Teslis, Kutsal Üçleme ya da Üçlü Birlik, tek olan Tanrı'nın Kutsal Kitap'ta kendisini bildirdiği her biri eşit yücelikte, özünde tek, ezeli ve ebedi olan üç benliğini konu edinen ve Hristiyan kiliselerinin çoğunluğu tarafından inanılan ana akım Hristiyan dininin merkezindeki inanç esasıdır.Baba Tanrı, Oğul Tanrı ve Kutsal Ruh üç farklı benlik (hipostaz) olarak aynı özü paylaşmaktadırlar (Homoousia). Tek öz Tanrı'nın birliğini üç benlik ise Tanrı'nın kimliğini anlatmaktadır ve benliklerin hem birbirinden farklılıklarını hem de özde çözülmez birliklerini ifade eder. Böylece tüm yaratım ve lütuf süreci Tanrı'nın üç ilahi benliğinin ortak eylemi olarak görülür. Her benlik, Üçlü Birlik'te kendilerine özgü nitelikleri tezahür ettirir ve böylece her şeyin "Baba'dan çıkıp gelmiş" "Oğul aracılığıyla" ve "Kutsal Ruh'un gücüyle" gerçekleştiğini kanıtlar.
Bu doktrine Teslisçilik veya Üçlü Birlikçilik denir ve inananları Teslisçiler, inanmayanlar ise Teslis Karşıtı veya Üçlü Birlikçi Olmayanlar olarak adlandırılır. Teslis inancına dayalı olmayan Hristiyan görüşler arasında Üniteryencilik, Binitarianizm ve Modalizm yer alır.
Teslisçi Hristiyan teolojisine göre bu üçleme birbirinden ayrılmaz ve Tanrı'nın özünde tek ve aynı olan üç farklı hipostazı olarak görülür. Bu açıdan monoteist teoloji çizgisindedir. Diğer tek tanrılı İbrahimî dinlerden Yahudilik ve İslam ise Teslis inancını reddeder.
Tanım
Tanrı'nın derin sırlarını anlayabilir misin?
Her Şeye Gücü Yeten'in sınırlarına ulaşabilir misin? (Eyüp 11:7)
Teslis ya da Kutsal Üçleme öğretisinde Hristiyan inancına göre Tanrı'nın kendini insanlara bildirdiği üç hipostazı vardır ancak bu üç hipostaz üç ayrı Tanrı oluşturmaz aksi takdirde Hristiyanlık tek tanrılı değil üç tanrılı bir din olurdu. Öğretiye göre üç farklı hipostazla da olsa Kutsal Üçleme'deki üç hipostazın özünde tek ve bir olmasının nedeni Tanrı'nın mekân ve zaman ile kısıtlı olmamasından gelmektedir. Mekan ve zaman insan hallerini birbirinden ayırır öyle ki farklı kişiler farklı insanları oluşturur. Fakat mekan ve zaman yaratıldığı için (Tanrı'nın yaratması), Tanrı onlara bağımlı değildir. Böylece Üçlü Birliğin mekan ve zaman odaklı düşünen insan aklı için anlaşılmaz gizemi de buradan kaynaklanmaktadır.
Önce Baba'nın sonra Oğul'un ve daha sonra ise Kutsal Ruh'un adlarının bir sıra içerisinde anılması birinin diğerine üstünlüğü olduğu anlamına gelmemektedir. Bu okuma sıralaması insan dilinin doğasından (Baba kelimesinin üstünlüğü) kaynaklanmaktadır.
Üç hipostazın üstünlükte birbirleriyle eşit konumda, geçici bir başlangıcı olmayan eşit derecede ezeli ve ebedi, benzersiz ve değişmez bir ilişkisi bulunmaktadır. Aynı zamanda üç hipostaz özünde tektir. (Homoousia)
Aziz Augustinus Vaazlar adlı eserinde şöyle söylemektedir:
“ | Kardeşler Tanrı hakkında size ne söyleyeyim ? Eğer gerçekten O'nun doğası hakkında söylemek istediğinizi aklınızla kavrayabiliyorsanız bahsettiğiniz Tanrı değildir. Eğer aklınızla kavrayabiliyorsanız Tanrı'dan başka bir şeyi aklınızla kavramışsınızdır. Eğer aklınla kavrayabildiysen o Tanrı değildir. Ancak eğer aklınla kavrayamıyorsan Tanrı'dır. O zaman nedir bu beyhude çene çalmak ? Gerçek şudur ki Tanrı'nın doğası insan aklı ile kavranamaz. | „ |
Teslis Hipostazları
Hristiyanlıkda Tanrı'nın doğası insan aklıyla tam olarak kavranamayacak bir gizem teşkil eder ancak kutsal yazılarda Tanrı'nın insanlara bildirdiği ölçüde açıklanmaktadır. (Eyüp 11:7; 42:2-6; Mezmur 145:3; Yeşaya 40:13; 55:8-9; Romalılar 11:33) İncil’de tek olan Tanrı (1.Korintliler 8:4), kendini üç benlikte (hipostaz) açıklamaktadır. Tanrı’nın kendisi bu üç benliğe ‘Baba’, ‘Oğul’ ve ‘Kutsal Ruh’ isimlerini verir. Hristiyanlıkda insansal babalık ile tanrısal olan farklıdır. Baba-Oğul terimleri cinsellikten doğan bir ilişkiyi anlatmak için değil, yakınlığı ve bağlılığı anlatmak için kullanılan terimlerdir.
Baba Tanrı
Hristiyanlığa göre evren ve insan bir tesadüf sonucu değil Baba Tanrı'nın yaratması sonucu var olmuştur. Yaratılış kitabında Tanrı'nın herşeyi yarattığı yazmaktadır. (Eski Ahit, Yaratılış 1) (Yeni Ahit Yuhanna 1). Tanrı hem görünen hem de görünmeyen dünyayı yarattı. Görünen dünya, doğayı, hayvanları, insanları ve görünmeyen dünya iyi ve kötü ruhları içerir. Ancak Tanrı'nın yaratma işi altı günde bitmemiş, insanların eseriyle sürekli yeni şeyler yaratmaktadır. Ayrıca, kainattaki herşeyin varlığını kendi gücüyle sürdürmektedir.
Oğul Tanrı
Oğul (Logos-Söz) İsa Mesih Hristiyan inancının temelindeki şahıstır. İnanca göre İsa ezelden beri Babası Tanrı’yla birlikte olup özbeöz Tanrı’dır. Dünyaya gelişi ve hizmeti yüzlerce sene önce Eski Antlaşmada peygamberler aracılığıyla birçok ayrıntılarıyla bildirilmiştir. (Luka 24:25-27) Tanrı’nın Oğlu olan İsa Mesih insan bedenine bürünerek bakire Meryem’den doğup Beytlehem kasabasında dünyaya geldi. (Luka 1:26-38) Yeryüzünde yaşarken İsa tam Tanrı ve tam insan olarak birçok mucizelerle ve günahsız hayatını sergileyerek, vadedilen Mesih olduğunu ispatladı. (Yuhanna 14:6-11) Özellikle bu iddiasından dolayı İsrail’in ileri gelenleri onu çarmıha mahkûm ettiler. (Matta 26:62-68) Dolayısıyla İsa Mesih günahsız ve suçsuz olduğu halde çarmıha gerildi, öldü ve gömüldü. Fakat üç gün sonra ölüm ve günah üzerindeki zaferini ispatlayarak Baba Tanrı onu ölümden diriltti. (1. Korintliler 15:3-8). Dirildikten 40 gün sonra Tanrı’nın yanına alındı. İncil’in öğretilerine göre İsa Mesih sadece bir âlim ya da peygamber değildi, O dünyanın günahını ortadan kaldıran Tanrı kuzusudur. (Yuhanna 1:29) O çarmıhta dünyanın bütün günah yükünü üstlenerek kendisini insanlığın yerine feda etti. (Romalılar 5:6-8) İncil öğretisine göre İsa Mesih dünyanın tek kurtarıcısıdır ve onun dışında kurtuluş mümkün değildir. (1. Timoteos 2:5-6, Elçilerin İşleri 4:12) Hristiyanlık inancına göre İsa Mesih göğe yükseldikten sonra Tanrı’nın huzurunda diridir ve yakında kendisine inananları kurtarmak üzere dünyaya dönecektir. (Vahiy 19:11-16) Ve sonra kendisinin tahtta oturup bütün insanları yargılayacağına inanılmaktadır. (Vahiy 20:11-15)
Kutsal Ruh
Baba'nın, İsa'nın havarilerine vahyedilen gerçekleri anlamalarını ve onlara tanıklık etmelerini sağlamak için gönderdiği Kutsal Ruh (Yuhanna 16). Tanrı’nın Kutsal Ruh’u, Hristiyan olan insanın ruhsal olarak yeniden doğmasını sağlar ve sonsuz kurtuluşunun güvencesi olarak onu mühürler (Yuhanna 3:3-8; Efesliler 1:13-14). Kutsal Ruh her bir Hristiyanın içinde yaşar (Yuhanna 14:16; Romalılar 8:9), onu Tanrı’yla beraberlik içinde kutsal bir yaşam sürmesi için her yönden güçlendirir (Galatyalılar 5:22-23) ve ruhsal armağanlarla donatarak Hristiyan topluluğunda ruhsal bir hizmet görmesi için yeterli kılar (1. Korintliler 12:4-7,11).
Eski Ahit
Hristiyanlar, Eski Ahit'in birçok ayetinde Teslis'in anlatıldığını iddia ederler. Bu ayetler arasında Yeşaya 9 pasajının Hristiyanlar tarafından İsa'nın Tanrılığı'nın bir kanıtı olduğuna inanılmaktadır. Yeşaya 9 pasajında Mesih anlatılmakta ve Harika Öğütçü, Güçlü Tanrı, Ebedi Baba ve Esenlik Önderi olarak tanımlanmaktadır. Bazı Hristiyanlar tarafından bu pasaj Mesih'in yeryüzünde Teslis'i temsil ettiği yönünde yorumlanmaktadır. Çünkü Harika Öğütçü Kutsal Ruh'un (Yuhanna 14:26), Teslis Tanrı'nın, Baba Baba Tanrı'nın ve Esenlik Önderi Oğul Tanrı'nın sıfatıdır. Eski Ahit'te İsa'nın Tanrılığı'nın desteklendiğinin iddia edildiği bir ayet şudur :
“Gece görümlerimde insanoğluna benzer birinin göğün bulutlarıyla geldiğini gördüm. Eskiden beri var Olan'ın yanına doğru ilerledi, O'nun önüne getirildi. Ona egemenlik, yücelik ve krallık verildi. Bütün halklar, uluslar ve her dilden insan ona tapındı. Egemenliği hiç bitmeyecek sonsuz bir egemenlik, krallığı hiç yıkılmayacak bir krallıktır. Daniel 7:13
Bu pasajda İsa'nın Tanrılığı şu şekilde izah edilmektedir : Hem "Eskiden Beri Var Olan" (Baba Tanrı) hem de "İnsanoğlu"nun (İsa, Matta 16:13) sonsuz egemenliğe sahip olması Eski Ahitte'ki Mezmurlar 145:13 pasajında Tanrı'nın sonsuz egemenliğe sahip olduğundan bahsedilmesi ile örtüşmektedir.
Bazıları ise Teslisçiler olarak
RAB Sodom ve Gomora'nın üzerine gökten ateşli kükürt yağdırdı.
ayetinde cennetteki Tanrı'nın dünyada İbrâhim'e görünen Tanrı'dan özde aynı hususiyeten (hipostaz) farklı olduğunu iddia eder.
Hristiyanlar ayrıca Eski Ahit'te geçen RAB’bin sözü (Zebur 33:6), RAB'bin Ruhu (Yeşeya 61:1), Bilgelik (Süleyman'ın Özdeyişler 9:1) ve ayrıca İbrahim'e görünen 3 adam gibi anlatılarda Teslis'in anlatıldığını iddia ederler. Bununla birlikte, bu kavramları doğrudan daha sonraki Teslis öğretisi ile ilişkilendirmenin Eski Ahit'in niyetinin ve ruhunun ötesine geçeceği konusunda Teslisçi Hristiyan alimleri genellikle hemfikirdir.
Bazı Kilise Babaları, Eski Ahit'in peygamberlerine ve azizlerine gizemin bir bilgisinin verildiğini ve Yaratılış 16:7, Yaratılış 21:17, Yaratılış 31:11, Çıkış 3:2 ayetlerindeki ilahi haberci ve İncil'in şiirsel kitapları olarak adlandırılan bölümlerinde geçen Bilgeliği Oğul ile, "Tanrı'nın Ruhu"nu Kutsal ruh ile eşleştirdiklerine inanmaktadırlar.Nenizili Gregorios gibi diğer Kilise Babaları, Söylev kitabında vahyin kademeli olduğunu, Baba'nın Eski Ahit'te açıkça ilan edildiğini, ancak Oğul'un yalnızca belirsiz bir şekilde ilan edildiğini iddia ettiler çünkü "Baba'nın Tanrılığı henüz kabul edilmediğinden açıkça Oğul'u ilan etmek güvenli değildi".
Yaratılış 18–19, Hristiyanlar tarafından Teslis metni olarak yorumlanır. Ayetler üç adam tarafından ziyaret edilen İbrahim'e Tanrı'nın göründüğünü anlatır. Yaratılış 19 Lut'u Sodom'da iki meleğin ziyaret ettiğini anlatır. Bir yanda İbrahim ile diğer yanda Rab/üç adam/iki melek arasındaki etkileşim, tek bir Tanrı'ya Üçlü Birlik şeklinde inananlar için ilgi çekici bir metindir. Aziz Iustinus ve Jean Calvin de benzer şekilde bunu, İbrahim'in iki melek eşliğindeki Tanrı tarafından ziyaret edildiği şeklinde yorumladılar. Iustinus, İbrahim'i ziyaret eden Tanrı'nın, göklerde kalan Tanrı'dan ayırt edilebilir olduğunu ancak yine de (tek tanrılı) Tanrı olarak tanımlandığını varsaydı. Iustinus, İbrahim'i ziyaret eden Tanrı'yı Üçlübirlik'in ikinci benliği olan İsa olarak yorumladı.
Augustinus ise farklı bir yorumla İbrahim'i ziyaret eden üç kişinin, Teslis inancının üç benliği olduğuna karar verdi. Ancak Iustinus'un okumasında olduğu gibi, ziyaretçilerin eşit olmadığına dair hiçbir belirti görmedi. Sonra Yaratılış 19'da, ziyaretçilerden ikisine Lut tekil olarak hitap etti: "Lut onlara, 'Aman, efendim' dedi" (Yaratılış 19:18). Augustinus, bu ayeti birden fazla sayıda kişiye rağmen, tek bir öze sahip oldukları için Lut'un onlara tek olarak hitap edebileceği şeklinde yorumlar.
Hristiyan görüşüne göre aşağıdaki pasajlar Üçlü Birlik'ten üstü kapalı olarak bahsetmektedir:
Yer boştu, yeryüzü şekilleri yoktu; engin karanlıklarla kaplıydı. Tanrı'nın Ruhu suların üzerinde hareket ediyordu. Yaratılış 1:2
Tanrı, “Kendi suretimizde, kendimize benzer insan yaratalım” dedi, “Denizdeki balıklara, gökteki kuşlara, evcil hayvanlara, sürüngenlere, yeryüzünün tümüne egemen olsun.” Yaratılış 1:26
Sonra, “Adem iyiyle kötüyü bilmekle bizlerden biri gibi oldu” dedi, “Artık yaşam ağacına uzanıp meyve almasına, yiyip ölümsüz olmasına izin verilmemeli.” Yaratılış 3:22
“Tek bir halk olup aynı dili konuşarak bunu yapmaya başladıklarına göre, düşündüklerini gerçekleştirecek, hiçbir engel tanımayacaklar” dedi, “Gelin, aşağı inip dillerini karıştıralım ki, birbirlerini anlamasınlar.” Böylece RAB onları yeryüzüne dağıtarak kentin yapımını durdurdu. Yaratılış 11:6-8
Yeşaya peygamberin kitabının altıncı bölümünde Teslis'e dair şöyle işaretler bulunmaktadır:
Sonra Rab'bin sesini işittim: “Kimi göndereyim? Bizim için kim gidecek?” diyordu.
“Ben! Beni gönder” dedim. Yeşaya 6:8
Meleklerin Rabbi övdüğü pasaj:
Birbirlerine şöyle sesleniyorlardı:
“Her Şeye Egemen RAB Kutsal, kutsal, kutsaldır. Yüceliği bütün dünyayı dolduruyor.” Yeşaya 6:3
Eski Ahit'in diğer kitaplarında Rahiplerin kutsaması pasajları da Teslis'e işaret etmektedir:
RAB aydın yüzünü size göstersin
Ve size lütfetsin; RAB yüzünü size çevirsin Ve size esenlik versin.’ Çölde Sayım 6:25-26
“Tanrıların Tanrısı RAB, tanrıların Tanrısı RAB her şeyi biliyor; İsrail de bilecek. Eğer yaptığımızı, RAB'be isyan etmek ya da O'na ihanet etmek için yaptıysak, ya RAB, bugün bizi esirgeme! Yeşu 22:22
Yeni Ahit
Teslis inancı, Yeni Ahit'i oluşturan kitaplarda "Üçlü Birlik" ya da "Teslis" adıyla açıkça yazılı olmasa da, Yeni Ahit, Matta 28:19, 2. Korintliler 13:14, 1. Korintliler 12:4–5, Efesliler 4:4–6, 1. Petrus 1:2, Vahiy 1:4–5 ayetleri dahil olmak üzere birçok Teslis formülü içermektedir. İlk Hristiyanların Büyük Görev : "Bu nedenle gidin, bütün ulusları öğrencilerim olarak yetiştirin; onları Baba, Oğul ve Kutsal Ruh'un adıyla vaftiz edin" ve Havari Pavlus'un kutsanması : "Rab İsa Mesih'in lütfu, Tanrı'nın sevgisi ve Kutsal Ruh'un paydaşlığı hepinizle birlikte olsun." gibi pasajlar üzerine düşünceleri tarih boyunca ilahiyatçıları Baba, Oğul ve Kutsal Ruh arasındaki ilişkiyi ifade etmeye yöneltmiştir. Sonunda, Yeni Ahit'te bulunan Tanrı, İsa ve Ruh hakkında yazan çeşitli ayetlerin hepsi Tek olan Tanrı'nın, üç kişilik (hipostaz) ve tek bir öz olduğu Teslis doktrinini oluşturmak için bir araya getirildi. Üçlü Birlik doktrini, Baba, Oğul ve Kutsal Ruh arasındaki ilişkinin nasıl olduğuna dair öne sürülen alternatif görüşlere karşı çıkmak ve kiliseyi iki veya üç tanrıya ibadet etme şeklindeki suçlamalara karşı savunmak için kullanıldı.
