Sebze ya da göveri, bitkilerin insanlar veya diğer hayvanlar tarafından yenen kısımlarına verilen isimdir. Sebze terimi, kültürler ve mutfaklar arasında farklı anlamlara gelebilir.
Her ne kadar meyve ve sebze terimleri birbirlerine zıt anlamda kullanılmaktaysa da aslında botanik açıdan meyve kabul edilen birçok bitki kısımları mutfaklarda sebze olarak kullanılır. Örneğin patlıcan, domates, kabak gibi sebzeler aslında botanik bakımdan aynen erik, kayısı, şeftali gibi meyve sayılmaktadırlar.
Etimoloji
Sebze kelimesi Farsça "yeşillik, bitki" anlamına gelen sabzī (سبزى) sözcüğünden alıntıdır. Bu Farsça sözcük ise Farsça ve Orta Farsça "yeşil, taze, yaş" manasındaki sabz (سبز) sözcüğüne +ī ekinin eklenmesi ile türetilmiştir. Türkçede sebze anlamında kullanılan bir diğer sözcük olan zerzevat da bu köke dayanmakta olup, Farsça sözcüğe Arapça +āt çoğul takısı ilavesiyle inşa edilen sebzevāt sözcüğünün deforme edilmiş halidir.
Örnekler
Görsel | Tür | Kullanılan kısım | Köken | Kültivarlar | Küresel üretimi (×106 ton, 2018) |
---|---|---|---|---|---|
yaprak, , gövde, çiçek başı | Avrupa | lahana, Brüksel lahanası, karnabahar, brokoli, karalahana, alabaş, kırmızı lahana, Milano lahanası | 69.4 | ||
Brassica rapa | kök, yaprak | Asya | şalgam, Çin lahanası, bok choy | ||
Raphanus sativus | kök, yaprak, tohum | Güneydoğu Asya | turp, beyaz turp, daikon | ||
kök, yaprak, gövde | İran | havuç | 40.0 | ||
Pastinaca sativa | kök | Avrasya | yabani havuç | ||
Beta vulgaris | kök, yaprak | Avrupa ve Orta Doğu | pancar, şeker pancarı, pazı | ||
yaprak, gövde, tohum | Mısır | marul, Çin marulu | 27.2 | ||
Phaseolus vulgaris, Phaseolus coccineus, Phaseolus lunatus | , tohum | Orta ve Güney Amerika | fasulye, , , , Lima fasulyesi | 55.1 | |
Vicia faba | , tohum | Akdeniz ve Orta Doğu | bakla | 4.9 | |
Pisum sativum | , tohum | Akdeniz ve Orta Doğu | bezelye, | 34.7 | |
Solanum tuberosum | yumru | Güney Amerika | patates | 368.1 | |
Solanum melongena | meyve | Güney ve Doğu Asya | patlıcan | 54.0 | |
Solanum lycopersicum | meyve | Güney Amerika | domates | 182.2 | |
Cucumis sativus | meyve | Güney Asya | salatalık | 75.2 | |
Cucurbita spp. | meyve, çiçek | Orta Amerika | kabak, bal kabağı, , | 27.6 | |
Allium cepa | soğan, yaprak | Asya | soğan, yeşil soğan, arpacık soğanı | 102.2 | |
Allium sativum | soğan | Asya | sarımsak | 28.5 | |
Allium ampeloprasum | yaprak | Avrupa ve Orta Doğu | pırasa, | 2.2 | |
Capsicum annuum | meyve | Kuzey ve Güney Amerika | biber, dolmalık biber | 40.9 | |
Spinacia oleracea | yaprak | Orta ve Güneybatı Asya | ıspanak | 26.3 | |
Dioscorea spp. | yumru | Afrika tropikleri | yam | 72.6 | |
Ipomoea batatas | yumru, yaprak, filiz | Orta ve Güney Amerika | tatlı patates | 91.9 | |
Manihot esculenta | yumru | Güney Amerika | kasava (manyok) | 277.8 |
Galeri
- Semizotu (Portulaca oleracea)
- Sebze örnekleri
- Sebze örnekleri
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Haziran 2023.
- ^ "sebze". Nişanyan Sözlük. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ekim 2020.
- ^ "zerzevat". Nişanyan Sözlük. 9 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ekim 2020.
- ^ . 12 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2020. Aggregate data: may include official, semi-official or estimated data
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sebze ya da goveri bitkilerin insanlar veya diger hayvanlar tarafindan yenen kisimlarina verilen isimdir Sebze terimi kulturler ve mutfaklar arasinda farkli anlamlara gelebilir Kulturel acidan sebze kavrami ile botanik meyvelerin iliskisini gosteren Her ne kadar meyve ve sebze terimleri birbirlerine zit anlamda kullanilmaktaysa da aslinda botanik acidan meyve kabul edilen bircok bitki kisimlari mutfaklarda sebze olarak kullanilir Ornegin patlican domates kabak gibi sebzeler aslinda botanik bakimdan aynen erik kayisi seftali gibi meyve sayilmaktadirlar EtimolojiSebze kelimesi Farsca yesillik bitki anlamina gelen sabzi سبزى sozcugunden alintidir Bu Farsca sozcuk ise Farsca ve Orta Farsca yesil taze yas manasindaki sabz سبز sozcugune i ekinin eklenmesi ile turetilmistir Turkcede sebze anlaminda kullanilan bir diger sozcuk olan zerzevat da bu koke dayanmakta olup Farsca sozcuge Arapca at cogul takisi ilavesiyle insa edilen sebzevat sozcugunun deforme edilmis halidir OrneklerGorsel Tur Kullanilan kisim Koken Kultivarlar Kuresel uretimi 106 ton 2018 yaprak govde cicek basi Avrupa lahana Bruksel lahanasi karnabahar brokoli karalahana alabas kirmizi lahana Milano lahanasi 69 4Brassica rapa kok yaprak Asya salgam Cin lahanasi bok choyRaphanus sativus kok yaprak tohum Guneydogu Asya turp beyaz turp daikonkok yaprak govde Iran havuc 40 0Pastinaca sativa kok Avrasya yabani havucBeta vulgaris kok yaprak Avrupa ve Orta Dogu pancar seker pancari paziyaprak govde tohum Misir marul Cin marulu 27 2Phaseolus vulgaris Phaseolus coccineus Phaseolus lunatus tohum Orta ve Guney Amerika fasulye Lima fasulyesi 55 1Vicia faba tohum Akdeniz ve Orta Dogu bakla 4 9Pisum sativum tohum Akdeniz ve Orta Dogu bezelye 34 7Solanum tuberosum yumru Guney Amerika patates 368 1Solanum melongena meyve Guney ve Dogu Asya patlican 54 0Solanum lycopersicum meyve Guney Amerika domates 182 2Cucumis sativus meyve Guney Asya salatalik 75 2Cucurbita spp meyve cicek Orta Amerika kabak bal kabagi 27 6Allium cepa sogan yaprak Asya sogan yesil sogan arpacik sogani 102 2Allium sativum sogan Asya sarimsak 28 5Allium ampeloprasum yaprak Avrupa ve Orta Dogu pirasa 2 2Capsicum annuum meyve Kuzey ve Guney Amerika biber dolmalik biber 40 9Spinacia oleracea yaprak Orta ve Guneybati Asya ispanak 26 3Dioscorea spp yumru Afrika tropikleri yam 72 6Ipomoea batatas yumru yaprak filiz Orta ve Guney Amerika tatli patates 91 9Manihot esculenta yumru Guney Amerika kasava manyok 277 8 Havuc ve salgam beraber hesaplanmistir a b c d Kuru ve taze kisimlari beraber hesaplanmistir GaleriSemizotu Portulaca oleracea Sebze ornekleri Sebze ornekleriKaynakca Arsivlenmis kopya 29 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Haziran 2023 sebze Nisanyan Sozluk 8 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Ekim 2020 zerzevat Nisanyan Sozluk 9 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Ekim 2020 12 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Agustos 2020 Aggregate data may include official semi official or estimated data