Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Alyuvar, kırmızı kan hücresi veya eritrosit, en yaygın kan hücresi türüdür. Çağdaş bilim insanları laboratuvarda alyuvar geliştirebilmeyi başarmışlardır.
Etimoloji
Alyuvar, Türkçede kanın rengi veya kızıl anlamındaki 'al' ile düz olmayan yuvarlak veya oval küçük cisim anlamındaki 'yuvar' kelimelerinden türetilmiştir.Eritrosit, Grekçe kızıl kap anlamına gelen erythros ve modern kullanımda "hücre" anlamını karşılayan -cyte sözcüklerinin birleşimidir.
Görevleri
Başlıca olarak omurgalıların, dokulara oksijen'i (O2) kan akışı yoluyla dolaşım sistemi aracılığıyla iletmesinin yoludur. Alyuvarlar oksijeni akciğerlerde alır ve vücudun kılcal damarlarında sıkarak dokulara bırakır. Balıklarda ise akciğer olmadığından solungaçlardan alır. Alyuvarları olan çoğu canlıda oksijen taşımakta kullanılan molekül hemoglobin iken yumuşakçalar gibi bazı canlılarda bakır içeren hemosiyanin bulunur.
Tarihi
Kırmızı kan hücrelerini ilk tanımlayan kişi, 1658'de bir kurbağanın kanını incelemek için ilkel bir mikroskop kullanan genç Hollandalı biyolog Jan Swammerdam'dı. Bu çalışmadan habersiz, Anton van Leeuwenhoek 1674'te "ince bir kum tanesinden 25.000 kat daha küçük" şeklinde boyutunu da belirterek daha kesin bir tanım daha yaptı.
1740'larda Bologna'da , ısıtılmış kırmızı kan hücrelerinden kalan toz veya külün üzerinden, mıknatıslar geçirerek demirin varlığını kanıtladı.
1901'de Karl Landsteiner, üç ana kan grubu olan A, B ve C'yi (daha sonra O olarak yeniden adlandırdı) keşfetmesini yayınladı. , serumla kırmızı kan hücrelerinin karışmasıyla ortaya çıkan, düzenli örüntüler gösteren reaksiyonları tanımladı. Böylece bu kan grupları arasındaki uyumlu ve uyumsuz kombinasyonları belirledi. Bir yıl sonra, Landsteiner'in iki meslektaşı Alfred von Decastello ve Adriano Sturli, dördüncü bir kan grubu olan AB'yi tanımladılar.
1959'da,Dr. Max Perutz, X-ışını kristalografisini kullanarak, oksijen taşıyan kırmızı kan hücresi proteini olan hemoglobinin yapısını çözmeyi başardı.
Şimdiye kadar bulunan en eski bozulmamış alyuvarlar; Ötzi adlı, M.Ö 3255 civarında ölen bir insanın doğal bir mumyasında keşfedildi. Bu hücreler Mayıs 2012'de keşfedildi.
Yapısı
İnsanlarda olgun kızıl kan hücreleri esnek ve oval disklerdir . Hemoglobin en fazla boşluk alanı sağlamak için bir hücre çekirdeğinden ve çoğu organelden yoksundurlar, hücre zarı ile hemoglobin çuvalları olarak görülebilirler. Erişkin insanlarda saniyede yaklaşık 2.4 milyon yeni eritrosit üretilir. Hücreler kemik iliğinde gelişir . Makrofajlar tarafından bileşenlerine geri dönüştürülmeden önce vücutta yaklaşık 100-120 gün dolaşırlar. Her dolaşım yaklaşık 60 saniye (bir dakika) sürer. İnsan vücudundaki hücrelerin 20-30trilyonu yani yaklaşık %84'ü kırmızı kan hücresidir. Kan hacminin ise yaklaşık yarısı (%40 ila %45 ) kırmızı kan hücreleridir.
Eritrositlerin sitoplazması, hücrelerin ve kanın kırmızı renginden sorumlu olan demir içeren, oksijeni bağlayabilen bir biyomolekül olan hemoglobin açısından zengindir. Her insan kırmızı kan hücresi yaklaşık 270 milyon hemoglobin molekülü içerir.Hücre zarı protein ve lipidlerin bağlanmasıyla oluşur. Hücre zarı fizyolojik hücre işlevleri için kesin olarak gereken özellikleri sağlar . Örneğin dolaşım sistemini, özellikle de kılcal ağı geçerken gereken esneklik ve sağlamlık gibi.
Omurgalılar
Alyuvarlar büyük oranda hemoglobin içerirler. Hemoglobin moleküllerine akciğerler veya solungaçlarda oksijen bağlanır. Böylece içinde oksijen bağlı hemoglobin taşıyan alyuvarlar vücuttaki dokulara oksijeni ulaştırabilirler. Hemoglobin ayrıca karbondioksitin de az bir bölümünü taşır; örneğin insanlarda oksijenin %2'si ve karbondioksitin çoğu kan plazmasında çözünmüş olarak taşınır. Benzer bir protein olan miyoglobin ise kaslarda oksijen depolamaya yarar.
Memeliler
Memeli alyuvarları disk (iki yanından da basık yuvarlak) şeklindedir. Alyuvarların yapım yeri yassı kemiklerin iliğidir. İlikte üretilme aşamasında olan olgunlaşmamış alyuvarların çekirdeği (ve böylece de bölünme yetenekleri) vardır, hemoglobin içermezler. Fakat gelişme süresinde alyuvar çekirdeğini dışarı atar ve hemoglobin içerir duruma gelir. Gelişme sona erdiğinde alyuvar çekirdeğin yanı sıra tüm organellerini yitirmiştir. Çekirdekleri olmadığı için DNA da içermeyen alyuvarlar bölünemezler. Mitokondriye sahip olmadıkları için memeli alyuvarları, fermantasyon (mayalanma) yaparak, glikozun glikolize edilmesiyle (glikozu glikolitik fermentlerle parçalama) enerji üretirler. Bu tepkime sonucunda laktik asit oluşur. İki yandan basık yassı şekilleri (bikonkav disk) ve hiçbir organel içermemeleri onları en etkili şekilde oksijen taşımaya elverişli kılar ve aynı nedenlerden dolayı kısa bir süre yaşayabilirler. Ortalama yaşam süreleri 120 gündür.
İnsan
Ortalama bir insan alyuvarının çapı 6-8 µm'dir. Tek bir insan alyuvarı yaklaşık 270 milyon hemoglobin molekülü ve her bir hemoglobin molekülü ise dört hem grubu içerir. Oksijeni bağlayan hem grubudur: her hem grubu bir oksijen molekülü bağlar, yani her hemoglobin molekülü dört adet oksijen molekülü bağlayabilir. Dört tane oksijen molekülü bağlayan hemoglobin bütünüyle doymuştur ve oksihemoglobin olarak adlandırılır. Oksihemoglobin parlak kırmızı renktedir. Oksihemoglobin bağladığı 4 oksijen molekülünden bir veya daha fazlasını yitirirse, olarak adlandırılır. Deoksihemoglobin koyu kırmızı renktedir. Toplardamarlardaki kanda () daha çok deoksihemoglobin bulunur; bu nedenle toplardamalardaki kan, atardamarlardaki kandan () daha koyu renktedir.
Alyuvarların hücre zarı oligosakkarit yapıdadır. Bu proteinlerden dolayı insan kanları, diye adlandırılan kan gruplarına ayrılır.
Yaşam döngüsü
İnsan eritrositleri, yaklaşık 7 gün içinde kök hücrelerden olgun kırmızı kan hücrelerine denen bir süreçle üretilir. Olgunlaştıklarında, sağlıklı bir bireyde bu hücreler kan dolaşımında yaklaşık 100 ila 120 gün yaşarlar. (zamanında doğmuş bir yaşına kadar bebeklerde 80 ila 90 gün yaşarlar) Ömürlerinin sonunda dolaşımdan çıkarılırlar. Birçok kronik hastalıkta kırmızı kan hücrelerinin ömrü azalır.
Üretimleri
, yaklaşık 7 gün süren yeni kırmızı kan hücrelerinin üretildiği süreçtir; süreç boyunca, büyük kemiklerdeki kemik iliğinde sürekli olarak kırmızı kan hücreleri üretilir. (embriyoda ise karaciğer, kırmızı kan hücresi üretiminin ana bölgesidir.) Üretim, böbrek tarafından sentezlenen eritropoietin (EPO) hormonu tarafından uyarılabilir. Kemik iliğinden ayrılmadan hemen önce ve sonra gelişen hücreler retikülositler olarak bilinir; bunlar dolaşımdaki kırmızı kan hücrelerinin yaklaşık %1'ini oluşturur.
Alyuvar çökme hızı
Eritrositik sedimentasyon hızı olarak da bilinir. Dikey olarak tutulan tüplerde uygulanan bu yöntem herhangi bir hastalık için olmayıp sadece genel sağlık durumunun değerlendirilmesinde kullanılır. Sedimentasyon hızı memelilerde oldukça farklılık gösterir. Örneğin atlarda oldukça hızlı iken, sığırlarda son derece yavaştır.
| Tür | Çökme Hızı (mm) | Zaman | Hematokrit |
|---|---|---|---|
| Kedi | 53 | 1 saat | 27 |
| Sığır | 2,4 | 7 saat | - |
| Tavuk | 0,5 | 30 dakika | 29,8-31,6 |
| Köpek | 6-10 | 1 saat | - |
| At | 2-12 | 10 dakika | - |
Klinik önemi
Hastalıklar
Alyuvar ile ilgisi bulunan bazıları şunlardır:
Anemi (veya kansızlık)
Vücutta yeterli alyuvar veya hemoglobin bulunmamasıdır. Alyuvarların ya da hemoglobinlerin gerek kalıtsal gerekse edinilmiş nedenlerden dolayı olağandışı olduğu durumlarda da kansızlık gelişebilir. Aneminin bazı türleri veya görüldüğü durumlar şunlardır: Anemiler düşük kırmızı hücre sayısı veya kırmızı kan hücrelerinin veya hemoglobinin bazı anormallikleri nedeniyle kanın düşük oksijen taşıma kapasitesi ile karakterizedir
- Demir eksikliği anemisi en sık görülen anemidir; Diyetle alınan demirin veya emiliminin yetersiz olduğu ve demir içeren hemoglobinin oluşamadığı durumlarda ortaya çıkar.
- Orak hücre anemisi anormal hemoglobin molekülleri ile sonuçlanan genetik bir hastalıktır. Bunlar dokulardaki oksijen yükünü serbest bıraktıklarında çözünmez hale gelirler ve yanlış şekilli kırmızı kan hücrelerine yol açarlar. Bu orak şeklindeki kırmızı hücreler daha az deforme olabilir ve daha az, yani katı hale gelebilirler ve kan damarı tıkanıklığına, ağrıya, felçlere ve diğer doku hasarlarına neden olabilirler.
- Talasemi Anormal oranda hemoglobin alt birimlerinin üretilmesiyle sonuçlanan genetik bir hastalıktır. Bir alt tipi Akdeniz anemisi veya Akdeniz kansızlığı olarak da bilinen Beta Talasemidir.
- Sferositoz Kalıtsal sferositoz sendromları, kırmızı kan hücresinin hücre zarındaki kusurlardan dolayı ortaya çıkan, hücrelerin esnek halka şeklinde yerine küçük küre şeklinde ve kırılgan olmasına neden olan bir grup kalıtsal bozukluktur. Bu anormal kırmızı kan hücreleri dalak tarafından yok edilir. Kırmızı kan hücresi zarının diğer birkaç kalıtsal bozukluğu daha bilinmektedir.* Pernisyöz anemi vücudun gıdalardan B 12 vitamini emmesi için gerekli olan intrinsik faktörden yoksun olduğu bir otoimmün hastalıktır. Hemoglobin üretimi için B 12 vitamini gereklidir.
- Aplastik anemi: Kemik iliğinin kan hücreleri üretememesinden kaynaklanır.
- : Hemolizle gerçekleşen anemiye denir Hemoliz kırmızı kan hücrelerinin aşırı parçalanması için genel terimdir.
- Ayrıca anemi yapan başka hastalıklarda vardır. Bunlar;
- Sıtma paraziti, yaşam döngüsünün bir kısmını kırmızı kan hücrelerinde geçirir, hemoglobinleriyle beslenir ve sonra onları parçalayarak ateşe neden olur. Hem orak hücre hastalığı hem de talasemi, sıtma bölgelerinde daha yaygındır, çünkü bu mutasyonlar parazite karşı bir miktar koruma sağlar.
- Dissemine intravasküler pıhtılaşma (DIC) ve dahil olmak üzere çeşitli mikroanjiyopatik hastalıklar adlandırılan (tanısal) kırmızı kan hücresi fragmanları ile ortaya çıkar. Bu patolojiler ,bir trombüsü geçmeye çalışırken kırmızı kan hücrelerini ayıran iplikleri üretir.
- Saf kırmızı hücre aplazisi, kemik iliğinin sadece kırmızı kan hücreleri üretememesinden kaynaklanır.
- Ayrıca anemi yapan başka hastalıklarda vardır. Bunlar;
Polisitemi (veya eritrositozlar)
Kırmızı kan hücrelerinin fazlalığı ile karakterize edilen hastalıklardır. Kanın artan viskozitesi bir takım semptomlara neden olabilir.
- : Artan kırmızı kan hücresi sayısı, kemik iliğindeki bir anormallikten kaynaklanır.
Kaynakça
- ^ Coghlan, Andy. . New Scientist (İngilizce). 20 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2021.
- ^ . sozluk.gov.tr. 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2021.
- ^ Robbins Basic Pathology. 8th. Saunders. 2007.
- ^ . 23 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Swammerdam, Jan (1637–1680)", McGraw Hill AccessScience, 2007. Accessed 27 December 2007.
- ^ . NobelPrize.org. 10 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2018.
- ^ Stephanie Pappas (2 Mayıs 2012). "'Iceman' mummy holds world's oldest blood cells". Fox News. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
- ^ , Biological Membranes Architecture and Function., Handbook of Biological Physics, (ed. R.Lipowsky and E.Sackmann, vol.1, Elsevier, 1995
- ^ Monitoring of Respiration and Circulation. CRC Press. 15 Aralık 2003. s. 27. ISBN . 12 Ocak 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Kasım 2021.
- ^ Sender (19 Ağustos 2016). "Revised Estimates for the Number of Human and Bacteria Cells in the Body". PLOS Biology. 14 (8): e1002533. doi:10.1371/journal.pbio.1002533. (PMC) 4991899 $2. (PMID) 27541692.
- ^ Laura Dean. Blood Groups and Red Cell Antigens 9 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Pierigè F, Serafini S, Rossi L, Magnani M (January 2008). "Cell-based drug delivery". Advanced Drug Delivery Reviews. 60 (2): 286-95. doi:10.1016/j.addr.2007.08.029. (PMID) 17997501.
- ^ D’Alessandro (2017). "Red blood cell proteomics update: is there more to discover?". Blood Transfusion. 15 (2): 182-187. doi:10.2450/2017.0293-16. (PMC) 5336341 $2. (PMID) 28263177.
- ^ Gulliver (1875). "On the size and shape of red corpuscles of the blood of vertebrates, with drawings of them to a uniform scale, and extended and revised tables of measurements". Proceedings of the Zoological Society of London. 1875: 474-495.
- ^ Harrison (1979). "Fetal Erythrocyte Lifespan". Journal of Paediatrics and Child Health. 15 (2): 96-97. doi:10.1111/j.1440-1754.1979.tb01197.x. (PMID) 485998.
- ^ An X, Mohandas N (May 2008). "Disorders of red cell membrane". British Journal of Haematology. 141 (3): 367-75. doi:10.1111/j.1365-2141.2008.07091.x. (PMID) 18341630.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Alyuvar kirmizi kan hucresi veya eritrosit en yaygin kan hucresi turudur Cagdas bilim insanlari laboratuvarda alyuvar gelistirebilmeyi basarmislardir Insan alyuvarlariEtimolojiAlyuvar Turkcede kanin rengi veya kizil anlamindaki al ile duz olmayan yuvarlak veya oval kucuk cisim anlamindaki yuvar kelimelerinden turetilmistir Eritrosit Grekce kizil kap anlamina gelen erythros ve modern kullanimda hucre anlamini karsilayan cyte sozcuklerinin birlesimidir GorevleriBaslica olarak omurgalilarin dokulara oksijen i O2 kan akisi yoluyla dolasim sistemi araciligiyla iletmesinin yoludur Alyuvarlar oksijeni akcigerlerde alir ve vucudun kilcal damarlarinda sikarak dokulara birakir Baliklarda ise akciger olmadigindan solungaclardan alir Alyuvarlari olan cogu canlida oksijen tasimakta kullanilan molekul hemoglobin iken yumusakcalar gibi bazi canlilarda bakir iceren hemosiyanin bulunur TarihiKirmizi kan hucrelerini ilk tanimlayan kisi 1658 de bir kurbaganin kanini incelemek icin ilkel bir mikroskop kullanan genc Hollandali biyolog Jan Swammerdam di Bu calismadan habersiz Anton van Leeuwenhoek 1674 te ince bir kum tanesinden 25 000 kat daha kucuk seklinde boyutunu da belirterek daha kesin bir tanim daha yapti 1740 larda Bologna da isitilmis kirmizi kan hucrelerinden kalan toz veya kulun uzerinden miknatislar gecirerek demirin varligini kanitladi 1901 de Karl Landsteiner uc ana kan grubu olan A B ve C yi daha sonra O olarak yeniden adlandirdi kesfetmesini yayinladi serumla kirmizi kan hucrelerinin karismasiyla ortaya cikan duzenli oruntuler gosteren reaksiyonlari tanimladi Boylece bu kan gruplari arasindaki uyumlu ve uyumsuz kombinasyonlari belirledi Bir yil sonra Landsteiner in iki meslektasi Alfred von Decastello ve Adriano Sturli dorduncu bir kan grubu olan AB yi tanimladilar 1959 da Dr Max Perutz X isini kristalografisini kullanarak oksijen tasiyan kirmizi kan hucresi proteini olan hemoglobinin yapisini cozmeyi basardi Simdiye kadar bulunan en eski bozulmamis alyuvarlar Otzi adli M O 3255 civarinda olen bir insanin dogal bir mumyasinda kesfedildi Bu hucreler Mayis 2012 de kesfedildi YapisiInsanlarda olgun kizil kan hucreleri esnek ve oval disklerdir Hemoglobin en fazla bosluk alani saglamak icin bir hucre cekirdeginden ve cogu organelden yoksundurlar hucre zari ile hemoglobin cuvallari olarak gorulebilirler Eriskin insanlarda saniyede yaklasik 2 4 milyon yeni eritrosit uretilir Hucreler kemik iliginde gelisir Makrofajlar tarafindan bilesenlerine geri donusturulmeden once vucutta yaklasik 100 120 gun dolasirlar Her dolasim yaklasik 60 saniye bir dakika surer Insan vucudundaki hucrelerin 20 30trilyonu yani yaklasik 84 u kirmizi kan hucresidir Kan hacminin ise yaklasik yarisi 40 ila 45 kirmizi kan hucreleridir Eritrositlerin sitoplazmasi hucrelerin ve kanin kirmizi renginden sorumlu olan demir iceren oksijeni baglayabilen bir biyomolekul olan hemoglobin acisindan zengindir Her insan kirmizi kan hucresi yaklasik 270 milyon hemoglobin molekulu icerir Hucre zari protein ve lipidlerin baglanmasiyla olusur Hucre zari fizyolojik hucre islevleri icin kesin olarak gereken ozellikleri saglar Ornegin dolasim sistemini ozellikle de kilcal agi gecerken gereken esneklik ve saglamlik gibi Omurgalilar Omurgali kirmizi kan hucrelerinde cok buyuk bir boyut cesitliligi ve hucreyle cekirdek boyutu arasinda bir iliski vardir Memeli kirmizi kan hucreleri ise cekirdek icermezler ve diger omurgalilarin cogundan cok daha kucuktur Alyuvarlar buyuk oranda hemoglobin icerirler Hemoglobin molekullerine akcigerler veya solungaclarda oksijen baglanir Boylece icinde oksijen bagli hemoglobin tasiyan alyuvarlar vucuttaki dokulara oksijeni ulastirabilirler Hemoglobin ayrica karbondioksitin de az bir bolumunu tasir ornegin insanlarda oksijenin 2 si ve karbondioksitin cogu kan plazmasinda cozunmus olarak tasinir Benzer bir protein olan miyoglobin ise kaslarda oksijen depolamaya yarar Kuslarin olgun kirmizi kan hucrelerinin bir cekirdegi vardir ancak Pygoscelis papua penguenlerinin yetiskin disilerinin kaninda cekirdekli kirmizi kan hucreleri B cok dusuk siklikta gozlemlenmistir Memeliler Tipik memeli kirmizi kan hucreleri a yuzeyden bakildiginda b profilde rulet olusturarak c su ile kuresel hale getirilmis d tuzla islenmis krenat buzusmus ve dikenli c ve d normalde vucutta olusmaz Son iki sekil suyun ozmoz yoluyla hucrelere girip cikmasindan kaynaklanmaktadir Memeli alyuvarlari disk iki yanindan da basik yuvarlak seklindedir Alyuvarlarin yapim yeri yassi kemiklerin iligidir Ilikte uretilme asamasinda olan olgunlasmamis alyuvarlarin cekirdegi ve boylece de bolunme yetenekleri vardir hemoglobin icermezler Fakat gelisme suresinde alyuvar cekirdegini disari atar ve hemoglobin icerir duruma gelir Gelisme sona erdiginde alyuvar cekirdegin yani sira tum organellerini yitirmistir Cekirdekleri olmadigi icin DNA da icermeyen alyuvarlar bolunemezler Mitokondriye sahip olmadiklari icin memeli alyuvarlari fermantasyon mayalanma yaparak glikozun glikolize edilmesiyle glikozu glikolitik fermentlerle parcalama enerji uretirler Bu tepkime sonucunda laktik asit olusur Iki yandan basik yassi sekilleri bikonkav disk ve hicbir organel icermemeleri onlari en etkili sekilde oksijen tasimaya elverisli kilar ve ayni nedenlerden dolayi kisa bir sure yasayabilirler Ortalama yasam sureleri 120 gundur Kan hucrelerinin taramali elektron mikrografi Soldan saga insan kirmizi kan hucresi trombosit trombosit lokosit Insan Solda parlak kirmizi oksijenli bir damla ve sagda oksijeni alinmis bir damla ile iki damla kan gosterilmistir Dolasim sistemindeki tipik bir insan kirmizi kan hucresi dongusunun animasyonu Bu animasyon daha hizli bir hizda gerceklesir ortalama 60 saniyelik dongunun 20 saniyesi ve kilcal damarlara girerken deforme olan kirmizi kan hucresinin yani sira hucre dolasim sistemi boyunca oksijenlenme durumlarinda degistikce renk degistiren cubuklari gosterir Ortalama bir insan alyuvarinin capi 6 8 µm dir Tek bir insan alyuvari yaklasik 270 milyon hemoglobin molekulu ve her bir hemoglobin molekulu ise dort hem grubu icerir Oksijeni baglayan hem grubudur her hem grubu bir oksijen molekulu baglar yani her hemoglobin molekulu dort adet oksijen molekulu baglayabilir Dort tane oksijen molekulu baglayan hemoglobin butunuyle doymustur ve oksihemoglobin olarak adlandirilir Oksihemoglobin parlak kirmizi renktedir Oksihemoglobin bagladigi 4 oksijen molekulunden bir veya daha fazlasini yitirirse olarak adlandirilir Deoksihemoglobin koyu kirmizi renktedir Toplardamarlardaki kanda daha cok deoksihemoglobin bulunur bu nedenle toplardamalardaki kan atardamarlardaki kandan daha koyu renktedir Alyuvarlarin hucre zari oligosakkarit yapidadir Bu proteinlerden dolayi insan kanlari diye adlandirilan kan gruplarina ayrilir Yasam dongusuInsan eritrositleri yaklasik 7 gun icinde kok hucrelerden olgun kirmizi kan hucrelerine denen bir surecle uretilir Olgunlastiklarinda saglikli bir bireyde bu hucreler kan dolasiminda yaklasik 100 ila 120 gun yasarlar zamaninda dogmus bir yasina kadar bebeklerde 80 ila 90 gun yasarlar Omurlerinin sonunda dolasimdan cikarilirlar Bircok kronik hastalikta kirmizi kan hucrelerinin omru azalir Uretimleri yaklasik 7 gun suren yeni kirmizi kan hucrelerinin uretildigi surectir surec boyunca buyuk kemiklerdeki kemik iliginde surekli olarak kirmizi kan hucreleri uretilir embriyoda ise karaciger kirmizi kan hucresi uretiminin ana bolgesidir Uretim bobrek tarafindan sentezlenen eritropoietin EPO hormonu tarafindan uyarilabilir Kemik iliginden ayrilmadan hemen once ve sonra gelisen hucreler retikulositler olarak bilinir bunlar dolasimdaki kirmizi kan hucrelerinin yaklasik 1 ini olusturur Alyuvar cokme hizi Eritrositik sedimentasyon hizi olarak da bilinir Dikey olarak tutulan tuplerde uygulanan bu yontem herhangi bir hastalik icin olmayip sadece genel saglik durumunun degerlendirilmesinde kullanilir Sedimentasyon hizi memelilerde oldukca farklilik gosterir Ornegin atlarda oldukca hizli iken sigirlarda son derece yavastir Cesitli hayvanlarda alyuvar cokme hizlari Tur Cokme Hizi mm Zaman HematokritKedi 53 1 saat 27Sigir 2 4 7 saat Tavuk 0 5 30 dakika 29 8 31 6Kopek 6 10 1 saat At 2 12 10 dakika Klinik onemiHastaliklar Orak hucre hastaligindan etkilenen kirmizi kan hucreleri sekil degistirir ve ic organlara zarar vermekle tehdit eder Alyuvar ile ilgisi bulunan bazilari sunlardir Anemi veya kansizlik Vucutta yeterli alyuvar veya hemoglobin bulunmamasidir Alyuvarlarin ya da hemoglobinlerin gerek kalitsal gerekse edinilmis nedenlerden dolayi olagandisi oldugu durumlarda da kansizlik gelisebilir Aneminin bazi turleri veya goruldugu durumlar sunlardir Anemiler dusuk kirmizi hucre sayisi veya kirmizi kan hucrelerinin veya hemoglobinin bazi anormallikleri nedeniyle kanin dusuk oksijen tasima kapasitesi ile karakterizedir Demir eksikligi anemisi en sik gorulen anemidir Diyetle alinan demirin veya emiliminin yetersiz oldugu ve demir iceren hemoglobinin olusamadigi durumlarda ortaya cikar Orak hucre anemisi anormal hemoglobin molekulleri ile sonuclanan genetik bir hastaliktir Bunlar dokulardaki oksijen yukunu serbest biraktiklarinda cozunmez hale gelirler ve yanlis sekilli kirmizi kan hucrelerine yol acarlar Bu orak seklindeki kirmizi hucreler daha az deforme olabilir ve daha az yani kati hale gelebilirler ve kan damari tikanikligina agriya felclere ve diger doku hasarlarina neden olabilirler Talasemi Anormal oranda hemoglobin alt birimlerinin uretilmesiyle sonuclanan genetik bir hastaliktir Bir alt tipi Akdeniz anemisi veya Akdeniz kansizligi olarak da bilinen Beta Talasemidir Sferositoz Kalitsal sferositoz sendromlari kirmizi kan hucresinin hucre zarindaki kusurlardan dolayi ortaya cikan hucrelerin esnek halka seklinde yerine kucuk kure seklinde ve kirilgan olmasina neden olan bir grup kalitsal bozukluktur Bu anormal kirmizi kan hucreleri dalak tarafindan yok edilir Kirmizi kan hucresi zarinin diger birkac kalitsal bozuklugu daha bilinmektedir Pernisyoz anemi vucudun gidalardan B 12 vitamini emmesi icin gerekli olan intrinsik faktorden yoksun oldugu bir otoimmun hastaliktir Hemoglobin uretimi icin B 12 vitamini gereklidir Aplastik anemi Kemik iliginin kan hucreleri uretememesinden kaynaklanir Hemolizle gerceklesen anemiye denir Hemoliz kirmizi kan hucrelerinin asiri parcalanmasi icin genel terimdir Ayrica anemi yapan baska hastaliklarda vardir Bunlar Sitma paraziti yasam dongusunun bir kismini kirmizi kan hucrelerinde gecirir hemoglobinleriyle beslenir ve sonra onlari parcalayarak atese neden olur Hem orak hucre hastaligi hem de talasemi sitma bolgelerinde daha yaygindir cunku bu mutasyonlar parazite karsi bir miktar koruma saglar Dissemine intravaskuler pihtilasma DIC ve dahil olmak uzere cesitli mikroanjiyopatik hastaliklar adlandirilan tanisal kirmizi kan hucresi fragmanlari ile ortaya cikar Bu patolojiler bir trombusu gecmeye calisirken kirmizi kan hucrelerini ayiran iplikleri uretir Saf kirmizi hucre aplazisi kemik iliginin sadece kirmizi kan hucreleri uretememesinden kaynaklanir Polisitemi veya eritrositozlar Kirmizi kan hucrelerinin fazlaligi ile karakterize edilen hastaliklardir Kanin artan viskozitesi bir takim semptomlara neden olabilir Artan kirmizi kan hucresi sayisi kemik iligindeki bir anormallikten kaynaklanir Kaynakca Coghlan Andy New Scientist Ingilizce 20 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Kasim 2021 sozluk gov tr 29 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Kasim 2021 Robbins Basic Pathology 8th Saunders 2007 23 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Swammerdam Jan 1637 1680 McGraw Hill AccessScience 2007 Accessed 27 December 2007 NobelPrize org 10 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Ekim 2018 Stephanie Pappas 2 Mayis 2012 Iceman mummy holds world s oldest blood cells Fox News 24 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mayis 2012 Biological Membranes Architecture and Function Handbook of Biological Physics ed R Lipowsky and E Sackmann vol 1 Elsevier 1995 Monitoring of Respiration and Circulation CRC Press 15 Aralik 2003 s 27 ISBN 978 0 203 50328 7 12 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Kasim 2021 Sender 19 Agustos 2016 Revised Estimates for the Number of Human and Bacteria Cells in the Body PLOS Biology 14 8 e1002533 doi 10 1371 journal pbio 1002533 PMC 4991899 2 PMID 27541692 Laura Dean Blood Groups and Red Cell Antigens 9 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Pierige F Serafini S Rossi L Magnani M January 2008 Cell based drug delivery Advanced Drug Delivery Reviews 60 2 286 95 doi 10 1016 j addr 2007 08 029 PMID 17997501 D Alessandro 2017 Red blood cell proteomics update is there more to discover Blood Transfusion 15 2 182 187 doi 10 2450 2017 0293 16 PMC 5336341 2 PMID 28263177 Gulliver 1875 On the size and shape of red corpuscles of the blood of vertebrates with drawings of them to a uniform scale and extended and revised tables of measurements Proceedings of the Zoological Society of London 1875 474 495 Harrison 1979 Fetal Erythrocyte Lifespan Journal of Paediatrics and Child Health 15 2 96 97 doi 10 1111 j 1440 1754 1979 tb01197 x PMID 485998 An X Mohandas N May 2008 Disorders of red cell membrane British Journal of Haematology 141 3 367 75 doi 10 1111 j 1365 2141 2008 07091 x PMID 18341630 Bu maddeyi dinle bilgi source source noicon Konusan Vikipedi Bu ses dosyasi 16 04 2010 tarihli surumunden uretilmistir ve bu tarihten sonra madde yapilmis olan eklemeleri kapsamamaktadir Medya yardim Diger konusan maddeler