Lübnan (Arapça: لُبْنَان, romanize: lubnān), resmî adıyla Lübnan Cumhuriyeti (Arapça: الجمهورية اللبنانية, el-Cumhûriyyetü'l-Lübnâniyye), Batı Asya'da Doğu Akdeniz kıyısında bir Arap ve Orta Doğu ülkesidir. Kuzey ve doğuda Suriye, güneyde İsrail batıda Akdeniz ile çevrili olan ülkenin ayrıca Kıbrıs ile deniz sınırı bulunmaktadır. Lübnan, Akdeniz Havzası ile Arap Dünyası'nın kesişiminde yer alması nedeniyle zengin bir tarihe sahiptir ve kendine özgü bir kültürel kimlik geliştirmiştir. Tarihteki Fenike uygarlığının vatanı Lübnan ve kıyılarıdır. Ülke pek çok dine ev sahipliği yapmaktadır. Yüz ölçümü 10.452 km² olan Lübnan en küçük ülkelerden biridir. Nüfusu yaklaşık 6 milyon, başkenti Beyrut, ulusal ve resmî dili Arapçadır. Lübnan Arapçası Fasih Arapça'nın yanı sıra kullanılmaktadır. Ayrıca Fransızca da resmî olarak tanınır.
Lübnan Cumhuriyeti | |||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Başkent ve en büyük şehir | Beyrut 33°54′K 35°32′D / 33.900°K 35.533°D | ||||||||||||||
Resmî dil(ler) | Arapça1 | ||||||||||||||
Konuşulan diller | Arapça (), Ermenice, Fransızca | ||||||||||||||
Etnik gruplar (2021) | |||||||||||||||
Demonim | Lübnanlı | ||||||||||||||
Hükûmet | Üniter parlamenter konfesyonist cumhuriyet | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
Yasama organı | Temsilciler Meclisi | ||||||||||||||
Tarihçe | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Yüzölçümü | |||||||||||||||
• Toplam | 10452 km2 (166.) | ||||||||||||||
• Su (%) | 1,6 | ||||||||||||||
Nüfus | |||||||||||||||
• 2018 tahminî | 6.859.408 (109..) | ||||||||||||||
• Yoğunluk | 560/km2 (21.) | ||||||||||||||
GSYİH (SAGP) | 2020 tahminî | ||||||||||||||
• Toplam | 78,917 milyar $ (92.) | ||||||||||||||
• Kişi başına | 11.562 $ (102..) | ||||||||||||||
GSYİH (nominal) | 2020 tahminî | ||||||||||||||
• Toplam | 18,734 milyar $ (115.) | ||||||||||||||
• Kişi başına | 2.745 $ (128.) | ||||||||||||||
Gini | ▼ 50.7 yüksek | ||||||||||||||
İGE (2019) | 0.744 yüksek · 92. | ||||||||||||||
Para birimi | Lübnan lirası (LBP) | ||||||||||||||
Zaman dilimi | UTC+2 (DAS) | ||||||||||||||
• Yaz (YSU) | UTC+3 (DAYS) | ||||||||||||||
Trafik akışı | sağ | ||||||||||||||
Telefon kodu | |||||||||||||||
İnternet alan adı | .lb | ||||||||||||||
|
Lübnan'da uygarlığa dair en eski kanıtlar yazılı tarihten eskidir ve 7000 yıl önceye aittir. Günümüz Lübnan toprakları 3000 yıl boyunca hüküm süren Fenikelilere ev sahipliği yaptı(~MÖ 3200-MÖ 539). MÖ 64'te Roma İmparatorluğu bölgeyi fethetti, ardından Lübnan imparatorluk içinde Hristiyanlığın merkezlerinden biri oldu.Lübnan Dağı, Maruni Kilisesi'nin doğuşuna sahne oldu. Dört Halife Dönemi'nde bölgenin Müslümanlarca fethinin sonrasında da Maruniler din ve kültürlerini korumaya devam etti. Bununla birlikte yine Lübnan Dağı'nda Dürzîlerin yeni bir dini grup olarak ortaya çıkması yüzlerce yıl sürecek bir dini ayrılığa yol açtı. Haçlı Seferleri'nde Maruniler Katolik Kilisesi'yle yeniden bağlantı kurdular ve Kutsal Makam'ı tanıdılar.
Lübnan 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethedildi ve 400 yıl Osmanlı hakimiyetinde kaldı. İmparatorluğun I. Dünya Savaşı'nda çökmesinin ardından günümüz Lübnan'ını oluşturan beş vilayet Fransız Suriye ve Lübnan Mandası'nın kontrolüne girdi ve modern Lübnan Cumhuriyeti'nin öncüsü olan Büyük Lübnan bu manda altında kuruldu. II. Dünya Savaşı'nda Üçüncü Fransız Cumhuriyeti'nin Nazi Almanyası tarafından işgal edilmesi bölgedeki Fransız hakimiyetini zayıflattı. 1943'te Özgür Fransa'dan bağımsızlığını kazanan Lübnan, ana dini mezheplerin belli siyasi güçlere sahip olduğu konfesyonalist bir hükûmet şekli oluşturdu. 1970'lere kadar Lübnan, farklı dinlerden insanların bir arada yaşadığı ve özellikle başkent Beyrut'taki finansal sektörü sayesinde Ortadoğu'nun gelişmiş ülkeleri arasında bulunuyordu. 1975'te ülkedeki çeşitli siyasi ve mezhepsel gruplar arasında patlak veren Lübnan İç Savaşı ülkede istikrarsızlık sürecininin başlangıcı oldu. 15 yıl süren savaş sırasında Lübnan, 1976-2005 yılları arasında Suriye'nin, 1985-2000 arasında ise İsrail'in işgali altında kaldı. Savaşın sonlanmasıyla ekonomiyi canlandırmak ve altyapıyı yeniden inşa etmek için çalışmalar yürütülse de ülkede siyasi parti ve milis hareketi olan varlığını sürdüren Hizbullah ile İsrail arasındaki savaşlar nedeniyle Lübnan, uzun yıllar boyunca suikastler, ekonomik çöküntü ve siyasi çalkantı yaşadı.
Lübnan gelişmekte olan bir ülkedir. İnsani Gelişme Endeksi'nde petrol zengini Körfez ülkeleri dışında Arap Dünyası'nın en yüksek sıralarında olup 92. sıradadır.Orta-üst gelirli bir ülke olarak sınıflandırılmaktadır. Ancak, likidite krizi ve yolsuzluk ülkede para biriminin çöküşü, siyasi istikrarsızlık, yaygın kıtlık, yüksek işsizlik ve yoksulluk sorunlarına yol açmıştır. Lübnan küçük bir ülke olmasına rağmen,Lübnan kültürü Orta Doğu ve dünyada tanınmaktadır. Ülke Birleşmiş Milletler, Bağlantısızlar Hareketi, İslam İşbirliği Teşkilatı ve Uluslararası Frankofoni Örgütü'nün üyesidir.
