokratlari fabrikatorleri din adamlarini ve Car yanlisi subaylari temsil ederken yoksul halk kitlelerini isci ve koyluleri Sovyetler temsil etmekteydi Iki organ ve destekcileri arasindaki catisma Bolseviklerin iktidar olmasina kadar suren belirsizlik ortaminda yasanan kaos ve kargasanin temel sebebi oldu Bolsevik Devrimi ile birlikte burjuva hukumeti saf disi birakilarak mutlak iktidar Sovyetlere verilecekti 1917 Temmuz Gunleri protestolari Isvicre de bulunan Lenin partinin Rusya daki merkezine gecici hukumete destek verilmemesi gerektigini isci ve koylulerin ancak Sovyetlerin tam iktidari ile zafer kazanacagini belirten mektup gonderdi Zaten gecici hukumet de halkin isteklerine cevap vermekten uzakti Tarim reformu gunluk calisma suresinin kisaltilmasi gibi taleplerin hicbiri gerceklesmedi Subat Devrimi nin cikis sebeplerinden birisi olan halktaki baris istegi dikkate alinmadi ve dogu cephesinin kapanmasinin Almanya lehine olmasindan korkan Itilaf Devletleri nin istekleri dogrultusunda I Dunya Savasi na devam edildi 10 23 Mart ta Bolseviklerin denetimindeki Petrograd Sovyeti Dunya Halklarina adiyla bir manifesto yayinladi Rus devrimciler egemen siniflarin emperyalist politikalarina karsi Avrupa halklarini barisa cagiriyor Halkta savas karsitligi o kadar ciddi bir boyuta ulasmisti ki ekonomik iflasin esigindeki devletin savunma gucunun de yetersizligine dayanarak yenilginin kacinilmaz oldugunu fark eden askerler tek care olarak ordudan firar ediyordu Oyle ki 1915 yilindan devrime kadar firar edenlerin sayisi 1 5 milyona ulasmisti Astlari uzerindeki otoritesini tamamen yitirmis olan subaylar firar etmeye calisan yuzlerce askeri oldurerek daha buyuk bir tepkiye yol acmislardi Devrimi engelleyemeyen subaylar bu defa mevcut durumdan istifade ederek burjuva hukumetini savasa zorluyorlardi Nisan ayinda zirhli bir trenle Isvicre den Petrograd a gelen Lenin Finlandiya Istasyonu nda kalabalik bir kitle tarafindan karsilandi Lenin buradaki konusmasinda sosyalizm icin Sovyetlerin tam iktidar olacagi bir devrim cagrisi yapti Hemen ardindan Nisan Tezleri olarak adlandirilan unlu tezleri yayinladi Lenin bu tezlerde emperyalist paylasim savasi sirasinda Avrupa genelinde sosyal demokratlarin kendi hukumetlerinin savas konusundaki politikalarini desteklemelerinden dolayi sosyal demokrasi adinin onemini yitirdigini belirtti ve bu nedenle Rusya Sosyal Demokrat Isci Partisi nin adinin Komunist Parti olarak degistirilmesini onerdi Lenin in bu onerisi kabul edilse de partinin adi resmi olarak Mart 1918 de Komunist Parti olarak degistirildi Lenin in Nisan Tezleri ile birlikte Bolsevikler Baris ekmek ve adalet istiyoruz ve Tum Iktidar Sovyetler e sloganiyla harekete gecti 18 Nisan 1 Mayis da Disisleri bakani Milyukov muttefiklere savasa devam edilecegi yonunde taahhut verdi Petrograd Sovyeti bu aciklama uzerine halkin aldatildigina yonelik bildiri dagitti Rus cephesindeki Alman ordularinin bati cephesine kaydirilmasini istemeyen Itilaf Devletleri nin baskisiyla alinan bu karar halkta galeyana yol acti ve protesto edildi 21 Nisan 4 Mayis da baslayan ve iki gun suren gosterilerde kahrolsun gecici hukumet Milyukov istifa butun iktidar Sovyetlere sloganlari atildi Gosteriler Moskova ya da sicradi ve isciler greve gitti Tehlikenin farkina varan hukumet Petrograd Sovyetine cagrida bulunarak sosyalist partileri hukumete katilmaya davet etti Bu cagriya sag kanat sosyalistler olumlu yanit verdi Bu surecte pek cok Mensevik politikaciya bakanlik verildi Ancak 5 Mayis ta Aleksandr Kerenski nin yeni kurulan hukumete savas bakani tayin edilmesi Petrograd Sovyetinde savas taraftari sag sosyalistlerle baris taraftari sol sosyalistler arasinda tartismalara sebep oldu Temmuz ayinda Alman Imparatorlugu ordularina karsi duzenlenen ve basarisizlikla sonuclanan saldiridan sonra duzenlenen eylemlerde 500 bin isci Gecici Hukumetin istifasini istedi 3 Temmuz 16 Temmuz gunu Sovyetlerin kontrolundeki Petrograd Garnizonu nun cagrisiyla baslayan protesto gosterilerinde askerler ve isciler Sovyetler lehine mitingler duzenledi 4 Temmuz 17 Temmuz da gosterilere Baltik Filosu denizcileri ile isci ailelerinin de katilimiyla protesto eylemleri buyudu Ancak bu mitingler gecici hukumetin katliamina sebep oldu Gosterilerin bastirilmasi sirasinda halkin uzerine evlerden makineli tufeklerle acilan ates sonucu 56 kisi oldu 600 e yakin kisi de yaralandi Hukumet katliamdan asiri sagci orgutleri sorumlu tutsa da Sovyetler tetikci olarak kapitalist bakanlari sucladi Bu donemden sonra artik Sovyetler Gecici Hukumet karsisinda bastirilmis durumdaydi Rus ekonomisi bu sirada felakete dogru gidiyordu Tarimsal uretim ve sanayi alanindaki duzensizlikler uretimin 1916 yillari seviyesine dusmesine yol acmis kapanan isletmeler yuzunden yogun issizlik yasanmaktaydi Iscilerin eline gecen ucret dusmus ve alim gucu 1913 yili seviyelerine gerilemisti Ulkenin borclari 50 milyar rubleyi asmis durumdaydi ve ekonomik iflasin esigine gelmisti Temmuz Gunlerini ozellikle Bolseviklere karsi baski donemi izledi 7 Temmuz 20 Temmuz da Prens Lvov un istifasi ile kurulan yeni Gecici Hukumette Aleksandr Kerenski basbakan oldu Avrora Kruvazoru Yeni hukumet Bolseviklere ait matbaayi basti ve Pravda gazetesinin yayinlanmasini yasakladi Hukumetten izinsiz olarak bildiri dagitilmasi ve miting yapilmasi yasaklandi Lenin hakkinda idam karari cikarildi Bu karar uzerine Lenin guvenlik amaciyla Finlandiya ya iltica etti Ancak Bolsevikler uzerinde tutuklamalar ve yargisiz infazlar artti Trocki basta olmak uzere cok sayida Bolsevik tutuklandi Petrograd daki sosyalist orgutlere karsi Carlik Ordusu komutanlarindan Lavr Kornilov komutasindaki Kazak Ordusu sehre gelerek sikiyonetim ilan etmek ve idareyi ele almak icin ilerlemeye karar verdi Kornilov Olayi olarak bilinen olay sirasinda Kerenski panige kapilarak darbenin kendisini de tasfiye edecegini anladi ve o sirada en guclu ve en orgutlu siyasi guc olan Bolseviklerden yardim istedi Petrograd Moskova Kiev Harkiv ve diger sehirlerdeki Bolsevik isci ve askerler Kornilov karsiti eylemler duzenledi Bolsevik Parti Merkez Komitesi 27 Agustos 1917 de yaptigi aciklamada Subat Devrimi ile kazanilan her seyi bogmak icin Petrograd a ilerleyen Kornilov birliklerinin durdurulmasi cagrisi yapti Ozellikle demiryolu iscilerinin engellemesi ve Kazak Bolsevik askerlerin propagandasi sonucu Kornilov un ordusu dagildi ve darbe girisimi basarisiz oldu Bu olaylarda Bolseviklerin gucu sinandi ve iktidarin alinmasinda onemli bir evreye gecilmis oldu Kornilov un darbesinin basarisiz olmasiyla beraber Bolseviklerin sayginligi ve Sovyetlerdeki destegi daha da artti Bolsevikler Petrograd Moskova basta olmak uzere Briansk Samara Saratov Tasritsyn Minsk Donetsk Lugansk ve Kiev Sovyetlerinde cogunlugu kazandilar Tum Rusya Sovyetler Merkezi Yonetim Komitesi iktidarin alinmasi yonunde karar aldi 25 Eylul de Trotski kefaletle serbest birakildi ve Petrograd Sovyetinin yonetimini devraldi Lenin gizli bir sekilde Petrograd a gelerek devrimi organize etmeye basladi Eylul ve Ekim aylarinda Moskova ve Petrograd sanayi iscileri Donbas maden iscileri Ural metal sanayi iscileri Baku petrol iscileri tekstil iscileri ve demiryolu iscileri sayisiz grev yaparak Gecici Hukumeti protesto etti Bu iki ay zarfinda toplamda 1 milyon isci grev sureclerine katildi Isciler cogu fabrika ve isyerinde yonetimi ele aldi ve uretim ile dagitimi kontrol etmeye basladi Ekim 1917 ye gelindiginde kirda da benzer bir durum vardi Buyuk toprak sahiplerine karsi yoksul koyluler tarafindan 4 binin uzerinde ayaklanma eylemi kaydedildi Gecici Hukumetin buyuk toprak sahibi zengin koyluler olan kulaklarin isteklerine gore hareket etmesi ve ayaklanmalari bastirmak icin askeri birlik gondermesi yoksul koylulerin de topraklarin kendilerine verilecegini soyleyen Bolseviklere destek vermesine sebep oldu Cephede sehirlerdeki garnizonlarda ve savas gemilerindeki askerler ve bahriyeliler de acikca Gecici Hukumeti tanimadiklarini ilan etti ve secilmis temsilcilerini Sovyetlere gondererek iktidarin alinmasindan yana gorus bildirdi Devrim ve Sovyet IktidariEkim de Lenin filminin final sahnesi Vladimir Lenin Stalin ve beraberindekilerle birlikte Ekim Devrimi ni ilan ediyor 10 Ekim gunu Rusya Sosyal Demokrat Isci Partisi Bolsevik Merkez Komitesi Lenin baskanliginda silahli ayaklanma gundemiyle toplandi Toplantida 2 ye karsi 10 oyla ayaklanma lehine karar alindi Devrimin yaklasmakta oldugunu fark eden Basbakan Aleksandr Kerenski Devrimci Askeri Komite nin dagitilmasini ve tum uyelerinin tutuklanmasini emretti Fakat artik otoritesini tumuyle kaybetmis olan hukumet baskaninin emirlerini yerine getirecek az sayida mufreze Kizil Muhafizlar tarafindan kolayca puskurtuldu Devrimci Askeri Komite Rusya halkina hitaben yayinladigi bildiride demokratik bir baris ve uretim mekanizmasi uzerinde isci denetimi icin Sovyetlerin tam iktidar olacagi bir devrim cagrisi yapti 24 Ekim 6 Kasim 1917 de Bolsevikler baskent Petrograd da Kerenski onderligindeki Gecici Hukumete karsi harekete gecti Cezaevlerindeki Bolsevik tutuklular serbest birakildi Hukumete bagli birlikler kolayca bertaraf edildi 25 Ekim 7 Kasim de 10 bin kadar Kizil Muhafiz guclu bir direnisle karsilasmadan tum hukumet binalarini ve stratejik mevkiileri ele gecirdi Smolni Enstitusu ne bulunan Lenin devrim talimatlarini buradan vermekteydi Vladimir Stankevic liderligindeki Askeri Harbiyelilerden olusan bir mufreze ve St Georgiev muhafizlari Bolseviklere karsi direnise gecse de basarili olamadi 25 Ekim 7 Kasim gecesi hukumetin bulundugu Kislik Saray a saldiri basladi Binlerce Kizil Muhafiz Kislik Saray a yoneldi Vladimir Antonov Ovseyenko liderligindeki Baltik Filosu ve Kronstad Denizcileri de saldiriya katildi Aurora kruvazorunden saraya top atisi yapildi Bu sirada Kerenski kacmayi basarmis ancak bakanlar sarayda bulunmaktaydi Kazaklar askeri ogrenciler ve muhafizlar tarafindan korunan saray 8 Kasim da sabaha karsi saat 2 de dustu Devrilen hukumetin uyeleri hapse atildi Devrimin resmi tarihi 25 Ekim 7 Kasim 1917 oldu Iktidar fiilen alindiktan sonra toplanmakta olan ve cogunlugunu Bolsevik ve muttefikleri olan Sol SR vekillerinin olusturdugu II Tum Rusya Sovyetler Kongresi nde iktidarin Lenin onderligindeki Bolseviklere birakildigi ilan edildi SonuclariII Tum Rusya Sovyetler Kongresi ndeki 670 delegenin yaklasik olarak yarisina karsilik gelen 300 u Bolsevik 100 kadari da Sosyalist Devrimci Parti uyesi Sol SR oldugundan kongredeki cogunluk Aleksandr Kerenski hukumetinin devrilmesini onayladi Kislik Sarayin alinma haberi kongreye ulastiginda iktidarin Isci Asker ve Koylu Vekilleri Sovyeti olarak alindigi ilan edildi ve Ekim Devrimi onaylandi Bolsevik lider Lenin kongrede iktidarin alinmasina yonelik kisa bir konusma yapti Yoldaslar Bolseviklerin israrla savundugu isci ve koylu devrimi gerceklesmistir Kongrede bulunan Sosyalist Devrimci Parti nin sag kanadindan temsilciler alinan karari protesto edip kongreyi terk etti Protestoya katilip Lenin ve Bolseviklerin yasa disi sekilde iktidari aldigini belirten Mensevikler de kongreden ayrildi Kongre yeni Sovyet hukumeti olan Lenin baskanligindaki Halk Komiserleri Konseyi ni Ruscasi Sovet narodnyh kommissarov Latin harfleriyle kisaltmasi Sovnarkom dur secti Kurucu Meclis toplanincaya kadar iktidarda olacagi aciklanan Sovnarkom ilk olarak Baris Kararnamesi ni yayinlayarak I Dunya Savasi ndan cekildiklerini ilan etti ve savasan tum hukumetlere ilhaksiz ve tazminatsiz bir baris cagrisinda bulundu Hemen ardindan Toprak Kararnamesi kabul edilerek azinliktaki buyuk toprak sahiplerine ait topraklarin da nufusun cogunlugunu olusturan yoksul koylulere dagitildigini acikladi Gorev dagilimi Ekim Devrimi sirasinda Lenin i resmeden Sovyet pulu 1987 Gecici Hukumetin devrildigini bildiren ilk aciklama Ilk Sovyet hukumeti olan Sovnarkom da Ruscasi Sovet narodnyh kommissarov Sovyet Halk Komiserleri Latin harfleriyle kisaltmasi Sovnarkom gorev dagilimi asagidaki sekilde oldu Halk Komiserligi KomiserBaskan Vladimir LeninSekreter Nikolai GorbunovTarim Halk Komiserligi Vladimir MilyutinSavas Isleri Halk Komiserligi Vladimir Antonov Ovseyenko Nikolay KrilenkoDeniz Isleri Halk Komiserligi Pavel DibenkoTicaret ve Sanayi Halk Komiserligi Viktor NoginEgitim Halk Komiserligi Anatoli LunacarskiGida Halk Komiserligi Ivan TeodorovicDisisleri Halk Komiserligi Lev TrockiIcisleri Halk Komiserligi Aleksey Ivanovic RikovAdalet Halk Komiserligi Georgi OppokovCalisma Halk Komiserligi Aleksandr SlyapnikovMilletler Halk Komiserligi Josef StalinTelgraf ve Posta Halk Komiserligi Nikolay Glebov AvilovUlasim Halk Komiserligi Mark ElizarovMaliye Halk Komiserligi Ivan Skvortsov StepanovIlk icraatlar Sovnarkom kendisine karsi cephe alan basta Kadetler olmak uzere ozellikle monarsi yanlisi partilerle Kerenski kabinesi uyelerini tutukladi Kerenski ise ABD elcisinin makam araciyla kacmayi basardi Ancak karsi devrim ve sabotaj faaliyetleri ile teror saldirilarinin baslamasi uzerine 20 Aralik 1917 de devrimi korumak icin Feliks Dzerjinski baskanliginda Ceka veya CK Ruscasi ChK Vserossijskaya chrezvychajnaya komissiya po borbe s kontrrevolyuciej i sabotazhem Rusya Tamaminda Karsi Devrim ve Sabotajla Mucadele Icin Olaganustu Komisyon adi verilen ilk Sovyet istihbarat ve gizli servisi kuruldu 25 Ocak 1918 de toplanan III Sovyetler Kongresi nde Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ilan edildi Rus Imparatorlugu ozerk cumhuriyetlere ayrildi ve her ulusa yerel yonetimlerini orgutleme hakki tanindi Sehirde iscilerin ve kirda da koylulerin iktidarini ve ittifakini simgeleyen orak ve cekic 1918 yilinda Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti nin 1922 den itibaren de Sovyetler Birligi nin armasi olarak kabul edildi Uzerinde orak cekic sembolu ve bes kitanin iscilerini birlige cagiran bes kollu yildiz bulunan kizil bayrak da yeni kurulan devletin resmi bayragi olarak ilan edildi Sovnarkom un aldigi ve uyguladigi ilk kararlarda 1871 yilindaki ilk isci iktidari denemesi olan Paris Komununun etkisi de dikkat cekiyordu Alinan kararlar arasinda en onemlileri sunlar sayilabilir Tum bankalar kamulastirildi Tum banka hesaplari hazineye aktarildi Tum fabrikalarin denetimi Sovyetlere gecti Kiliselerin mal varliklari banka hesaplari da dahil hazineye aktarildi Asgari ucrete zam yapildi ve gunluk calisma suresi 8 saate indirildi Carlik hukumetinin butun dis borclari reddedildi Ulkenin tum dogal kaynaklari millilestirildi Idam cezasi kaldirildi Kilisenin devlet uzerindeki otoritesi kaldirilarak laik bir sistem getirildi Laik bir egitim sistemi getirilerek kilise egitim iliskisi yasaklandi Din ve inanc ozgurlugu getirildi ve dini propaganda yasaklandi Kadinlara secme secilme hakki verildi Medeni kanun kabul edilerek medeni nikah ve bosanma hakki yasallasti Soyluluk unvanlari kaldirildi ve herkes yasalar onunde esit kabul edildi Calisanlara cocuklara ve calisamayacak durumda olan yasli ve hastalara sosyal guvence saglandi Egitim ucretsiz ve mecburi hale getirildi Cocuk isci calistirilmasi yasaklandi Bolsevikler ilerlemenin ve toplumsal modernizasyonun temel kosulu olarak egitime cok onem veriyordu Her seyden once egitim sistemini iyilestirmek ve toplumdaki cocuk ya da yetiskin her ferdin bu hizmetten yararlanabilmesi icin gerekli kosullari yaratmak gerekiyordu Bu amacla egitim cagindaki tum cocuklarin bilfiil okula gitmesi zorunlulugu getirildigi gibi yetiskinler icin de rabfak denilen isci fakulteleri kuruldu Bu fakultelerde iscilere hem temel ve teorik egitim hem de pratik ve mesleki egitim verildi Carlik doneminde toplumun sadece 20 si egitim imkanlarindan faydalanabildigi icin okur yazar orani diger Avrupa ulkeleriyle mukayese edildiginde oldukca dusuktu Bolseviklerin egitim ogretim seferberligi kisa surede 100 luk okur yazar oraniyla Sovyet toplumunu sosyo kulturel acidan diger ulkelerle mukayese edilemeyecek bir duzeye ulastirdi Rus Ic Savasi Bu maddenin tarafsizligi konusunda kuskular bulunmaktadir Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Sablonu kaldirmadan once lutfen gerekli sartlarin olustugundan emin olun Mayis 2022 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bolseviklerin Rus Imparatorlugu nun diger sehirlerinde iktidari ele gecirmeleri de zor olmadi Bolsevikler cok uluslu Rusya topraklarinda ozellikle Rus olmayan uluslara kendi kaderlerini tayin hakki tanidi Polonya ve Finlandiya nin bagimsizligi Bolsevikler tarafindan kabul edildi Ancak bazi uluslar da tek tarafli olarak bagimsizlik ilan etti Ornegin Ukrayna Rada si 23 Haziran 1917 de otonom oldugunu ilan etti 25 Ocak 1918 de de bagimsizlik bildirgesini yayinladi I Dunya Savasi sirasinda Dogu cephesinde engelsiz ilerleyen Alman Imparatorlugu birlikleri de ozellikle bati Ukrayna dan destek alan Sovyet karsiti Ukrayna bagimsizligini destekledi ve Ukrayna daki Bolseviklere karsi katliam uyguladi Ekim Devrimi ile parlamenter sistemden sosyalist temsil sistemine gecildi Ancak Ekim Devrimi ile gorece kansiz sekilde alinan iktidar Bolsevik karsitlarinin orgutlenerek Beyaz Ordu yu olusturmalari ile kanli bir ic savasa suruklendi Ilk donemlerde Sovyet hukumetinin mesruiyetini kabul etmeyen Itilaf devletleri de bu catismalarda Sovyet karsitlarinin safinda yer aldi Sosyalizmin Bolseviklerin destek verdigi Alman devrimciler vasitasiyla Almanya uzerinden Bati Avrupa ya yayilmasi olasiligi da Itilaf devletleri icin onemli bir tehlikeydi I Dunya Savasi sirasinda muttefikleri Carlik hukumeti ile yaptiklari gizli paylasim anlasmalarinin Sovyet hukumeti tarafindan emperyalizm karsiti politikanin bir geregi olarak aciklanmasinin da etkisiyle Itilaf Devletleri Beyaz Ordu ya bir yandan maddi destek verirken diger yandan Karadeniz ve Uzakdogu da Vladivostok uzerinden asker cikararak ulkenin pek cok yerini isgal etmeye ve Bolseviklere karsi saldirilara katilmaya basladilar Amerika Birlesik Devletleri Birlesik Krallik ve Fransa nin destegiyle monarsi taraftarlari ulkede Beyaz Teror hareketlerini baslatti ve yuz binlerce insani katletti Ozellikle Sibirya daki maden ocaklarinin cogunlugunu isletme hakkina sahip olan Ingiltere ve Fransa Sovyet hukumetinin millilestirme kararina tepki olarak Vladivostok uzerinden sevk ettikleri birliklerle Car yanlisi Amiral Kolcak in Beyaz Ordularina takviye yaparak Sibirya nin kontrolunu birakmamak icin mucadele ettiler Carlik doneminde Rusya ile sorunlari olan Japonya Romanya ve bagimsizligi Bolsevikler tarafindan onaylanmasina ragmen Polonya da firsattan istifade ederek toprak kazanabilmek icin Rusya ya saldirdi Hukumet bu saldirilar karsisinda Kizil Ordu yu orgutledi Resmi olarak 23 Subat 1918 de kurulan Kizil Ordu monarsi taraftarlarina ve yabanci isgalcilere karsi ozellikle buyuk sehirlerde guclu bir savunma hatti olusturdu Bolsevik komiser Leon Trotski Kizil Ordu nun onderi olarak cepheye giderek Beyazlara karsi mucadeleyi organize etti Toprak aristokratlarindan aldigi destekle yoksul koylu kitlelerini bastirarak kirsal kesimde guclu olan Beyazlarin aksine buyuk sanayi merkezlerine hakim olan Kizillar dusmanlarinin dis mihraklarla isbirligi yapmalarinin yarattigi nefret dolayisiyla halktan daha fazla destek aldi Ancak 1918 yilinin yaz aylarinda Bolsevik dusmanlarinin teror hareketleri had safhaya ulasti Bu donemde fabrikalari isci konseylerine devretmek istemeyen fabrikatorlerin ve topraklari kolektif mulkiyete devretmek istemeyen kulaklarin buyuk toprak sahibi aristokratlar finanse ettigi pek cok teror eylemi gerceklesti Temmuz ayinda Almanya ile yapilan anlasmayi bozarak Rusya yi yeniden savasa suruklemek amaciyla Alman Buyukelcisi Mirbach olduruldu 30 Agustos ta Lenin bir suikast sonucu agir yaralandi Ayni gun gerceklesen saldirilarda Kuzey Komunu Bolsevik Komiseri Moisei Uritski ise katledildi Ic savas doneminde yabanci mudahalecilerin ulkeyi isgal ederek Sovyet hukumetini yikma girisimleri Bolsevikleri yeni tedbirler almaya yoneltti Bu nedenle Bolsevikler 1919 da hem enternasyonalist politikanin geregi olarak hem de rejimi guvence altina almak icin sosyalizmin yayilmasina yonelik mucadele edecek III Enternasyonal i kurdu Italya Fransa Ispanya Portekiz ve daha pek cok Avrupa ulkesinde kurulan Komunist Partiler Sovyet hukumetinin cagrisiyla Komintern e katildi ve sosyalizmin yayilmasi icin dunya genelinde orgutlu bir mucadele basladi Ancak Bolsevikler bununla da yetinmeyerek Macaristan ve Almanya deneyimlerinin basarisizliginin da etkisiyle amaclarinin kisa vadede gerceklesmemesi olasiligini dikkate alarak uluslararasi politikada en azindan Sovyet rejiminin kapitalist saldirilar karsisinda guvenligini temin etme amacli sosyalizmi kabul etmeseler de bazi devletlerle isbirligine gideceklerdir Boylece emperyalist saldirganligin itici gucuyle ortak dusmana karsi ortak amaclar dogrultusunda Turkiye gibi bazi devletlerle ittifak yapmaktan cekinmeyeceklerdir Bolsevikler 1918 1922 yillari arasinda suren ve ulkenin cok buyuk yikima ugramasina yol acan ic savastan zaferle ayrildi Kizil Ordu ya katilimin artmasi uzerine basarisiz olacaklarini anlayan Birlesik Krallik Fransa ve ABD askeri birliklerini ulkeden cekerek Beyaz Ordu yu yalniz birakti Desteksiz kalan Beyaz Ordu komutanlari da ulkedeki askerleri kaderine terk ederek kisa surede ulkeden kacti SSCB nin KurulmasiBolsevikler 1922 de Beyaz Teror u yenerek ic savastan zaferle cikti ve tum Rusya da otoriteyi sagladi Belarus Ukrayna Orta Asya ve Transkafkasya da da Bolsevikler muhaliflerini bertaraf etmeyi basardi 1922 de savas doneminde mecburi olarak kabul edilen siki politik ve ekonomik onlemler kaldirildi Lenin in belirledigi yeni ekonomik atilimlari iceren NEP Novaya Ekonomiceskaya Politika Yeni Ekonomi Politikasi kabul edildi Toprak aristokratlarinin kasitli kitlik yaratma girisimlerine karsi tedbirler alindi Uretimi sabote etmeye calisanlara ve karaborsacilara agir cezalar getirildi Koylulerin serbest ticaretine izin verildi NEP emperyalist savas ile ic savasta daha da sarsilan ekonominin kisa surede toparlanmasini sagladi 1922 yilinda devletin federal yapisi konusunda tartismalar yasandi Milliyetler Halk Komiseri olan Stalin tum cumhuriyetlerin Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti icinde ozerk nitelikte teskilatlanmalari gerektigini savunuyordu Lenin buna siddetle karsi cikarak tum cumhuriyetlerin esit statude egemenlik haklarinin korundugu birlesik bir federasyon plani hazirladi Plana gore her cumhuriyetin birlikten ayrilma hakki vardi Sonunda federasyonun olusturulmasinda Leninist ilkeler kabul edildi 30 Aralik 1922 de Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti nin Belarus SSC Ukrayna SSC Orta Asya ve Kafkasya cumhuriyetleriyle birlesmesiyle Sovyetler Birligi resmen kuruldu Gelenegi1927 Oktobr filminden bir sahne Kislik Sarayin basilmasi Kizil Ekim Ruscasi Krasnyj Oktyabr ve Buyuk Ekim deyimleri de Ekim Devrimi sirasindaki olaylari tanimlamak icin kullanilmistir Kizil Ekim isminde Stalingrad da bir celik fabrikasi Moskova da bir seker fabrikasi ve filmlere konu olan bir Sovyet denizaltisi bulunmaktadir Ruslar ise genellikle bu devrimden kisaca Buyuk Ekim olarak bahsederler Sergei Eisenstein in Ekim isimli filmi ise John Reed in Dunyayi Sarsan On Gun adli eserinin sinemaya uyarlanmasidir Film 1927 yilinda cekilmis ve ozellikle Kislik Sarayin basilmasi sirasinda gercekten bu saldirida bulunan askerler figuran olarak kullanilmistir Sovyetler Birligi doneminde Ekim Devrimi nin yildonumu olan 7 Kasim gunu en buyuk bayram olarak kutlanmaktaydi Komunist rejimin cokmesinden sonra resmi duzeyde kutlamalara son verilirken ozellikle Rusya Belarus Ukrayna Moldova Tacikistan Kirgizistan ve Kazakistan da sol ideolojide partiler kutlamalara devam etti 7 Kasim Rusya da 2005 yilina kadar resmi tatil iken Putin in egemenligindeki Birlesik Rusya Partisi nin onerisiyle bu tarihte resmi tatil olmaktan cikarildi Ancak her yil 7 Kasim da Rusya da sosyalist partiler tatil olmamasina ragmen buyuk kitlelerin katilimiyla kutlama gerceklestirmektedir 2013 yilinda Rusya da yapilan bir anket Ruslarin 50 sinin bu devrimi Rusya tarihinin en onemli olayi olarak kabul ettigini gostermektedir Ankete gore Ruslarin 50 si 7 Kasim in yeniden resmi tatil olmasini istemektedir Levada Arastirma Sirketinin Mart 2017 de yaptigi anket sonuclarina gore ise Rusya da halkin 48 i devrimin ulke tarihinde olumlu etki ettigini ifade ederken 29 u olumsuz etki ettigini 23 u ise bu konuda kararsiz oldugunu belirtmistir Bu ankete gore devrimle ilgili hangi cevap daha uygundur sorusuna halkin 25 i ulke tarihinde yeni bir cag acmasi 36 si ulkenin sosyo ekonomik gelisimini ilerletmesi 21 i ulke gelisimine zarar vermesi 6 si felaket olmasi yanitini verirken 13 u kararsizligini ifade etmistir 7 Kasim Ukrayna da ise 2014 yilina kadar resmi tatil iken bu tarihte ABD ve AB destekli darbecilerin iktidara gelmesiyle kutlanmasi yasaklanmistir Buna ragmen devrim yildonumu 2014 yilinda referandumla Rusya ya katilan Kirim da ve yine bu tarihte bagimsizligini ilan eden Donetsk Halk Cumhuriyeti ile Lugansk Halk Cumhuriyeti nde coskuyla kutlanmaktadir Eski Sovyet cumhuriyetlerinden Kirgizistan Moldova ve Belarus ta ise 7 Kasim halen resmi tatil olarak kabul edilmekte ve bu ulkelerde de devrim kutlamalari yapilmaktadir Devrimin EtkileriBu maddenin tarafsizligi konusunda kuskular bulunmaktadir Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Sablonu kaldirmadan once lutfen gerekli sartlarin olustugundan emin olun Mayis 2022 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bazi Rus tarihcilere gore Ekim Devrimi tum dunya tarihi uzerinde etkisi olmus insanlik tarihindeki en buyuk olaylardan biridir Rusya da feodal sistemi yikmis ve kisa surede emsali olmayan bir ekonomik gelismeye yol acmistir Bilim sanayi ve tarimda sosyalist gelisim modeli ile Rusya yi yoksulluk ve curumuslukten kurtarmistir Zira Avrupa nin ekonomisi en kotu ulkelerinden biri olan Rusya devrim sonrasi gerceklestirilen ekonomik atilimlarla dunyanin iki buyuk super gucunden biri olacaktir Devrim sonrasi kurulan Sovyetler Birligi 1980 li yillarda dunya genelinde sanayi uretim hacminin 16 5 luk kismini yaparak 2 sirada milli gelir acisindan da dunya genelinde 3 4 luk payla 7 sirada yer aliyordu Halk ayaklanmasi olmasina karsin iktidari burjuvazinin aldigi Subat Devrimi nin aksine Ekim Devrimi iktidari yoksul halk kitlelerini temsil eden Sovyetlere verdigi icin sosyalist devrim olarak ifade edilir Sovyet tarihciliginde Ekim Devrimi yoksulluk ve sefalet caginda Bolseviklerin dunya halklarinin kurtulusu icin kitleleri harekete gecirmesi olarak ifade edilir Bu nedenle devrim mesruiyete sahiptir Ornegin Rus tarihci Vladimir Buldakov soyle der Ekim yarattigi etki itibariyla kuresel sonuclara yol acmis bir olaydir Rusya ve dunya tarihinin gelisiminde tum halklari harekete geciren onemli bir devrimdir Bu utopyacilik olarak degerlendirebilir Ama Rusya da sosyo ekonomik gelisimi sagladigi gercegi inkar edilemez Buldakov Ekim Devrimi ni insani degerler ve demokrasi talepleriyle gerceklesmis bir hareket olarak tanimlamistir Devrimin Rusya tarihindeki ilerici etkisi ozellikle egitim bilim ve kultur alanindaki onemli atilimlarda gorulmustu Zira Carlik Rusyasindaki cehalet ve dusuk egitim seviyesinin aksine Sovyetler Birligi 1970 li yillara gelindiginde 100 luk okuma yazma oraniyla basarisini kanitlayacakti Egitim ogretim seferberligi bilim ve teknolojide onemli basarilari da beraberinde getirecekti Fransiz tarihci Marc Ferro Ekim Devrimi insanlarin ozlemlerinin bir ifadesiydi demistir Tarafsiz diger bazi tarihcilere gore de devrimde Rusya da 19 yuzyil boyunca yasanan yoksul koylu isyanlarinin da etkisi soz konusuydu Olay buyuk toprak sahiplerine ve feodal sistemin baskisina karsi bir direnis hareketiydi Bu olayda 1917 de geleneksel kurumlarin yikilisi ekonomik cokus baskici monarsi yonetiminin otoritesini kaybetmesi I Dunya Savasi nin yikici etkileri gibi pek cok faktor etkili olmustu Ayrica bakinizEkim DersleriKaynakca History com Staff Russian Revolution History com A amp E Television Networks 2009 www history com topics russian revolution Gunaydin Ahmet Necip 2002 Erzurum Kongresine katilan Sivas Vilayeti delegeleri Sivas Cumhuriyet Universitesi Ataturk Arastirma ve Uygulama Merkezi ss 15 171 ISBN 9789757631613 Erisim tarihi 18 Nisan 2017 Samaan A E 2013 From a Race of Masters to a Master Race 1948 To 1848 Volume 1 of A E Samaan Eugenics Series s 346 ISBN 9781626600003 11 Subat 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2017 Lenin in bu donemde yazdigi eserlerinin ilk baskilarinda olay boyle adlandirilir Cit po N Suhanov Zapiski o revolyucii M 1991 T 1 S 255 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde G Zlokazov Materialy Osoboj sledstvennoj komissii Vremennogo pravitelstva ob iyulskih sobytiyah 1917 goda 25 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Haziran 2022 G L Sobolev Tajnyj soyuznik S 252 266 V M Chernov Velikaya russkaya revolyuciya M 2007 S 116 Julyen takvimine gore Ayaklanmaya karsi oy kullanan Merkez Komite uyeleri Grigory Zinoviev ve Lev Kamenev olumsuz oylarindan sonra alinan karari sindiremeyecek ve Bolsevik karsiti basina alinan karari sizdiracaklar ve ayaklanma tarihinin ertelenmesine sebep olacaklardir Ic savas kosullarinda hainlige es deger bu davranis daha sonra affedilecekse de Lenin vasiyetinde bu konudan bahsederek ikili hakkinda olumsuz goruslerini siralayacaktir Mensevikler ayrilirken arkalarindan bagiran Trocki nin Sizi zavallilar sizin rolunuz bitti Bundan sonra ait oldugunuz yere tarihin coplugune gidin diye bagirdigi iddia edilir Obrashenie II Vserossijskogo sezda Sovetov k rabochim soldatam i krestyanam o pobede revolyucii i eyo blizhajshih zadachah 5 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Kasim 2021 Arsivlenmis kopya 6 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Kasim 2021 Dekret VCIK ob annulirovanii gosudarstvennyh zajmov 3 E U 1918 god fevralyaa i ot 15 E U 1918 god fevralyaa Ko vsem trudyashimsya musulmanam Rossii i Vostoka 2 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Kasim 2021 a b Marksizmin kurucularindan olan Karl Marx 1871 yilindaki basarisiz Paris Komununu degerlendirirken ozellikle patronlara ait bankalara el konmamasini elestirecektir Marx in ogretisinin izleyicisi olan Lenin bu elestirileri takip edecek ve ayni hatalari tekrarlamayacaktir Polozhenie o rabochem kontrole 3 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Kasim 2021 Dekret Soveta Narodnyh Komissarov o vosmichasovom rabochem dne 5 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Kasim 2021 Dekret ob unichtozhenii soslovij i grazhdanskih chinov 1 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Kasim 2021 Akbulatov R S Pensionnoe obespechenie v SSSR v 80 e gg XX veka Osnovnye prichiny reformirovaniya Molodoj uchyonyj 2012 7 S 203 208 3 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Kasim 2021 Bolshaya Sovetskaya Enciklopediya M Sovetskaya enciklopediya 1969 1978 Bunun tek istisnasi Moskova dir Moskova da iki hafta suren yogun catismalardan sonra iktidar alinabilmistir Karr Edvard Istoriya Sovetskoj Rossii M Progress 1990 S 135 6 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Kasim 2021 Bolshaya Rossijskaya enciklopediya Tom 7 str 591 598 Moskva Nauchnoe izdatelstvo Bolshaya Rossijskaya enciklopediya 2007 ISBN 978 5 85270 337 8 5 85270 320 6 a b c V Buldakov Put k Otkyabryu 15 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Agustos 2015 Arsivlenmis kopya 6 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Kasim 2021 Soyuz Sovetskih Socialisticheskih Respublik Virtualnaya vystavka k 1150 letiyu zarozhdeniya rossijskoj gosudarstvennosti 24 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Kasim 2021 19 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Temmuz 2016 a b Arsivlenmis kopya 28 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Subat 2020 Arsivlenmis kopya 6 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Eylul 2017 Sm naprimer Loginov V shage ot propasti 28 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde V Buldakov Put k Otkyabryu 15 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Union of Soviet Socialist Republics gt History gt Early Years gt World War II Britannica Kids Encyclopaedia 12 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Kasim 2021 Soviet Union gt The U S S R from the death of Lenin to the death of Stalin Encyclopaedia Britannica 4 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Kasim 2021 Russia gt History gt Soviet Russia gt The Stalin era 1928 1953 Encyclopaedia Britannica 10 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Kasim 2021 The Second World War 1939 1945 gt Invasion of the Soviet Union 1941 Encyclopaedia Britannica 2 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Kasim 2021 Scientific and Technological Training and Mainpower in the USSR 29 Agustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Analiticheskaya zapiska NATO ob obrazovanii v SSSR 1959 g Rusca Arsivlenmis kopya 20 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Kasim 2021 Populer kulture etkileriWikimedia Commons ta Ekim Devrimi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Oktyabr Ingilizce October Sergei Eisenstein 1928 Doktor Jivago Doctor Zhivago 1965 Doktor Zhivago Doktor Jivago 2005 Reds Ten Days that Shook the World eseriyle meshur olan John Jack Silas Reed in hayatini anlatan bir film 1981 Dis baglantilar98 yil sonra Ekim Devrimi nin dersleri 29 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tema Ekim Devrimi 21 Aralik 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Evrensel gazetesi pazar eki 2 Kasim 2014 Devrim savasin kirli yuzunu ortaya cikardi 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ekim Devrimi Interaktif 7 Kasim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde