İbrahim (başlangıçta Abram), Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam gibi İbrahimî dinlerin ortak atasıdır. Yahudilikte, Yahudiler ile Tanrı arasındaki özel ilişkinin kurucu babası, Hristiyanlıkta, Yahudi ya da Yahudi olmayan tüm inananların ruhsal atası, İslam'da ise Adem ile başlayan ve Muhammed'de sona eren peygamberler zincirinin bir halkasıdır.
İbrahim אַבְרָהָם إِبْرَاهِيمَ | |
---|---|
İbrahim'in portresi (1657), Pinacoteca di Brera 'nun bir tablosundan detay, | |
Patrik | |
Doğum | Ur, Kaldea, Sümer (günümüzde Aşağı Mezopotamya) |
Ölüm | Hebron, Kenan (günümüzde Batı Şeria) |
Yattığı yer |
|
Tanınma nedeni | İlk İbrahimî din olan Yahudiliğin kurucusu |
Dinî hareket | İbrahimizm |
Ebeveyn(ler) |
|
Eş(ler) | |
Çocuk(lar) | Yaş sıralaması: |
Akraba(lar) |
Yaratılış Kitabında anlatılan hayatı, gelecek nesiller ve toprak temaları etrafında döner. İbrahim, babası Terah'ın evini terk etmeye ve Tanrı tarafından İbrahim'e ve onun soyuna vadettiği Kenan diyarına yerleşmeye çağrılır. Bu vaat daha sonra İbrahim'in eşi Sare'den oğlu İshak'a miras kalırken, İshak'ın üvey kardeşi İsmail'e de büyük bir ulus kuracağına dair söz verilir. İbrahim, Sara' için El-Halilde mezar olarak Atababalar Mağarasını satın alır ve böylece toprak üzerindeki hakkını tesis eder. Varisi İshak kendi akrabasından bir kadınla evlenir, böylece Kenanlıları herhangi bir mirastan mahrum bırakır. İbrahim daha sonra Kantura ile evlenir ve altı oğlu daha olur; ama öldüğü ve Sara'nın yanına gömüldüğünde, "İbrahim'in tüm mallarını" alan İshak'tır, diğer oğullar ise yalnızca "hediyeler" alır.
Çoğu tarihçi, Çıkış ve dönemiyle birlikte ataerkil çağı, belirli bir tarihsel dönemle ilgisi olmayan geç bir edebi yapı olarak görür; ve bir asırlık kapsamlı arkeolojik araştırmadan sonra, tarihsel bir İbrahim için hiçbir kanıt bulunamadı.
Tevrat'ın, erken Pers döneminde (MÖ 6. yüzyılın sonlarında) Babil esareti sırasında Yahuda'da kalan ve toprak üzerindeki haklarını "babaları" İbrahim aracılığıyla izleyen Yahudi toprak sahipleri ve karşı iddialarını Musa ve Çıkış geleneğine dayandıran geri dönen sürgünler arasındaki gerilimlerin bir sonucu olarak yazıldığı sonucuna varılmıştır. (Vadedilen toprakların öyküsü)
İbrahim devri
Yapı ve anlatım programları
İbrahim devri, bir çatışma veya sorunun çözümüne odaklanan birleşik bir yapı olarak yapılandırılmamıştır. Bölümler genellikle yalnızca gevşek bir şekilde bağlantılıdır ve sıralama her zaman mantıklı değildir, ancak aktör ya da tanık olarak İbrahim'in kendisinin mevcudiyeti ve gelecek nesiller ve toprak temaları ile birleştirilir. Bu temalar, Yaratılış 11:27-31'de Sara'nın kısırlığı ve 12:1-3'te İbrahim'e Yahve'nin kendisine göstereceği toprak için doğduğu ülkeyi terk etmesinin emredildiği "anlatı programları" oluşturur.
İbrahimi dinlerde tanrı
İbrahimi dinlerde tanrı tarih içerisinde Antropomorfik tanımlamalardan arındırılarak daha soyut kavramlarla ifade edilen, değişerek gelişen bir figürdür. Başlangıçta gökte bir saray içerisinde, etrafında bir sürü yaratıkla yaşayan, göğe merdivenle inip çıkan, diğer tanrıları da tanıyan insan şeklinde bir aile veya klan tanrısı iken, zaman içerisinde sex yaşamları ve insani özellikleri yok edilerek sadece melekler ve şeytanlar üzerinden konuşan ulusal ve son aşamada evrensel tanrı figürüne dönüşür. Bu aşamada Evrenin yaratıcısı olan Tanrı; ebedi, her şeye gücü yeten ve her şeyi bilen bir tanrıdır. Günümüzde İbrahimî dinler Tanrı'nın zamandan ve mekandan münezzeh olduğuna inanır, bu yüzden Tanrı somut evrenden bağımsızdır ancak yine de duaları duyar ve tepki verir.
İbrahimî dinlerin kitaplarında Tanrı kişileştirilmiş bir yaratıcıdır. Birincil kişi olarak konuşur ve bazen insanların karşısına "insan görüntüsü" ile çıkar. İslam'da Allah Müntakim (intikam alan), Mütekebbir (büyüklenen)dir. Ayrıca Sabur (çok sabırlı), celil (Celalet; 1/azamet, 2/hiddetlilik, hışım), rahim (çok merhametli), halim (yumuşak huylu), vedud (sevecen) gibi insani duygular ifade eden isimlerle de anılır ve insana ait özelliklerin de aslında Allah'a ait olduğu ifade edilir. Hristiyanlıkta Tanrı baba gibi, Sufîlikte arkadaş gibidir. Tanah'ta da Yehova'nın sık sık kişileştirildiği görülür.
İbrahimî dinlerde Tanrı'nın adı da zaman içerisinde değişim halindedir.
Kökenler ve çağrı
Nuh soyundan, dokuzuncu nesil olan Terah, Abram, ve Haran'ın babasıydı. Haran, Abram'ın yeğeni olan Lut'un babasıydı; tüm aile 'nde yaşıyordu. Haran doğduğu şehir olan Ur'da öldü. Abram kısır olan Sare ile evlendi. Terah, Abram, Saray ve Lut, Kenan'a doğru yola çıktılar, ancak Terah'ın 205 yaşında iken öldüğü adlı bir yere yerleştiler. Tanrı, Abram'a ülkesini ve akrabalarını terk etmesini ve kendisine göstereceği bir ülkeye gitmesini söylemiş ve onu büyük bir ulus yapmayı, onu kutsamayı, adını yüceltmeyi, onu kutsayanları kutsamayı ve onu lanetle dileyen herkesi lanetlemeyi vadetmişti. Abram, karısı Saray, yeğeni Lut ve edindikleri mal ve canlarla Haran'dan ayrılıp Kenan'da Şekem'e gittiğinde 75 yaşındaydı. Sonra çadırını doğusunda kurdu.
Sare
Kenan diyarında şiddetli bir kıtlık oldu, öyle ki Abram, Lut ve ev halkı Mısır'a gider. Yolda Abram, Mısırlılar onu öldürmesinler diye Saray'a kız kardeşi olduğunu söylemesini söyler. Mısır'a girdiklerinde Firavun'un görevlileri, Saray'ın güzelliğini över ve onu saraya götürüp karşılığında Abram'a mal verirler. Tanrı, Firavun'u ve ev halkını belalarla üzer, bu da Firavun'un neyin yanlış olduğunu bulmaya çalışmasına neden olur. Saray'ın evli bir kadın olduğunu öğrenen Firavun, Abram ve Saraydan uzaklaşmalarını ister.
Abram ve Lut'un ayrılışı
Mısır'dan sürgün edildikten sonra bir süre Necef'de yaşadılar. ve Ay bölgesinde Abram ve Lut'un büyük sürüleri aynı meraları işgal etti. Bu, her ailenin sığır çobanları için bir sorun haline geldi. Çobanlar arasındaki çatışmalar o kadar sıkıntılı hale gelmişti ki, Abram, Lut'a, kardeşler arasında herhangi bir çatışma olmaması için sol veya sağ tarafta ayrı bir alan seçmesini önerdi. Lut, doğuya doğru, ülkenin Zoar'a kadar her yeri iyi sulanan Şeria ovasına gitmeye karar verdi ve ovanın Sodom'a bakan şehirlerinde oturdu. Abram güneye El-Halil'e gitti ve Mamre ovasına yerleşti ve burada Tanrı'ya ibadet etmek için başka bir sunak inşa etti.
Çedorlaomer
Ürdün Nehri şehirleri Sodom ve Gomora'nın Elam'a karşı isyanı sırasında, Avram'ın yeğeni Lut, ev halkıyla birlikte işgalci Elam kuvvetleri tarafından esir alınır. Elam ordusu, Sodom ordularını yendikten sonra savaş ganimetlerini toplamaya gelir. O sırada Lut ve ailesi, Sodom Krallığı'nın eteklerine yerleştirilir ve bu onları görünür bir hedef haline getirir.
Yakalanmaktan kurtulan bir kişi gelir ve Abram'a olanları anlatır. Abram bu haberi alır almaz, hemen 318 eğitimli hizmetçi toplar. Abram'ın kuvveti, yıpranan Elam ordusunu takip etmek için kuzeye yönelir. Onları Dan'de yakalarlar. Abram grubunu birden fazla birliğe bölerek bir savaş planı tasarlar ve bir gece baskını başlatır. Tutsakları serbest bırakmakla kalmazlar, Şam'ın hemen kuzeyindeki Hoba'da Elam Kralı Çedorlaomer'i katleder, Lût'u, evini ve alınan tüm malları Sodom'dan geri alırlar.
Abram döndüğünde, Sodom kralı onunla buluşmak için Şaveh Vadisi'ne çıkar. Ayrıca, yüce bir rahibi olan Salem (Kudüs) kralı ekmek ve şarap çıkarır ve Abram'ı ve Tanrı'yı kutsar. Abram Melçizedek'e her şeyin verir. Sodom kralı halkına dönecekse, Abram'ın tüm mülkü elinde tutmasına izin vermeyi teklif eder. Abram, müttefiklerinin hakkı olan pay dışında Sodom kralının herhangi bir anlaşmasını reddetti.
Bölgelerin vaadi
Rab'bin sesi bir rüyette Abram'a gelir ve yeryüzünün ve yıldızlar kadar çok soyunun vaadini yineler. Abram ve Tanrı bir ahit töreni yapar ve Tanrı, İsrail'in Mısır gelecek esaretinden bahseder. Tanrı Abram'a, soyunun sahip olacağı ülkeyi anlattı: Ken, Kenizit, Kadmon, Hitit, Periz, Refaim, Amor, Kenan, Girgaşi ve Yebusi ülkeleri.
Hacer
Abram ve Saray, O'nun nasıl ulusların atası olacağını anlamaya çalışırlar, çünkü Kenan'da 10 yıl yaşadıktan sonra hiçbir çocuk doğmamıştır. Sara Mısırlı cariyesi Hacer'i Abram'a bir oğul doğurması niyetiyle teklif eder.
Hacer hamile olduğunu öğrendikten sonra Saray'ı hor görmeye başladı. Saray, Hacer'e kötü davranarak karşılık verdi ve Hacer vahşi doğaya kaçtı. yolundaki çeşmede bir melek Hacer ile konuştu. Abram'ın ordugahına dönmesini ve oğlunun "vahşi bir adam" olacağı, onun elinin herkese ve herkesin elinin ona karşı olacağı ve bütün kardeşlerinin karşısında duracağı söylendi. Oğlu İsmail'i araması söylendi. Hacer onunla konuşan Tanrı'yı "El-roi" (gören tanrı) olarak adlandırdı. O günden itibaren kuyuya Beer-lahai-roi ("Yaşayan ve beni gören kuyusu") adı verildi. Daha sonra çocuğunu doğurmak için kumasının yanına dönerek kendisine söyleneni yaptı. İsmail doğduğunda Abram 86 yaşındaydı.
Sare
On üç yıl sonra, Abram 99 yaşındayken, Tanrı O'nun yeni adını ilan etti: "İbrahim"- "birçok ulusun babası". İbrahim daha sonra in alameti olacağı talimatlarını aldı.
Tanrı, Saray'ın yeni adını Sare ilan etti, onu kutsadı ve İbrahim'e, "Sana ondan da bir oğul vereceğim" dedi. İbrahim güldü ve "yüreğinden dedi ki, 'Yüz yaşında olana bir çocuk doğar mı? ve doksan yaşında olan Sare doğurur mu?" İbrahim Tanrı'yla karşılaşmasından hemen sonra, kendisi 99, İsmail 13 yaşında olmak üzere tüm ev halkını sünnet ettirdi.
Üç ziyaretçi
Kısa bir süre sonra, günün sıcağında Abraham, Mamre'nin menengiç ağaçları yanında çadırının girişinde oturuyordu. Yukarı baktı ve Tanrı'nın huzurunda üç adam gördü. Sonra koştu ve onları karşılamak için yere eğildi. İbrahim onlara ayaklarını yıkamayı ve onlara bir lokma ekmek getirmeyi teklif etti, onlar da razı oldular. İbrahim, seçme undan külleme yapması için Sara'nın çadırına koştu, sonra hizmetçi çocuğa seçme bir buzağı hazırlamasını emretti. Her şey hazır olunca lor, süt ve buzağıyı önlerine koydu, onlar yerken bir ağacın altında onları bekledi.
Ziyaretçilerden biri İbrahim'e, gelecek yıl döndüğünde Sare'nın bir oğlu olacağını söyledi. Sara çadırın girişinde söylenenlere kulak misafiri oldu ve o yaşta bir çocuk sahibi olma ihtimali hakkında kendi kendine güldü. Ziyaretçi, İbrahim'e, Tanrı için hiçbir şey zor olmadığı için, Sara'nın bu yaşta bir çocuk doğurmaya neden güldüğünü sordu. Sare güldüğünü reddetti..
İbrahim'in duası
Yemekten sonra İbrahim ve üç misafir kalktılar. Sodom ve Gomorra'nın kaderini, Tanrı'yı harekete geçirecek kadar büyük olan günahlarını tartışmak için 'ova şehirlerine' hakim zirveye yürüdüler. İbrahim'in yeğeni Sodom'da yaşadığından, Tanrı bu şehirleri doğrulamak ve yargılamak için planlar açıkladı. Bu noktada, diğer iki ziyaretçi Sodom'a gitti. Sonra İbrahim Tanrı'ya döndü ve O'na giderek, "şehirde en az on salih adam bulunsaydı, Tanrı şehri bağışlamaz mıydı?" diye yalvardı. Tanrı, on doğru insan hatırına şehri yok etmeyeceğini bildirdi.
İki ziyaretçi raporlarını vermek için Sodom'a geldiklerinde, şehir meydanında kalmayı planladılar. Ancak İbrahim'in yeğeni Lut, onlara rastladı ve bu iki "adamın" geceyi kendi evinde geçirmeleri konusunda ısrar etti. Lut'un evinin önünde bir grup adam toplandı ve Lut'tan konuklarını istedi. Ancak Lut buna karşı çıktı ve yerine bakire kızlarını onlara teklif etti. Bunu reddettiler ve Lût'un kapısını kırmaya çalıştılar.
Ertesi sabah erkenden İbrahim, Tanrı'nın önünde durduğu yere gitti. O, "Sodom ve Gomora'ya baktı" ve "on salih"in (ayet 18:32) bile bulunmadığı şehirlerde, yerden "fırın dumanı gibi yükselen" dumanı gördü.
Abimelek / Endogami
İbrahim, ve arasında, Mukaddes Kitap'ın anakronik olarak "Filistin diyarı" dediği yere yerleşti. İbrahim , açıkça Sare'nin kız kardeşi olduğunu iddia etti. Bu haberi öğrenince, Kral onu kendisine getirdi. Tanrı rüyada Abimelek'e geldi ve bir adamın karısı olduğu için onu almanın ölümle sonuçlanacağını bildirdi. Abimelek ona elini sürmemişti, Tanrı'ya İbrahim'in kendisi ve Sara'nın kardeş oldukları iddiasıyla ilgili doğru bir ulusu daha öldürüp öldürmeyeceğini sordu. Buna karşılık Tanrı, Abimelek'e O'nun gerçekten de kusursuz bir yüreğe sahip olduğunu ve bu yüzden var olmaya devam edeceğini söyledi. Ancak, Tanrı İbrahim'in karısını kendisine geri vermezse, Abimelek'i ve tüm ev halkını kesinlikle edecekti.
Abimelek rüyasını ertesi sabah erkenden hizmetçilerine bildirdi ve İbrahim'e yaklaşıp, krallığına neden bu kadar büyük bir suçluluk getirdiğini sordu. İbrahim, orada Tanrı korkusu olmadığını ve karısı için onu öldürebileceklerini düşündüğünü söyledi. Sonra İbrahim söylediklerinin yalan olmadığını savundu: "Yine de o benim kız kardeşimdir; o babamın kızıdır, ama annemin kızı değildir ve benim karım oldu."
Abimelek, Sara'yı İbrahim'e verdi ve ona koyun, sığır ve hizmetçilerden oluşan hediyeler verdi; ve onu kendi topraklarında dilediği yere yerleşmeye davet etti. Ayrıca Sara'nın için bin parça gümüş verdi. İbrahim Abimelek ve ev halkına dua etti.
Filistîler diyarında bir süre yaşadıktan sonra, Abimelek ve , bir kuyu için şiddetli bir çatışmayla sonuçlanan bir anlaşmazlık yüzünden İbrahim'le karşı karşıya geldiler. İbrahim Filistinli hizmetçisinin saldırıları ve ele geçirmesi nedeniyle Abimelek'e sitem etti. Abimelek olaydan habersiz olduğunu iddia etti. İbrahim, Abimelek'e koyun ve öküz karşılığında bir anlaşma teklif etti. Ayrıca kuyuyu kazanın kendisi olduğunu kanıtlamak için ona yedi koyun daha verdi. Bu yemin nedeniyle bu kuyunun yerine Beerşeba adını verdiler. Abimelek ve Fikol Filistiye'ye döndükten sonra, İbrahim Beerşeba'da bir ılgın ağacı korusu dikti ve "Tanrı'nın adını ebedi olan" diye çağırdı.
İshak
Önceki yıl Mamre'de kehanet edildiği gibi, Sara hamile kaldı ve sünnet ahdinin birinci yıldönümünde İbrahim'e bir oğul doğurdu. İbrahim, İshak adını verdiği oğlu doğduğunda "yüz yaşındaydı"; ve sekiz günlükken onu sünnet etti. Sare için, böyle ileri bir yaşta bir çocuğu doğurma ve emzirme düşüncesi, çok gülünçtü. İshak büyümeye devam etti ve sütten kesildiği gün İbrahim büyük bir ziyafet verdi. Ancak kutlama sırasında Sara, İsmail'i alay ederken buldu.
İsmail
İshak doğduğunda İsmail on dört yaşındaydı. Sara, İsmail'i İshak'la alay ederken bulduğunda, İbrahim'e hem İsmail'i hem de Hacer'i göndermesini ve İsmail'in İshak'ın mirasına ortak olamayacağını ilan etti. İbrahim karısının sözlerine çok üzüldü ve Tanrısının tavsiyesini istedi. Tanrı, İbrahim'e üzülmemesini, karısının emrettiği gibi yapmasını söyledi. Tanrı, İbrahim'e "İshak'ta nesil sana çağrılacak", İsmail'i bir ümmet yapacağım "çünkü o senin zürriyetindir" der.
Ertesi sabah erkenden İbrahim Hacer ve İsmail'i birlikte dışarı çıkardı. Ona ekmek ve su verdi ve onları gönderdi. İkisi, bir şişe su tükenene kadar Beerşeba'nın vahşi doğasında dolaştılar. Umutsuzca gözyaşlarına boğuldu. Tanrı çocuğun sesini duydu, Hacer'e onun büyük bir ulus olacağını ve "kılıcı üzerinde yaşayacağını" doğruladı. Daha sonra ortaya çıkan su, hayatlarını kurtardı. Çocuk büyüdükçe Paran'ın vahşi doğasında yaşayan yetenekli bir okçu oldu. Sonunda annesi, memleketi Mısır'dan İsmail'e bir eş buldu.
İshak'ın bağlanması
İshak'ın gençliğinde, İbrahim'e Tanrı tarafından oğlunu ülkesinde kurban etmesi emredilir. İbrahim söylenen dağa gelinceye kadar üç gün yol kat eder. O ve İshak tek başına dağa girerken hizmetçilere kalmalarını emreder. İshak odunu taşır ve babasına yakmalık sunu için hayvanın nerede olduğunu sorar. İbrahim soruya “Tanrı kendisine yakmalık sunu için bir kuzu sağlayacak” yanıtını verir. İbrahim, oğlunu kurban etmek üzereyken, Rab'bin meleği tarafından durdurulur ve arkasında "boynuzları tarafından çalılığa yakalanmış bir koç" görür.
Yer daha sonra olarak adlandırıldı. İtaati karşılığında, soyundan ve refahtan bol bol başka vaatler aldı. Bu olaydan sonra İbrahim Beerşeba'ya gitti.
Kurban kesme ve erkek sünneti: Günümüz Yahudi ve Müslüman topluluklarında kurban ve erkek çocukların sünnet edilmesi geleneklerine kaynaklık eden anlatılar İbrahim ile bağlantılıdır.
Yahudi toplumunda Tanrı'ya erkek çocukların kurban olarak sunulduğu bilinmektedir. İbrahim'in rüyasında oğlunu kurban ettiğini görmesi de bu uygulamanın işareti sayılmaktadır. Zamanla insan kurbanı terk edilmiş, vücudun tamamını kurban etmek yerine onu simgeleyen bir parça (sünnet derisi) kesilmeye başlanmıştır. İbrahim'in oğlunu kurban etmek istemesi o toplumda böyle bir uygulamanın varlığına işaret eder.
Sami Ezzib İbrahim ile ilgili kurban anlatısının Yahudi din adamlarının bir kurgusu olduğunu, bununla İbranilerin Tanrı'ya erkek çocuklarını kurban verme geleneğinin kaldırılarak yerine hayvan kurbanının getirilmesinin amaçlandığını, ancak erkek çocukların kurban verme anlayışından tamamen kurtulamadığını, bunun yerine onların erkeklik organlarını kaplayan derinin kesilmesinin gelenek haline getirildiğini ifade eder. Ve şöyle der: "90 yaşını aşan büyük babanız bir gün sizi dağa götürüp Tanrı'nın rüyasında emrettiğini söyleyerek kesmeye kalksa, sonra da vazgeçip bir koç kesse, bir başka gün kendisinin cinsel organını kesse ne düşünürdünüz?
Sonraki yıllar
Sare ölür ve İbrahim onu, Hititli Efron'dan bitişik tarlayla birlikte satın aldığı El-Halil yakınlarındaki Atalar Mağarası'na ("Makpela) gömer. Sara'nın ölümünden sonra İbrahim, Kantura adında bir cariye alır ve ondan , Joksan, , , İşbak ve Şuah isimli oğulları doğar. Kutsal Kitap'a göre, adının "birçok milletin babası" anlamına gelen "İbrahim" olarak değişmesini yansıtan İbrahim, diğerlerinin yanı sıra İsrailliler, İsmaililer, Edomlular gibi Kutsal Kitap'ta adı geçen birçok ulusun da atası kabul edilir. Amalekitler, , Midyanlılar ve Asurlular ve yeğeni Lut aracılığıyla ve Ammonlularla da akrabadır. İbrahim, oğlunun Rebeka ile evliliği ve torunları doğumunu görecek kadar yaşadı. 175 yaşında öldü ve oğulları İshak ve İsmail tarafından Makpela mağarasına gömüldü.
Anlatının tarihselliği ve kökenleri
Tarihsellik
20. yüzyılın ortalarında, William F. Albright ve G. Ernest Wright gibi önde gelen arkeologlar ve Albrecht Alt ve John Bright gibi Kutsal Kitap bilginleri, "atalar çağı" olarak isimlendirdikleri MÖ 2. binlerde anlatılanların gerçek insanların inandırıcı hikâyeleri olduğuna inanıyorlardı. Ancak 1970'lerde İsrail'in geçmişi ve Kutsal Kitap metinlerine ilişkin yeni argümanlar bu görüşlere meydan okudu; bu argümanlar Thomas L. Thompson'ın The Historicity of the Patrikal Narratives (1974), ve John Van Seters'ın Abraham in History and Tradition'ında (1975) bulunabilir.
Edebiyat bilgini Thompson, argümanını arkeoloji ve eski metinlere dayandırdı. Tezi, ataların MÖ 2. binyılda yaşadıklarına dair ikna edici kanıtların eksikliğine odaklandı ve bazı Kutsal Kitap metinlerinin birinci bin yılın koşul ve anlayışlarını yansıttığını kaydetti.
Van Seters ataerkil (patriarchal) hikâyeleri inceledi ve ad, sosyal çevre ve mesajların güçlü bir şekilde Demir Çağı (MÖ 1000-2000) yaratımları olduğunu savundu. Van Seter ve Thompson'ın çalışmaları, Kutsal Kitap biliminde ve arkeolojide bir paradigma kaymasıydı ve bu, bilginlerin giderek ataerkil anlatıları artık tarihsel olarak görmemesine yol açtı.
Sonraki yıllarda bazı muhafazakar bilim adamları ataerkil anlatıları savunmaya çalıştılar, ancak bu, bilim adamları arasında kabul görmedi. 21. yüzyılın başlarında arkeologlar, İbrahim, İshak veya Yakup'u güvenilir tarihsel kişilikler yapacak herhangi bir bağlam kurma umudundan vazgeçtiler.
İnandırıcılık bağlamında; İbrahim anlatıları ile ilgili birçok eleştiriler yapılır. Bu eleştiriler onun gerçek bir tarihi kişilik olup olmadığı, nerede yaşadığı, anlatıların kaynakları ve inandırıcılıkları gibi konularla ilgilidir. Örneğin karısı Sara hikâyelerde 90 yaşında bir kralı tahrik edebilecek kadar güzel ve doğum yapabilecek yetenektedir. İbrahim, Sara'nın 127 yaşında ölümünden sonra evlenir ve 6 oğul sahibi olur.
Anlatının kökenleri
İbrahim hikâyesi, diğer ata hikâyeleri gibi, büyük olasılıkla önemli bir sözlü tarih geçmişine sahipti ve adı görünüşe göre adı çok eskidir. (Hezekiel ve Yeşaya Kitabında bahsedilmektedir) Tekvin Kitabında bulunan rivayet artık orijinal anlamını yansıtmıyor. (Yaratılış 17:5'te sunulan, muhtemelen "Baba yücedir" anlamına gelirken, "Halkın Babası", popüler bir etimolojidir).
Bir aşamada sözlü gelenek, Tevrat'ın yazılı hikâyelerinin bir parçası haline gelir; bilim adamlarının çoğu, bu aşamanın, kabaca MÖ 520-320 Pers dönemine ait olduğuna inanıyor. Bunun için iki hipotez var;
Pers İmparatorluk yetkilendirmesi olarak adlandırılan ilki, Sürgün sonrası topluluğun Tevrat'ı Pers İmparatorluk sistemi içinde işlev görecek yasal bir temel olarak tasarlamış olması, ikincisi, sürgün sonrası Yahudi topluluğuna kimlerin ait olacağını belirleme kriterlerini sağlamak ve çeşitli grupların, özellikle rahiplik ve meslekten olmayan "ihtiyarlar"ın güç yapılarını ve göreli konumlarını belirlemek için Tevrat'ın yazılmış olmasıdır.
Tevrat'ın tamamlanması ve Sürgün sonrası Yahudiliğin merkezine yükselmesi, eski metinleri birleştirmek kadar yenilerini yazmakla ilgiliydi - son Tevrat mevcut kültüre dayanıyordu. Sürgün sırasında (yani, MÖ 6. yüzyılın ilk yarısında) yazılan Hezekiel Kitabında, Babil'de bir sürgün olan Hezekiel, Yahuda'da kalanların arazinin mülkiyetini nasıl talep ettiklerini anlatır. İbrahim'den mirasa dayalı; ama peygamber onlara Tevrat'a uymadıkları için hiçbir iddialarının geçerli olmadığını söyler. Benzer şekilde Yeşaya Kitabı Yahuda halkı ile Sürgün sonrası geri dönen Yahudiler ("gôlâ") arasındaki gerginliğe tanıklık ederek, Tanrı'nın İsrail'in babası olduğunu ve İsrail tarihinin İbrahim'le değil Mısır'dan Çıkış ile başladığını belirtir. Bu ve benzeri kanıtlardan (örneğin, Ezra-Nehemya) çıkarılacak sonuç; İbrahim hikâyesinin, sürgün sonrası geri dönenlerin aleyhine, topraklar üzerinde hak iddia eden Yahuda'nın yerli toprak sahiplerine karşı, sürgünlerin güçlerini desteklemeye hizmet eden bir figür olduğu yönündedir.
Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ, İbrahim'le ilgili yazdığı kitabında, İbrahim'in yaşadığı dönemin M.Ö. 1900-1800 yıllarına tarihlendirilmek istendiğini, bu dönemde Arap ve İbrani diye bir kavmin olmadığını, İbrahim ile ilgili efsanelerle karışık en eski arkeolojik buluntuların kendisinin yaşadığı düşünülen devirden en az 1500 yıllık bir zaman dilimi sonrasında Ras Şamra'da bulunduğu ifadelerine yer vermektedir. Çığ, İbrahim'in karısını kız kardeşi olarak tanıtıp Firavun'a ve bir başka krala bırakması ve aynı hikâyenin oğlu İshak tarafından tekrarlandığı hikâyesinin de Sümerlilerden alınma olduğunu söylemektedir.
Dinî söylenceler
İbrahim'e üç büyük dünya inancı olan Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam'da yüksek bir saygı pozisyonu verilir. Yahudilikte, Yahudi halkı ile Tanrı arasındaki özel ilişki olan antlaşmanın kurucu babasıdır. – Yahudilerin Tanrı'nın seçilmiş insanları olduğu inancına yol açar. Hristiyanlıkta, Havari Pavlus, İbrahim'in Tanrı'ya olan inancının - Musa yasasından önce geldiğini - onu Yahudi ya da Yahudi olmayan tüm inananların prototipi yaptığını öğretti; ve İslam'da o, Adem ile başlayan ve Muhammed'de doruğa ulaşan peygamberler zincirinin önemli bir halkası olarak görülür.
Yahudilikte
Yahudi geleneğinde İbrahim'e Avraham Avinu (אברהם אבינו), "babamız İbrahim" denir ve onun hem Yahudilerin biyolojik atası hem de ilk Yahudi olarak Yahudiliğin babası olduğunu belirtir. Hikâyesi haftalık Tevrat okuma bölümlerinde, ağırlıklı olarak peraşada okunur.
, adıyla İbrahim'in annesinin ʾámatlaʾy bat Karnebo olduğunu,, ise öğretti.
, Tanrı cenneti ve yeri İbrahim'in erdemleri uğruna yaratır.Kutsal Kitap'taki tufandan sonra, dindarlar arasında Tanrı'yı asla terk etmeyeceğine ciddi bir şekilde yemin eden tek kişi de İbrahim'dir.
"Tanrı'nın Yolları" hakkında bilgi edinmek için Nuh ve Sam'in evinde çalışır. Nuh ve Sam'den Başkâhinlik soyu ve makamı sonsuza dek Levi'ye ve onun soyuna geçer.
İbrahim, babasının topraklarından ayrılmadan önce, Kildanilerin putlarını parçalamak gibi cesur bir eyleminin ardından, Nemrut'un ateşli fırınından mucizevi bir şekilde kurtulur. Kenan'da kaldığı süre boyunca, yolculara ve yabancılara konukseverlik gösterir ve onlara Tanrı bilgisini de nasıl öveceğini öğretir.
Yahudilikte Tanrı "İbrahim'in Tanrısı, İshak'ın Tanrısı ve Yakup'un Tanrısı" olarak adlandırıldığından, İshak ve Yakup ile birlikte, adı Tanrı ile birleşmiş olarak görünen kişidir. Otuz milletin babası olarak da anılmıştır.
İbrahim genellikle üzerine mevcut en eski kitaplardan biri olan Sefer Yetsirah'ın yazarı kabul edilir.
göre İbrahim, Tanrı'nın emriyle on testten geçer. İshak'ın bağlanması Kutsal Kitap'ta bir test olarak belirtilir; diğer dokuzu belirtilmemiştir, ancak daha sonra haham kaynakları çeşitli numaralar verir.
Hristiyanlıkta
Abraham | |
---|---|
Abraham ve Melekler, , y. 1680–85 (, Rotterdam) | |
First Patriarch | |
Kutsayanlar | |
Yortu | 9 October – Roman Catholicism and Lutheranism |
Hristiyanlıkta İbrahim, Tanrı'nın kendisini açıklamayı seçtiği ve Tanrı'nın bir antlaşma başlattığı peygamber olarak saygı görür (Antlaşma Teolojisi).Pavlus, İsa'ya inanan herkesin "İbrahim'in zürriyetine dahil olduğunu ve İbrahim'e verilen vaadin mirasçıları" olduğunu ilan etti.Romalılar 4'te İbrahim, Tanrı'ya olan "sarsılmaz inancı" nedeniyle övülür ve bu, "Mesih'in kurtarıcı gücüne iman gösterenler" e kavramına bağlanır.
Tarih boyunca, Pavlus'u takip eden kilise liderleri, İbrahim'i tüm Hristiyanların manevi babası olarak vurguladılar.Augustinus, Hristiyanların, iman yoluyla İbrahim'in "çocukları (veya "tohumları") olduğunu, Ambrosius, "inançları aracılığıyla Hristiyanların İbrahim'e verilen vaatlere sahip olduklarını" belirtti. Martin Luther, Abraham'ı "bir iman adamının paradigması" olarak isimlendirdi.
Roma Katolik Kilisesi, Ayin sırasında okunan Roma Kanonunun Ökaristiya duasında İbrahim'i "İmandaki babamız" olarak adlandırır. Aynı zamanda çeşitli mezheplerin azizlerinin takvimlerinde de anılmaktadır: 20 Ağustos'ta Maruni Kilisesi, 28 Ağustos'ta Kıpti Kilisesi ve Doğu Süryani Kilisesi' ve 9 Ekim'de Roma Katolik Kilisesi ve Lutheran Kilisesi-Missouri Sinodu. Altın Efsane'nin İbrahim'le ilgili anlatımının 15. yüzyıldaki çevirisinin girişinde William Caxton, bu patriğin yaşamının Pazar günü Quinquagesima kilisesinde okunduğunu kaydetti. Otelcilik endüstrisindekilerin koruyucu azizidir.
Doğu Ortodoks Kilisesi, onu ayin takviminde iki bayram günü "Adil Ata İbrahim" olarak (22 Ekim'de) yeğeni "Doğru yoldaki Lut" ile birlikte anıyor. Diğeri, İsa'nın diğer atalarıyla birlikte anıldığı "Ataların Pazar Günü"nde. Anaphora'dan hemen önce Büyük Basil'in İlahi Litürjisinde de İbrahim'den bahsedilir ve yeni evli bir çift için rahip tarafından yapılan dualarda Abraham ve Sara'ya başvurulur.
Bazı Hristiyan ilahiyatçılar, İbrahim'in yaşadığı bir teofanideki "üç ziyaretçiyi" Kutsal Üçlü ile eşit tutarlar.
İslam'da
İslam, İbrahim'i, Adem ile başlayan ve Muhammed'de doruğa ulaşan peygamberler zincirinin bir halkası olarak görür.İbrahim'den Kuran'ın 35 bölümünde bahsedilir. O, hem hanif (tek tanrılı) hem de Müslüman olarak adlandırılır ve Müslümanlar onu bir peygamber ve ata, mükemmel Müslüman'ın arketipi ve Mekke'deki Kabe'nin saygıdeğer kurucusu olarak görürler. İslamda, İbrahim İslam'ın ilk Öncüsü (millet-i İbrahim) olarak kabul edilir ve onun tek amacının Tanrı'nın Birliğini ilan etmek olduğunu düşünülür. İbrahim, İslam'da büyük peygamberler arasında yüksek bir konuma sahiptir ve kendisine "Allah'ın Sevgilisi" anlamına gelen "İbrahim Halilullah" denilir.
İbrahim, İshak ve Yakub dışında, Allah katında insanların en faziletlilerindendir. İbrahim'den Kuran'da "Müslümanların Babası" ve toplum için bir rol model olarak bahsedilmiştir.
İbrahim إِبْرَاهِيْمُ | |
---|---|
Hat'da yazılmış 'İbrahim' ardından Aleyhisselam | |
Doğum | Keldani Ur |
Ölüm | Hebron |
Yerine gelen | İshak ve İsmail |
Çocuk(lar) | İshak ve İsmail |
Ebeveyn(ler) | Āzar (Baba) Mahalath (Anne) |
İslam bakış açısında İbrahim, Haniflik, kurban, Kabe'nin inşa edilmesi, Nemrut'la mücadele ve Nemrut tarafından atıldığı ateşte yanmama gibi hikâyelerin sembol kişisidir. Kur'an'da birçok ayette ismi geçer ve bir peygamber olarak kabul edilir. Öyle ki ona "Allah'ın dostu" manasına gelen Halilullah sıfatı verilmiştir. İbrahim'in "Hanif", Allah'ın birliğine, ortağı olmadığına inananların dininden olduğu kabul edilir.
- Hani İbrahim, babası Azer’e, “Sen putları ilâh mı ediniyorsun? Şüphesiz, ben seni de, kavmini de apaçık bir sapıklık içinde görüyorum” demişti. İşte böylece İbrahim’e göklerdeki ve yerdeki hükümranlığı ve nizamı gösteriyorduk ki kesin ilme erenlerden olsun. Gece onun üstünü örtünce bir yıldız gördü de "İşte Rabbim bu!" dedi. Yıldız battığında ise "Batıp gidenleri sevmem!" diye konuştu. Ay’ı doğarken görünce de, “İşte Rabbim!” dedi. Ay da batınca, “Andolsun ki, Rabbim bana doğru yolu göstermezse, mutlaka ben de sapıklardan olurum” dedi. Güneşi doğarken görünce de, “İşte benim Rabbim! Bu daha büyük” dedi. O da batınca (kavmine dönüp), “Ey kavmim! Ben sizin Allah’a ortak koştuğunuz şeylerden uzağım” dedi. Muhakkak ki ben, hanif olarak yüzümü, yeri ve semaları yaratan Allah’ın Zat’ına döndürdüm. Ve ben, müşriklerden değilim. Kavmi onunla çekişip tartışmaya girdi. De ki: ''O beni doğru yola erdirmişken, siz benimle Allah konusunda çekişip tartışmaya mı girişiyorsunuz? Sizin O'na şirk koştuklarınızdan ben korkmuyorum, ancak Allah'ın benim hakkında bir şey dilemesi başka. Rabbim, ilim bakımından her şeyi kuşatmıştır. Yine de öğüt alıp düşünmeyecek misiniz?'', “Allah’ın, size, hakkında hiçbir delil indirmediği şeyleri O’na ortak koşmaktan korkmuyorsunuz da, ben sizin ortak koştuğunuz şeylerden ne diye korkayım? Öyle ise iki taraftan hangisi güvende olmaya daha lâyıktır? Eğer biliyorsanız söyleyin.” (Enam:74–81)
- ''İbrahim'in, İsmail'le birlikte, Beytullah'ın ana duvarlarını yükselterek şöyle yakardıkları zamanı da an: "Rabb'imiz, bizden gelen niyazları kabul buyur; sen, evet sen, Semî'sin, her şeyi çok iyi duyarsın; Alîm'sin, her şeyi çok iyi bilirsin." (Bakara:127)
- ''Hani biz İbrahim'e, Kâbe'nin yerini, bana hiçbir şeyi ortak koşma; evimi, tavaf edenler, namaz kılanlar, rükû ve secde edenler için temizle diye belirlemiştik. İnsanlar arasında haccı ilan et ki, gerek yaya olarak, gerek uzak yollardan gelen yorgun develer üzerinde sana gelsinler. Gelsinler ki, kendilerine ait birtakım menfaatlere şahit olsunlar ve Allah'ın kendilerine rızık olarak verdiği (kurbanlık) hayvanlar üzerine belli günlerde (onları kurban ederken) Allah'ın adını ansınlar. artık onlardan siz de yiyin, yoksula fakire de yedirin. Sonra kirlerini gidersinler, adaklarını yerine getirsinler ve Beyt-i atik'i (kâbe'yi) tavaf etsinler.'' (Hac:26–29)
İslam'da İbrahim'in gördüğü rüyayı, oğlu İsmail'i kurban etmesinin istenmesi şeklinde yorumlayarak onu kurban etmek üzere götürdüğüne ve bu teslimiyetin Allah tarafından ödüllendirilerek kendisine bir melek eşliğinde gökten bir koç indirildiğine inanılır. Kur'an'da çocuğun isimi verilmeden anlatılan bu hikâye Kurban Bayramlarında tekrar anlatılır.
Bu konu Saffat Suresinde şöyle anlatılmaktadır:
- "Ey Rabbim! Bana salihlerden olacak bir çocuk bağışla. Biz de ona uysal bir oğul müjdeledik. ''Çocuk kendisiyle birlikte koşup yürüyecek yaşa gelince İbrahim ona, “Yavrum, ben rüyamda seni boğazladığımı gördüm. Düşün bakalım, ne dersin?” dedi. O da, "Babacığım, emrolunduğun şeyi yap. İnşaallah beni sabredenlerden bulacaksın" dedi. Nihayet her ikisi de boyun eğip, İbrahim de onu yüzüstü yere yatırınca ona, şöyle seslendik: "Ey İbrahim! Gördüğün rüyayı yerine getirdin. Şüphesiz biz iyilik yapanları böyle mükafatlandırırız." "Şüphesiz bu apaçık bir imtihandır." Biz, (İbrahim'e) büyük bir kurbanlık vererek O'nu kurtardık. Sonradan gelenler arasında ona güzel bir ad bıraktık. İbrahim'e selam olsun. (Saffat:100–109)
İbrahim, Kur'an'a göre Müslüman bir haniftir. İbrahim ne Yahudi idi ne de Hristiyan. Fakat o, hanif bir Müslümandı. Allah'a ortak koşanlardan da değildi. (Âl-i İmrân suresi, 67)
Putları kırması
Kur'an'da İbrahim'in, putperest kavmiyle ve kendini ilah sayan Nemrut ile yaptığı çetin mücadele de anlatılmaktadır. Bu tartışmalarda ona cevap veremeyenler, onu ateşe atarak cezalandırmak istemişler fakat bunda başarılı olamamışlardır. Ateşin İbrahim için bir gül bahçesine dönüştüğü rivayet edilir.
- Derken bir kurnazlıkla onların ilâhlarına vardı da, "Buyursanıza, yemez misiniz?" dedi. (cevap vermediklerini görünce de): "Neyiniz var da konuşmuyorsunuz?" (dedi). Nihayet bir yolunu bulup onlara kuvvetli bir darbe indirdi. Bunun üzerine birbirlerine girerek ona yürüdüler. İbrahim dedi ki: "A, siz kendi yonttuğunuz şeylere mi tapıyorsunuz?", "Halbuki sizi de yaptıklarınızı da Allah yaratmıştır." Onlar: "Haydin onun için bir yapı yapın da onu ateşe atın." dediler. Böylece ona bir tuzak kurmak istediler. Biz de kendilerini daha alçak düşürdük. Bir de dedi ki: "Ben rabbime gidiyorum, o bana yolunu gösterir." (Saffat Suresi, 91-99)
Hani o babasına ve kavmine, "Ne bu tapınıp durduğunuz heykeller?" demişti. "Babalarımızı bunlara ibadet ediyor bulduk" dediler. İbrahim, "Andolsun, siz de, atalarınız da apaçık bir sapıklık içindesiniz" dedi. "Bize gerçeği mi getirdin, yoksa sen bizimle eğleniyor musun?" dediler. İbrahim dedi ki: "Hayır! Rabbiniz göklerin ve yerin rabbidir. O bunları yaratandır ve ben de buna şahitlik edenlerdenim." ''Allah'a yemin ederim ki, siz arkanızı dönüp gittikten sonra ben putlarınıza muhakkak bir tuzak kuracağım. '' derken (ibrahim) Belki kendisine başvururlar diye içlerinden bir büyüğü bırakarak onları (putları) paramparça etti. Onlar, "Kim yaptı bunu tanrılarımıza! Muhakkak o zalimlerden biridir" dediler. (içlerinden bazıları), "İbrahim denilen bir gencin onları diline doladığını duyduk" dediler. (bir kısmı da) "O halde haydi, onu insanların gözü önüne getirin. Belki (bu konuda) şahitlik ederler" dediler. (İbrahim gelince) "Sen mi yaptın bunu ilahlarımıza ey İbrahim" dediler. dedi ki, "Hayır! Bunu şu büyükleri yapmıştır. Konuşabiliyorlarsa onlara sorun, bakalım!" Bunun üzerine birbirlerine dönüp, "Hiç şüphesiz asıl zalimler sizsiniz siz" dediler. Sonra eski inanç ve inatlarına döndüler ve, "Andolsun bunların konuşmayacağını sen de bilirsin" dediler. İbrahim şöyle dedi: "öyle ise siz, (hâlâ) Allah'ı bırakıp da, size hiçbir fayda, hiçbir zarar veremeyecek şeylere mi tapacaksınız?", "Yazıklar olsun, size de; Allah'ı bırakıp tapmakta olduklarınıza da! Hâlâ aklınızı başınıza almayacak mısınız?" (içlerinden bazıları), "Eğer (bir şey) yapacaksanız, onu yakın da ilahlarınıza yardım edin" dediler. (Enbiya suresi, 52-68)
Dedi ki: siz, sırf aranızdaki dünya hayatına has muhabbet uğruna Allah'ı bırakıp birtakım putlar edindiniz. Sonra kıyamet günü birbirinizi tanımazlıktan gelecek ve birbirinize lânet okuyacaksınız. Varacağınız yer cehennemdir ve hiç yardımcınız da yoktur. (Ankebut suresi, 25)
Putperest babasıyla tartışması
Kuran'da İbrahim'in putperest kavmiyle münakaşasının yanı sıra putperest babasıyla da tartışması yer verilmiştir. Tevrat'ta Terah olarak geçen ismi Kuran'a Azer olarak zikredilir.
- ''Hani, babasına demişti ki: "Babacığım; işitmeyen, görmeyen, sana hiçbir yarar sağlamayan şeylere niçin kulluk ediyorsun? Babacığım! Doğrusu, sana gelmeyen bir ilim bana geldi. Bana uy ki seni doğru yola ileteyim. Ey babacığım, şeytana kul olma! Muhakkak ki şeytan, Rahmân’a asi oldu. Babacığım! Doğrusu ben, sana, çok esirgeyici Rahmân tarafından bir azabın dokunmasından, böylece şeytana bir dost olmandan korkuyorum. Babası, “Ey İbrahim! Sen benim ilâhlarımdan yüz mü çeviriyorsun? Eğer vazgeçmezsen, mutlaka seni taşa tutarım. Uzun bir süre benden uzaklaş!” dedi. İbrahim, şöyle dedi: “Esen kal! Senin için Rabbimden af dileyeceğim. Şüphesiz O, beni nimetleriyle kuşatmıştır. Sizi ve Allah’tan başka taptıklarınızı terk ediyor ve Rabb’ime ibadet ediyorum. Rabbime ibadet etmekle de mutsuz olmayacağımı umuyorum.'' (Meryem suresi, 42, 48)
- ''İbrahim'in, babası için af dilemesi, ancak ona vadettiğini tutmak içindi. Fakat onun, Allah düşmanı olduğu kendisince iyice anlaşıldığı zaman ondan vazgeçti. Şüphe yok ki İbrahim, çok ağlayıp dua eden, insanlara fazlasıyla merhamet eden bir zattı.'' (Tevbe suresi, 114)
İbrahim'in ateşe atılma kıssası
Kur’an ve bazı Yahudi efsanelerinde İbrahim’in ateşe atılma hikâyesine rastlanır. İbrahim Nemrut'u ve putları ilah edinmeyi asla kabul etmemiş, putları kimse görmeden kırarak baltayı büyük putun boynuna saplamış ve Nemrut'u tek tanrı inancına çağırmıştır. İbrahim'in çağrısına kulak asmayan Nemrut, büyük bir ateş yaktırıp, İbrahim'i mancınık ile ateşe attırmış, ama ateş Allah'ın emri ile onu yakmamıştır. Rivayete göre İbrahim ateşlerin içindeyken Tanrı, ateşi bir gül bahçesi haline getirmiştir. Efsanenin Türkiye versiyonunda olay Urfa’da gerçekleşir, ateş göle (balıklıgöl), odunlar ise gölde yüzen balıklara dönüşür. Kuran'da şöyle geçmektedir:
- ''Allah, kendisine hükümdarlık verdi diye (şımarıp böbürlenerek) Rabbi hakkında İbrahim ile tartışanı görmedin mi? Hani İbrahim, “Benim Rabbim diriltir, öldürür.” demiş; o da, “Ben de diriltir, öldürürüm” demişti. (Bunun üzerine) İbrahim, “Şüphesiz Allah güneşi doğudan getirir, sen de onu batıdan getir” deyince, kâfir şaşırıp kaldı. Zaten Allah, zalimler topluluğunu hidayete erdirmez.'' (Bakara suresi, 258)
- “Yakın onu! Bir şey yapacaksanız onu yakın da, Tanrılarınıza yardım etmiş olun!' dediler. Bizse şöyle dedik: 'Ey ateş! Soğu! Ve esenlik ol İbrahim'e!” (Enbiya suresi:68–69) Midraşik efsanelerde hikâye daha ayrıntılıdır. Ayrıca bu anlatımların yine tevrat’ın Daniel bölümünde Kral Nebukadnezar'ın fırına attırdığı 3 Yahudi genci ile ilgili (Danyal Kitabı 3:12–28) bir başka efsanenin uyarlaması olduğu iddiaları mevcuttur.
Kuşların diriltilmesi
Kuran'da İbrahim'in ölülerin nasıl diriltileceğini merak ettiğinde de bahsedilir. Kuran'da şöyle geçmektedir:
- ''Hani İbrahim, “Rabbim! Bana ölüleri nasıl dirilttiğini göster” demişti. (Allah ona) “İnanmıyor musun?” deyince, “Hayır (inandım) ancak kalbimin tatmin olması için” demişti. “Öyleyse, dört kuş tut. Onları kendine alıştır. Sonra onları parçalayıp her bir parçasını bir dağın üzerine bırak. Sonra da onları çağır. Sana uçarak gelirler. Bil ki, şüphesiz Allah mutlak güç sahibidir, hüküm ve hikmet sahibidir.” (Bakara suresi, 260)
Suhuf
Kur'an, İbrahim'in bazı Tomarlarına (suhuf) atıfta bulunur. Bütün Müslüman alimler genel olarak İbrahim'in hiçbir parşömeninin hayatta kalmadığı konusunda hemfikirdir ve bu nedenle bu, kayıp bir kutsal metine bir referanstır. Bazı bilginler, Yahudi geleneğinin yazarlığını genellikle İbrahim'e atfettiği için, Sefer Yetzirah'a bir referans olmasını önerdi. Bununla birlikte, diğer bilim adamları, İbrahim'in Ahit'ine atıfta bulunduğunu öne sürüyorlar. Kuran'ın 87. suresi Ala Suresi, surenin konusunun İbrahim ve Musa'nın daha önceki kutsal kitaplarında yer aldığını söyleyerek sona erer. Kuran'ın 53. Suresi, Necm suresi, İbrahim ve Musa'nın daha önceki kutsal kitaplarındaki bazı konulardan daha fazla bahseder.
Dürzilik'te
Dürziler, İbrahim'i, Adem ve Nuh'tan sonra, tektanrıcılığın, geniş kitlelere yönelik temel öğretilerini aktarmaya yardım eden üçüncü sözcü görürler. O da Dürzi inancına göre tarihin farklı dönemlerinde ortaya çıkan yedi peygamberden biridir.
Mandeizm'de (Sabiilik)
Mandaeizm'de Abraham'dan Yahudi halkının patriği olarak Sağ Ginza Kitap 18'de bahsedilir. Mandeanlar, İbrahim'in aslen bir Mandean rahibi olduğunu düşünürler, ancak bedensel sakatlama olarak gördükleri ve bu nedenle yasak olduğunu düşündükleri sünnet konusunda İbrahim ve Yahudilerle farklılık gösterirler.:18,185
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ McCarter 2000.
- ^ a b c Wright 2010.
- ^ a b c d e Levenson 2012.
- ^ a b c d e f g Ska 2009.
- ^ McNutt 1999.
- ^ a b Dever 2001.
- ^ a b c Ska 2006.
- ^ Edelman 1995, s. 190.
- ^ M.İlmiye çığ, İbrahim peygamber s.20
- ^ Williams, W. Wesley, "A study of anthropomorphic theophany and Visio Dei in the Hebrew Bible, the Qur'an and early Sunni Islam", University of Michigan, March 2009
- ^ "The man who realizes God as a friend is never lonely in the world, neither in this world nor in the hereafter. There is always a friend, a friend in the crowd, a friend in the solitude; or while he is asleep, unconscious of this outer world, and when he is awake and conscious of it. In both cases the friend is there in his thought, in his imagination, in his heart, in his soul." , quoted from The Sufi Message of Hazrat Inayat Khan
- ^ sunypress.edu/pdf/61866.pdf
- ^ https://spectrum.library.concordia.ca/id/eprint/978528/1/Dudeck_MA_2014.pdf []
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Nisan 2021.
- ^ Nil Gün Sünnet.
- ^ A History of Israel (İngilizce). Westminster John Knox Press. 1959. s. 93. ISBN . 21 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2022. Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
() - ^ The Historicity of the Patriarchal Narratives: The Quest for the Historical Abraham (İngilizce). 1974. 21 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2022. Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
() - ^ Abraham in History and Tradition (İngilizce). Echo Point Books and Media. 1975. ISBN . 23 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2022. Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
() - ^ Moore & Kelle 2011.
- ^ A Century of Biblical Archaeology (İngilizce). Westminster John Knox Press. 1 Ocak 1991. ISBN . 23 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2022. Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
() - ^ Dever 2001: "There are a few sporadic attempts by conservative scholars to "save" the patriarchal narratives as history, such as Kenneth Kitchen [...] By and large, however, the minimalist view of Thompson's pioneering work, The Historicity of the Patriarchal Narratives, prevails."
- ^ Some Recent Issues in the Study of the History of Israel (İngilizce). British Academy. 2007. doi:10.5871/bacad/9780197264010.001.0001. ISBN . 28 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2022.
The fact is that we are all minimalists -- at least, when it comes to the patriarchal period and the settlement. When I began my PhD studies more than three decades ago in the USA, the 'substantial historicity' of the patriarchs was widely accepted as was the unified conquest of the land. These days it is quite difficult to find anyone who takes this view.
Yazar|ad1=
eksik|soyadı1=
() - ^ (PDF). 11 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2013.
- ^ Pitard 2001.
- ^ Hezekiel 33.24
- ^ Yeşaya 63.16
- ^ Thompson 2002.
- ^ Carr & Conway 2010.
- ^ Ezek 33.24
- ^ Isaiah 63.16
- ^ M. İlmiye Çığ, İbrahim Peygamber, s. 14-8.
- ^ M. İlmiye Çığ, İbrahim Peygamber, s. 19.
- ^ . www.sefaria.org. 30 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2021.
- ^ Yamada, Shigeo. "Karus on the Frontiers of the Neo-Assyrian Empire, Orient 40 (2005) 21 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ."
- ^ "Rashbam on Bava Batra 91a:14:2" 21 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. http://www.sefaria.org 2 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Retrieved 2021-03-08.
- ^ . www.sefaria.org. 27 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2021.
- ^ a b c d e f Ginzberg 1909.
- ^ Jasher 1840.
- ^ Sefer Yetzirah Hashalem (with Rabbi Saadia Gaon's Commentary), (editor), Jerusalem 1972, p. 46 (Hebrew / Judeo-Arabic)
- ^ Pirkei Avot 5:3 - עֲשָׂרָה נִסְיוֹנוֹת נִתְנַסָּה אַבְרָהָם אָבִינוּ עָלָיו הַשָּׁלוֹם וְעָמַד בְּכֻלָּם, לְהוֹדִיעַ כַּמָּה חִבָּתוֹ שֶׁל אַבְרָהָם אָבִינוּ עָלָיו הַשָּׁלוֹם
- ^ a b The Origins of the Druze People and Religion: With Extracts from Their Sacred Writings. Library of Alexandria. 1928. s. 37. ISBN . Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
() - ^ a b The Druze in the Middle East: Their Faith, Leadership, Identity and Status. Michigan University press. 2008. s. 17. ISBN . Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
() - ^ (İngilizce). . 4 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2020.
- ^ Waters, Reid & Muether 2020.
- ^ Jeffrey 1992.
- ^ . The Golden Legend. Internet Medieval Source Book. 13 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2014. Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
() - ^ Holweck 1924.
- ^ "The Early Christian Reception of Genesis 18: From Theophany to Trinitarian Symbolism" (PDF). . Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press (23:2): 245-272. 2015. 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Haziran 2022. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
() - ^ Peters 2003.
- ^ Lings 2004.
- ^
- ^ . en.quranacademy.org. 14 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Maulana 2006.
- ^ &
- ^ . en.quranacademy.org. 26 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . en.quranacademy.org. 26 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Temmuz 2021.
- ^ DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI, KUR’AN- I KERİM MEÂLİ
- ^ a b A-Z of Prophets in Islam and Judaism, B. M. Wheeler, Abraham
- ^ One or more of the preceding sentences incorporates text from a publication now in the public domain: Singer, Isidore; et al., eds. (1901–1906). "YEẒIRAH, SEFER". The Jewish Encyclopedia. New York: Funk & Wagnalls. Retrieved 16 April 2013.
- ^ Tafsir and Commentary on 87: 18-19 & 53: 36-37, Abdullah Yusuf Ali and Muhammad Asad
- ^ Swayd 2009.
- ^ Ginza Rba. Sidney: Living Water Books. 2011. ISBN . 16 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2022.
- ^ Ginza: Der Schatz oder Das große Buch der Mandäer. Göttingen: Vandenhoek & Ruprecht. 1925. Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
() - ^ The Haran Gawaita and the Baptism of Hibil-Ziwa. Biblioteca Apostolica Vatican. 1953. Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
() - ^ The Mandaeans of Iraq and Iran. Oxford At The Clarendon Press. 1937. Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
() - ^ John the Baptist and the Last Gnostics: the Secret History of the Mandaeans. Watkins. 2016. Yazar
|ad1=
eksik|soyadı1=
()
Notlar
- ^ ; ; , Ibrāhīm;
- ^
- ^ Jeffrey 1992, s. 10 writes "In the NT Abraham is recognized as the father of Israel and of the Levitical priesthood (Heb. 7), as the "legal" forebear of Jesus (i.e. ancestor of Joseph according to Matt. 1), and spiritual progenitor of all Christians (Rom. 4; Gal. 3.16, 29; cf. also the Visio Pauli)"
- ^ MSS variants: bat Barnebo, bat bar-Nebo, bar-bar-Nebo, bat Karnebi, bat Kar Nebo. Karnebo (outpost of Nabu) is attested as a Sumerian theophoric place-name in inscriptions, including the . It referred to at least two separate cities in antiquity. Rabbinic tradition connects Karnebo to the Biblical Hebrew Kar (כר lamb), translating it lambs.
- ^ Jeffrey 1992, s. 10 states "St. Augustine, following Paul, regards all Christians as children (or "seed") of Abraham by faith, although "born of strangers" (e.g. In Joan. Ev. 108). St. Ambrose likewise says that by means of their faith Christians possess the promises made to Abraham. Abraham's initial departure from his homeland is understood by St. Caesarius of Arles as a type of Christian leaving the world of carnal habits to follow Christ. Later commentators as diverse as Luther and Kierkegaard recall Abraham as a paradigm of the man of faith.
Konuyla ilgili yayınlar
- Hermetizm, İbrahim, brahma, zerdüştlük, Ur13 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynak hatası: <ref>
"not" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="not"/>
etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: )
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ibrahim baslangicta Abram Yahudilik Hristiyanlik ve Islam gibi Ibrahimi dinlerin ortak atasidir Yahudilikte Yahudiler ile Tanri arasindaki ozel iliskinin kurucu babasi Hristiyanlikta Yahudi ya da Yahudi olmayan tum inananlarin ruhsal atasi Islam da ise Adem ile baslayan ve Muhammed de sona eren peygamberler zincirinin bir halkasidir Ibrahim א ב ר ה ם إ ب ر اه يم Ibrahim in portresi 1657 en nun bir tablosundan detay Pinacoteca di BreraPatrikDogumUr Kaldea Sumer gunumuzde Asagi Mezopotamya OlumHebron Kenan gunumuzde Bati Seria Yattigi yer31 31 29 N 35 06 39 E 31 5247 K 35 1107 D 31 5247 35 1107 Makpelah MagarasiTaninma nedeniIlk Ibrahimi din olan Yahudiligin kurucusuDini hareketIbrahimizmEbeveyn ler Amahla ah anne Terah baba Es ler Sarah Hacer Misir dan cariye Kantura cariye Cocuk lar Yas siralamasi Ishak IsmailAkraba lar Haran erkek kardes Israil buyukogul Esav buyukogul Lut yegen Yehuda buyuk buyukogul Yusuf buyuk buyukogul Levi buyuk buyukogul Ibrahim in soyagaci Yaratilis Kitabinda anlatilan hayati gelecek nesiller ve toprak temalari etrafinda doner Ibrahim babasi Terah in evini terk etmeye ve Tanri tarafindan Ibrahim e ve onun soyuna vadettigi Kenan diyarina yerlesmeye cagrilir Bu vaat daha sonra Ibrahim in esi Sare den oglu Ishak a miras kalirken Ishak in uvey kardesi Ismail e de buyuk bir ulus kuracagina dair soz verilir Ibrahim Sara icin El Halilde mezar olarak Atababalar Magarasini satin alir ve boylece toprak uzerindeki hakkini tesis eder Varisi Ishak kendi akrabasindan bir kadinla evlenir boylece Kenanlilari herhangi bir mirastan mahrum birakir Ibrahim daha sonra Kantura ile evlenir ve alti oglu daha olur ama oldugu ve Sara nin yanina gomuldugunde Ibrahim in tum mallarini alan Ishak tir diger ogullar ise yalnizca hediyeler alir Cogu tarihci Cikis ve donemiyle birlikte ataerkil cagi belirli bir tarihsel donemle ilgisi olmayan gec bir edebi yapi olarak gorur ve bir asirlik kapsamli arkeolojik arastirmadan sonra tarihsel bir Ibrahim icin hicbir kanit bulunamadi Tevrat in erken Pers doneminde MO 6 yuzyilin sonlarinda Babil esareti sirasinda Yahuda da kalan ve toprak uzerindeki haklarini babalari Ibrahim araciligiyla izleyen Yahudi toprak sahipleri ve karsi iddialarini Musa ve Cikis gelenegine dayandiran geri donen surgunler arasindaki gerilimlerin bir sonucu olarak yazildigi sonucuna varilmistir Vadedilen topraklarin oykusu Ibrahim devriIbrahim in Ur dan Kenan a Yolculugu Jozsef Molnar 1850 Macaristan Ulusal Galerisi Budapeste Yapi ve anlatim programlari Ibrahim devri bir catisma veya sorunun cozumune odaklanan birlesik bir yapi olarak yapilandirilmamistir Bolumler genellikle yalnizca gevsek bir sekilde baglantilidir ve siralama her zaman mantikli degildir ancak aktor ya da tanik olarak Ibrahim in kendisinin mevcudiyeti ve gelecek nesiller ve toprak temalari ile birlestirilir Bu temalar Yaratilis 11 27 31 de Sara nin kisirligi ve 12 1 3 te Ibrahim e Yahve nin kendisine gosterecegi toprak icin dogdugu ulkeyi terk etmesinin emredildigi anlati programlari olusturur Ibrahimi dinlerde tanri nin Pers bolgesinden bir Yehova yi kanatli ve tekerlekli bir taht uzerinde resmediyor Ibrahimi dinlerde tanri tarih icerisinde Antropomorfik tanimlamalardan arindirilarak daha soyut kavramlarla ifade edilen degiserek gelisen bir figurdur Baslangicta gokte bir saray icerisinde etrafinda bir suru yaratikla yasayan goge merdivenle inip cikan diger tanrilari da taniyan insan seklinde bir aile veya klan tanrisi iken zaman icerisinde sex yasamlari ve insani ozellikleri yok edilerek sadece melekler ve seytanlar uzerinden konusan ulusal ve son asamada evrensel tanri figurune donusur Bu asamada Evrenin yaraticisi olan Tanri ebedi her seye gucu yeten ve her seyi bilen bir tanridir Gunumuzde Ibrahimi dinler Tanri nin zamandan ve mekandan munezzeh olduguna inanir bu yuzden Tanri somut evrenden bagimsizdir ancak yine de dualari duyar ve tepki verir Ibrahimi dinlerin kitaplarinda Tanri kisilestirilmis bir yaraticidir Birincil kisi olarak konusur ve bazen insanlarin karsisina insan goruntusu ile cikar Islam da Allah Muntakim intikam alan Mutekebbir buyuklenen dir Ayrica Sabur cok sabirli celil Celalet 1 azamet 2 hiddetlilik hisim rahim cok merhametli halim yumusak huylu vedud sevecen gibi insani duygular ifade eden isimlerle de anilir ve insana ait ozelliklerin de aslinda Allah a ait oldugu ifade edilir Hristiyanlikta Tanri baba gibi Sufilikte arkadas gibidir Tanah ta da Yehova nin sik sik kisilestirildigi gorulur Ibrahimi dinlerde Tanri nin adi da zaman icerisinde degisim halindedir Kokenler ve cagri Nuh soyundan dokuzuncu nesil olan Terah Abram ve Haran in babasiydi Haran Abram in yegeni olan Lut un babasiydi tum aile nde yasiyordu Haran dogdugu sehir olan Ur da oldu Abram kisir olan Sare ile evlendi Terah Abram Saray ve Lut Kenan a dogru yola ciktilar ancak Terah in 205 yasinda iken oldugu adli bir yere yerlestiler Tanri Abram a ulkesini ve akrabalarini terk etmesini ve kendisine gosterecegi bir ulkeye gitmesini soylemis ve onu buyuk bir ulus yapmayi onu kutsamayi adini yuceltmeyi onu kutsayanlari kutsamayi ve onu lanetle dileyen herkesi lanetlemeyi vadetmisti Abram karisi Saray yegeni Lut ve edindikleri mal ve canlarla Haran dan ayrilip Kenan da Sekem e gittiginde 75 yasindaydi Sonra cadirini dogusunda kurdu Ibrahim in Sara ye Danisiyor suluboya James Tissot y 1900 Yahudi Muzesi New York Sare Kenan diyarinda siddetli bir kitlik oldu oyle ki Abram Lut ve ev halki Misir a gider Yolda Abram Misirlilar onu oldurmesinler diye Saray a kiz kardesi oldugunu soylemesini soyler Misir a girdiklerinde Firavun un gorevlileri Saray in guzelligini over ve onu saraya goturup karsiliginda Abram a mal verirler Tanri Firavun u ve ev halkini belalarla uzer bu da Firavun un neyin yanlis oldugunu bulmaya calismasina neden olur Saray in evli bir kadin oldugunu ogrenen Firavun Abram ve Saraydan uzaklasmalarini ister Abram ve Lut un ayrilisi Ibrahim ve Lut ayriliyor Gen 13 7 amp c Wenceslaus Hollar tarafindan gravur 17 yuzyil Thomas Fisher Nadir Kitap Kutuphanesi Toronto Misir dan surgun edildikten sonra bir sure Necef de yasadilar ve Ay bolgesinde Abram ve Lut un buyuk suruleri ayni meralari isgal etti Bu her ailenin sigir cobanlari icin bir sorun haline geldi Cobanlar arasindaki catismalar o kadar sikintili hale gelmisti ki Abram Lut a kardesler arasinda herhangi bir catisma olmamasi icin sol veya sag tarafta ayri bir alan secmesini onerdi Lut doguya dogru ulkenin Zoar a kadar her yeri iyi sulanan Seria ovasina gitmeye karar verdi ve ovanin Sodom a bakan sehirlerinde oturdu Abram guneye El Halil e gitti ve Mamre ovasina yerlesti ve burada Tanri ya ibadet etmek icin baska bir sunak insa etti Cedorlaomer Abraham ve Melchizedek in Bulusmasi yagli boya tablo Yasli Dieric Bouts c 1464 1467 Urdun Nehri sehirleri Sodom ve Gomora nin Elam a karsi isyani sirasinda Avram in yegeni Lut ev halkiyla birlikte isgalci Elam kuvvetleri tarafindan esir alinir Elam ordusu Sodom ordularini yendikten sonra savas ganimetlerini toplamaya gelir O sirada Lut ve ailesi Sodom Kralligi nin eteklerine yerlestirilir ve bu onlari gorunur bir hedef haline getirir Yakalanmaktan kurtulan bir kisi gelir ve Abram a olanlari anlatir Abram bu haberi alir almaz hemen 318 egitimli hizmetci toplar Abram in kuvveti yipranan Elam ordusunu takip etmek icin kuzeye yonelir Onlari Dan de yakalarlar Abram grubunu birden fazla birlige bolerek bir savas plani tasarlar ve bir gece baskini baslatir Tutsaklari serbest birakmakla kalmazlar Sam in hemen kuzeyindeki Hoba da Elam Krali Cedorlaomer i katleder Lut u evini ve alinan tum mallari Sodom dan geri alirlar Abram dondugunde Sodom krali onunla bulusmak icin Saveh Vadisi ne cikar Ayrica yuce bir rahibi olan Salem Kudus krali ekmek ve sarap cikarir ve Abram i ve Tanri yi kutsar Abram Melcizedek e her seyin verir Sodom krali halkina donecekse Abram in tum mulku elinde tutmasina izin vermeyi teklif eder Abram muttefiklerinin hakki olan pay disinda Sodom kralinin herhangi bir anlasmasini reddetti Rab bin Ibrahim i yildizlari saymasi icin yonlendirdigi gorum Julius Schnorr von Carolsfeld tarafindan 1860 tarihli bir Kutsal Kitap tan Resimler baskisindan gravurBolgelerin vaadi Rab bin sesi bir ruyette Abram a gelir ve yeryuzunun ve yildizlar kadar cok soyunun vaadini yineler Abram ve Tanri bir ahit toreni yapar ve Tanri Israil in Misir gelecek esaretinden bahseder Tanri Abram a soyunun sahip olacagi ulkeyi anlatti Ken Kenizit Kadmon Hitit Periz Refaim Amor Kenan Girgasi ve Yebusi ulkeleri Hacer Ibrahim Sare ve Hacer 1897 den kalma Kutsal Kitap illustrasyonu Abram ve Saray O nun nasil uluslarin atasi olacagini anlamaya calisirlar cunku Kenan da 10 yil yasadiktan sonra hicbir cocuk dogmamistir Sara Misirli cariyesi Hacer i Abram a bir ogul dogurmasi niyetiyle teklif eder Hacer hamile oldugunu ogrendikten sonra Saray i hor gormeye basladi Saray Hacer e kotu davranarak karsilik verdi ve Hacer vahsi dogaya kacti yolundaki cesmede bir melek Hacer ile konustu Abram in ordugahina donmesini ve oglunun vahsi bir adam olacagi onun elinin herkese ve herkesin elinin ona karsi olacagi ve butun kardeslerinin karsisinda duracagi soylendi Oglu Ismail i aramasi soylendi Hacer onunla konusan Tanri yi El roi goren tanri olarak adlandirdi O gunden itibaren kuyuya Beer lahai roi Yasayan ve beni goren kuyusu adi verildi Daha sonra cocugunu dogurmak icin kumasinin yanina donerek kendisine soyleneni yapti Ismail dogdugunda Abram 86 yasindaydi Sare On uc yil sonra Abram 99 yasindayken Tanri O nun yeni adini ilan etti Ibrahim bircok ulusun babasi Ibrahim daha sonra in alameti olacagi talimatlarini aldi Tanri Saray in yeni adini Sare ilan etti onu kutsadi ve Ibrahim e Sana ondan da bir ogul verecegim dedi Ibrahim guldu ve yureginden dedi ki Yuz yasinda olana bir cocuk dogar mi ve doksan yasinda olan Sare dogurur mu Ibrahim Tanri yla karsilasmasindan hemen sonra kendisi 99 Ismail 13 yasinda olmak uzere tum ev halkini sunnet ettirdi Uc ziyaretci Ibrahim ve Uc Melek suluboya James Tissot y 1896 1902 Kisa bir sure sonra gunun sicaginda Abraham Mamre nin menengic agaclari yaninda cadirinin girisinde oturuyordu Yukari bakti ve Tanri nin huzurunda uc adam gordu Sonra kostu ve onlari karsilamak icin yere egildi Ibrahim onlara ayaklarini yikamayi ve onlara bir lokma ekmek getirmeyi teklif etti onlar da razi oldular Ibrahim secme undan kulleme yapmasi icin Sara nin cadirina kostu sonra hizmetci cocuga secme bir buzagi hazirlamasini emretti Her sey hazir olunca lor sut ve buzagiyi onlerine koydu onlar yerken bir agacin altinda onlari bekledi Ziyaretcilerden biri Ibrahim e gelecek yil dondugunde Sare nin bir oglu olacagini soyledi Sara cadirin girisinde soylenenlere kulak misafiri oldu ve o yasta bir cocuk sahibi olma ihtimali hakkinda kendi kendine guldu Ziyaretci Ibrahim e Tanri icin hicbir sey zor olmadigi icin Sara nin bu yasta bir cocuk dogurmaya neden guldugunu sordu Sare guldugunu reddetti Ibrahim in duasi Ibrahim Sodom u Alevlerde Goruyor suluboya James Tissot y 1896 1902 Yemekten sonra Ibrahim ve uc misafir kalktilar Sodom ve Gomorra nin kaderini Tanri yi harekete gecirecek kadar buyuk olan gunahlarini tartismak icin ova sehirlerine hakim zirveye yuruduler Ibrahim in yegeni Sodom da yasadigindan Tanri bu sehirleri dogrulamak ve yargilamak icin planlar acikladi Bu noktada diger iki ziyaretci Sodom a gitti Sonra Ibrahim Tanri ya dondu ve O na giderek sehirde en az on salih adam bulunsaydi Tanri sehri bagislamaz miydi diye yalvardi Tanri on dogru insan hatirina sehri yok etmeyecegini bildirdi Iki ziyaretci raporlarini vermek icin Sodom a geldiklerinde sehir meydaninda kalmayi planladilar Ancak Ibrahim in yegeni Lut onlara rastladi ve bu iki adamin geceyi kendi evinde gecirmeleri konusunda israr etti Lut un evinin onunde bir grup adam toplandi ve Lut tan konuklarini istedi Ancak Lut buna karsi cikti ve yerine bakire kizlarini onlara teklif etti Bunu reddettiler ve Lut un kapisini kirmaya calistilar Ertesi sabah erkenden Ibrahim Tanri nin onunde durdugu yere gitti O Sodom ve Gomora ya bakti ve on salih in ayet 18 32 bile bulunmadigi sehirlerde yerden firin dumani gibi yukselen dumani gordu Abimelek Endogami Ibrahim in Kervani James Tissot suluboya 1903 ten once Yahudi Muzesi New York Ibrahim ve arasinda Mukaddes Kitap in anakronik olarak Filistin diyari dedigi yere yerlesti Ibrahim acikca Sare nin kiz kardesi oldugunu iddia etti Bu haberi ogrenince Kral onu kendisine getirdi Tanri ruyada Abimelek e geldi ve bir adamin karisi oldugu icin onu almanin olumle sonuclanacagini bildirdi Abimelek ona elini surmemisti Tanri ya Ibrahim in kendisi ve Sara nin kardes olduklari iddiasiyla ilgili dogru bir ulusu daha oldurup oldurmeyecegini sordu Buna karsilik Tanri Abimelek e O nun gercekten de kusursuz bir yurege sahip oldugunu ve bu yuzden var olmaya devam edecegini soyledi Ancak Tanri Ibrahim in karisini kendisine geri vermezse Abimelek i ve tum ev halkini kesinlikle edecekti Abimelek ruyasini ertesi sabah erkenden hizmetcilerine bildirdi ve Ibrahim e yaklasip kralligina neden bu kadar buyuk bir sucluluk getirdigini sordu Ibrahim orada Tanri korkusu olmadigini ve karisi icin onu oldurebileceklerini dusundugunu soyledi Sonra Ibrahim soylediklerinin yalan olmadigini savundu Yine de o benim kiz kardesimdir o babamin kizidir ama annemin kizi degildir ve benim karim oldu Abimelek Sara yi Ibrahim e verdi ve ona koyun sigir ve hizmetcilerden olusan hediyeler verdi ve onu kendi topraklarinda diledigi yere yerlesmeye davet etti Ayrica Sara nin icin bin parca gumus verdi Ibrahim Abimelek ve ev halkina dua etti Filistiler diyarinda bir sure yasadiktan sonra Abimelek ve bir kuyu icin siddetli bir catismayla sonuclanan bir anlasmazlik yuzunden Ibrahim le karsi karsiya geldiler Ibrahim Filistinli hizmetcisinin saldirilari ve ele gecirmesi nedeniyle Abimelek e sitem etti Abimelek olaydan habersiz oldugunu iddia etti Ibrahim Abimelek e koyun ve okuz karsiliginda bir anlasma teklif etti Ayrica kuyuyu kazanin kendisi oldugunu kanitlamak icin ona yedi koyun daha verdi Bu yemin nedeniyle bu kuyunun yerine Beerseba adini verdiler Abimelek ve Fikol Filistiye ye dondukten sonra Ibrahim Beerseba da bir ilgin agaci korusu dikti ve Tanri nin adini ebedi olan diye cagirdi Ishak Onceki yil Mamre de kehanet edildigi gibi Sara hamile kaldi ve sunnet ahdinin birinci yildonumunde Ibrahim e bir ogul dogurdu Ibrahim Ishak adini verdigi oglu dogdugunda yuz yasindaydi ve sekiz gunlukken onu sunnet etti Sare icin boyle ileri bir yasta bir cocugu dogurma ve emzirme dusuncesi cok gulunctu Ishak buyumeye devam etti ve sutten kesildigi gun Ibrahim buyuk bir ziyafet verdi Ancak kutlama sirasinda Sara Ismail i alay ederken buldu Hacer ve Ismail in gonderilmesi Adriaen van der Werff y 1699 Rhode Island Tasarim Okulu Muzesi Rhode Island Ismail Ishak dogdugunda Ismail on dort yasindaydi Sara Ismail i Ishak la alay ederken buldugunda Ibrahim e hem Ismail i hem de Hacer i gondermesini ve Ismail in Ishak in mirasina ortak olamayacagini ilan etti Ibrahim karisinin sozlerine cok uzuldu ve Tanrisinin tavsiyesini istedi Tanri Ibrahim e uzulmemesini karisinin emrettigi gibi yapmasini soyledi Tanri Ibrahim e Ishak ta nesil sana cagrilacak Ismail i bir ummet yapacagim cunku o senin zurriyetindir der Ertesi sabah erkenden Ibrahim Hacer ve Ismail i birlikte disari cikardi Ona ekmek ve su verdi ve onlari gonderdi Ikisi bir sise su tukenene kadar Beerseba nin vahsi dogasinda dolastilar Umutsuzca gozyaslarina boguldu Tanri cocugun sesini duydu Hacer e onun buyuk bir ulus olacagini ve kilici uzerinde yasayacagini dogruladi Daha sonra ortaya cikan su hayatlarini kurtardi Cocuk buyudukce Paran in vahsi dogasinda yasayan yetenekli bir okcu oldu Sonunda annesi memleketi Misir dan Ismail e bir es buldu Ishak in baglanmasi Ishak in Yahve icin Kurban Edilisi Rembrandt Bazilari bu hikayeyi donus icin uydurulmus bir mit kabul eder Ishak in gencliginde Ibrahim e Tanri tarafindan oglunu ulkesinde kurban etmesi emredilir Ibrahim soylenen daga gelinceye kadar uc gun yol kat eder O ve Ishak tek basina daga girerken hizmetcilere kalmalarini emreder Ishak odunu tasir ve babasina yakmalik sunu icin hayvanin nerede oldugunu sorar Ibrahim soruya Tanri kendisine yakmalik sunu icin bir kuzu saglayacak yanitini verir Ibrahim oglunu kurban etmek uzereyken Rab bin melegi tarafindan durdurulur ve arkasinda boynuzlari tarafindan caliliga yakalanmis bir koc gorur Yer daha sonra olarak adlandirildi Itaati karsiliginda soyundan ve refahtan bol bol baska vaatler aldi Bu olaydan sonra Ibrahim Beerseba ya gitti Kurban kesme ve erkek sunneti Gunumuz Yahudi ve Musluman topluluklarinda kurban ve erkek cocuklarin sunnet edilmesi geleneklerine kaynaklik eden anlatilar Ibrahim ile baglantilidir Yahudi toplumunda Tanri ya erkek cocuklarin kurban olarak sunuldugu bilinmektedir Ibrahim in ruyasinda oglunu kurban ettigini gormesi de bu uygulamanin isareti sayilmaktadir Zamanla insan kurbani terk edilmis vucudun tamamini kurban etmek yerine onu simgeleyen bir parca sunnet derisi kesilmeye baslanmistir Ibrahim in oglunu kurban etmek istemesi o toplumda boyle bir uygulamanin varligina isaret eder Sami Ezzib Ibrahim ile ilgili kurban anlatisinin Yahudi din adamlarinin bir kurgusu oldugunu bununla Ibranilerin Tanri ya erkek cocuklarini kurban verme geleneginin kaldirilarak yerine hayvan kurbaninin getirilmesinin amaclandigini ancak erkek cocuklarin kurban verme anlayisindan tamamen kurtulamadigini bunun yerine onlarin erkeklik organlarini kaplayan derinin kesilmesinin gelenek haline getirildigini ifade eder Ve soyle der 90 yasini asan buyuk babaniz bir gun sizi daga goturup Tanri nin ruyasinda emrettigini soyleyerek kesmeye kalksa sonra da vazgecip bir koc kesse bir baska gun kendisinin cinsel organini kesse ne dusunurdunuz Sonraki yillar Sare olur ve Ibrahim onu Hititli Efron dan bitisik tarlayla birlikte satin aldigi El Halil yakinlarindaki Atalar Magarasi na Makpela gomer Sara nin olumunden sonra Ibrahim Kantura adinda bir cariye alir ve ondan Joksan Isbak ve Suah isimli ogullari dogar Kutsal Kitap a gore adinin bircok milletin babasi anlamina gelen Ibrahim olarak degismesini yansitan Ibrahim digerlerinin yani sira Israilliler Ismaililer Edomlular gibi Kutsal Kitap ta adi gecen bircok ulusun da atasi kabul edilir Amalekitler Midyanlilar ve Asurlular ve yegeni Lut araciligiyla ve Ammonlularla da akrabadir Ibrahim oglunun Rebeka ile evliligi ve torunlari dogumunu gorecek kadar yasadi 175 yasinda oldu ve ogullari Ishak ve Ismail tarafindan Makpela magarasina gomuldu Anlatinin tarihselligi ve kokenleriTarihsellik Ibrahim in Beerseba daki kuyusu Israil 20 yuzyilin ortalarinda William F Albright ve G Ernest Wright gibi onde gelen arkeologlar ve Albrecht Alt ve John Bright gibi Kutsal Kitap bilginleri atalar cagi olarak isimlendirdikleri MO 2 binlerde anlatilanlarin gercek insanlarin inandirici hikayeleri olduguna inaniyorlardi Ancak 1970 lerde Israil in gecmisi ve Kutsal Kitap metinlerine iliskin yeni argumanlar bu goruslere meydan okudu bu argumanlar Thomas L Thompson in The Historicity of the Patrikal Narratives 1974 ve John Van Seters in Abraham in History and Tradition inda 1975 bulunabilir Edebiyat bilgini Thompson argumanini arkeoloji ve eski metinlere dayandirdi Tezi atalarin MO 2 binyilda yasadiklarina dair ikna edici kanitlarin eksikligine odaklandi ve bazi Kutsal Kitap metinlerinin birinci bin yilin kosul ve anlayislarini yansittigini kaydetti Van Seters ataerkil patriarchal hikayeleri inceledi ve ad sosyal cevre ve mesajlarin guclu bir sekilde Demir Cagi MO 1000 2000 yaratimlari oldugunu savundu Van Seter ve Thompson in calismalari Kutsal Kitap biliminde ve arkeolojide bir paradigma kaymasiydi ve bu bilginlerin giderek ataerkil anlatilari artik tarihsel olarak gormemesine yol acti Sonraki yillarda bazi muhafazakar bilim adamlari ataerkil anlatilari savunmaya calistilar ancak bu bilim adamlari arasinda kabul gormedi 21 yuzyilin baslarinda arkeologlar Ibrahim Ishak veya Yakup u guvenilir tarihsel kisilikler yapacak herhangi bir baglam kurma umudundan vazgectiler Inandiricilik baglaminda Ibrahim anlatilari ile ilgili bircok elestiriler yapilir Bu elestiriler onun gercek bir tarihi kisilik olup olmadigi nerede yasadigi anlatilarin kaynaklari ve inandiriciliklari gibi konularla ilgilidir Ornegin karisi Sara hikayelerde 90 yasinda bir krali tahrik edebilecek kadar guzel ve dogum yapabilecek yetenektedir Ibrahim Sara nin 127 yasinda olumunden sonra evlenir ve 6 ogul sahibi olur Anlatinin kokenleri Ibrahim in Kapisi Tel Dan Israil Ibrahim hikayesi diger ata hikayeleri gibi buyuk olasilikla onemli bir sozlu tarih gecmisine sahipti ve adi gorunuse gore adi cok eskidir Hezekiel ve Yesaya Kitabinda bahsedilmektedir Tekvin Kitabinda bulunan rivayet artik orijinal anlamini yansitmiyor Yaratilis 17 5 te sunulan muhtemelen Baba yucedir anlamina gelirken Halkin Babasi populer bir etimolojidir Bir asamada sozlu gelenek Tevrat in yazili hikayelerinin bir parcasi haline gelir bilim adamlarinin cogu bu asamanin kabaca MO 520 320 Pers donemine ait olduguna inaniyor Bunun icin iki hipotez var Pers Imparatorluk yetkilendirmesi olarak adlandirilan ilki Surgun sonrasi toplulugun Tevrat i Pers Imparatorluk sistemi icinde islev gorecek yasal bir temel olarak tasarlamis olmasi ikincisi surgun sonrasi Yahudi topluluguna kimlerin ait olacagini belirleme kriterlerini saglamak ve cesitli gruplarin ozellikle rahiplik ve meslekten olmayan ihtiyarlar in guc yapilarini ve goreli konumlarini belirlemek icin Tevrat in yazilmis olmasidir Tevrat in tamamlanmasi ve Surgun sonrasi Yahudiligin merkezine yukselmesi eski metinleri birlestirmek kadar yenilerini yazmakla ilgiliydi son Tevrat mevcut kulture dayaniyordu Surgun sirasinda yani MO 6 yuzyilin ilk yarisinda yazilan Hezekiel Kitabinda Babil de bir surgun olan Hezekiel Yahuda da kalanlarin arazinin mulkiyetini nasil talep ettiklerini anlatir Ibrahim den mirasa dayali ama peygamber onlara Tevrat a uymadiklari icin hicbir iddialarinin gecerli olmadigini soyler Benzer sekilde Yesaya Kitabi Yahuda halki ile Surgun sonrasi geri donen Yahudiler gola arasindaki gerginlige taniklik ederek Tanri nin Israil in babasi oldugunu ve Israil tarihinin Ibrahim le degil Misir dan Cikis ile basladigini belirtir Bu ve benzeri kanitlardan ornegin Ezra Nehemya cikarilacak sonuc Ibrahim hikayesinin surgun sonrasi geri donenlerin aleyhine topraklar uzerinde hak iddia eden Yahuda nin yerli toprak sahiplerine karsi surgunlerin guclerini desteklemeye hizmet eden bir figur oldugu yonundedir Sumerolog Muazzez Ilmiye Cig Ibrahim le ilgili yazdigi kitabinda Ibrahim in yasadigi donemin M O 1900 1800 yillarina tarihlendirilmek istendigini bu donemde Arap ve Ibrani diye bir kavmin olmadigini Ibrahim ile ilgili efsanelerle karisik en eski arkeolojik buluntularin kendisinin yasadigi dusunulen devirden en az 1500 yillik bir zaman dilimi sonrasinda Ras Samra da bulundugu ifadelerine yer vermektedir Cig Ibrahim in karisini kiz kardesi olarak tanitip Firavun a ve bir baska krala birakmasi ve ayni hikayenin oglu Ishak tarafindan tekrarlandigi hikayesinin de Sumerlilerden alinma oldugunu soylemektedir Dini soylencelerIbrahim e uc buyuk dunya inanci olan Yahudilik Hristiyanlik ve Islam da yuksek bir saygi pozisyonu verilir Yahudilikte Yahudi halki ile Tanri arasindaki ozel iliski olan antlasmanin kurucu babasidir Yahudilerin Tanri nin secilmis insanlari oldugu inancina yol acar Hristiyanlikta Havari Pavlus Ibrahim in Tanri ya olan inancinin Musa yasasindan once geldigini onu Yahudi ya da Yahudi olmayan tum inananlarin prototipi yaptigini ogretti ve Islam da o Adem ile baslayan ve Muhammed de doruga ulasan peygamberler zincirinin onemli bir halkasi olarak gorulur Yahudilikte Yahudi geleneginde Ibrahim e Avraham Avinu אברהם אבינו babamiz Ibrahim denir ve onun hem Yahudilerin biyolojik atasi hem de ilk Yahudi olarak Yahudiligin babasi oldugunu belirtir Hikayesi haftalik Tevrat okuma bolumlerinde agirlikli olarak perasada okunur adiyla Ibrahim in annesinin ʾamatlaʾy bat Karnebo oldugunu ise ogretti Tanri cenneti ve yeri Ibrahim in erdemleri ugruna yaratir Kutsal Kitap taki tufandan sonra dindarlar arasinda Tanri yi asla terk etmeyecegine ciddi bir sekilde yemin eden tek kisi de Ibrahim dir Tanri nin Yollari hakkinda bilgi edinmek icin Nuh ve Sam in evinde calisir Nuh ve Sam den Baskahinlik soyu ve makami sonsuza dek Levi ye ve onun soyuna gecer Ibrahim babasinin topraklarindan ayrilmadan once Kildanilerin putlarini parcalamak gibi cesur bir eyleminin ardindan Nemrut un atesli firinindan mucizevi bir sekilde kurtulur Kenan da kaldigi sure boyunca yolculara ve yabancilara konukseverlik gosterir ve onlara Tanri bilgisini de nasil ovecegini ogretir Yahudilikte Tanri Ibrahim in Tanrisi Ishak in Tanrisi ve Yakup un Tanrisi olarak adlandirildigindan Ishak ve Yakup ile birlikte adi Tanri ile birlesmis olarak gorunen kisidir Otuz milletin babasi olarak da anilmistir Ibrahim genellikle uzerine mevcut en eski kitaplardan biri olan Sefer Yetsirah in yazari kabul edilir gore Ibrahim Tanri nin emriyle on testten gecer Ishak in baglanmasi Kutsal Kitap ta bir test olarak belirtilir diger dokuzu belirtilmemistir ancak daha sonra haham kaynaklari cesitli numaralar verir Hristiyanlikta AbrahamAbraham ve Melekler y 1680 85 Rotterdam First PatriarchKutsayanlarYahudilikHristiyanlikIslamDurzilikBahailikYortu9 October Roman Catholicism and Lutheranism Hristiyanlikta Ibrahim Tanri nin kendisini aciklamayi sectigi ve Tanri nin bir antlasma baslattigi peygamber olarak saygi gorur Antlasma Teolojisi Pavlus Isa ya inanan herkesin Ibrahim in zurriyetine dahil oldugunu ve Ibrahim e verilen vaadin mirascilari oldugunu ilan etti Romalilar 4 te Ibrahim Tanri ya olan sarsilmaz inanci nedeniyle ovulur ve bu Mesih in kurtarici gucune iman gosterenler e kavramina baglanir Tarih boyunca Pavlus u takip eden kilise liderleri Ibrahim i tum Hristiyanlarin manevi babasi olarak vurguladilar Augustinus Hristiyanlarin iman yoluyla Ibrahim in cocuklari veya tohumlari oldugunu Ambrosius inanclari araciligiyla Hristiyanlarin Ibrahim e verilen vaatlere sahip olduklarini belirtti Martin Luther Abraham i bir iman adaminin paradigmasi olarak isimlendirdi Roma Katolik Kilisesi Ayin sirasinda okunan Roma Kanonunun Okaristiya duasinda Ibrahim i Imandaki babamiz olarak adlandirir Ayni zamanda cesitli mezheplerin azizlerinin takvimlerinde de anilmaktadir 20 Agustos ta Maruni Kilisesi 28 Agustos ta Kipti Kilisesi ve Dogu Suryani Kilisesi ve 9 Ekim de Roma Katolik Kilisesi ve Lutheran Kilisesi Missouri Sinodu Altin Efsane nin Ibrahim le ilgili anlatiminin 15 yuzyildaki cevirisinin girisinde William Caxton bu patrigin yasaminin Pazar gunu Quinquagesima kilisesinde okundugunu kaydetti Otelcilik endustrisindekilerin koruyucu azizidir Dogu Ortodoks Kilisesi onu ayin takviminde iki bayram gunu Adil Ata Ibrahim olarak 22 Ekim de yegeni Dogru yoldaki Lut ile birlikte aniyor Digeri Isa nin diger atalariyla birlikte anildigi Atalarin Pazar Gunu nde Anaphora dan hemen once Buyuk Basil in Ilahi Liturjisinde de Ibrahim den bahsedilir ve yeni evli bir cift icin rahip tarafindan yapilan dualarda Abraham ve Sara ya basvurulur Bazi Hristiyan ilahiyatcilar Ibrahim in yasadigi bir teofanideki uc ziyaretciyi Kutsal Uclu ile esit tutarlar Islam da Islam Ibrahim i Adem ile baslayan ve Muhammed de doruga ulasan peygamberler zincirinin bir halkasi olarak gorur Ibrahim den Kuran in 35 bolumunde bahsedilir O hem hanif tek tanrili hem de Musluman olarak adlandirilir ve Muslumanlar onu bir peygamber ve ata mukemmel Musluman in arketipi ve Mekke deki Kabe nin saygideger kurucusu olarak gorurler Islamda Ibrahim Islam in ilk Oncusu millet i Ibrahim olarak kabul edilir ve onun tek amacinin Tanri nin Birligini ilan etmek oldugunu dusunulur Ibrahim Islam da buyuk peygamberler arasinda yuksek bir konuma sahiptir ve kendisine Allah in Sevgilisi anlamina gelen Ibrahim Halilullah denilir Ibrahim Ishak ve Yakub disinda Allah katinda insanlarin en faziletlilerindendir Ibrahim den Kuran da Muslumanlarin Babasi ve toplum icin bir rol model olarak bahsedilmistir Ibrahim إ ب ر اه ي م PeygamberHat da yazilmis Ibrahim ardindan AleyhisselamDogumKeldani UrOlumHebronYerine gelenIshak ve IsmailCocuk lar Ishak ve IsmailEbeveyn ler Azar Baba Mahalath Anne Islam bakis acisinda Ibrahim Haniflik kurban Kabe nin insa edilmesi Nemrut la mucadele ve Nemrut tarafindan atildigi ateste yanmama gibi hikayelerin sembol kisisidir Kur an da bircok ayette ismi gecer ve bir peygamber olarak kabul edilir Oyle ki ona Allah in dostu manasina gelen Halilullah sifati verilmistir Ibrahim in Hanif Allah in birligine ortagi olmadigina inananlarin dininden oldugu kabul edilir Hani Ibrahim babasi Azer e Sen putlari ilah mi ediniyorsun Suphesiz ben seni de kavmini de apacik bir sapiklik icinde goruyorum demisti Iste boylece Ibrahim e goklerdeki ve yerdeki hukumranligi ve nizami gosteriyorduk ki kesin ilme erenlerden olsun Gece onun ustunu ortunce bir yildiz gordu de Iste Rabbim bu dedi Yildiz battiginda ise Batip gidenleri sevmem diye konustu Ay i dogarken gorunce de Iste Rabbim dedi Ay da batinca Andolsun ki Rabbim bana dogru yolu gostermezse mutlaka ben de sapiklardan olurum dedi Gunesi dogarken gorunce de Iste benim Rabbim Bu daha buyuk dedi O da batinca kavmine donup Ey kavmim Ben sizin Allah a ortak kostugunuz seylerden uzagim dedi Muhakkak ki ben hanif olarak yuzumu yeri ve semalari yaratan Allah in Zat ina dondurdum Ve ben musriklerden degilim Kavmi onunla cekisip tartismaya girdi De ki O beni dogru yola erdirmisken siz benimle Allah konusunda cekisip tartismaya mi girisiyorsunuz Sizin O na sirk kostuklarinizdan ben korkmuyorum ancak Allah in benim hakkinda bir sey dilemesi baska Rabbim ilim bakimindan her seyi kusatmistir Yine de ogut alip dusunmeyecek misiniz Allah in size hakkinda hicbir delil indirmedigi seyleri O na ortak kosmaktan korkmuyorsunuz da ben sizin ortak kostugunuz seylerden ne diye korkayim Oyle ise iki taraftan hangisi guvende olmaya daha layiktir Eger biliyorsaniz soyleyin Enam 74 81 Ibrahim in Ismail le birlikte Beytullah in ana duvarlarini yukselterek soyle yakardiklari zamani da an Rabb imiz bizden gelen niyazlari kabul buyur sen evet sen Semi sin her seyi cok iyi duyarsin Alim sin her seyi cok iyi bilirsin Bakara 127 Hani biz Ibrahim e Kabe nin yerini bana hicbir seyi ortak kosma evimi tavaf edenler namaz kilanlar ruku ve secde edenler icin temizle diye belirlemistik Insanlar arasinda hacci ilan et ki gerek yaya olarak gerek uzak yollardan gelen yorgun develer uzerinde sana gelsinler Gelsinler ki kendilerine ait birtakim menfaatlere sahit olsunlar ve Allah in kendilerine rizik olarak verdigi kurbanlik hayvanlar uzerine belli gunlerde onlari kurban ederken Allah in adini ansinlar artik onlardan siz de yiyin yoksula fakire de yedirin Sonra kirlerini gidersinler adaklarini yerine getirsinler ve Beyt i atik i kabe yi tavaf etsinler Hac 26 29 Islam da Ibrahim in gordugu ruyayi oglu Ismail i kurban etmesinin istenmesi seklinde yorumlayarak onu kurban etmek uzere goturdugune ve bu teslimiyetin Allah tarafindan odullendirilerek kendisine bir melek esliginde gokten bir koc indirildigine inanilir Kur an da cocugun isimi verilmeden anlatilan bu hikaye Kurban Bayramlarinda tekrar anlatilir 1410 11 yillari arasinda Siraz da basilmis minyatur Gulbenkyan koleksiyonu Lizbon Bu konu Saffat Suresinde soyle anlatilmaktadir Ey Rabbim Bana salihlerden olacak bir cocuk bagisla Biz de ona uysal bir ogul mujdeledik Cocuk kendisiyle birlikte kosup yuruyecek yasa gelince Ibrahim ona Yavrum ben ruyamda seni bogazladigimi gordum Dusun bakalim ne dersin dedi O da Babacigim emrolundugun seyi yap Insaallah beni sabredenlerden bulacaksin dedi Nihayet her ikisi de boyun egip Ibrahim de onu yuzustu yere yatirinca ona soyle seslendik Ey Ibrahim Gordugun ruyayi yerine getirdin Suphesiz biz iyilik yapanlari boyle mukafatlandiririz Suphesiz bu apacik bir imtihandir Biz Ibrahim e buyuk bir kurbanlik vererek O nu kurtardik Sonradan gelenler arasinda ona guzel bir ad biraktik Ibrahim e selam olsun Saffat 100 109 Ibrahim Kur an a gore Musluman bir haniftir Ibrahim ne Yahudi idi ne de Hristiyan Fakat o hanif bir Muslumandi Allah a ortak kosanlardan da degildi Al i Imran suresi 67 Putlari kirmasi Kur an da Ibrahim in putperest kavmiyle ve kendini ilah sayan Nemrut ile yaptigi cetin mucadele de anlatilmaktadir Bu tartismalarda ona cevap veremeyenler onu atese atarak cezalandirmak istemisler fakat bunda basarili olamamislardir Atesin Ibrahim icin bir gul bahcesine donustugu rivayet edilir Derken bir kurnazlikla onlarin ilahlarina vardi da Buyursaniza yemez misiniz dedi cevap vermediklerini gorunce de Neyiniz var da konusmuyorsunuz dedi Nihayet bir yolunu bulup onlara kuvvetli bir darbe indirdi Bunun uzerine birbirlerine girerek ona yuruduler Ibrahim dedi ki A siz kendi yonttugunuz seylere mi tapiyorsunuz Halbuki sizi de yaptiklarinizi da Allah yaratmistir Onlar Haydin onun icin bir yapi yapin da onu atese atin dediler Boylece ona bir tuzak kurmak istediler Biz de kendilerini daha alcak dusurduk Bir de dedi ki Ben rabbime gidiyorum o bana yolunu gosterir Saffat Suresi 91 99 Hani o babasina ve kavmine Ne bu tapinip durdugunuz heykeller demisti Babalarimizi bunlara ibadet ediyor bulduk dediler Ibrahim Andolsun siz de atalariniz da apacik bir sapiklik icindesiniz dedi Bize gercegi mi getirdin yoksa sen bizimle egleniyor musun dediler Ibrahim dedi ki Hayir Rabbiniz goklerin ve yerin rabbidir O bunlari yaratandir ve ben de buna sahitlik edenlerdenim Allah a yemin ederim ki siz arkanizi donup gittikten sonra ben putlariniza muhakkak bir tuzak kuracagim derken ibrahim Belki kendisine basvururlar diye iclerinden bir buyugu birakarak onlari putlari paramparca etti Onlar Kim yapti bunu tanrilarimiza Muhakkak o zalimlerden biridir dediler iclerinden bazilari Ibrahim denilen bir gencin onlari diline doladigini duyduk dediler bir kismi da O halde haydi onu insanlarin gozu onune getirin Belki bu konuda sahitlik ederler dediler Ibrahim gelince Sen mi yaptin bunu ilahlarimiza ey Ibrahim dediler dedi ki Hayir Bunu su buyukleri yapmistir Konusabiliyorlarsa onlara sorun bakalim Bunun uzerine birbirlerine donup Hic suphesiz asil zalimler sizsiniz siz dediler Sonra eski inanc ve inatlarina donduler ve Andolsun bunlarin konusmayacagini sen de bilirsin dediler Ibrahim soyle dedi oyle ise siz hala Allah i birakip da size hicbir fayda hicbir zarar veremeyecek seylere mi tapacaksiniz Yaziklar olsun size de Allah i birakip tapmakta olduklariniza da Hala aklinizi basiniza almayacak misiniz iclerinden bazilari Eger bir sey yapacaksaniz onu yakin da ilahlariniza yardim edin dediler Enbiya suresi 52 68 Dedi ki siz sirf aranizdaki dunya hayatina has muhabbet ugruna Allah i birakip birtakim putlar edindiniz Sonra kiyamet gunu birbirinizi tanimazliktan gelecek ve birbirinize lanet okuyacaksiniz Varacaginiz yer cehennemdir ve hic yardimciniz da yoktur Ankebut suresi 25 Sanliurfa da Ibrahim Magarasi ndaki tas yazit Putperest babasiyla tartismasi Kuran da Ibrahim in putperest kavmiyle munakasasinin yani sira putperest babasiyla da tartismasi yer verilmistir Tevrat ta Terah olarak gecen ismi Kuran a Azer olarak zikredilir Hani babasina demisti ki Babacigim isitmeyen gormeyen sana hicbir yarar saglamayan seylere nicin kulluk ediyorsun Babacigim Dogrusu sana gelmeyen bir ilim bana geldi Bana uy ki seni dogru yola ileteyim Ey babacigim seytana kul olma Muhakkak ki seytan Rahman a asi oldu Babacigim Dogrusu ben sana cok esirgeyici Rahman tarafindan bir azabin dokunmasindan boylece seytana bir dost olmandan korkuyorum Babasi Ey Ibrahim Sen benim ilahlarimdan yuz mu ceviriyorsun Eger vazgecmezsen mutlaka seni tasa tutarim Uzun bir sure benden uzaklas dedi Ibrahim soyle dedi Esen kal Senin icin Rabbimden af dileyecegim Suphesiz O beni nimetleriyle kusatmistir Sizi ve Allah tan baska taptiklarinizi terk ediyor ve Rabb ime ibadet ediyorum Rabbime ibadet etmekle de mutsuz olmayacagimi umuyorum Meryem suresi 42 48 Ibrahim in babasi icin af dilemesi ancak ona vadettigini tutmak icindi Fakat onun Allah dusmani oldugu kendisince iyice anlasildigi zaman ondan vazgecti Suphe yok ki Ibrahim cok aglayip dua eden insanlara fazlasiyla merhamet eden bir zatti Tevbe suresi 114 Ibrahim in atese atilma kissasi Balikligol Kur an ve bazi Yahudi efsanelerinde Ibrahim in atese atilma hikayesine rastlanir Ibrahim Nemrut u ve putlari ilah edinmeyi asla kabul etmemis putlari kimse gormeden kirarak baltayi buyuk putun boynuna saplamis ve Nemrut u tek tanri inancina cagirmistir Ibrahim in cagrisina kulak asmayan Nemrut buyuk bir ates yaktirip Ibrahim i mancinik ile atese attirmis ama ates Allah in emri ile onu yakmamistir Rivayete gore Ibrahim ateslerin icindeyken Tanri atesi bir gul bahcesi haline getirmistir Efsanenin Turkiye versiyonunda olay Urfa da gerceklesir ates gole balikligol odunlar ise golde yuzen baliklara donusur Kuran da soyle gecmektedir Allah kendisine hukumdarlik verdi diye simarip boburlenerek Rabbi hakkinda Ibrahim ile tartisani gormedin mi Hani Ibrahim Benim Rabbim diriltir oldurur demis o da Ben de diriltir oldururum demisti Bunun uzerine Ibrahim Suphesiz Allah gunesi dogudan getirir sen de onu batidan getir deyince kafir sasirip kaldi Zaten Allah zalimler toplulugunu hidayete erdirmez Bakara suresi 258 Yakin onu Bir sey yapacaksaniz onu yakin da Tanrilariniza yardim etmis olun dediler Bizse soyle dedik Ey ates Sogu Ve esenlik ol Ibrahim e Enbiya suresi 68 69 Midrasik efsanelerde hikaye daha ayrintilidir Ayrica bu anlatimlarin yine tevrat in Daniel bolumunde Kral Nebukadnezar in firina attirdigi 3 Yahudi genci ile ilgili Danyal Kitabi 3 12 28 bir baska efsanenin uyarlamasi oldugu iddialari mevcuttur Kuslarin diriltilmesi Kuran da Ibrahim in olulerin nasil diriltilecegini merak ettiginde de bahsedilir Kuran da soyle gecmektedir Hani Ibrahim Rabbim Bana oluleri nasil dirilttigini goster demisti Allah ona Inanmiyor musun deyince Hayir inandim ancak kalbimin tatmin olmasi icin demisti Oyleyse dort kus tut Onlari kendine alistir Sonra onlari parcalayip her bir parcasini bir dagin uzerine birak Sonra da onlari cagir Sana ucarak gelirler Bil ki suphesiz Allah mutlak guc sahibidir hukum ve hikmet sahibidir Bakara suresi 260 Suhuf Kur an Ibrahim in bazi Tomarlarina suhuf atifta bulunur Butun Musluman alimler genel olarak Ibrahim in hicbir parsomeninin hayatta kalmadigi konusunda hemfikirdir ve bu nedenle bu kayip bir kutsal metine bir referanstir Bazi bilginler Yahudi geleneginin yazarligini genellikle Ibrahim e atfettigi icin Sefer Yetzirah a bir referans olmasini onerdi Bununla birlikte diger bilim adamlari Ibrahim in Ahit ine atifta bulundugunu one suruyorlar Kuran in 87 suresi Ala Suresi surenin konusunun Ibrahim ve Musa nin daha onceki kutsal kitaplarinda yer aldigini soyleyerek sona erer Kuran in 53 Suresi Necm suresi Ibrahim ve Musa nin daha onceki kutsal kitaplarindaki bazi konulardan daha fazla bahseder Durzilik te Durziler Ibrahim i Adem ve Nuh tan sonra tektanriciligin genis kitlelere yonelik temel ogretilerini aktarmaya yardim eden ucuncu sozcu gorurler O da Durzi inancina gore tarihin farkli donemlerinde ortaya cikan yedi peygamberden biridir Mandeizm de Sabiilik Mandaeizm de Abraham dan Yahudi halkinin patrigi olarak Sag Ginza Kitap 18 de bahsedilir Mandeanlar Ibrahim in aslen bir Mandean rahibi oldugunu dusunurler ancak bedensel sakatlama olarak gordukleri ve bu nedenle yasak oldugunu dusundukleri sunnet konusunda Ibrahim ve Yahudilerle farklilik gosterirler 18 185Ayrica bakinizBrahma Rahman KabbalaKaynakca McCarter 2000 a b c Wright 2010 a b c d e Levenson 2012 a b c d e f g Ska 2009 McNutt 1999 a b Dever 2001 a b c Ska 2006 Edelman 1995 s 190 M Ilmiye cig Ibrahim peygamber s 20 Williams W Wesley A study of anthropomorphic theophany and Visio Dei in the Hebrew Bible the Qur an and early Sunni Islam University of Michigan March 2009 The man who realizes God as a friend is never lonely in the world neither in this world nor in the hereafter There is always a friend a friend in the crowd a friend in the solitude or while he is asleep unconscious of this outer world and when he is awake and conscious of it In both cases the friend is there in his thought in his imagination in his heart in his soul quoted from The Sufi Message of Hazrat Inayat Khan sunypress edu pdf 61866 pdf https spectrum library concordia ca id eprint 978528 1 Dudeck MA 2014 pdf yalin URL Arsivlenmis kopya 29 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Nisan 2021 Nil Gun Sunnet A History of Israel Ingilizce Westminster John Knox Press 1959 s 93 ISBN 978 0 664 22068 6 21 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Haziran 2022 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim The Historicity of the Patriarchal Narratives The Quest for the Historical Abraham Ingilizce 1974 21 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Haziran 2022 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim Abraham in History and Tradition Ingilizce Echo Point Books and Media 1975 ISBN 978 1 62654 910 4 23 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Haziran 2022 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim Moore amp Kelle 2011 A Century of Biblical Archaeology Ingilizce Westminster John Knox Press 1 Ocak 1991 ISBN 978 0 664 25392 9 23 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Haziran 2022 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim Dever 2001 There are a few sporadic attempts by conservative scholars to save the patriarchal narratives as history such as Kenneth Kitchen By and large however the minimalist view of Thompson s pioneering work The Historicity of the Patriarchal Narratives prevails Some Recent Issues in the Study of the History of Israel Ingilizce British Academy 2007 doi 10 5871 bacad 9780197264010 001 0001 ISBN 978 0 19 173494 6 28 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Haziran 2022 The fact is that we are all minimalists at least when it comes to the patriarchal period and the settlement When I began my PhD studies more than three decades ago in the USA the substantial historicity of the patriarchs was widely accepted as was the unified conquest of the land These days it is quite difficult to find anyone who takes this view Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim PDF 11 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Temmuz 2013 Pitard 2001 Hezekiel 33 24 Yesaya 63 16 Thompson 2002 Carr amp Conway 2010 Ezek 33 24 Isaiah 63 16 M Ilmiye Cig Ibrahim Peygamber s 14 8 M Ilmiye Cig Ibrahim Peygamber s 19 www sefaria org 30 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2021 Yamada Shigeo Karus on the Frontiers of the Neo Assyrian Empire Orient 40 2005 21 Mayis 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rashbam on Bava Batra 91a 14 2 21 Mayis 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde http www sefaria org 2 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Retrieved 2021 03 08 www sefaria org 27 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Mart 2021 a b c d e f Ginzberg 1909 Jasher 1840 Sefer Yetzirah Hashalem with Rabbi Saadia Gaon s Commentary editor Jerusalem 1972 p 46 Hebrew Judeo Arabic Pirkei Avot 5 3 ע ש ר ה נ ס יו נו ת נ ת נ ס ה א ב ר ה ם א ב ינו ע ל יו ה ש לו ם ו ע מ ד ב כ ל ם ל הו ד יע כ מ ה ח ב תו ש ל א ב ר ה ם א ב ינו ע ל יו ה ש לו ם a b The Origins of the Druze People and Religion With Extracts from Their Sacred Writings Library of Alexandria 1928 s 37 ISBN 9781465546623 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim a b The Druze in the Middle East Their Faith Leadership Identity and Status Michigan University press 2008 s 17 ISBN 9781903900369 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim Ingilizce 4 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Ekim 2020 Waters Reid amp Muether 2020 Jeffrey 1992 The Golden Legend Internet Medieval Source Book 13 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Nisan 2014 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim Holweck 1924 The Early Christian Reception of Genesis 18 From Theophany to Trinitarian Symbolism PDF Baltimore MD Johns Hopkins University Press 23 2 245 272 2015 9 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Erisim tarihi 1 Haziran 2022 Birden fazla yazar name list parameters kullanildi yardim Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim Peters 2003 Lings 2004 en quranacademy org 14 Subat 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Maulana 2006 amp en quranacademy org 26 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi en quranacademy org 26 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Arsivlenmis kopya 21 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Temmuz 2021 DIYANET ISLERI BASKANLIGI KUR AN I KERIM MEALI a b A Z of Prophets in Islam and Judaism B M Wheeler Abraham One or more of the preceding sentences incorporates text from a publication now in the public domain Singer Isidore et al eds 1901 1906 YEẒIRAH SEFER The Jewish Encyclopedia New York Funk amp Wagnalls Retrieved 16 April 2013 Tafsir and Commentary on 87 18 19 amp 53 36 37 Abdullah Yusuf Ali and Muhammad Asad Swayd 2009 Ginza Rba Sidney Living Water Books 2011 ISBN 9780958034630 16 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Haziran 2022 Ginza Der Schatz oder Das grosse Buch der Mandaer Gottingen Vandenhoek amp Ruprecht 1925 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim The Haran Gawaita and the Baptism of Hibil Ziwa Biblioteca Apostolica Vatican 1953 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim The Mandaeans of Iraq and Iran Oxford At The Clarendon Press 1937 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim John the Baptist and the Last Gnostics the Secret History of the Mandaeans Watkins 2016 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim Notlar ˈ eɪ b r e h ae m h e m Ibrahim Jeffrey 1992 s 10 writes In the NT Abraham is recognized as the father of Israel and of the Levitical priesthood Heb 7 as the legal forebear of Jesus i e ancestor of Joseph according to Matt 1 and spiritual progenitor of all Christians Rom 4 Gal 3 16 29 cf also the Visio Pauli MSS variants bat Barnebo bat bar Nebo bar bar Nebo bat Karnebi bat Kar Nebo Karnebo outpost of Nabu is attested as a Sumerian theophoric place name in inscriptions including the It referred to at least two separate cities in antiquity Rabbinic tradition connects Karnebo to the Biblical Hebrew Kar כר lamb translating it lambs Jeffrey 1992 s 10 states St Augustine following Paul regards all Christians as children or seed of Abraham by faith although born of strangers e g In Joan Ev 108 St Ambrose likewise says that by means of their faith Christians possess the promises made to Abraham Abraham s initial departure from his homeland is understood by St Caesarius of Arles as a type of Christian leaving the world of carnal habits to follow Christ Later commentators as diverse as Luther and Kierkegaard recall Abraham as a paradigm of the man of faith Konuyla ilgili yayinlarHermetizm Ibrahim brahma zerdustluk Ur13 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynak hatasi lt ref gt not adinda grup ana etiketi bulunuyor ancak lt references group not gt etiketinin karsiligi bulunamadi Bkz Kaynak gosterme