Tarih
Erken Tarihler
Denizci bir topluluk olan Fenikeliler'in anavatanı Lübnan topraklarıdır. Daha sonra bu bölge Asurlular, Bâbilliler, Persler ve Makedonya Krallığı gibi birçok devletin hakimiyetine girmiştir. Milattan önce 64 yılından itibaren Roma İmparatorluğu’nun yönetiminegeçen Lübnan toprakları Suriye Eyaleti'nin bir parçası oldu. Romanın kalıcı olarak ikiye ayrılmasından sonra Doğu Roma İmparatorluğu tarafında kalmıştır. Lübnan toprakları Roma ve Bizans İmparatorluğu’nun da en hareketli bölgeleri arasında yer almış, Avrasya ticaretinin önemli temas noktalarından birini oluşturan sahil şehirleri İslâm döneminde de aynı işlevini sürdürmüştür.
Orta Çağ
Yermük Savaşı’ndan sonra müslümanlar günümüz Suriye, Lübnan, Ürdün ve Filistin topraklarına hâkim oldular. Bölge müslümanlar için ticarî, Hristiyanlar için ise dini açıdan oldukça önemliydi. Mekkeliler’in ticaret kervanlarını Suriye’ye bağlayan yol Lübnan topraklarından geçiyordu. İsâ Sur ve Sayda şehirlerine ayak basmış, havârilerden Aziz Pavlus Sûr’da bir kilise inşa etmişti.Bu nedenle bölge müslümanlar ve hristiyanlar arasında hakimiyet savaşlarına sebep olmuştur.
Abbasiler’in zaman içinde zayıflamaları sonucunda merkeze uzak bölgelerdeki valiler bağımsızlıklarını elde etmeye başladılar. Lübnan toprakları 9. yüzyılın son çeyreğinde Tolunoğulları’nın hâkimiyetine geçti. Bölgede yaşanan istikrarsız dönemden sonra Fatımiler üstü gelen taraf oldular.
12. yüzyıl başlarında Lübnan topraklarına giren Haçlılar 1124’te bütün sahil şehirlerini ele geçirdiler. Böylece bugünkü Lübnan toprakları Baalbek ve iç bölgeler haricinde Haçlı yönetimi altına girmiş oldu. Haçlılar döneminde Lübnan üç idari bölüme ayrıldı. Beyrut’un kuzeyinden Trablus’a kadar olan bölge Trablus Kontluğu’na, Beyrut, Sayda ve Sur Kudüs Krallığı’na bağlıydı. Lübnan’ın dağlık iç kesimleri ise müslümanların hâkimiyeti altında bulunmaya devam ediyordu.
Lübnan'ın güney kısmı Selahaddin Eyyubi, kuzey kısmı ise Kalavun döneminde yeniden müslümanların idaresine girdi. Daha sonra Memlükler bölgeye hakim oldu ve bu dönemde sahil şehirleri çoğunlukla Katolik Hristiyanlar tarafından iskân edilmişti. Özellikle Fâtımî hâkimiyetinde Dürzîlik, İsmâilîlik ve Nusayrîlik gibi mezhepler bölgede yaygınlaşmıştı. Memlükler döneminde Lübnan’ın nüfus yapısı müslümanlar, özellikle de Sünnîler lehinde gelişti. Selçuklular’ın 11. yüzyılda başlattığı bölgeyi Sünnileştirme süreci Memlükler tarafından devam ettirildi.
Lübnan, 1516 yılında Yavuz Selim’in Suriye-Mısır seferi sırasında Osmanlı hâkimiyetine girmiştir. Osmanlı döneminde Beyrut Vilayeti olarak yönetilen bölge Suriyenin sahil kesiminden Akka'ya kadar olan bölgeyi kapsamaktaydı. Bu devirde bölge kültürel çeşitliliğini korumuş ve ticaret merkezi olmaya devam etmiştir.
Modern Tarih
Osmanlının I. Dünya Savaşı'na katılması ve Sina ve Filistin Cephesi'nin çökmesinden sonra Lübnan toprakları 1918 yılında İngiliz ve Fransızların işgaline uğradı. Savaştan sonra kurulan Büyük Lübnan Devleti Fransız Suriye ve Lübnan Mandası yönetimi içine alındı. 1926 yılına gelindiğinde ise Cumhuriyet ilan edildi ve 1941 yılında ise bağımsızlık ilan edildi. Takip eden yıllarda yaşanan karışıklıklardan sonra 1943 yılında bağımsızlık tanındı ve Fransız kuvvetleri 1946 yılında Lübnan topraklarından çekildi.
Lübnan Sorunu
Lübnan, ilk yıllarında karışık dinî yapıya sahip bir devlet olmasına rağmen Orta Doğu'nun en düzenli ve refah seviyesi en yüksek olan ülkelerinden biri idi. Fakat Ürdün'deki FKÖ'nün yenilgisiyle, birçok Filistinli militan Lübnan'a yerleşti ve İsrail'e karşı silahlı mücadeleyi buradan yapmaya başladı. Filistinlilerin yerleştirilmesi aynı zamanda Filistinliler ile Maronitler ve diğer Lübnanlı gruplar arasında mezhepsel gerilimlerin artmasına neden oldu.
Özellikle 1970'lerden itibaren Müslümanlar, demografik üstünlüğü elde ettiler ve bu üstünlüğü egemenlik faktörüne yansıtarak ülke yönetiminde Hristiyanlardan daha fazla söz hakkı alma mücadelesine başladılar. Böylece ülkede başlayan Müslüman-Hristiyan mücadelesi, 13 Nisan 1975'ten itibaren iç savaşa dönüştü. Ordu ülkedeki kontrolünü neredeyse tamamen kaybetti. Bölünmenin eşiğindeki ülkede darbe girişimine ve istifa çağrılarına maruz kalan Devlet Başkanı Süleyman Franciye'nin yardım çağrısı üzerine Suriye, Nisan 1976'da Hristiyanlar lehine iç savaşa müdahil olmuş. Diplomatik arabuluculuk girişimleri sonuç vermeyince 1 Haziran'dan itibaren eski müttefikleri ve FKÖ karşısında askerî çatışmalar başlamıştır.
Lübnan, Suriye, Mısır, Kuveyt ve Suudi Arabistan liderlerinin katıldığı, 17-18 Ekim 1976'da aldıkları kararlar alındı. Bu antlaşmanın üç ana unsuru şöyle idi:
a. Lübnan'da 21 Ekim'den itibaren ateşkes yürürlüğe girecek ve savaşan taraflar, 1975 Nisan'ından önceki hatlara çekileceklerdir.
b. Lübnan için 30.000 kişilik bir Arap Barış Gücü teşkil olunacaktır. Bu güç esas itibarıyla Suriye askerlerinden oluşmuştur.
c. FKÖ gerillaları Lübnan'da kalmaya devam etmekle beraber Lübnan'ın egemenlik ve güvenliğine saygı göstereceklerdir.
Bu sonuncu şartı birçok FKÖ gerillası kabul etmedi. İsrail de bunu bildiğinden Litani Nehrine kadar olan Güney Lübnan topraklarını kendi kontrolü altına alıp bu toprakları kendi için "Güvenlik Bölgesi" ilan etmiştir.
İsrail kuvvetleri daha sonra Beyrut'u kuşattılar ve bunun sonucunda Filistin Kurtuluş Örgütü Lübnan'ı terk etmek zorunda kalmıştır. FKÖ unsurları, Lübnan'a çıkan Amerikan, Fransız ve İtalyan askerlerinden oluşan 2.000 kişilik Barış Gücü himayesinde, 21 Ağustos 1982'de Beyrut'tan ayrıldılar.
FKÖ'yü Lübnan'ı terke muvaffak olan İsrail, 1985 yılında kademeli olarak bölgeden çekilmeye başladı. İsrail'in çekilmesi Müslüman-Hristiyan mücadelesini tekrar başlattı. Bunun üzerine Suriye, Lübnan'a müdahale etmek için harekete geçti. Ayrıca, İran da dolaylı olarak müdahaleye katıldı. 1989 yılı sonlarından itibaren ise FKÖ tekrar Güney Lübnan'a yerleşmeye başladı.
Sonuç olarak; 1970 yılında başlayan Lübnan sorunu ve 1975 yılında başlayan Lübnan iç savaşı, çeşitli aşamalardan geçti. İç savaş Lübnan'da çok ağır maddi hasara ve can kaybına yol açtı. Savaş 1991 yılında resmen sona erdiğinde Lübnan ve Beyrut bir harabeye dönüşmüştü ve 150.000 Lübnanlı can vermişti. 1992 yılından itibaren İsrail ile FKÖ arasında başlayan olumlu gelişmeler üzerine de olaylar şiddetini kaybetmeye başladı. Fakat Lübnan, 1976 ile bölgeye 30 bin kişilik bir askerî güç gönderen Suriye'nin belirli ölçüde eyaleti durumuna geldi. Ancak 2005 yılında patlak veren ve Lübnan'ın eski başbakanı Refik Hariri'nin suikastıyla sonuçlanan kriz sonrasında Suriye, birçok askerini geri çekmek zorunda kalmıştır.
12 Temmuz 2006 tarihinde başlayan 2006 İsrail-Lübnan Krizi'nde İsrail’in hava saldırıları sırasında Lübnan ve Beyrut kenti, özellikle güney kısmı ağır hasar görmüştür ve ülke ekonomisi büyük ölçüde çökme noktasına gelmiştir.
Coğrafya
Oldukça engebeli olan yüzey şekillerinin ana çizgilerini Lübnan dağları (Cebelilübnan) belirler. Bu dağlar kuzey-güney doğrultusunda yaklaşık 160 km. uzunluğunda olmak üzere ülkeyi baştan başa katedip toplam yüzölçümünün yaklaşık yarısını kaplar. Kuzeye doğru gidildikçe yüksekliği ve genişliği artan kalker yapılı Lübnan dağlarının kuzey kesiminde 3088 metreye erişen Kurnat es-Sevda ülkenin en yüksek noktasıdır. Lübnan dağlarıyla Akdeniz’in arasına, doğu-batı doğrultusundaki genişliği yer yer 40 kilometreyi bulan dar bir kıyı ovası girer. Lübnan dağlarıyla daha doğudaki Antilübnan dağları (Cebelüşşarkī) arasında da Bikâ vadisi yer alır.
İklim
Kıyı kesiminde Akdeniz iklimi hüküm sürer; burada kışlar yumuşak ve yağışlı, yazlar sıcak ve nemlidir. Lübnan dağlarının batı yamaçlarında yağışlar boldur; yüksek kesimlerine ise yağış kar şeklinde düşer. Beka vadisinde ise karasal, hatta çöl iklimi özellikleri taşıyan bir iklim hâkimdir. Kıyı şeridinde 900 mm. kadar olan ortalama yıllık yağış tutarı Lübnan dağlarının bazı yüksek kesimlerinde 1500 milimetreye kadar çıkar.
Bitki örtüsü
Bitki örtüsünü teşkil eden sedir ormanlarının yoğun biçimde Lübnan dağlarında bulunması, bu ağaç türünün bitki coğrafyasında bu dağların adıyla (Cedrus libani “Lübnan sediri”) olarak anılmasına yol açmıştır. Eskiçağ’lardan beri gemi inşasında çok kullanılan Lübnan sedirleri bütün Akdeniz dünyasında olduğu gibi bu ülkede de azalmış, yer yer küçük alanlar halinde kalmıştır. Sedirin azalmasından sonra Lübnan dağlarının batı yamaçlarında çeşitli çam türlerinin yetiştirilmesine başlanmıştır. Ancak yine de orman alanlarının azalmasına rağmen Lübnan dağları halen Ortadoğu’nun en sık bitki örtüsüyle kaplı kesimidir. Ülkede genellikle Lübnan dağlarının yamaçlarından doğarak Akdeniz’e ulaşan kısa boylu fakat suyu bol akarsulara rastlanır. Bikâ vadisindeki Baalbek eşiğinden doğarak güneye doğru akan ve Lübnan sınırları içerisinde denize dökülen Leytani (Leontes) nehriyle kuzeye doğru akan ve Lübnan’dan sonra Suriye topraklarından geçip Türkiye sınırları içinde Akdeniz’e ulaşan Asi (Orontes) nehri diğerlerinden daha uzun ve daha önemlidir.
Yönetim
Lübnan, yüksek rütbeli makamların belirli dini grupların üyelerine ayrıldığı, mezhepçiliği içeren parlamenter bir demokrasidir. Örneğin Devlet Başkanının Maruni Hıristiyan, Başbakanın Sünni Müslüman, Meclis Başkanının Şii Müslüman, Başbakan Yardımcısı ve Meclis Başkan Yardımcısının Doğu Ortodoks Kilisesi'ne bağlı olması gerekir.
Bu sistemin amacı mezhep çatışmalarını azaltmak ve hükümetteki tanınmış 18 dini grubun demografik dağılımını adil bir şekilde temsil etmektir.
Lübnan'ın ulusal yasama organı tek meclisli Lübnan Temsilciler Meclisi'dir. 128 sandalyesi Hristiyanlar ve Müslümanlar arasında eşit olarak, 18 farklı mezhep arasında ve 26 bölge arasında orantılı olarak paylaştırılır.
Parlamento, mezhepsel orantılı temsil esasına göre halk oyu ile dört yıllık bir dönem için seçilir. Yürütme organı devlet başkanı ve hükümetin başı olan başbakandan oluşur. Parlamento, devlet başkanını üçte iki çoğunlukla yenilenemez altı yıllık bir dönem için seçer. Başkan, parlamentoyla yapılan istişarelerin ardından Başbakanı atar. Devlet başkanı ve başbakan, ülkedeki mezheplerin ortaya koyduğu mezhepsel dağılıma da uyması gereken bir kabine oluşturur.
1990'dan önce bu oran Hıristiyanlar lehine 6:5'ti, ancak 1975-1990 iç savaşına son veren ile birlikte iki dinin mensuplarına eşit temsil hakkı verecek şekilde oranlar yeniden ayarlanmıştır.
Mezhepler ve Dinler | Taif öncesi | Taif sonrası |
---|---|---|
Maruni Kilisesi | 30 | 34 |
Doğu Ortodoks Kilisesi | 11 | 14 |
Doğu Katolik Kiliseleri | 6 | 8 |
Ermeni Apostolik Kilisesi | 4 | 5 |
Ermeni Katolik Kilisesi | 1 | 1 |
Protestanlar | 1 | 1 |
Diğer Hristiyanlar | 1 | 1 |
Hristiyan | 54 | 64 |
Sünni | 20 | 27 |
Şii | 19 | 27 |
Dürzi | 6 | 8 |
Nusayri | 0 | 2 |
Müslüman | 45 | 64 |
Toplam | 99 | 128 |
Din
Lübnan, Batı Asya ve Akdeniz'deki dinsel açıdan en çeşitli ülkedir. Farklı dinlerin ve dini mezheplerin göreceli büyüklükleri hassas bir konu olmaya devam ettiğinden, 1932'den beri ulusal bir nüfus sayımı yapılmamıştır. Devlet tarafından tanınan 18 dini mezhep vardır (4'ü Müslüman, 12'si Hristiyan, 1'i Dürzi ve 1'i Yahudi).
Lübnan İstatistik firması tarafından yürütülen demografik bir araştırma, nüfusun yaklaşık %27'sinin Sünni, %27'sinin Şii, %21'inin Maruni, %8'inin Rum Ortodoks, %5'inin Dürzi, %5'inin Melkani ve %1'inin Protestan olduğunu ortaya çıkardı. Kalan % 6'sı çoğunlukla Lübnan'ın yerli olmayan küçük Hristiyan mezheplerine aittir.
- Lübnan, pek çok farklı dinin bir arada yaşadığı bir ülkedir
- Beyrut Ermeni Katolik Kilisesi
- Lübnan'da yaşayan farklı dinden insanların çoğunlukta olduğu yerlerin haritası
Dil
Lübnan'ın ulusal ve resmî dili Arapçadır. Lübnanlıların ekseriyeti, ana dil Arapçanın yanı sıra Fransızca ve İngilizce konuşabilmektedir. Zira ülkede anaokulundan itibaren yabancı dil öğrenimi mecburdur. Anadili olarak Arapça, Lübnan'daki tüm etnik ve dini gruplar arasında kullanılmaktadır. Eskiden Fransız sömürgesi olan Lübnan'da çoğunlukla kullanılan yabancı dil İngilizce olmasına karşın üst ve orta sınıflarda Fransızca daha yaygın olarak bilinir ve konuşulur. Lübnan, Fransızca konuşan ülkeler topluluğu (Frankofon) içerisinde yer alır. Bugün nüfusun %20'si Fransızca bilmektedir. 1866'da Beyrut Amerikan Üniversitesi'nin kuruluşuyla ilk defa konuşulmaya başlanan ve özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren yaygınlık kazanan İngilizce ise günlük hayatta iletişim dili olarak kullanılmasa da, uzun seneler ülkedeki Fransız etkisinden rahatsızlık duyan Müslümanlar tarafından öğrenilmesi siyaseten tercih edilen bir yabancı dil olmuştur.
Nüfus
Lübnan'ın nüfusu tahminen 6.185.000'dür (2016). Lübnan %93 Arap nüfusuyla etnik açıdan homojen bir ülkedir. Araplar; Lübnanlı Arapları, Filistinli mültecileri, Suriyelileri ve başka göçmen Arap cemiyetleri de içine alır.
İç savaştan önce Lübnan'da Hristiyanların ve Müslümanların sayısı hemen hemen eşitti. Şimdi Müslümanlar çoğunlukta ve Müslüman nüfus içinde de artık Sünni çoğunlukta. Halkın tahminen %54'si Müslüman, %40.4'u Hristiyan, %5.6'ü ise Dürzi. Fakat 1932 yılından beri nüfus sayımı yapılmadığından ve halkın dini kimliği sorulmadığından ve Lübnan İç Savaşından dolayı oluşan göç ve demografik değişiklikten, dolayı Hristiyanların sayısı hızla azalmıştır ve Müslümanların sayısı hızla artmıştır. Hristiyanlar hem nüfus ve hem de oran olarak azalmaya devam etmektedir.
1975'te %67 olan şehirleşme oranı, iç savaş sırasında yaşanan büyük nüfus hareketliliği neticesinde 2008'de %87'ye ulaşmıştır. 1932'deki sayıma göre nüfusuyla 161.947 olan Beyrut, bugün iki milyona yaklaşan nüfusuyla Lübnan'daki tüm mezheplerin yaşadığı kozmopolit bir şehir haline dönüşmüştür.
Eğitim
Lübnan’daki tüm okullar Millî Eğitim'e bağlıdır. ABD'nin 2005'te hazırladığı bir rapora göre Lübnan'daki 140.000 öğrencinin yarısı ülkenin tek devlet üniversitesi olan Lübnan Üniversitesi'nde, diğer yarısı 42 özel üniversitede öğretim görmektedir. Arap dünyasının en modern, özgür ve eğitimli kesimlerinden birini teşkil etmekle övünen Lübnan'da, 15 yaş ve üstü nüfusta okuma-yazma oranının 2003 itibarıyla %87,4´dir. Bu oran erkekler arasında %93,1, kadınlar arasında ise %82,2'dir.
Dipnot
- ^ . 11 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ (PDF). Presidency of Lebanon. 19 Ocak 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2011.
- ^ a b c d . International Monetary Fund. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2019.
- ^ (İngilizce). United Nations Development Programme. 10 Aralık 2019. 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2019.
- ^ "Lebanon". Alertnet. Thomson Reuters Foundation. 31 Ocak 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ekim 2009.
- ^ "Lübnan Anayasası (İngilizce)" (PDF). 19 Şubat 2011 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 22 Şubat 2011.
- ^ McGowen, Afaf Sabeh (1989). "Historical Setting". Collelo, Thomas (Ed.). Lebanon: A Country Study. Area Handbook Series (3. bas.). Washington, D.C.: The Division. OCLC 18907889. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2009.
- ^ Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN .
- ^ Dumper, Michael; Stanley, Bruce E.; Abu-Lughod, Janet L. (2006). Cities of the Middle East and North Africa. ABC-CLIO. s. 104. ISBN .
Archaeological excavations at Byblos indicate that the site has been continually inhabited since at least 5000 B.C.
- ^ Shulimson, Jack (1966). Marines in Lebanon, 1958 (İngilizce). Historical Branch, G-3 Division Headquarters, U.S. Marine Corps. 7 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ocak 2022.
- ^ a b Hubbard, Ben; Denton, Bryan (4 Ağustos 2021). "Collapse Inside Lebanon's Worst Economic Meltdown in More Than a Century". The New York Times. 22 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ağustos 2021.
- ^ . U.S. Department of State. 22 Mart 2010. 14 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2010.
- ^ . Canadian International Development Agency. Government of Canada. 28 Mayıs 2009. 30 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından (Governmental) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2009.
- ^ (PDF). un.org. 13 Nisan 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2020.
- ^ (PDF). un.org. 13 Nisan 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2020.
- ^ . bbc.com. British Broadcasting Corporation. 2020. 30 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2021.
- ^ "Lebanon country profile". BBC News. 24 Ağustos 2011. 16 Ekim 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Haziran 2018.
- ^ a b c d e f g h "LÜBNAN - TDV İslâm Ansiklopedisi". islamansiklopedisi.org.tr (İngilizce). 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Kasım 2020.
- ^ McDowall, s.15; Deeb, s. 130.
- ^ Dralonge, Richard N. (2008). Economics and Geopolitics of the Middle East. New York: Nova Science Publishers. s. 150. ISBN .
Lebanon, with a population of 3.8 million, has the most religiously diverse society in the Middle East, comprising 17 recognized religious sects.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 13 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ekim 2023.
- ^ Ethnologue: Languages of the World, "Languages of Lebanon", http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=:Lebanon 18 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "[[CIA]], the World Factbook (2006), "Lebanon"". 24 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mart 2008.
- ^ Meir Zamir, The Formation of Modern Lebanon, New York: Cornell University Press, 1988, s.243.
- ^ European Commission, "European Neighbourhood Policy: Country Report, Lebanon", 2 Mart 2005, SEC (2005) 289, http://www.dellbn.ec.europa.eu/en/pev/crfinal_mar05.pdf 12 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., s.38.
- ^ CIA-the World Factbook, "Lebanon-2009".
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
Lübnan hakkında daha fazla bilgi edinin | |
Vikisözlük'te tanımlar | |
Commons'ta dosyalar |
- T.C. Beyrut Buyukelciligi-Turkish Embassy Beirut Lebanon5 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Lübnan Gazeteleri28 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Lübnan'ın haritası16 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Lubnan Arapca ل ب ن ان romanize lubnan resmi adiyla Lubnan Cumhuriyeti Arapca الجمهورية اللبنانية el Cumhuriyyetu l Lubnaniyye Bati Asya da Dogu Akdeniz kiyisinda bir Arap ve Orta Dogu ulkesidir Kuzey ve doguda Suriye guneyde Israil batida Akdeniz ile cevrili olan ulkenin ayrica Kibris ile deniz siniri bulunmaktadir Lubnan Akdeniz Havzasi ile Arap Dunyasi nin kesisiminde yer almasi nedeniyle zengin bir tarihe sahiptir ve kendine ozgu bir kulturel kimlik gelistirmistir Tarihteki Fenike uygarliginin vatani Lubnan ve kiyilaridir Ulke pek cok dine ev sahipligi yapmaktadir Yuz olcumu 10 452 km olan Lubnan en kucuk ulkelerden biridir Nufusu yaklasik 6 milyon baskenti Beyrut ulusal ve resmi dili Arapcadir Lubnan Arapcasi Fasih Arapca nin yani sira kullanilmaktadir Ayrica Fransizca da resmi olarak taninir Lubnan Cumhuriyetiل ج م ه ور ي ة ٱلل ب ن ان ي ة Arapca el Cumhuriyyatu l LubnaniyyaBayrak ArmaMilli mars Lubnan Ulusal Marsi Arapca كل نا للوطن Kulluna lil watan source source track track track track track track Baskent ve en buyuk sehirBeyrut 33 54 K 35 32 D 33 900 K 35 533 D 33 900 35 533Resmi dil ler Arapca1Konusulan dillerArapca Ermenice FransizcaEtnik gruplar 2021 95 Arap2 4 Ermeni 1 digerDemonimLubnanliHukumetUniter parlamenter konfesyonist cumhuriyet Devlet baskaniBos BasbakanNecip Mikati Nebih BerriYasama organiTemsilciler MeclisiTarihce Buyuk Lubnan1 Eylul 1920 Anayasa23 Mayis 1926 Bagimsizlik ilani22 Kasim 1943 Fransiz Mandasi nin sona ermesi24 Ekim 1945 Fransiz kuvvetlerinin cekilmesi17 Nisan 1946 24 Mayis 2000 Suriye birliklerinin cekilmesi30 Nisan 2005Yuzolcumu Toplam10452 km2 166 Su 1 6Nufus 2018 tahmini6 859 408 109 Yogunluk560 km2 21 GSYIH SAGP 2020 tahmini Toplam78 917 milyar 92 Kisi basina11 562 102 GSYIH nominal 2020 tahmini Toplam18 734 milyar 115 Kisi basina2 745 128 Gini 50 7 yuksekIGE 2019 0 744 yuksek 92 Para birimiLubnan lirasi LBP Zaman dilimiUTC 2 DAS Yaz YSU UTC 3 DAYS Trafik akisisagTelefon koduInternet alan adi lb Fransizcanin Lubnan anayasasinin 11 maddesine gore 2 resmi olarak kullanimi kosula bagli Bircok Lubnanli Hristiyan kendilerini Arap olarak degil eski Kenanlilarin torunlari olarak tanimlar ve Fenikeli olarak anilmayi tercih eder Lubnan da uygarliga dair en eski kanitlar yazili tarihten eskidir ve 7000 yil onceye aittir Gunumuz Lubnan topraklari 3000 yil boyunca hukum suren Fenikelilere ev sahipligi yapti MO 3200 MO 539 MO 64 te Roma Imparatorlugu bolgeyi fethetti ardindan Lubnan imparatorluk icinde Hristiyanligin merkezlerinden biri oldu Lubnan Dagi Maruni Kilisesi nin dogusuna sahne oldu Dort Halife Donemi nde bolgenin Muslumanlarca fethinin sonrasinda da Maruniler din ve kulturlerini korumaya devam etti Bununla birlikte yine Lubnan Dagi nda Durzilerin yeni bir dini grup olarak ortaya cikmasi yuzlerce yil surecek bir dini ayriliga yol acti Hacli Seferleri nde Maruniler Katolik Kilisesi yle yeniden baglanti kurdular ve Kutsal Makam i tanidilar Lubnan 16 yuzyilda Osmanli Imparatorlugu tarafindan fethedildi ve 400 yil Osmanli hakimiyetinde kaldi Imparatorlugun I Dunya Savasi nda cokmesinin ardindan gunumuz Lubnan ini olusturan bes vilayet Fransiz Suriye ve Lubnan Mandasi nin kontrolune girdi ve modern Lubnan Cumhuriyeti nin oncusu olan Buyuk Lubnan bu manda altinda kuruldu II Dunya Savasi nda Ucuncu Fransiz Cumhuriyeti nin Nazi Almanyasi tarafindan isgal edilmesi bolgedeki Fransiz hakimiyetini zayiflatti 1943 te Ozgur Fransa dan bagimsizligini kazanan Lubnan ana dini mezheplerin belli siyasi guclere sahip oldugu konfesyonalist bir hukumet sekli olusturdu 1970 lere kadar Lubnan farkli dinlerden insanlarin bir arada yasadigi ve ozellikle baskent Beyrut taki finansal sektoru sayesinde Ortadogu nun gelismis ulkeleri arasinda bulunuyordu 1975 te ulkedeki cesitli siyasi ve mezhepsel gruplar arasinda patlak veren Lubnan Ic Savasi ulkede istikrarsizlik surecininin baslangici oldu 15 yil suren savas sirasinda Lubnan 1976 2005 yillari arasinda Suriye nin 1985 2000 arasinda ise Israil in isgali altinda kaldi Savasin sonlanmasiyla ekonomiyi canlandirmak ve altyapiyi yeniden insa etmek icin calismalar yurutulse de ulkede siyasi parti ve milis hareketi olan varligini surduren Hizbullah ile Israil arasindaki savaslar nedeniyle Lubnan uzun yillar boyunca suikastler ekonomik cokuntu ve siyasi calkanti yasadi Lubnan gelismekte olan bir ulkedir Insani Gelisme Endeksi nde petrol zengini Korfez ulkeleri disinda Arap Dunyasi nin en yuksek siralarinda olup 92 siradadir Orta ust gelirli bir ulke olarak siniflandirilmaktadir Ancak likidite krizi ve yolsuzluk ulkede para biriminin cokusu siyasi istikrarsizlik yaygin kitlik yuksek issizlik ve yoksulluk sorunlarina yol acmistir Lubnan kucuk bir ulke olmasina ragmen Lubnan kulturu Orta Dogu ve dunyada taninmaktadir Ulke Birlesmis Milletler Baglantisizlar Hareketi Islam Isbirligi Teskilati ve Uluslararasi Frankofoni Orgutu nun uyesidir TarihErken Tarihler Denizci bir topluluk olan Fenikeliler in anavatani Lubnan topraklaridir Daha sonra bu bolge Asurlular Babilliler Persler ve Makedonya Kralligi gibi bircok devletin hakimiyetine girmistir Milattan once 64 yilindan itibaren Roma Imparatorlugu nun yonetiminegecen Lubnan topraklari Suriye Eyaleti nin bir parcasi oldu Romanin kalici olarak ikiye ayrilmasindan sonra Dogu Roma Imparatorlugu tarafinda kalmistir Lubnan topraklari Roma ve Bizans Imparatorlugu nun da en hareketli bolgeleri arasinda yer almis Avrasya ticaretinin onemli temas noktalarindan birini olusturan sahil sehirleri Islam doneminde de ayni islevini surdurmustur Orta Cag Yermuk Savasi ndan sonra muslumanlar gunumuz Suriye Lubnan Urdun ve Filistin topraklarina hakim oldular Bolge muslumanlar icin ticari Hristiyanlar icin ise dini acidan oldukca onemliydi Mekkeliler in ticaret kervanlarini Suriye ye baglayan yol Lubnan topraklarindan geciyordu Isa Sur ve Sayda sehirlerine ayak basmis havarilerden Aziz Pavlus Sur da bir kilise insa etmisti Bu nedenle bolge muslumanlar ve hristiyanlar arasinda hakimiyet savaslarina sebep olmustur Abbasiler in zaman icinde zayiflamalari sonucunda merkeze uzak bolgelerdeki valiler bagimsizliklarini elde etmeye basladilar Lubnan topraklari 9 yuzyilin son ceyreginde Tolunogullari nin hakimiyetine gecti Bolgede yasanan istikrarsiz donemden sonra Fatimiler ustu gelen taraf oldular Trablus un Memluklere gecisi ve Hacli Devletinin yikilmasi Trablus 1289 12 yuzyil baslarinda Lubnan topraklarina giren Haclilar 1124 te butun sahil sehirlerini ele gecirdiler Boylece bugunku Lubnan topraklari Baalbek ve ic bolgeler haricinde Hacli yonetimi altina girmis oldu Haclilar doneminde Lubnan uc idari bolume ayrildi Beyrut un kuzeyinden Trablus a kadar olan bolge Trablus Kontlugu na Beyrut Sayda ve Sur Kudus Kralligi na bagliydi Lubnan in daglik ic kesimleri ise muslumanlarin hakimiyeti altinda bulunmaya devam ediyordu Lubnan in guney kismi Selahaddin Eyyubi kuzey kismi ise Kalavun doneminde yeniden muslumanlarin idaresine girdi Daha sonra Memlukler bolgeye hakim oldu ve bu donemde sahil sehirleri cogunlukla Katolik Hristiyanlar tarafindan iskan edilmisti Ozellikle Fatimi hakimiyetinde Durzilik Ismaililik ve Nusayrilik gibi mezhepler bolgede yayginlasmisti Memlukler doneminde Lubnan in nufus yapisi muslumanlar ozellikle de Sunniler lehinde gelisti Selcuklular in 11 yuzyilda baslattigi bolgeyi Sunnilestirme sureci Memlukler tarafindan devam ettirildi Lubnan 1516 yilinda Yavuz Selim in Suriye Misir seferi sirasinda Osmanli hakimiyetine girmistir Osmanli doneminde Beyrut Vilayeti olarak yonetilen bolge Suriyenin sahil kesiminden Akka ya kadar olan bolgeyi kapsamaktaydi Bu devirde bolge kulturel cesitliligini korumus ve ticaret merkezi olmaya devam etmistir Modern Tarih 1 Eylul 1920 de Buyuk Lubnan Devletinin ilani Osmanlinin I Dunya Savasi na katilmasi ve Sina ve Filistin Cephesi nin cokmesinden sonra Lubnan topraklari 1918 yilinda Ingiliz ve Fransizlarin isgaline ugradi Savastan sonra kurulan Buyuk Lubnan Devleti Fransiz Suriye ve Lubnan Mandasi yonetimi icine alindi 1926 yilina gelindiginde ise Cumhuriyet ilan edildi ve 1941 yilinda ise bagimsizlik ilan edildi Takip eden yillarda yasanan karisikliklardan sonra 1943 yilinda bagimsizlik tanindi ve Fransiz kuvvetleri 1946 yilinda Lubnan topraklarindan cekildi Lubnan Sorunu Lubnan ilk yillarinda karisik dini yapiya sahip bir devlet olmasina ragmen Orta Dogu nun en duzenli ve refah seviyesi en yuksek olan ulkelerinden biri idi Fakat Urdun deki FKO nun yenilgisiyle bircok Filistinli militan Lubnan a yerlesti ve Israil e karsi silahli mucadeleyi buradan yapmaya basladi Filistinlilerin yerlestirilmesi ayni zamanda Filistinliler ile Maronitler ve diger Lubnanli gruplar arasinda mezhepsel gerilimlerin artmasina neden oldu Beyrut un batisini ve dogusunu ayiran Yesil Hat 1982 Ozellikle 1970 lerden itibaren Muslumanlar demografik ustunlugu elde ettiler ve bu ustunlugu egemenlik faktorune yansitarak ulke yonetiminde Hristiyanlardan daha fazla soz hakki alma mucadelesine basladilar Boylece ulkede baslayan Musluman Hristiyan mucadelesi 13 Nisan 1975 ten itibaren ic savasa donustu Ordu ulkedeki kontrolunu neredeyse tamamen kaybetti Bolunmenin esigindeki ulkede darbe girisimine ve istifa cagrilarina maruz kalan Devlet Baskani Suleyman Franciye nin yardim cagrisi uzerine Suriye Nisan 1976 da Hristiyanlar lehine ic savasa mudahil olmus Diplomatik arabuluculuk girisimleri sonuc vermeyince 1 Haziran dan itibaren eski muttefikleri ve FKO karsisinda askeri catismalar baslamistir Lubnan Suriye Misir Kuveyt ve Suudi Arabistan liderlerinin katildigi 17 18 Ekim 1976 da aldiklari kararlar alindi Bu antlasmanin uc ana unsuru soyle idi a Lubnan da 21 Ekim den itibaren ateskes yururluge girecek ve savasan taraflar 1975 Nisan indan onceki hatlara cekileceklerdir b Lubnan icin 30 000 kisilik bir Arap Baris Gucu teskil olunacaktir Bu guc esas itibariyla Suriye askerlerinden olusmustur c FKO gerillalari Lubnan da kalmaya devam etmekle beraber Lubnan in egemenlik ve guvenligine saygi gostereceklerdir UNIFIL ussu 1981 Bu sonuncu sarti bircok FKO gerillasi kabul etmedi Israil de bunu bildiginden Litani Nehrine kadar olan Guney Lubnan topraklarini kendi kontrolu altina alip bu topraklari kendi icin Guvenlik Bolgesi ilan etmistir Israil kuvvetleri daha sonra Beyrut u kusattilar ve bunun sonucunda Filistin Kurtulus Orgutu Lubnan i terk etmek zorunda kalmistir FKO unsurlari Lubnan a cikan Amerikan Fransiz ve Italyan askerlerinden olusan 2 000 kisilik Baris Gucu himayesinde 21 Agustos 1982 de Beyrut tan ayrildilar FKO yu Lubnan i terke muvaffak olan Israil 1985 yilinda kademeli olarak bolgeden cekilmeye basladi Israil in cekilmesi Musluman Hristiyan mucadelesini tekrar baslatti Bunun uzerine Suriye Lubnan a mudahale etmek icin harekete gecti Ayrica Iran da dolayli olarak mudahaleye katildi 1989 yili sonlarindan itibaren ise FKO tekrar Guney Lubnan a yerlesmeye basladi Sonuc olarak 1970 yilinda baslayan Lubnan sorunu ve 1975 yilinda baslayan Lubnan ic savasi cesitli asamalardan gecti Ic savas Lubnan da cok agir maddi hasara ve can kaybina yol acti Savas 1991 yilinda resmen sona erdiginde Lubnan ve Beyrut bir harabeye donusmustu ve 150 000 Lubnanli can vermisti 1992 yilindan itibaren Israil ile FKO arasinda baslayan olumlu gelismeler uzerine de olaylar siddetini kaybetmeye basladi Fakat Lubnan 1976 ile bolgeye 30 bin kisilik bir askeri guc gonderen Suriye nin belirli olcude eyaleti durumuna geldi Ancak 2005 yilinda patlak veren ve Lubnan in eski basbakani Refik Hariri nin suikastiyla sonuclanan kriz sonrasinda Suriye bircok askerini geri cekmek zorunda kalmistir 12 Temmuz 2006 tarihinde baslayan 2006 Israil Lubnan Krizi nde Israil in hava saldirilari sirasinda Lubnan ve Beyrut kenti ozellikle guney kismi agir hasar gormustur ve ulke ekonomisi buyuk olcude cokme noktasina gelmistir CografyaLubnan topografik haritasi Oldukca engebeli olan yuzey sekillerinin ana cizgilerini Lubnan daglari Cebelilubnan belirler Bu daglar kuzey guney dogrultusunda yaklasik 160 km uzunlugunda olmak uzere ulkeyi bastan basa katedip toplam yuzolcumunun yaklasik yarisini kaplar Kuzeye dogru gidildikce yuksekligi ve genisligi artan kalker yapili Lubnan daglarinin kuzey kesiminde 3088 metreye erisen Kurnat es Sevda ulkenin en yuksek noktasidir Lubnan daglariyla Akdeniz in arasina dogu bati dogrultusundaki genisligi yer yer 40 kilometreyi bulan dar bir kiyi ovasi girer Lubnan daglariyla daha dogudaki Antilubnan daglari Cebelussarki arasinda da Bika vadisi yer alir Iklim Kiyi kesiminde Akdeniz iklimi hukum surer burada kislar yumusak ve yagisli yazlar sicak ve nemlidir Lubnan daglarinin bati yamaclarinda yagislar boldur yuksek kesimlerine ise yagis kar seklinde duser Beka vadisinde ise karasal hatta col iklimi ozellikleri tasiyan bir iklim hakimdir Kiyi seridinde 900 mm kadar olan ortalama yillik yagis tutari Lubnan daglarinin bazi yuksek kesimlerinde 1500 milimetreye kadar cikar Lubnan sediri Lubnan in ulusal semboludurBitki ortusu Bitki ortusunu teskil eden sedir ormanlarinin yogun bicimde Lubnan daglarinda bulunmasi bu agac turunun bitki cografyasinda bu daglarin adiyla Cedrus libani Lubnan sediri olarak anilmasina yol acmistir Eskicag lardan beri gemi insasinda cok kullanilan Lubnan sedirleri butun Akdeniz dunyasinda oldugu gibi bu ulkede de azalmis yer yer kucuk alanlar halinde kalmistir Sedirin azalmasindan sonra Lubnan daglarinin bati yamaclarinda cesitli cam turlerinin yetistirilmesine baslanmistir Ancak yine de orman alanlarinin azalmasina ragmen Lubnan daglari halen Ortadogu nun en sik bitki ortusuyle kapli kesimidir Ulkede genellikle Lubnan daglarinin yamaclarindan dogarak Akdeniz e ulasan kisa boylu fakat suyu bol akarsulara rastlanir Bika vadisindeki Baalbek esiginden dogarak guneye dogru akan ve Lubnan sinirlari icerisinde denize dokulen Leytani Leontes nehriyle kuzeye dogru akan ve Lubnan dan sonra Suriye topraklarindan gecip Turkiye sinirlari icinde Akdeniz e ulasan Asi Orontes nehri digerlerinden daha uzun ve daha onemlidir YonetimBeyrut taki Lubnan Temsilciler Meclisi binasi Lubnan yuksek rutbeli makamlarin belirli dini gruplarin uyelerine ayrildigi mezhepciligi iceren parlamenter bir demokrasidir Ornegin Devlet Baskaninin Maruni Hiristiyan Basbakanin Sunni Musluman Meclis Baskaninin Sii Musluman Basbakan Yardimcisi ve Meclis Baskan Yardimcisinin Dogu Ortodoks Kilisesi ne bagli olmasi gerekir Bu sistemin amaci mezhep catismalarini azaltmak ve hukumetteki taninmis 18 dini grubun demografik dagilimini adil bir sekilde temsil etmektir Lubnan in ulusal yasama organi tek meclisli Lubnan Temsilciler Meclisi dir 128 sandalyesi Hristiyanlar ve Muslumanlar arasinda esit olarak 18 farkli mezhep arasinda ve 26 bolge arasinda orantili olarak paylastirilir Parlamento mezhepsel orantili temsil esasina gore halk oyu ile dort yillik bir donem icin secilir Yurutme organi devlet baskani ve hukumetin basi olan basbakandan olusur Parlamento devlet baskanini ucte iki cogunlukla yenilenemez alti yillik bir donem icin secer Baskan parlamentoyla yapilan istisarelerin ardindan Basbakani atar Devlet baskani ve basbakan ulkedeki mezheplerin ortaya koydugu mezhepsel dagilima da uymasi gereken bir kabine olusturur 1990 dan once bu oran Hiristiyanlar lehine 6 5 ti ancak 1975 1990 ic savasina son veren ile birlikte iki dinin mensuplarina esit temsil hakki verecek sekilde oranlar yeniden ayarlanmistir Lubnan Temsilciler Meclisi Uyeleri Mezhepler ve Dinler Taif oncesi Taif sonrasiMaruni Kilisesi 30 34Dogu Ortodoks Kilisesi 11 14Dogu Katolik Kiliseleri 6 8Ermeni Apostolik Kilisesi 4 5Ermeni Katolik Kilisesi 1 1Protestanlar 1 1Diger Hristiyanlar 1 1Hristiyan 54 64Sunni 20 27Sii 19 27Durzi 6 8Nusayri 0 2Musluman 45 64Toplam 99 128Din lt div style border solid transparent position absolute width 100px line height 0 lt div style border solid transparent position absolute width 100px line height 0 Lubnan da din 2014 Muslumanlar 54 Hristiyanlar 40 4 Durziler 5 6 Lubnan Bati Asya ve Akdeniz deki dinsel acidan en cesitli ulkedir Farkli dinlerin ve dini mezheplerin goreceli buyuklukleri hassas bir konu olmaya devam ettiginden 1932 den beri ulusal bir nufus sayimi yapilmamistir Devlet tarafindan taninan 18 dini mezhep vardir 4 u Musluman 12 si Hristiyan 1 i Durzi ve 1 i Yahudi Lubnan Istatistik firmasi tarafindan yurutulen demografik bir arastirma nufusun yaklasik 27 sinin Sunni 27 sinin Sii 21 inin Maruni 8 inin Rum Ortodoks 5 inin Durzi 5 inin Melkani ve 1 inin Protestan oldugunu ortaya cikardi Kalan 6 si cogunlukla Lubnan in yerli olmayan kucuk Hristiyan mezheplerine aittir Lubnan pek cok farkli dinin bir arada yasadigi bir ulkedir Beyrut Ermeni Katolik Kilisesi Lubnan da yasayan farkli dinden insanlarin cogunlukta oldugu yerlerin haritasiDilLubnan in ulusal ve resmi dili Arapcadir Lubnanlilarin ekseriyeti ana dil Arapcanin yani sira Fransizca ve Ingilizce konusabilmektedir Zira ulkede anaokulundan itibaren yabanci dil ogrenimi mecburdur Anadili olarak Arapca Lubnan daki tum etnik ve dini gruplar arasinda kullanilmaktadir Eskiden Fransiz somurgesi olan Lubnan da cogunlukla kullanilan yabanci dil Ingilizce olmasina karsin ust ve orta siniflarda Fransizca daha yaygin olarak bilinir ve konusulur Lubnan Fransizca konusan ulkeler toplulugu Frankofon icerisinde yer alir Bugun nufusun 20 si Fransizca bilmektedir 1866 da Beyrut Amerikan Universitesi nin kurulusuyla ilk defa konusulmaya baslanan ve ozellikle 20 yuzyilin ikinci yarisindan itibaren yayginlik kazanan Ingilizce ise gunluk hayatta iletisim dili olarak kullanilmasa da uzun seneler ulkedeki Fransiz etkisinden rahatsizlik duyan Muslumanlar tarafindan ogrenilmesi siyaseten tercih edilen bir yabanci dil olmustur NufusAkkar Simal Cebel i Lubnan Beyrut Baabda Aley Suf Cenub Baalbek Hirmil Bika Bati Bika Nebatiye Lubnan in nufusu tahminen 6 185 000 dur 2016 Lubnan 93 Arap nufusuyla etnik acidan homojen bir ulkedir Araplar Lubnanli Araplari Filistinli multecileri Suriyelileri ve baska gocmen Arap cemiyetleri de icine alir Ic savastan once Lubnan da Hristiyanlarin ve Muslumanlarin sayisi hemen hemen esitti Simdi Muslumanlar cogunlukta ve Musluman nufus icinde de artik Sunni cogunlukta Halkin tahminen 54 si Musluman 40 4 u Hristiyan 5 6 u ise Durzi Fakat 1932 yilindan beri nufus sayimi yapilmadigindan ve halkin dini kimligi sorulmadigindan ve Lubnan Ic Savasindan dolayi olusan goc ve demografik degisiklikten dolayi Hristiyanlarin sayisi hizla azalmistir ve Muslumanlarin sayisi hizla artmistir Hristiyanlar hem nufus ve hem de oran olarak azalmaya devam etmektedir 1975 te 67 olan sehirlesme orani ic savas sirasinda yasanan buyuk nufus hareketliligi neticesinde 2008 de 87 ye ulasmistir 1932 deki sayima gore nufusuyla 161 947 olan Beyrut bugun iki milyona yaklasan nufusuyla Lubnan daki tum mezheplerin yasadigi kozmopolit bir sehir haline donusmustur EgitimBeyrut Amerikan Universitesi Lubnan daki tum okullar Milli Egitim e baglidir ABD nin 2005 te hazirladigi bir rapora gore Lubnan daki 140 000 ogrencinin yarisi ulkenin tek devlet universitesi olan Lubnan Universitesi nde diger yarisi 42 ozel universitede ogretim gormektedir Arap dunyasinin en modern ozgur ve egitimli kesimlerinden birini teskil etmekle ovunen Lubnan da 15 yas ve ustu nufusta okuma yazma oraninin 2003 itibariyla 87 4 dir Bu oran erkekler arasinda 93 1 kadinlar arasinda ise 82 2 dir Dipnot 11 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Presidency of Lebanon 19 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Agustos 2011 a b c d International Monetary Fund 12 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Ekim 2019 Ingilizce United Nations Development Programme 10 Aralik 2019 9 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 10 Aralik 2019 Lebanon Alertnet Thomson Reuters Foundation 31 Ocak 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ekim 2009 Lubnan Anayasasi Ingilizce PDF 19 Subat 2011 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 22 Subat 2011 McGowen Afaf Sabeh 1989 Historical Setting Collelo Thomas Ed Lebanon A Country Study Area Handbook Series 3 bas Washington D C The Division OCLC 18907889 Erisim tarihi 24 Temmuz 2009 Nijman Jan 2020 Geography Realms Regions and Concepts 20 bas Wiley ISBN 978 1119607410 Dumper Michael Stanley Bruce E Abu Lughod Janet L 2006 Cities of the Middle East and North Africa ABC CLIO s 104 ISBN 978 1 57607 919 5 Archaeological excavations at Byblos indicate that the site has been continually inhabited since at least 5000 B C Shulimson Jack 1966 Marines in Lebanon 1958 Ingilizce Historical Branch G 3 Division Headquarters U S Marine Corps 7 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Ocak 2022 a b Hubbard Ben Denton Bryan 4 Agustos 2021 Collapse Inside Lebanon s Worst Economic Meltdown in More Than a Century The New York Times 22 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Agustos 2021 U S Department of State 22 Mart 2010 14 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Ekim 2010 Canadian International Development Agency Government of Canada 28 Mayis 2009 30 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan Governmental arsivlendi Erisim tarihi 24 Agustos 2009 PDF un org 13 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 28 Eylul 2020 PDF un org 13 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 28 Eylul 2020 bbc com British Broadcasting Corporation 2020 30 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Ekim 2021 Lebanon country profile BBC News 24 Agustos 2011 16 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Haziran 2018 a b c d e f g h LUBNAN TDV Islam Ansiklopedisi islamansiklopedisi org tr Ingilizce 29 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Kasim 2020 McDowall s 15 Deeb s 130 Dralonge Richard N 2008 Economics and Geopolitics of the Middle East New York Nova Science Publishers s 150 ISBN 978 1 60456 076 3 Lebanon with a population of 3 8 million has the most religiously diverse society in the Middle East comprising 17 recognized religious sects a b Arsivlenmis kopya 13 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ekim 2023 Ethnologue Languages of the World Languages of Lebanon http www ethnologue com show country asp name Lebanon 18 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde CIA the World Factbook 2006 Lebanon 24 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mart 2008 Meir Zamir The Formation of Modern Lebanon New York Cornell University Press 1988 s 243 European Commission European Neighbourhood Policy Country Report Lebanon 2 Mart 2005 SEC 2005 289 http www dellbn ec europa eu en pev crfinal mar05 pdf 12 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde s 38 CIA the World Factbook Lebanon 2009 Ayrica bakinizLubnan Ic Savasi Sabra ve Satilla katliami Hizbullah Lubnan Dis baglantilarVikipedi nin kardes projelerinden Lubnan hakkinda daha fazla bilgi edininVikisozluk te tanimlarCommons ta dosyalarT C Beyrut Buyukelciligi Turkish Embassy Beirut Lebanon5 Aralik 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Lubnan Gazeteleri28 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Lubnan in haritasi16 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde