Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fransız mutfağı, Fransa'da geliştirilmiş, zenginliği ve çeşitliliğiyle ünlü, yemek pişirmenin sanatsal yönünü ön plana çıkaran bir ulusal mutfaktır. Fransız mutfağının kökeni Orta Çağına uzanır.
Fransa'nın Fransız Devrimi sonrasında Kolonileşme döneminde dünya sahnesindeki kazandığı gücüyle orantılı olarak gelişmiştir. Napolyon Bonapart döneminde ün kazanmış Marie-Antoine Carême (1784-1833) gibi aşçılar haute cuisine (yüksek aşçılık sanatı) denilen özenli bir yemek tarzını geliştirerek Fransız mutfağına büyük katkılarda bulunmuşlardır.
Tarihçe
Haçlı seferleri sırasında Fransa'nın doğu ile temaslarından dolayı kimyon, şeker, anason, tarçın, biber, zencefil, karabuğday, küçük hindistan cevizi, safran ve gibi malzemeler Fransız mutfağına ulaştı. Fransız kralı IX. Louis döneminde hardal, baharatlı soslar ve sirke satan tüccarlar ticaret şirketleri oluşturmaya başladı. Venedik'den enginar ithal ediliyordu. Arap mutfağından kuzu yahnisi yapılıyordu. 1421'de limon ve pirinç ithali başlamıştı. IX. Charles döneminde Amerika'dan mısır ve hindi ithal ediliyordu.
Özellikleri
Fransız mutfağı Fransa'nın bölgelerine göre büyük farklılıklar gösterir. Örneğin Champagne, Alsace ve Lorraine bölgelerinde jambon ve av etleri yaygındır. Picardie, Normandiya, Bretanya ve Nord-Pas-de-Calais gibi deniz kıyısındaki bölgelerde midye, karides ve ıstakoz gibi kabuklu deniz ürünleri, Ringa, levrek ve dil balığı sıkça kullanılır. Loire vadisinde koyun eti, av etleri, özellikle yetiştirilmiş mantar çeşitlerine ve keçi sütünden yapılmış peynirlere rastlanır. Gaskonya'nın başını çektiği güney batı mutfağının spesiyaliteleri , , ördek konfi ve . Bu bölge özellikle foie gras üretimi ile ünlüdür. Paris civarındaki Île-de-France bölgesi ise ülkenin her bölgesinde yaratılmış yemeklerin kolayca bulunabildiği ortak bir noktadır. Sadece Paris kenti sınırları içinde 5.000'i aşkın restoran bulunmaktadır. Michelin firması tarafından 1900 yılından bu yana yayınlanan Le Guide Michelin (Michelin Rehberi) tarafından en yüksek notu alan restoranlar genellikle Paris kenti civarında bulunurlar.
Şarap, peynir ve tereyağ Fransız mutfağının en önemli ögeleri arasındadır. Bu yiyecek maddelerinin kalitesini düzenlemek amacıyla Appellation d'origine contrôlée (kökeni kontrol edilen) denilen bir sistem oluşturulmuştur. Fransa Tarım Bakanlığına bağlı bir devlet kurumu bu yiyecek maddelerinin kalitesini kontrol altında bulundurur. Fransa'da 10 civarında belli başlı şarap üretim bölgesi vardır. Bunlar arasında Alsace, Bordeaux, Burgonya, Champagne, Korsika, Jura, Languedoc-Roussillon, Loire, Provence, Rhône ve Savoy bulunur. Eskiden 350-400 civarında olan Fransız peynir çeşitleri günümüzde 1.000'i aşmıştır. Tanınmış Fransız peynirleri arasında Brie, Camembert ve Rokfor gibi çeşitler bulunur.
Soslar
Fransız mutfağında farklı soslar kullanılmaktadır. Mayonez ve benzer soslar yağ ile yapılır. Beşamel sos türü soslar krema ve süt ile yapılır. ve benzer soslar tereyağı ile yapılır. Et suyu ile hazırlanan birçok sos var dır. Soslar sebze suyuyla da yapılabilir. Bu basit sosları karıştırarak vinaigrette gibi farklı soslarda elde edilebilir.Aillade sosu, sarımsaklı bir salata sosudur
Et suyu ve ile yapılan espagnole sosu ve kan ile yapılan gibi çeşitli kullanılır. Beyaz, sarı ve diğer açık renkli soslar ise veloute, ve olarak sınırlandırılır. Veloute sosları tavuk veya sebze suyunu pişmiş un veya nişasta ile karıştırarak yapılır. Allemande (Alman) sosu veloute sosuna benzer, ancak un yerine yumurta sarısı kullanılır. Suprême sosu ise yumurta sosu, un, krema ve tereyağı içerir.
Öğünler
Fransız mutfak kültürüne göre 3 öğün yemek aşağıdaki unsurlardan oluşur:
- Kahvaltı
- Le petit déjeuner: Genellikle croissant denilen ay şeklindeki açmalar, pain au chocolat denilen çikolata ile doldurulmuş pastalar, üzerine tereyağ sürülmüş baguette (Fransız ekmeği) gibi yiyeceklerden oluşur. Café tipi dükkânlar sabahın erken saatlerinde kapılarını açarak kahvaltı servisi yaparlar.
- Öğle yemeği
- Le déjeuner: Eskiden 2 saat süren uzun ve zengin bir öğündü. Şimdi bu gelenek sadece küçük kasabalarda devam etmektedir. Büyük kentlerde yemek tatili genellikle 1 saat sürer. Firmalar çalışanlara genellikle kafeteryalarda yemek servisi yaparlar ya da ücretsiz yemek fişi dağıtırlar.
Lokantalar
Fransız kültüründe birçok değişik lokanta çeşidi vardır:
- Restaurant
- Kalitesine göre çeşitli fiyatlarda yemekler sunan bu tür lokantalar genellikle günün belirli saatlerinde açılır, belirli saatlerde kapanırlar. Matbaa baskısıyla hazırlanmış menüleri vardır. Genellikle haftanın bir günü kapalıdırlar. Fransız yasalarına göre restoranlar fiks menü seçeneği sunmak zorundadırlar.
- Bistro
- Genellikle restorandan daha küçüktür. Menüler bazen tebeşirle tahtaya yazılır. Ya da sözlü olarak müşterilere aktarılır. Genellikle daha basit ve çabuk hazırlanabilen yemekler sunarlar.
- Bouchon
- Lyon kentinde yaygın olan bir lokanta türüdür. Kaz ciğeri (Foie gras), domuz rostosu, domuz sucukları gibi Lyon'un yöresel yemekleri üzerinde uzmanlaşmışlardır.
- Brasserie
- Birahane anlamına gelir. Alsace-Lorraine bölgesinden gelen göçmenler tarafından 1870'lerde açılmıştır. Biranın yanı sıra Riesling, Sylvaner ve Gewürztraminer gibi Alsace yöresine ait şaraplar da servis ederler. En yaygın yemekler ve deniz ürünleridir. Brasserie bütün gün açıktır ve günün her saatinde aynı menü geçerlidir.
- Café
- Daha çok kahve ve alkollü içecekler servis eder. Masa ve sandalyeler genellikle kaldırım üzerindedir. Terasta fiyatlar daha yüksek olabilir. Yemek seçenekleri sınırlıdır: croque-monsieur (jambon ve eritilmiş peynirli tost), salata, moules-frites (midye ve patates) yaygındır. Caféler çok erken saatte açılır, akşam 9:00 civarında kapanırlar.
- Salon de Thé
- Çay salonu anlamına gelir. Pastanelere benzerler. Alkollü içki servisi yapılmaz. Pasta, salata, sandviç gibi yiyecekler çay, kakao, chocolat à l'ancienne (kakaolu bir içecek) bulunur. Genellikle öğleye doğru açılır, akşama doğru kapanırlar.
- Bar
- Amerikan tarzı barlara benzerler. 20. yüzyılda yaygınlaşan bu kurumlar kokteyl, viski, pastis ve diğer alkollü içkiler sunarlar.
Ayrıca bakınız
| Wikimedia Commons'ta Fransız mutfağı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Kaynakça
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Fransiz mutfagi Fransa da gelistirilmis zenginligi ve cesitliligiyle unlu yemek pisirmenin sanatsal yonunu on plana cikaran bir ulusal mutfaktir Fransiz mutfaginin kokeni Orta Cagina uzanir Fransa nin Fransiz Devrimi sonrasinda Kolonilesme doneminde dunya sahnesindeki kazandigi gucuyle orantili olarak gelismistir Napolyon Bonapart doneminde un kazanmis Marie Antoine Careme 1784 1833 gibi ascilar haute cuisine yuksek ascilik sanati denilen ozenli bir yemek tarzini gelistirerek Fransiz mutfagina buyuk katkilarda bulunmuslardir TarihceHacli seferleri sirasinda Fransa nin dogu ile temaslarindan dolayi kimyon seker anason tarcin biber zencefil karabugday kucuk hindistan cevizi safran ve gibi malzemeler Fransiz mutfagina ulasti Fransiz krali IX Louis doneminde hardal baharatli soslar ve sirke satan tuccarlar ticaret sirketleri olusturmaya basladi Venedik den enginar ithal ediliyordu Arap mutfagindan kuzu yahnisi yapiliyordu 1421 de limon ve pirinc ithali baslamisti IX Charles doneminde Amerika dan misir ve hindi ithal ediliyordu OzellikleriFransiz mutfaginin unlu salyangoz escargot yemegi Fransiz mutfagi Fransa nin bolgelerine gore buyuk farkliliklar gosterir Ornegin Champagne Alsace ve Lorraine bolgelerinde jambon ve av etleri yaygindir Picardie Normandiya Bretanya ve Nord Pas de Calais gibi deniz kiyisindaki bolgelerde midye karides ve istakoz gibi kabuklu deniz urunleri Ringa levrek ve dil baligi sikca kullanilir Loire vadisinde koyun eti av etleri ozellikle yetistirilmis mantar cesitlerine ve keci sutunden yapilmis peynirlere rastlanir Gaskonya nin basini cektigi guney bati mutfaginin spesiyaliteleri ordek konfi ve Bu bolge ozellikle foie gras uretimi ile unludur Paris civarindaki Ile de France bolgesi ise ulkenin her bolgesinde yaratilmis yemeklerin kolayca bulunabildigi ortak bir noktadir Sadece Paris kenti sinirlari icinde 5 000 i askin restoran bulunmaktadir Michelin firmasi tarafindan 1900 yilindan bu yana yayinlanan Le Guide Michelin Michelin Rehberi tarafindan en yuksek notu alan restoranlar genellikle Paris kenti civarinda bulunurlar Fransiz peynirleri Sarap peynir ve tereyag Fransiz mutfaginin en onemli ogeleri arasindadir Bu yiyecek maddelerinin kalitesini duzenlemek amaciyla Appellation d origine controlee kokeni kontrol edilen denilen bir sistem olusturulmustur Fransa Tarim Bakanligina bagli bir devlet kurumu bu yiyecek maddelerinin kalitesini kontrol altinda bulundurur Fransa da 10 civarinda belli basli sarap uretim bolgesi vardir Bunlar arasinda Alsace Bordeaux Burgonya Champagne Korsika Jura Languedoc Roussillon Loire Provence Rhone ve Savoy bulunur Eskiden 350 400 civarinda olan Fransiz peynir cesitleri gunumuzde 1 000 i asmistir Taninmis Fransiz peynirleri arasinda Brie Camembert ve Rokfor gibi cesitler bulunur Soslar Fransiz mutfaginda farkli soslar kullanilmaktadir Mayonez ve benzer soslar yag ile yapilir Besamel sos turu soslar krema ve sut ile yapilir ve benzer soslar tereyagi ile yapilir Et suyu ile hazirlanan bircok sos var dir Soslar sebze suyuyla da yapilabilir Bu basit soslari karistirarak vinaigrette gibi farkli soslarda elde edilebilir Aillade sosu sarimsakli bir salata sosudur Et suyu ve ile yapilan espagnole sosu ve kan ile yapilan gibi cesitli kullanilir Beyaz sari ve diger acik renkli soslar ise veloute ve olarak sinirlandirilir Veloute soslari tavuk veya sebze suyunu pismis un veya nisasta ile karistirarak yapilir Allemande Alman sosu veloute sosuna benzer ancak un yerine yumurta sarisi kullanilir Supreme sosu ise yumurta sosu un krema ve tereyagi icerir OgunlerCroissant Fransiz mutfak kulturune gore 3 ogun yemek asagidaki unsurlardan olusur Kahvalti Le petit dejeuner Genellikle croissant denilen ay seklindeki acmalar pain au chocolat denilen cikolata ile doldurulmus pastalar uzerine tereyag surulmus baguette Fransiz ekmegi gibi yiyeceklerden olusur Cafe tipi dukkanlar sabahin erken saatlerinde kapilarini acarak kahvalti servisi yaparlar Ogle yemegi Le dejeuner Eskiden 2 saat suren uzun ve zengin bir ogundu Simdi bu gelenek sadece kucuk kasabalarda devam etmektedir Buyuk kentlerde yemek tatili genellikle 1 saat surer Firmalar calisanlara genellikle kafeteryalarda yemek servisi yaparlar ya da ucretsiz yemek fisi dagitirlar Aksam yemegi Le diner Genellikle 3 bolumden olusur hors d oeuvre ordovr veya entree plat principal ana yemek ve peynir veya tatli bazen birlikte salata servisi de yapilir Aksam yemekleri genellikle ekmek sarap ve maden suyuyla birlikte tuketilir LokantalarLyon da Bouchon tarzinda bir restoran Fransiz kulturunde bircok degisik lokanta cesidi vardir Restaurant Kalitesine gore cesitli fiyatlarda yemekler sunan bu tur lokantalar genellikle gunun belirli saatlerinde acilir belirli saatlerde kapanirlar Matbaa baskisiyla hazirlanmis menuleri vardir Genellikle haftanin bir gunu kapalidirlar Fransiz yasalarina gore restoranlar fiks menu secenegi sunmak zorundadirlar Bistro Genellikle restorandan daha kucuktur Menuler bazen tebesirle tahtaya yazilir Ya da sozlu olarak musterilere aktarilir Genellikle daha basit ve cabuk hazirlanabilen yemekler sunarlar Foie gras kaz cigeri ve armut tursusu Bouchon Lyon kentinde yaygin olan bir lokanta turudur Kaz cigeri Foie gras domuz rostosu domuz sucuklari gibi Lyon un yoresel yemekleri uzerinde uzmanlasmislardir Brasserie Birahane anlamina gelir Alsace Lorraine bolgesinden gelen gocmenler tarafindan 1870 lerde acilmistir Biranin yani sira Riesling Sylvaner ve Gewurztraminer gibi Alsace yoresine ait saraplar da servis ederler En yaygin yemekler ve deniz urunleridir Brasserie butun gun aciktir ve gunun her saatinde ayni menu gecerlidir Croque monsieur Jambon ve erimis peynirli tost Cafe Daha cok kahve ve alkollu icecekler servis eder Masa ve sandalyeler genellikle kaldirim uzerindedir Terasta fiyatlar daha yuksek olabilir Yemek secenekleri sinirlidir croque monsieur jambon ve eritilmis peynirli tost salata moules frites midye ve patates yaygindir Cafeler cok erken saatte acilir aksam 9 00 civarinda kapanirlar Salon de The Cay salonu anlamina gelir Pastanelere benzerler Alkollu icki servisi yapilmaz Pasta salata sandvic gibi yiyecekler cay kakao chocolat a l ancienne kakaolu bir icecek bulunur Genellikle ogleye dogru acilir aksama dogru kapanirlar Bar Amerikan tarzi barlara benzerler 20 yuzyilda yayginlasan bu kurumlar kokteyl viski pastis ve diger alkollu ickiler sunarlar Ayrica bakinizWikimedia Commons ta Fransiz mutfagi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Yemek kitabiKaynakca 1 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Kasim 2008 Gastronomie pratique 1928 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim a b Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi 01 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Dis baglantilar