Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şehzade Mustafa veya Mustafa Çelebi (Osmanlıca:شهزاده مصطفى; d. 1515, Manisa - ö. 6 Ekim 1553, Konya), Kanuni Sultan Süleyman ile eşi Mahidevran Sultan'ın boğularak öldürülen oğludur.
| Şehzade Mustafa شهزاده مصطفى | |
|---|---|
 Şehzade Mustafa'ya ait bir gravür | |
| Saruhan Sancağı Beyi | |
| Hüküm süresi | Şubat 1534 – 16 Haziran 1541 |
| Sonra gelen | Şehzade Mehmed |
| Doğum | 6 Ağustos 1515 Manisa, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 6 Ekim 1553 (38 yaşında) Ereğli, Konya, Osmanlı İmparatorluğu |
| Defin | Muradiye Külliyesi, Bursa |
| Çocuk(lar)ı | Nergisşah Sultan Şehzade Ahmed Şehzade Mehmed Şah Sultan |
| Hanedan | Osmanlı Hanedanı |
| Babası | Kanuni Sultan Süleyman |
| Annesi | Mahidevran Sultan |
| Dini | Sünni İslam |
Saruhan, Amasya, sancak beyliklerinde bulunmuştur. Babasına karşı isyan etmekten dolayı yargılanmıştır; Nahcıvan Seferi'ne giden Osmanlı ordusunun Konya’da konakladığı sırada, padişahın otağında boğdurulmuştur. Katli, devlete isyan suçundan dolayıdır ancak deliller ve şahitler konusunda tartışma bulunmaktadır. Bazı tarihçiler, suçsuz olduğunu savunmakta ve Hürrem Sultan'ın tahta kendi oğullarından birini geçirmek için Şehzade Mustafa'ya tuzak kurarak ölümünü hazırladığını iddia etmektedir.
Ayrıca 2005 yılında Amasya Valiliği minyatürlerden esinlenerek Şehzade Mustafa balmumu heykel yaptırmıştır. Bu heykelden dünyada sadece Amasya'daki Şehzade Müzesi'nde bulunmaktadır.
Yaşamı
6 Ağustos 1515 tarihinde babası Kanuni Sultan Süleyman’ın şehzadeliği sırasında babasının yedinci, annesinin ikinci evladı olarak Manisa’da dünyaya geldi. Annesi Çerkesya hükümdarı İdar Mirza Temruko'dan olma, Kırım Hanı I. Mengli Giray kızı 'dan doğma Mahidevran Sultan'dır. Aynı anne babadan Şehzade Mahmud adında 1512 doğumlu bir ağabeyi, ayrıca 1518 doğumlu Şehzade Ahmed, 1521 doğumlu ve 1525 doğumlu Raziye Sultan adlı 4 kardeşi daha vardır.
Dedesi Yavuz Sultan Selim’in 1520’de hayatını kaybetmesi üzerine Osmanlı tahtına çıkmak üzere İstanbul’a giden babasının yanında başkente gitti. Hürrem Sultan’ın babasının sarayına girmesinden sonra annesi Mahidevran Sultan ile Kanuni’ye dört şehzade daha doğuran Hürrem Sultan arasında, Kanuni’den sonra kendi oğullarının tahta çıkmasını sağlamak için büyük bir mücadele yaşandı. Şehzade Mustafa, 1534-1541 arasında Saruhan Sancak Beyi ( ilavesiyle) olarak görev yaptı. Saruhan (Manisa), padişah adayının görev yaptığı yer kabul edilirdi, dolayısıyla Şehzade Mustafa dönemin veliaht şehzadesiydi. 16 Haziran 1541'deAmasya Sancak Beyliği'ne atandı, Saruhan Sancak Beyliği'ne ise kardeşi Şehzade Mehmed getirildi. Halk ve askerler bu duruma tepki gösterdi, bunun üzerine I. Süleyman, doğu topraklarının güvenliği için şehzadenin Amasya'ya gönderildiğini ve veliahtlığının sürdüğünü açıkladı. Ardından, Mehmed’in beklenmedik şekilde 1543’te ölümünden sonra Saruhan Sancak Beyliği'ne Şehzade Selim getirilirken; Şehzade Mustafa ise 1549 yılında Konya Sancak Beyliği'ne atandı.
Şehzade Mustafa'nın şahsına dair önemli verilerden biri de Bernardo Navagero adlı İtalyan elçinin yazdığı bir mektupta hakkında verdiği bilgilerdir.
Diğer bir veri ise 'in Osmanlı gelenek-göreneklerini ve siyasi durumunu anlattığı kitapta bulunmaktadır. 1536'da, Fransa kralı I. François, Kanuni Sultan Süleyman'la bir sözleşme imzaladı ve ardından resmî tercümanı ve tarihçisi Guillaume Postel'i yardımcı olarak Fransız elçisi olan Jean de La Forêt'in yanına, İstanbul'a gönderdi. Fransız tarihçi Guillaume Postel, "De la République des Turcs" (Türklerin Cumhuriyeti) adlı kitabında Şehzade Mustafa’nın iktidarı devralabilecek yaşa ve olgunluğa ulaştığını, tedbirli ve son derece iyi eğitimli bir şehzade olduğunu yazmaktadır.
Kişiliği
Mustafa, şair (Mahlası Muhlisî) ve hattattır (El yazısı: Viyana, Şark yazmaları, No: 998 de nesh ile yazılmış Süleyman-name). Irakeyn ve Korfu Seferi'nde (1534, 1536, 1537) ve Boğdan Seferi'nde Anadolu Muhafızı, dokuzuncu seferde (1541) İstanbul Muhafızı oldu. Manisa Bozdağ'da, cami, saray, türbe, çeşmeler yaptırdı. Görüntüsü ve tavırlarıyla dedesi Yavuz Sultan Selim'e çok benziyordu.
Şehzade Mustafa'nın bilhassa Amasya'dayken ilim meclislerinde bolca bulunduğu, devrin önemli müderrislerinden dersler aldığı ifade edilir. Celalzade Salih Çelebi, Manisalı Semaî Mehmed Çelebi, Hayreddin Hızır Efendi, Şems Efendi, Şair Lali Çelebi, Karaçelebizade Hicri Mehmed Muhyiddin Efendi, İstanbul Kadısı, Şair Muhyiddin Mehmed Hüseyni Efendi gibi âlimlerden dersler aldı. Şehzade'nin hocalarından olan Mustafa Sürûrî Efendi, Bahrü'l- Maarif ve Zahiretü'l-Müluk adlı eserleri yazıp Şehzade'ye sunmuştur. Şehzade'nin katli üzerine de Kanuni ile alakasını kesip bir daha görüşmemiş ve kendisine verilmek istenen bütün resmî vazifeleri de reddetmiştir.
Ölümü ve sonrası
Taht yarışında Şehzade Mustafa'nın bertaraf edebilmek için Sadrazam Damat Rüstem Paşa tarafından sahte mektuplar üretildiği düşünülür. Bu mektuplar, Şehzade Mustafa’nın babası hayatta iken onun tahtına göz diktiğini ve isyan hareketlerine destekte bulunduğunu gösterir niteliktedir. Başlangıçta iddialara inanmayan Kanuni kendisine bu tür şeyler ile gelmemelerini ister. Lakin Şehzade Mustafa da kendi yakınlarındaki devlet adamları tarafından kandırılmıştır. Devlet adamları Şehzadeye "Hünkarımız tahtı size bırakacak lakin Rüstem Paşa buna engel oluyor. Siz en iyisi sakal bırakın ve tuğ dikin ki babanız niyetinizin olduğu anlasın ve tahtı size bıraksın" gibi sözlerle kandırmaya çalışmışlardır. Şehzade Mustafa bu laflara inanıp dedikleri şeyi yapmıştır. Sakal bırakıp tuğunu dikmiştir. Sakal bırakmak şehzadelere yasaktır. Çünkü sakal padişah alametidir. Tuğ dikmek de padişah alametidir. Bu iki alametleri yerine getiren şehzade tahtta gözü olduğunu dile getirmiş demektir. Minyatürlerde de görüldüğü gibi Şehzade Mustafa'nın sakalları vardır. Şehzade Mustafa'nın bu oyuna kolay kanmasının sebebi ise geçmişteki örneği dedesi Yavuz Sultan Selim'dir. Sultan Selim de babası ile bir zaman savaştıktan sonra babasının isteği ile tahta çıkmıştır. Bunları öğrenen Sultan Süleyman en güvendiği din alimlerinden tavsiye istedi. Güvenilen bir kölenin efendisinin parasını irtikap ettiğine ve ona karşı bir tuzak kurduğuna ilişkin hayali bir hikâyeyle buna karşı ne yapılması gerektiğini sordu. O dönemin âlimlerinden olan Mehmet Ebussuud Efendi, Sultan Süleyman'a "Bu durumda köleye ölünceye kadar işkence yapılması uygundur." yanıtını vermiştir. Bu ifade şeriata göre Şehzade Mustafa'nın devletin nizamı için katledilmesi münasiptir demektir.
1553 yılında Sadrazam Damat Rüstem Paşa İran Seferi için hareketinden sonra Aksaray taraflarına gelince, orduyu durdurdu ve yeniçerilerin Şehzade Mustafa'ya yatkınlığı olduğunu ve askerin, ihtiyarlığı sebebiyle sefere çıkamayan padişahın Dimetoka'da oturmasını, Mustafa'nın hükümdar olmasını istedikleri dedikodusunun yayılmakta olduğunu bildirmek için, sipahiler ağası olan Ahmed Ağa'yı İstanbul'a yolladı ve padişahın bizzat askerin başında sefere çıkmasını arz ederek, Aksaray'dan ileri gitmeyip bekledi.
Padişah bunu haber alınca Rüstem Paşa'yı geri çağırdı ve 1553 Ağustos sonlarında kendisi İran Seferi'ne çıktı. sancak beyi Şehzade Bayezid'i Rumeli muhafazasında bulunmak üzere Edirne'ye gönderdi. 21 Eylül tarihinde Bolvadin'e varan orduyu Saruhan Sancak Beyi Şehzade Selim askerleriyle karşıladı, ertesi gün padişahın huzuruna çıkıp el öptü ve kendisinin de sefere iştirak etmesi emredildi. 5 Ekimde Konya-Ereğli yakınındaki Akhüyük köyüne varıldığında Şehzade Mustafa orada tüm maiyetiyle birlikte çadır kurmuş halde orduyu karşıladı. Ertesi gün bütün devlet erkanı şehzadeye gelerek el öptüler, hepsine hil'atler giydirildi.
Oradan şehzade ata binerek padişahın makamına geldi, divanhanesine yakın bir yerde atından inerek yürüdü. Vezirler önüne düşerek Padişahın çadırı önünde onu selamladılar. Şehzade Mustafa babasının elini öpmek üzere otağ-ı hümayuna girdiğinde karşısında yedi dilsiz cellat onu karşıladı. Cellatlar hemen üstüne atılarak onu boğmak istedilerse de Mustafa ellerinden kurtulup kaçmayı başarmış; fakat dönemin güçlü güreşçilerinden biri olan ve saray hademeliği de yapan Zal Mahmud Ağa yetişerek şehzadeyi yere düşürüp boğmuştur. Bazı rivayetlerde padişahın da bu sırada çadırda olup oğlunun katline nezaret ettiği, bir perdenin arkasında bulunduğu veya oğlu ile konuştuğu ifade edilir.
Şehzade Mustafa'nın katlinin hemen sonrasında mirahuru ile bir ağası daha götürülerek boyunları vurduruldu. Aynı sıralarda Kapıcılar Kethüdası gelerek Rüstem Paşa'dan Mühr-ü Hümayun'u aldı ve vezir Haydar Paşa'ya da azlini haber verdi. Bundan sonra mührü ikinci vezir Ahmet Paşa'ya vererek sadaretini müjdeledi. Daha sonra Kazaskerlere eşlik eden ulemaya şehzadenin cenaze namazını kılmaları için Ereğli'ye gitmeleri tembih edildi, namazdan sonra da cenazesi alınarak Bursa'ya götürüldü. Şehzade'nin ordu yerindeki şahsi hazinesi, çadırları ve hayvanlarına da devlet hazinesi tarafından el konulmuş, maiyetindeki adamların çoğuna da tımar ve zeametler verilmiştir.
Şehzade Mustafa’nın ölümü askerler ve halk arasında büyük tepki yarattı. Yeniçeriler, olaydan sorumlu gördükleri Rüstem Paşa’nın çadırına saldırdılar ancak onu bulamadılar. Yas göstergesi olarak öğlen yemeği yemediler ve Rüstem Paşa’nın azlini istediler. Kanuni’nin aynı gün içinde Rüstem Paşa’yı görevden alıp yerine Kara Ahmet Paşa’yı atamak zorunda kalmasının sebebi de bu baskı olarak görülmektedir. Yeniçeriler ayaklanıp kaç kere Rüstem Paşa'yı öldürmek istese de ya Şehzade Bayezid tarafından ya da Sultan Süleyman'ın askerleri tarafından durdurulmuş, Rüstem Paşa ise gizlice ordugâhı terk edip İstanbul'a dönmüştür. Şehzade Mustafa'ya çok düşkün olan Şehzade Cihangir de Sultan Süleyman ile sefere gitmiştir. Ağabeyinin ölüm haberini alınca çok üzülmüş ve hasta olmuştur. Daha fazla dayanamamış ve Halep'te ölmüştür.
Şehzade Mustafa'nın katlinden sonra Konya'da olan annesi Mahidevran Sultan ve ailesi (eşleri, kızları ve oğlu Şehzade Mehmed) Bursa'ya gönderildi. Lakin Şehzade Mustafa'nın ölümünden sonra askerler arasında çıkan "Şehzade Mustafa öldüyse oğlu var, tahta o geçer!" dedikodularını işiten Kanuni, torununun da boğdurulmasını emretti ve 7 yaşındaki Şehzade Mehmed babasının ölümünden bir süre sonra boğularak katledilip Şehzade Mustafa'nın yanına defnedildi. Şehzade Mustafa’nın türbesi 1555 veya 1556'da kardeşi II. Selim tarafından yaptırılmış olup türbedeki kitabede, "Şah Selim bin ilan Süleyman emr edüp oldı hoş bu ravzâ-i cennet-nümâ / Dedi tarihin Edâyî bendesi merkad-i gülzâr-ı Sultan Mustafa" dizeleri bulunmaktadır.
Ailesi
Çocukları
- Nergisşah Sultan, 1536 yılında Manisa'da dünyaya geldi. Damat Cenabi Ahmet Paşa (şair, tarihçi, enderuni ve çeşnigirbaşı, yirmi yıl kadar Anadolu Beylerbeyi) ile evlenmiştir. 1592 yılında ölmüştür.
- Şehzade Ahmed (?, Amasya veya Konya – 1553?, Konya veya Bursa).
- Şehzade Mehmed (1546, Amasya – 1553, Konya veya Bursa)
- Şah Sultan, 2 Ekim 1577'de ölmüştür. Zevci Damat Abdülkerim Ağa.
Edebiyattaki yeri
Şehzade Mustafa’nın ölümü üzerine , , Edirneli Nazmî, , Mustafa, , Sâmî, , Nisâyî, Şeyh Ahmed Efendi, , gibi şairler mersiyeler yazdılar. Hakkında yazılmış en tanınmış mersiye, Taşlıcalı Yahya Bey tarafından yazılandır. Şehzade Mustafa, sultan olmadan kendisine bu denli fazla mersiye yazılan tek şehzadedir.
Taşlıcalı Yahya Bey'in Şehzade Mustafa için yazdığı mersiyenin bir bölümü:
| Osmanlı Türkçesi | Türkçe Açıklaması |
|---|---|
| Meded meded bu cihânûn yıkıldı bir yanı Ecel Celâlîleri aldı Mustafâ Han’ı | Eyvahlar olsun! Bu cihanın bir yanı yıkıldı; (Zira) ölüm eşkıyaları Mustafa Han’ı yok ettiler. |
| Tulundı mihr-i cemâli, bozuldı dîvânı Vebâle koydılar âl ile Âl-i Osmânı. | Yüzünün güneşi battı, divanı dağıldı. Osmanlı sultanını hile ile günaha soktular. |
| Geçerler idi geçende o merd-i meydânı Felek o cânibe döndürdi şâh-ı devrânı. | O savaş meydanlarının yiğidini adı geçtikçe çekiştirirlerdi. Felek zamanın padişahını o (iftiracılardan) yana döndürdü. |
| Yalancınun kuru bühtânı bugz-ı pinhânı Akıtdı yaşumuzı yakdı nâr-ı hicrânı. | Yalancının kuru iftirası ve gizli kini Gözyaşımızı akıttı, ayrılık ateşini yaktı. |
| Cinâyet itmedi cânî gibi anun cânı Boguldı seyl-i belâya, tagıldı erkânı. | O cani gibi cinayet işlemedi; (Fakat kendi) canı, bela selinde boğuldu, erkânı dağıldı. |
| N’olaydı görmeye idi bu mâcerâyı gözüm Yazuklar ana revâ görmedi bu râyı gözüm. | Keşke gözüm bu olup biteni görmeseydi Yazıklar olsun! Gözüm bu muameleyi ona layık görmedi. |
| Tonandı aglar ile nûrdan menâre dönüp Küşâde-hâtır idi şevk ile nehâre dönüp | Nurdan bir minare gibi ak giysilerle donandı; Gönlü şevk ile gündüz gibi (aydınlık) idi. |
| Görindi halka dıraht-ı şükûfe-dâre dönüp Yürürdi kulları önince lâlezâre dönüp. | Çiçek açmış bir ağaç gibi halka göründü; Kulları bir gelincik tarlası gibi önünde yürüyorlardı. |
| Tururdı şâh-ı cihân hiddetiyle nâre dönüp Otagı haymeleri karlu kûhsâre dönüp. | Cihan Sultanı kızgınlığından ateşe dönmüş hâlde duruyordu; Otağının çadırları karlı dağlara benziyordu. |
| Müzeyyen idi bedenlerle ak hisâre dönüp El öpmege yüridi mihr-i bî-karâre dönüp. | Bedenlerle süslenmiş beyaz bir hisara benziyordu. Yerinde duramayan güneş gibi el öpmeye yürüdü. |
Popüler kültürdeki yeri
2003 yılında yayınlanan Hürrem Sultan adlı Türk televizyon dizisinde Şehzade Mustafa'yı Ercü Turan canlandırdı.
2011 yılından itibaren yayımlanan Muhteşem Yüzyıl adlı Türk dizisinde ise Şehzade Mustafa'yı Mehmet Günsür canlandırmıştır.
2022 yılı yapımı Üç Bin Yıllık Bekleyiş (Three Thousand Years of Longing) adlı Amerikan filminde Şehzade Mustafa’yı canlandırmıştır.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Eylül 2015.
- ^ Akgündüz, Ahmet (2000). Bilinmeyen Osmanlı. OSAV.
- ^ . 31 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Eylül 2015.
- ^ TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 31, sayfa: 290
- ^ Afyoncu, Erhan (Nisan 2012). "Şehzade Mustafa". Atlas Tarih.
- ^ a b c Afyoncu, Erhan (2012). Kanuni ve Şehzade Mustafa.
- ^ Postel, Guillaume (1539). De la République des Turcs.
- ^ Bağdatlı Ahdî, Gülşen-i Şu'arâ(Ahdî Tezkiresi)
- ^ a b c Yılmaz Öztuna, Kanuni Sultan Süleyman (Sayfa: 174-189), Babıali Kültür Yayınları, 2006
- ^ Barber, Noel (1967). The Lords Of The Golden Horn.
- ^ a b c İbrahim Peçevi, Peçevi Tarihi (Sayfa: 162), Neşriyat Yurdu, 1968
- ^ İ.H. Uzunçarşılı, Büyük Osmanlı Tarihi, 2. cilt, Şehzadeler Vakası, sayfa 401-403
- ^ "TarihNotları.com sitesi, Ağlayanlarla Beraber Ağlıyoruz, Erişim tarihi:03.01.2012". 22 Aralık 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ocak 2012.
- ^ "Mustafa-i Cedid Türbesi". bgc.org.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Temmuz 2014.
- ^ "Şehzade Mustafa Mersiyesi". siirparkı.com. 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Şubat 2013.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sehzade Mustafa veya Mustafa Celebi Osmanlica شهزاده مصطفى d 1515 Manisa o 6 Ekim 1553 Konya Kanuni Sultan Suleyman ile esi Mahidevran Sultan in bogularak oldurulen ogludur Sehzade Mustafa شهزاده مصطفىSehzade Mustafa ya ait bir gravurSaruhan Sancagi BeyiHukum suresiSubat 1534 16 Haziran 1541Sonra gelenSehzade MehmedDogum6 Agustos 1515 Manisa Osmanli ImparatorluguOlum6 Ekim 1553 38 yasinda Eregli Konya Osmanli ImparatorluguDefinMuradiye Kulliyesi BursaCocuk lar iNergissah Sultan Sehzade Ahmed Sehzade Mehmed Sah SultanHanedanOsmanli HanedaniBabasiKanuni Sultan SuleymanAnnesiMahidevran SultanDiniSunni Islam Saruhan Amasya sancak beyliklerinde bulunmustur Babasina karsi isyan etmekten dolayi yargilanmistir Nahcivan Seferi ne giden Osmanli ordusunun Konya da konakladigi sirada padisahin otaginda bogdurulmustur Katli devlete isyan sucundan dolayidir ancak deliller ve sahitler konusunda tartisma bulunmaktadir Bazi tarihciler sucsuz oldugunu savunmakta ve Hurrem Sultan in tahta kendi ogullarindan birini gecirmek icin Sehzade Mustafa ya tuzak kurarak olumunu hazirladigini iddia etmektedir Ayrica 2005 yilinda Amasya Valiligi minyaturlerden esinlenerek Sehzade Mustafa balmumu heykel yaptirmistir Bu heykelden dunyada sadece Amasya daki Sehzade Muzesi nde bulunmaktadir YasamiSehzade Mustafa 6 Agustos 1515 tarihinde babasi Kanuni Sultan Suleyman in sehzadeligi sirasinda babasinin yedinci annesinin ikinci evladi olarak Manisa da dunyaya geldi Annesi Cerkesya hukumdari Idar Mirza Temruko dan olma Kirim Hani I Mengli Giray kizi dan dogma Mahidevran Sultan dir Ayni anne babadan Sehzade Mahmud adinda 1512 dogumlu bir agabeyi ayrica 1518 dogumlu Sehzade Ahmed 1521 dogumlu ve 1525 dogumlu Raziye Sultan adli 4 kardesi daha vardir Dedesi Yavuz Sultan Selim in 1520 de hayatini kaybetmesi uzerine Osmanli tahtina cikmak uzere Istanbul a giden babasinin yaninda baskente gitti Hurrem Sultan in babasinin sarayina girmesinden sonra annesi Mahidevran Sultan ile Kanuni ye dort sehzade daha doguran Hurrem Sultan arasinda Kanuni den sonra kendi ogullarinin tahta cikmasini saglamak icin buyuk bir mucadele yasandi Sehzade Mustafa 1534 1541 arasinda Saruhan Sancak Beyi ilavesiyle olarak gorev yapti Saruhan Manisa padisah adayinin gorev yaptigi yer kabul edilirdi dolayisiyla Sehzade Mustafa donemin veliaht sehzadesiydi 16 Haziran 1541 deAmasya Sancak Beyligi ne atandi Saruhan Sancak Beyligi ne ise kardesi Sehzade Mehmed getirildi Halk ve askerler bu duruma tepki gosterdi bunun uzerine I Suleyman dogu topraklarinin guvenligi icin sehzadenin Amasya ya gonderildigini ve veliahtliginin surdugunu acikladi Ardindan Mehmed in beklenmedik sekilde 1543 te olumunden sonra Saruhan Sancak Beyligi ne Sehzade Selim getirilirken Sehzade Mustafa ise 1549 yilinda Konya Sancak Beyligi ne atandi Sehzade Mustafa nin sahsina dair onemli verilerden biri de Bernardo Navagero adli Italyan elcinin yazdigi bir mektupta hakkinda verdigi bilgilerdir Diger bir veri ise in Osmanli gelenek goreneklerini ve siyasi durumunu anlattigi kitapta bulunmaktadir 1536 da Fransa krali I Francois Kanuni Sultan Suleyman la bir sozlesme imzaladi ve ardindan resmi tercumani ve tarihcisi Guillaume Postel i yardimci olarak Fransiz elcisi olan Jean de La Foret in yanina Istanbul a gonderdi Fransiz tarihci Guillaume Postel De la Republique des Turcs Turklerin Cumhuriyeti adli kitabinda Sehzade Mustafa nin iktidari devralabilecek yasa ve olgunluga ulastigini tedbirli ve son derece iyi egitimli bir sehzade oldugunu yazmaktadir KisiligiMustafa sair Mahlasi Muhlisi ve hattattir El yazisi Viyana Sark yazmalari No 998 de nesh ile yazilmis Suleyman name Irakeyn ve Korfu Seferi nde 1534 1536 1537 ve Bogdan Seferi nde Anadolu Muhafizi dokuzuncu seferde 1541 Istanbul Muhafizi oldu Manisa Bozdag da cami saray turbe cesmeler yaptirdi Goruntusu ve tavirlariyla dedesi Yavuz Sultan Selim e cok benziyordu Sehzade Mustafa nin bilhassa Amasya dayken ilim meclislerinde bolca bulundugu devrin onemli muderrislerinden dersler aldigi ifade edilir Celalzade Salih Celebi Manisali Semai Mehmed Celebi Hayreddin Hizir Efendi Sems Efendi Sair Lali Celebi Karacelebizade Hicri Mehmed Muhyiddin Efendi Istanbul Kadisi Sair Muhyiddin Mehmed Huseyni Efendi gibi alimlerden dersler aldi Sehzade nin hocalarindan olan Mustafa Sururi Efendi Bahru l Maarif ve Zahiretu l Muluk adli eserleri yazip Sehzade ye sunmustur Sehzade nin katli uzerine de Kanuni ile alakasini kesip bir daha gorusmemis ve kendisine verilmek istenen butun resmi vazifeleri de reddetmistir Olumu ve sonrasiSehzade Mustafa nin cenazesinin teshiri Hunername II TSMK Hazine nr 1524 vr 168b Sehzade Mustafa nin hancerlenmesini tasvir eden batili bir gravur 18 yuzyil Sehzade Mustafa nin naasi ortada Kanuni Sultan Suleyman solda aglarken Taht yarisinda Sehzade Mustafa nin bertaraf edebilmek icin Sadrazam Damat Rustem Pasa tarafindan sahte mektuplar uretildigi dusunulur Bu mektuplar Sehzade Mustafa nin babasi hayatta iken onun tahtina goz diktigini ve isyan hareketlerine destekte bulundugunu gosterir niteliktedir Baslangicta iddialara inanmayan Kanuni kendisine bu tur seyler ile gelmemelerini ister Lakin Sehzade Mustafa da kendi yakinlarindaki devlet adamlari tarafindan kandirilmistir Devlet adamlari Sehzadeye Hunkarimiz tahti size birakacak lakin Rustem Pasa buna engel oluyor Siz en iyisi sakal birakin ve tug dikin ki babaniz niyetinizin oldugu anlasin ve tahti size biraksin gibi sozlerle kandirmaya calismislardir Sehzade Mustafa bu laflara inanip dedikleri seyi yapmistir Sakal birakip tugunu dikmistir Sakal birakmak sehzadelere yasaktir Cunku sakal padisah alametidir Tug dikmek de padisah alametidir Bu iki alametleri yerine getiren sehzade tahtta gozu oldugunu dile getirmis demektir Minyaturlerde de goruldugu gibi Sehzade Mustafa nin sakallari vardir Sehzade Mustafa nin bu oyuna kolay kanmasinin sebebi ise gecmisteki ornegi dedesi Yavuz Sultan Selim dir Sultan Selim de babasi ile bir zaman savastiktan sonra babasinin istegi ile tahta cikmistir Bunlari ogrenen Sultan Suleyman en guvendigi din alimlerinden tavsiye istedi Guvenilen bir kolenin efendisinin parasini irtikap ettigine ve ona karsi bir tuzak kurduguna iliskin hayali bir hikayeyle buna karsi ne yapilmasi gerektigini sordu O donemin alimlerinden olan Mehmet Ebussuud Efendi Sultan Suleyman a Bu durumda koleye olunceye kadar iskence yapilmasi uygundur yanitini vermistir Bu ifade seriata gore Sehzade Mustafa nin devletin nizami icin katledilmesi munasiptir demektir 1553 yilinda Sadrazam Damat Rustem Pasa Iran Seferi icin hareketinden sonra Aksaray taraflarina gelince orduyu durdurdu ve yenicerilerin Sehzade Mustafa ya yatkinligi oldugunu ve askerin ihtiyarligi sebebiyle sefere cikamayan padisahin Dimetoka da oturmasini Mustafa nin hukumdar olmasini istedikleri dedikodusunun yayilmakta oldugunu bildirmek icin sipahiler agasi olan Ahmed Aga yi Istanbul a yolladi ve padisahin bizzat askerin basinda sefere cikmasini arz ederek Aksaray dan ileri gitmeyip bekledi Padisah bunu haber alinca Rustem Pasa yi geri cagirdi ve 1553 Agustos sonlarinda kendisi Iran Seferi ne cikti sancak beyi Sehzade Bayezid i Rumeli muhafazasinda bulunmak uzere Edirne ye gonderdi 21 Eylul tarihinde Bolvadin e varan orduyu Saruhan Sancak Beyi Sehzade Selim askerleriyle karsiladi ertesi gun padisahin huzuruna cikip el optu ve kendisinin de sefere istirak etmesi emredildi 5 Ekimde Konya Eregli yakinindaki Akhuyuk koyune varildiginda Sehzade Mustafa orada tum maiyetiyle birlikte cadir kurmus halde orduyu karsiladi Ertesi gun butun devlet erkani sehzadeye gelerek el optuler hepsine hil atler giydirildi Oradan sehzade ata binerek padisahin makamina geldi divanhanesine yakin bir yerde atindan inerek yurudu Vezirler onune duserek Padisahin cadiri onunde onu selamladilar Sehzade Mustafa babasinin elini opmek uzere otag i humayuna girdiginde karsisinda yedi dilsiz cellat onu karsiladi Cellatlar hemen ustune atilarak onu bogmak istedilerse de Mustafa ellerinden kurtulup kacmayi basarmis fakat donemin guclu gurescilerinden biri olan ve saray hademeligi de yapan Zal Mahmud Aga yetiserek sehzadeyi yere dusurup bogmustur Bazi rivayetlerde padisahin da bu sirada cadirda olup oglunun katline nezaret ettigi bir perdenin arkasinda bulundugu veya oglu ile konustugu ifade edilir Sehzade Mustafa nin katlinin hemen sonrasinda mirahuru ile bir agasi daha goturulerek boyunlari vurduruldu Ayni siralarda Kapicilar Kethudasi gelerek Rustem Pasa dan Muhr u Humayun u aldi ve vezir Haydar Pasa ya da azlini haber verdi Bundan sonra muhru ikinci vezir Ahmet Pasa ya vererek sadaretini mujdeledi Daha sonra Kazaskerlere eslik eden ulemaya sehzadenin cenaze namazini kilmalari icin Eregli ye gitmeleri tembih edildi namazdan sonra da cenazesi alinarak Bursa ya goturuldu Sehzade nin ordu yerindeki sahsi hazinesi cadirlari ve hayvanlarina da devlet hazinesi tarafindan el konulmus maiyetindeki adamlarin coguna da timar ve zeametler verilmistir Sehzade Mustafa nin olumu askerler ve halk arasinda buyuk tepki yaratti Yeniceriler olaydan sorumlu gordukleri Rustem Pasa nin cadirina saldirdilar ancak onu bulamadilar Yas gostergesi olarak oglen yemegi yemediler ve Rustem Pasa nin azlini istediler Kanuni nin ayni gun icinde Rustem Pasa yi gorevden alip yerine Kara Ahmet Pasa yi atamak zorunda kalmasinin sebebi de bu baski olarak gorulmektedir Yeniceriler ayaklanip kac kere Rustem Pasa yi oldurmek istese de ya Sehzade Bayezid tarafindan ya da Sultan Suleyman in askerleri tarafindan durdurulmus Rustem Pasa ise gizlice ordugahi terk edip Istanbul a donmustur Sehzade Mustafa ya cok duskun olan Sehzade Cihangir de Sultan Suleyman ile sefere gitmistir Agabeyinin olum haberini alinca cok uzulmus ve hasta olmustur Daha fazla dayanamamis ve Halep te olmustur Sehzade Mustafa nin katlinden sonra Konya da olan annesi Mahidevran Sultan ve ailesi esleri kizlari ve oglu Sehzade Mehmed Bursa ya gonderildi Lakin Sehzade Mustafa nin olumunden sonra askerler arasinda cikan Sehzade Mustafa olduyse oglu var tahta o gecer dedikodularini isiten Kanuni torununun da bogdurulmasini emretti ve 7 yasindaki Sehzade Mehmed babasinin olumunden bir sure sonra bogularak katledilip Sehzade Mustafa nin yanina defnedildi Sehzade Mustafa nin turbesi 1555 veya 1556 da kardesi II Selim tarafindan yaptirilmis olup turbedeki kitabede Sah Selim bin ilan Suleyman emr edup oldi hos bu ravza i cennet numa Dedi tarihin Edayi bendesi merkad i gulzar i Sultan Mustafa dizeleri bulunmaktadir Ailesi1553 yilinda Sehzade Mustafa nin oldurulmesi 1561 yilinda yayinlanan Fransiz trajedisi La Soltane ya Gabriel Bounin tarafindan konu edinilmistir Cocuklari Nergissah Sultan 1536 yilinda Manisa da dunyaya geldi Damat Cenabi Ahmet Pasa sair tarihci enderuni ve cesnigirbasi yirmi yil kadar Anadolu Beylerbeyi ile evlenmistir 1592 yilinda olmustur Sehzade Ahmed Amasya veya Konya 1553 Konya veya Bursa Sehzade Mehmed 1546 Amasya 1553 Konya veya Bursa Sah Sultan 2 Ekim 1577 de olmustur Zevci Damat Abdulkerim Aga Edebiyattaki yeriSehzade Mustafa nin olumu uzerine Edirneli Nazmi Mustafa Sami Nisayi Seyh Ahmed Efendi gibi sairler mersiyeler yazdilar Hakkinda yazilmis en taninmis mersiye Taslicali Yahya Bey tarafindan yazilandir Sehzade Mustafa sultan olmadan kendisine bu denli fazla mersiye yazilan tek sehzadedir Taslicali Yahya Bey in Sehzade Mustafa icin yazdigi mersiyenin bir bolumu Osmanli Turkcesi Turkce AciklamasiMeded meded bu cihanun yikildi bir yani Ecel Celalileri aldi Mustafa Han i Eyvahlar olsun Bu cihanin bir yani yikildi Zira olum eskiyalari Mustafa Han i yok ettiler Tulundi mihr i cemali bozuldi divani Vebale koydilar al ile Al i Osmani Yuzunun gunesi batti divani dagildi Osmanli sultanini hile ile gunaha soktular Gecerler idi gecende o merd i meydani Felek o canibe dondurdi sah i devrani O savas meydanlarinin yigidini adi gectikce cekistirirlerdi Felek zamanin padisahini o iftiracilardan yana dondurdu Yalancinun kuru buhtani bugz i pinhani Akitdi yasumuzi yakdi nar i hicrani Yalancinin kuru iftirasi ve gizli kini Gozyasimizi akitti ayrilik atesini yakti Cinayet itmedi cani gibi anun cani Boguldi seyl i belaya tagildi erkani O cani gibi cinayet islemedi Fakat kendi cani bela selinde boguldu erkani dagildi N olaydi gormeye idi bu macerayi gozum Yazuklar ana reva gormedi bu rayi gozum Keske gozum bu olup biteni gormeseydi Yaziklar olsun Gozum bu muameleyi ona layik gormedi Tonandi aglar ile nurdan menare donup Kusade hatir idi sevk ile nehare donup Nurdan bir minare gibi ak giysilerle donandi Gonlu sevk ile gunduz gibi aydinlik idi Gorindi halka diraht i sukufe dare donup Yururdi kullari onince lalezare donup Cicek acmis bir agac gibi halka gorundu Kullari bir gelincik tarlasi gibi onunde yuruyorlardi Tururdi sah i cihan hiddetiyle nare donup Otagi haymeleri karlu kuhsare donup Cihan Sultani kizginligindan atese donmus halde duruyordu Otaginin cadirlari karli daglara benziyordu Muzeyyen idi bedenlerle ak hisare donup El opmege yuridi mihr i bi karare donup Bedenlerle suslenmis beyaz bir hisara benziyordu Yerinde duramayan gunes gibi el opmeye yurudu Populer kulturdeki yeri2003 yilinda yayinlanan Hurrem Sultan adli Turk televizyon dizisinde Sehzade Mustafa yi Ercu Turan canlandirdi 2011 yilindan itibaren yayimlanan Muhtesem Yuzyil adli Turk dizisinde ise Sehzade Mustafa yi Mehmet Gunsur canlandirmistir 2022 yili yapimi Uc Bin Yillik Bekleyis Three Thousand Years of Longing adli Amerikan filminde Sehzade Mustafa yi canlandirmistir Kaynakca Arsivlenmis kopya 11 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Eylul 2015 Akgunduz Ahmet 2000 Bilinmeyen Osmanli OSAV 31 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Eylul 2015 Arsivlenmis kopya 5 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Eylul 2015 TDV Islam Ansiklopedisi cilt 31 sayfa 290 Afyoncu Erhan Nisan 2012 Sehzade Mustafa Atlas Tarih a b c Afyoncu Erhan 2012 Kanuni ve Sehzade Mustafa Postel Guillaume 1539 De la Republique des Turcs Bagdatli Ahdi Gulsen i Su ara Ahdi Tezkiresi a b c Yilmaz Oztuna Kanuni Sultan Suleyman Sayfa 174 189 Babiali Kultur Yayinlari 2006 Barber Noel 1967 The Lords Of The Golden Horn a b c Ibrahim Pecevi Pecevi Tarihi Sayfa 162 Nesriyat Yurdu 1968 I H Uzuncarsili Buyuk Osmanli Tarihi 2 cilt Sehzadeler Vakasi sayfa 401 403 TarihNotlari com sitesi Aglayanlarla Beraber Agliyoruz Erisim tarihi 03 01 2012 22 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ocak 2012 Mustafa i Cedid Turbesi bgc org tr 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Temmuz 2014 Sehzade Mustafa Mersiyesi siirparki com 7 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Subat 2013