Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Glisemik indeks (Gİ) karbonhidratların kandaki glukoz düzeylerine olan etkisini ölçme sistemi. Kavram Toronto Üniversitesinde hangi besinlerin diyabetliler için daha uygun olduğunu araştıran Dr. David J. Jenkins ve meslektaşlarının 1980-81 yıllarındaki çalışmaları sonucu ortaya çıkmıştır.
Karbon, oksijen ve hidrojen moleküllerinden oluşan ve başta merkezi sinir sistemi olmak üzere insan bedenine enerji sağlayan karbonhidratlar beyaz şeker örneğinde olduğu gibi basit, patates örneğinde olduğu gibi kompleks karbonhidratlar olarak ikiye ayrılırlar. Çeşitli besinlerdeki karbonhidrat yapıları kan şekerini farklı derecelerde yükseltmektedir. Glisemik indeksi düşük besinler bireylerin daha uzun süre tok kalmalarını sağlarken bu oranın yüksek olduğu besinler kandaki insülin miktarını hızla yükseltmekte ve bunun sonucunda da kan şekerinin hızla düşmesine neden olmakta ve kişi besin almış olmasına karşın hızla acıkmaktadır. Bu, bir yandan ani yükselen kan şekerinin vücutta depolanmasının beraberinde getirdiği yağlanma yani kilo almaya, bir yandan da durumu dengelemek isteyen pankreasın aşırı ve dengesiz çalışmayla insülin üretmesine ve sonuçta kan şekerindeki bu ani değişikliklerin yıllar içinde genetik yatkınlığı olan kişilerde diyabetin ortaya çıkmasına, hipertansiyona, damar sertliğine yol açmaktadır.
Besinlerin Glisemik İndeks Tablosu
Gİ değerleri besinin miktarıyla orantılı olarak değişmekle birlikte genel olarak aşağıdaki değerlere sahiptirler:
| Grup | Gİ aralığı | Örnekler |
|---|---|---|
| Az Gİ | 55 veya daha az | früktoz; bakliyat (, pinto, böbrek, mercimek, fıstık,fındık, nohut), kuru fasulye; küçük tohumlar (, keten, kabak, haşhaş, , ); cevizler, kajular, çoğu bozulmamış (durum// buğdayı, darı, yulaf, çavdar, pirinç, arpa); çoğu sebzeler, elma, portakal, en tatlı (şeftali, çilek, mango); tagatoz; ; , soyulmamış tatlı patates |
| Orta Gİ | 56–69 | beyaz şeker veya , bozulmamış veya , pide, , soyulmamış beyaz/sarı patates, üzüm suyu, kuru üzümler, erikler, , kızılcık suyu, normal dondurma, muz, soyulmuş tatlı patates |
| Yüksek Gİ | 70 ve yukarısı | glikoz (dekstroz, üzüm şekeri), , (sadece buğdaydan endosperm), çoğu (sadece pirinç endosperminden), mısır gevreği, , işlenmiş meyve suları, muz(olgun), karpuz, krakerler, maltoz, , soyulmuş beyaz/sarı patates (83). |
Düşük Gİ değerli besinler glükozun daha yavaş ve düzenli salınımı sağlayacak, yüksek Gİ'ye sahip besinler kandaki glükoz düzeylerini hızla yükseltecektir.
Ancak glisemik indeks tabloları mutlak olarak görülmemesi gerektiği ifade edilmekte ve şu gerekçelerle eleştirilmektedirler:
- Gİ insülin yanıtı gibi glisemik yanıtları göz önüne almamaktadır.
- Besinlerin Gİ değerleri onların olgunluklarına, saklanma sürelerine, nasıl pişirildiklerine, farklı türlerine, nasıl işlemden geçirildiğine bağlı olarak değişmektedir.
- Besinlerin Gİ değerleri kandaki glikoz düzeylerine, insülin direncine ve diğer faktörlere bağlı olarak kişiden kişiye hatta aynı kişi için günden güne değişebilmektedir.
- Karışık öğünlerdeki Gİ değerlerini tespit etmek güçtür. Örneğin yağ ve proteinler öğünün midede daha uzun kalmasını sağlayarak besinin Gİ değerlerini düşürebilmektedir.
- Gİ değerleri yalnızca 50 gramlık porsiyonlar için hesaplanmıştır.
Gıdaların Glisemik İndeksi şu faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterir:
- Gıdaların yapısında bulunan maddelere ve miktarlarına bağlı olarak,
- Besinlerin depolanma süresine bağlı olarak,
- Gıdanın pişirilme süresine ve pişirilme yöntemine göre,
- Yiyeceklerin hazırlanma aşamalarında görmüş olduğu işlemlere göre,
- Gıdanın birlikte tüketildiği diğer gıda ve içeceklere göre,
- Gıdanın tüketildiği sıcaklığına göre,
- Besin maddesinin tüketilme hızına bağlı olarak,
- Yiyeceklerin tazeliğine ve olgunluğuna bağlı olarak,
- Gıdaların yetiştirildiği toprak ve iklim özelliklerine göre,
- Besinlerin bağırsaklarda sindirilme süresine bağlı olarak,
- Her bireyin bağırsak florasının farklı olmasına bağlı olarak,
- Bireyin genel sağlık durumuna bağlı olarak farklılık gösterir.
Kaynakça
- ^ a b . The GI Diet. 10 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2018.
- ^ . Angelika Christie. 21 Eylül 2009. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2014.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Tab2002isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
- Wikipedia Glycemic index maddesi27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dış bağlantılar
- Home of Glycemic Index6 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Glycemic Index11 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Glycemic Index and GI Database6 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . University of Sydney
- Gl News17 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . University of Sydney
- "International table of glycemic index and glycemic load values: 2002"15 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . American Journal of Clinical Nutrition
- About the glycemic index. How glycemic index can help metabolic syndrome, weight loss, diabetes and cardiovascular disease.
- Alphabetic GI List 23 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Alphabetic GI List
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Glisemik indeks GI karbonhidratlarin kandaki glukoz duzeylerine olan etkisini olcme sistemi Kavram Toronto Universitesinde hangi besinlerin diyabetliler icin daha uygun oldugunu arastiran Dr David J Jenkins ve meslektaslarinin 1980 81 yillarindaki calismalari sonucu ortaya cikmistir Dusuk ve yuksek glisemik indekse sahip karbonhidratlarin etkisi Karbon oksijen ve hidrojen molekullerinden olusan ve basta merkezi sinir sistemi olmak uzere insan bedenine enerji saglayan karbonhidratlar beyaz seker orneginde oldugu gibi basit patates orneginde oldugu gibi kompleks karbonhidratlar olarak ikiye ayrilirlar Cesitli besinlerdeki karbonhidrat yapilari kan sekerini farkli derecelerde yukseltmektedir Glisemik indeksi dusuk besinler bireylerin daha uzun sure tok kalmalarini saglarken bu oranin yuksek oldugu besinler kandaki insulin miktarini hizla yukseltmekte ve bunun sonucunda da kan sekerinin hizla dusmesine neden olmakta ve kisi besin almis olmasina karsin hizla acikmaktadir Bu bir yandan ani yukselen kan sekerinin vucutta depolanmasinin beraberinde getirdigi yaglanma yani kilo almaya bir yandan da durumu dengelemek isteyen pankreasin asiri ve dengesiz calismayla insulin uretmesine ve sonucta kan sekerindeki bu ani degisikliklerin yillar icinde genetik yatkinligi olan kisilerde diyabetin ortaya cikmasina hipertansiyona damar sertligine yol acmaktadir Besinlerin Glisemik Indeks TablosuGI degerleri besinin miktariyla orantili olarak degismekle birlikte genel olarak asagidaki degerlere sahiptirler Grup GI araligi OrneklerAz GI 55 veya daha az fruktoz bakliyat pinto bobrek mercimek fistik findik nohut kuru fasulye kucuk tohumlar keten kabak hashas cevizler kajular cogu bozulmamis durum bugdayi dari yulaf cavdar pirinc arpa cogu sebzeler elma portakal en tatli seftali cilek mango tagatoz soyulmamis tatli patatesOrta GI 56 69 beyaz seker veya bozulmamis veya pide soyulmamis beyaz sari patates uzum suyu kuru uzumler erikler kizilcik suyu normal dondurma muz soyulmus tatli patatesYuksek GI 70 ve yukarisi glikoz dekstroz uzum sekeri sadece bugdaydan endosperm cogu sadece pirinc endosperminden misir gevregi islenmis meyve sulari muz olgun karpuz krakerler maltoz soyulmus beyaz sari patates 83 Dusuk GI degerli besinler glukozun daha yavas ve duzenli salinimi saglayacak yuksek GI ye sahip besinler kandaki glukoz duzeylerini hizla yukseltecektir Ancak glisemik indeks tablolari mutlak olarak gorulmemesi gerektigi ifade edilmekte ve su gerekcelerle elestirilmektedirler GI insulin yaniti gibi glisemik yanitlari goz onune almamaktadir Besinlerin GI degerleri onlarin olgunluklarina saklanma surelerine nasil pisirildiklerine farkli turlerine nasil islemden gecirildigine bagli olarak degismektedir Besinlerin GI degerleri kandaki glikoz duzeylerine insulin direncine ve diger faktorlere bagli olarak kisiden kisiye hatta ayni kisi icin gunden gune degisebilmektedir Karisik ogunlerdeki GI degerlerini tespit etmek guctur Ornegin yag ve proteinler ogunun midede daha uzun kalmasini saglayarak besinin GI degerlerini dusurebilmektedir GI degerleri yalnizca 50 gramlik porsiyonlar icin hesaplanmistir Gidalarin Glisemik Indeksi su faktorlere bagli olarak degiskenlik gosterir Gidalarin yapisinda bulunan maddelere ve miktarlarina bagli olarak Besinlerin depolanma suresine bagli olarak Gidanin pisirilme suresine ve pisirilme yontemine gore Yiyeceklerin hazirlanma asamalarinda gormus oldugu islemlere gore Gidanin birlikte tuketildigi diger gida ve iceceklere gore Gidanin tuketildigi sicakligina gore Besin maddesinin tuketilme hizina bagli olarak Yiyeceklerin tazeligine ve olgunluguna bagli olarak Gidalarin yetistirildigi toprak ve iklim ozelliklerine gore Besinlerin bagirsaklarda sindirilme suresine bagli olarak Her bireyin bagirsak florasinin farkli olmasina bagli olarak Bireyin genel saglik durumuna bagli olarak farklilik gosterir Kaynakca a b The GI Diet 10 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Agustos 2018 Angelika Christie 21 Eylul 2009 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Ocak 2014 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Tab2002 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Wikipedia Glycemic index maddesi27 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Dis baglantilarHome of Glycemic Index6 Mayis 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Glycemic Index11 Agustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Glycemic Index and GI Database6 Mayis 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde University of Sydney Gl News17 Agustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde University of Sydney International table of glycemic index and glycemic load values 2002 15 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde American Journal of Clinical Nutrition About the glycemic index How glycemic index can help metabolic syndrome weight loss diabetes and cardiovascular disease Alphabetic GI List23 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Alphabetic GI List