Heckler amp Koch G3 Heckler amp Koch Gewehr 3 otomatik yarı otomatik ve tam otomatik atış seçeneklerine sahip 7 62 m

Heckler & Koch G3 (Heckler & Koch Gewehr 3), otomatik, yarı otomatik ve tam otomatik atış seçeneklerine sahip 7.62 mm'lik piyade tüfeği. 1950'lerde Alman silah üreticisi ile İspanyol devletine ait dizayn ve geliştirme ajansı iş birliğiyle geliştirilmiştir. 1959 yılında Bundeswehr'in standart piyade tüfeği olarak hizmete girmiştir.

Heckler & Koch G3
Yukarıda G3A4, aşağıda G3A3
Çeşidi	Piyade tüfeği, muharebe tüfeği
Uyruğu	Batı Almanya
Hizmet geçmişi
Kullanıldığı savaşlar	Portekiz Sömürge Savaşları Kıbrıs Harekâtı Türkiye-PKK çatışması İran-Irak Savaşı Etiyopya İç Savaşı Afganistan Savaşı Irak Savaşı Meksika Uyuşturucu Savaşı Bosna Savaşı
Üretim tarihi
Tasarımcı	Mauser CETME
Tasarlandığı tarih	1950
Üretici	Rheinmetall SEDENA Defense Industries Organization FBP Hellenic Arms Industry Kongsberg Våpenfabrikk MAS Military Industry Corporation MKEK Pakistan Ordnance Factories Royal Ordnance
Üretildiği tarih	1964-günümüz
Üretim adedi	7.000.000
Özellikler
Ağırlık	4,4 kg (G3A3) 4.7 kg (G3A4) 5.54 kg dürbünlü versiyonu için (G3SG/1) 4.1 kg (G3K)
Namlu uzunluğu	450 mm, 315 mm (G3K)

Mühimmat	7.62x51mm NATO
Kalibre	7,62 (.30 inç)
Atış hızı	600 (rpm)
Etkili menzil	400 metre
Nişangah	ön sabit, arka sökülebilir dürbün

Kökeni ve geliştirilmesi

Her saldırı tüfeği gibi, G3 saldırı tüfeklerinin geçmişi de StG-44'e dayanır. Aslında G3, CETME adıyla anılan İspanyol saldırı tüfeklerinin üzerinden geliştirilmiştir. Bu İspanyol tüfeği de Mauser Gerät prototip tüfeğinden geliştirilmiştir. StG-45(M), II. Dünya Savaşı'nın bitimine yakın, Wehrmacht'ın son çırpınışları sırasında StG-44 saldırı tüfeğinin üzerine tasarlanmıştır. StG-44'ün biraz masraflı olduğunu düşünen Wehrmacht, daha ucuza ve hızlı üretebileceği bir tüfek üzerinde çalışarak StG-45(M)'yi geliştirmiştir. Ancak bu tüfek Wehrmacht tarafından kullanılamamış, 1945'te üretime geçtiği sırada Almanya savaşı kaybetmiştir. Savaşın sonrasında İspanyollar bu silah üzerinden CETME modellerini geliştirmişlerdir. CETME'leri kullanan Batı Almanya bu silahı kendi üretmek istemiş ve Heckler & Koch tarafından üretime geçilmiştir. Üzerinde gerçekleşen birçok değişikliğin ardından CETME Modelo B, onun üzerinden de bugünkü G3 tüfeğine ulaşılmıştır. G3 tek bir tüfek modeli olmayıp, birçok varyantı bulunmaktadır.

Tasarım

Tamamen sökülmüş halde bir G3A3.Parçalar *(saat yönünde, yukarıdan aşağıya)*: Kasatura ve kılıfı, alev gizleyen, namlu gövdesi, 20'li şarjör, plastik el kundağı, mekanizma gövdesi, ateşleme iğnesi, geri getirme yayı, iğne gövdesi, tetik mekanizması, montaj pimleri ve emniyet mandalı, plastik dipçik, askı kayışı.

G3 tüfekleri, Heckler & Koch şirketinin kendi geliştirdiği "silindir geciktirmeli gaz kaçırma" sistemli mekanizması Mauser Gerät prototipinden geliştirilmiştir. Bu sistem, MG42 makineli tüfeğinin çalışma prensibinin aksine sabittir ve geri tepmesi yoktur. MG42, geri tepmenin neden olduğu güçten faydalanarak çalışır. Yani sistemin durmadan devam edebilmesi için silahın güçlü bir şekilde geri tepmesi gerekmektedir. G3 ise fişek yatağındaki yanmanın sürgü aracılığıyla fişeğe müdahale etmesi ile çalışır.

G3, en fazla 20 adet 7.62×51mm NATO fişekli şarjörle beslenir. Tüfeğin üzerindeki emniyet mandalı hem istenilen şekilde atış yapılmasını sağlar, hem de tüfeğin kaza ile ateşlenmesini engeller. Emniyet mandalı,

"E", "T" veya "1" seçeneğine getirildiğinde tüfek tek tek tetiğe her basıldığında ateş alır.
"F", "S" veya "20" seçeneğine getirildiğinde tüfek tam otomatik atış yapar, tam otomatik seçenekte tüfek dakikada 500-600 adet mermi atabilmektedir.
"S", "E" veya "0" seçeneğine getirildiğinde ise tüfek emniyettedir, tetik kilitlenerek devre dışı olur. Bu seçenek tüfeğin kaza ile ateşlenmesini engeller.

Boş ağırlığı 4250 gram, doluyken 4500 gramdır.

Mekanizmanın kesit görünüşü.Parçalar *(saat yönünde):* Fişek, iğne başlığı, kilitleme parçası, ateşleme iğnesi, geri getirme yayı, iğne başlık taşıyıcı, kilitleme rulmanı, namlu uzatması, namlu çıkışı

Namlunun bitimi uç kısma eklentiler için özel yapılmıştır. Böylece bu uca kasatura takılabilmektedir. En çok kullanılan kasatura M7 modeli kasaturaya çok benzemektedir. Boyutları ve biçimi neredeyse aynıdır, aralarındaki fark kabzalardadır. Silahın hedefinde oluşturduğu muazzam tahribat tasarımına göre kendi sınıfı silahlardan daha uzun bir namluya sahip olması, fişek barutunun ve çapının muadil fişeklerden daha fazla olması ve mekanizmasının atım haznesine iyi bir şekilde yerleşmesinden dolayı G3 kendi sınıfındaki en öldürücü piyade tüfeğidir. Ayrıca ucun yardımıyla namlunun altına bombaatar yerleştirilebilir. Standart olarak HK 79 bombaatarı kullanılmaktadır.

Yara balistiği

G3'ün namlusunda, tahrip gücünü artırmak için 4 yiv ve 4 set bulunmaktadır. Mermi çekirdeği 862 m/sn hızla insan vücuduna ulaştıktan 18 santimetre sonra havadan 1000 kat daha yoğun olan vücut içerisinde takla atmaya başlar. Vücutta bir kemikle karşılaşması durumunda yön değiştirir. Çarptığı kemikten fırlayan parçalar da şarapnel etkisi yaratarak dokulara hasar verirken vücut içerisinde geçici bir boşluk oluşturur. Bu boşluk, merminin enerjisini absorbe etmeye çalışan dokulardan kaynaklanır. 10 milisaniyelik bu geçici boşluk; kalp, karaciğer gibi organlara isabet etmese bile zarar vermesini, ölümcül sonuçlar doğurmasını sağlar.

Varyantları

G3 kendi türevi birçok silaha temel oluşturmuştur; PSG1 ve MSG90 Hassas Nişancı Tüfekler, HK11 ve HK21 Hafif Makineli Tüfekleri, HK41 olarak bilinen Yarı-otomatik versiyonları ve SR9 "Sporterized" modelleri bunlardan bazılarıdır. ABD Sivil Silah Piyasası için MC51 Karabina ve HK91 modelleri üretilmiş olup (1989 Silah Yasaları) gereği dış ülkelere ihracatı yasaklanmıştır.

G3: Orijinal modelidir, CETME Modelo B. temel alınmıştır, ahşap dipçik "handguard"a sahiptir.
G3A1: G3 gibi tek pozisyona ve katlanabilir dipçiğe sahiptir. Bu tasarım MP 40 tarzı bir dipçik olan metal ventralın denenmesi için seçildi. Sonraları, aşırı geri tepme dikkate alınarak kullanılmamasına neden oldu.
G3A2: G3 gibi dönen silindir arka gez görüşüne sahiptir.
G3A3: En iyi bilinen sürümüdür, silindir gez görüşü, sabit bir plastik dipçik ve namluya temas etmeyen el kundağına sahiptir, el kundağının daha ince ve geniş havalandırmalı sürümü çıkarılmıştır. Bu da silaha çatal ayak takılabilmesine olanak verir.
G3A3A1: Bu versiyonu G3A3 gibi çift yönlü tetik grubu ve pirinçten yapılma saptırıcıya sahiptir. Bu isim Bundeswehr tarafından konulmuştur.
G3A4: Tek bir pozisyon, silindir gez görüşü ve katlanabilir dipçiğe sahiptir. 1974 yılında cephe piyade birlikleri için hizmete girmiştir.
G3A4A1: Bu versiyonu G3A4 gibi çift yönlü tetik grubu ve pirinçten yapılma saptırıcıya sahiptir. Bu isim Bundeswehr tarafından konulmuştur.
G3KA4: G3 modelinin en küçük Karabina versiyonudur, silindir gez görüşü, geri çekilebilir dipçik ve 315 mm (12.4 inç) namluya sahiptir.
G3KA4A1: Bu versiyonu G3KA4 gibi çift yönlü tetik grubu ve pirinçten yapılma saptırıcıya sahiptir. Bu isim Bundeswehr Tarafından konulmuştur.

Lisans altında üretilen modeller

G3P3: G3A3 modelinin Pakistan yapımı versiyonudur.
G3P4: G3A4 modelinin Pakistan yapımı versiyonudur.
G3A5: HK tarafından üretilen G3A3'ün Danimarka yapımı versiyonu olup sessiz sürgü kapama özelliğiyle diğer versiyonlarından farklıdır. Danimarka'daki hizmetinde Gv M/66 adıyla bilinir, Gv M/66'nın aslen nişancı tüfeği olarak kullanılması üzerine tasarlanmıştır, Danimarka ordusundaki geri kalan birliklere ise M1 Garand'lar takviye edilmiştir.
G3A6: HK tarafından üretilen G3A3'ün İran yapımı versiyonudur. Diğer versiyonlardan farklı olarak koyu yeşil handguard, dipçik ve bir tetik paketine sahiptir.
G3A7: HK tarafından üretilen G3A3'ün Türk yapımı versiyonudur.
G3A7A1: HK tarafından G3A4'ün Türk yapımı versiyonudur.
HSG 1: HK tarafından üretilen G3A3'ün Lüksemburg yapımı versiyonudur.
BA63: HK Tarafından üretilen Orijinal G3 Tüfeğinin Myanmar lisanslı üretim versiyonudur. Tüfek (ahşap dipçik, el kundağı ve ayarlanabilir Flip Sight'ta) Sahiptir.

Diğer askeri varyantları

Danimarka

Gv M/75: Danimarka Hükûmeti Ordusundaki Eskimiş M1 Garand Tüfeklerini değiştirilmesi için Alman Ordusundan (Bundeswehr) G3 Tüfeklerini Kiraladı. Tüfekler başta Alman Ordusu için üretildi. GV M/75 Tüfekler sonraki FS (Freischwinger,Cantilevered) varyantının aksine Eski stil düz kurma mekanizmasına sahip G3'lerdendir. Rheinmetall versiyonlarının harici değiştirilebilir atış seçeneği yoktur. özel aparatlar kullanılarak yarı otomatik ve tam otomatik atış seçeneğine dönüştürülebilmektedir.

Myanmar

BA63 (Burma Ordusu): Myanmar tarafından lisanslı üretilen G3 tüfekleri, Fritz Werner Industry Austusrungen Gmbh (FRG), Alman Teknik Şirket Ajansı ile ortak KaPaSa Silah Fabrikalarına sahiptirler. Rheinmetall sayesinde 1960 yılına kadar Batı Almanya'dan satın alınan 10.000 adet G3 ile birlikte Lisans haklarına sahip olduğunu belirtmiştir. Burma Silah Fabrikalarının zamanla Batı Almanya'daki tesislere uyumlu olabileceği endişesiyle 1995 yılında faaliyete geçmeden önce MA serisi 5.56 mm'lik saldırı tüfekleriyle değiştirilene kadar Myanmar Silahlı Kuvvetlerinin birincil muharebe tüfeği olarak hizmet görmektedir. BA63, Myanmar Polis Güçleri, Halk Milisleri ve Etnik Sınır Muhafız Kuvvetlerinde hizmet vermektedir.

Hizmet durumu

Engerek 3+ termal dürbün ve T40 bombaatar takılı bir G3A7'yle nişan alan Türk subayı.

Günümüzde G3 tüfekleri birçok varyasyonlarıyla pek çok ülkede hizmettedir. Türkiye de G3 kullanan ülkeler arasında olup, MPT-76'larla değiştirilmek üzere tasfiye etmektedir. Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKE), G3A7 adlı tüfeğin lisansını alarak üretmektedir ve bu tüfek TSK tarafından yaygın olarak kullanılmaktadır. G3A7, G3A3 modelinin MKE tarafından geliştirilmiş versiyonudur. Ayrıca bu piyade tüfeklerine T40 bombaatar takılabilmektedir. 7,62×51 mm NATO (.308 Winchester) fişeği kullandığından dolayı tahrip gücü AK-47 veya AR-15 türevi piyade tüfeklerinden oldukça yüksektir.

Kullanıcılar

Afganistan İran ve Türk yapımı G3'ler
Arnavutluk
Angola
Arjantin Grupo Halcón (Buenos Aires polis özel harekât grubu)
Bahreyn
Bangladeş Bangladeş Silah Fabrikaları üretimi. G3A3, G3A4 & G3/SG-1 versiyonları hizmettedir.
Bolivya
Botsvana
Brunei
Burkina Faso Fransız yapımı G3'ler
Burundi
Kamerun
Çad
Şili
Kolombiya
Fildişi Sahili
Hırvatistan
Kıbrıs Cumhuriyeti
Danimarka
Cibuti
Dominik Cumhuriyeti
El Salvador
Estonya
Etiyopya
Gabon
Almanya
Gana
Yunanistan
Guyana
Haiti
Hong Kong
İzlanda
Endonezya
İran
Irak
Ürdün
Kenya
Letonya
Lübnan
Libya
Litvanya
Makao
Malavi
Malezya
Moritanya
Meksika
Fas
Myanmar
Nijer
Nijerya
Norveç
Pakistan Pakistan Silah Fabrikaları tarafından G3P4 adıyla yerel üretim
Papua Yeni Gine
Paraguay
Peru
Filipinler
Portekiz
Katar
Rodezya
Ruanda
Suudi Arabistan
Senegal
Somali
Güney Afrika
Sudan
İsveç
Tanzanya
Togo
Türkiye (MPT-76'larla değiştirilmek üzere tasfiye edilmektedir)
Uganda
Birleşik Arap Emirlikleri
Birleşik Krallık
Zaire
Zambiya
Zimbabve

Kaynakça

^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Eylül 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Eylül 2009.
^ . 20 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2017.
^ . 27 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016.
^ "G3a1 and G3a2". HKPRO Forums (İngilizce). 22 Ekim 2010. 28 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ekim 2023.
^ ^a ^b "Arşivlenmiş kopya". 14 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2016.
^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2016.
^ . 6 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016.
^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2016.
^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Kasım 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2016.
^ http://articles.portal-tol.net/english-language-en/G3KA4A1^[]
^ ^a ^b "Arşivlenmiş kopya". 6 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Aralık 2016.
^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Aralık 2016.
^ "Nazarian". www.nazarian.no. Erişim tarihi: 28 Ekim 2023.
^ //www.gungasmworld.com/g3
^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Aralık 2016.
^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Aralık 2016.
^ Scarlata, Paul (May 2012). "The military rifle cartridges of Burma/Myanmar". . 28 Kasım 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Kasım 2018.
^ //https://cogburnarsenal.com/product-tag/gv-m-75/ 8 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
^ "Archived copy". 20 Ekim 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Temmuz 2018.
^ https://www.researchgate.net/profile/Maung_Myoe/publication/272092747_Building_the_Tatmadaw/links/54dac5d50cf2ba88a68de69a/Building-the-Tatmadaw.pdf 25 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Page 106.
^ ^a ^b . 15 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2018.
^ Bhatia, Michael Vinai; Sedra, Mark (Mayıs 2008). (Ed.). Afghanistan, Arms and Conflict: Armed Groups, Disarmament and Security in a Post-War Society. Routledge. s. 65. ISBN . 1 Eylül 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Eylül 2018.
^ Thompson 2019, s. 59.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Jones, Richard D.; Ness, Leland S., (Ed.) (27 Ocak 2009). Jane's Infantry Weapons 2009/2010 (35. bas.). Coulsdon: Jane's Information Group. ISBN .
^ . 10 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2014.
^ . Bangladesh Ordinance Factory. 6 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2019.
^ "SALW Guide Global distribution and visual identification Bangladesh Country report" (PDF). Bonn International Benter for Conversion. 3 Eylül 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 3 Eylül 2019.
^ "Google Sites". sites.google.com. 24 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mart 2018.
^ Jenzen-Jones 2017, s. 34.
^ . 13 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2020.
^ . 18 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Capie, David (2004). Under the Gun: The Small Arms Challenge in the Pacific. Wellington: Victoria University Press. ss. 63-65. ISBN .
^ "MPT-76". Webtekno. 6 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2016. Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()

[1] "Arşivlenmiş kopya". 2 Eylül 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Eylül 2009.

[2] . 20 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2017.

[3] . 27 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016.

[4] "G3a1 and G3a2". HKPRO Forums (İngilizce). 22 Ekim 2010. 28 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ekim 2023.

[militaryfactory.com-5] "Arşivlenmiş kopya". 14 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2016.

[6] "Arşivlenmiş kopya". 1 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2016.

[7] . 6 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016.

[8] "Arşivlenmiş kopya". 9 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2016.

[9] "Arşivlenmiş kopya". 11 Kasım 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2016.

[10] ttp://articles.portal-tol.net/english-language-en/G3KA4A1^[]

[pof.gov.pk-11] "Arşivlenmiş kopya". 6 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Aralık 2016.

[12] "Arşivlenmiş kopya". 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Aralık 2016.

[13] "Nazarian". www.nazarian.no. Erişim tarihi: 28 Ekim 2023.

[14] //www.gungasmworld.com/g3

[15] "Arşivlenmiş kopya". 17 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Aralık 2016.

[16] "Arşivlenmiş kopya". 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Aralık 2016.

[17] Scarlata, Paul (May 2012). "The military rifle cartridges of Burma/Myanmar". . 28 Kasım 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Kasım 2018.

[18] //https://cogburnarsenal.com/product-tag/gv-m-75/ 8 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .

[HRW-19] "Archived copy". 20 Ekim 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Temmuz 2018.

[BTT-20] ttps://www.researchgate.net/profile/Maung_Myoe/publication/272092747_Building_the_Tatmadaw/links/54dac5d50cf2ba88a68de69a/Building-the-Tatmadaw.pdf 25 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Page 106.

[SAR-21] . 15 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2018.

[22] Bhatia, Michael Vinai; Sedra, Mark (Mayıs 2008). (Ed.). Afghanistan, Arms and Conflict: Armed Groups, Disarmament and Security in a Post-War Society. Routledge. s. 65. ISBN . 1 Eylül 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Eylül 2018.

[FOOTNOTEThompson201959-23] Thompson 2019, s. 59.

[jones2009-24] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Jones, Richard D.; Ness, Leland S., (Ed.) (27 Ocak 2009). Jane's Infantry Weapons 2009/2010 (35. bas.). Coulsdon: Jane's Information Group. ISBN .

[25] . 10 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2014.

[capabilities-26] . Bangladesh Ordinance Factory. 6 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2019.

[27] "SALW Guide Global distribution and visual identification Bangladesh Country report" (PDF). Bonn International Benter for Conversion. 3 Eylül 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 3 Eylül 2019.

[28] "Google Sites". sites.google.com. 24 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mart 2018.

[FOOTNOTEJenzen-Jones201734-29] Jenzen-Jones 2017, s. 34.

[PkDef-30] . 13 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2020.

[POFG3-31] . 18 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[Capie-32] Capie, David (2004). Under the Gun: The Small Arms Challenge in the Pacific. Wellington: Victoria University Press. ss. 63-65. ISBN .

[33] "MPT-76". Webtekno. 6 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2016. Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()