Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
II. Hattuşili (Hattušili), MÖ 14. yüzyılın başlarında Büyük (Yeni) Krallık döneminde hüküm sürdüğü düşünülen ancak varlığı hakkında tartışmaların olduğu Hitit kralıdır.
| Hitit kralları listesi |
|---|
| Hititler-Dönemler MÖ 23. yüzyıl- MÖ 12. yüzyıl (Orta kronoloji) |
Hatti Kralları (Beylikler Dönemi) |
| Pamba |
| Pithana |
| Piyusti |
| Anitta |
Eski Krallık MÖ 17. yüzyıl - MÖ 16. yüzyıl |
| Labarna |
| I. Hattuşili |
| I. Murşili |
| I. Hantili I. Zidanta Ammuna I. Huzziya Telepinu |
Orta Krallık MÖ 15. yüzyıl |
| Alluvamna |
| Tahurvaili |
| II. Hantili |
| II. Zidanta |
| II. Huzziya |
| I. Muvatalli |
Yeni (Büyük) Krallık Dönemi MÖ 14. yüzyıl - MÖ 12. yüzyıl |
| I. Tuthaliya |
| I. Arnuvanda |
| II. Hattuşili(?) |
| II. Tuthaliya |
| Genç Tuthaliya(?) |
| I. Şuppiluliuma |
| II. Arnuvanda |
| II. Murşili |
| II. Muvatalli |
| III. Murşili |
| III. Hattuşili |
| IV. Tuthaliya |
| Kurunta(?) |
| III. Arnuvanda |
| II. Şuppiluliuma |
II. Hattuşili dönemine ait hiçbir belge ve mühür bulunmamış olması varlığını şüpheli hale getirmiştir. Varlığını destekleyen en önemli delil II. Muvatalli'nin Halep kralı Talmi-Šarruma ile yaptığı antlaşmada, geçmişte olan olayların anlatıldığı bir bölümde Hattuşili isimli bir Hitit kralından bahsedilmesidir. Kimi tarihçiler bu metinde bahsedilen Hattuşili'nin I. Hattuşili olduğunu iddia etse de, anlatılan olayların sırası I. Tuthaliya'dan daha sonra hüküm sürmüş bir Hattuşili'yi işaret eder. II. Hattuşili'nin varlığı ile ilgili bir iki doküman daha ileri sürülmüşse de bunlar oldukça tartışmaya açıktır.
II. Hattuşili'nin varlığı kabul edilse bile hangi sırada tahta çıktığı ve akrabalığı da tartışma konusudur. Bir görüşe göre II. Hattuşili II. Tuthaliya'nın kardeşidir. I. Şuppiluliuma ise II. Tuthaliya'nın oğludur ancak taht için henüz uygun olmayabilir. Üstelik II. Tuthaliya I. Şuppiluliuma henüz çocuk iken ölmüştür ve bu sebepten ötürü ölümüne kadar tahta II. Hattuşili geçmiş olabilir. II. Hattuşili'nin ölümünün ardından ise I. Şuppiluliuma kral olmuş olabilir.
Öte yandan II. Hattuşili I. Arnuvanda ile aynı dönemde yaşadığı için I. Arnuvanda'nın taht ortağı veya ardılı olduğu da iddia edilmiştir.
Hitit kral adak listelerinde II. Hattuşili'nin ismi geçmez. Bu da ya hiç hüküm sürmediği veya Tahurvaili ve I. Muvatalli gibi tahtı zorla ele geçirdiği ve dolayısıyla krallığının kabul bulmadığı şeklinde yorumlanabilir.
II. Hattuşili'nin varlığını iddia eden kimi tarihçiler, Hitit dokümanlarındaki diğer çelişkilere cevap verebilmek için II. Hattuşili'den sonra hüküm sürmüş Tuthaliya isimli fazladan bir kralın daha varlığını iddia etmektedir. Bu görüşe göre bu dönemdeki kralların sırası I. Tuthaliya > II. Hattuşili > II. Tuthaliya > I. Arnuvanda > III. Tuthaliya > I. Şuppiluliuma şeklindedir. Ancak Hititologların çoğu tarafından kabul edilen görüş II. Hattuşili ve dolayısıyla ilave bir Tuthaliya'nın mevcut olmadığı yönündedir. Yani kralların sırası I. Tuthaliya > I. Arnuvanda > II. Tuthaliya I. Şuppiluliuma olarak kabul edilmiştir.
Ayrıca bakınız
Notlar
- ^ Hititçedeki š harfinin nasıl okunduğu uzun süre tartışma konusu olmuş, Akadca'da bu harf Türkçe'deki ş gibi okunduğundan ilk yıllarda bu şekilde kabul edilmiştir. Bugünkü yaygın görüş Hititçe'de bu sesin s şeklinde okunduğudur, ancak Hattuşili, Murşili, Şuppiluliuma, Hattuşa gibi isimler Türkçe literature yaygın olarak yerleştiğinden bu şekilde bırakılmıştır.
- ^ Verilen tarihler takribidir ve "kısa" kronolojiye dayanmaktadır. Hitit krallarının 'uzun', 'orta' ve 'kısa' kronolojiye göre karşılaştırmalı bir listesi için: Alpaslan, M. (2009) 'Hititolojiye Giriş', s. 155.
- ^ Çığ, s. 228.
- ^ a b "Hittites.info sitesi Orta Krallık II. Hattuşili bölümü Erişim tarihi:25.06.2011". 4 Şubat 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Haziran 2011.
- ^ Bryce, s. 141
- ^ Bu dokümanların bir listesi için: Klengel, s. 126.
- ^ . 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2011.
- ^ Özellikle:
(İtalyanca) Carruba, O. (2008) “Per una ricostruzione delle liste reali etee,” Tabularia Hethaeorum (Fs Košak), s. 131-42
(Fransızca) Freu, J. (2007) Les Débuts du Nouvel Empire Hittite, Paris: L’Harmattan.
(İngilizce) Taracha, P. (2004) “On the Dynasty of the Hittite Empire,” Šarnikzel (Fs Forrer) s. 631–638. - ^ a b Tuthaliya isimli kralların sayısı hakkındaki tartışmalar günümüzde bu krallara verilen numaralarda da karışıklığa yol açmıştır. Hem Eski krallık döneminde yaşadığı öne sürülmüş bir Tuthaliya'nın, hem de II. Hattuşili'den kaynaklanan ilave bir Tuthaliya'nın varlığı reddedilmiş olmakla birlikte eski yayınlardaki numaralandırmaların karışıklığa yol açmaması için kimi tarihçiler artık I. Tuthaliya için I/II. Tuthaliya ve II. Tuthaliya için ise II/III. Tuthaliya şeklinde yazmaktadır.
Kaynakça
- Çığ, Muazzez İlmiye, (2008) Hititler ve Hattuşa, İstanbul: Kaynak Yayınları.
- Bryce, T. (2005), The Kingdom of the Hittites, 2nd Ed. Oxford: Oxford University Press
- Klengel, H. (1999), Geschichte des hethitischen Reichs, Brill: Leiden
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
II Hattusili Hattusili MO 14 yuzyilin baslarinda Buyuk Yeni Krallik doneminde hukum surdugu dusunulen ancak varligi hakkinda tartismalarin oldugu Hitit kralidir Hitit krallari listesiHititler Donemler MO 23 yuzyil MO 12 yuzyil Orta kronoloji Hatti Krallari Beylikler Donemi PambaPithanaPiyustiAnittaEski Krallik MO 17 yuzyil MO 16 yuzyilLabarnaI HattusiliI MursiliI Hantili I Zidanta Ammuna I Huzziya TelepinuOrta Krallik MO 15 yuzyilAlluvamnaTahurvailiII HantiliII ZidantaII HuzziyaI MuvatalliYeni Buyuk Krallik Donemi MO 14 yuzyil MO 12 yuzyilI TuthaliyaI ArnuvandaII Hattusili II TuthaliyaGenc Tuthaliya I SuppiluliumaII ArnuvandaII MursiliII MuvatalliIII MursiliIII HattusiliIV TuthaliyaKurunta III ArnuvandaII Suppiluliuma II Hattusili donemine ait hicbir belge ve muhur bulunmamis olmasi varligini supheli hale getirmistir Varligini destekleyen en onemli delil II Muvatalli nin Halep krali Talmi Sarruma ile yaptigi antlasmada gecmiste olan olaylarin anlatildigi bir bolumde Hattusili isimli bir Hitit kralindan bahsedilmesidir Kimi tarihciler bu metinde bahsedilen Hattusili nin I Hattusili oldugunu iddia etse de anlatilan olaylarin sirasi I Tuthaliya dan daha sonra hukum surmus bir Hattusili yi isaret eder II Hattusili nin varligi ile ilgili bir iki dokuman daha ileri surulmusse de bunlar oldukca tartismaya aciktir II Hattusili nin varligi kabul edilse bile hangi sirada tahta ciktigi ve akrabaligi da tartisma konusudur Bir goruse gore II Hattusili II Tuthaliya nin kardesidir I Suppiluliuma ise II Tuthaliya nin ogludur ancak taht icin henuz uygun olmayabilir Ustelik II Tuthaliya I Suppiluliuma henuz cocuk iken olmustur ve bu sebepten oturu olumune kadar tahta II Hattusili gecmis olabilir II Hattusili nin olumunun ardindan ise I Suppiluliuma kral olmus olabilir Ote yandan II Hattusili I Arnuvanda ile ayni donemde yasadigi icin I Arnuvanda nin taht ortagi veya ardili oldugu da iddia edilmistir Hitit kral adak listelerinde II Hattusili nin ismi gecmez Bu da ya hic hukum surmedigi veya Tahurvaili ve I Muvatalli gibi tahti zorla ele gecirdigi ve dolayisiyla kralliginin kabul bulmadigi seklinde yorumlanabilir II Hattusili nin varligini iddia eden kimi tarihciler Hitit dokumanlarindaki diger celiskilere cevap verebilmek icin II Hattusili den sonra hukum surmus Tuthaliya isimli fazladan bir kralin daha varligini iddia etmektedir Bu goruse gore bu donemdeki krallarin sirasi I Tuthaliya gt II Hattusili gt II Tuthaliya gt I Arnuvanda gt III Tuthaliya gt I Suppiluliuma seklindedir Ancak Hititologlarin cogu tarafindan kabul edilen gorus II Hattusili ve dolayisiyla ilave bir Tuthaliya nin mevcut olmadigi yonundedir Yani krallarin sirasi I Tuthaliya gt I Arnuvanda gt II Tuthaliya I Suppiluliuma olarak kabul edilmistir Ayrica bakinizHititler HattusaNotlar Hititcedeki s harfinin nasil okundugu uzun sure tartisma konusu olmus Akadca da bu harf Turkce deki s gibi okundugundan ilk yillarda bu sekilde kabul edilmistir Bugunku yaygin gorus Hititce de bu sesin s seklinde okundugudur ancak Hattusili Mursili Suppiluliuma Hattusa gibi isimler Turkce literature yaygin olarak yerlestiginden bu sekilde birakilmistir Verilen tarihler takribidir ve kisa kronolojiye dayanmaktadir Hitit krallarinin uzun orta ve kisa kronolojiye gore karsilastirmali bir listesi icin Alpaslan M 2009 Hititolojiye Giris s 155 Cig s 228 a b Hittites info sitesi Orta Krallik II Hattusili bolumu Erisim tarihi 25 06 2011 4 Subat 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Haziran 2011 Bryce s 141 Bu dokumanlarin bir listesi icin Klengel s 126 2 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Haziran 2011 Ozellikle Italyanca Carruba O 2008 Per una ricostruzione delle liste reali etee Tabularia Hethaeorum Fs Kosak s 131 42 Fransizca Freu J 2007 Les Debuts du Nouvel Empire Hittite Paris L Harmattan Ingilizce Taracha P 2004 On the Dynasty of the Hittite Empire Sarnikzel Fs Forrer s 631 638 a b Tuthaliya isimli krallarin sayisi hakkindaki tartismalar gunumuzde bu krallara verilen numaralarda da karisikliga yol acmistir Hem Eski krallik doneminde yasadigi one surulmus bir Tuthaliya nin hem de II Hattusili den kaynaklanan ilave bir Tuthaliya nin varligi reddedilmis olmakla birlikte eski yayinlardaki numaralandirmalarin karisikliga yol acmamasi icin kimi tarihciler artik I Tuthaliya icin I II Tuthaliya ve II Tuthaliya icin ise II III Tuthaliya seklinde yazmaktadir KaynakcaCig Muazzez Ilmiye 2008 Hititler ve Hattusa Istanbul Kaynak Yayinlari ISBN 978 975 343 298 6 Bryce T 2005 The Kingdom of the Hittites 2nd Ed Oxford Oxford University Press Klengel H 1999 Geschichte des hethitischen Reichs Brill Leiden