Azərbaycanca AzərbaycancaБеларускі БеларускіDansk DanskDeutsch DeutschEspañola EspañolaFrançais FrançaisIndonesia IndonesiaItaliana Italiana日本語 日本語Қазақ ҚазақLietuvos LietuvosNederlands NederlandsPortuguês PortuguêsРусский Русскийසිංහල සිංහලแบบไทย แบบไทยTürkçe TürkçeУкраїнська Українська中國人 中國人United State United StateAfrikaans Afrikaans
Destek
www.wikipedia.tr-tr.nina.az
  • Vikipedi

Türkiye PKK çatışması PKK ve Türk Silahlı Kuvvetleri arasında örgütün 1978 de yılında kurulması ile berabe

Türkiye-PKK çatışmaları

Türkiye-PKK çatışmaları
www.wikipedia.tr-tr.nina.azhttps://www.wikipedia.tr-tr.nina.az

Türkiye-PKK çatışması, PKK ve Türk Silahlı Kuvvetleri arasında örgütün 1978'de yılında kurulması ile beraber başlayan ve hâlen devam eden çatışmaları kapsamaktadır. 1984 yılına kadar küçük ölçekli silahlı çatışmalar yaşanmışsa da Türk güvenlik güçleri ve PKK mensupları arasındaki topyekün silahlı mücadele 1984 yılında PKK'nın gerçekleştirdiği Eruh ve Şemdinli saldırıları ile başlamıştır.

Türkiye-PKK çatışması
image
Türkiye-PKK çatışmasına genel bakış (2010)
Tarih27 Kasım 1978-günümüz
(45 yıl, 7 ay, 1 hafta ve 4 gün)
Bölge
Türkiye, Irak ve Suriye
Durum

Devam ediyor:

  • 2012-15 döneminde barış süreci girişimi
  • Kürdistan Bölgesel Yönetimi-PKK çatışması olarak Kürdistan Bölgesi'na taşma
  • Kobani Kuşatması nedeniyle Eylül 2014'ten bu yana tırmanış
  • Temmuz 2015'ten bu yana yenilenen savaş
  • Bahar Kalkanı Harekâtı itibarıyla Mart 2020'den beri ülke içindeki çatışmalar neredeyse durdu. Çatışmalar genellikle sınır ötesinde yaşanıyor.
Taraflar

image Türkiye

  • Türk Silahlı Kuvvetleri
  • Jandarma Genel Komutanlığı
Diğer güçler:
  • JİTEM
  • Kontrgerilla
  • Türk İntikam Tugayı
  • Köy korucuları
  • image KDP
  • image KYB
  • image Peşmerge
  • Bazı Kürt aşiretleri
Destekleyenler:
  • image NATO (SDG hariç)
    • image ABD (SDG hariç)
    • image Birleşik Krallık (SDG hariç)
  • image Avrupa Birliği(SDG hariç)
  • image Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi
  • image Pakistan
  • image Suriye Millî Ordusu

image KCK

  • image PKK
    • image HPG
    • image YJA-STAR
    • image YDG-H:
      • image YPS
      • image
  • image SDG
    • image PYD
      • image YPG
      • image YPJ
    • image Devrimciler Ordusu
      • Kürt Cephesi
  • image PJAK
    • YRK
    • HPJ
  • image PÇDK
  • image Sincar İttifakı
    • image YBŞ
    • image YJÊ

Ateşin Çocukları İnisiyatifi

image HBDH

  • image MKP-HKO-PHG
  • image MLKP
  • image THKP-C/MLSPB-DC
  • image (TKEP/L)
  • image DKP
  • image Devrimci Karargâh

image EÖT

  • image BÖG
  • image Türkiye Devrim Partisi
  • image Devrimci Cephe

image (TKP/ML)

  • image TİKKO

image TKP/Kıvılcım

image TAK

Destekleyenler:
  • image Güney Kıbrıs
  • image Yunanistan
  • image Rusya
  • image Sovyetler Birliği (1991'e kadar)
  • image Iran (2018'e kadar)
  • image Suriye (1998'e kadar; 2012'den beri)
  • image Irak (2003'e kadar)
  • image Libya (2006'ya kadar)
  • image Mısır (2016'dan beri)
  • image BAE (2017'den beri)
Komutanlar ve liderler

image Recep Tayyip Erdoğan
image Yaşar Güler
image Metin Gürak

Eski komutanlar:
  • image Abdullah Gül
  • image Ahmet Necdet Sezer
  • image Süleyman Demirel
  • image Turgut Özal
  • image Kenan Evren
  • image Musa Avsever
  • image Ümit Dündar
  • image Hulusi Akar
  • image Necdet Özel
  • image Işık Koşaner
  • image İlker Başbuğ
  • image Yaşar Büyükanıt
  • image Hilmi Özkök
  • image Hüseyin Kıvrıkoğlu
  • image İsmail Hakkı Karadayı
  • image Doğan Güreş
  • image Necip Torumtay
  • image Necdet Üruğ
  • image Nurettin Ersin
  • image Osman Pamukoğlu
  • image Engin Alan

image Murat Karayılan
image Fehman Hüseyin
image Cemil Bayık
imageMustafa Karasu
image Duran Kalkan
image
image Zübeyir Aydar
image Hülya Oran
image Muzaffer Ayata
image
image

Eski komutanlar:
  • image Abdullah Öcalan  (esir)
  • image Şemdin Sakık  (esir)
  • image Osman Öcalan #
  • image Kemal Pir (ölü)
  • image Mahsum Korkmaz (ölü)
  • image Mazlum Doğan (ölü)
  • image Kani Yılmaz (ölü)
  • image Haki Karer (ölü)
  • image Ali Haydar Kaytan (ölü)
  • image Sakine Cansız (ölü)
  • image İsmail Özden (ölü)
Güçler

Ordu: 514.850
Jandarma: 148.700
Polis: 225.000

Köy korucusu: 60.000		 25.000-34.000
Kayıplar
2015 öncesi:
6,885 güvenlik güçleri ve personel ölü, 95 esir alındı (Anlık olarak hiç biri esir değil)
2015 ve sonrası:
2,154 ölü
Toplam: 9,039 ölü ve 21,128 yaralandı
 Toplam: 107,500+ ölü, 27,250+ esir alındı

15.828+ sivil

24 bin 837 kamu güvenlik görevlisi yaralandı.

Arka plan

Osmanlı dönemindeki millet sistemi halkları dillerine veya etnik özelliklerine göre değil, dinlerine göre ayırmıştır. Sünni Müslümanlar padişahın adamları olarak görülmüş ve Hristiyan, Yahudi ve Sünni olmayan mezhepten halklara göre daha büyük ayrıcalıklara sahip olmuşlardır. Osmanlı'da etnik bir sistem olmadığı için de siyaset etnik milliyetçilik üzerine oluşturulmamıştır. Osmanlı döneminde Bedir Han İsyanı, Mir Muhammed İsyanı, Babanzade İsyanları ve Yezidi İsyanları aşiret isyanları veya dini isyanlar şeklinde meydana gelmiştir.

Osmanlı İmparatorluğu'nun dağılışından sonra ise Türkiye ulus-devlet ilkesine göre kurulunca Osmanlı İmparatorluğu'nda kurulmuş olan düzen bozulmuştur. 1924 Anayasasına göre Türk olmak vatandaşlık bağına bağlanmıştır.Türkleştirme politikası sonucu Arapça, Ermenice, Gürcüce, Lazca, Kürtçe, Zazaca, Süryanice yerleşim isimleri Türkçeleştirilmiştir. Okullarda ve resmi dairelerde Türkçe konuşulması zorunlu hale getirilmiştir.Türk Tarih Tezi oluşturulmuş ve Anadolu halklarının çok büyük bir bölümünün Türk kökenli olduğu iddia edilmiştir. Bunlara ek olarak medreseler ve diğer kurumların da kapatılması ile beraber hem Kürt kimliğinin ifade alanı daralmış hem de Alevilik, Şâfiîlik gibi mezhepsel ve Yezidilik gibi dini gruplar kısıtlanmıştır. Kürt ve Zaza dili, kıyafetleri, kültürü ve isimlerine önemli derecede kısıtlamalar getirilmiştir.

Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında Doğu'daki aşirete dayalı yapı Batı Anadolu'ya göre çok daha etkindi. Sadece Kürtler değil, Zazalar, Türkmenler, Araplar da büyük oranda aşiret çatısı altında örgütlenmekteydiler. Kemalist hükûmet, Doğu'da aşirete dayalı yapıyı bozmak ve buradaki vatandaşları devlete tamamen bağlamak istemiştir. Bunun sonucunda da düzenleri tehlikeye giren pek çok dini grup veya aşiret grubu ayaklanmalara öncülük etmiştir. Koçgiri, Şeyh Said, Dersim, Nasturi ve Ağrı isyanlarının nedeni ideolojik değil, dini veya aşiret çıkarları tehlikeye giren gruplardır.

Çatışmalar

Çatışmaların başlangıcı (1974-1984)

1973 yılında Abdullah Öcalan liderliğinde bir grup Kürt kimliği üzerine bir deklarasyon yayınlamıştır. Ali Haydar Kaytan, Cemil Bayık, Haki Karer ve Kemal Pir'in başını çektiği bu grup kendilerini Kürdistan Devrimcileri olarak adlandırmışlardır. 1974 yılında bu grup, Kürt hakları adına bir hareket oluşturma kararı almışlardır. Grup üyeleri çeşitli şehirlere dağılarak Kürt hakları için öğrenci organizasyonlar oluşturmaya başlamışlardır. İşçi ve çiftçilerden destek almaya çalışmışlardır. 1977 ve 1978 yıllarında Doğu ve Güneydoğu'daki pek çok ile çeşitli seyahatler gerçekleştirilmiş ve toplantılar düzenlenmiştir.

27 Kasım 1978'de Lice'nin Fis köyünde PKK resmen kurulmuştur. Aynı süre zarfında Alevi Kürtleri'nin katledildiği Maraş Katliamı'na yakından ilgi göstermişlerdir. Türk güvenlik güçleri, sağcı gruplar ve Kürt toprak ağalarıyla çatışmalar da devam etmiştir. Sağcı-solcu çatışmalarında solcuların tarafını tutmuşlar, 1979 yılının yaz mevsiminde PKK lideri Abdullah Öcalan Lübnan ve Suriye'ye gitmiş, burada Filistin ve Suriyeli liderlerle görüşmeler yapmıştır. PKK üyeleri buralardaki kamplarda eğitim görmüşlerdir. Lübnan İç Savaşı sırasında Suriye rejimi ile beraber savaşmışlardır.

1980 askeri darbesinde pek çok PKK üyesi tutuklanmış, çeşitli cezaevlerine konmuş, PKK üyelerinin de kaldığı Diyarbakır Cezaevi adından işkencelerle söz ettirmiştir. Yine 1982 yılının ağustos ayında PKK, Suriye'nin Dera kentinde yaptığı bir toplantıda Türkiye'de 'bağımsız bir Kürt devleti' kurmak amacıyla gerilla savaşı başlatma kararı almış, 21 Mart 1982'de PKK üyesi Mazlum Doğan'ın cezaevinde kendini yakması ile başlayan isyan süreci sonucunda PKK üyeleri açlık grevine başlamış ve birkaç tanesi ölmüştür.

Birinci isyan (1984-1999)

image
1987–2002 yılları arasında Türkiye'de OHAL ilan edilen iller (kırmızı)

PKK, ilk saldırısını 25 Ağustos 1984 tarihinde Eruh ve Şemdinli'ye saldırarak gerçekleştirmiştir. İki gün sonra da Siirt'te bir polis karakolu hedef alınmıştır.

1990'da dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal, PKK ile müzakere etmeyi kabul etmiştir. Ne var ki, o dönemde barış müzakerelerine ne Türk politikacılar ne de PKK sıcak bakmamış, 1993 senesinde Turgut Özal ve Eşref Bitlis önderliğindeki barış görüşmeleri sonucunda; PKK, 20 Mart 1993'te ateşkes ilan etmiştir. Turgut Özal, barış planı üzerinde çalışırken ölmüş ve planlanan barış planı asla yürürlüğe girememiştir. 24 Mayıs'ta PKK'nın saldırısı ile ateşkes sona ermiştir. PKK komutanlarından Şemdin Sakık sonrasında 24 Mayıs pususunun PKK'nın değil, devlete ait Doğu Çalışma Grubu isimli gizli bir örgütün saldırısı olduğunu iddia edecektir.

Süleyman Demirel'in cumhurbaşkanlığı ve Tansu Çiller'in başbakanlığı döneminde; Turgut Özal'ın karşı çıktığı 'şiddet yolu' ortaya konulmuş ve PKK'nın askeri yöntemlerle yok edilmesi hedeflenmiştir. Barış planı rafa kaldırılmıştır. 1992-1995 arasında PKK'ya karşı, köyler boşaltılmış, halk köy korucusu olması için teşvik edilmiştir. Köyler havadan bombalanmış ve PKK'lıları önlemek için ormanlar yakılmıştır. Bu dönem çatışmaların en yoğun yaşandığı yıllar olarak kayda geçmiştir.

1980'den beri Suriye'de bulunan Abdullah Öcalan, Türkiye'nin yoğun baskıları sonucu Suriye'den çıkartılmıştır. Önce Rusya, ardından da sırasıyla İtalya, Yunanistan ve Kenya'ya giden Öcalan, 15 Şubat 1999'da Nairobi'deki Yunanistan Büyükelçiliğinde yakalanmış, Türkiye'ye getirilmiş ve burada yargılanmıştır.

Tek taraflı ateşkes dönemi (1999-2004)

Abdullah Öcalan'ın yakalanmasından sonra, Eylül 1999'da PKK tek taraflı olarak ateşkes ilan etmiştir. Tüm güçlerini Türkiye Cumhuriyeti topraklarından çekeceklerini ve Kandil dağlarında üsleneceklerini açıklamıştır. Şubat 2000'de, PKK resmî olarak savaşın sona erdiğini açıklamıştır. PKK'nın savaş misyonunu tamamladığı ve artık görüşmeler aracılığıyla çözüm arayacağı belirtilmiştir.

2002 yılının Nisan ayında, PKK adını değiştirdiğini açıklamış ve KADEK adını almıştır. Ekim 2003'te KADEK, KONGRA-GEL adını almıştır. 1999-2004 döneminde PKK (KADEK) görüşme isteklerinin hükûmet tarafından ciddiye alınmadığını iddia etmiştir. Hükûmet ise PKK'yı saldırılarını tamamen bitirmemek ve bazı eylemleri teşvik etmekle suçlamıştır. PKK, TSK'nın saldırılarına karşılık olarak sadece kendini savunduğunu ifade etmiştir. Ateşkes döneminde polis güçleri Hizbullah'a yönelik operasyonlarını sıklaştırmış ve Hizbullah'ı zayıflatmışlardır. Yine 2002 seçimlerinde iktidara gelen AK Parti, Kürt diline olan kısıtlamaları hafifletmiş ve reform sözü vermiştir.

Bu dönemde PKK içinde de güç kavgası yaşanmıştır. Bir kesim silahlı eylemlerin tamamen terkedilmesini savunurken, bir kesim ise silahlı eylemlerin devam etmesi gerektiğini savunmuştur. Güç mücadelesini silahlı eylemlerin devamını savunan gelenekçi kanat kazanmıştır. Bu kesime göre silahlı mücadele olmadığı sürece PKK başarılı olamazdı.

Nisan 2005'te KONGRA-GEL, ismini yeniden PKK olarak değiştirmiştir. PKK, KCK çatısı altına alınarak onun siyasi kanadı haline getirilmiştir. HPG ise PKK'nın silahlı kanadı olarak yeniden yapılandırılmıştır. Yeni yapıya göre KCK, Abdullah Öcalan'ın demokratik konfederalizm ideolojisini desteklemiştir.

İkinci isyan (2004-2012)

image
Londra'da PKK destekçileri, Nisan 2003
image
PKK karşıtı bir gösteri Kadıköy, İstanbul, 22 Ekim 2007

1 Haziran 2004'te PKK silahlı faaliyetlerine yeniden başlamıştır. Gerekçe olarak, hükûmetin PKK'nın çağrılarını görmezden gelmesi gösterilmiştir. Hükûmet ise 2,000'den fazla PKK'lının Irak'tan Türkiye'ye giriş yaptığını belirtmiş, PKK savaş taktiklerinde önemli değişikliklere gitmiştir. İlk olarak, önemli bir devlet desteğinden yoksun kalıp, eski militan gücüne de sahip olmadığından 15-20 kişilik grup sayısını, 6-8 kişiye düşürmüştür. İkinci olarak, ordu ile direkt sıcak çatışmalardan kaçınıp, mayın döşeme, pusu kurma, keskin nişancı ve vur-kaç taktiği yöntemlerine başvurmuştur. Üçüncü olarak ise alan tutma stratejisi tamamen terkedilmiştir.

1984-1999 çatışma döneminden farklı olarak PKK, Batı'daki şehirlerde yaşayan sivilleri de hedef almaya başlamıştır. 2005'te Kuşadası'ndaki, 2006'da Adana, Marmaris, Antalya ve Mersin'deki ve 2007'de Ankara'daki saldırılar bunun göstergesi olmuştur. PKK, bu dönemde pek çok bombalı saldırıya girişmiştir. Yine PKK'lı grupların sık sık Irak sınırından Türkiye'ye girip çıkmaları da, Türk Ordusu'nun Irak'a operasyonlar düzenlemesine sebep olmuştur. Ekim 2007'deki Dağlıca saldırısı bardağı taşıran son damla olmuş ve TBMM, TSK'ya Irak'a sınır ötesi operasyon düzenlemesi için tam yetki vermiştir.

2009 yılında AK Parti hükûmeti önemli reformlar yapmaya başlamıştır. İlk devlet bünyesindeki Kürtçe kanal TRT Şeş (6) açılmış, Türkçe yerleşim isimleri Kürtçeleştirilmiş, bazı PKK üyelerine kısmi af ilan edilmiş, Kürt mültecilere yeniden vatandaşlık teklif edilmiş, yerel yönetimlere verilen haklar genişletilmiş ve ifade özgürlüğünü arttıran düzenlemeler yapılmıştır. PKK da 13 Nisan 2009'da ateşkes ilan etmiştir. Ne var ki, DTP'nin kapatılması ve sonrasındaki gösteriler ve en sonunda PKK tarafından 7 Aralık 2009 tarihinde yapılan Reşadiye saldırısı ile ateşkes yeniden bozulmuştur.

2012 yılının yaz mevsiminde, Kürtlerin Kuzey Suriye'de denetimi ele geçirmesi ile Türkiye-PKK çatışması farklı bir boyut almıştır. Türkiye, Suriye rejimini PKK'nın Suriye kolu olan PYD/YPG'yi desteklemekle suçlamıştır. Eylül ayında PKK, Şemdinli'yi ele geçirmeye çalışmış fakat hava desteği sayesinde Türk Silahlı Kuvvetleri PKK'ya ağır kayıplar verdirmiştir.

Ateşkes dönemi (2013-2015)

28 Aralık 2012 tarihinde dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, PKK'nın cezaevindeki lideri Abdullah Öcalan ile görüşmeler yaptıklarını açıklamıştır. Bu dönemde ilk defa Çözüm Süreci ifadesi kullanılmaya başlanmış, aylar süren görüşmeler sonucunda, 21 Mart 2013 tarihinde Diyarbakır'da düzenlenen Nevruz mitinginde, halka PKK lideri Abdullah Öcalan'ın mektubu okunmuştur. Abdullah Öcalan, PKK'ya silahlı güçlerinin yurtdışına çıkması çağrısında bulunmuştur. 23 Mart tarihinde ise PKK'nın silahlı kanadının lideri Murat Karayılan, Abdullah Öcalan'ın çağrısına uyacaklarını belirtmiş ve 21 Mart'tan itibaren PKK'nın ateşkes yaptığı duyurmuştur. Bu karardan itibaren birkaç münferit olay dışında iki taraf da ateşkese uymuş ve TSK ile PKK arasında silahlı bir çatışma yaşanmamıştır. Ancak PKK bu süreç içerisinde yol kesme, yerel mahkemeler kurma, muhtar kaçırma, haraç toplama, bölgeye devlet yatırımlarına sabotaj, mayın-tuzak ve şehirlere silah depolamak gibi faaliyetlerine devam etmiştir. PKK Çözüm sürecinde şehirlerde YDG-H isimli kendi asayiş birimlerini dahi kurmuştur

Kobani eylemleri sırasında polis ile PKK sempatizanları arasında pek çok şehirde çatışmalar yaşanmış ve ateşkesin sona ereceği kaygısı yaşanmıştır. Fakat, Abdullah Öcalan ve HDP başta olmak üzere Kürt kanadı ile hükûmet yetkilileri ile yapılan görüşmeler sonrasında tansiyon düşürülmüş, 28 Şubat 2015 tarihinde AK Parti ile HDP arasında yapılmakta olan görüşmeler sonuç vermiş ve Abdullah Öcalan, PKK'ya silah bırakması için kongre çağrısı yapmıştır.

2015 Türkiye-PKK çatışmaları

2013 yılından beri süren gelen ateşkes 22 Temmuz 2015'te PKK'nın Suruç patlamasından devleti sorumlu tutarak intikam için iki polisi evinde öldürmesi ve bir gün sonra da Suriye-Türkiye sınırında bir Türk askerinin öldürülmesi sonrasında bozuldu. Daha sonrasında KCK, BBC Türkçe'ye verdiği açıklamada, PKK'nın bu saldırıyı yapmadığını iddia etti. Soruşturmayı yürüten hakim, olayın FETÖ bağlantılı olduğunu söyleyen avukat ve ihbarcılar 15 Temmuz Darbe Girişimi'nden sonra FETÖ soruşturmasından tutuklandı. Bozulan Çözüm Süreci ile birlikte Türkiye savaş uçakları eş zamanlı olarak hem PKK hem de IŞİD hedeflerini vurdu.

Savaş uçakları Kandil'i ve Irak'taki diğer PKK kamplarını üç yıl sonra ilk defa bombalamıştır. PKK da polis ve askerlere Güneydoğu ve Doğu Anadolu'da saldırılar gerçekleştirmiştir. Polis pek çok noktaya baskınlar düzenlemiş ve HPG üyelerini gözaltına almıştır. HPG üyeleri de bazı ilçelerde hendek kazarak polis ve askerlerin belli bölgelere girmelerini engellemeye çalışmışlardır. Ağustos 2015'ten bu yana ise Türkiye'nin Şırnak iline bağlı ilçelerde birçok çatışma meydana gelmiştir. Silopi ve Cizre ilçelerinde mahallelere hendekler kazılmış, bu gelişmelerin ardından ildeki birçok mahallede sokağa çıkma yasakları ilan edilmiş ve meydana gelen olaylarda birçok kişi ölmüştür. Çatışmalar hâlen devam etmektedir.

İçişleri Bakanlığı sözcüsü İsmail Çataklı 5 Mayıs tarihinde yaptığı açıklama ile ilk defa yurt içindeki terörist sayısının 500'ün altına indiğini ve tam rakamın 492 olduğunu açıkladı.

Kayıplar

Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından yayınlanan resmî kayıtlara göre; 1984-2010 yılları arasında 50,169 adet PKK militanı etkisiz hale getirilmiş (Ölü veya esir), ölen personel sayısı 6,877, ölen sivil sayısı ise 5,454'tür.

TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu’nun bünyesinde kurulan Terör ve Şiddet Olayları Kapsamında Yaşam Hakkı İhlallerinin İncelenmesine Yönelik Alt Komisyon raporuna göre toplam 7,918 kamu görevlisi ölmüştür. 1984-2012 yılları arasında ölen PKK'lı sayısı 22,101'dir. Aynı dönemde ölen sivil sayısı ise 5,557'dir. 35,576 kişinin toplamda terör olayları yüzünden öldüğü belirtilmiştir. Doğu ve Güneydoğu'da bulunan 14 ilde yapılan çalışmalara göre 386 bin 360 kişi köylerinden göç etmek zorunda kalmıştır. Köye Dönüş ve Rehabilitasyon Projesi (KDRP) kapsamında bunların 187 bin 861'i köylerine geri dönmüştür. Yine insan hakları örgütlerine göre, toplamda 4,000 köy yıkılmıştır. 380,000 ile 1,000,000 arası Kürt köylü evlerini terk etmek zorunda bırakılmıştır. 119,000 Kürt'ün hapishaneye konulduğu belirtilmiştir. Çatışmalardan Süryani toplumunun da etkilendiği ve 50,000-70,000 arası Süryani'nin çatışmalar yüzünden Avrupa'ya kaçtığı belirtilmiştir.

Uluslararası Kriz Grubu'na göre, 2008-2011 yılları arasındaki kayıp sayısı:

Yıl Güvenlik Güçleri Militanlar Siviller Toplam:
2008 143 657 49 849
2009 44 78 67 189
2010 80–150 60–130 20 160 – 300
2011 77–81 264–295 41–49 394 – 413
Toplam: 344 – 418 1059–1160 177 – 185 1592–1751

Uppsala Çatışma Verileme Programına göre 25.825-30.639 arası kayıptan, 22.729-25.984 arası kayıp Birinci İsyan (1989-1999), 368-467 arası ateşkes sırasında (1999-2004) ve 2728-4188 arası kayıp ise İkinci İsyan (2004-2011) sırasında meydana gelmiştir. UCDP'ye göre 1989 ile 2011 arasındaki kayıplar:

Yıl En Düşük Sayı En Yüksek Sayı
1989 227 234
1990 245 303
1991 304 310
1992 1,518 1,598
1993 2,099 2,394
1994 4,000 4,488
1995 3,076 3,951
1996 3,533 3,578
1997 4,247 5,483
1998 1,952 2,039
1999 1,403 1,481
2000 173 189
2001 81 96
2002 35 100
2003 79 82
2004 180 322
2005 324 611
2006 210 274
2007 458 509
2008 501 1,068
2009 128 149
2010 328 433
2011 599 822
Toplam: 25,825 30,639

Genelkurmay Başkanlığı ve Jandarma Genel Komutanlığı verilerine göre 1984-Mart 2009 arasındaki kayıplar:

Yıl Güvenlik Güçleri Siviller Militanlar Toplam
1984 26 43 116 195
1985 58 141 386 605
1986 51 133 143 339
1987 71 237 113 427
1988 54 109 228 426
1989 153 178 327 681
1990 161 204 592 952
1991 244 233 799 1319
1992 629 832 2,793 4297
1993 715 1,479 5,083 7262
1994 1,145 992 6,295 8310
1995 772 313 6,285 7362
1996 608 170 6,181 6974
1997 518 158 9,451 10.138
1998 383 85 3,295 3633
1999 236 83 1,811 1,907
2000 29 17 452 471
2001 20 8 226 236
2002 7 7 97 107
2003 31 63 443 509
2004 75 28 379 412
2005 105 30 408 445
2006 111 38 517 563
2007 146 37 653 712
2008 171 51 1110 1295
2009 62 18 534 607
2010 72 - 414 502+
2011 96 - 825 921+
2012 128 - 1495 1623+
Toplam 6877 5454+ 50.169 62.500+

2013-günümüz

Merkezi Belçika'da bulunan Kriz Grubu, PKK-Türkiye çatışmasıyla bağlantılı kayıpları takip ediyor. PKK'nın kayıplarına ilişkin veriler Türkiye sınırları ile sınırlı olup, Suriye veya Irak'taki operasyonlardan kaynaklanan kayıpları içermiyor.

Yıl Güvenlik Güçleri Siviller Bilinmeyen gençlik Militanlar Toplam Not
2013 2 4 0 435 441 Hem Türkiye hem de PKK tarafından kabul edilen ve Çözüm Süreci olarak bilinen ateşkes dönemi.
2014* 4 53 0 950 1007
2015, Ocaktan Hazirana: ateşkes 2 3 0 6 11
Temmuz 2015'te Ceylanpınar olayında 2 güvenlik görevlisinin öldürülmesi üzerine çatışmalar yeniden başladı.
2015, Temmuzdan Aralığa: savaş 733 43 87 3,764 4712 Ateşkes ve barış süreci 20 Temmuz 2015'te bozuldu. Askeri çatışmalar yeniden başladı.
2016 645 163 136 10.772 11.822
2017 157 33 0 1233 1423
2018 121 19 0 1366 1506
2019 86 34 0 1668 1788
2020 41 35 0 3646 3722
2021 138 - 0 2360 2498+
2022 162 - 0 1220 1382+
2023 63 - 0 1000+ 1063+
Total: 2154 387+ 223 28.420+ 31.004+

*: esas olarak Kobani Olayları nedeniyle, Türkiye genelinde Kürt grupların hükûmet karşıtı protestoları sırasında 42 sivil, Devlet Güçleri tarafından öldürüldü. Protestocular Ankara'nın IŞİD'in Kobani Kuşatması tutumunu kınadı. Ateşkes dönemi dışındaki ana olay budur.

Ateşkes anlaşması Temmuz 2015'te bozuldu ve 2015 yılı tamamen farklı iki döneme bölündü.

Sınır ötesi operasyonlar

Türkiye, PKK ve ilgili gruplara karşı Suriye ve Irak'ta çok sayıda hava saldırısı ve kara operasyonu düzenledi.

Tarih Yer Operasyon Türk kuvvetleri
ölen (yaralanan)		 Türkiye müttefikleri
ölen (yaralanan)		 PKK ve müttefikleri
ölen (yakalanan)
15 Ağustos 1986 Kuzey Irak Yok — 165
4 Mart 1987 Kuzey Irak Yok — Bilinmiyor, 3 kamp yokedildi
5 - 13 Ağustos 1991 Kuzey Irak Ağustos 1991 Temizlik Harekatı 2 (13) — Bilinmiyor, birçok kamp yokedildi
30 Ağustos 1992 Kuzey Irak Yok — 100+
5 Ekim - 15 Kasım 1992 Kuzey Irak 28 (125) — 1452 (1232)
12 Ekim - 5 Kasım 1992 Kuzey Irak 14 — 1551 (2600), Hakurk Kampı yokedildi
13 - 19 Ağustos 1993 Kuzey Irak Yok — 350+, İki Yaka Kampı yokedildi
23 - 26 Eylül 1993 Kuzey Irak Yok — 400+, Balkaya Kampı yokedildi
5 Kasım 1993 - 28 Ocak 1994 Kuzey Irak Yok — 167, 10 kamp yokedildi
6 - 13 Kasım 1993 Kuzey Irak Yok — 201 (21), Avaşin Kampı yokedildi
27 Ocak - 2 Şubat 1994 Kuzey Irak Yok — 64, Buzul Dağı'ndaki kamp yokedildi
19 Mart - 26 Nisan 1994 Kuzey Irak 19 — 459 (23), Berçela, Zap ve Metina Kampları yokedildi
26 Temmuz - 3 Ağustos 1994 Kuzey Irak Yok — 190, Haftanin Kampı ağır hasar aldı
20 Mart - 4 Mayıs 1995 Kuzey Irak Çelik Harekâtı 64 (185) — 555 (13)
20 - 21 Mayıs 1995 İran Yok — 358, Betkar Kampı yokedildi
23 Mart 1995 Kuzey Irak Yok — 89 ölü, Haftanin Kampı yokedildi
14 Temmuz 1996 Kuzey Irak 6 — 90
12 Mayıs - 7 Temmuz 1997 Kuzey Irak Çekiç Harekâtı 114 (338) — 2730 (415)
25 Eylül - 15 Ekim 1997 Kuzey Irak Şafak Harekâtı 31 (91) — 865 (37)
21 - 29 Şubat 2008 Kuzey Irak Güneş Harekâtı 27 — 240
24 - 25 Temmuz 2015 Kuzey Irak Şehit Yalçın Operasyonu — — 160
24 Ağustos 2016 - 29 Mart 2017 Suriye Fırat Kalkanı Harekâtı* 71 614 131 (37)
25 Nisan 2017 Suriye, Kuzey Irak Nisan 2017 Suriye ve Irak hava harekâtı 0 — 70
20 Ocak - 24 Mart 2018 Suriye Zeytin Dalı Harekâtı 55 318 (Türkiye iddiası)
2541 (SDF iddiası)		 820 (SDF iddiası)
4558 (Türkiye iddiası)
19 Mart 2018 - 27 Mayıs 2019 Kuzey Irak Dicle Kalkanı Harekâtı 112 (17) — 234
15 Ağustos 2018 Sinjar, Irak — — 5
28 Mayıs 2019 - 14 Temmuz 2020 Kuzey Irak Pençe Operasyonları 17 — 417
9 Ekim 2019 - 25 Kasım2019 Suriye Barış Pınarı Harekâtı 16 251 508 (73)
15 Haziran 2020 - 5 Eylül 2020 Kuzey Irak Pençe Kartal ve Pençe Kaplan Harekâtları 5 — 51
10 - 14 Şubat 2021 Kuzey Irak Pençe Kartal-2 Harekâtı 3 — 51
23 Nisan 2021 - günümüz Kuzey Irak Pençe Yıldırım Harekâtı 11+ (devam ediyor) — 142+ (devam ediyor)
Kasım 2022 - günümüz Kuzey Irak ve Suriye Pençe Kılıç Hava Harekâtı 1 1 254
Toplam: 511 (856) 1062-3285 (417) 8065-11.803 (1734)

*: Fırat Kalkanı Harekâtı'nda Türkiye ve Özgür Suriye Ordusu beraber IŞİD'e karşı savaşırken, YPG de IŞİD'e karşı savaşmaktaydı. ABD tarafından desteklenen YPG ve Türkiye, tam çatışmaya girmekten kaçındı. Türkiye'nin stratejik hedefi, Afrin kantonunun YPG kontrolündeki Münbiç ve diğer Rojava bölgelerine bağlanmasını engellemekti. Bu durum dolayısıyla olaylardaki kayıpların yalnızca küçük bir bölümü Türkiye-YPG arasındaki çatışma sebebiyle gerçekleşti.

İnsan hakları ihlalleri

Çatışmaların başladığı 1980'li yıllardan beri iki taraf da insan hakları örgütlerince pek çok kez suçlanmışlardır. İçişleri Bakanlığının verilerine göre askeri çatışmalarda 35,000 kişi ölmüştür. Ek olarak, 1984 ile 1998 yılları arasında 17,500 kişinin suikaste uğradığı belirtilmiştir. Bu cinayetleri işleyenlerin ise çoğu bulunamamıştır.

PKK'nın ihlalleri

İnsan Hakları İzleme Örgütü'ne göre PKK'nın saldırıları vatandaşlara hizmet veren kurumlara büyük zararlar vermiş ve vatandaşları en temel hizmetlerini alamaz hale getirmiştir. Bunun yanı sıra PKK 'emperyalist' olduğunu iddia ettiği devlet kurumlarını yok etmeye çalışmıştır. PKK ile ordu arasındaki çatışmalarda ve PKK'nın bombalı saldırılarında silahsız siviller hayatını kaybetmişlerdir.

Uluslararası Af Örgütü, PKK'nın 1980'li yıllarda Kürt köylülerine işkence yaptığını, rehin aldığı, canlı kalkan olarak kullandığı ve öldürdüğünü belirtmiştir. Örgüte göre, PKK 'işbirlikçi' diye suçladığı Kürt sivilleri ve bazen de tüm ailelerini yok etmekteydi.

PKK'nın korucuları da 'hain' olarak damgaladığı ve pek çok kez tehdit ettiği ve saldırılar gerçekleştirdiği de belirtilmiştir.

TSK'nın ihlalleri

Yazar David McDowall A modern History of the Kurds kitabında TSK ve köy korucularının, Kürt sivillere karşı zor kullandığı ve köylülerin göç etmek zorunda kaldıkları belirtilmiştir.

Uluslararası Af Örgütünün 1996 yılında yayınladığı Türkiye raporuna göre, Türk güvenlik güçleri yargısız infaz, işkence gibi yasal olmayan eylemlerde bulunduğunu Türk güvenlik güçlerini pek çok kez karşıdaki kesimin PKK mensubu olup olmadığını bilmeden yerleşim alanlarına keyfi ateş açtığını belirtmiştir. ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Şubat 1995 raporunda da konu bu İnsan Hakları İhlalleri İddiaları başlığı altında geçmiştir. Enternasyonal Sosyalist grubuna göre, pek çok PKK üyesi kaybolmuş ve bir daha bulunamamıştır.

Alman uzman Hans Baumann Türk güçlerinin PKK'ya karşı kimyasal silah kullandığını iddia etmiş ve Alman (Birlik 90/Yeşiller) Partisi Türkiye'den açıklama talep etmiştir.

Ayrıca bakınız

  • Peşmerge-PKK çatışması

Kaynakça

  1. ^ a b Gonzalez-Perez, Margaret (2008). Women and Terrorism: Female Activity in Domestic and International Terror Groups. Routledge. s. 85. ISBN . Throughout the 1990s, the PKK was engaged in ongoing guerrilla warfare with the PUK and the Democratic Kurdistan Party (Ahmed and Parker 2007; Harding 2003). In fact, the Iraqi Kurds prefer to see Turkey's PKK not only disbanded but banned from Iraq. 
  2. ^ a b "Armed Conflicts Report Iraq – Kurds (1961 – first combat deaths)". . 2005. 20 Haziran 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013. 
  3. ^ a b "Armed Conflicts Report Turkey (1984–2002)". . Mart 2003. 5 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013. 
  4. ^ . on5yirmi5.com GençHaber. 20 Mart 2012. 30 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2014. 
  5. ^ Mynet. . Mynet Haber. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2014. 
  6. ^ . 15 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015. 
  7. ^ . 8 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2014. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Kasım 2020. 
  9. ^ "Syrian regime fighters 'heading to Afrin to join Kurds in fight against Turkish forces'". The Daily Telegraph. 19 Şubat 2018. 12 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ . PressTV. 2 April 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 April 2015. 
  11. ^ a b c d Faucompret, Erik; Konings, Jozef (2008). Turkish Accession to the EU: Satisfying the Copenhagen Criteria. Hoboken: Taylor & Francis. s. 168. ISBN . The Turkish establishment considered the Kurds' demand for the recognition of their identity a threat to the territorial integrity of the state, the more so because the PKK was supported by countries hostile to Turkey: Soviet Union, Greece, Cyprus, Iran and especially Syria. Syria hosted the organization and its leader for twenty years, and it provided training facilities in the Beka'a Valley of Syrian-controlled northern Lebanon. 
  12. ^ "Ocalan: Greeks supplied Kurdish rebels". BBC News. 2 Haziran 1999. 7 Kasım 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Temmuz 2013. 
  13. ^ "Turkey says Greece supports PKK". Hürriyet Daily News. 1 Temmuz 1999. 19 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Temmuz 2013. 
  14. ^ Bilgin, Fevzi; Sarihan. Ali (2013). Understanding Turkey's Kurdish Question. Lexington Books. s. 96. ISBN . The USSR, and then Russia, also supported the PKK for many years. 
  15. ^ "Russian newspaper: Russia provided money for PKK". Hurriyet Daily News. 28 Şubat 2000. 19 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ekim 2012. 
  16. ^ . Today's Zaman. 30 Eylül 2010. 22 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2013. 
  17. ^ Shapir, Yiftah (1998). The Middle East Military Balance, 1996. Jerusalem, Israel: Jaffee Center for Strategic Studies, Tel Aviv University. s. 114. ISBN . The PKK was originally established as a Marxist party, with ties to the Soviet Union 
  18. ^ Phillips, David L. (2009). From Bullets to Ballots: Violent Muslim Movements in Transition. New Brunswick, N.J.: Transaction Publishers. s. 129. ISBN . Iran's Revolutionary Guards (Pasdaran) trained the PKK in Lebanon's Beka'a Valley. Iran supported the PKK despite Turkey's strict neutrality during the Iran-Iraq War (1980–1988). 
  19. ^ a b "Syria and Iran 'backing Kurdish terrorist group', says Turkey". The Telegraph. 3 Eylül 2012. 26 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ekim 2012. 
  20. ^ Bal, İdris (2004). Turkish Foreign Policy In Post Cold War Era. Boca Raton, Fl.: BrownWalker Press. s. 359. ISBN . With the explicit supports of some Arab countries for the PKK such as Syria... 
  21. ^ Mannes, Aaron (2004). Profiles In Terror: The Guide To Middle East Terrorist Organizations. Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield Publishers. s. 185. ISBN . PKK has had substantial operations in northern Iraq, with the support of Iran and Syria. 
  22. ^ . . 1 Aralık 2005. 28 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2016. Saddam has aided...the Kurdistan Workers' Party (known by its Turkish initials, PKK), a separatist group fighting the Turkish government. 
  23. ^ Ciment, James (2015), World Terrorism: An Encyclopedia of Political Violence from Ancient Times to the Post-9/11 Era, Routledge, s. 721, Other groups that have received Libyan support include the Turkish PKK... 
  24. ^ . Rudaw. 27 Haziran 2016. 28 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2020. Cairo allegedly gave the PKK delegation funds and weapons after the second meeting, the report adds. 
  25. ^ "What does Afrin mean for international security?". . 2 Şubat 2018. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mayıs 2020. 
  26. ^ . Ansamed. 21 Mart 2013. 23 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2013. 
  27. ^ "Cautious Turkish PM welcomes Öcalan's call for end to armed struggle". Hürriyet Daily News. 21 Mart 2013. 12 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mart 2013. 
  28. ^ . Trend AZ. 21 Mart 2013. 20 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2013. 
  29. ^ . Euronews. 21 Mart 2013. 23 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2013. 
  30. ^ "Turkey's Armed Forces, CSIS (Page 32)" (PDF). 25 Temmuz 2006. 26 Aralık 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Eylül 2012. 
  31. ^ (PDF). 25 Temmuz 2006. 27 Mart 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2012. 
  32. ^ . My Sinchew. 19 Nisan 2010. 26 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2012. 
  33. ^ Pike, John (21 Mayıs 2004). "Kurdistan Workers' Party (PKK)". Federation of American Scientists. 12 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Eylül 2012. 
  34. ^ , Eylül 2009
  35. ^ 14 taken (May 1993),[1] 11 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 8 taken (Oct. 2007),[] 23 taken (2011–12),[2] 20 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 8 released (Feb. 2015),[3] 9 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 20 taken/released (June–Sep. 2015),[4] 2 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 20 held (Dec. 2015),[5] 18 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 2 taken (Jan. 2016),[6] 20 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . total of 95 reported taken
  36. ^ 20 as of Dec. 2015,[7] 18 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 2 taken Jan. 2016,[8] 20 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . total of 22 reported currently held
  37. ^ "How many martyrs did Turkey lost?". Internethaber. 23 Kasım 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Aralık 2015. 
  38. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; nearly7000 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  39. ^ "İşte Yıllara Göre Etkisiz Hale Getirilen PKK'lı - Foto Galeri - Memurlar.Net". www.memurlar.net. Erişim tarihi: 16 Ocak 2024. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler ()
  40. ^ 22,374 killed (1984–2015),[9] 11 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 9,500 killed (2015–2016), [10] 27 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 600 killed (2017),[11] 20 Ocak 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 203,000 arrested (1984–2012),[12] 13 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 62,145 captured from 2003 to 2011, total of 31,874 reported killed and 203,000 arrested
  41. ^ . Bbc.com. 15 Aralık 2016. 16 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2017. 
  42. ^ "İçişleri Bakanı Soylu: Son 9 ayda bin 68 terörist etkisiz hale getirildi – Haberler – Son Dakika Haberleri – AKŞAM". Aksam.com.tr. 11 Haziran 2017. 6 Ocak 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ocak 2019. 
  43. ^ "Nedim Şener, PKK'nın kanlı bilançosu". Hürriyet. 4 Eylül 2020. 7 Eylül 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Kasım 2020. 
  44. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; radikal isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  45. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; nşener isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  46. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Şubat 2015. 
  47. ^ . 7 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2015. 
  48. ^ . 6 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2015. 
  49. ^ Paradigmanın İflası, Resmi İdeolojinin Eleştirisine Giriş, Fikret Başkaya, 1991,
  50. ^ Türk Tarih Tezi, Güneş-Dil Teorisi ve Kürt Sorunu, İsmail Beşikçi, 1991
  51. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Eylül 2015. 
  52. ^ McDowall 1992, s. 36
  53. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 25 Ocak 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 6 Eylül 2015. 
  54. ^ . 15 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2015. 
  55. ^ A modern history of the Kurds, By David McDowall, page 415, at Google Books 11 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., accessed on 1 May 2011
  56. ^ a b c d e Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; PKK 1995 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  57. ^ The Economist Erdogan pulls it off 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 13 September 2010
  58. ^ See the online edition of Gündem of 14 July 2008 11 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Turkish). Retrieved 18 September 2009.
  59. ^ a b Turkey: Government Under Growing Pressure To Meet Kurdish Demands 19 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 17 August 2005
  60. ^ a b c d e . 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2011. 
  61. ^ en.internationalism.org, 10 April 2013, Internationalism is the only response to the Kurdish issue 14 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
  62. ^ Michael M. Gunter, "Turgut Özal and the Kurdish question", in Marlies Casier, Joost Jongerden (eds, 2010), Nationalisms and Politics in Turkey: Political Islam, Kemalism and the Kurdish Issue, Taylor & Francis, 9 August 2010. pp. 94–5
  63. ^ a b Today's Zaman, 6 November 2012, Secret witness reveals identity, shady ties between PKK and Ergenekon 3 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
  64. ^ (PDF). Ankara: . 2000. 5 Şubat 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2015. 
  65. ^ Turkey's war on the Kurds 14 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi, 13 August 2005
  66. ^ Weiner, Tim (20 Şubat 1999). "U.S. Helped Turkey Find and Capture Kurd Rebel". New York Times. 6 Aralık 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Aralık 2007. 
  67. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ocak 2016. 
  68. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; KDP isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  69. ^ "Turkey Country Assessment" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 15 Nisan 2011. 
  70. ^ . turkishweekly.net. 2 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2015. 
  71. ^ McGregor, Andrew. "The Jamestown Foundation: The Shaykh Said Revolt and Ankara's Return to the Past in its Struggle with the Kurds". Jamestown Vakfı. 5 Eylül 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2011. 
  72. ^ "Turkey country profile". BBC News. 14 Eylül 2010. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Eylül 2015. 
  73. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; ataa isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  74. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; new pkk isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  75. ^ . Todayszaman.com. 20 Haziran 2010. 25 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2011. 
  76. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; security isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  77. ^ Jamestown PKK Changes Battlefield Tactics to Force Turkey into Negotiations 1 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 24 October 2007
  78. ^ Jamestown Partiya Karkaren Kurdistan (PKK) (Turkey), GROUPS – EUROPE – ACTIVE
  79. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; ceasefires isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  80. ^ Davies, Elizabeth (30 Ağustos 2006). "Kurd rebels vow to turn Turkey 'into hell'". The Independent. Londra. 25 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Eylül 2015. 
  81. ^ Torchia, Christopher (8 Haziran 2007). "Iraqi Kurds: Turkey Shells Across Border". The Washington Post. 22 Kasım 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Eylül 2015. 
  82. ^ Europe"Turkish MPs back attacks in Iraq". BBC News. 18 Ekim 2007. 20 Nisan 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Ekim 2008. 
  83. ^ . Todayszaman.com. 18 Eylül 2009. 25 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2011. 
  84. ^ Arsu, Sebnem (8 Aralık 2009). "Soldiers Killed in Ambush in Northern Turkey". The New York Times. 17 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Eylül 2015. 
  85. ^ "Seven Turkish soldiers killed in terrorist attack – Gen. Staff | World | RIA Novosti". En.rian.ru. 16 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2011. 
  86. ^ Turkey accuses Assad of arming PKK 8 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 9 August 2012
  87. ^ Kurdish campaign in Turkey provides useful distraction for Syria[], 17 August 2012
  88. ^ "Yes, we negotiate with Öcalan". Ntvmsnbc. Aralık 2012. 31 Aralık 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mart 2013. 
  89. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Şubat 2015. 
  90. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Şubat 2015. 
  91. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Şubat 2015. 
  92. ^ . 20 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2016. 
  93. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Nisan 2016. 
  94. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Ocak 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Şubat 2015. 
  95. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Şubat 2015. 
  96. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Eylül 2015. 
  97. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Eylül 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ağustos 2016. 
  98. ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Eylül 2015. 
  99. ^ . 18 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2015. 
  100. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Eylül 2015. 
  101. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2015. 
  102. ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2015. 
  103. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2015. 
  104. ^ Kökçü, Ata Ahmet (5 Mayıs 2020). "Yurt içindeki PKK'lı terörist sayısı ilk kez 500'ün altına düşürüldü". Defence Turk. 21 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mayıs 2020. 
  105. ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Şubat 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Eylül 2015. 
  106. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Eylül 2015. 
  107. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Eylül 2015. 
  108. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Haziran 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Eylül 2015. 
  109. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Eylül 2015. 
  110. ^ . 23 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2015. 
  111. ^ . 5 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2014. 
  112. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Turkish casualties isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  113. ^ "İşte Yıllara Göre Etkisiz Hale Getirilen PKK'lı". Memurlar. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2023. 
  114. ^ "Köy korucuları: Kürtleri PKK'dan koruyoruz". Ensonhaber. 3 Ocak 2016. 17 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023. 
  115. ^ . 24 Haziran 2010. 29 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  116. ^ a b International Crisis Group (2018), Turkey's PKK Conflict Kills almost 3,000 in Two Years . Data : here [13] 25 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
  117. ^ "Terörle Mücadelede Verdiğimiz Şehitler (1984–2013)" (PDF). 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü. 27 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023. 
  118. ^ "İşte yıllara göre etkisiz hale getirilen PKK'lı". Memurlar.Net. 1 Ocak 1999. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023. 
  119. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 22 Kasım 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 22 Kasım 2023. 
  120. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Kasım 2023. 
  121. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Kasım 2023. 
  122. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Kasım 2023. 
  123. ^ "2021'in en acı tablosu! 138 şehit verdik". Medyabar. 4 Ocak 2022. 22 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Aralık 2023. 
  124. ^ "2022 yılının en acı tablosu: 162 şehit verdik, 116 çocuk yetim kaldı". Medyabar. 31 Aralık 2022. 22 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Aralık 2023. 
  125. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Kasım 2023. 
  126. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Kasım 2023. 
  127. ^ . web.archive.org. 7 Şubat 2016. 7 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2023. 
  128. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Kasım 2023. 
  129. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Kasım 2023. 
  130. ^ . Archive.vn. 4 Eylül 2012. 12 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2019. 
  131. ^ "38 killed in PKK attack on Turkish border posts". Thaindian News. 14 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ocak 2019. 
  132. ^ . 7 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2011. 
  133. ^ "April 2018 Large Drop In Violence In Iraq". Musingsoniraq.blogspot.co.uk (İngilizce). 20 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Mayıs 2018. 
  134. ^ "March 2018 The Return Of The Islamic State Insurgency". Musingsoniraq.blogspot.co.uk (İngilizce). 3 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Mayıs 2018. 
  135. ^ . 7 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2015. 
  136. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Eylül 2015. 
  137. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ekim 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Eylül 2015. 
  138. ^ . 8 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2015. 
  139. ^ McDowall, David. A modern History of the Kurds. London 2005, pp 439 ff
  140. ^ "Uluslararası Af Örgütü 1996 Türkiye Raporu". 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ocak 2016. 
  141. ^ "ABD Dışişleri Bakanlığı Şubat 1995 Raporu". 17 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ocak 2016. 
  142. ^ . 12 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2015. 
  143. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Eylül 2015. 

wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar

Turkiye PKK catismasi PKK ve Turk Silahli Kuvvetleri arasinda orgutun 1978 de yilinda kurulmasi ile beraber baslayan ve halen devam eden catismalari kapsamaktadir 1984 yilina kadar kucuk olcekli silahli catismalar yasanmissa da Turk guvenlik gucleri ve PKK mensuplari arasindaki topyekun silahli mucadele 1984 yilinda PKK nin gerceklestirdigi Eruh ve Semdinli saldirilari ile baslamistir Turkiye PKK catismasiTurkiye PKK catismasina genel bakis 2010 Tarih27 Kasim 1978 gunumuz 45 yil 7 ay 1 hafta ve 4 gun BolgeTurkiye Irak ve SuriyeDurumDevam ediyor 2012 15 doneminde baris sureci girisimi Kurdistan Bolgesel Yonetimi PKK catismasi olarak Kurdistan Bolgesi na tasma Kobani Kusatmasi nedeniyle Eylul 2014 ten bu yana tirmanis Temmuz 2015 ten bu yana yenilenen savas Bahar Kalkani Harekati itibariyla Mart 2020 den beri ulke icindeki catismalar neredeyse durdu Catismalar genellikle sinir otesinde yasaniyor Taraflar Turkiye Turk Silahli Kuvvetleri Jandarma Genel KomutanligiDiger gucler JITEMKontrgerillaTurk Intikam TugayiKoy koruculariKDPKYBPesmergeBazi Kurt asiretleri Destekleyenler NATO SDG haric ABD SDG haric Birlesik Krallik SDG haric Avrupa Birligi SDG haric Irak Kurdistan Bolgesel YonetimiPakistanSuriye Milli OrdusuKCK PKK HPG YJA STAR YDG H YPS SDG PYD YPG YPJ Devrimciler Ordusu Kurt Cephesi PJAKYRK HPJ PCDK Sincar Ittifaki YBS YJE Atesin Cocuklari Inisiyatifi HBDH MKP HKO PHG MLKP THKP C MLSPB DC TKEP L DKP Devrimci Karargah EOT BOG Turkiye Devrim Partisi Devrimci Cephe TKP ML TIKKO TKP Kivilcim TAK Destekleyenler Guney Kibris Yunanistan Rusya Sovyetler Birligi 1991 e kadar Iran 2018 e kadar Suriye 1998 e kadar 2012 den beri Irak 2003 e kadar Libya 2006 ya kadar Misir 2016 dan beri BAE 2017 den beri Komutanlar ve liderlerRecep Tayyip Erdogan Yasar Guler Metin Gurak Eski komutanlar Abdullah GulAhmet Necdet SezerSuleyman DemirelTurgut OzalKenan EvrenMusa AvseverUmit DundarHulusi AkarNecdet OzelIsik KosanerIlker BasbugYasar BuyukanitHilmi OzkokHuseyin KivrikogluIsmail Hakki KaradayiDogan GuresNecip TorumtayNecdet UrugNurettin ErsinOsman PamukogluEngin AlanMurat Karayilan Fehman Huseyin Cemil Bayik Mustafa Karasu Duran Kalkan Zubeyir Aydar Hulya Oran Muzaffer Ayata Eski komutanlar Abdullah Ocalan esir Semdin Sakik esir Osman Ocalan Kemal Pir olu Mahsum Korkmaz olu Mazlum Dogan olu Kani Yilmaz olu Haki Karer olu Ali Haydar Kaytan olu Sakine Cansiz olu Ismail Ozden olu GuclerOrdu 514 850 Jandarma 148 700 Polis 225 000 Koy korucusu 60 00025 000 34 000Kayiplar2015 oncesi 6 885 guvenlik gucleri ve personel olu 95 esir alindi Anlik olarak hic biri esir degil 2015 ve sonrasi 2 154 olu Toplam 9 039 olu ve 21 128 yaralandiToplam 107 500 olu 27 250 esir alindi15 828 sivil 24 bin 837 kamu guvenlik gorevlisi yaralandi Arka planOsmanli donemindeki millet sistemi halklari dillerine veya etnik ozelliklerine gore degil dinlerine gore ayirmistir Sunni Muslumanlar padisahin adamlari olarak gorulmus ve Hristiyan Yahudi ve Sunni olmayan mezhepten halklara gore daha buyuk ayricaliklara sahip olmuslardir Osmanli da etnik bir sistem olmadigi icin de siyaset etnik milliyetcilik uzerine olusturulmamistir Osmanli doneminde Bedir Han Isyani Mir Muhammed Isyani Babanzade Isyanlari ve Yezidi Isyanlari asiret isyanlari veya dini isyanlar seklinde meydana gelmistir Osmanli Imparatorlugu nun dagilisindan sonra ise Turkiye ulus devlet ilkesine gore kurulunca Osmanli Imparatorlugu nda kurulmus olan duzen bozulmustur 1924 Anayasasina gore Turk olmak vatandaslik bagina baglanmistir Turklestirme politikasi sonucu Arapca Ermenice Gurcuce Lazca Kurtce Zazaca Suryanice yerlesim isimleri Turkcelestirilmistir Okullarda ve resmi dairelerde Turkce konusulmasi zorunlu hale getirilmistir Turk Tarih Tezi olusturulmus ve Anadolu halklarinin cok buyuk bir bolumunun Turk kokenli oldugu iddia edilmistir Bunlara ek olarak medreseler ve diger kurumlarin da kapatilmasi ile beraber hem Kurt kimliginin ifade alani daralmis hem de Alevilik Safiilik gibi mezhepsel ve Yezidilik gibi dini gruplar kisitlanmistir Kurt ve Zaza dili kiyafetleri kulturu ve isimlerine onemli derecede kisitlamalar getirilmistir Turkiye Cumhuriyeti nin ilk yillarinda Dogu daki asirete dayali yapi Bati Anadolu ya gore cok daha etkindi Sadece Kurtler degil Zazalar Turkmenler Araplar da buyuk oranda asiret catisi altinda orgutlenmekteydiler Kemalist hukumet Dogu da asirete dayali yapiyi bozmak ve buradaki vatandaslari devlete tamamen baglamak istemistir Bunun sonucunda da duzenleri tehlikeye giren pek cok dini grup veya asiret grubu ayaklanmalara onculuk etmistir Kocgiri Seyh Said Dersim Nasturi ve Agri isyanlarinin nedeni ideolojik degil dini veya asiret cikarlari tehlikeye giren gruplardir CatismalarCatismalarin baslangici 1974 1984 1973 yilinda Abdullah Ocalan liderliginde bir grup Kurt kimligi uzerine bir deklarasyon yayinlamistir Ali Haydar Kaytan Cemil Bayik Haki Karer ve Kemal Pir in basini cektigi bu grup kendilerini Kurdistan Devrimcileri olarak adlandirmislardir 1974 yilinda bu grup Kurt haklari adina bir hareket olusturma karari almislardir Grup uyeleri cesitli sehirlere dagilarak Kurt haklari icin ogrenci organizasyonlar olusturmaya baslamislardir Isci ve ciftcilerden destek almaya calismislardir 1977 ve 1978 yillarinda Dogu ve Guneydogu daki pek cok ile cesitli seyahatler gerceklestirilmis ve toplantilar duzenlenmistir 27 Kasim 1978 de Lice nin Fis koyunde PKK resmen kurulmustur Ayni sure zarfinda Alevi Kurtleri nin katledildigi Maras Katliami na yakindan ilgi gostermislerdir Turk guvenlik gucleri sagci gruplar ve Kurt toprak agalariyla catismalar da devam etmistir Sagci solcu catismalarinda solcularin tarafini tutmuslar 1979 yilinin yaz mevsiminde PKK lideri Abdullah Ocalan Lubnan ve Suriye ye gitmis burada Filistin ve Suriyeli liderlerle gorusmeler yapmistir PKK uyeleri buralardaki kamplarda egitim gormuslerdir Lubnan Ic Savasi sirasinda Suriye rejimi ile beraber savasmislardir 1980 askeri darbesinde pek cok PKK uyesi tutuklanmis cesitli cezaevlerine konmus PKK uyelerinin de kaldigi Diyarbakir Cezaevi adindan iskencelerle soz ettirmistir Yine 1982 yilinin agustos ayinda PKK Suriye nin Dera kentinde yaptigi bir toplantida Turkiye de bagimsiz bir Kurt devleti kurmak amaciyla gerilla savasi baslatma karari almis 21 Mart 1982 de PKK uyesi Mazlum Dogan in cezaevinde kendini yakmasi ile baslayan isyan sureci sonucunda PKK uyeleri aclik grevine baslamis ve birkac tanesi olmustur Birinci isyan 1984 1999 1987 2002 yillari arasinda Turkiye de OHAL ilan edilen iller kirmizi PKK ilk saldirisini 25 Agustos 1984 tarihinde Eruh ve Semdinli ye saldirarak gerceklestirmistir Iki gun sonra da Siirt te bir polis karakolu hedef alinmistir 1990 da donemin Cumhurbaskani Turgut Ozal PKK ile muzakere etmeyi kabul etmistir Ne var ki o donemde baris muzakerelerine ne Turk politikacilar ne de PKK sicak bakmamis 1993 senesinde Turgut Ozal ve Esref Bitlis onderligindeki baris gorusmeleri sonucunda PKK 20 Mart 1993 te ateskes ilan etmistir Turgut Ozal baris plani uzerinde calisirken olmus ve planlanan baris plani asla yururluge girememistir 24 Mayis ta PKK nin saldirisi ile ateskes sona ermistir PKK komutanlarindan Semdin Sakik sonrasinda 24 Mayis pususunun PKK nin degil devlete ait Dogu Calisma Grubu isimli gizli bir orgutun saldirisi oldugunu iddia edecektir Suleyman Demirel in cumhurbaskanligi ve Tansu Ciller in basbakanligi doneminde Turgut Ozal in karsi ciktigi siddet yolu ortaya konulmus ve PKK nin askeri yontemlerle yok edilmesi hedeflenmistir Baris plani rafa kaldirilmistir 1992 1995 arasinda PKK ya karsi koyler bosaltilmis halk koy korucusu olmasi icin tesvik edilmistir Koyler havadan bombalanmis ve PKK lilari onlemek icin ormanlar yakilmistir Bu donem catismalarin en yogun yasandigi yillar olarak kayda gecmistir 1980 den beri Suriye de bulunan Abdullah Ocalan Turkiye nin yogun baskilari sonucu Suriye den cikartilmistir Once Rusya ardindan da sirasiyla Italya Yunanistan ve Kenya ya giden Ocalan 15 Subat 1999 da Nairobi deki Yunanistan Buyukelciliginde yakalanmis Turkiye ye getirilmis ve burada yargilanmistir Tek tarafli ateskes donemi 1999 2004 Abdullah Ocalan in yakalanmasindan sonra Eylul 1999 da PKK tek tarafli olarak ateskes ilan etmistir Tum guclerini Turkiye Cumhuriyeti topraklarindan cekeceklerini ve Kandil daglarinda usleneceklerini aciklamistir Subat 2000 de PKK resmi olarak savasin sona erdigini aciklamistir PKK nin savas misyonunu tamamladigi ve artik gorusmeler araciligiyla cozum arayacagi belirtilmistir 2002 yilinin Nisan ayinda PKK adini degistirdigini aciklamis ve KADEK adini almistir Ekim 2003 te KADEK KONGRA GEL adini almistir 1999 2004 doneminde PKK KADEK gorusme isteklerinin hukumet tarafindan ciddiye alinmadigini iddia etmistir Hukumet ise PKK yi saldirilarini tamamen bitirmemek ve bazi eylemleri tesvik etmekle suclamistir PKK TSK nin saldirilarina karsilik olarak sadece kendini savundugunu ifade etmistir Ateskes doneminde polis gucleri Hizbullah a yonelik operasyonlarini siklastirmis ve Hizbullah i zayiflatmislardir Yine 2002 secimlerinde iktidara gelen AK Parti Kurt diline olan kisitlamalari hafifletmis ve reform sozu vermistir Bu donemde PKK icinde de guc kavgasi yasanmistir Bir kesim silahli eylemlerin tamamen terkedilmesini savunurken bir kesim ise silahli eylemlerin devam etmesi gerektigini savunmustur Guc mucadelesini silahli eylemlerin devamini savunan gelenekci kanat kazanmistir Bu kesime gore silahli mucadele olmadigi surece PKK basarili olamazdi Nisan 2005 te KONGRA GEL ismini yeniden PKK olarak degistirmistir PKK KCK catisi altina alinarak onun siyasi kanadi haline getirilmistir HPG ise PKK nin silahli kanadi olarak yeniden yapilandirilmistir Yeni yapiya gore KCK Abdullah Ocalan in demokratik konfederalizm ideolojisini desteklemistir Ikinci isyan 2004 2012 Londra da PKK destekcileri Nisan 2003PKK karsiti bir gosteri Kadikoy Istanbul 22 Ekim 2007 1 Haziran 2004 te PKK silahli faaliyetlerine yeniden baslamistir Gerekce olarak hukumetin PKK nin cagrilarini gormezden gelmesi gosterilmistir Hukumet ise 2 000 den fazla PKK linin Irak tan Turkiye ye giris yaptigini belirtmis PKK savas taktiklerinde onemli degisikliklere gitmistir Ilk olarak onemli bir devlet desteginden yoksun kalip eski militan gucune de sahip olmadigindan 15 20 kisilik grup sayisini 6 8 kisiye dusurmustur Ikinci olarak ordu ile direkt sicak catismalardan kacinip mayin doseme pusu kurma keskin nisanci ve vur kac taktigi yontemlerine basvurmustur Ucuncu olarak ise alan tutma stratejisi tamamen terkedilmistir 1984 1999 catisma doneminden farkli olarak PKK Bati daki sehirlerde yasayan sivilleri de hedef almaya baslamistir 2005 te Kusadasi ndaki 2006 da Adana Marmaris Antalya ve Mersin deki ve 2007 de Ankara daki saldirilar bunun gostergesi olmustur PKK bu donemde pek cok bombali saldiriya girismistir Yine PKK li gruplarin sik sik Irak sinirindan Turkiye ye girip cikmalari da Turk Ordusu nun Irak a operasyonlar duzenlemesine sebep olmustur Ekim 2007 deki Daglica saldirisi bardagi tasiran son damla olmus ve TBMM TSK ya Irak a sinir otesi operasyon duzenlemesi icin tam yetki vermistir 2009 yilinda AK Parti hukumeti onemli reformlar yapmaya baslamistir Ilk devlet bunyesindeki Kurtce kanal TRT Ses 6 acilmis Turkce yerlesim isimleri Kurtcelestirilmis bazi PKK uyelerine kismi af ilan edilmis Kurt multecilere yeniden vatandaslik teklif edilmis yerel yonetimlere verilen haklar genisletilmis ve ifade ozgurlugunu arttiran duzenlemeler yapilmistir PKK da 13 Nisan 2009 da ateskes ilan etmistir Ne var ki DTP nin kapatilmasi ve sonrasindaki gosteriler ve en sonunda PKK tarafindan 7 Aralik 2009 tarihinde yapilan Resadiye saldirisi ile ateskes yeniden bozulmustur 2012 yilinin yaz mevsiminde Kurtlerin Kuzey Suriye de denetimi ele gecirmesi ile Turkiye PKK catismasi farkli bir boyut almistir Turkiye Suriye rejimini PKK nin Suriye kolu olan PYD YPG yi desteklemekle suclamistir Eylul ayinda PKK Semdinli yi ele gecirmeye calismis fakat hava destegi sayesinde Turk Silahli Kuvvetleri PKK ya agir kayiplar verdirmistir Ateskes donemi 2013 2015 28 Aralik 2012 tarihinde donemin basbakani Recep Tayyip Erdogan PKK nin cezaevindeki lideri Abdullah Ocalan ile gorusmeler yaptiklarini aciklamistir Bu donemde ilk defa Cozum Sureci ifadesi kullanilmaya baslanmis aylar suren gorusmeler sonucunda 21 Mart 2013 tarihinde Diyarbakir da duzenlenen Nevruz mitinginde halka PKK lideri Abdullah Ocalan in mektubu okunmustur Abdullah Ocalan PKK ya silahli guclerinin yurtdisina cikmasi cagrisinda bulunmustur 23 Mart tarihinde ise PKK nin silahli kanadinin lideri Murat Karayilan Abdullah Ocalan in cagrisina uyacaklarini belirtmis ve 21 Mart tan itibaren PKK nin ateskes yaptigi duyurmustur Bu karardan itibaren birkac munferit olay disinda iki taraf da ateskese uymus ve TSK ile PKK arasinda silahli bir catisma yasanmamistir Ancak PKK bu surec icerisinde yol kesme yerel mahkemeler kurma muhtar kacirma harac toplama bolgeye devlet yatirimlarina sabotaj mayin tuzak ve sehirlere silah depolamak gibi faaliyetlerine devam etmistir PKK Cozum surecinde sehirlerde YDG H isimli kendi asayis birimlerini dahi kurmustur Kobani eylemleri sirasinda polis ile PKK sempatizanlari arasinda pek cok sehirde catismalar yasanmis ve ateskesin sona erecegi kaygisi yasanmistir Fakat Abdullah Ocalan ve HDP basta olmak uzere Kurt kanadi ile hukumet yetkilileri ile yapilan gorusmeler sonrasinda tansiyon dusurulmus 28 Subat 2015 tarihinde AK Parti ile HDP arasinda yapilmakta olan gorusmeler sonuc vermis ve Abdullah Ocalan PKK ya silah birakmasi icin kongre cagrisi yapmistir 2015 Turkiye PKK catismalari 2013 yilindan beri suren gelen ateskes 22 Temmuz 2015 te PKK nin Suruc patlamasindan devleti sorumlu tutarak intikam icin iki polisi evinde oldurmesi ve bir gun sonra da Suriye Turkiye sinirinda bir Turk askerinin oldurulmesi sonrasinda bozuldu Daha sonrasinda KCK BBC Turkce ye verdigi aciklamada PKK nin bu saldiriyi yapmadigini iddia etti Sorusturmayi yuruten hakim olayin FETO baglantili oldugunu soyleyen avukat ve ihbarcilar 15 Temmuz Darbe Girisimi nden sonra FETO sorusturmasindan tutuklandi Bozulan Cozum Sureci ile birlikte Turkiye savas ucaklari es zamanli olarak hem PKK hem de ISID hedeflerini vurdu Savas ucaklari Kandil i ve Irak taki diger PKK kamplarini uc yil sonra ilk defa bombalamistir PKK da polis ve askerlere Guneydogu ve Dogu Anadolu da saldirilar gerceklestirmistir Polis pek cok noktaya baskinlar duzenlemis ve HPG uyelerini gozaltina almistir HPG uyeleri de bazi ilcelerde hendek kazarak polis ve askerlerin belli bolgelere girmelerini engellemeye calismislardir Agustos 2015 ten bu yana ise Turkiye nin Sirnak iline bagli ilcelerde bircok catisma meydana gelmistir Silopi ve Cizre ilcelerinde mahallelere hendekler kazilmis bu gelismelerin ardindan ildeki bircok mahallede sokaga cikma yasaklari ilan edilmis ve meydana gelen olaylarda bircok kisi olmustur Catismalar halen devam etmektedir Icisleri Bakanligi sozcusu Ismail Catakli 5 Mayis tarihinde yaptigi aciklama ile ilk defa yurt icindeki terorist sayisinin 500 un altina indigini ve tam rakamin 492 oldugunu acikladi KayiplarTurk Silahli Kuvvetleri tarafindan yayinlanan resmi kayitlara gore 1984 2010 yillari arasinda 50 169 adet PKK militani etkisiz hale getirilmis Olu veya esir olen personel sayisi 6 877 olen sivil sayisi ise 5 454 tur TBMM Insan Haklarini Inceleme Komisyonu nun bunyesinde kurulan Teror ve Siddet Olaylari Kapsaminda Yasam Hakki Ihlallerinin Incelenmesine Yonelik Alt Komisyon raporuna gore toplam 7 918 kamu gorevlisi olmustur 1984 2012 yillari arasinda olen PKK li sayisi 22 101 dir Ayni donemde olen sivil sayisi ise 5 557 dir 35 576 kisinin toplamda teror olaylari yuzunden oldugu belirtilmistir Dogu ve Guneydogu da bulunan 14 ilde yapilan calismalara gore 386 bin 360 kisi koylerinden goc etmek zorunda kalmistir Koye Donus ve Rehabilitasyon Projesi KDRP kapsaminda bunlarin 187 bin 861 i koylerine geri donmustur Yine insan haklari orgutlerine gore toplamda 4 000 koy yikilmistir 380 000 ile 1 000 000 arasi Kurt koylu evlerini terk etmek zorunda birakilmistir 119 000 Kurt un hapishaneye konuldugu belirtilmistir Catismalardan Suryani toplumunun da etkilendigi ve 50 000 70 000 arasi Suryani nin catismalar yuzunden Avrupa ya kactigi belirtilmistir Uluslararasi Kriz Grubu na gore 2008 2011 yillari arasindaki kayip sayisi Yil Guvenlik Gucleri Militanlar Siviller Toplam 2008 143 657 49 8492009 44 78 67 1892010 80 150 60 130 20 160 3002011 77 81 264 295 41 49 394 413Toplam 344 418 1059 1160 177 185 1592 1751 Uppsala Catisma Verileme Programina gore 25 825 30 639 arasi kayiptan 22 729 25 984 arasi kayip Birinci Isyan 1989 1999 368 467 arasi ateskes sirasinda 1999 2004 ve 2728 4188 arasi kayip ise Ikinci Isyan 2004 2011 sirasinda meydana gelmistir UCDP ye gore 1989 ile 2011 arasindaki kayiplar Yil En Dusuk Sayi En Yuksek Sayi1989 227 2341990 245 3031991 304 3101992 1 518 1 5981993 2 099 2 3941994 4 000 4 4881995 3 076 3 9511996 3 533 3 5781997 4 247 5 4831998 1 952 2 0391999 1 403 1 4812000 173 1892001 81 962002 35 1002003 79 822004 180 3222005 324 6112006 210 2742007 458 5092008 501 1 0682009 128 1492010 328 4332011 599 822Toplam 25 825 30 639 Genelkurmay Baskanligi ve Jandarma Genel Komutanligi verilerine gore 1984 Mart 2009 arasindaki kayiplar Yil Guvenlik Gucleri Siviller Militanlar Toplam1984 26 43 116 1951985 58 141 386 6051986 51 133 143 3391987 71 237 113 4271988 54 109 228 4261989 153 178 327 6811990 161 204 592 9521991 244 233 799 13191992 629 832 2 793 42971993 715 1 479 5 083 72621994 1 145 992 6 295 83101995 772 313 6 285 73621996 608 170 6 181 69741997 518 158 9 451 10 1381998 383 85 3 295 36331999 236 83 1 811 1 9072000 29 17 452 4712001 20 8 226 2362002 7 7 97 1072003 31 63 443 5092004 75 28 379 4122005 105 30 408 4452006 111 38 517 5632007 146 37 653 7122008 171 51 1110 12952009 62 18 534 6072010 72 414 502 2011 96 825 921 2012 128 1495 1623 Toplam 6877 5454 50 169 62 500 2013 gunumuz Merkezi Belcika da bulunan Kriz Grubu PKK Turkiye catismasiyla baglantili kayiplari takip ediyor PKK nin kayiplarina iliskin veriler Turkiye sinirlari ile sinirli olup Suriye veya Irak taki operasyonlardan kaynaklanan kayiplari icermiyor Yil Guvenlik Gucleri Siviller Bilinmeyen genclik Militanlar Toplam Not2013 2 4 0 435 441 Hem Turkiye hem de PKK tarafindan kabul edilen ve Cozum Sureci olarak bilinen ateskes donemi 2014 4 53 0 950 10072015 Ocaktan Hazirana ateskes 2 3 0 6 11Temmuz 2015 te Ceylanpinar olayinda 2 guvenlik gorevlisinin oldurulmesi uzerine catismalar yeniden basladi 2015 Temmuzdan Araliga savas 733 43 87 3 764 4712 Ateskes ve baris sureci 20 Temmuz 2015 te bozuldu Askeri catismalar yeniden basladi 2016 645 163 136 10 772 11 8222017 157 33 0 1233 14232018 121 19 0 1366 15062019 86 34 0 1668 17882020 41 35 0 3646 37222021 138 0 2360 2498 2022 162 0 1220 1382 2023 63 0 1000 1063 Total 2154 387 223 28 420 31 004 esas olarak Kobani Olaylari nedeniyle Turkiye genelinde Kurt gruplarin hukumet karsiti protestolari sirasinda 42 sivil Devlet Gucleri tarafindan olduruldu Protestocular Ankara nin ISID in Kobani Kusatmasi tutumunu kinadi Ateskes donemi disindaki ana olay budur Ateskes anlasmasi Temmuz 2015 te bozuldu ve 2015 yili tamamen farkli iki doneme bolundu Sinir otesi operasyonlar Turkiye PKK ve ilgili gruplara karsi Suriye ve Irak ta cok sayida hava saldirisi ve kara operasyonu duzenledi Tarih Yer Operasyon Turk kuvvetleri olen yaralanan Turkiye muttefikleri olen yaralanan PKK ve muttefikleri olen yakalanan 15 Agustos 1986 Kuzey Irak Yok 1654 Mart 1987 Kuzey Irak Yok Bilinmiyor 3 kamp yokedildi5 13 Agustos 1991 Kuzey Irak Agustos 1991 Temizlik Harekati 2 13 Bilinmiyor bircok kamp yokedildi30 Agustos 1992 Kuzey Irak Yok 100 5 Ekim 15 Kasim 1992 Kuzey Irak 28 125 1452 1232 12 Ekim 5 Kasim 1992 Kuzey Irak 14 1551 2600 Hakurk Kampi yokedildi13 19 Agustos 1993 Kuzey Irak Yok 350 Iki Yaka Kampi yokedildi23 26 Eylul 1993 Kuzey Irak Yok 400 Balkaya Kampi yokedildi5 Kasim 1993 28 Ocak 1994 Kuzey Irak Yok 167 10 kamp yokedildi6 13 Kasim 1993 Kuzey Irak Yok 201 21 Avasin Kampi yokedildi27 Ocak 2 Subat 1994 Kuzey Irak Yok 64 Buzul Dagi ndaki kamp yokedildi19 Mart 26 Nisan 1994 Kuzey Irak 19 459 23 Bercela Zap ve Metina Kamplari yokedildi26 Temmuz 3 Agustos 1994 Kuzey Irak Yok 190 Haftanin Kampi agir hasar aldi20 Mart 4 Mayis 1995 Kuzey Irak Celik Harekati 64 185 555 13 20 21 Mayis 1995 Iran Yok 358 Betkar Kampi yokedildi23 Mart 1995 Kuzey Irak Yok 89 olu Haftanin Kampi yokedildi14 Temmuz 1996 Kuzey Irak 6 9012 Mayis 7 Temmuz 1997 Kuzey Irak Cekic Harekati 114 338 2730 415 25 Eylul 15 Ekim 1997 Kuzey Irak Safak Harekati 31 91 865 37 21 29 Subat 2008 Kuzey Irak Gunes Harekati 27 24024 25 Temmuz 2015 Kuzey Irak Sehit Yalcin Operasyonu 16024 Agustos 2016 29 Mart 2017 Suriye Firat Kalkani Harekati 71 614 131 37 25 Nisan 2017 Suriye Kuzey Irak Nisan 2017 Suriye ve Irak hava harekati 0 7020 Ocak 24 Mart 2018 Suriye Zeytin Dali Harekati 55 318 Turkiye iddiasi 2541 SDF iddiasi 820 SDF iddiasi 4558 Turkiye iddiasi 19 Mart 2018 27 Mayis 2019 Kuzey Irak Dicle Kalkani Harekati 112 17 23415 Agustos 2018 Sinjar Irak 528 Mayis 2019 14 Temmuz 2020 Kuzey Irak Pence Operasyonlari 17 4179 Ekim 2019 25 Kasim2019 Suriye Baris Pinari Harekati 16 251 508 73 15 Haziran 2020 5 Eylul 2020 Kuzey Irak Pence Kartal ve Pence Kaplan Harekatlari 5 5110 14 Subat 2021 Kuzey Irak Pence Kartal 2 Harekati 3 5123 Nisan 2021 gunumuz Kuzey Irak Pence Yildirim Harekati 11 devam ediyor 142 devam ediyor Kasim 2022 gunumuz Kuzey Irak ve Suriye Pence Kilic Hava Harekati 1 1 254Toplam 511 856 1062 3285 417 8065 11 803 1734 Firat Kalkani Harekati nda Turkiye ve Ozgur Suriye Ordusu beraber ISID e karsi savasirken YPG de ISID e karsi savasmaktaydi ABD tarafindan desteklenen YPG ve Turkiye tam catismaya girmekten kacindi Turkiye nin stratejik hedefi Afrin kantonunun YPG kontrolundeki Munbic ve diger Rojava bolgelerine baglanmasini engellemekti Bu durum dolayisiyla olaylardaki kayiplarin yalnizca kucuk bir bolumu Turkiye YPG arasindaki catisma sebebiyle gerceklesti Insan haklari ihlalleriCatismalarin basladigi 1980 li yillardan beri iki taraf da insan haklari orgutlerince pek cok kez suclanmislardir Icisleri Bakanliginin verilerine gore askeri catismalarda 35 000 kisi olmustur Ek olarak 1984 ile 1998 yillari arasinda 17 500 kisinin suikaste ugradigi belirtilmistir Bu cinayetleri isleyenlerin ise cogu bulunamamistir PKK nin ihlalleri Insan Haklari Izleme Orgutu ne gore PKK nin saldirilari vatandaslara hizmet veren kurumlara buyuk zararlar vermis ve vatandaslari en temel hizmetlerini alamaz hale getirmistir Bunun yani sira PKK emperyalist oldugunu iddia ettigi devlet kurumlarini yok etmeye calismistir PKK ile ordu arasindaki catismalarda ve PKK nin bombali saldirilarinda silahsiz siviller hayatini kaybetmislerdir Uluslararasi Af Orgutu PKK nin 1980 li yillarda Kurt koylulerine iskence yaptigini rehin aldigi canli kalkan olarak kullandigi ve oldurdugunu belirtmistir Orgute gore PKK isbirlikci diye sucladigi Kurt sivilleri ve bazen de tum ailelerini yok etmekteydi PKK nin koruculari da hain olarak damgaladigi ve pek cok kez tehdit ettigi ve saldirilar gerceklestirdigi de belirtilmistir TSK nin ihlalleri Yazar David McDowall A modern History of the Kurds kitabinda TSK ve koy korucularinin Kurt sivillere karsi zor kullandigi ve koylulerin goc etmek zorunda kaldiklari belirtilmistir Uluslararasi Af Orgutunun 1996 yilinda yayinladigi Turkiye raporuna gore Turk guvenlik gucleri yargisiz infaz iskence gibi yasal olmayan eylemlerde bulundugunu Turk guvenlik guclerini pek cok kez karsidaki kesimin PKK mensubu olup olmadigini bilmeden yerlesim alanlarina keyfi ates actigini belirtmistir ABD Disisleri Bakanligi nin Subat 1995 raporunda da konu bu Insan Haklari Ihlalleri Iddialari basligi altinda gecmistir Enternasyonal Sosyalist grubuna gore pek cok PKK uyesi kaybolmus ve bir daha bulunamamistir Alman uzman Hans Baumann Turk guclerinin PKK ya karsi kimyasal silah kullandigini iddia etmis ve Alman Birlik 90 Yesiller Partisi Turkiye den aciklama talep etmistir Ayrica bakinizPesmerge PKK catismasiKaynakca a b Gonzalez Perez Margaret 2008 Women and Terrorism Female Activity in Domestic and International Terror Groups Routledge s 85 ISBN 9781134040087 Throughout the 1990s the PKK was engaged in ongoing guerrilla warfare with the PUK and the Democratic Kurdistan Party Ahmed and Parker 2007 Harding 2003 In fact the Iraqi Kurds prefer to see Turkey s PKK not only disbanded but banned from Iraq a b Armed Conflicts Report Iraq Kurds 1961 first combat deaths 2005 20 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Agustos 2013 a b Armed Conflicts Report Turkey 1984 2002 Mart 2003 5 Temmuz 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Agustos 2013 on5yirmi5 com GencHaber 20 Mart 2012 30 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ekim 2014 Mynet Mynet Haber 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ekim 2014 15 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Subat 2015 8 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ekim 2014 Arsivlenmis kopya 14 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Kasim 2020 Syrian regime fighters heading to Afrin to join Kurds in fight against Turkish forces The Daily Telegraph 19 Subat 2018 12 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi PressTV 2 April 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 April 2015 a b c d Faucompret Erik Konings Jozef 2008 Turkish Accession to the EU Satisfying the Copenhagen Criteria Hoboken Taylor amp Francis s 168 ISBN 9780203928967 The Turkish establishment considered the Kurds demand for the recognition of their identity a threat to the territorial integrity of the state the more so because the PKK was supported by countries hostile to Turkey Soviet Union Greece Cyprus Iran and especially Syria Syria hosted the organization and its leader for twenty years and it provided training facilities in the Beka a Valley of Syrian controlled northern Lebanon Ocalan Greeks supplied Kurdish rebels BBC News 2 Haziran 1999 7 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Temmuz 2013 Turkey says Greece supports PKK Hurriyet Daily News 1 Temmuz 1999 19 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Temmuz 2013 Bilgin Fevzi Sarihan Ali 2013 Understanding Turkey s Kurdish Question Lexington Books s 96 ISBN 9780739184035 The USSR and then Russia also supported the PKK for many years Russian newspaper Russia provided money for PKK Hurriyet Daily News 28 Subat 2000 19 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ekim 2012 Today s Zaman 30 Eylul 2010 22 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Temmuz 2013 Shapir Yiftah 1998 The Middle East Military Balance 1996 Jerusalem Israel Jaffee Center for Strategic Studies Tel Aviv University s 114 ISBN 9780231108928 The PKK was originally established as a Marxist party with ties to the Soviet Union Phillips David L 2009 From Bullets to Ballots Violent Muslim Movements in Transition New Brunswick N J Transaction Publishers s 129 ISBN 9781412812016 Iran s Revolutionary Guards Pasdaran trained the PKK in Lebanon s Beka a Valley Iran supported the PKK despite Turkey s strict neutrality during the Iran Iraq War 1980 1988 a b Syria and Iran backing Kurdish terrorist group says Turkey The Telegraph 3 Eylul 2012 26 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ekim 2012 Bal Idris 2004 Turkish Foreign Policy In Post Cold War Era Boca Raton Fl BrownWalker Press s 359 ISBN 9781581124231 With the explicit supports of some Arab countries for the PKK such as Syria Mannes Aaron 2004 Profiles In Terror The Guide To Middle East Terrorist Organizations Lanham Maryland Rowman amp Littlefield Publishers s 185 ISBN 9780742535251 PKK has had substantial operations in northern Iraq with the support of Iran and Syria 1 Aralik 2005 28 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Agustos 2016 Saddam has aided the Kurdistan Workers Party known by its Turkish initials PKK a separatist group fighting the Turkish government Ciment James 2015 World Terrorism An Encyclopedia of Political Violence from Ancient Times to the Post 9 11 Era Routledge s 721 Other groups that have received Libyan support include the Turkish PKK Rudaw 27 Haziran 2016 28 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mayis 2020 Cairo allegedly gave the PKK delegation funds and weapons after the second meeting the report adds What does Afrin mean for international security 2 Subat 2018 31 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mayis 2020 Ansamed 21 Mart 2013 23 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mart 2013 Cautious Turkish PM welcomes Ocalan s call for end to armed struggle Hurriyet Daily News 21 Mart 2013 12 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mart 2013 Trend AZ 21 Mart 2013 20 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mart 2013 Euronews 21 Mart 2013 23 Mart 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mart 2013 Turkey s Armed Forces CSIS Page 32 PDF 25 Temmuz 2006 26 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Eylul 2012 PDF 25 Temmuz 2006 27 Mart 2009 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 7 Eylul 2012 My Sinchew 19 Nisan 2010 26 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Eylul 2012 Pike John 21 Mayis 2004 Kurdistan Workers Party PKK Federation of American Scientists 12 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Eylul 2012 Eylul 2009 14 taken May 1993 1 11 Mayis 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde 8 taken Oct 2007 kaynak belirtilmeli 23 taken 2011 12 2 20 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde 8 released Feb 2015 3 9 Aralik 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 20 taken released June Sep 2015 4 2 Eylul 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde 20 held Dec 2015 5 18 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2 taken Jan 2016 6 20 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde total of 95 reported taken 20 as of Dec 2015 7 18 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2 taken Jan 2016 8 20 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde total of 22 reported currently held How many martyrs did Turkey lost Internethaber 23 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Aralik 2015 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi nearly7000 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Iste Yillara Gore Etkisiz Hale Getirilen PKK li Foto Galeri Memurlar Net www memurlar net Erisim tarihi 16 Ocak 2024 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link 22 374 killed 1984 2015 9 11 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde 9 500 killed 2015 2016 10 27 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde 600 killed 2017 11 20 Ocak 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde 203 000 arrested 1984 2012 12 13 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde 62 145 captured from 2003 to 2011 total of 31 874 reported killed and 203 000 arrested Bbc com 15 Aralik 2016 16 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Nisan 2017 Icisleri Bakani Soylu Son 9 ayda bin 68 terorist etkisiz hale getirildi Haberler Son Dakika Haberleri AKSAM Aksam com tr 11 Haziran 2017 6 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ocak 2019 Nedim Sener PKK nin kanli bilancosu Hurriyet 4 Eylul 2020 7 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Kasim 2020 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi radikal isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi nsener isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Arsivlenmis kopya 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Subat 2015 7 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Eylul 2015 6 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Eylul 2015 Paradigmanin Iflasi Resmi Ideolojinin Elestirisine Giris Fikret Baskaya 1991 ISBN 975 8449 16 8 Turk Tarih Tezi Gunes Dil Teorisi ve Kurt Sorunu Ismail Besikci 1991 Arsivlenmis kopya 7 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Eylul 2015 McDowall 1992 s 36 Arsivlenmis kopya PDF 25 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 6 Eylul 2015 15 Aralik 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Eylul 2015 A modern history of the Kurds By David McDowall page 415 at Google Books 11 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde accessed on 1 May 2011 a b c d e Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi PKK 1995 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme The Economist Erdogan pulls it off 24 Eylul 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde 13 September 2010 See the online edition of Gundem of 14 July 2008 11 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkish Retrieved 18 September 2009 a b Turkey Government Under Growing Pressure To Meet Kurdish Demands 19 Eylul 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde 17 August 2005 a b c d e 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Nisan 2011 en internationalism org 10 April 2013 Internationalism is the only response to the Kurdish issue 14 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Michael M Gunter Turgut Ozal and the Kurdish question in Marlies Casier Joost Jongerden eds 2010 Nationalisms and Politics in Turkey Political Islam Kemalism and the Kurdish Issue Taylor amp Francis 9 August 2010 pp 94 5 a b Today s Zaman 6 November 2012 Secret witness reveals identity shady ties between PKK and Ergenekon 3 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde PDF Ankara 2000 5 Subat 2009 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 5 Eylul 2015 Turkey s war on the Kurds 14 Temmuz 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi 13 August 2005 Weiner Tim 20 Subat 1999 U S Helped Turkey Find and Capture Kurd Rebel New York Times 6 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Aralik 2007 Arsivlenmis kopya 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ocak 2016 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi KDP isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Turkey Country Assessment PDF 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 15 Nisan 2011 turkishweekly net 2 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Nisan 2015 McGregor Andrew The Jamestown Foundation The Shaykh Said Revolt and Ankara s Return to the Past in its Struggle with the Kurds Jamestown Vakfi 5 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2011 Turkey country profile BBC News 14 Eylul 2010 6 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Eylul 2015 a b Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi ataa isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi new pkk isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Todayszaman com 20 Haziran 2010 25 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Nisan 2011 a b Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi security isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Jamestown PKK Changes Battlefield Tactics to Force Turkey into Negotiations 1 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde 24 October 2007 Jamestown Partiya Karkaren Kurdistan PKK Turkey GROUPS EUROPE ACTIVE a b Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi ceasefires isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Davies Elizabeth 30 Agustos 2006 Kurd rebels vow to turn Turkey into hell The Independent Londra 25 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Eylul 2015 Torchia Christopher 8 Haziran 2007 Iraqi Kurds Turkey Shells Across Border The Washington Post 22 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Eylul 2015 Europe Turkish MPs back attacks in Iraq BBC News 18 Ekim 2007 20 Nisan 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Ekim 2008 Todayszaman com 18 Eylul 2009 25 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Nisan 2011 Arsu Sebnem 8 Aralik 2009 Soldiers Killed in Ambush in Northern Turkey The New York Times 17 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Eylul 2015 Seven Turkish soldiers killed in terrorist attack Gen Staff World RIA Novosti En rian ru 16 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2011 Turkey accuses Assad of arming PKK 8 Eylul 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde 9 August 2012 Kurdish campaign in Turkey provides useful distraction for Syria olu kirik baglanti 17 August 2012 Yes we negotiate with Ocalan Ntvmsnbc Aralik 2012 31 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mart 2013 Arsivlenmis kopya 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Subat 2015 Arsivlenmis kopya 24 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Subat 2015 Arsivlenmis kopya 25 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Subat 2015 20 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Nisan 2016 Arsivlenmis kopya 18 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Nisan 2016 Arsivlenmis kopya 21 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Subat 2015 Arsivlenmis kopya 1 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Subat 2015 Arsivlenmis kopya 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Eylul 2015 Arsivlenmis kopya 22 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Agustos 2016 Arsivlenmis kopya 27 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Eylul 2015 18 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Eylul 2015 Arsivlenmis kopya 24 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Eylul 2015 Arsivlenmis kopya 22 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2015 Arsivlenmis kopya 30 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2015 Arsivlenmis kopya 22 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2015 Kokcu Ata Ahmet 5 Mayis 2020 Yurt icindeki PKK li terorist sayisi ilk kez 500 un altina dusuruldu Defence Turk 21 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mayis 2020 Arsivlenmis kopya 27 Subat 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Eylul 2015 Arsivlenmis kopya 24 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Eylul 2015 Arsivlenmis kopya 23 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Eylul 2015 Arsivlenmis kopya 20 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Eylul 2015 Arsivlenmis kopya 11 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Eylul 2015 23 Mart 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Eylul 2015 5 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ekim 2014 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Turkish casualties isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Iste Yillara Gore Etkisiz Hale Getirilen PKK li Memurlar Erisim tarihi 17 Mayis 2023 Koy koruculari Kurtleri PKK dan koruyoruz Ensonhaber 3 Ocak 2016 17 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2023 24 Haziran 2010 29 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b International Crisis Group 2018 Turkey s PKK Conflict Kills almost 3 000 in Two Years Data here 13 25 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde Terorle Mucadelede Verdigimiz Sehitler 1984 2013 PDF 21 Yuzyil Turkiye Enstitusu 27 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Mayis 2023 Iste yillara gore etkisiz hale getirilen PKK li Memurlar Net 1 Ocak 1999 Erisim tarihi 18 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya PDF 22 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 22 Kasim 2023 Arsivlenmis kopya 22 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Kasim 2023 Arsivlenmis kopya 22 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Kasim 2023 Arsivlenmis kopya 22 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Kasim 2023 2021 in en aci tablosu 138 sehit verdik Medyabar 4 Ocak 2022 22 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Aralik 2023 2022 yilinin en aci tablosu 162 sehit verdik 116 cocuk yetim kaldi Medyabar 31 Aralik 2022 22 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Aralik 2023 Arsivlenmis kopya 22 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Kasim 2023 Arsivlenmis kopya 22 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Kasim 2023 web archive org 7 Subat 2016 7 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Aralik 2023 Arsivlenmis kopya 22 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Kasim 2023 Arsivlenmis kopya 22 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Kasim 2023 Archive vn 4 Eylul 2012 12 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2019 38 killed in PKK attack on Turkish border posts Thaindian News 14 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ocak 2019 7 Subat 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Nisan 2011 April 2018 Large Drop In Violence In Iraq Musingsoniraq blogspot co uk Ingilizce 20 Mayis 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mayis 2018 March 2018 The Return Of The Islamic State Insurgency Musingsoniraq blogspot co uk Ingilizce 3 Mayis 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mayis 2018 7 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Eylul 2015 Arsivlenmis kopya 24 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Eylul 2015 Arsivlenmis kopya 11 Ekim 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Eylul 2015 8 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Eylul 2015 McDowall David A modern History of the Kurds London 2005 pp 439 ff Uluslararasi Af Orgutu 1996 Turkiye Raporu 1 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Ocak 2016 ABD Disisleri Bakanligi Subat 1995 Raporu 17 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Ocak 2016 12 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Eylul 2015 Arsivlenmis kopya 7 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Eylul 2015

Yayın tarihi: Temmuz 08, 2024, 22:39 pm
En çok okunan
  • Kasım 07, 2024

    Silene spinescens

  • Kasım 07, 2024

    Silene spergulifolia

  • Kasım 07, 2024

    Silene spaldingii

  • Kasım 07, 2024

    Silene sorensenis

  • Kasım 07, 2024

    Silene sordida

Günlük

  • Preon

  • Temel parçacık

  • Proton-elektron kütle oranı

  • Kuantum mekaniği

  • Spin (fizik)

  • Hip hop müzik

  • 2004 Grammy Ödülleri

  • Missy Elliott

  • 1936

  • Pigment

NiNa.Az - Stüdyo

  • Vikipedi

Bültene üye ol

Mail listemize abone olarak bizden her zaman en son haberleri alacaksınız.
Temasta ol
Bize Ulaşın
DMCA Sitemap Feeds
© 2019 nina.az - Her hakkı saklıdır.
Telif hakkı: Dadaş Mammedov
Üst