Yeni Ahit'te İsa
Başlangıçta Söz vardı. Söz Tanrı'yla birlikteydi ve Söz Tanrı'ydı. Başlangıçta O, Tanrı'yla birlikteydi. Her şey O'nun aracılığıyla var oldu, var olan hiçbir şey O'nsuz olmadı. Yaşam O'ndaydı ve yaşam insanların ışığıydı. Işık karanlıkta parlar. Karanlık onu alt edemedi. Tanrı'nın gönderdiği Yahya adlı bir adam ortaya çıktı. Tanıklık amacıyla, ışığa tanıklık etsin ve herkes onun aracılığıyla iman etsin diye geldi. Kendisi ışık değildi, ama ışığa tanıklık etmeye geldi. Dünyaya gelen, her insanı aydınlatan gerçek ışık vardı. O, dünyadaydı, dünya O'nun aracılığıyla var oldu, ama dünya O'nu tanımadı. Kendi yurduna geldi, ama kendi halkı O'nu kabul etmedi. Kendisini kabul edip adına iman edenlerin hepsine Tanrı'nın çocukları olma hakkını verdi. Onlar ne kandan, ne beden ne de insan isteğinden doğdular; tersine, Tanrı'dan doğdular. Söz, insan olup aramızda yaşadı. O'nun yüceliğini –Baba'dan gelen, lütuf ve gerçekle dolu biricik Oğul'un yüceliğini– gördük. Yahya O'na tanıklık etti. Yüksek sesle şöyle dedi: “ ‘Benden sonra gelen benden üstündür. Çünkü O benden önce vardı’ diye sözünü ettiğim kişi budur.” Nitekim hepimiz O'nun doluluğundan lütuf üzerine lütuf aldık. Kutsal Yasa Musa aracılığıyla verildi, ama lütuf ve gerçek İsa Mesih aracılığıyla geldi. Tanrı'yı hiçbir zaman hiç kimse görmedi. Baba'nın bağrında bulunan ve Tanrı olan biricik Oğul O'nu tanıttı. Yuhanna 1:1-18
Yeni Ahit'te İsa Mesih'e dua edilir (1 Korintliler 1:2; 2 Korintliler 12:8–9), İsa Mesih'in adına iman edilir (1 Korintliler 16:22; Romalılar 10:9-13; Filipeliler 2:10-11), İsa Mesih'in adıyla vaftiz olunur (1 Korintliler 6:11; Romalılar 6:3), İsa Mesih'in bedeni ekmek kanı şarap olarak Hristiyan kardeşliğinde anılmaktadır (Rabbin Sofrası; 1 Korintliler 11:17-34), İsa Tanrı ile aynı öze sahiptir (Filipeliler 2:6), Tanrılığın bütün doluluğu bedence Mesih'te bulunmaktadır (Koloseliler 2:9), bazı ayetlerde İsa direkt olarak Tanrı olarak tanımlanır (Romalılar 9:5, Titus 2:13, 2 Petrus 1:1).
İncillerde İsa'nın günahları bağışlayan biri olarak anlatılması, bazı ilahiyatçıların İsa'nın Tanrı olarak tasvir edildiğine inanmalarına yol açmıştır. Bunun nedeni, İsa'nın başkaları adına günahları bağışlamasıdır, insanlar normalde yalnızca kendilerine karşı suçları bağışlarlar. İsa'nın yanındaki din bilginleri bunu fark ettiler ve şöyle dediler:
“Bu adam neden böyle konuşuyor? Tanrı'ya küfrediyor! Tanrı'dan başka kim günahları bağışlayabilir?” Akıllarından geçeni hemen ruhunda sezen İsa onlara, “Aklınızdan neden böyle şeyler geçiriyorsunuz?” dedi. “Hangisi daha kolay, felçliye, ‘Günahların bağışlandı’ demek mi, yoksa, ‘Kalk, şilteni topla, yürü’ demek mi? Ne var ki, İnsanoğlu'nun yeryüzünde günahları bağışlama yetkisine sahip olduğunu bilesiniz diye...” Sonra felçliye, “Sana söylüyorum, kalk, şilteni topla, evine git!” dedi. Adam kalktı, hemen şiltesini topladı, hepsinin gözü önünde çıkıp gitti. Herkes şaşakalmıştı. Tanrı'yı övüyorlar, “Böylesini hiç görmemiştik” diyorlardı. Markos 2:6-12
Matta 28:16-20 ayetlerinde İsa Mesih ölümden dirildikten sonra gökte ve yerde yetki sahibi olduğunu ilan eder ve öğrencilere ona tapınır. İsa dünyanın sonuna dek iman edenlerle birlikte olacağını söyler bu söylem Eski Ahit boyunca İsrail'in Tanrısı'nın iman edenlerle birlikte olmasını (Yaratılış 28:15; Tesniye 20:1) ima eden ve Matta İncili'nin başında İsa'ya verilen (Tanrı bizimle demektir) ismi ile bağlantılıdır. Bazıları, Matta 28:19 ayetinin ilk birkaç yüzyıllık ilk dönem Hristiyan alıntılarında bahsedilmemesi nedeniyle bir ekleme olduğunu iddia etse de, bilim adamları, destekleyici el yazması kanıtları ve Didache'de bahsedilmesi nedeniyle pasajı büyük ölçüde gerçek olarak kabul etmektedir. Diriliş sonrasını anlatan ayetlerde İsa'ya tapınılması Luka 24:52 ayetinde daha fazla görülmektedir. Elçilerin İşleri, ilk Hristiyan hareketini birkaç pasajda İsa merkezli bir halk kültü olarak tasvir eder. Eski Ahit'te YHVH'nin adı anılarak dua edilmesi gibi Yeni Ahit'teki Elçilerin İşleri bölümünde Hristiyanların bireysel olarak İsa'nın adını "anmaları" (9:14, 21; 22:16) yaygındır. İstefanos'un öyküsü, İstefan'ın hayatının son anlarında ruhunu alması için İsa'ya yalvarıp yakarışını tasvir eder (7:59-60). Elçilerin İşleri ayrıca, yeni iman edenlerin İsa'nın adıyla vaftiz edilmeleri uygulamasını çokça anlatmaktadır (2:38; 8:16; 10:48; 19:5). Dale Allison'a göre Yeni Ahit'teki Elçilerin İşleri bölümünde İsa'nın Pavlus'a görünüşü Eski Ahit'te Tanrı'nın Hezekiel'e görünüşüne benzemektedir.
Yuhanna İncili özellikle İsa'nın Tanrılığını vurgulamaktadır. İsa, Yuhanna İncili'nin ilk ayetlerinde Logos (Söz) olarak ezelden beri var olan ve ilahi şekilde bahsedilmektedir: Başlangıçta Söz vardı. Söz Tanrı'yla birlikteydi ve Söz Tanrı'ydı. (Yuhanna 1:1). Yuhanna İncili havari Tomas'ın İsa'nın Tanrılığı'na iman ettiğini ilan etmesiyle sonlanır Tomas O'nu, “Rabbim ve Tanrım!” diye yanıtladı. (Yuhanna 20:28). Modern akademisyenler arasında Yuhanna 1:1 ve Yuhanna 20:28 ayetlerinin İsa'yı Tanrı ile özdeşleştirdiğini reddetme yönünde önemli bir eğilim yoktur. Yuhanna İncili ayrıca İsa'yı evrenin yaratılışının temsilcisi olarak tasvir eder.
İsa'nın Tanrı doğasından bahseden pasajlardan bazıları şunlardır:
Mesih, Tanrı özüne sahip olduğu halde, Tanrı'ya eşitliği sımsıkı sarılacak bir hak saymadı. Ama kul özünü alıp insan benzeyişinde doğarak ululuğunu bir yana bıraktı. İnsan biçimine bürünmüş olarak ölüme, çarmıh üzerinde ölüme bile boyun eğip kendini alçalttı. Bunun için de Tanrı O'nu pek çok yükseltti ve O'na her adın üstünde olan adı bağışladı. Öyle ki, İsa'nın adı anıldığında gökteki, yerdeki ve yer altındakilerin hepsi diz çöksün ve her dil, Baba Tanrı'nın yüceltilmesi için İsa Mesih'in Rab olduğunu açıkça söylesin. Filipililer 2:6-11
"Ben ve Baba biriz.” Yahudi yetkililer O'nu taşlamak için yerden yine taş aldılar. İsa onlara, “Size Baba'dan kaynaklanan birçok iyi işler gösterdim” dedi. “Bu işlerden hangisi için beni taşlıyorsunuz?” Şöyle yanıt verdiler: “Seni iyi işlerden ötürü değil, küfrettiğin için taşlıyoruz. İnsan olduğun halde Tanrı olduğunu ileri sürüyorsun. Yuhanna 10:30-33
Filipus, “Ya Rab, bize Baba'yı göster, bu bize yeter” dedi. İsa, “Filipus” dedi, “Bunca zamandır sizinle birlikteyim. Beni daha tanımadın mı? Beni görmüş olan, Baba'yı görmüştür. Sen nasıl, ‘Bize Baba'yı göster’ diyorsun? Yuhanna 14:8-9
Çünkü İnsanoğlu Şabat Günü'nün de Rabbi'dir.” Matta 12:8
Petrus, “Bende altın ve gümüş yok, ama bende olanı sana veriyorum” dedi. “Nasıralı İsa Mesih'in adıyla, yürü!” Sonra onu sağ elinden kavrayıp kaldırdı. Adamın ayakları ve bilekleri o anda sapasağlam oldu. Elçilerin İşleri 3:6-7
Yeni Ahit'te Kutsal Ruh
Yeni Ahit'te Kutsal Ruh'dan bahseden pasajlardan bazıları şunlardır;
“Beni seviyorsanız, buyruklarımı yerine getirirsiniz. Ben de Baba'dan dileyeceğim. O sonsuza dek sizinle birlikte olsun diye size başka bir Yardımcı, Gerçeğin Ruhu'nu verecek. Dünya O'nu kabul edemez. Çünkü O'nu ne görür, ne de tanır. Siz O'nu tanıyorsunuz. Çünkü O aranızda yaşıyor ve içinizde olacaktır. Yuhanna 14:15-17
Ama Baba'nın benim adımla göndereceği Yardımcı, Kutsal Ruh, size her şeyi öğretecek, bütün söylediklerimi size hatırlatacak. Yuhanna 14:26
“Şimdiyse beni gönderenin yanına gidiyorum. Ne var ki, içinizden hiçbiri bana, ‘Nereye gidiyorsun?’ diye sormuyor. Ama bunları söylediğim için yüreğiniz kederle doldu. Size gerçeği söylüyorum, benim gidişim sizin yararınızadır. Gitmezsem, Yardımcı size gelmez. Ama gidersem, O'nu size gönderirim. O gelince günah, doğruluk ve gelecek yargı konusunda dünyayı suçlu olduğuna ikna edecektir: Günah konusunda, çünkü bana iman etmezler; doğruluk konusunda, çünkü Baba'ya gidiyorum, artık beni görmeyeceksiniz; yargı konusunda, çünkü bu dünyanın egemeni yargılanmış bulunuyor. “Size daha çok söyleyeceklerim var, ama şimdi bunlara dayanamazsınız. Ne var ki O, yani Gerçeğin Ruhu gelince, sizi tüm gerçeğe yöneltecek. Çünkü kendiliğinden konuşmayacak, yalnız duyduklarını söyleyecek ve gelecekte olacakları size bildirecek. O beni yüceltecek. Çünkü benim olandan alıp size bildirecek. Baba'nın nesi varsa benimdir. ‘Benim olandan alıp size bildirecek’ dememin nedeni budur. Yuhanna 16:5-15
Yahudi teolojisine göre Ruh sadece Tanrı'nın ilahi mevcudiyetini ifade ederken Hristiyan teolojisinde Kutsal Ruh Tanrı'nın Üçlü Birlik'teki hipostazlarından biri olarak kabul edilir.
Yeni Ahit'te Tanrı'nın Ruhu hakkında daha önceki Yahudi yazılarında olduğundan çok daha fazla vurgu ve açıklama mevcuttur. Kutsal Ruh hakkında Eski Ahit'te 75 ve İncil dışı Ölü Deniz Yazmalarında 35 atıf bulunurken Yeni Ahit önemli ölçüde daha kısa olmasına rağmen Kutsal Ruh'tan 275 kez bahseder. Yeni Ahit'te Eski Antlaşma'ya nazaran Ruh'a verilen daha fazla vurgu ve öneme ek olarak Ruh aynı zamanda öncekinden çok daha fazla kişiselleştirilmiş ve bireyselleştirilmiş terimlerle anlatılmıştır. Larry Hurtado şu şekilde bahsetmektedir;
“ | Dahası, Yeni Ahit'teki ayetler, Ruh'a, muhtemelen Eski Ahit veya eski Yahudi metinlerinde bahsedilenden daha fazla ve yoğun bir şekilde kişisel bir nitelik veriyor gibi görünen eylemleri tasvir etmektedir. Örneğin ayetlerde Kutsal Ruh İsa'yı çöle yönlendirir (Luka 4:1-2, Matta 4:1, Markos 1:12), inanlara aracılık eder (Romalılar 8:26-27) ve inananlara Tanrı'nın nezdindeki evlatlık durumları hakkında tanıklık eder (Romalılar 8:14-16). Diğer örneklerden alıntı yapmak gerekirse Elçilerin İşleri'nde Ruh, Simun Petrus'u Kornelius'tan ziyaretçilerin geldiği konusunda uyarır. (10:19) Antakya'daki kiliseye Barnabas ve Saul'u göndermeleri emrini verir (13:2-4) Kudüs konseyini Yahudi olmayan din değiştirenler hakkında bir karara yönlendirir (15:28) Pavlus'un Asya'da misyonerlik yapmasını yasaklar ve başka bir pasajda Pavlus'u (peygamberlik kehanetleri aracılığıyla) Yeruşalim'de çıkacak bir sorun hakkında uyarmaktadır (21:11). | „ |
Elçilerin İşleri kitabında Kutsal Ruh Tanrı olarak tanımlanır.
“ | Petrus ona, “Hananya, nasıl oldu da Şeytan'a uydun, Kutsal Ruh'a yalan söyleyip mülkün parasının bir kısmını kendine sakladın?” dedi. “Mülk satılmadan önce sana ait değil miydi? Sen onu sattıktan sonra da parayı dilediğin gibi kullanamaz mıydın? Neden yüreğinde böyle bir düzen kurdun? Sen insanlara değil, Tanrı'ya yalan söylemiş oldun.” Elçilerin İşleri 5:3-4 | „ |
Petrus önce Hananya'nın Kutsal Ruh'a yalan söylediğini söyler ve daha sonra da Tanrı'ya yalan söylediğini söyler. Petrus bu pasajda Kutsal Ruh'a yalan söylemenin Tanrı'ya yalan söylemekle eşit olduğunu belirtir.
Matta kitabında Kutsal Ruh'un adıyla vaftiz edilmesi emredilir.
Bu nedenle gidin, bütün ulusları öğrencilerim olarak yetiştirin; onları Baba, Oğul ve Kutsal Ruh'un adıyla vaftiz edin; Matta 28:19
Efesliler mektubunda Kutsal Ruh'un işlenen günahlardan kederlenebileceği ve kurtuluşun Kutsal Ruh tarafından geldiği bildirilmektedir.
Tanrı'nın Kutsal Ruhu'nu kederlendirmeyin. Kurtuluş günü için o Ruh'la mühürlendiniz. Efesliler 4:30
1. Korintliler mektubunda Kutsal Ruh'un ruhsal armağanları dilediğine dilediği şekilde bahşettiği anlatılmaktadır.
Ruh aracılığıyla birine bilgece konuşma yeteneği, ötekine aynı Ruh'tan bilgi iletme yeteneği, birine aynı Ruh aracılığıyla iman, ötekine aynı Ruh aracılığıyla hastaları iyileştirme armağanları, birine mucize yapma olanakları, birine peygamberlikte bulunma, birine ruhları ayırt etme, birine çeşitli dillerle konuşma, bir başkasına da bu dilleri çevirme armağanı veriliyor. Bunların tümünü etkin kılan tek ve aynı Ruh'tur. Ruh bunları herkese dilediği gibi, ayrı ayrı dağıtır. 1. Korintliler 12:8-11
Bir başka pasajda Kutsal Ruh hakkında Baba Tanrı ve Oğul Tanrı ile birlikte şöyle bahsedilmektedir;
İsa Mesih'in sözünü dinlemeniz ve O'nun kanının üzerinize serpilmesi için, Baba Tanrı'nın öngörüsü uyarınca Ruh tarafından kutsal kılınarak seçildiniz. Lütuf ve esenlik artan ölçüde sizin olsun. 1. Petrus 1
Kutsal Ruh'un Tanrılığı'ndan bahseden bir başka pasaj şudur;
Oysa Tanrı Ruh aracılığıyla bunları bize açıkladı. Çünkü Ruh her şeyi, Tanrı’nın derin düşüncelerini bile araştırır. İnsanın düşüncelerini, insanın içindeki ruhundan başka kim bilebilir? Bunun gibi, Tanrı'nın düşüncelerini de Tanrı'nın Ruhu'ndan başkası bilemez. 1.Korintliler 2:10-11
Teoloji
Üç Benlik'te Tek Tanrı
Teslis öğretisinde Tanrı üç benliktir ancak tektir, üç benlik tek bir ilahi öze sahiptir. Teslis'in benlikleri yücelikte, ezeli ve ebedi olmada eşittir; her birinin özü, doğası, gücü, eylemi ve iradesi tekdir. Atanasyus İnanç Bildirgesi'nde belirtildiği gibi Baba yaratılmamıştır, Oğul yaratılmamıştır ve Kutsal Ruh yaratılmamıştır ve Üçü de başlangıçsız olarak ebedidir. "Baba, Oğul ve Kutsal Ruh", Tanrı'nın farklı bölümlerinin isimleri değildir, Tanrı'nın tek adıdır çünkü Tanrı'da tek bir varlık olarak üç benlik vardır. Birbirlerinden ayrı olamazlar. Her benliğin benzer doğalara değil aynı öze veya aynı doğaya sahip olduğu anlaşılmaktadır.
Onbirinci Toledo Konsili'ne göre (675) "Çünkü, Baba olan Oğul değildir dediğimizde benliklerin farklılığından bahsediyoruz ; ama Baba, Oğul neyse O'dur, Baba olan Oğul'dur. Baba Tanrı ve Oğul Tanrı olan da Kutsal Ruh'tur, işbu ifadede ise açıkça doğadan veya özden bahsediyoruz".
Dördüncü Laterano Konsili (1215) şunu ekler: "Bu nedenle Tanrı'da yalnızca tek Üçlü Birlik vardır, bir dörlü birlik değil, çünkü üç benliğin her biri o gerçekliktir (yani töz, öz veya ilahi doğadır) ki tek başına her şeyin yaratıcısıdır onun dışında başka bir yaratıcı bulunamaz. Bu ilahi öz ne doğurur, ne doğmuştur ne de ilerler; Baba doğurur, Oğul doğar ve Kutsal Ruh ilerler. Böylece benlikler arasında bir ayrım olduğu ortaya çıkar ancak bir doğa/öz birliği vardır. Bu nedenle Baba bir benliktir, Oğul başka bir benlik ve Kutsal Ruh başka bir benliktir, bunlar farklı gerçeklikler değildir, aksine Baba olan Oğul ve Kutsal Ruh'tur, onunla tamamen aynıdır; böylece Ortodoks ve Katolik inanışa göre aynı özden olduklarına inanılır."
Tek İrade
Ben ve Baba biriz. Yuhanna 10:30
Eski İznik ilahiyatçıları, Kutsal Üçleme'nin yaptığı her şeyin Baba, Oğul ve Kutsal Ruh tarafından tek bir iradeyle birlik içinde gerçekleştirildiğini savundu. Teslis'in üç kişisi her zaman ayrılmaz bir şekilde çalışır çünkü Onların işi her zaman tek Tanrı'nın işidir. Oğul'un iradesi Baba'nınkinden farklı olamaz çünkü o Baba'nındır. Tek varlıkları olduğu gibi tek iradeleri vardır. Aksi halde tek Tanrı olmazlardı. Bu noktada Kayserili Aziz Basil şunları söyledi:
“ | O zaman O, "Çünkü ben kendiliğimden konuşmadım" ve yine, "Beni gönderen Baba'nın kendisi ne söylemem ve ne konuşmam gerektiğini bana buyurdu" ve "İşittiğiniz söz benim değil, beni gönderen [Baba'nındır]" dediğinde ve başka bir yerde, "Baba'nın bana buyurduğu her şeyi yerine getirdiğimi" dediğinde ne bir tasarıdan veya gerçekleştirme gücünden yoksun olduğu için ne de önceden ayarlanmış bir zamanı beklemek zorunda olduğu için bu tür bir dil kullanmaktadır, O'nun amacı kendi iradesinin Baba ile çözülmez bir birlik içinde bağlantılı olduğunu açıklığa kavuşturmaktır. Öyleyse, "emir" denilen şeyle, konuşma organları tarafından verilen kesin bir yetkiyi ve bir ast olarak Baba'nın Oğul'a ne yapması gerektiğine dair emirler verdiğini anlamamıza izin vermeyin. Bunun yerine, Tanrılığa yakışır bir anlamda, bir nesnenin aynadaki yansıması gibi Baba'dan Oğul'a zaman farketmeksizin geçen bir irade aktarımını algılayalım." | „ |
Üçlü Birlikçi Vaftiz Formülü
Vaftiz genel olarak "Baba, Oğul ve Kutsal Ruh'un adıyla" şeklindeki Teslisçi formül ile birlikte anılır. Teslisçiler bu formülü vaftizin resmi bir başlangıç olduğu Hristiyan inancının iman esası olarak kabul ederler. Aziz Kayserili Basil şöyle demektedir: "İnandığımız iman esaslarına göre vaftiz olmak ve vaftiz olduğumuz iman esaslarına göre yaşamakla yükümlüyüz." Birinci İstanbul Konsili (381) ayrıca şöyle söylemektedir: "Bu, bize Baba, Oğul ve Kutsal Ruh'un adına iman etmeyi öğreten vaftizimizin inancıdır. Bu İnanca göre tek bir Tanrı, tek bir Güç ve tek bir Baba, Oğul ve Kutsal Ruh'un varlığı vardır." Matta 28:19 vaftizin Kilise'nin varlığının ilk yıllarından beri Teslisçi formülle ilişkilendirildiğini belirtmek için kullanılabilir. Yeni Ahit'te bulunan diğer Teslis formülleri arasında 2. Korintliler 13:14, 1. Korintliler 12:4–6, Efesliler 4:4–6, 1. Petrus 1:2 ve Vahiy 1:4–5 yer alır.
Gerhard Kittel, Matta 28:19 hakkında yorumunda şunları söylüyor:
“ | Baba, Oğul ve Kutsal Ruh'un bu üçlü ilişkisi 2. Korintliler 13:14 ve 1. Korintliler 12:4–6 gibi Teslis formülü içeren ayetlerde sabit bir ifade olarak geçmektedir. Bu sabit ifade tarihsel olarak ilk Matta 28:19'daki vaftiz formülünde görülür. Bu ayetlerin kendisi Baba, Oğul ve Ruh'un çözülmez üçlü bir ilişkiyle birbirine bağlı olduğunun kanıtıdır. | „ |
İlk Hristiyanlar Dönemi
İznik Konsili'nden Önce
Üçlü Birlik ya da Teslis kelimesi Yeni Ahit'i oluşturan kitaplarda kelime olarak geçmemesine rağmen Üçlü Birlik doktirini ilk Hristiyanların İsa Mesih ve Baba arasındaki ilişkiyi yazılı kaynaklar ve aktarılan sözlü kaynaklar vasıtasıyla anlamaya çalışmaları ile formülize edildi.
İleriki dönemde ortaya konan Teslisçi doktrinin üç benliğine yapılan atıflardan biri I. yüzyılın sonuna doğru Aziz I. Clemens'in dönemin Hristiyan toplumu içindeki bazı yozlaşmış kişileri eleştirdiği mektubunda rastlanır "Hepimiz tek Tanrı'ya, tek İsa'ya ve üzerimize inen tek Kutsal Ruh'a ve İsa Mesih'teki tek çağrıya sahip değil miyiz ?"(1 Clement 46:6). Benzer bir örnek 1. yüzyılda yazılmış olan ve Hristiyanları "Baba, Oğul ve Kutsal Ruh'un adıyla vaftiz edin" şeklinde yönlendiren Didache eserinde de görülmektedir.Antakyalı İgnatius benzer şekilde MS 110 civarında üç benliğe de atıfta bulunur ve "Mesih'e, Baba'ya ve Ruh'a" itaati teşvik eder. Bu ilk kaynakların tümü, Üçlü Birlik'in üç şahsına atıfta bulunsa da, hiçbiri, daha sonraki yüzyıllarda Üçlü Birlikçiler tarafından detaylandırıldığı gibi tam tanrısallığı, eşit statüyü veya paylaşılan özden bahsetmiyordu.
1. yüzyılın sonu ile 3. yüzyılın başı arasında bir zamanda yazılmış olan İşaya'nın Yükselişi, altıncı cennetin sakinlerinin "Baba ve onun Sevgili Mesih'i ve Kutsal Ruh" için övgülerini anlatan anlatısında olduğu gibi "proto-Teslisçi" bir görüşe sahiptir.
Şehit Iustinus (MS 100 – 165) da ayrıca şöyle yazmaktadır "Tanrı'nın, Baba'nın, kahinatın efendisi ve kurtarıcımız İsa Mesih'in ve Kutsal Ruh'un adıyla". Şehit Iustinus, daha sonra ilan edilmiş Teslis teolojisinde yaygınlaşacak olan terminolojinin çoğunluğunu ilk kullanan kişidir. Örneğin, Oğul ve Baba'nın aynı "varlık" (ousia) olduğunu ve yine de ayrı yüzler (prosopa) olduklarını, Tertullianus ve ondan sonraki azizlerle birlikte geliştirilen üç benliği (hipostazlar) öngörerek açıklar. Iustinus, Oğul İsa'nın nasıl Baba'dan ayırt edilebildiğini ancak aynı zamanda Baba'dan türediğini, kaynağından yanan bir ateş (Oğul'u temsil eden) ve bir meşale (Baba'yı temsil eden) benzetmesini kullanarak açıklar.
Teslis sözcüğünü ilk kez kullanan kişi Antakyalı Teofilos'tur (ö. 181). Bugüne kadar gelmiş ve birkaç kitaptan meydana gelen tek eseri olan Apologia ad Autolycum’da putperest arkadaşına hakkı anlatmaya çalışırken Grekçe: τριας kelimesini Baba, Oğul ve Rûh yerine "Tanrı, Kelimesi ve Hikmeti (Eski Yunanca Grekçe: logos ve Grekçe: sophia)" için kullanmıştır. Batı kilisesinde teslis kelimesi bu yazıdan birkaç on yıl sonra Tertullianus tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Bunun için Latincedeki Latince: tres (üç) ve Latince: unitas (birlik) kelimelerinden yeni bir kelime olan Latince: trinitası üretmiştir. Hukukçu olan Tertulianus, iş hayatındaki kavramları dine aktararak Roma Hukûku'ndan alınmış ifâdeleri dine almıştır. Baba, Oğul ve Kutsal Ruh için Latince: personae (şahıslar - hukuktaki taraf için kullanılmaktadır), üçünün birliği için Latince: substantia (cevher) kelimeleri gibi. O zaman dînî kavramlara eklenen bu kelimelerle Hristiyan teslîsi ifade edilecek olursa Tanrı cevherde birdir, fakat Latince: monarchia, yâni hükmetmede üç şahıs vardır. Bugünkü Avrupâi dillerde Latince: persona ile karıştırılmaması için Latince: personae yerine Yunancadan alınan Grekçe: hypostasa (gerçek, huy, varlık, kişisel tabiat) kelimesi tercih edilmektedir.
Kilise Babalarının Sözlerinde Teslis
Hristiyanlar arasında birer direk sayılan havarilerin öğrencileri bazı eğitici yazılar yazmışlar. Onlara “Kilise Babaları” adı verilmiştir. Bazılarının isimleri şunlardır: Klement ve Barnabas (Pavlus’un emektaşları), İgnatius ve Polikarp (Yuhanna’nın öğrencileri). İlk dönemde yaşamış Kilise Babaları Teslis konusunda kendilerini şöyle ifade etmektedirler:
Vaftiz konusuna gelince, şu şekilde vaftiz edin: Bu öğretişleri paylaştıktan sonra Baba, Oğul ve Kutsal Ruh adına akan suda vaftiz edin. Akan suyunuz yoksa başka bir suda vaftiz edin. Soğuk su bulamazsanız sıcak suda vaftiz edin. Bu da mümkün değilse vaftiz olacak kişinin başına üç kez su serperek Baba, Oğul ve Kutsal Ruh adına vaftiz edin.
(Didake eseri, 7) (İ.S. 70-110)
Biz cansız taşların önünde hürmet edenlerden değiliz. Her şeye egemen ve öncesizliğe ait Tanrı’ya ve dahası Mesih’e tapanlarız (…) O [Mesih] zamanın öncesizliğinden olan Tanrı Kelamıdır.
Sardisli Melito (İ.S. 110-177)
Tavsiyemizi kabul edin ve pişman olmayacaksınız. Çünkü yaşayan Tanrı, yaşayan Rab İsa Mesih ve Kutsal Ruh’un hakkı için, seçilmişlerin imanı ve ümidi için bilin ki, yalnız geriye dönmeden alçakgönüllülükle ve bitmeyen tevazuyla Tanrı tarafından verilen buyrukları yerine getiren kişi İsa Mesih aracılığıyla kurtulanların arasında sayılacak ve seçilecektir. O’na (İsa Mesih’e) sonsuzluklar boyunca yücelikler olsun. Âmin.
Klement'in Korintlilere 1. Mektubu 58:2 (İ.S. 95 veya 115)
Çünkü kim, Tanrı bu dünyaya gelene kadar O’nun kim olduğunu tam olarak bildi ki?
'un Söylevi 8:1 (İ.S. 150)
Siz Baba’nın tapınağında, İsa Mesih’in kaldıracıyla, yani çarmıhıyla, yükseklere kaldırılan ve Kutsal Ruh’un ip aracılığı yapmış olduğu taşlarsınız.
Antakyalı İgnatius'un Efeslilere Mektubu 9:1 (İ.S. 165)
O, en yüce ve her şeye kadir, Allah’ın bir özelliğidir, yalnız her yerde hazır ve nazır oluşuyla değil, ama her şeyi görüp işittiği, hiçbir şey O’nu içine alamadığı için öyledir... Yıldızlar yaratılmadan önceki üç gün, Teslisin, yani Tanrı, Kelâmı ve O’nun Hikmetinin örnekleridir.
Antakyalı Teofilos (İ.S. 120-185) (Autolycus eseri, 2:15)
Onlar [Hristiyanlar] Tanrı'yı ve Kelimetullâh'ı, Oğul'un Baba'yla birliğini, ortaklığını, Rûh'un ne olduğunu, bu Üçlü Birlik'in, yâni Rûh'un, Oğul'un ve Baba'nın birliğini ve bunların üçünü birbirinden neyin ayırdığını bilirler.
Atinalı Athenagoras (İ.S. 133-190)
Konsil öncesi ortaya çıkan karşıt akımlar
Hristiyanlık geniş kitlelere yayıldıkça Tanrı'nın doğası hakkında ana akım inanca ters olarak başka fikirler ortaya çıkmaya başlamıştı. Birinci İznik Konsili'nde hali hazırda var olan ve inanılan Üçlü Birlik inancı resmi şekilde formülize edilerek ortaya çıkan Teslis karşıtı görüşlere karşı savunuldu. İznik Konsili'nden önce ortaya çıkan Teslis karşıtı akımlar şunlardı;
- Tanrı'nın İsa'nın vaftizi sırasında onu evlat edindiğini ileri süren
- İsa'nın tam insan olmadığını insan formunun bir ilizyon olduğunu ileri süren Doketizm
- Onların tek bir Tanrılık oluşturmak için ekip olarak çalışan özünde farklı 3 tanrı olduğunu öne süren Triteizm
- Baba, Oğul ve Kutsal Ruh'un üç farklı benlik değil, yalnızca aynı varlık (Tanrı) için farklı isimler olduğunu ve her birinin Tanrı'nın bir tezahürü olduğunu kısaca Tanrı'nın şekil değiştirdiğini öne süren
- Baba Tanrı'nın tamamen Tanrı olan Üçlü Birliğin tek benliği olduğunu ve Oğul ve Kutsal Ruh'un tam olarak Tanrı olmayıp bir başlangıçları olduğunu öne süren Tabiiyetçilik
- Baba Tanrı'nın tek gerçek Tanrı olduğunu ve Oğul'un bir başlangıcı olup dolayısıyla onun Tanrı olmadığını ve Kutsal Ruh'un bir hipostaz olmadığını öne süren Ariusçuluk
Diğerlerine nazaran daha geniş çapta yayılan Ariusçuluk hakkında R.C. Sproul şöyle yazmaktadır;
Teslis formülüne (bildirgesine) ihtiyaç olduğunu açıkça gösteren şey, dördüncü yüzyıldaki Arian kriziydi. Tartışmanın asıl, “hilekar yılanı”, Arius adındaki bir rahipti. Arius, Mesih’in, “Tanrı” ve “Tanrı’nın Oğlu” olduğunu kabul ediyordu. Ancak, dikkatli bir araştırma ile Arius’un, Tanrı sözcüğünü neredeyse boş bir terim haline getirecek kadar yeniden tanımladığı görülüyordu. Arius’un söz dağarcığındaki Tanrı sözcüğü, belirsiz bir anlama sahipti. Arius, İsa’nın tanrısal bir evlat edinme işlemi ile Tanrı olduğuna fakat yine de yaratılmış bir varlık olduğuna dair ısrar ediyordu. (Eğer Tanrı artık sonsuz Tanrı anlamını taşımıyorsa, o zaman Tanrı sözcüğü boş bir sözcüktür.)
R.C. Sproul
Birinci İznik Konsili (325)
4. yüzyılda ortaya çıkan Ariusçuluk akımı, akımın geleneksel olarak bilinen şekliyle Baba'nın, Oğul İsa'dan önce var olduğu ve Oğul'un, Tanrı olmaktan ziyade "Tanrı'nın Oğlu" olma şerefine nail olmuş sonradan yaratılmış bir varlık olduğu anlayışını iddia ediyordu. Bu iddiaya cevap olarak 325 yılında 'ni ilan eden Birinci İznik Konsili İsa Mesih'i "Tanrı’dan Tanrı, ışıktan ışık, gerçek Tanrı’dan gelen gerçek Tanrı, yaratılmış değil, doğurulmuş, (Kutsal Ruh ve) Baba’nın aynı öz varlığına sahip olan", "Kutsal Ruh’un kudretiyle vücut bulmuş Bakire Meryem’den doğmuştur." şeklinde tarif etti. ("Söz, insan olup aramızda yaşadı..." Yuhanna 1:14) Tanrı Baba ve Oğul İsa hakkında Baba ve Oğul arasındaki ilişkiyi tanımlamak için konsil homoousia (aynı öz) terimini kullandı. Elli yılı aşkın bir tartışmadan sonra, homoousia ortodoks inancın ayırt edici özelliği olarak kabul edildi ve daha sonra "üç benlik, tek Tanrı" formülüne dönüştürüldü.
Birinci İznik Konsili'nin kararı olan İznik Simgesi, Kutsal Ruh hakkında çok az şey söylemiştir. Birinci İznik Konsili'nde (325) tüm dikkatler, Kutsal Ruh hakkında benzer bir açıklama yapılmadan Baba ve Oğul arasındaki ilişkiye odaklandı. Konsilin sözleriyle:
“Her şeye gücü yeten, görülen ve görülmeyen, bütün şeylerin Yaradanı olan bir tek Baba Tanrı’ya inanıyoruz; Bir tek Rab İsa Mesih’e inanıyoruz: Tanrı’nın Oğlu, Baba’dan doğan biricik Oğul, yani Baba’nın öz varlığından oluşan Tanrı’dan Tanrı, ışıktan ışık, gerçek Tanrı’dan gelen gerçek Tanrı, yaratılmış değil, doğurulmuş, Baba’nın aynı öz varlığına sahip olan, Kendisi aracılığıyla gökteki ve yerdeki her şey yapılmış, biz insanlar için ve kurtuluşumuz için gökten inmiş, insan bedeni almış ve insanlar arasında yaşamış, sıkıntı çekmiş ve üçüncü günde ölümden dirilmiş, göğe yükselmiş, dirilerle ölüleri yargılamaya gelecek olan O’dur; Ve Kutsal Ruh’a da inanıyoruz.”
Birinci İstanbul Konsili (381)
Daha sonra, Birinci İstanbul Konsili'nde (381), Kutsal Ruh'a Baba ve Oğul ile birlikte tapınıldığı ve yüceltildiği ve aynı öze sahip olduğu (συμπροσκυνούμενον καὶ συνδοξαζόμενον) inancı resmi hale getirilip ilan edilerek, İznik-İstanbul Simgesi olarak bilinen İznik Simgesi'nin (İznik İnanç Bildirgesi) kapsamı genişletilecektir.
“Her şeye gücü yeten, göğün, yerin, görülen ve görülmeyen bütün şeylerin Yaratanı olan tek bir Baba Tanrı’ya inanıyoruz. Tek Rab İsa Mesih’e inanıyoruz. Tanrı’nın biricik Oğlu, ezelden beri Tanrı’dan doğan, Işık’tan gelen Işık, gerçek Tanrı’dan gelen gerçek Tanrı, yaratılmış değil, doğurulmuş, Tanrı ile aynı öze sahip olan, kendi aracılığıyla her şey yaratılmış, biz insanlar için, kurtuluşumuz için göklerden inmiş, Kutsal Ruh ve bakire Meryem aracılığıyla beden alıp insan olmuş, Pontius Pilatus’un emriyle bizim için çarmıha gerilmiş, sıkıntı çekmiş, gömülmüş, göklere yükselmiş, Baba’nın sağında oturmuş, dirilerle ölüleri yargılamaya görkemle gelecek O’dur. O’nun egemenliği hiç son bulmaz. Kutsal Ruh’a da inanıyoruz. Rab olan, yaşam veren, Baba’dan çıkıp gelen, Baba ve Oğul ile birlikte tapınıp yüceltilen, peygamberlerin ağzından konuşan O’dur. Havarilerin yolunda olan, tek bir evrensel topluluğa inanıyoruz. Günahların bağışlanması için tek bir vaftizi tanıyoruz. Ölülerin dirilişini ve gelecek çağın yaşamını bekliyoruz.”
Kutsal Ruh'un tanrısallığı ve doğası doktrini, yaşamının son yıllarında Atanasius tarafından geliştirildi. İznik doktirinini savundu ve geliştirdi yani öğretiyi yeni inananların anlayabilmesi için kelimelere döktü. 4. yüzyılın sonunda, Kayserili Basil, Nissalı Gregor ve Nenizili Gregorios'un (Kapadokyalı Babalar) önderliğinde, doktrin büyük ölçüde şimdiki biçimine ulaşmıştır.
Athanasios
Athanasios İnanç Bildirgesi adını M.S. 300’lerde yaşamış olan kilise babası Athanasios’tan (295-373) almıştır. 4. yüzyılda yazılmış "Athanasios İnanç Bildirgesi"nde Teslis şu şekilde açıklanmaktadır :
Üçlü Birlikte tek olan Tanrı’ya ve Üçlü Birlik bütünlüğüne, zatları birbirine karıştırmadan ya da özü bölmeden ibadet ederiz.
Baba farklı zat, Oğul farklı zat ve Kutsal Ruh farklı zattır fakat Baba, Oğul ve Kutsal Ruh tek Tanrı’dır. Yücelikleri eşit ve görkemleri sonsuzdur.
Baba nasılsa, Oğul da öyledir, Kutsal Ruh da öyledir. Baba yaratılmamıştır, Oğul yaratılmamıştır ve Kutsal Ruh yaratılmamıştır.
Baba sınırsız, Oğul sınırsız, Kutsal Ruh sınırsızdır.
Baba ezeli ve ebedî, Oğul ezeli ve ebedî, Kutsal Ruh ezeli ve ebedîdir.
Buna rağmen, Üçü ayrı ayrı ebedî olan değildir, tek Ebedî Olan vardır. Aynı şekilde Yaratılmamış ya da Sınırsız Olan da üç değil, tektir.
Baba her şeye Egemen olduğu gibi, Oğul da her şeye Egemen’dir ve Kutsal Ruh da her şeye Egemen’dir. Buna rağmen tek her şeye Egemen vardır.
Baba Tanrı olduğu gibi, Oğul Tanrı ve Kutsal Ruh Tanrı’dır ancak üç Tanrı değil, fakat sadece tek Tanrı vardır.
Baba Rab olduğu gibi, Oğul da Rab’dir ve Kutsal Ruh da Rab’dir. Ancak üç Rab değil, tek Rab vardır.
Hristiyan hakikati birbirinden farklı üç zatı Tanrı ve Rab olarak kabul etmemizi gerektirir. Aynı şekilde, evrensel Hristiyan inancı üç tanrıdan ya da üç rabden söz edilmesini yasaklar.
Orta Çağ
6. yüzyılın sonunda bazı Latin dilli kiliseler Ortodoks mezhebinden farklı olarak Kutsal Ruh'un sadece Baba'dan değil Baba ve Oğuldan geldiğini yorumladılar (Filioque). Bu yorum İznik veya İstanbul ekümenik konsillerinde geçmiyordu. 1014 yılında Roma'nın litürjik uygulamasına dahil edildi. Filioque sonunda 1054'te Doğu ve Batı kiliselerinin ayrılması ve tekrarlanan birleşme girişimlerinin başarısızlıklarının ana nedenlerinden biri haline geldi.
Nenizili Gregorios Teslis hakkında şöyle demektedir: “Birini düşünür düşünmez, Üçünün görkemi çevremi sarar; düşüncelerim Üçünü ayırt eder etmez, yine Birine geri döner. Üçünden herhangi Birini düşündüğüm zaman Onu Üçün tamamı olarak düşünüyorum ve gözlerim doluyor ve düşündüklerimin büyüklüğü beni alıp götürüyor. Diğerlerine daha büyük bir büyüklük atfetmek için o Birin büyüklüğünü kavrayamam. Üçünü birlikte düşünürken, sadece bir meşale görüyorum ve bölünmez ışığı bölemiyor veya ölçemiyorum."
Teslis'i reddeden Hristiyan inançlar
Tarihte Kitab-ı Mukaddes'i kabul eden cemaatlerin çoğu teslis öğretisine uymuşlardır. Hem Batılı (Katolik ve Protestanlar), hem de Doğulu (Ortodoks, Monofizit ve Nasturî) kiliselerin hepsi, M.S. 4. yüzyılın sonundan itibaren teslisi savunmuşlardır.
Hristiyanlık içinde de teslis inancını reddeden ve İsa'nın hem tanrısal, hem de insânî doğasına karşı çıkan akımlar tarih boyunca ortaya çıkmıştır. Bu akımları ortaya çıkaran önemli felsefî akım Kuzey İtalya'dan gelen aydın dönem Hümanizm'idir. Teslisi reddedenler arasında tarihsel ve modern akımlar veya gruplar vardır. Tarihsel akımlar ve gruplar:
Modern akımlar ve gruplar:
- Hristiyan deizmi
- Mormonluk
- Mesih'te Kardeşler
- Yehova'nın Şahitleri
- Hristiyan Bilim
- Üniteryenizm
- Gerçek İsa Kilisesi
Ayrıca teslisi kabul eden dinî cemaatlerde bu doktrine karşı tek tük de olsa bu cemaatlerin din adamlarınca Kitab-ı Mukaddes'le bağdaşmadığı görüşleri ileri sürülmüş ve sürülmektedir. Meselâ Alexander Hislop, Adolph Ernst Knoch veya gibi.
Tasvir
Ortodoks Kilisesinde, Baba ve Kutsal Ruh’u resmetmek caiz değildir, çünkü Kutsal Kitap pek çok ayette gözle görülemeyen Uluhiyet’in tasvirini yasaklar. Ortodoks Kilisesine göre, Kelam’ın (İsa Mesih) vücut bulması, sadece Oğul’un tasvir edilmesine izin verir, o da sadece insan tabiatıyla. Zamanla, son Bizans döneminden itibaren, ezeli Baba’nın, artık resmedilmesi gerektiği görüşü desteklenmeye başlandı çünkü Baba, Peygamber Daniel Kitabında 7:9, “Eskiden beri var olan (günleri kadim olan) yüceler yücesi” olarak belirmişti.
Kutsal Ruh’un bir güvercin olarak tasvir edilmesine yalnızca, Kutsal Ruh’un “güvercin biçimince” göründüğü “Epifani” (Teofani) ikonasında izin verilir. (Luka 3:21-22) Ayrıca, Pentekost günü ateşten imiş gibi bölünen diller gelip Elçilerin başlarında durduğunda inen Kutsal Ruh’un tasvirinde izin verilir (Elçilerin işleri 2,3).
Ortodoks Kilisesi’nde, Kutsal Teslis’in üç tasviri vardır (Baba, Oğul, Kutsal Ruh): Biri “Kutsal Teslis” ya da “İbrahim’in misafirperverliği” adını taşıyan üç Meleğin tasviridir. Kutsal Teslis’in bu tasviri, geleneksel olan ve genel olarak daha çok kabul görendir.
İkinci tasvir ise, Kutsal Teslis’in üç ilahi varlığının, yani beyaz saçlı ve sakallı bir yaşlı adam olarak Baba’nın, O’nun sağında oturan Oğul’un ve ikisinin arasında güvercin biçiminde uçan Kutsal Ruh’un ikonasıdır. Kutsal Teslis’in bu tasvirini içeren ikonalar, Batı teolojinin (Katolik) etkisi yüzünden, Bizans sonrası zamanlarda görülür.
Üçüncü olarak, Kutsal Teslis’in tasvirinin belki de en temsili olanı, Kutsal Teslis’nin tamamının resmedildiği Rab’bin vaftizinin tasviridir.
Resim galerisi
- Kutsal Üçleme'yi tasvir eden bir Doğu Ortodoks ikonası
- Baba, Kutsal Ruh ve Çarmıha Gerilmiş İsa, Galce bir el yazmasında tasvir edilmiştir. y. 1390–1400
- Lucas Cranach tarafından resmedilmiş bir manzara üzerinde Kutsal Üçlü tablosu (d. 1553)
- Baba Tanrı (üstte) ve Kutsal Ruh (bir güvercinle temsil edilir) İsa vaftiz olurken gökyüzünde tasvir edilmiştir. Francesco Albani'nin tablosu (d. 1660)
- Baba Tanrı (en üstte), Kutsal Ruh (güvercin) ve çocuk İsa, Bartolomé Esteban Murillo'nun tablosu (d. 1682)
- Papa I. Clement, Gianbattista Tiepolo'nun tipik bir Rönesans sonrası tablosunda Teslis'e dua ediyor (d. 1770)
- Çarıklı Kilise'deki Kutsal Üçleme freskosu, Göreme
- Roman de la Rose el yazmasından Teslis'in 13. yüzyıl tasviri
-
- Üçlü Birlik'in merhamet tahtı şeklinde temsili (1549'dan kalma kitabe)
Ayrıca bakınız
Notlar
Kaynakça
- ^ a b Daley 2009, ss. 323–350.
- ^ a b Ramelli 2012.
- ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;def-lateran1
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;thelogy-sanity
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ (11 Ocak 1978). Theology & Sanity. Bloomsbury Publishing (1978 tarihinde yayınlandı). ISBN . Erişim tarihi: 21 Aralık 2021.
Nature answers the question what we are; person answers the question who we are. [...] Nature is the source of our operations, person does them.
- ^ "«Catechism of the Catholic Church, 253–267: The dogma of the Holy Trinity»". 4 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023.
- ^ Madde
(
değiştir|
|
geçmiş|
bağlantılar|
izle|
kayıtlar)
Agostino di Ippona, Sermo 52, 6.16; PL 38, 359. - ^ Valen-Sendstad: Kristillinen dogmatiikka, s. 167–172
- ^ Gustavsson: Mihin uskomme perustuu, s. 124
- ^ . Zondervan Academic (İngilizce). 19 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2022.
- ^ . Reasonable Faith (İngilizce). 15 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2022.
- ^ . Bible Gateway (İngilizce). 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2022.
- ^ . Answering Islam (İngilizce). 15 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2022.
- ^ Cross & Livingstone 2005, s. 1652.
- ^ a b Joyce 1912.
- ^ Gregory Nazianzen, Orations, 31.26
- ^ Genesis 18:1-2
- ^ Genesis 19
- ^ a b Watson, Francis. Abraham's Visitors: Prolegomena to a Christian Theological Exegesis of Genesis 18-19 2 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b Januariy 2013, s. 99.
- ^ a b Fee 2002, s. 52.
- ^ a b Metzger & Coogan 1993, ss. 782–783.
- ^ Hurtado 2005, ss. 134–152.
- ^ . billmounce.com (İngilizce). 23 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2022.
- ^ CS Lewis (2001). Mere Christianity. HarperCollins. ss. 51-52.
- ^ Hays 2014, ss. 44–45.
- ^ Hurtado 2005, ss. 337–338.
- ^ Ferguson 2009, ss. 134–135.
- ^ Sim & Repschinski 2008, ss. 124–125.
- ^ a b Hurtado 2005, s. 345.
- ^ Bauckham 2017, ss. 516–519.
- ^ Hurtado 2005, ss. 194–206.
- ^ Allison 2016, ss. 807–826.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;bbc-john
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Brown 1970, ss. 1026, 1032.
- ^ Hoskyns 1967, s. 142.
- ^ YUHANNA 10:30-33 Ben ve Baba biriz.” Yahudi yetkililer O'nu taşlamak için yerden yine taş aldılar. İsa onlara, “Size Baba'dan kaynaklanan birçok iyi işler gösterdim” dedi. “Bu işlerden hangisi için beni taşlıyorsunuz? | Kutsal Kitap Yeni Çeviri 2001, 2008 (TCL02) | Download The Bible App Now (İngilizce).
- ^ Goodman & Blumberg 2002, s. 36.
- ^ a b Hurtado 2018, s. 62.
- ^ Grudem 1994, s. 226.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;athanasian-creed
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Barth 1975, ss. 348–349.
- ^ Pegis 1997, ss. 307–309.
- ^ De Smet 2010.
- ^ The Eleventh Council of Toledo (675). 6 Ocak 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2019.
- ^ . 7 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2019.
- ^ Fathers, Council (11 Kasım 1215). Fourth Lateran Council : 1215 Council Fathers (İngilizce). 24 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Aralık 2022.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;despiritu
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Mt 28:19
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;kittel3
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Hurtado 2005, ss. 644–648.
- ^ Ehrman, Bart D. The Apostolic Fathers. Vol. 1. Loeb Classical Library, 2003, 119. Ehrman further notes (fn. 97) Clement is alluding to Ephesians 4:4–6. Also see 1 Clement 58:2.
- ^ Ehrman, Bart. The Apostolic Fathers, Vol. 1. Harvard University Press, 2003, pp. 411, 429.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;ignatius
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Hurtado 2005, ss. 595–599.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;first-apology
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Hurtado 2005, ss. 646.
- ^ Cross & Livingstone 2005, s. 100.
- ^ . Christian Classics Ethereal Library. 6 Aralık 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Anderson, Michael. . creeds.net. 27 Ocak 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;BEoWR
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ See Creeds of Christendom 27 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ Hornblower, Spawforth & Eidinow 2012, s. 193.
- ^ For a different view, see e.g. Excursus on the Words πίστιν ἑτέραν 21 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Greek and Latin Traditions on Holy Spirit. 3 Eylül 2004 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2019.
- ^ Gregory of Nazianzus, Orations 40.41
- ^ Σχετικά εδάφια: “ούκ είδετε ομοίωμα εν τη ημέρα, ή ελάλησε Κύριος πρός υμάς εκ μέσου του πυρός” (Δευτ. δ΄: 15-17). “Γένος ούν υπάρχοντες του Θεού ουκ οφείλομεν νομίζειν χρυσώ ή αργύρω ή λίθω, χαράγματι τέχνης και ενθυμήσεως ανθρώπου, το θείον είναι όμοιον” (Πράξεις ιζ΄: 29) “Τίνι ωμοιώσατε Κύριον και τίνι ομοιώματι ωμοιώσατε αυτόν;” (Ησαϊα μ΄: 18). “Ουχ ότι τον Πατέρα τις εώρακεν”. (Ιω. στ΄: 46). “Τις εώρακεν αυτόν και εκδιηγήσεται;” (Σοφία Σειράχ μγ΄: 31). “Όν είδεν ουδείς ανθρώπων ουδέ ιδείν δύναται”. (Τιμ. Α΄, στ΄: 16). “Θεόν ουδείς εώρακε πόποτε”. (Ιω. α΄: 18).
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Teslis Kutsal Ucleme ya da Uclu Birlik tek olan Tanri nin Kutsal Kitap ta kendisini bildirdigi her biri esit yucelikte ozunde tek ezeli ve ebedi olan uc benligini konu edinen ve Hristiyan kiliselerinin cogunlugu tarafindan inanilan ana akim Hristiyan dininin merkezindeki inanc esasidir Baba Tanri Ogul Tanri ve Kutsal Ruh uc farkli benlik hipostaz olarak ayni ozu paylasmaktadirlar Homoousia Tek oz Tanri nin birligini uc benlik ise Tanri nin kimligini anlatmaktadir ve benliklerin hem birbirinden farkliliklarini hem de ozde cozulmez birliklerini ifade eder Boylece tum yaratim ve lutuf sureci Tanri nin uc ilahi benliginin ortak eylemi olarak gorulur Her benlik Uclu Birlik te kendilerine ozgu nitelikleri tezahur ettirir ve boylece her seyin Baba dan cikip gelmis Ogul araciligiyla ve Kutsal Ruh un gucuyle gerceklestigini kanitlar Hristiyanlik diger monoteist dinlerin aksine herseye gucu yeten Tanri nin hayatta ornek olarak gunahkar insanligin kurtulusu icin kendi arzusuyla ete kemige burunup dunyaya indigi inancina sahiptir Yuhanna 1 1 3 14 Yuhanna 3 16 21 Teslis i betimleyen bir freskte yukaridan asagiya Baba insan bedenine burunmemis olmasina ragmen yasli bir adam ya da kral olarak tasvir edilir Kutsal Ruh Elcilerin Isleri 2 3 Matta 3 16 ayetlerinde gecen beznetmeler dogrultusunda tasvirlerde atesten diller ya da guvercin motifiyle resmedilir ve Ogul Isa Mesih tasvir edilmektedir Bu doktrine Tesliscilik veya Uclu Birlikcilik denir ve inananlari Teslisciler inanmayanlar ise Teslis Karsiti veya Uclu Birlikci Olmayanlar olarak adlandirilir Teslis inancina dayali olmayan Hristiyan gorusler arasinda Uniteryencilik Binitarianizm ve Modalizm yer alir Teslisci Hristiyan teolojisine gore bu ucleme birbirinden ayrilmaz ve Tanri nin ozunde tek ve ayni olan uc farkli hipostazi olarak gorulur Bu acidan monoteist teoloji cizgisindedir Diger tek tanrili Ibrahimi dinlerden Yahudilik ve Islam ise Teslis inancini reddeder Teslis inancini aciklayan bir diyagram TanimTanri nin derin sirlarini anlayabilir misin Her Seye Gucu Yeten in sinirlarina ulasabilir misin Eyup 11 7 Teslis ya da Kutsal Ucleme ogretisinde Hristiyan inancina gore Tanri nin kendini insanlara bildirdigi uc hipostazi vardir ancak bu uc hipostaz uc ayri Tanri olusturmaz aksi takdirde Hristiyanlik tek tanrili degil uc tanrili bir din olurdu Ogretiye gore uc farkli hipostazla da olsa Kutsal Ucleme deki uc hipostazin ozunde tek ve bir olmasinin nedeni Tanri nin mekan ve zaman ile kisitli olmamasindan gelmektedir Mekan ve zaman insan hallerini birbirinden ayirir oyle ki farkli kisiler farkli insanlari olusturur Fakat mekan ve zaman yaratildigi icin Tanri nin yaratmasi Tanri onlara bagimli degildir Boylece Uclu Birligin mekan ve zaman odakli dusunen insan akli icin anlasilmaz gizemi de buradan kaynaklanmaktadir Once Baba nin sonra Ogul un ve daha sonra ise Kutsal Ruh un adlarinin bir sira icerisinde anilmasi birinin digerine ustunlugu oldugu anlamina gelmemektedir Bu okuma siralamasi insan dilinin dogasindan Baba kelimesinin ustunlugu kaynaklanmaktadir Uc hipostazin ustunlukte birbirleriyle esit konumda gecici bir baslangici olmayan esit derecede ezeli ve ebedi benzersiz ve degismez bir iliskisi bulunmaktadir Ayni zamanda uc hipostaz ozunde tektir Homoousia Aziz Augustinus Vaazlar adli eserinde soyle soylemektedir Kardesler Tanri hakkinda size ne soyleyeyim Eger gercekten O nun dogasi hakkinda soylemek istediginizi aklinizla kavrayabiliyorsaniz bahsettiginiz Tanri degildir Eger aklinizla kavrayabiliyorsaniz Tanri dan baska bir seyi aklinizla kavramissinizdir Eger aklinla kavrayabildiysen o Tanri degildir Ancak eger aklinla kavrayamiyorsan Tanri dir O zaman nedir bu beyhude cene calmak Gercek sudur ki Tanri nin dogasi insan akli ile kavranamaz Teslis HipostazlariHristiyanlikda Tanri nin dogasi insan akliyla tam olarak kavranamayacak bir gizem teskil eder ancak kutsal yazilarda Tanri nin insanlara bildirdigi olcude aciklanmaktadir Eyup 11 7 42 2 6 Mezmur 145 3 Yesaya 40 13 55 8 9 Romalilar 11 33 Incil de tek olan Tanri 1 Korintliler 8 4 kendini uc benlikte hipostaz aciklamaktadir Tanri nin kendisi bu uc benlige Baba Ogul ve Kutsal Ruh isimlerini verir Hristiyanlikda insansal babalik ile tanrisal olan farklidir Baba Ogul terimleri cinsellikten dogan bir iliskiyi anlatmak icin degil yakinligi ve bagliligi anlatmak icin kullanilan terimlerdir Baba Tanri Hristiyanliga gore evren ve insan bir tesaduf sonucu degil Baba Tanri nin yaratmasi sonucu var olmustur Yaratilis kitabinda Tanri nin herseyi yarattigi yazmaktadir Eski Ahit Yaratilis 1 Yeni Ahit Yuhanna 1 Tanri hem gorunen hem de gorunmeyen dunyayi yaratti Gorunen dunya dogayi hayvanlari insanlari ve gorunmeyen dunya iyi ve kotu ruhlari icerir Ancak Tanri nin yaratma isi alti gunde bitmemis insanlarin eseriyle surekli yeni seyler yaratmaktadir Ayrica kainattaki herseyin varligini kendi gucuyle surdurmektedir Ogul Tanri Tanri nin Kuzusu Ogul Logos Soz Isa Mesih Hristiyan inancinin temelindeki sahistir Inanca gore Isa ezelden beri Babasi Tanri yla birlikte olup ozbeoz Tanri dir Dunyaya gelisi ve hizmeti yuzlerce sene once Eski Antlasmada peygamberler araciligiyla bircok ayrintilariyla bildirilmistir Luka 24 25 27 Tanri nin Oglu olan Isa Mesih insan bedenine burunerek bakire Meryem den dogup Beytlehem kasabasinda dunyaya geldi Luka 1 26 38 Yeryuzunde yasarken Isa tam Tanri ve tam insan olarak bircok mucizelerle ve gunahsiz hayatini sergileyerek vadedilen Mesih oldugunu ispatladi Yuhanna 14 6 11 Ozellikle bu iddiasindan dolayi Israil in ileri gelenleri onu carmiha mahkum ettiler Matta 26 62 68 Dolayisiyla Isa Mesih gunahsiz ve sucsuz oldugu halde carmiha gerildi oldu ve gomuldu Fakat uc gun sonra olum ve gunah uzerindeki zaferini ispatlayarak Baba Tanri onu olumden diriltti 1 Korintliler 15 3 8 Dirildikten 40 gun sonra Tanri nin yanina alindi Incil in ogretilerine gore Isa Mesih sadece bir alim ya da peygamber degildi O dunyanin gunahini ortadan kaldiran Tanri kuzusudur Yuhanna 1 29 O carmihta dunyanin butun gunah yukunu ustlenerek kendisini insanligin yerine feda etti Romalilar 5 6 8 Incil ogretisine gore Isa Mesih dunyanin tek kurtaricisidir ve onun disinda kurtulus mumkun degildir 1 Timoteos 2 5 6 Elcilerin Isleri 4 12 Hristiyanlik inancina gore Isa Mesih goge yukseldikten sonra Tanri nin huzurunda diridir ve yakinda kendisine inananlari kurtarmak uzere dunyaya donecektir Vahiy 19 11 16 Ve sonra kendisinin tahtta oturup butun insanlari yargilayacagina inanilmaktadir Vahiy 20 11 15 Kutsal Ruh Isa nin vaftizi ve Kutsal Ruh Matta 3 16 Baba nin Isa nin havarilerine vahyedilen gercekleri anlamalarini ve onlara taniklik etmelerini saglamak icin gonderdigi Kutsal Ruh Yuhanna 16 Tanri nin Kutsal Ruh u Hristiyan olan insanin ruhsal olarak yeniden dogmasini saglar ve sonsuz kurtulusunun guvencesi olarak onu muhurler Yuhanna 3 3 8 Efesliler 1 13 14 Kutsal Ruh her bir Hristiyanin icinde yasar Yuhanna 14 16 Romalilar 8 9 onu Tanri yla beraberlik icinde kutsal bir yasam surmesi icin her yonden guclendirir Galatyalilar 5 22 23 ve ruhsal armaganlarla donatarak Hristiyan toplulugunda ruhsal bir hizmet gormesi icin yeterli kilar 1 Korintliler 12 4 7 11 Eski AhitHristiyanlar Eski Ahit in bircok ayetinde Teslis in anlatildigini iddia ederler Bu ayetler arasinda Yesaya 9 pasajinin Hristiyanlar tarafindan Isa nin Tanriligi nin bir kaniti olduguna inanilmaktadir Yesaya 9 pasajinda Mesih anlatilmakta ve Harika Ogutcu Guclu Tanri Ebedi Baba ve Esenlik Onderi olarak tanimlanmaktadir Bazi Hristiyanlar tarafindan bu pasaj Mesih in yeryuzunde Teslis i temsil ettigi yonunde yorumlanmaktadir Cunku Harika Ogutcu Kutsal Ruh un Yuhanna 14 26 Teslis Tanri nin Baba Baba Tanri nin ve Esenlik Onderi Ogul Tanri nin sifatidir Eski Ahit te Isa nin Tanriligi nin desteklendiginin iddia edildigi bir ayet sudur Gece gorumlerimde insanogluna benzer birinin gogun bulutlariyla geldigini gordum Eskiden beri var Olan in yanina dogru ilerledi O nun onune getirildi Ona egemenlik yucelik ve krallik verildi Butun halklar uluslar ve her dilden insan ona tapindi Egemenligi hic bitmeyecek sonsuz bir egemenlik kralligi hic yikilmayacak bir kralliktir Daniel 7 13 Bu pasajda Isa nin Tanriligi su sekilde izah edilmektedir Hem Eskiden Beri Var Olan Baba Tanri hem de Insanoglu nun Isa Matta 16 13 sonsuz egemenlige sahip olmasi Eski Ahitte ki Mezmurlar 145 13 pasajinda Tanri nin sonsuz egemenlige sahip oldugundan bahsedilmesi ile ortusmektedir Kutsal Kitap Eski Antlasma ve Yeni Antlasma da Tanri nin ezeli ve ebedi olmasindan bahseder Isa Mesih in ezeli ve ebedi oldugu Alfa ve Omega harfleri benzetmesi uzerinden ayetlerde soyle buyrulmaktadir Ey Yakup soyu cagirdigim Israil beni dinle Ben O yum ilk Ben im son da Ben im Yeryuzunun temelini elimle attim Gokleri sag elim gerdi Onlari cagirdigimda Birlikte onumde dikilirler Yeseya 48 12 13 Iste bulutlarla geliyor Her goz O nu gorecek O nun bedenini desmis olanlar bile O nun icin dovunecek yeryuzunun butun halklari Evet boyle olacak Amin Var olan var olmus ve gelecek olan Her Seye Gucu Yeten Rab Tanri Alfa ve Omega Ben im diyor Vahiy 1 7 8 Iste tez geliyorum Verecegim oduller yanimdadir Herkese yaptiginin karsiligini verecegim Alfa ve Omega birinci ve sonuncu baslangic ve son Ben im Kaftanlarini yikayan boylelikle yasam agacindan yemeye hak kazanarak kapilardan gecip kente girenlere ne mutlu Kopekler buyuculer fuhus yapanlar adam oldurenler putperestler yalani sevip hile yapanlarin hepsi disarida kalacaklar Ben Isa kiliselerle ilgili bu tanikligi sizlere iletsin diye melegimi gonderdim Davut un koku ve soyu Ben im parlak sabah yildizi Ben im Vahiy 22 12 16 O nu gorunce olu gibi ayaklarinin dibine yigildim O ise sag elini uzerime koyup soyle dedi Korkma Ilk ve son Ben im Diri Olan Ben im Olmustum ama iste sonsuzluklar boyunca diriyim Olumun ve oluler diyarinin anahtarlari bendedir Vahiy 1 17 18 Babaniz Ibrahim gunumu gorecegi icin sevincle cosmustu Gordu ve sevindi Yahudiler Sen daha elli yasinda bile degilsin Ibrahim i de mi gordun dediler Isa Size dogrusunu soyleyeyim Ibrahim dogmadan once ben varim dedi O zaman Isa yi taslamak icin yerden tas aldilar ama O gizlenip tapinaktan cikti Yuhanna 8 56 59 Bazilari ise Teslisciler olarak RAB Sodom ve Gomora nin uzerine gokten atesli kukurt yagdirdi ayetinde cennetteki Tanri nin dunyada Ibrahim e gorunen Tanri dan ozde ayni hususiyeten hipostaz farkli oldugunu iddia eder Hristiyanlar ayrica Eski Ahit te gecen RAB bin sozu Zebur 33 6 RAB bin Ruhu Yeseya 61 1 Bilgelik Suleyman in Ozdeyisler 9 1 ve ayrica Ibrahim e gorunen 3 adam gibi anlatilarda Teslis in anlatildigini iddia ederler Bununla birlikte bu kavramlari dogrudan daha sonraki Teslis ogretisi ile iliskilendirmenin Eski Ahit in niyetinin ve ruhunun otesine gececegi konusunda Teslisci Hristiyan alimleri genellikle hemfikirdir Bazi Kilise Babalari Eski Ahit in peygamberlerine ve azizlerine gizemin bir bilgisinin verildigini ve Yaratilis 16 7 Yaratilis 21 17 Yaratilis 31 11 Cikis 3 2 ayetlerindeki ilahi haberci ve Incil in siirsel kitaplari olarak adlandirilan bolumlerinde gecen Bilgeligi Ogul ile Tanri nin Ruhu nu Kutsal ruh ile eslestirdiklerine inanmaktadirlar Nenizili Gregorios gibi diger Kilise Babalari Soylev kitabinda vahyin kademeli oldugunu Baba nin Eski Ahit te acikca ilan edildigini ancak Ogul un yalnizca belirsiz bir sekilde ilan edildigini iddia ettiler cunku Baba nin Tanriligi henuz kabul edilmediginden acikca Ogul u ilan etmek guvenli degildi Yaratilis 18 19 Hristiyanlar tarafindan Teslis metni olarak yorumlanir Ayetler uc adam tarafindan ziyaret edilen Ibrahim e Tanri nin gorundugunu anlatir Yaratilis 19 Lut u Sodom da iki melegin ziyaret ettigini anlatir Bir yanda Ibrahim ile diger yanda Rab uc adam iki melek arasindaki etkilesim tek bir Tanri ya Uclu Birlik seklinde inananlar icin ilgi cekici bir metindir Aziz Iustinus ve Jean Calvin de benzer sekilde bunu Ibrahim in iki melek esligindeki Tanri tarafindan ziyaret edildigi seklinde yorumladilar Iustinus Ibrahim i ziyaret eden Tanri nin goklerde kalan Tanri dan ayirt edilebilir oldugunu ancak yine de tek tanrili Tanri olarak tanimlandigini varsaydi Iustinus Ibrahim i ziyaret eden Tanri yi Uclubirlik in ikinci benligi olan Isa olarak yorumladi Augustinus ise farkli bir yorumla Ibrahim i ziyaret eden uc kisinin Teslis inancinin uc benligi olduguna karar verdi Ancak Iustinus un okumasinda oldugu gibi ziyaretcilerin esit olmadigina dair hicbir belirti gormedi Sonra Yaratilis 19 da ziyaretcilerden ikisine Lut tekil olarak hitap etti Lut onlara Aman efendim dedi Yaratilis 19 18 Augustinus bu ayeti birden fazla sayida kisiye ragmen tek bir oze sahip olduklari icin Lut un onlara tek olarak hitap edebilecegi seklinde yorumlar Hristiyan gorusune gore asagidaki pasajlar Uclu Birlik ten ustu kapali olarak bahsetmektedir Yer bostu yeryuzu sekilleri yoktu engin karanliklarla kapliydi Tanri nin Ruhu sularin uzerinde hareket ediyordu Yaratilis 1 2 Tanri Kendi suretimizde kendimize benzer insan yaratalim dedi Denizdeki baliklara gokteki kuslara evcil hayvanlara surungenlere yeryuzunun tumune egemen olsun Yaratilis 1 26 Sonra Adem iyiyle kotuyu bilmekle bizlerden biri gibi oldu dedi Artik yasam agacina uzanip meyve almasina yiyip olumsuz olmasina izin verilmemeli Yaratilis 3 22 Tek bir halk olup ayni dili konusarak bunu yapmaya basladiklarina gore dusunduklerini gerceklestirecek hicbir engel tanimayacaklar dedi Gelin asagi inip dillerini karistiralim ki birbirlerini anlamasinlar Boylece RAB onlari yeryuzune dagitarak kentin yapimini durdurdu Yaratilis 11 6 8 Yesaya peygamberin kitabinin altinci bolumunde Teslis e dair soyle isaretler bulunmaktadir Sonra Rab bin sesini isittim Kimi gondereyim Bizim icin kim gidecek diyordu Ben Beni gonder dedim Yesaya 6 8 Meleklerin Rabbi ovdugu pasaj Birbirlerine soyle sesleniyorlardi Her Seye Egemen RAB Kutsal kutsal kutsaldir Yuceligi butun dunyayi dolduruyor Yesaya 6 3 Eski Ahit in diger kitaplarinda Rahiplerin kutsamasi pasajlari da Teslis e isaret etmektedir RAB aydin yuzunu size gostersin Ve size lutfetsin RAB yuzunu size cevirsin Ve size esenlik versin Colde Sayim 6 25 26 Tanrilarin Tanrisi RAB tanrilarin Tanrisi RAB her seyi biliyor Israil de bilecek Eger yaptigimizi RAB be isyan etmek ya da O na ihanet etmek icin yaptiysak ya RAB bugun bizi esirgeme Yesu 22 22Yeni AhitTeslis inanci Yeni Ahit i olusturan kitaplarda Uclu Birlik ya da Teslis adiyla acikca yazili olmasa da Yeni Ahit Matta 28 19 2 Korintliler 13 14 1 Korintliler 12 4 5 Efesliler 4 4 6 1 Petrus 1 2 Vahiy 1 4 5 ayetleri dahil olmak uzere bircok Teslis formulu icermektedir Ilk Hristiyanlarin Buyuk Gorev Bu nedenle gidin butun uluslari ogrencilerim olarak yetistirin onlari Baba Ogul ve Kutsal Ruh un adiyla vaftiz edin ve Havari Pavlus un kutsanmasi Rab Isa Mesih in lutfu Tanri nin sevgisi ve Kutsal Ruh un paydasligi hepinizle birlikte olsun gibi pasajlar uzerine dusunceleri tarih boyunca ilahiyatcilari Baba Ogul ve Kutsal Ruh arasindaki iliskiyi ifade etmeye yoneltmistir Sonunda Yeni Ahit te bulunan Tanri Isa ve Ruh hakkinda yazan cesitli ayetlerin hepsi Tek olan Tanri nin uc kisilik hipostaz ve tek bir oz oldugu Teslis doktrinini olusturmak icin bir araya getirildi Uclu Birlik doktrini Baba Ogul ve Kutsal Ruh arasindaki iliskinin nasil olduguna dair one surulen alternatif goruslere karsi cikmak ve kiliseyi iki veya uc tanriya ibadet etme seklindeki suclamalara karsi savunmak icin kullanildi Yeni Ahit te Isa Isa Mesih in enkarnasyonunu resmeden bir tablo Markos Incili nin basinda Yesaya nin su sozleri yer alir Cagiranin sesi Colde Rab bin Yahve yolunu hazirlayin bozkirda Allah imiz icin buyuk bir yol duz edin Yesaya 40 3 Markos bu ayetin Vaftizci Yahya nin Isa nin yolunu hazirlamasiyla gerceklestigini belirtmistir Markos 1 2 4 Yuhanna 1 23 Iste habercimi senin onunden gonderiyorum O onden gidip senin yolunu hazirlayacak diye yazilmis olan sozler onunla ilgilidir Size dogrusunu soyleyeyim kadindan doganlar arasinda Vaftizci Yahya dan daha ustun biri cikmamistir Bununla birlikte Goklerin Egemenligi nde en kucuk olan ondan ustundur Matta 11 10 11 Yahya Peygamber Yesaya nin dedigi gibi Rab bin yolunu duzleyin diye colde haykiranin sesiyim ben dedi Yuhanna 1 23 Benden sonra gelen O dur Ben O nun cariginin bagini cozmeye bile layik degilim Butun bunlar Seria Irmagi nin otesinde bulunan Beytanya da Yahya nin vaftiz ettigi yerde oldu Yahya ertesi gun Isa nin kendisine dogru geldigini gorunce soyle dedi Iste dunyanin gunahini ortadan kaldiran Tanri Kuzusu Kendisi icin Benden sonra biri geliyor O benden ustundur Cunku O benden once vardi dedigim kisi iste budur Yuhanna 1 27 29Baslangicta Soz vardi Soz Tanri yla birlikteydi ve Soz Tanri ydi Baslangicta O Tanri yla birlikteydi Her sey O nun araciligiyla var oldu var olan hicbir sey O nsuz olmadi Yasam O ndaydi ve yasam insanlarin isigiydi Isik karanlikta parlar Karanlik onu alt edemedi Tanri nin gonderdigi Yahya adli bir adam ortaya cikti Taniklik amaciyla isiga taniklik etsin ve herkes onun araciligiyla iman etsin diye geldi Kendisi isik degildi ama isiga taniklik etmeye geldi Dunyaya gelen her insani aydinlatan gercek isik vardi O dunyadaydi dunya O nun araciligiyla var oldu ama dunya O nu tanimadi Kendi yurduna geldi ama kendi halki O nu kabul etmedi Kendisini kabul edip adina iman edenlerin hepsine Tanri nin cocuklari olma hakkini verdi Onlar ne kandan ne beden ne de insan isteginden dogdular tersine Tanri dan dogdular Soz insan olup aramizda yasadi O nun yuceligini Baba dan gelen lutuf ve gercekle dolu biricik Ogul un yuceligini gorduk Yahya O na taniklik etti Yuksek sesle soyle dedi Benden sonra gelen benden ustundur Cunku O benden once vardi diye sozunu ettigim kisi budur Nitekim hepimiz O nun dolulugundan lutuf uzerine lutuf aldik Kutsal Yasa Musa araciligiyla verildi ama lutuf ve gercek Isa Mesih araciligiyla geldi Tanri yi hicbir zaman hic kimse gormedi Baba nin bagrinda bulunan ve Tanri olan biricik Ogul O nu tanitti Yuhanna 1 1 18 Yeni Ahit te Isa Mesih e dua edilir 1 Korintliler 1 2 2 Korintliler 12 8 9 Isa Mesih in adina iman edilir 1 Korintliler 16 22 Romalilar 10 9 13 Filipeliler 2 10 11 Isa Mesih in adiyla vaftiz olunur 1 Korintliler 6 11 Romalilar 6 3 Isa Mesih in bedeni ekmek kani sarap olarak Hristiyan kardesliginde anilmaktadir Rabbin Sofrasi 1 Korintliler 11 17 34 Isa Tanri ile ayni oze sahiptir Filipeliler 2 6 Tanriligin butun dolulugu bedence Mesih te bulunmaktadir Koloseliler 2 9 bazi ayetlerde Isa direkt olarak Tanri olarak tanimlanir Romalilar 9 5 Titus 2 13 2 Petrus 1 1 Incillerde Isa nin gunahlari bagislayan biri olarak anlatilmasi bazi ilahiyatcilarin Isa nin Tanri olarak tasvir edildigine inanmalarina yol acmistir Bunun nedeni Isa nin baskalari adina gunahlari bagislamasidir insanlar normalde yalnizca kendilerine karsi suclari bagislarlar Isa nin yanindaki din bilginleri bunu fark ettiler ve soyle dediler Bu adam neden boyle konusuyor Tanri ya kufrediyor Tanri dan baska kim gunahlari bagislayabilir Akillarindan geceni hemen ruhunda sezen Isa onlara Aklinizdan neden boyle seyler geciriyorsunuz dedi Hangisi daha kolay felcliye Gunahlarin bagislandi demek mi yoksa Kalk silteni topla yuru demek mi Ne var ki Insanoglu nun yeryuzunde gunahlari bagislama yetkisine sahip oldugunu bilesiniz diye Sonra felcliye Sana soyluyorum kalk silteni topla evine git dedi Adam kalkti hemen siltesini topladi hepsinin gozu onunde cikip gitti Herkes sasakalmisti Tanri yi ovuyorlar Boylesini hic gormemistik diyorlardi Markos 2 6 12 Rab bin su uzerinde yuruyerek ogrencilerinden zayif imani yuzunden suya dusen Simun Petrus u kurtardigini goren havariler Isa Mesih e tapindilar Matta 14 22 33 Matta 28 16 20 ayetlerinde Isa Mesih olumden dirildikten sonra gokte ve yerde yetki sahibi oldugunu ilan eder ve ogrencilere ona tapinir Isa dunyanin sonuna dek iman edenlerle birlikte olacagini soyler bu soylem Eski Ahit boyunca Israil in Tanrisi nin iman edenlerle birlikte olmasini Yaratilis 28 15 Tesniye 20 1 ima eden ve Matta Incili nin basinda Isa ya verilen Tanri bizimle demektir ismi ile baglantilidir Bazilari Matta 28 19 ayetinin ilk birkac yuzyillik ilk donem Hristiyan alintilarinda bahsedilmemesi nedeniyle bir ekleme oldugunu iddia etse de bilim adamlari destekleyici el yazmasi kanitlari ve Didache de bahsedilmesi nedeniyle pasaji buyuk olcude gercek olarak kabul etmektedir Dirilis sonrasini anlatan ayetlerde Isa ya tapinilmasi Luka 24 52 ayetinde daha fazla gorulmektedir Elcilerin Isleri ilk Hristiyan hareketini birkac pasajda Isa merkezli bir halk kultu olarak tasvir eder Eski Ahit te YHVH nin adi anilarak dua edilmesi gibi Yeni Ahit teki Elcilerin Isleri bolumunde Hristiyanlarin bireysel olarak Isa nin adini anmalari 9 14 21 22 16 yaygindir Istefanos un oykusu Istefan in hayatinin son anlarinda ruhunu almasi icin Isa ya yalvarip yakarisini tasvir eder 7 59 60 Elcilerin Isleri ayrica yeni iman edenlerin Isa nin adiyla vaftiz edilmeleri uygulamasini cokca anlatmaktadir 2 38 8 16 10 48 19 5 Dale Allison a gore Yeni Ahit teki Elcilerin Isleri bolumunde Isa nin Pavlus a gorunusu Eski Ahit te Tanri nin Hezekiel e gorunusune benzemektedir Yuhanna Incili ozellikle Isa nin Tanriligini vurgulamaktadir Isa Yuhanna Incili nin ilk ayetlerinde Logos Soz olarak ezelden beri var olan ve ilahi sekilde bahsedilmektedir Baslangicta Soz vardi Soz Tanri yla birlikteydi ve Soz Tanri ydi Yuhanna 1 1 Yuhanna Incili havari Tomas in Isa nin Tanriligi na iman ettigini ilan etmesiyle sonlanir Tomas O nu Rabbim ve Tanrim diye yanitladi Yuhanna 20 28 Modern akademisyenler arasinda Yuhanna 1 1 ve Yuhanna 20 28 ayetlerinin Isa yi Tanri ile ozdeslestirdigini reddetme yonunde onemli bir egilim yoktur Yuhanna Incili ayrica Isa yi evrenin yaratilisinin temsilcisi olarak tasvir eder Isa nin Tanri dogasindan bahseden pasajlardan bazilari sunlardir Mesih Tanri ozune sahip oldugu halde Tanri ya esitligi simsiki sarilacak bir hak saymadi Ama kul ozunu alip insan benzeyisinde dogarak ululugunu bir yana birakti Insan bicimine burunmus olarak olume carmih uzerinde olume bile boyun egip kendini alcaltti Bunun icin de Tanri O nu pek cok yukseltti ve O na her adin ustunde olan adi bagisladi Oyle ki Isa nin adi anildiginda gokteki yerdeki ve yer altindakilerin hepsi diz coksun ve her dil Baba Tanri nin yuceltilmesi icin Isa Mesih in Rab oldugunu acikca soylesin Filipililer 2 6 11 Ben ve Baba biriz Yahudi yetkililer O nu taslamak icin yerden yine tas aldilar Isa onlara Size Baba dan kaynaklanan bircok iyi isler gosterdim dedi Bu islerden hangisi icin beni tasliyorsunuz Soyle yanit verdiler Seni iyi islerden oturu degil kufrettigin icin tasliyoruz Insan oldugun halde Tanri oldugunu ileri suruyorsun Yuhanna 10 30 33 Filipus Ya Rab bize Baba yi goster bu bize yeter dedi Isa Filipus dedi Bunca zamandir sizinle birlikteyim Beni daha tanimadin mi Beni gormus olan Baba yi gormustur Sen nasil Bize Baba yi goster diyorsun Yuhanna 14 8 9 Cunku Insanoglu Sabat Gunu nun de Rabbi dir Matta 12 8 Petrus Bende altin ve gumus yok ama bende olani sana veriyorum dedi Nasirali Isa Mesih in adiyla yuru Sonra onu sag elinden kavrayip kaldirdi Adamin ayaklari ve bilekleri o anda sapasaglam oldu Elcilerin Isleri 3 6 7 Yeni Ahit te Kutsal Ruh Kutsal Ruh Isa Mesih in mujdesini yaymalari icin Pentikost gunu imanlilar toplulugunun uzerine indi Elcilerin Isleri 2 1 4 Isa Mesih insan ve Tanri dogasina sahiptir Yuhanna 1 14 Insan dogasi hayattaki zorluklarimizda Isa Mesih te ornek bulmamiza vesile olur Ibraniler 2 18 Filipililer 2 6 11 Isa Mesih Kutsal Ruh un yonlendirmesi ile colde dolastirilarak kotu olan tarafindan sinandigi 40 gun boyunca hicbir sey yemedi ve nihayetinde kotu olana karsi galip geldi Luka 4 1 13 Yeni Ahit te Kutsal Ruh dan bahseden pasajlardan bazilari sunlardir Beni seviyorsaniz buyruklarimi yerine getirirsiniz Ben de Baba dan dileyecegim O sonsuza dek sizinle birlikte olsun diye size baska bir Yardimci Gercegin Ruhu nu verecek Dunya O nu kabul edemez Cunku O nu ne gorur ne de tanir Siz O nu taniyorsunuz Cunku O aranizda yasiyor ve icinizde olacaktir Yuhanna 14 15 17 Ama Baba nin benim adimla gonderecegi Yardimci Kutsal Ruh size her seyi ogretecek butun soylediklerimi size hatirlatacak Yuhanna 14 26 Simdiyse beni gonderenin yanina gidiyorum Ne var ki icinizden hicbiri bana Nereye gidiyorsun diye sormuyor Ama bunlari soyledigim icin yureginiz kederle doldu Size gercegi soyluyorum benim gidisim sizin yararinizadir Gitmezsem Yardimci size gelmez Ama gidersem O nu size gonderirim O gelince gunah dogruluk ve gelecek yargi konusunda dunyayi suclu olduguna ikna edecektir Gunah konusunda cunku bana iman etmezler dogruluk konusunda cunku Baba ya gidiyorum artik beni gormeyeceksiniz yargi konusunda cunku bu dunyanin egemeni yargilanmis bulunuyor Size daha cok soyleyeceklerim var ama simdi bunlara dayanamazsiniz Ne var ki O yani Gercegin Ruhu gelince sizi tum gercege yoneltecek Cunku kendiliginden konusmayacak yalniz duyduklarini soyleyecek ve gelecekte olacaklari size bildirecek O beni yuceltecek Cunku benim olandan alip size bildirecek Baba nin nesi varsa benimdir Benim olandan alip size bildirecek dememin nedeni budur Yuhanna 16 5 15 Yahudi teolojisine gore Ruh sadece Tanri nin ilahi mevcudiyetini ifade ederken Hristiyan teolojisinde Kutsal Ruh Tanri nin Uclu Birlik teki hipostazlarindan biri olarak kabul edilir Yeni Ahit te Tanri nin Ruhu hakkinda daha onceki Yahudi yazilarinda oldugundan cok daha fazla vurgu ve aciklama mevcuttur Kutsal Ruh hakkinda Eski Ahit te 75 ve Incil disi Olu Deniz Yazmalarinda 35 atif bulunurken Yeni Ahit onemli olcude daha kisa olmasina ragmen Kutsal Ruh tan 275 kez bahseder Yeni Ahit te Eski Antlasma ya nazaran Ruh a verilen daha fazla vurgu ve oneme ek olarak Ruh ayni zamanda oncekinden cok daha fazla kisisellestirilmis ve bireysellestirilmis terimlerle anlatilmistir Larry Hurtado su sekilde bahsetmektedir Dahasi Yeni Ahit teki ayetler Ruh a muhtemelen Eski Ahit veya eski Yahudi metinlerinde bahsedilenden daha fazla ve yogun bir sekilde kisisel bir nitelik veriyor gibi gorunen eylemleri tasvir etmektedir Ornegin ayetlerde Kutsal Ruh Isa yi cole yonlendirir Luka 4 1 2 Matta 4 1 Markos 1 12 inanlara aracilik eder Romalilar 8 26 27 ve inananlara Tanri nin nezdindeki evlatlik durumlari hakkinda taniklik eder Romalilar 8 14 16 Diger orneklerden alinti yapmak gerekirse Elcilerin Isleri nde Ruh Simun Petrus u Kornelius tan ziyaretcilerin geldigi konusunda uyarir 10 19 Antakya daki kiliseye Barnabas ve Saul u gondermeleri emrini verir 13 2 4 Kudus konseyini Yahudi olmayan din degistirenler hakkinda bir karara yonlendirir 15 28 Pavlus un Asya da misyonerlik yapmasini yasaklar ve baska bir pasajda Pavlus u peygamberlik kehanetleri araciligiyla Yerusalim de cikacak bir sorun hakkinda uyarmaktadir 21 11 Elcilerin Isleri kitabinda Kutsal Ruh Tanri olarak tanimlanir Petrus ona Hananya nasil oldu da Seytan a uydun Kutsal Ruh a yalan soyleyip mulkun parasinin bir kismini kendine sakladin dedi Mulk satilmadan once sana ait degil miydi Sen onu sattiktan sonra da parayi diledigin gibi kullanamaz miydin Neden yureginde boyle bir duzen kurdun Sen insanlara degil Tanri ya yalan soylemis oldun Elcilerin Isleri 5 3 4 Petrus once Hananya nin Kutsal Ruh a yalan soyledigini soyler ve daha sonra da Tanri ya yalan soyledigini soyler Petrus bu pasajda Kutsal Ruh a yalan soylemenin Tanri ya yalan soylemekle esit oldugunu belirtir Matta kitabinda Kutsal Ruh un adiyla vaftiz edilmesi emredilir Bu nedenle gidin butun uluslari ogrencilerim olarak yetistirin onlari Baba Ogul ve Kutsal Ruh un adiyla vaftiz edin Matta 28 19 Efesliler mektubunda Kutsal Ruh un islenen gunahlardan kederlenebilecegi ve kurtulusun Kutsal Ruh tarafindan geldigi bildirilmektedir Tanri nin Kutsal Ruhu nu kederlendirmeyin Kurtulus gunu icin o Ruh la muhurlendiniz Efesliler 4 30 1 Korintliler mektubunda Kutsal Ruh un ruhsal armaganlari diledigine diledigi sekilde bahsettigi anlatilmaktadir Ruh araciligiyla birine bilgece konusma yetenegi otekine ayni Ruh tan bilgi iletme yetenegi birine ayni Ruh araciligiyla iman otekine ayni Ruh araciligiyla hastalari iyilestirme armaganlari birine mucize yapma olanaklari birine peygamberlikte bulunma birine ruhlari ayirt etme birine cesitli dillerle konusma bir baskasina da bu dilleri cevirme armagani veriliyor Bunlarin tumunu etkin kilan tek ve ayni Ruh tur Ruh bunlari herkese diledigi gibi ayri ayri dagitir 1 Korintliler 12 8 11 Bir baska pasajda Kutsal Ruh hakkinda Baba Tanri ve Ogul Tanri ile birlikte soyle bahsedilmektedir Isa Mesih in sozunu dinlemeniz ve O nun kaninin uzerinize serpilmesi icin Baba Tanri nin ongorusu uyarinca Ruh tarafindan kutsal kilinarak secildiniz Lutuf ve esenlik artan olcude sizin olsun 1 Petrus 1 Kutsal Ruh un Tanriligi ndan bahseden bir baska pasaj sudur Oysa Tanri Ruh araciligiyla bunlari bize acikladi Cunku Ruh her seyi Tanri nin derin dusuncelerini bile arastirir Insanin dusuncelerini insanin icindeki ruhundan baska kim bilebilir Bunun gibi Tanri nin dusuncelerini de Tanri nin Ruhu ndan baskasi bilemez 1 Korintliler 2 10 11TeolojiUc Benlik te Tek Tanri Teslis ogretisinde Tanri uc benliktir ancak tektir uc benlik tek bir ilahi oze sahiptir Teslis in benlikleri yucelikte ezeli ve ebedi olmada esittir her birinin ozu dogasi gucu eylemi ve iradesi tekdir Atanasyus Inanc Bildirgesi nde belirtildigi gibi Baba yaratilmamistir Ogul yaratilmamistir ve Kutsal Ruh yaratilmamistir ve Ucu de baslangicsiz olarak ebedidir Baba Ogul ve Kutsal Ruh Tanri nin farkli bolumlerinin isimleri degildir Tanri nin tek adidir cunku Tanri da tek bir varlik olarak uc benlik vardir Birbirlerinden ayri olamazlar Her benligin benzer dogalara degil ayni oze veya ayni dogaya sahip oldugu anlasilmaktadir Onbirinci Toledo Konsili ne gore 675 Cunku Baba olan Ogul degildir dedigimizde benliklerin farkliligindan bahsediyoruz ama Baba Ogul neyse O dur Baba olan Ogul dur Baba Tanri ve Ogul Tanri olan da Kutsal Ruh tur isbu ifadede ise acikca dogadan veya ozden bahsediyoruz Dorduncu Laterano Konsili 1215 sunu ekler Bu nedenle Tanri da yalnizca tek Uclu Birlik vardir bir dorlu birlik degil cunku uc benligin her biri o gercekliktir yani toz oz veya ilahi dogadir ki tek basina her seyin yaraticisidir onun disinda baska bir yaratici bulunamaz Bu ilahi oz ne dogurur ne dogmustur ne de ilerler Baba dogurur Ogul dogar ve Kutsal Ruh ilerler Boylece benlikler arasinda bir ayrim oldugu ortaya cikar ancak bir doga oz birligi vardir Bu nedenle Baba bir benliktir Ogul baska bir benlik ve Kutsal Ruh baska bir benliktir bunlar farkli gerceklikler degildir aksine Baba olan Ogul ve Kutsal Ruh tur onunla tamamen aynidir boylece Ortodoks ve Katolik inanisa gore ayni ozden olduklarina inanilir Tek Irade Ben ve Baba biriz Yuhanna 10 30 Eski Iznik ilahiyatcilari Kutsal Ucleme nin yaptigi her seyin Baba Ogul ve Kutsal Ruh tarafindan tek bir iradeyle birlik icinde gerceklestirildigini savundu Teslis in uc kisisi her zaman ayrilmaz bir sekilde calisir cunku Onlarin isi her zaman tek Tanri nin isidir Ogul un iradesi Baba ninkinden farkli olamaz cunku o Baba nindir Tek varliklari oldugu gibi tek iradeleri vardir Aksi halde tek Tanri olmazlardi Bu noktada Kayserili Aziz Basil sunlari soyledi O zaman O Cunku ben kendiligimden konusmadim ve yine Beni gonderen Baba nin kendisi ne soylemem ve ne konusmam gerektigini bana buyurdu ve Isittiginiz soz benim degil beni gonderen Baba nindir dediginde ve baska bir yerde Baba nin bana buyurdugu her seyi yerine getirdigimi dediginde ne bir tasaridan veya gerceklestirme gucunden yoksun oldugu icin ne de onceden ayarlanmis bir zamani beklemek zorunda oldugu icin bu tur bir dil kullanmaktadir O nun amaci kendi iradesinin Baba ile cozulmez bir birlik icinde baglantili oldugunu acikliga kavusturmaktir Oyleyse emir denilen seyle konusma organlari tarafindan verilen kesin bir yetkiyi ve bir ast olarak Baba nin Ogul a ne yapmasi gerektigine dair emirler verdigini anlamamiza izin vermeyin Bunun yerine Tanriliga yakisir bir anlamda bir nesnenin aynadaki yansimasi gibi Baba dan Ogul a zaman farketmeksizin gecen bir irade aktarimini algilayalim Uclu Birlikci Vaftiz Formulu Vaftiz genel olarak Baba Ogul ve Kutsal Ruh un adiyla seklindeki Teslisci formul ile birlikte anilir Teslisciler bu formulu vaftizin resmi bir baslangic oldugu Hristiyan inancinin iman esasi olarak kabul ederler Aziz Kayserili Basil soyle demektedir Inandigimiz iman esaslarina gore vaftiz olmak ve vaftiz oldugumuz iman esaslarina gore yasamakla yukumluyuz Birinci Istanbul Konsili 381 ayrica soyle soylemektedir Bu bize Baba Ogul ve Kutsal Ruh un adina iman etmeyi ogreten vaftizimizin inancidir Bu Inanca gore tek bir Tanri tek bir Guc ve tek bir Baba Ogul ve Kutsal Ruh un varligi vardir Matta 28 19 vaftizin Kilise nin varliginin ilk yillarindan beri Teslisci formulle iliskilendirildigini belirtmek icin kullanilabilir Yeni Ahit te bulunan diger Teslis formulleri arasinda 2 Korintliler 13 14 1 Korintliler 12 4 6 Efesliler 4 4 6 1 Petrus 1 2 ve Vahiy 1 4 5 yer alir Gerhard Kittel Matta 28 19 hakkinda yorumunda sunlari soyluyor Baba Ogul ve Kutsal Ruh un bu uclu iliskisi 2 Korintliler 13 14 ve 1 Korintliler 12 4 6 gibi Teslis formulu iceren ayetlerde sabit bir ifade olarak gecmektedir Bu sabit ifade tarihsel olarak ilk Matta 28 19 daki vaftiz formulunde gorulur Bu ayetlerin kendisi Baba Ogul ve Ruh un cozulmez uclu bir iliskiyle birbirine bagli oldugunun kanitidir Ilk Hristiyanlar DonemiHristiyanlik insanoglunun ilk isledigi asli gunahtan bu yana gunaha meyilli bir dogayla dunyaya geldigini soylemektedir Romalilar 5 12 21 Musa ya verilen yasa ile gunahkar oldugu asikar olan insanoglunun Galatyalilar 3 19 kurtulus icin kendi isleriyle sonsuz odul olan Tanri nin Egemenligi ni talep etmesi mumkun degildir Bu yuzden kurtulus sadece iman ile aklanarak Tanri nin lutfu ve merhameti ile gelmektedir Efesliler 2 8 9 Yuhanna 1 16 17 E Isleri 15 10 11 Romalilar 6 14 Isa Mesih in gunahsiz oldugu 1 Yuhanna 3 5 halde carmihta insanligin gunahlarinin kefareti icin aci cekip insanoglunu bagislamasi hakkinda Kutsal Kitap soyle buyurmaktadir Soyle ki Tanri insanlarin suclarini saymayarak dunyayi Mesih te kendisiyle baristirdi ve baristirma sozunu bize emanet etti 2 Korintliler 5 19 Bizler gunah karsisinda olelim dogruluk ugruna yasayalim diye gunahlarimizi carmihta kendi bedeninde yuklendi O nun yaralariyla sifa buldunuz 1 Petrus 2 24Iznik Konsili nden Once Uclu Birlik ya da Teslis kelimesi Yeni Ahit i olusturan kitaplarda kelime olarak gecmemesine ragmen Uclu Birlik doktirini ilk Hristiyanlarin Isa Mesih ve Baba arasindaki iliskiyi yazili kaynaklar ve aktarilan sozlu kaynaklar vasitasiyla anlamaya calismalari ile formulize edildi Ileriki donemde ortaya konan Teslisci doktrinin uc benligine yapilan atiflardan biri I yuzyilin sonuna dogru Aziz I Clemens in donemin Hristiyan toplumu icindeki bazi yozlasmis kisileri elestirdigi mektubunda rastlanir Hepimiz tek Tanri ya tek Isa ya ve uzerimize inen tek Kutsal Ruh a ve Isa Mesih teki tek cagriya sahip degil miyiz 1 Clement 46 6 Benzer bir ornek 1 yuzyilda yazilmis olan ve Hristiyanlari Baba Ogul ve Kutsal Ruh un adiyla vaftiz edin seklinde yonlendiren Didache eserinde de gorulmektedir Antakyali Ignatius benzer sekilde MS 110 civarinda uc benlige de atifta bulunur ve Mesih e Baba ya ve Ruh a itaati tesvik eder Bu ilk kaynaklarin tumu Uclu Birlik in uc sahsina atifta bulunsa da hicbiri daha sonraki yuzyillarda Uclu Birlikciler tarafindan detaylandirildigi gibi tam tanrisalligi esit statuyu veya paylasilan ozden bahsetmiyordu 1 yuzyilin sonu ile 3 yuzyilin basi arasinda bir zamanda yazilmis olan Isaya nin Yukselisi altinci cennetin sakinlerinin Baba ve onun Sevgili Mesih i ve Kutsal Ruh icin ovgulerini anlatan anlatisinda oldugu gibi proto Teslisci bir goruse sahiptir Sehit Iustinus MS 100 165 da ayrica soyle yazmaktadir Tanri nin Baba nin kahinatin efendisi ve kurtaricimiz Isa Mesih in ve Kutsal Ruh un adiyla Sehit Iustinus daha sonra ilan edilmis Teslis teolojisinde yayginlasacak olan terminolojinin cogunlugunu ilk kullanan kisidir Ornegin Ogul ve Baba nin ayni varlik ousia oldugunu ve yine de ayri yuzler prosopa olduklarini Tertullianus ve ondan sonraki azizlerle birlikte gelistirilen uc benligi hipostazlar ongorerek aciklar Iustinus Ogul Isa nin nasil Baba dan ayirt edilebildigini ancak ayni zamanda Baba dan turedigini kaynagindan yanan bir ates Ogul u temsil eden ve bir mesale Baba yi temsil eden benzetmesini kullanarak aciklar Teslis sozcugunu ilk kez kullanan kisi Antakyali Teofilos tur o 181 Bugune kadar gelmis ve birkac kitaptan meydana gelen tek eseri olan Apologia ad Autolycum da putperest arkadasina hakki anlatmaya calisirken Grekce trias kelimesini Baba Ogul ve Ruh yerine Tanri Kelimesi ve Hikmeti Eski Yunanca Grekce logos ve Grekce sophia icin kullanmistir Bati kilisesinde teslis kelimesi bu yazidan birkac on yil sonra Tertullianus tarafindan kullanilmaya baslanmistir Bunun icin Latincedeki Latince tres uc ve Latince unitas birlik kelimelerinden yeni bir kelime olan Latince trinitasi uretmistir Hukukcu olan Tertulianus is hayatindaki kavramlari dine aktararak Roma Hukuku ndan alinmis ifadeleri dine almistir Baba Ogul ve Kutsal Ruh icin Latince personae sahislar hukuktaki taraf icin kullanilmaktadir ucunun birligi icin Latince substantia cevher kelimeleri gibi O zaman dini kavramlara eklenen bu kelimelerle Hristiyan teslisi ifade edilecek olursa Tanri cevherde birdir fakat Latince monarchia yani hukmetmede uc sahis vardir Bugunku Avrupai dillerde Latince persona ile karistirilmamasi icin Latince personae yerine Yunancadan alinan Grekce hypostasa gercek huy varlik kisisel tabiat kelimesi tercih edilmektedir Kilise Babalarinin Sozlerinde Teslis Hristiyanlar arasinda birer direk sayilan havarilerin ogrencileri bazi egitici yazilar yazmislar Onlara Kilise Babalari adi verilmistir Bazilarinin isimleri sunlardir Klement ve Barnabas Pavlus un emektaslari Ignatius ve Polikarp Yuhanna nin ogrencileri Ilk donemde yasamis Kilise Babalari Teslis konusunda kendilerini soyle ifade etmektedirler Vaftiz konusuna gelince su sekilde vaftiz edin Bu ogretisleri paylastiktan sonra Baba Ogul ve Kutsal Ruh adina akan suda vaftiz edin Akan suyunuz yoksa baska bir suda vaftiz edin Soguk su bulamazsaniz sicak suda vaftiz edin Bu da mumkun degilse vaftiz olacak kisinin basina uc kez su serperek Baba Ogul ve Kutsal Ruh adina vaftiz edin Didake eseri 7 I S 70 110 Biz cansiz taslarin onunde hurmet edenlerden degiliz Her seye egemen ve oncesizlige ait Tanri ya ve dahasi Mesih e tapanlariz O Mesih zamanin oncesizliginden olan Tanri Kelamidir Sardisli Melito I S 110 177 Tavsiyemizi kabul edin ve pisman olmayacaksiniz Cunku yasayan Tanri yasayan Rab Isa Mesih ve Kutsal Ruh un hakki icin secilmislerin imani ve umidi icin bilin ki yalniz geriye donmeden alcakgonullulukle ve bitmeyen tevazuyla Tanri tarafindan verilen buyruklari yerine getiren kisi Isa Mesih araciligiyla kurtulanlarin arasinda sayilacak ve secilecektir O na Isa Mesih e sonsuzluklar boyunca yucelikler olsun Amin Klement in Korintlilere 1 Mektubu 58 2 I S 95 veya 115 Cunku kim Tanri bu dunyaya gelene kadar O nun kim oldugunu tam olarak bildi ki un Soylevi 8 1 I S 150 Siz Baba nin tapinaginda Isa Mesih in kaldiraciyla yani carmihiyla yukseklere kaldirilan ve Kutsal Ruh un ip araciligi yapmis oldugu taslarsiniz Antakyali Ignatius un Efeslilere Mektubu 9 1 I S 165 O en yuce ve her seye kadir Allah in bir ozelligidir yalniz her yerde hazir ve nazir olusuyla degil ama her seyi gorup isittigi hicbir sey O nu icine alamadigi icin oyledir Yildizlar yaratilmadan onceki uc gun Teslisin yani Tanri Kelami ve O nun Hikmetinin ornekleridir Antakyali Teofilos I S 120 185 Autolycus eseri 2 15 Onlar Hristiyanlar Tanri yi ve Kelimetullah i Ogul un Baba yla birligini ortakligini Ruh un ne oldugunu bu Uclu Birlik in yani Ruh un Ogul un ve Baba nin birligini ve bunlarin ucunu birbirinden neyin ayirdigini bilirler Atinali Athenagoras I S 133 190 Konsil oncesi ortaya cikan karsit akimlar Hristiyanlik genis kitlelere yayildikca Tanri nin dogasi hakkinda ana akim inanca ters olarak baska fikirler ortaya cikmaya baslamisti Birinci Iznik Konsili nde hali hazirda var olan ve inanilan Uclu Birlik inanci resmi sekilde formulize edilerek ortaya cikan Teslis karsiti goruslere karsi savunuldu Iznik Konsili nden once ortaya cikan Teslis karsiti akimlar sunlardi Tanri nin Isa nin vaftizi sirasinda onu evlat edindigini ileri suren Isa nin tam insan olmadigini insan formunun bir ilizyon oldugunu ileri suren Doketizm Onlarin tek bir Tanrilik olusturmak icin ekip olarak calisan ozunde farkli 3 tanri oldugunu one suren Triteizm Baba Ogul ve Kutsal Ruh un uc farkli benlik degil yalnizca ayni varlik Tanri icin farkli isimler oldugunu ve her birinin Tanri nin bir tezahuru oldugunu kisaca Tanri nin sekil degistirdigini one suren Baba Tanri nin tamamen Tanri olan Uclu Birligin tek benligi oldugunu ve Ogul ve Kutsal Ruh un tam olarak Tanri olmayip bir baslangiclari oldugunu one suren Tabiiyetcilik Baba Tanri nin tek gercek Tanri oldugunu ve Ogul un bir baslangici olup dolayisiyla onun Tanri olmadigini ve Kutsal Ruh un bir hipostaz olmadigini one suren Ariusculuk Digerlerine nazaran daha genis capta yayilan Ariusculuk hakkinda R C Sproul soyle yazmaktadir Teslis formulune bildirgesine ihtiyac oldugunu acikca gosteren sey dorduncu yuzyildaki Arian kriziydi Tartismanin asil hilekar yilani Arius adindaki bir rahipti Arius Mesih in Tanri ve Tanri nin Oglu oldugunu kabul ediyordu Ancak dikkatli bir arastirma ile Arius un Tanri sozcugunu neredeyse bos bir terim haline getirecek kadar yeniden tanimladigi goruluyordu Arius un soz dagarcigindaki Tanri sozcugu belirsiz bir anlama sahipti Arius Isa nin tanrisal bir evlat edinme islemi ile Tanri olduguna fakat yine de yaratilmis bir varlik olduguna dair israr ediyordu Eger Tanri artik sonsuz Tanri anlamini tasimiyorsa o zaman Tanri sozcugu bos bir sozcuktur R C Sproul Birinci Iznik Konsili 325 Birinci Iznik Konsili ni tasvir eden Dogu Ortodoks ikonasi 4 yuzyilda ortaya cikan Ariusculuk akimi akimin geleneksel olarak bilinen sekliyle Baba nin Ogul Isa dan once var oldugu ve Ogul un Tanri olmaktan ziyade Tanri nin Oglu olma serefine nail olmus sonradan yaratilmis bir varlik oldugu anlayisini iddia ediyordu Bu iddiaya cevap olarak 325 yilinda ni ilan eden Birinci Iznik Konsili Isa Mesih i Tanri dan Tanri isiktan isik gercek Tanri dan gelen gercek Tanri yaratilmis degil dogurulmus Kutsal Ruh ve Baba nin ayni oz varligina sahip olan Kutsal Ruh un kudretiyle vucut bulmus Bakire Meryem den dogmustur seklinde tarif etti Soz insan olup aramizda yasadi Yuhanna 1 14 Tanri Baba ve Ogul Isa hakkinda Baba ve Ogul arasindaki iliskiyi tanimlamak icin konsil homoousia ayni oz terimini kullandi Elli yili askin bir tartismadan sonra homoousia ortodoks inancin ayirt edici ozelligi olarak kabul edildi ve daha sonra uc benlik tek Tanri formulune donusturuldu Birinci Iznik Konsili nin karari olan Iznik Simgesi Kutsal Ruh hakkinda cok az sey soylemistir Birinci Iznik Konsili nde 325 tum dikkatler Kutsal Ruh hakkinda benzer bir aciklama yapilmadan Baba ve Ogul arasindaki iliskiye odaklandi Konsilin sozleriyle Her seye gucu yeten gorulen ve gorulmeyen butun seylerin Yaradani olan bir tek Baba Tanri ya inaniyoruz Bir tek Rab Isa Mesih e inaniyoruz Tanri nin Oglu Baba dan dogan biricik Ogul yani Baba nin oz varligindan olusan Tanri dan Tanri isiktan isik gercek Tanri dan gelen gercek Tanri yaratilmis degil dogurulmus Baba nin ayni oz varligina sahip olan Kendisi araciligiyla gokteki ve yerdeki her sey yapilmis biz insanlar icin ve kurtulusumuz icin gokten inmis insan bedeni almis ve insanlar arasinda yasamis sikinti cekmis ve ucuncu gunde olumden dirilmis goge yukselmis dirilerle oluleri yargilamaya gelecek olan O dur Ve Kutsal Ruh a da inaniyoruz Birinci Istanbul Konsili 381 Daha sonra Birinci Istanbul Konsili nde 381 Kutsal Ruh a Baba ve Ogul ile birlikte tapinildigi ve yuceltildigi ve ayni oze sahip oldugu symproskynoymenon kaὶ syndo3azomenon inanci resmi hale getirilip ilan edilerek Iznik Istanbul Simgesi olarak bilinen Iznik Simgesi nin Iznik Inanc Bildirgesi kapsami genisletilecektir Her seye gucu yeten gogun yerin gorulen ve gorulmeyen butun seylerin Yaratani olan tek bir Baba Tanri ya inaniyoruz Tek Rab Isa Mesih e inaniyoruz Tanri nin biricik Oglu ezelden beri Tanri dan dogan Isik tan gelen Isik gercek Tanri dan gelen gercek Tanri yaratilmis degil dogurulmus Tanri ile ayni oze sahip olan kendi araciligiyla her sey yaratilmis biz insanlar icin kurtulusumuz icin goklerden inmis Kutsal Ruh ve bakire Meryem araciligiyla beden alip insan olmus Pontius Pilatus un emriyle bizim icin carmiha gerilmis sikinti cekmis gomulmus goklere yukselmis Baba nin saginda oturmus dirilerle oluleri yargilamaya gorkemle gelecek O dur O nun egemenligi hic son bulmaz Kutsal Ruh a da inaniyoruz Rab olan yasam veren Baba dan cikip gelen Baba ve Ogul ile birlikte tapinip yuceltilen peygamberlerin agzindan konusan O dur Havarilerin yolunda olan tek bir evrensel topluluga inaniyoruz Gunahlarin bagislanmasi icin tek bir vaftizi taniyoruz Olulerin dirilisini ve gelecek cagin yasamini bekliyoruz Kutsal Ruh un tanrisalligi ve dogasi doktrini yasaminin son yillarinda Atanasius tarafindan gelistirildi Iznik doktirinini savundu ve gelistirdi yani ogretiyi yeni inananlarin anlayabilmesi icin kelimelere doktu 4 yuzyilin sonunda Kayserili Basil Nissali Gregor ve Nenizili Gregorios un Kapadokyali Babalar onderliginde doktrin buyuk olcude simdiki bicimine ulasmistir Athanasios Athanasios Inanc Bildirgesi adini M S 300 lerde yasamis olan kilise babasi Athanasios tan 295 373 almistir 4 yuzyilda yazilmis Athanasios Inanc Bildirgesi nde Teslis su sekilde aciklanmaktadir Uclu Birlikte tek olan Tanri ya ve Uclu Birlik butunlugune zatlari birbirine karistir madan ya da ozu bolme den ibadet ederiz Baba farkli zat Ogul farkli zat ve Kutsal Ruh farkli zattir fakat Baba Ogul ve Kutsal Ruh tek Tan ri dir Yucelikleri esit ve gorkemleri sonsuzdur Baba nasilsa Ogul da oyledir Kutsal Ruh da oyledir Baba yaratilmamistir Ogul yaratilma mistir ve Kutsal Ruh yaratilmamistir Baba sinirsiz Ogul sinirsiz Kutsal Ruh sinir sizdir Baba ezeli ve ebedi Ogul ezeli ve ebedi Kutsal Ruh ezeli ve ebedidir Buna ragmen Ucu ayri ayri ebedi olan degil dir tek Ebedi Olan vardir Ayni sekilde Yara tilmamis ya da Sinirsiz Olan da uc degil tektir Baba her seye Egemen oldugu gibi Ogul da her seye Egemen dir ve Kutsal Ruh da her seye Egemen dir Buna ragmen tek her seye Egemen vardir Baba Tanri oldugu gibi Ogul Tanri ve Kutsal Ruh Tanri dir ancak uc Tanri degil fakat sadece tek Tanri vardir Baba Rab oldugu gibi Ogul da Rab dir ve Kutsal Ruh da Rab dir Ancak uc Rab degil tek Rab vardir Hristiyan hakikati birbirinden farkli uc zati Tanri ve Rab olarak kabul etmemizi gerektirir Ayni sekilde evrensel Hristiyan inanci uc tanridan ya da uc rabden soz edilmesini yasaklar Orta Cag 6 yuzyilin sonunda bazi Latin dilli kiliseler Ortodoks mezhebinden farkli olarak Kutsal Ruh un sadece Baba dan degil Baba ve Oguldan geldigini yorumladilar Filioque Bu yorum Iznik veya Istanbul ekumenik konsillerinde gecmiyordu 1014 yilinda Roma nin liturjik uygulamasina dahil edildi Filioque sonunda 1054 te Dogu ve Bati kiliselerinin ayrilmasi ve tekrarlanan birlesme girisimlerinin basarisizliklarinin ana nedenlerinden biri haline geldi Nenizili Gregorios Teslis hakkinda soyle demektedir Birini dusunur dusunmez Ucunun gorkemi cevremi sarar dusuncelerim Ucunu ayirt eder etmez yine Birine geri doner Ucunden herhangi Birini dusundugum zaman Onu Ucun tamami olarak dusunuyorum ve gozlerim doluyor ve dusunduklerimin buyuklugu beni alip goturuyor Digerlerine daha buyuk bir buyukluk atfetmek icin o Birin buyuklugunu kavrayamam Ucunu birlikte dusunurken sadece bir mesale goruyorum ve bolunmez isigi bolemiyor veya olcemiyorum Teslis i reddeden Hristiyan inanclarTarihte Kitab i Mukaddes i kabul eden cemaatlerin cogu teslis ogretisine uymuslardir Hem Batili Katolik ve Protestanlar hem de Dogulu Ortodoks Monofizit ve Nasturi kiliselerin hepsi M S 4 yuzyilin sonundan itibaren teslisi savunmuslardir Hristiyanlik icinde de teslis inancini reddeden ve Isa nin hem tanrisal hem de insani dogasina karsi cikan akimlar tarih boyunca ortaya cikmistir Bu akimlari ortaya cikaran onemli felsefi akim Kuzey Italya dan gelen aydin donem Humanizm idir Teslisi reddedenler arasinda tarihsel ve modern akimlar veya gruplar vardir Tarihsel akimlar ve gruplar Ebiyonitler Ariusculuk Tabiiyetcilik Sabelliyanizm Monarsianizm Katharizm Modern akimlar ve gruplar Hristiyan deizmi Mormonluk Mesih te Kardesler Yehova nin Sahitleri Hristiyan Bilim Uniteryenizm Gercek Isa Kilisesi Ayrica teslisi kabul eden dini cemaatlerde bu doktrine karsi tek tuk de olsa bu cemaatlerin din adamlarinca Kitab i Mukaddes le bagdasmadigi gorusleri ileri surulmus ve surulmektedir Mesela Alexander Hislop Adolph Ernst Knoch veya gibi TasvirOrtodoks Kilisesinde Baba ve Kutsal Ruh u resmetmek caiz degildir cunku Kutsal Kitap pek cok ayette gozle gorulemeyen Uluhiyet in tasvirini yasaklar Ortodoks Kilisesine gore Kelam in Isa Mesih vucut bulmasi sadece Ogul un tasvir edilmesine izin verir o da sadece insan tabiatiyla Zamanla son Bizans doneminden itibaren ezeli Baba nin artik resmedilmesi gerektigi gorusu desteklenmeye baslandi cunku Baba Peygamber Daniel Kitabinda 7 9 Eskiden beri var olan gunleri kadim olan yuceler yucesi olarak belirmisti Kutsal Ruh un bir guvercin olarak tasvir edilmesine yalnizca Kutsal Ruh un guvercin bicimince gorundugu Epifani Teofani ikonasinda izin verilir Luka 3 21 22 Ayrica Pentekost gunu atesten imis gibi bolunen diller gelip Elcilerin baslarinda durdugunda inen Kutsal Ruh un tasvirinde izin verilir Elcilerin isleri 2 3 Ortodoks Kilisesi nde Kutsal Teslis in uc tasviri vardir Baba Ogul Kutsal Ruh Biri Kutsal Teslis ya da Ibrahim in misafirperverligi adini tasiyan uc Melegin tasviridir Kutsal Teslis in bu tasviri geleneksel olan ve genel olarak daha cok kabul gorendir Ikinci tasvir ise Kutsal Teslis in uc ilahi varliginin yani beyaz sacli ve sakalli bir yasli adam olarak Baba nin O nun saginda oturan Ogul un ve ikisinin arasinda guvercin biciminde ucan Kutsal Ruh un ikonasidir Kutsal Teslis in bu tasvirini iceren ikonalar Bati teolojinin Katolik etkisi yuzunden Bizans sonrasi zamanlarda gorulur Ucuncu olarak Kutsal Teslis in tasvirinin belki de en temsili olani Kutsal Teslis nin tamaminin resmedildigi Rab bin vaftizinin tasviridir Resim galerisi Kutsal Ucleme yi tasvir eden bir Dogu Ortodoks ikonasi Baba Kutsal Ruh ve Carmiha Gerilmis Isa Galce bir el yazmasinda tasvir edilmistir y 1390 1400 Lucas Cranach tarafindan resmedilmis bir manzara uzerinde Kutsal Uclu tablosu d 1553 Baba Tanri ustte ve Kutsal Ruh bir guvercinle temsil edilir Isa vaftiz olurken gokyuzunde tasvir edilmistir Francesco Albani nin tablosu d 1660 Baba Tanri en ustte Kutsal Ruh guvercin ve cocuk Isa Bartolome Esteban Murillo nun tablosu d 1682 Papa I Clement Gianbattista Tiepolo nun tipik bir Ronesans sonrasi tablosunda Teslis e dua ediyor d 1770 Carikli Kilise deki Kutsal Ucleme freskosu Goreme Roman de la Rose el yazmasindan Teslis in 13 yuzyil tasviri Andrey Rublev tarafindan yapilmis Eski Ahit Dogu Ortodoks Teslis ikonasi Uclu Birlik in merhamet tahti seklinde temsili 1549 dan kalma kitabe Ayrica bakinizHamsin Yortusu Hipostaz Aziz Patrik Hak Muhammed AliNotlarKaynakca a b Daley 2009 ss 323 350 a b Ramelli 2012 a b Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi def lateran1 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi thelogy sanity isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme 11 Ocak 1978 Theology amp Sanity Bloomsbury Publishing 1978 tarihinde yayinlandi ISBN 9780826438829 Erisim tarihi 21 Aralik 2021 Nature answers the question what we are person answers the question who we are Nature is the source of our operations person does them Catechism of the Catholic Church 253 267 The dogma of the Holy Trinity 4 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mayis 2023 Madde degistir tartisma gecmis baglantilar izle kayitlar Agostino di Ippona Sermo 52 6 16 PL 38 359 Valen Sendstad Kristillinen dogmatiikka s 167 172 Gustavsson Mihin uskomme perustuu s 124 Zondervan Academic Ingilizce 19 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Temmuz 2022 Reasonable Faith Ingilizce 15 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Temmuz 2022 Bible Gateway Ingilizce 12 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Temmuz 2022 Answering Islam Ingilizce 15 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Temmuz 2022 Cross amp Livingstone 2005 s 1652 a b Joyce 1912 Gregory Nazianzen Orations 31 26 Genesis 18 1 2 Genesis 19 a b Watson Francis Abraham s Visitors Prolegomena to a Christian Theological Exegesis of Genesis 18 19 2 Aralik 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b Januariy 2013 s 99 a b Fee 2002 s 52 a b Metzger amp Coogan 1993 ss 782 783 Hurtado 2005 ss 134 152 billmounce com Ingilizce 23 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Temmuz 2022 CS Lewis 2001 Mere Christianity HarperCollins ss 51 52 Hays 2014 ss 44 45 Hurtado 2005 ss 337 338 Ferguson 2009 ss 134 135 Sim amp Repschinski 2008 ss 124 125 a b Hurtado 2005 s 345 Bauckham 2017 ss 516 519 Hurtado 2005 ss 194 206 Allison 2016 ss 807 826 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi bbc john isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Brown 1970 ss 1026 1032 Hoskyns 1967 s 142 YUHANNA 10 30 33 Ben ve Baba biriz Yahudi yetkililer O nu taslamak icin yerden yine tas aldilar Isa onlara Size Baba dan kaynaklanan bircok iyi isler gosterdim dedi Bu islerden hangisi icin beni tasliyorsunuz Kutsal Kitap Yeni Ceviri 2001 2008 TCL02 Download The Bible App Now Ingilizce Goodman amp Blumberg 2002 s 36 a b Hurtado 2018 s 62 Grudem 1994 s 226 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi athanasian creed isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Barth 1975 ss 348 349 Pegis 1997 ss 307 309 De Smet 2010 The Eleventh Council of Toledo 675 6 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2019 7 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Temmuz 2019 Fathers Council 11 Kasim 1215 Fourth Lateran Council 1215 Council Fathers Ingilizce 24 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Aralik 2022 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi despiritu isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Mt 28 19 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi kittel3 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Hurtado 2005 ss 644 648 Ehrman Bart D The Apostolic Fathers Vol 1 Loeb Classical Library 2003 119 Ehrman further notes fn 97 Clement is alluding to Ephesians 4 4 6 Also see 1 Clement 58 2 Ehrman Bart The Apostolic Fathers Vol 1 Harvard University Press 2003 pp 411 429 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi ignatius isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Hurtado 2005 ss 595 599 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi first apology isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Hurtado 2005 ss 646 Cross amp Livingstone 2005 s 100 Christian Classics Ethereal Library 6 Aralik 2003 tarihinde kaynagindan arsivlendi Anderson Michael creeds net 27 Ocak 2000 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi BEoWR isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme See Creeds of Christendom 27 Agustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hornblower Spawforth amp Eidinow 2012 s 193 For a different view see e g Excursus on the Words pistin ἑteran 21 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Greek and Latin Traditions on Holy Spirit 3 Eylul 2004 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2019 Gregory of Nazianzus Orations 40 41 Sxetika edafia oyk eidete omoiwma en th hmera h elalhse Kyrios pros ymas ek mesoy toy pyros Deyt d 15 17 Genos oyn yparxontes toy 8eoy oyk ofeilomen nomizein xrysw h argyrw h li8w xaragmati texnhs kai en8ymhsews an8rwpoy to 8eion einai omoion Pra3eis iz 29 Tini wmoiwsate Kyrion kai tini omoiwmati wmoiwsate ayton Hsaia m 18 Oyx oti ton Patera tis ewraken Iw st 46 Tis ewraken ayton kai ekdihghsetai Sofia Seirax mg 31 On eiden oydeis an8rwpwn oyde idein dynatai Tim A st 16 8eon oydeis ewrake popote Iw a 18