Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Roma Eyaleti Asya (Asia), Cumhuriyetin sonlarına doğru oluşturulmuş bir Roma İdari birimi olup bir prokonsül tarafından yönetilen statüsündeydi. Bu düzenleme Roma İmparatorluğunun idari olarak yeniden düzenleneceği 211 yılına kadar değişmemiştir.
Coğrafya
Asya Eyaleti başlangıçta Misya, Troas, Aiolis, Lidya, İyonya, Karya ve Pisidya'dan Pamfilya'ya kadar uzanan bir bölgeden oluşuyordu. Frigya'nın bir bölümü MÖ 116 yılında eyalet topraklarına dahil edilmeden önce Euergetes'e verilmişti. MÖ 100 civarında, Kibyra ise MÖ 82 yılı civarında eyalet topraklarına dahil edildi. Asya'nın güneydoğu bölgesi daha sonra Kilikya adıyla yeni bir eyalet olarak düzenlendi. İmparatorluk döneminde eyaletin sınırları kuzeyde Bithynia, güneyde Likya ve doğuda Galatya ile çizilmişti.
Geçmişi
III. Antiochus ordusu MÖ 190 yılında yapılan Magnesia savaşında Romalılarca yenilince Asya'yı Romalılara terk etmek durumunda kaldı. MÖ 188 tarihli Apamea Antlaşması ile Asya topraklarının tümünde kontrolü ele geçiren Romalılar bölgenin idaresini Pergamum'da bulunan bir vekil kralın yönetimine bıraktılar.
Adı konmuş bir varisi olmayan ve Roma'nın yakın müttefiklerinden bir olan Bergama kralı III. Attalos krallığını Roma'ya bıraktığını vasiyet etti. Attalos’un MÖ 133 yılında çekilmesiyle bölge Manius Aquillius tarafından yeni bir Roma eyaleti olarak organize edildi. Attalid Krallığı'nın Roma'ya miras olarak bırakılması bu krallığa komşu topraklarda ciddi karışıklıklara neden oldu. Pontus krallığının VI. Mithridates'in yönetiminde bir güç olarak ortaya çıkması bu döneme rastlar. Mithridates, Roma'nın Asya eyaleti ve ötesindeki başarılarının önündeki en ciddi engel olarak ortaya çıkmıştır.
İhmal ve sömürü
Roma her zaman doğuda neler olup bittiğiyle ilgilenmek konusunda biraz ilgisiz davranmıştır. Genellikle müttefikleri arasındaki anlaşmazlıklarda hakem rolüne soyunmuş, Otoritesini göstermesi gerektiği bazı durumlarda da heyetler göndermeyi tercih etmiştir. Bu durum bölge Attalos tarafından Roma'ya hediye olarak bırakılana kadar böyle sürmüştür. Aslında Bergama krallığı çoğunlukla farklı halklardan oluşmuştu. Örneğin Büyük Frigya Pontus karalı V. Mithridatis'e verilmişti.
Senatonun kendisi Asya ile ilgilenmek konusunda tereddüt ettiğinden diğerleri de bu konuda ilgisizdi. Nihayet MÖ 123 tarihinde tarafından geçirilen bir kanunla Equestrian sınıfına mensup kişilere vergi toplama hakkı verildi. Bu vergi toplama imtiyazı Cumhuriyet elitleri tarafından bir sömürü aracı olarak kullanıldı. Herhangi bir şehir vergiyi ödeyemeyecek durumda ise Romalı tefecilerden fahiş fiyatlarla borç almak durumunda kalıyordu.
Mithridates ve Sulla
MÖ 88 yılında Pontus kralı VI. Mithridates neredeyse bütün Küçük Asya'yı fethetti. Romalıların yozlaşmış uygulamalarından nefret eden yerel halkı kışkırtarak büyük bir isyanın başlamasını sağladı ve eyalette bulunan tüm Roma ve İtalyan kökenlilerin kılıçtan geçirilmesini emretti. Öldürülen insan sayısının 80.000 ile 150.000 arasında olduğu tahmin edilir. Üç yıl sonra Lucius Cornelius Sulla Mithridates'i Birinci Mithridatis Savaşında yendi ve MÖ 85 yılında eyaleti her biri daha küçük şehirlerin yönetim merkezi olacak şekilde on bir bölgeye ayırdı. Bu bölge merkezleri arasında Efes, Bergama, Smyrna, Adramyttium, Kyzikos, Synnada, Apameia Kibotos, Milet ve Halikarnassos da bulunur. Adı geçen şehirlerden ilk üçü olan Efes, Bergama ve Smyrna arasında eyaletin başat şehri olmak için yoğun bir rekabet vardı. Bu üç şehir arasındaki rekabet eyalette birliğin sağlanmasının önündeki en büyük engeldi.
Askeri durum
İsyanları bastırmak için kullanılanlar hariç Sulla tarafından VI. Mithridates'e karşı mücadele etmek için toplanan askerlere kadar Asya'da askeri bir varlıktan söz etmek pek mümkün değildir. Aslında Asya eyaleti herhangi bir askerî birliğin yerleştirilmediği birkaç Roma eyaletinden biridir. Her ne kadar eyalet içerisinde konuşlu bir lejyon yoksa da bu eyalette hiç asker olmadığı anlamına gelmez. Frig şehirleri Apameia Kibotos ve Amorium'da Lejyon müfrezelerinin varlığı bilinir. Yine bir Frig şehri Eumeneia'da konuşlu destek birliklerine bağlı askerler bu dağlık bölgede devriye görevi yapmışlardır. MÖ 3. yüzyılda kırsal bölgelerde görülmeye başlayan askeri hareketlilik eyalette huzursuzluğa neden olmuştur.
Augustus
Augustus tahta çıkmasının ardından Asya eyaletine bağladığı Misya, Lidya, Karya ve Frigya bölgeleri için bir prokonsüllük teşkil etti. Prokonsül bir yıllık resmî görev süresinin çoğunu eyaletin önemli merkezleri arasında yargısal işlemler için seyahat etmekle geçiriyordu. Roma'nın Cumhuriyetten İmparatorluğa dönüştüğü bu zaman diliminde eyaletlerdeki şehirlerin sahip olduğu rol de değişime uğradı ve otonom şehirler yavaş yavaş yönetim merkezleri haline gelmeye başladı. Augustus'un bir güç olarak ortaya çıktığı bu dönem aynı zamanda Misya, Lidya ve Frigya'da yeni şehirlerin ortaya çıkışının ilk işaretlerini veriyordu. Eyaletteki şehirler sahip oldukları yetkin kendi kendini yönetme becerileri ile kendi toprakları üzerinde vergi toplama ve kanunlar yapma sorumluluklarına sahip oldular. Yine Augustus'un Principatus'u oluşturduğu bu dönem Asyanın şehirleşmeye başlamasının ve şehirlerde kamu binalarının şehrin belirgin karakteristiği haline gelmeye başladığı bir dönem olarak dikkat çeker
Düşüşü
3. yüzyılla birlikte ortaya çıkan ve eyaletin bir bölümünü etkileyen salgın hastalıklara ilave olarak yerel askerlerin disiplinsiz davranışları da eyaletin giderek zayıflamasının nedenleri arasındadır. 250 ve 260'lı yıllardaki Got işgalleri eyaletteki güvenliği zaafa uğrattı. Tüm bunlara ilave olarak eyaletin sahip olduğu politik ve stratejik önemin zaman içerisinde azalması sonucu Asya gözden düşmeye başladı.
Eyalet toprakları 4. yüzyılda imparator Diokletian tarafından daha küçük yedi eyalet arasında paylaştırıldı. Bunun bir sonucu olarak taşradaki pek çok kent önemini yitirdi ve zaman içerisinde bir köyden ayırt edilemez hale geldi. Diğer taraftan İmparatorluğun erken dönemlerinin önemli şehirlerinden Efes, Sardes ve Aphrodisias eski ihtişamlarını koruyarak yeni eyalet merkezleri olarak ortaya çıktılar. Asya, yüzyıllar boyunca Roma kültürünün ve Helenistik kültürün doğudaki en önemli merkezi olarak kalmıştır.
Kaynakça
- ^ “Asya, Roma Eyaleti.” Oxford Klasik Sözlüğü. 3. sürüm. 1996: s. 189-90
- ^ a b c d Oxford Klasik Sözlüğü. s. 189-90
- ^ Mitchell, Stephen. Anatolia. Cilt 1. New York: Oxford University Press, 1993. s. 29
- ^ Anatolia. s. 29
- ^ Anatolia s. 30
- ^ "Appian'ın Roma Tarihi: Mitridatik Savaşlar (Roma-Pontus savaşları)". 12 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mayıs 2008.
- ^ Anatolia p. 121
- ^ Anatolia p. 198
Dış bağlantılar
- Asia Minor (Küçük Asya) 24 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Roma Eyaleti Asya Asia Cumhuriyetin sonlarina dogru olusturulmus bir Roma Idari birimi olup bir prokonsul tarafindan yonetilen statusundeydi Bu duzenleme Roma Imparatorlugunun idari olarak yeniden duzenlenecegi 211 yilina kadar degismemistir MS 125 yilinda Roma Imparatorlugu nun Kucuk Asya Eyaleti eyaletiTrajan hakimiyetindeki Roma illeri Asya dahil Hadrianus doneminde 117 138 Roma Imparatorlugu Bati Anadolu Asya guneybati Turkiye Kucuk Asya da Roma FetihleriCografyaAsya Eyaleti baslangicta Misya Troas Aiolis Lidya Iyonya Karya ve Pisidya dan Pamfilya ya kadar uzanan bir bolgeden olusuyordu Frigya nin bir bolumu MO 116 yilinda eyalet topraklarina dahil edilmeden once Euergetes e verilmisti MO 100 civarinda Kibyra ise MO 82 yili civarinda eyalet topraklarina dahil edildi Asya nin guneydogu bolgesi daha sonra Kilikya adiyla yeni bir eyalet olarak duzenlendi Imparatorluk doneminde eyaletin sinirlari kuzeyde Bithynia guneyde Likya ve doguda Galatya ile cizilmisti GecmisiIII Antiochus ordusu MO 190 yilinda yapilan Magnesia savasinda Romalilarca yenilince Asya yi Romalilara terk etmek durumunda kaldi MO 188 tarihli Apamea Antlasmasi ile Asya topraklarinin tumunde kontrolu ele geciren Romalilar bolgenin idaresini Pergamum da bulunan bir vekil kralin yonetimine biraktilar Adi konmus bir varisi olmayan ve Roma nin yakin muttefiklerinden bir olan Bergama krali III Attalos kralligini Roma ya biraktigini vasiyet etti Attalos un MO 133 yilinda cekilmesiyle bolge Manius Aquillius tarafindan yeni bir Roma eyaleti olarak organize edildi Attalid Kralligi nin Roma ya miras olarak birakilmasi bu kralliga komsu topraklarda ciddi karisikliklara neden oldu Pontus kralliginin VI Mithridates in yonetiminde bir guc olarak ortaya cikmasi bu doneme rastlar Mithridates Roma nin Asya eyaleti ve otesindeki basarilarinin onundeki en ciddi engel olarak ortaya cikmistir Ihmal ve somuruRoma her zaman doguda neler olup bittigiyle ilgilenmek konusunda biraz ilgisiz davranmistir Genellikle muttefikleri arasindaki anlasmazliklarda hakem rolune soyunmus Otoritesini gostermesi gerektigi bazi durumlarda da heyetler gondermeyi tercih etmistir Bu durum bolge Attalos tarafindan Roma ya hediye olarak birakilana kadar boyle surmustur Aslinda Bergama kralligi cogunlukla farkli halklardan olusmustu Ornegin Buyuk Frigya Pontus karali V Mithridatis e verilmisti Senatonun kendisi Asya ile ilgilenmek konusunda tereddut ettiginden digerleri de bu konuda ilgisizdi Nihayet MO 123 tarihinde tarafindan gecirilen bir kanunla Equestrian sinifina mensup kisilere vergi toplama hakki verildi Bu vergi toplama imtiyazi Cumhuriyet elitleri tarafindan bir somuru araci olarak kullanildi Herhangi bir sehir vergiyi odeyemeyecek durumda ise Romali tefecilerden fahis fiyatlarla borc almak durumunda kaliyordu Mithridates ve SullaMO 88 yilinda Pontus krali VI Mithridates neredeyse butun Kucuk Asya yi fethetti Romalilarin yozlasmis uygulamalarindan nefret eden yerel halki kiskirtarak buyuk bir isyanin baslamasini sagladi ve eyalette bulunan tum Roma ve Italyan kokenlilerin kilictan gecirilmesini emretti Oldurulen insan sayisinin 80 000 ile 150 000 arasinda oldugu tahmin edilir Uc yil sonra Lucius Cornelius Sulla Mithridates i Birinci Mithridatis Savasinda yendi ve MO 85 yilinda eyaleti her biri daha kucuk sehirlerin yonetim merkezi olacak sekilde on bir bolgeye ayirdi Bu bolge merkezleri arasinda Efes Bergama Smyrna Adramyttium Kyzikos Synnada Apameia Kibotos Milet ve Halikarnassos da bulunur Adi gecen sehirlerden ilk ucu olan Efes Bergama ve Smyrna arasinda eyaletin basat sehri olmak icin yogun bir rekabet vardi Bu uc sehir arasindaki rekabet eyalette birligin saglanmasinin onundeki en buyuk engeldi Askeri durumIsyanlari bastirmak icin kullanilanlar haric Sulla tarafindan VI Mithridates e karsi mucadele etmek icin toplanan askerlere kadar Asya da askeri bir varliktan soz etmek pek mumkun degildir Aslinda Asya eyaleti herhangi bir askeri birligin yerlestirilmedigi birkac Roma eyaletinden biridir Her ne kadar eyalet icerisinde konuslu bir lejyon yoksa da bu eyalette hic asker olmadigi anlamina gelmez Frig sehirleri Apameia Kibotos ve Amorium da Lejyon mufrezelerinin varligi bilinir Yine bir Frig sehri Eumeneia da konuslu destek birliklerine bagli askerler bu daglik bolgede devriye gorevi yapmislardir MO 3 yuzyilda kirsal bolgelerde gorulmeye baslayan askeri hareketlilik eyalette huzursuzluga neden olmustur AugustusAugustus tahta cikmasinin ardindan Asya eyaletine bagladigi Misya Lidya Karya ve Frigya bolgeleri icin bir prokonsulluk teskil etti Prokonsul bir yillik resmi gorev suresinin cogunu eyaletin onemli merkezleri arasinda yargisal islemler icin seyahat etmekle geciriyordu Roma nin Cumhuriyetten Imparatorluga donustugu bu zaman diliminde eyaletlerdeki sehirlerin sahip oldugu rol de degisime ugradi ve otonom sehirler yavas yavas yonetim merkezleri haline gelmeye basladi Augustus un bir guc olarak ortaya ciktigi bu donem ayni zamanda Misya Lidya ve Frigya da yeni sehirlerin ortaya cikisinin ilk isaretlerini veriyordu Eyaletteki sehirler sahip olduklari yetkin kendi kendini yonetme becerileri ile kendi topraklari uzerinde vergi toplama ve kanunlar yapma sorumluluklarina sahip oldular Yine Augustus un Principatus u olusturdugu bu donem Asyanin sehirlesmeye baslamasinin ve sehirlerde kamu binalarinin sehrin belirgin karakteristigi haline gelmeye basladigi bir donem olarak dikkat cekerDususu3 yuzyilla birlikte ortaya cikan ve eyaletin bir bolumunu etkileyen salgin hastaliklara ilave olarak yerel askerlerin disiplinsiz davranislari da eyaletin giderek zayiflamasinin nedenleri arasindadir 250 ve 260 li yillardaki Got isgalleri eyaletteki guvenligi zaafa ugratti Tum bunlara ilave olarak eyaletin sahip oldugu politik ve stratejik onemin zaman icerisinde azalmasi sonucu Asya gozden dusmeye basladi Eyalet topraklari 4 yuzyilda imparator Diokletian tarafindan daha kucuk yedi eyalet arasinda paylastirildi Bunun bir sonucu olarak tasradaki pek cok kent onemini yitirdi ve zaman icerisinde bir koyden ayirt edilemez hale geldi Diger taraftan Imparatorlugun erken donemlerinin onemli sehirlerinden Efes Sardes ve Aphrodisias eski ihtisamlarini koruyarak yeni eyalet merkezleri olarak ortaya ciktilar Asya yuzyillar boyunca Roma kulturunun ve Helenistik kulturun dogudaki en onemli merkezi olarak kalmistir Kaynakca Asya Roma Eyaleti Oxford Klasik Sozlugu 3 surum 1996 s 189 90 a b c d Oxford Klasik Sozlugu s 189 90 Mitchell Stephen Anatolia Cilt 1 New York Oxford University Press 1993 s 29 Anatolia s 29 Anatolia s 30 Appian in Roma Tarihi Mitridatik Savaslar Roma Pontus savaslari 12 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Mayis 2008 Anatolia p 121 Anatolia p 198Dis baglantilarAsia Minor Kucuk Asya 24 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde