Azerbaycan, doğal kaynakları, gelişmiş sanayisi ve coğrafyası itibarıyla önemli bir ülkedir. Azerbaycan'da özellikle büyük petrol ve doğalgaz rezervleri bulunmaktadır. Hacim ve çeşit bakımından hammadde yatakları ile dünyanın sayılı ülkelerinden biridir.
Azerbaycan ekonomisi | |
---|---|
Derece | 74. (nominal) / 73. (SAGP) |
Para birimi | Azerbaycan manatı |
Mali yıl | takvim yılı |
Ticaret organizasyonları | Bağımsız Devletler Topluluğu, EİT, DTÖ |
İstatistikler | |
GSYİH | 100,4 milyar $ (SAGP 2013) |
GSYİH büyüme | % 3,5 (2013) % 2,2 (2012) |
Kişi başı GSYİH | 10,800 $ (SAGP 2013 ort.) 10,500 $ (2012 ort.) |
Sektörel GSYİH dağılımı | tarım: % 6,2 endüstri: % 63,0 hizmet: % 30,8 (2013) |
Enflasyon (TÜFE) | % 11,5 (2023) % 12,8 (2022) |
Yoksulluk sınırı altındaki nüfus | % 6,1 (2012) |
Gini katsayısı | 33,7 (2008) |
İşgücü | 6,2 milyon (2012 ort.) |
Sektörel işgücü dağılımı | tarım: % 38,3 endüstri: % 12,1 hizmet: % 49,6 (2008) |
İşsizlik | % 6 (2013 ort.) % 5,7 (2012 ort.) |
Ana endüstriler | petrol ve doğalgaz, petrol ürünleri, petrol sahası ekipmanı, çelik, demir cevheri, çimento, kimyasallar ve petrokimya ürünleri, tekstil |
Dış ticaret | |
İhracat | 34,4 milyar $ (59.) (2013) |
İhraç malları | petrol ve doğalgaz %90, makineler, pamuk, gıda maddeleri |
Ana ihracat ortakları | İtalya %23,2 Türkiye %13,6 İsrail %6,1 Rusya %5,4 Almanya %5 Çekya %4,6 Gürcistan %4,3 (2017) |
İthalat | 11,9 milyar $ (91.) (2013) |
İthalat malları | makineler ve ekipmanlar, petrol ürünleri, gıda maddeleri, metaller, kimyasallar |
Ana ithalat ortakları | Rusya %17,7 Türkiye %14,8 Çin %9,9 ABD %8,3 Ukrayna %5,3 Almanya %5,1 (2017) |
DYY sermayesi | 14,3 milyar $ (31 Aralık 2013) |
Gayrisafi dış borç | 9,552 milyar $ (101.) (31 Aralık 2013) |
Kamu maliyesi | |
GSYİH'nın %7,5 (2013 ort.) | |
Kredi derecelendirme | : BBB- Görünüm: Durağan Moody's: Baa3 Görünüm: Durağan |
Dış rezervler | 13,08 milyar $ (31 Aralık 2013) |
Ana veri kaynağı: CIA World Fact Book Diğer bir bilgi verilmemiş, değerlerin tümü ABD Doları ile ifade edilmiştir. |
1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından siyasi bağımsızlığını kazanan Azerbaycan Cumhuriyeti, merkezi planlı ekonomisinden serbest piyasa ekonomisine geçiş sürecini yaşadı. Ekonomide yaşanan dönüşümde ülkede siyasi bağımsızlığın ardından siyasi istikrarın sağlanması, coğrafi konumu ve şartlarının yanı sıra önemli enerji kaynağı rezervlerine sahip olması büyük rol oynamıştır.
Siyasi bağımsızlığın kazanılmasının ardından eski Sovyetler Birliği'ndeki işletmelerle ekonomik bağlantıların koparılmasının ve ülkenin diğer Sovyet cumhuriyetlerdeki pazar payını kaybetmesinin yanı sıra Sovyetler Birliği döneminde merkezden sağlanan sübvansiyonların da kesilmesiyle birlikte üretimde düşüşler yaşandı. Ekonomik yapının eski merkezi planlamaya göre örgütlenilmesi nedeniyle birçok fabrika ve tesis üretimini durdurdu veya düşük kapasite ile üretimine devam etti.
Ayrıca tüm eski Sovyet cumhuriyetlerin paylaştığı sancılı ekonomik sürecin yanında, Ermenistan'ın Azerbaycan torpaklarının işgaliyle patlak veren Dağlık Karabağ Savaşı, daha büyük sorunlara da neden oldu. Sovyetler Birliği'nin son yıllarından başlayarak 1988'den itibaren Ermenistan'ın silahlı tecavüzüne maruz kalan Azerbaycan, ateşkesin imzalandığı 12 Mayıs 1994'e kadar topraklarının % 20'sini kaybetti ve 1 milyondan fazla nüfusu göçmen durumuna düştü. Kaybettiği topraklardaki birçok ekonomik değerden yoksun kalırken ülkede mevcut olan işsizlik sorunu da iyice artmış oldu.
2000 yılından itibaren, bu yeniliklere hızla adapte olan Azerbaycan, Sovyetler Birliği'nin dağılması ile uzmanlaşma ve iş bölümüne dayalı ekonomik yapılanmanın sona ermesine, Ermenistan işgali ve mülteci sorununa ve ülke sanayii için gereken ara mallarının ithalat yollarının kapanmasına rağmen bütün bu darboğazları aşmayı başarmıştır.
Bugün Azerbaycan'da ekonomik dönüşüm ve kalkınma süreci yavaş ama emin adımlarla ilerlemekte ve gelecek adına ümit vadetmektedir. Ekonomide dönüşüm sürecini yaşamakta olan ülkelere göre ekonomik göstergeler itibarıyla daha iyi konumda. Bu bakımdan 2001 sonrası ekonomide dönüşüm ve kalkınmaya ivme kazandıracak politikaların uygulanma süreci ve uygulamanın gerçekleştirilebilmesi için gerekli siyasi istikrar önem taşımaktadır.
Azerbaycan'ın piyasa mekanizmasına geçişini ve ekonomik istikrarı sağlamaya yönelik çalışmalarını uluslararası kuruluşlar da desteklemektedir. Bu çerçevede, Azerbaycan ve IMF arasında makroekonomik gelişmeyi desteklemek ve ülkeyi petrol gelirlerine hazırlamak amacıyla yardım anlaşmaları imzalanmıştır. Azerbaycan 1992 yılında, Dünya Bankası'na ve Uluslararası Kalkınma Örgütü'ne üye olmuştur.
Yıllardır petrole yatırım yapan Azerbaycan 2005 yılından itibaren millî gelire yansıyacak petrol gelirleri ile yeni bir döneme girmiş bulunmaktadır. Önümüzdeki 15 yıl için 50 milyar Dolar petrol geliri bekleyen ülke somut ve yaşayabilir projelerle bu geliri halkın yaşam standartının yükselmesine harcayacak hedefler için çalışmaktadır. Söz konusu hedeflere ulaşabilmek için Azerbaycan; petrol dışı sektörün geliştirilmesi, iri ve orta ölçekli devlet tesislerinin özelleştirilmesinin hızlandırılması, rekabetin geliştirilmesi, enflasyonun önlenmesi, yoksulluğun azaltılması, yüksek istihdamın sağlanması, bölgelerin geliştirilmesi, Dünya Ticaret Örgütü'ne üyelik sürecinin hızlandırılması yönünde büyük çaba harcamaktadır.
Sektörler
Sanayi sektörü
Azerbaycan'da sanayi sektörü, net maddi üretimin % 48,3'ünü oluşturmaktadır ve Azerbaycan ekonomisinin en büyük sektörüdür. Ağır sanayinin temelini petrol sanayii oluşturmaktadır. Petrol, doğal gaz ve yan ürünleri sanayisi gelişmiştir. Ayrıca metalik madenlerin (demir, bakır, çinko, kurşun, alüminyum) üretimi ve hammadde kaynaklarına bağlı olarak yan sanayi de gelişmiştir. Sumgayıt'da demir-çelik, demir dışı metalleri, işleme sanayi ve kimya endüstrisi; Bakü, Gence ve Mingeçevir'de petrol ve doğal gaz endüstrisi ve yan sanayisi, makine ve ekipmanları gibi elektronik ürünler üretim sanayisi vardır. Sanayi sektöründe üretim kapasitesi birçok alanda yurt içi talepten fazladır ve teknoloji yenilenmesine ile mevcut birçok fabrika üretim yapmaktadır.
- Ağır Sanayi: Enerji, metalurji, makine, imalat, kimya, orman ürünleridir.
- Hafif Sanayi: Dokuma, dikiş, deri, kürk, kundura'dır.
- Azerbaycan tarımsal ürenler, petrol alt ürünlerini işleme, elektronik ürünler üretiminde 2005 yılından sonra büyük gelişmeler yaşamış ülke halkı fabrika ortamıyla tanışmaya ve alışmaya başlamıştır.
- Son yıllarda silah sanayinde de büyük gelişmelerin yaşandığı Azerbaycan'da silah üzerine modern üretim tesisleride bulunuyor.
18 Eylül 2002 tarihinde temeli atılan ve Temmuz 2006 tarihinde hizmete açılan Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı (BTC) Azerbaycan petrolünü Gürcistan üzerinden Türkiye'nin Akdeniz kıyılarına taşımaktadır. BTC Hazar Denizinin Azerbaycan tarafında bulunan Azeri-Çırak-Güneşli petrol sahalarında bulunan petrolün en ekonomik şekilde batı pazarına ulaşmasını sağlamaktadır. BTC, Bakü'den başlayıp, Ceyhan'da son bulmaktadır. Bu boru hattı başta Azerbaycan petrolü olmak üzere bölgede üretilecek petroller Ceyhan'a taşınıp, buradan da tankerlerle dünya pazarlarına ulaştırılmaktadır. Tüm Dünya'da ucuz ve istikrarlı enerji kaynaklarına sahip olabilmek için yoğun bir mücadelenin yaşandığı ve Sovyetler Birliği'nin 1991 yılının sonunda resmen dağılmasının ardından Kafkaslar ve Hazar Denizi çevresinin bu mücadelenin en çok hissedildiği bölge olduğu düşüldüğünde BTC Boru Hattı'nın statejik bir öneme sahip olduğu söylenebilir.
Tarım ve Hayvancılık sektörü
Azerbaycan'ın yüzde 7'si tarıma elverişli topraklara sahiptir. Bu tarım topraklarının büyük bölümü de Kura ve Aras nehirleri çevresindedir ve ülkede, tarım büyük ölçüde sulamaya dayanmaktadır. Yetiştirilen başlıca ürünler tahıl, meyve, pamuk, çay, tütün ve üzümdür. Ayrıca, dut ağacından yılda 5.000 ton ipek kozası elde edilmektedir.
Azerbaycan tarımında ve ekonomisinde hayvancılığın da önemli yeri bulunmaktadır. En son verilere göre Azerbaycan'da 1,5 milyon sığır, 5 milyon koyun, 30 milyon kümes hayvanı bulunmaktadır. Arıcılık gelişmiştir.
Finans sektörü
Azerbaycan Cumhuriyeti'nin ulusal parası Manat, 15 Ağustos 1992'ye kadar Rus Rublesi ile yanaşı kullanılıyordu. 1 Ocak 1992'den itibaren ülkede geçerli olan tek para birimi oldu.
1992 yılında kurulan Azerbaycan Merkez Bankası, para politikalarından ve finans sektörünün denetlenmesinden sorumludur. Azerbaycan Merkez Bankası, çalışmalarını, Aralık 2004 tarihli Merkez Bankası Kanunu çerçevesinde yürütmektedir. Bakü Borsası ise 2000 yılında kurulmuştur.
Azerbaycan halkı arasında bankacılık sistemine güvenin düşük olması, tasarrufların nakit olarak tutulmasına yol açmakta idi. Fakat son dönemlerde bu alanda önemli ilerleme sağlanmıştır. Nitekim, 2006 yılında halkın bankalardaki tasarruflarının miktarı 2005 yılına göre yüzde 65,7 artış göstererek 819,5 milyon Manat (942 milyon Dolar) olmuştur. Tasarrufların 250,3 milyon Manatı (yüzde 30,5) milli, 569,2 milyon Manatı (yüzde 69,5) yabancı para şeklinde yatırılmıştır.
Azerbaycan'da faal olan 43 bankanın birçoğunun mali durumları sağlıklı olmadığı için hükûmet, asgari sermaye şartını Ocak 2006'da 3,5 milyon Dolardan 5 milyon Dolara yükseltmiştir. En büyük bankalar, kamuya ait olan "Capital Bank" ile kısmen özellestirilmiş olan "International Bank of Azerbaijan"dır. Sektör, yabancı bankalara açıktır.
Turizm sektörü
Zengin bir kültürel mirasa ve doğal güzelliklere sahip olan Azerbaycan, büyük bir turizm potansiyeline sahiptir. Azerbaycan'a gelen turist sayısı her geçen yıl artmaktadır. Ülkeye, 2006 yılı içinde turizm amacıyla 739.583 kişi gelmiş ve yaklaşık 554,7 milyon Dolar turizm geliri elde edilmiştir. 2007 yılında ise bu alanda önemli bir gelişme yaşanmış ve gelen turistsayısı 1.332.701'e çıkarken, turizm gelirleri 758,5 milyon dolara yükselmiştir. Ülkedeki turizm alt yapısının yetersizliği ve vize işlemlerinin uzun sürmesi, bu konuda önemli birer handikap yaratmaktadır. Azerbaycan Kültür ve Turizm Bakanlığı'ndan alınan bilgilere göre halihazırda ülkede 182 turizm şirketi ve değişik kategorilerde 242 otel faaliyet göstermektedir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "2013 GDP (PPP) of Republic of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan Cumhuriyeti'nin 2013 GSYİH (SAGP)'si". The World Factbook. 2013. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Nisan 2014.
- ^ "GDP rela growth rate of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın GSYİH büyüme oaranı". The World Factbook. 2013. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Nisan 2014.
- ^ "2013 GDP per capita (PPP) of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın 2013 kişi başı GSYİH (SAGP) değeri". The World Factbook. 2013. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Nisan 2014.
- ^ "GDP Compositon by sector of origin in Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'da Sektörel GSYİH dağılımı". The World Factbook. 2013. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Nisan 2014.
- ^ {{Web kaynağı | url = https://tradingeconomics.com/azerbaijan/indicators | başlık = Inflation rate of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın enflasyon değeri | erişimtarihi = 4 Temmuz 2023 | yayımcı = | tarih = 2023 |
- ^ "Gini index of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın 2013 Gini katsayı değeri". The World Factbook. 2008. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Nisan 2014.
- ^ "Labor force of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın İşgücü oranı". The World Factbook. 2012. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Nisan 2014.
- ^ "Labor force by occupation in Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'da sektörel işgücü dağılımı". The World Factbook. 2008. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Nisan 2014.
- ^ "Unemployment rate of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın işsizlik oranı". The World Factbook. 2013. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Nisan 2014.
- ^ "Export Figures of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın ihracat rakamı". The World Factbook. 2013. 30 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Nisan 2014.
- ^ "Export products of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın ihracat ürünleri". The World Factbook. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Nisan 2014.
- ^ "Export Parners of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın ihracat ortakları". The World Factbook. 2017. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Temmuz 2018.
- ^ "Import Figures of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın ithalat rakamı". The World Factbook. 2013. 30 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Nisan 2014.
- ^ "Import products of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın ithalat ürünleri". The World Factbook. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Nisan 2014.
- ^ "Import Parners of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın ithalat ortakları". The World Factbook. 2017. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Temmuz 2018.
- ^ "Stock of foreign direct investment in Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın doğrudan yabancı yatırım sermayesi". The World Factbook. 31 Aralık 2013. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Nisan 2014.
- ^ "2013 External debt of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın 2013 dış borcu". The World Factbook. 31 Aralık 2013. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Nisan 2014.
- ^ "2013 Public debt of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın 2013 kamu borcu borcu". The World Factbook. 2013. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Nisan 2014.
- ^ "Reserves of foreign exchange and gold of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın döviz ve altın rezervi". The World Factbook. 2013. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Nisan 2014.
- ^ . 23 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2013.
- ^ . 23 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2013.
- ^ "Azerbaycan finans sektörü". 18 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ocak 2013.
- ^ Azerbaycan'ın Turizm Potansiyeli ve Turizm Etkinliklerinin Degerlendirilmesi - Rehman SEFEROV, Tapdıg HESENOV - TÜRKİYAT ARASTIRMALARI DERGİSİ. S.255.
Dış bağlantılar
- Azerbaycan Cumhuriyeti Ekonomik Raporu 2010 - SCRIBD 25 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Azerbaycan'ın Ekonomisi / T.C. Dışişleri Bakanlığı 3 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Azerbaycan dogal kaynaklari gelismis sanayisi ve cografyasi itibariyla onemli bir ulkedir Azerbaycan da ozellikle buyuk petrol ve dogalgaz rezervleri bulunmaktadir Hacim ve cesit bakimindan hammadde yataklari ile dunyanin sayili ulkelerinden biridir Azerbaycan ekonomisiAzerbaycan zengin petrol ve dogalgaz kaynaklarina sahiptirDerece74 nominal 73 SAGP Para birimiAzerbaycan manatiMali yiltakvim yiliTicaret organizasyonlariBagimsiz Devletler Toplulugu EIT DTOIstatistiklerGSYIH100 4 milyar SAGP 2013 GSYIH buyume 3 5 2013 2 2 2012 Kisi basi GSYIH10 800 SAGP 2013 ort 10 500 2012 ort Sektorel GSYIH dagilimitarim 6 2 endustri 63 0 hizmet 30 8 2013 Enflasyon TUFE 11 5 2023 12 8 2022 Yoksulluk siniri altindaki nufus 6 1 2012 Gini katsayisi33 7 2008 Isgucu6 2 milyon 2012 ort Sektorel isgucu dagilimitarim 38 3 endustri 12 1 hizmet 49 6 2008 Issizlik 6 2013 ort 5 7 2012 ort Ana endustrilerpetrol ve dogalgaz petrol urunleri petrol sahasi ekipmani celik demir cevheri cimento kimyasallar ve petrokimya urunleri tekstilDis ticaretIhracat34 4 milyar 59 2013 Ihrac mallaripetrol ve dogalgaz 90 makineler pamuk gida maddeleriAna ihracat ortaklari Italya 23 2 Turkiye 13 6 Israil 6 1 Rusya 5 4 Almanya 5 Cekya 4 6 Gurcistan 4 3 2017 Ithalat11 9 milyar 91 2013 Ithalat mallarimakineler ve ekipmanlar petrol urunleri gida maddeleri metaller kimyasallarAna ithalat ortaklari Rusya 17 7 Turkiye 14 8 Cin 9 9 ABD 8 3 Ukrayna 5 3 Almanya 5 1 2017 DYY sermayesi14 3 milyar 31 Aralik 2013 Gayrisafi dis borc9 552 milyar 101 31 Aralik 2013 Kamu maliyesiGSYIH nin 7 5 2013 ort Kredi derecelendirmeStandard amp Poor s BBB Gorunum Duragan Moody s Baa3 Gorunum Duragan Fitch BBB Gorunum DuraganDis rezervler13 08 milyar 31 Aralik 2013 Ana veri kaynagi CIA World Fact Book Diger bir bilgi verilmemis degerlerin tumu ABD Dolari ile ifade edilmistir 1991 yilinda Sovyetler Birligi nin dagilmasinin ardindan siyasi bagimsizligini kazanan Azerbaycan Cumhuriyeti merkezi planli ekonomisinden serbest piyasa ekonomisine gecis surecini yasadi Ekonomide yasanan donusumde ulkede siyasi bagimsizligin ardindan siyasi istikrarin saglanmasi cografi konumu ve sartlarinin yani sira onemli enerji kaynagi rezervlerine sahip olmasi buyuk rol oynamistir Siyasi bagimsizligin kazanilmasinin ardindan eski Sovyetler Birligi ndeki isletmelerle ekonomik baglantilarin koparilmasinin ve ulkenin diger Sovyet cumhuriyetlerdeki pazar payini kaybetmesinin yani sira Sovyetler Birligi doneminde merkezden saglanan subvansiyonlarin da kesilmesiyle birlikte uretimde dususler yasandi Ekonomik yapinin eski merkezi planlamaya gore orgutlenilmesi nedeniyle bircok fabrika ve tesis uretimini durdurdu veya dusuk kapasite ile uretimine devam etti Ayrica tum eski Sovyet cumhuriyetlerin paylastigi sancili ekonomik surecin yaninda Ermenistan in Azerbaycan torpaklarinin isgaliyle patlak veren Daglik Karabag Savasi daha buyuk sorunlara da neden oldu Sovyetler Birligi nin son yillarindan baslayarak 1988 den itibaren Ermenistan in silahli tecavuzune maruz kalan Azerbaycan ateskesin imzalandigi 12 Mayis 1994 e kadar topraklarinin 20 sini kaybetti ve 1 milyondan fazla nufusu gocmen durumuna dustu Kaybettigi topraklardaki bircok ekonomik degerden yoksun kalirken ulkede mevcut olan issizlik sorunu da iyice artmis oldu 2000 yilindan itibaren bu yeniliklere hizla adapte olan Azerbaycan Sovyetler Birligi nin dagilmasi ile uzmanlasma ve is bolumune dayali ekonomik yapilanmanin sona ermesine Ermenistan isgali ve multeci sorununa ve ulke sanayii icin gereken ara mallarinin ithalat yollarinin kapanmasina ragmen butun bu darbogazlari asmayi basarmistir Bugun Azerbaycan da ekonomik donusum ve kalkinma sureci yavas ama emin adimlarla ilerlemekte ve gelecek adina umit vadetmektedir Ekonomide donusum surecini yasamakta olan ulkelere gore ekonomik gostergeler itibariyla daha iyi konumda Bu bakimdan 2001 sonrasi ekonomide donusum ve kalkinmaya ivme kazandiracak politikalarin uygulanma sureci ve uygulamanin gerceklestirilebilmesi icin gerekli siyasi istikrar onem tasimaktadir Azerbaycan in piyasa mekanizmasina gecisini ve ekonomik istikrari saglamaya yonelik calismalarini uluslararasi kuruluslar da desteklemektedir Bu cercevede Azerbaycan ve IMF arasinda makroekonomik gelismeyi desteklemek ve ulkeyi petrol gelirlerine hazirlamak amaciyla yardim anlasmalari imzalanmistir Azerbaycan 1992 yilinda Dunya Bankasi na ve Uluslararasi Kalkinma Orgutu ne uye olmustur Yillardir petrole yatirim yapan Azerbaycan 2005 yilindan itibaren milli gelire yansiyacak petrol gelirleri ile yeni bir doneme girmis bulunmaktadir Onumuzdeki 15 yil icin 50 milyar Dolar petrol geliri bekleyen ulke somut ve yasayabilir projelerle bu geliri halkin yasam standartinin yukselmesine harcayacak hedefler icin calismaktadir Soz konusu hedeflere ulasabilmek icin Azerbaycan petrol disi sektorun gelistirilmesi iri ve orta olcekli devlet tesislerinin ozellestirilmesinin hizlandirilmasi rekabetin gelistirilmesi enflasyonun onlenmesi yoksullugun azaltilmasi yuksek istihdamin saglanmasi bolgelerin gelistirilmesi Dunya Ticaret Orgutu ne uyelik surecinin hizlandirilmasi yonunde buyuk caba harcamaktadir SektorlerSanayi sektoru Azerbaycan da sanayi sektoru net maddi uretimin 48 3 unu olusturmaktadir ve Azerbaycan ekonomisinin en buyuk sektorudur Agir sanayinin temelini petrol sanayii olusturmaktadir Petrol dogal gaz ve yan urunleri sanayisi gelismistir Ayrica metalik madenlerin demir bakir cinko kursun aluminyum uretimi ve hammadde kaynaklarina bagli olarak yan sanayi de gelismistir Sumgayit da demir celik demir disi metalleri isleme sanayi ve kimya endustrisi Baku Gence ve Mingecevir de petrol ve dogal gaz endustrisi ve yan sanayisi makine ve ekipmanlari gibi elektronik urunler uretim sanayisi vardir Sanayi sektorunde uretim kapasitesi bircok alanda yurt ici talepten fazladir ve teknoloji yenilenmesine ile mevcut bircok fabrika uretim yapmaktadir Agir Sanayi Enerji metalurji makine imalat kimya orman urunleridir Hafif Sanayi Dokuma dikis deri kurk kundura dir Azerbaycan tarimsal urenler petrol alt urunlerini isleme elektronik urunler uretiminde 2005 yilindan sonra buyuk gelismeler yasamis ulke halki fabrika ortamiyla tanismaya ve alismaya baslamistir Son yillarda silah sanayinde de buyuk gelismelerin yasandigi Azerbaycan da silah uzerine modern uretim tesisleride bulunuyor 18 Eylul 2002 tarihinde temeli atilan ve Temmuz 2006 tarihinde hizmete acilan Baku Tiflis Ceyhan Petrol Boru Hatti BTC Azerbaycan petrolunu Gurcistan uzerinden Turkiye nin Akdeniz kiyilarina tasimaktadir BTC Hazar Denizinin Azerbaycan tarafinda bulunan Azeri Cirak Gunesli petrol sahalarinda bulunan petrolun en ekonomik sekilde bati pazarina ulasmasini saglamaktadir BTC Baku den baslayip Ceyhan da son bulmaktadir Bu boru hatti basta Azerbaycan petrolu olmak uzere bolgede uretilecek petroller Ceyhan a tasinip buradan da tankerlerle dunya pazarlarina ulastirilmaktadir Tum Dunya da ucuz ve istikrarli enerji kaynaklarina sahip olabilmek icin yogun bir mucadelenin yasandigi ve Sovyetler Birligi nin 1991 yilinin sonunda resmen dagilmasinin ardindan Kafkaslar ve Hazar Denizi cevresinin bu mucadelenin en cok hissedildigi bolge oldugu dusuldugunde BTC Boru Hatti nin statejik bir oneme sahip oldugu soylenebilir Tarim ve Hayvancilik sektoru Azerbaycan in yuzde 7 si tarima elverisli topraklara sahiptir Bu tarim topraklarinin buyuk bolumu de Kura ve Aras nehirleri cevresindedir ve ulkede tarim buyuk olcude sulamaya dayanmaktadir Yetistirilen baslica urunler tahil meyve pamuk cay tutun ve uzumdur Ayrica dut agacindan yilda 5 000 ton ipek kozasi elde edilmektedir Azerbaycan tariminda ve ekonomisinde hayvanciligin da onemli yeri bulunmaktadir En son verilere gore Azerbaycan da 1 5 milyon sigir 5 milyon koyun 30 milyon kumes hayvani bulunmaktadir Aricilik gelismistir Finans sektoru Azerbaycan Cumhuriyeti nin ulusal parasi Manat 15 Agustos 1992 ye kadar Rus Rublesi ile yanasi kullaniliyordu 1 Ocak 1992 den itibaren ulkede gecerli olan tek para birimi oldu 1992 yilinda kurulan Azerbaycan Merkez Bankasi para politikalarindan ve finans sektorunun denetlenmesinden sorumludur Azerbaycan Merkez Bankasi calismalarini Aralik 2004 tarihli Merkez Bankasi Kanunu cercevesinde yurutmektedir Baku Borsasi ise 2000 yilinda kurulmustur Azerbaycan halki arasinda bankacilik sistemine guvenin dusuk olmasi tasarruflarin nakit olarak tutulmasina yol acmakta idi Fakat son donemlerde bu alanda onemli ilerleme saglanmistir Nitekim 2006 yilinda halkin bankalardaki tasarruflarinin miktari 2005 yilina gore yuzde 65 7 artis gostererek 819 5 milyon Manat 942 milyon Dolar olmustur Tasarruflarin 250 3 milyon Manati yuzde 30 5 milli 569 2 milyon Manati yuzde 69 5 yabanci para seklinde yatirilmistir Azerbaycan da faal olan 43 bankanin bircogunun mali durumlari saglikli olmadigi icin hukumet asgari sermaye sartini Ocak 2006 da 3 5 milyon Dolardan 5 milyon Dolara yukseltmistir En buyuk bankalar kamuya ait olan Capital Bank ile kismen ozellestirilmis olan International Bank of Azerbaijan dir Sektor yabanci bankalara aciktir Turizm sektoru Zengin bir kulturel mirasa ve dogal guzelliklere sahip olan Azerbaycan buyuk bir turizm potansiyeline sahiptir Azerbaycan a gelen turist sayisi her gecen yil artmaktadir Ulkeye 2006 yili icinde turizm amaciyla 739 583 kisi gelmis ve yaklasik 554 7 milyon Dolar turizm geliri elde edilmistir 2007 yilinda ise bu alanda onemli bir gelisme yasanmis ve gelen turistsayisi 1 332 701 e cikarken turizm gelirleri 758 5 milyon dolara yukselmistir Ulkedeki turizm alt yapisinin yetersizligi ve vize islemlerinin uzun surmesi bu konuda onemli birer handikap yaratmaktadir Azerbaycan Kultur ve Turizm Bakanligi ndan alinan bilgilere gore halihazirda ulkede 182 turizm sirketi ve degisik kategorilerde 242 otel faaliyet gostermektedir Ayrica bakinizAzerbaycan manati Azerbaycan Merkez Bankasi Baku Tiflis Ceyhan Petrol Boru Hatti Baku Tiflis Kars demiryoluKaynakca 2013 GDP PPP of Republic of Azerbaijan Ingilizce Azerbaycan Cumhuriyeti nin 2013 GSYIH SAGP si The World Factbook 2013 5 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Nisan 2014 GDP rela growth rate of Azerbaijan Ingilizce Azerbaycan in GSYIH buyume oarani The World Factbook 2013 5 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Nisan 2014 2013 GDP per capita PPP of Azerbaijan Ingilizce Azerbaycan in 2013 kisi basi GSYIH SAGP degeri The World Factbook 2013 5 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Nisan 2014 GDP Compositon by sector of origin in Azerbaijan Ingilizce Azerbaycan da Sektorel GSYIH dagilimi The World Factbook 2013 9 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Nisan 2014 Web kaynagi url https tradingeconomics com azerbaijan indicators baslik Inflation rate of Azerbaijan Ingilizce Azerbaycan in enflasyon degeri erisimtarihi 4 Temmuz 2023 yayimci tarih 2023 Gini index of Azerbaijan Ingilizce Azerbaycan in 2013 Gini katsayi degeri The World Factbook 2008 5 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Nisan 2014 Labor force of Azerbaijan Ingilizce Azerbaycan in Isgucu orani The World Factbook 2012 5 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Nisan 2014 Labor force by occupation in Azerbaijan Ingilizce Azerbaycan da sektorel isgucu dagilimi The World Factbook 2008 5 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Nisan 2014 Unemployment rate of Azerbaijan Ingilizce Azerbaycan in issizlik orani The World Factbook 2013 5 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Nisan 2014 Export Figures of Azerbaijan Ingilizce Azerbaycan in ihracat rakami The World Factbook 2013 30 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Nisan 2014 Export products of Azerbaijan Ingilizce Azerbaycan in ihracat urunleri The World Factbook 9 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Nisan 2014 Export Parners of Azerbaijan Ingilizce Azerbaycan in ihracat ortaklari The World Factbook 2017 9 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Temmuz 2018 Import Figures of Azerbaijan Ingilizce Azerbaycan in ithalat rakami The World Factbook 2013 30 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Nisan 2014 Import products of Azerbaijan Ingilizce Azerbaycan in ithalat urunleri The World Factbook 8 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Nisan 2014 Import Parners of Azerbaijan Ingilizce Azerbaycan in ithalat ortaklari The World Factbook 2017 9 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Temmuz 2018 Stock of foreign direct investment in Azerbaijan Ingilizce Azerbaycan in dogrudan yabanci yatirim sermayesi The World Factbook 31 Aralik 2013 9 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Nisan 2014 2013 External debt of Azerbaijan Ingilizce Azerbaycan in 2013 dis borcu The World Factbook 31 Aralik 2013 9 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Nisan 2014 2013 Public debt of Azerbaijan Ingilizce Azerbaycan in 2013 kamu borcu borcu The World Factbook 2013 5 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Nisan 2014 Reserves of foreign exchange and gold of Azerbaijan Ingilizce Azerbaycan in doviz ve altin rezervi The World Factbook 2013 5 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Nisan 2014 23 Kasim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Ocak 2013 23 Kasim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Ocak 2013 Azerbaycan finans sektoru 18 Agustos 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ocak 2013 Azerbaycan in Turizm Potansiyeli ve Turizm Etkinliklerinin Degerlendirilmesi Rehman SEFEROV Tapdig HESENOV TURKIYAT ARASTIRMALARI DERGISI S 255 Dis baglantilarAzerbaycan Cumhuriyeti Ekonomik Raporu 2010 SCRIBD 25 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Azerbaycan in Ekonomisi T C Disisleri Bakanligi 3 Kasim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde