Osmanlı hâkimiyeti ve himayesi altında kalmış ülkeler (kısaca Osmanlı coğrafyası) ve Osmanlı'ya bağlı kalma süreleri aşağıda belirtilmiştir.
Doğrudan Osmanlı Devleti'ne bağlı toprakların listesi
Avrupa
Bayrak | Devlet | Dönemi | Toplam Süre | O dönemki adı |
Türkiye | 1299/1516-1922 | 406/623 yıl | Anadolu Eyaleti,Karaman Eyaleti, Sivas Vilayeti vs. | |
Bulgaristan | 1363-1878/1908/1913 | 515/545 yıl/ | Sofya Vilayeti, Tuna Vilayeti, Doğu Rumeli Vilayeti | |
Kuzey Makedonya | 1371-1913 | 542 yıl | Manastır Vilayeti | |
Yunanistan | 1393/1456/1460 1830 /1913 | 370/437/520 yıl | Mora-Teselya | |
Sırbistan | 1459-1878/1913 | 419 yıl | Belgrad Paşalığı, Niş Eyaleti | |
Karadağ | 1479-1878 | 399 yıl | Karadağ Kazası, İşkodra Vilayeti, Yenipazar Sancağı | |
Bosna-Hersek | 1463-1878/1908 | 415/445 yıl | Bosna Eyaleti,Hersek Eyaleti | |
Hırvatistan | 1540-1687 | 147 yıl | Bosna Eyaleti, Kanije Vilayeti | |
Kosova (de facto) | 1389-1913 | 524 yıl | Kosova Vilayeti | |
Romanya | 1394/1538/1541-1878 | 484/340/337 yıl | Eflak Voyvodalığı, Boğdan Voyvodalığı, Erdel Voyvodalığı | |
Moldova | 1538-1812 | 274 yıl | Besarabya | |
Ukrayna | 1478-1774 | 296 yıl | Kırım Hanlığı, Podolya, Kazak Hatmanlığı, Özi Vilayeti | |
Macaristan | 1526-1686/1718 | 160/192 yıl | Budin Paşalığı, Kanije Vilayeti, Eğri Vilayeti, Temeşvar Vilayeti | |
Slovakya | 1663-1685 | 22 yıl | Uyvar Vilayeti, Orta Macar Krallığı | |
Arnavutluk | 1385/1479-1912 | 527 yıl | İşkodra Vilayeti, Kosova Vilayeti, Yanya Vilayeti |
Kafkasya
Devlet | Dönemi | Toplam Süre | O dönemki adı | |
Gürcistan | 1480-1829/1878/1918 | 349/398 yıl/1 yıl | Çıldır Eyaleti, Abhaz Memleketi, Açıkbaş Hanlığı | |
Ermenistan | 1553-1555, 1578-1605, 1724-1736 | 41 yıl | Revan Vilayeti | |
Azerbaycan | 1578-1604, 1724-1736 | 26 yıl | Şirvan | |
Rusya (Kafkasya) | 1475-1829, 1918 | 355 yıl | Dağıstan, Kabartay |
Ortadoğu
Devlet | Dönemi | Toplam Süre | O dönemki adı | |
Irak | 1514-1918 | 404 yıl | Musul, Bağdat, Basra | |
Suriye | 1516-1918 | 402 yıl | Halep Vilayeti, Şam Vilayeti | |
Ürdün | 1516-1918 | 402 yıl | Şam Vilayeti | |
İsrail | 1516-1918 | 402 yıl | Kudüs-i Şerif Mutasarrıflığı | |
Lübnan | 1516-1918 | 402 yıl | Cebel-i Lübnan Mutasarrıflığı | |
Filistin | 1516-1917 | 401 yıl | Kudüs-i Şerif Mutasarrıflığı | |
Kuveyt | 1538-1899/1913 | 361/375 yıl | Kuveyt Kazası, Basra Vilayeti | |
Suudi Arabistan | 1517-1803/1811-1919 | 393 yıl | Mekke Şerifliği, Al-Ahsâ Vilayeti, Necit Kazası | |
Katar | 1871-1913 | 42 yıl | Katar Kazası | |
Bahreyn | 1534-1559, 1830-1861 | 56 yıl | Bahreyn Emirliği | |
Yemen | 1538-1635/1869-1918 | 146 yıl | Yemen Vilayeti | |
Umman | 1551-1552/1581-1588 | 8 yıl | Maskat | |
Batı İran | 1585-1603/1635-1639/1724-1730/1915-1917/1918 | 28 yıl | Azerbaycan/Luristan/Irak-ı Acem | |
KKTC (de facto) | 1571-1878/1914 | 307/343 yıl | Kıbrıs | |
Kıbrıs Cumhuriyeti | 1571-1878/1914 | 307/343 yıl | Kıbrıs |
Afrika
Devlet | Dönemi | Toplam Süre | O dönemki adı | |
Mısır | 1517-1882/1914/1923 | 365/397 yıl | Mısır | |
Libya | 1530/1551-1912 | 382 yıl | Trablusgarp-Bingazi-Fizan | |
Cezayir | 1515-1830 | 315 yıl | Cezayir, Fizan Kazası | |
Tunus | 1512-1535 1569-1573 1574-1881 | 307/330 yıl | Tunus | |
Sudan | 1517-1882/1914/1923 | 365/397 yıl | Nübye, Darfur, Kordofan | |
Güney Sudan | 1821-1914 | 93 yıl | Bahr-ül Gazel | |
Eritre | 1555-1885 | 330 yıl | Habeş Eyaleti | |
Cibuti | 1555-1884 | 329 yıl | Habeş Eyaleti | |
Somali | 1554-1885 | 361 yıl | Habeş eyaleti/Zeyla Kazası | |
Fas | 1545-1549, 1554, 1558-? 1576-1603 1609-1627 (Marakeş) 1638-1654 1792-1795 (kuzeyinde) | 20 yıl | Fas Sultanlığı | |
Doğu Fas | 1517-1830 | 313 yıl | Cezayir Paşalığı | |
Doğu Etyopya | 1874-1882 | 8 yıl | Harar Emirliği | |
Nijer | 1875-1906 | 31 yıl | Fizan Sancağı/Kavar Kazası | |
Çad | 1875-1912 | 37 yıl | Fizan Sancağı/Reşade Kazası | |
Kenya | 1584-1589 | 5 yıl | Mombasa | |
Uganda | 1872-1882 | 10 yıl | Hatt-ı Üstüva Vilayeti |
Diğer
Himaye Bölgeleri
Doğu Avrupa
Lehistan Krallığı
Osmanlı Devleti, Doğu Avrupa'da 1576 yılında Lehistan krallığını himaye altına alarak, nüfuzunu Belarus, kuzey Ukrayna, Letonya, Litvanya, Estonya topraklarına kadar genişletmiş ve Baltık Denizi'ne kadar uzanmıştır.Sokullu Mehmet Paşa Fransız Valois hanedanı mensubu Henryk II Walezy'nin taç giymek üzere Fransa'ya kaçmasının ardından Polonya'da çıkan veraset kavgalarına müdahale etmiş ve o dönem Osmanlı Devleti'ne bağlı olan Erdel'in voyvodası Stefan Báthory'yi "Lehistan Kralı" olarak seçtirmiştir. Adıgeçenin hükümdarlığının son yıllarına doğru Osmanlı nüfuzu zayıflamış, 1586'da tahta geçen Zygmunt III Vasa döneminde tamamen kaybolmuştur.
Eski Altın Orda Hanlıkları
Çeşitli tarihlerde Kazan Hanlığı (1521-1531, 1533-1546, 1546-1551), Kasım Hanlığı (1486-1512)Nogay Hanlığı (1548-1711),Astrahan Hanlığı (1532-1549) ve Başkırdistan Hanlığı (1656-1738) Osmanlı himayesine girmişti.
Haraç veren devletler
Avusturya (1533-1606) ve Venedik (1517-1699) Osmanlı Devleti'ne, Rusya (1480-1677) ve Polonya (Lehistan) ise Osmanlı Devleti'ne bağlı konumdaki Kırım Hanlığı'na vergi veren (Haraçgüzar) devletler olmuşlardır.Ayrıca Amerika Birleşik Devletleri 5 Eylül 1795 imzalanan ABD-Osmanlı Sözleşmesi ile Osmanlı'ya vergi ödemiştir. Fransa da Osmanlı Devleti'ne haraç veren devletler arasında olmuştur.
Asya
Orta ve Güneydoğu Asya
Osmanlı Devleti 16. yüzyıldan itibaren önce İran'a sonra Rusya'ya karşı Orta Asya'da bulunan Türk Hanlıklarıyla ilişkiye girmiş, Orta Asya'daki bu hanlıklar özellikle 19. yüzyılda kendilerine yönelik Rus ve Çin tehdidine karşı Osmanlı Devletine tabiiyet arzetmişlerdi (Buhara ve Kaşgar Hanlıkları gibi). Bunun dışında Güneydoğu Asya'da Açe Sultanlığı önce Portekiz daha sonra Hollanda tehdidine karşı Osmanlı tarafından himaye edilmişti. Ayrıca yine Orta Asya'da Rus tehdidine karşı, Güneydoğu Asya'da da sömürgeci Batı devletlerine karşı farklı zamanlarda çeşitli hanlıklar ve sultanlıklar Osmanlıyla işbirliğine girmiş ve tabiiyet arzetmişlerdi.
Arabistan içleri ve Umman
Arabistan içleri, yerli hânedânlar ve bunların başında bulunan şeyh veya emîr denilen mahalli idareciler tarafından idare ediliyordu. Arabistan'ın batı kesimini Cidde'de oturan Osmanlı beylerbeyi ve doğu kesimini de Bağdad veya Basra beylerbeyi ve bir zamanlar da Lahsâ beylerbeyi idare ediyordu. Bunlar, yerli emir ve şeyhleri sadece koordine etmekteydiler. Mekke ve Hicaz'ın tümü ise, tamamen Hâşimîler neslinden gelen ve Şerîf denilen idareciler tarafından yönetiliyordu. Umman'da ve Basra Körfezi'nde ise gücünü 16. yüzyılın sonundan itibaren itibaren Portekize kaptırmıştır. Katar ve Bahreyn de ise, 1871'de Katar emirinin daveti üzerine Katar'a Osmanlı askeri yerleşmiş ve El Sani ailesi Osmanlı kaymakamı olarak görev yapmaya başlamıştır. Fakat Osmanlı himayasi hem pek etkili olmamış, hem de kısa sürmüştür. 19. yüzyılda hem Mısır hem Osmanlı kuvvetlerinin Arabistan içlerine yaptıkları seferlerle buradaki yerel yönetimlere son verilmiştir.
Afrika
Fas Sultanlığı
Kuzey Afrika'da Fas Sultanlığı ilk kez 1553 yılında himaye altına alınmıştır. Dost Vattasiler'in devrik kralı Abou Hassoun'un yardım desteğini yanıtsız bırakmayan Cezayir Valisi Salih Paşa o yıl Fes kentine girerek adı geçeni tahta çıkarmıştır. Ancak 1554 Eylül'ünde Saadi lideri Muhammad al-Şeyh Fez kentini geri almıştır. Böylece Fas'taki Osmanlı himayesi bir yıl sürebilmiştir.
1576 yılında ise bu defa Saadilerden Abdülmelik, Fas Kralı yeğeni Muahmmed al-Mütevekkil'i devirmek ve tahta geçmek için Osmanlılardan yardım istemiş, hatta Osmanlıların Tunus'u fethiyle sonuçlanan sefere (1574) de katılmıştır. 1576 yılında tekrar Fez'e giren Osmanlı ordusu al-Mütevekkil'i devirerek Abdülmelik'i tahta çıkarmıştır. Böylece Fas tekrar Osmanlı himayesine girmiştir.
Devrik Sultan al-Mütevekkil Portekizlileri yardıma çağırınca, Portekiz Kralı Sevastiao ile al-Mütevekkil'in bir yanda, Osmanlı ordusunun desteklediği Abdülmelik'in diğer yanda çarpıştığı Vadiyüsseyil Muharebesi meydana gelmiştir. (4 Ağustos 1578) Savaş neticesinde üç kral da maktul düşmüş, Portekiz ordusu iki yıl sonra İspanya egemenliğine düşecek kadar (1580) örselenmiş, Portekiz Donanması Tanca açıklarında Osmanlılarca imha edilmiş, Osmanlı yanlısı Ahmed al-Mansur tahta çıkmıştır. Osmanlılar, geride devre dışı kalmış, hatta egemenliğini kaybetmiş bir Portekiz ile Cezayir için tehdit arzetmeyen ve Osmanlı'ya eğilimli bir Fas sultanı bırakarak Fas topraklarından çekilmişlerdir. Fas, 1576'dan 1603'e kadar bir Osmanlı vasalı olarak kaldı.
Portekiz tehdidinden ve iç karışıklıklardan kurtularak istikrara kavuşan Fas Sultanlığı bugünkü Moritanya, Senegal, Gambiya'yı fethetmiş, 1591'de Songhay İmparatorluğu'nu yıkarak bugünkü Nijer, Mali ve Burkina Faso topraklarını ele geçirmiştir. Bu süre zarfında Fas, hükümdarın öldüğü 1603 yılına kadar bir Osmanlı vasalıydı. 1609'da Marakeş hükümdarı 1627'ye kadar Osmanlı vassalı oldu ve tüm Fas'ı yöneten oğlu 1638'de 1654'e kadar Osmanlı vassalı oldu.
1692'de Cezayir Dey'i Fas'a savaş açtı ve Moulouya savaşında Fas ordusunu tamamen yendi. Fas Kralı teslimiyet göstergesi olarak yeri üç kez öptü ve Fas'taki Moulouya nehrine kadar uzanan Osmanlı yönetimini kabul etti. 1701'de Fas Kralı Cezayir'e 50.000 askerle saldırdı, ancak Chelif savaşında sadece 7.000 Türk tarafından yenildi, 3.000 Fas kafası kesilerek ödül olarak alındı ve Osmanlı İmparatorluğu'nun sınırı Moulouya nehrinde kaldı.
1785'te Fas Kralı, Osmanlı'ya tabi olduğunu söyledi.
Merkezi Afrika ve Sahra Çölü
1552 yılında Cezayir Valisi Salih Reis ilk kez Sahra Çölü'ne yürüyerek Ouargla ve kentlerini zaptetmiştir. 1554 yılında ise Fizan bölgesi Trablusgarp Eyaletine katılmıştır. Turgut Reis'in valiliği sırasında Çad ve Nijer topraklarıyla Nijerya ve Kamerun'un kuzeyine egemen olan Kanem- Devleti elçi göndererek Osmanlı Devleti'nin metbuluğunu tanıdığını beyan ederek, Sahra-Trablusgarp kervan yolunun eskisi gibi kendilerine açık olmasını talep etti. Bu şekilde ilk Osmanlı-Bornu ilişkileri kurulmuştur. 1555 yılında bir anlaşma da imzalandı. Bu, bir ticaret anlaşması ve dostluk ittifakı niteliği de taşıdı. 1574 yılında Sultan III. Murat zamanında da Kanem Bornu’dan bir elçi heyeti İstanbul’a geldi. Osmanlı Devleti, Kanem Bornu’dan Mekke ve Medine’ye giden Hac ve Ticaret yolunun güvenliğini sağlamayı taahhüt emiş, buna karşılık Kanem Bornu, Kuzey Sudan’dan gelen ve Büyük Sahra yolu ile Kuzey Afrika’daki Osmanlı limanlarına ulaşan altın yolunun güvenliğini sağlamıştır. Stratejik amaçlı bu ittifak, Amerika’nın keşfinden sonra Avrupa’ya çok miktarda gelen kıymetli madenler karşısında Osmanlı devletinin altın ihtiyacını güvenlik altına alma kaygısından kaynaklanmıştır. Öte yandan, Batı Afrika’da etkili olan Portekiz, Büyük Sahra’dan geçen altın yolunu Fas’ın da yardımı ile Atlas Okyanusu’na kaydırma çabasındaydı. 1580'de Bornu Sultanı İdris Alaoma Osmanlı Devleti'ne yeniden elçi göndererek tâbi olduğunu yinelemiş ve bu sefer ateşli silah gönderilmesi talebinde bulunmuştur. Dönemin padişahı III. Murad bugün Nijerya'da yer alan Bornu'nun başkenti Ngazargamu'ya 200 kişilik bir elçilik ve silahtar heyetiyle birlikte talep edilen silahları göndermiş ve bu şekilde ateşli silahlar tarihe ilk kez Sahra'ya girmiştir. Bu talebin yerine getirilmesiyle Sultan Alaoma XIX. yüzyılın sonuna kadar bölgede tek egemen devlet olacak sultanlığının sınırlarını genişletmiş, Sahra ticaret yollarını da güvenlik altına alarak ülkesini refaha kavuşturmuştur.
Daha sonra, Avusturya (1593-1606), Lehistan (1620-21) ve İran savaşları (1578-90, 1603-12, 1615-18, 1623-39), Celali isyanları, ayrıca Trablusgarp Vilayetinin merkez denetiminden uzaklaşması sonucunda iç sorunlarla da boğuşan Osmanlı Devleti'nin bölgeyle ilişkisi kesilmiştir. Osmanlı Devleti, bölgedeki hukukunu Fransız sömürgeciliği Batı Afrika'ya yayılırken bölgedeki Müslüman krallık ve sultanlıkların ve bu arada Bornu'nun, yardım talebi üzerine hatırlamıştır. Ancak 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından ordusu iyice örselenmiş olan Osmanlı Devleti, diplomatik girişimlerle sonuç almaya çalışmış, ancak bölgenin tedricen Fransız işgaline girmesini engelleyememiştir.
Doğu Afrika
Doğu Afrika'da ise 16. yüzyılın başlarından itibaren bölgede bulunan çok sayıda küçük sultanlık Osmanlı Devletinden Portekiz tehlikesine karşı yardım almaya başlamış ve Osmanlı Devleti 1585-1586 yılları arasında Somali'den Maputo'ya (Mozambik'e) kadar olan bölgede denetimi elinde bulundursa da 1589'dan itibaren üstünlüğü Portekizlilere kaptırmıştır.
Orta Afrika'da ise 19. yüzyılın 2.yarısından itibaren Uganda'da Hattı-İstiva Eyaleti kurulmuş, devletin nüfuz alanı, bu eyaletin çevresinde bulunan yerli hanedanlarla yapılan himaye antlaşmalarıyla, bugünkü Kongo, Orta Afrika Cumhuriyeti, Ruanda ile Burundi'ye kadar genişlemiştir. Ancak özellikle Uganda çevresindeki hanedanlar sık sık taraf değiştirmekte; bazen Avrupa tarafında olurlarken, bazen Osmanlı tarafına geçmekteydiler.
Hilafeten bağlı yerler
Hindistan Müslümanları (Pakistan, Hindistan ve Bangladeş),Sri Lanka,Maldiv Adaları,Afganistan, Singapur,Malezya,Endonezya,Komorlar, Kenya,Tanzanya,Mozambik,Güney Afrika Cumhuriyeti, Batı Türkistan Hanlıkları (Hive, Buhara ve Hokand Hanlıkları), Doğu Türkistan
Osmanlı donanmasının ve ordusunun değişik sürelerde bulunduğu ülkeler
Fransa,İspanya,Portekiz,İtalya, Malta,İngiltere,Monako,Hollanda, Belçika, İsveç,Norveç,İzlanda,İrlanda,Cebelitarık, Danimarka,Hindistan,Pakistan,Almanya, Lihtenştayn, Çekya, Avusturya,İsviçre, Grönland, Kanada,Endonezya, Sri Lanka
Osmanlı donanmasının ve ordusunun bazı bölgelerini değişik sürelerde elinde tuttuğu ülkeler
İngiltere,İrlanda, İspanya,İtalya, Fransa (Korsika), Malta, İzlanda,Portekiz
Osmanlı yayılma sahası ile ilgili kitaplar
- Ahmet Akgündüz, Bilinmeyen Osmanlı, İstanbul 1999,
- Ahmet Kavas, Geçmişten Günümüze Afrika, İstanbul 2005,
- Ahmet Kavas, Osmanlı-Afrika İlişkileri, TASAM Yayınları, İstanbul 2006,
- Hatice Uğur, Osmanlı Afrikası'nda Bir Sultanlık: Zengibar, İstanbul: Küre Yayınları, 2005. Bağlantı[]
- Türkiye Gazetesi, Osmanlı İmparatorluğu Ansiklopedisi
- 1970 Hayat Ansiklopedisi
- Erhan Afyoncu, Sorularla Osmanlı İmparatorluğu
- İlber Ortaylı, Osmanlılar
- Ahmet Kavas'ın eserlerinden:
- Osmanlı Devleti’nin Afrika Kıtasında Hakimiyeti ve Nüfuzu”, Yeni Türkiye Dergisi Osmanlı Özel Sayısı, I, 421-430 (2000). Aynı makalenin İngilizce tercümesi. “The Dominance and Influence of the Ottoman Empire on the African Continent”, The Great Ottoman, Turkish Civilisation, Ankara 2000, I, s.248-258.
- “Osmanlı Devleti’nin Müslüman Harar Emirliğiyle Münasebetleri ve Hristiyan Habeşistan (Etiyopya) İmparatorluğu İle Yakınlaşmasına Etkisi”, Pax Ottomana Studies in Memoriam Prof. Dr. Nejat GÖYÜNÇ, Sota-Yeni Türkiye Yayınları, Haarlem-Ankara 2001, s.443-464.
- “Büyük Sahra’da Gat Kazasının Kurulması ve Osmanlı Tevarik Münasebetleri”, İslam Araştırmaları Dergisi, 3, 171-196 (1999).
- “Osmanlı-Tîbû Münasebetleri: Büyük Sahra’da Reşâde (Çad) ve Kavar (Nijer) Kazalarının Kurulması”, İslam Araştırmaları Dergisi, 4, 69-104 (2000).
- “Fransa’nın Kuzey ve Bati Afrika’da Uyguladığı İslam Siyaseti: Sultan Reşad’ın Yayınladığı Cihad Çağrısının Reddi Meselesi”, Dini Araştırmalar, 6, 23-50 (Nisan 2000).
- “Afrika’nın Sömürgeleştirilmesi Öncesinde Rabih b. Fazlullah’ın Kurduğu Son Biladu’s-Sudan Devleti ve Fransa’yla Mücadelesi”, Osmanlı Araştırmaları, XX, 9-35, (2000).
- “Doğu Afrika Sahilinde Osmanlı Hakimiyeti: Kuzey Somali’de Zeyla İskelesinin Konumu (1265-1334/1849-1916), İslam Araştırmaları Dergisi, sayı: 5, 2001, s.109-134.
- “Türk Akademik Araştırmalarında Fakir Bir Alan: Osmanlı Afrikası”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi (Talid), Cilt:1, Sayı: 2, 2003, Bilim ve Sanat Vakfı Türkiye Araştırmaları Merkezi, İstanbul, s.513-528.
- “Osmanlı Devleti’nin Kuzey Afrika’da Yerli Halkla Münasebetleri”, Osmanlı Dünyasında Bilim ve Eğitim Milletlerarası Kongresi, İstanbul, 12-15 Nisan 1999.
Kaynakça
- ^ Nutuk, s. 495.
- ^ Mehmet İpşirli, "Beylerbeyi", İslam Ansiklopedisi, c.6, İstanbul 1992, s.69.
- ^ Sedlar, Jean W., East Central Europe in the Middle Ages, 1000-1500, (University of Washington Press, 1994), 385.
- ^ Osmanlı Tarihi, Lacivert Yayınları, syf:87
- ^ Constantin Giurescu. Istoria Românilor. Bucureşti, 1938.
- ^ Nicolae Iorga. Istoria Românilor. Bucureşti, 1934.
- ^ (1954): The Struggle for Mastery in Europe 1914-1918, Oxford University Press, p. 253.
- ^ Aličić, Ahmed S. Uređenje bosanskog ejaleta od 1789. do 1878., Orijentalni Institut u Sarajevu, Sarajevo, 1983, p 35.
- ^ Šabanović, H. Bosanski pašaluk, ND BiH, Sarajevo, 1959.
- ^ Dr. Lazar Tomanović, Petar Drugi Petrović - Njegoš kao vladalac, Novi Sad - Srbinje, 2004.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Nisan 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Eylül 2010.
- ^ Broxur, Marie Bennixen; Avtorkhanov, Abdurahman, "The North Caucasus Barrier: The Russian Advance towards the Muslim World", C. Hurst & Co. Publishers, 1996 pp. 18-44.
- ^ Ozbaran, Salih "The Ottoman response to European Expansion. Studies on Ottoman-Portuguese relations in the Indian Ocean and Ottoman administration in the Arab lands during the Sixteenth Century" xv, Analecta Isisiana XII, The Isis Press, 1994, Istanbul, Turkey
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2022.
- ^ Crusaders in the Far East: The Moro Wars in the Philippines in the Context of the Ibero-Islamic World War 3 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Charles A. Truxillo Jain Publishing Company, p. 73.
- ^ . 21 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2013.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Aralık 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Aralık 2008.
- ^ Andrew C. Hess, “The Battle of Lepanto and Its Place in Mediterranean History,” in: Past and Present, No. 57. (Nov., 1972), pp. 53-73
- ^ Öztuna,Yılmaz, Büyük Türkiye Tarihi, cilt 4/14 (De grote geschiedenis van Turkije; deel 4 van 14), İstanbul 1983, pp. 343-357.
- ^ Kingross, Lord, "The Ottoman Centuries", New York 2002, pp. 273-277.
- ^ Jamil M. Abun-Nasr (20 August 1987). A History of the Maghrib in the Islamic Period. 9 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Cambridge University Press. p. 156. .
- ^ Ahmad Al-Mansur: Islamic Visionary 9 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - p. 11 Richard Lee Smith Pearson Longman,
- ^ The Last Great Muslim Empires 20 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. p. 103. By H. J. Kissling, Bertold Spuler, N. Barbour, J. S. Trimingham, H. Braun, H. Hartel
- ^ La bataille de l'Oued el-Makhâzen: dite bataille des Trois Rois 29 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (4 aout 1578). P.196. Pierre Berthier. Editions du Centre national de la recherche scientifique
- ^ al-Ḥayāh al-iqtiṣādīyah lil-wilāyāt al-ʻArabīyah wa-maṣādir wathāʼiqihā fī al-ʻahd al-ʻUthmānī, Volume 3. P.107. Markaz al-Dirāsāt wa-al-Buḥūth ʻan al-Wilāyāt al-ʻArabīyah fī al-ʻAhd al-ʻUthmānī,
- ^ a b مجلة التاريخية المغربية Issues 37-40 Imprimerie de l'UGTT.
- ^ a b c d e f Öztuna, Yılmaz. Bașlangıcından zamanımıza kadar Türkiye tarihi, Volume 7 17 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ a b c d e f Öztuna, Yılmaz. Sultan Genç Osman ve Sultan IV. Murad 17 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ Les Sources inédites de l'histoire du Maroc de 1530 à 1845 8 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. E. Leroux.
- ^ La bataille de l'Oued el-Makhâzen: dite bataille des Trois Rois 28 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (4 aout 1578). Pierre Berthier. Editions du Centre national de la recherche scientifique.
- ^ al-Ḥayāh al-iqtiṣādīyah lil-wilāyāt al-ʻArabīyah wa-maṣādir wathāʼiqihā fī al-ʻahd al-ʻUthmānī, Volume 3. P.119. Markaz al-Dirāsāt wa-al-Buḥūth ʻan al-Wilāyāt al-ʻArabīyah fī al-ʻAhd al-ʻUthmānī,
- ^ Barletta, Vincent (15 Mayıs 2010). Death in Babylon: Alexander the Great and Iberian Empire in the Muslim Orient: Pages 82 and 104 (İngilizce). University of Chicago Press. s. 82. ISBN . 5 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ "Langues et littératures, Volume 1Faculté des lettres et des sciences humaines". 4 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ Morocco in the Reign of Mawlay Sulayman 15 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Mohamed El Mansour Middle East & North African Studies Press, 1990 - Morocco - 248 pages: Pg 104
- ^ “Osmanlı Devleti’nin Müslüman Harar Emirliğiyle Münasebetleri ve Hristiyan Habeşistan (Etiyopya) İmparatorluğu İle Yakınlaşmasına Etkisi”, Pax Ottomana Studies in Memoriam Prof. Dr. Nejat GÖYÜNÇ, Sota-Yeni Türkiye Yayınları, Haarlem-Ankara 2001, s.443-464
- ^ Kavas, Büyük Sahra’da Gat Kazasının Kurulması ve Osmanlı Tevarik Münasebetleri", İslam Araştırmaları Dergisi, 3, 171-196 (1999)
- ^ a b Kavas, "Osmanlı-Tîbû Münasebetleri: Büyük Sahra’da Reşâde (Çad) ve Kavar (Nijer) Kazalarının Kurulması", İslam Araştırmaları Dergisi, 4, 69-104 (2000)
- ^ Triaud, Jean-Louis, "La légende noire de la Sanûsiyya", Editions de la Maison de sciences de l'homme, Paris, pp. 721-735 )
- ^ Inalcik, Halil An Economic And Social History Of The Ottoman Empire, Vol 1 1300-1600 pp. 331
- ^ Parry, Vernon J., Cook, M. A., A History of the Ottoman Empire to 1730 Cambridge University Press, pp. 122
- ^ Casale, Giancarlo, "A Caliph, a Canal, and twenty thousand Cannibals: Global Politics in the 1580s", Journal of World History - Volume 18, Number 3, September 2007, pp. 267-296
- ^ Braudel, Fernand, "The Mediterranean and the Mediterranean World in the Age of Philip II", University of California Press, July 1996, Volume II"
- ^ "Slave trade in the Sudan in the nineteenth century and its suppression in the years 1877-80". 3 Şubat 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ocak 2009.
- ^ Wawrzyniak, Krzyzstof Ottoman-Polish Diplomatic Relations in the Sixteenth Century, The Institute of Economics and Social Sciences of Bilkent University, Ankara, June 2003
- ^ Genç, Yusuf İhsan, Başbakanlık Osmanlı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü; Ankara, 2005
- ^ Öztuna, Yılmaz, "Devletler ve Hanedanlar: İslam Devletleri", Cilt 1, Kültür Bakanlığı Yayınla"Devletler ve Hanedanlar: İslam Devletleri", Cilt 1, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1996, pp. 551-552
- ^ Mühimme Defteri XXXVIII; 98
- ^ Öztuna, Yılmaz, "Devletler ve Hanedanlar: İslam Devletleri", Cilt 1, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1996, pp. 554
- ^ Galibert, Léon (1854). L'Algérie ancienne et moderne: depuis les premiers établissements des carthaginois jusqu'a l'expédition du Général Randon en 1853 (Fransızca). Furne. s. 234. 7 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Mayıs 2022.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;:0
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Tableau de la situation des établissements Français dans l'Algérie: précédé de l'exposé des motifs et du projet de loi portant demande de crédits extraordinaires au titre de l'exercice 1838. ... en 1841 (Fransızca). Impr. Royale. 1842. 25 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Mayıs 2022.
- ^ Oujda, une ville frontière du Maroc, 1907-1956: mutations, relations et ruptures de sociétés en milieu colonial 14 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Yvette Katan. Editions La Porte.
- ^ Galibert, Léon (1846). L Algérie ancienne et moderne: depuis les temps les plus reculés jusqu'à nos jours comprenant le bombardement de Tanger, la prise de Mogador, la bataille d'Isly et le glorieux combat de Djemma-Gazouat (Fransızca). Furne et Cie. 17 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Mayıs 2022.
- ^ Revue africaine: journal des travaux de la société historique algérienne, Volume 31 8 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Kraus Reprint. ”Les algériens ont remporté un • grand butin de tout espèce, une quantité considérable de chevaux » et de prisonniers, 3,000 têtes de simples soldats et 50 de capitaines”
- ^ Başlangıcından zamanımıza kadar büyük Türkiye tarihi: Türkiye'nin siyasî, medenî, kültür, teşkilât ve san'at tarihi, Volume 14 17 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Yılmaz Öztuna.
- ^ Jean-Paul Roux, "L'Afrique du Nord ottomane", Novembre 2002, Clio Bibliothèque en ligne
- ^ Hazar, Numan, "Türkiye'nin Afrika'ya Açılımı" Stratejik Analiz, Temmuz 2008, pp. 21
- ^ Bahl, Taru, "Encyclopaedia of the Muslim World", Anmol Publications (2004), pp. 56
- ^ Özcan, Azmi; "Pan İslamizm, Osmanlı Devleti, Hindistan Müslümanları ve İngiltere (1877-1914), TDV İslam Araştırmaları Merkezi Yayınları (2005)
- ^ Casale, Giancarlo, "Two Examples of Ottoman Discovery Literature from the mid-Sixteenth Century
- ^ Casale, Giancarlo, "Two Examples of Ottoman Discovery Literature from the mid-Sixteenth Century"
- ^ Reid, Anthony, "The Ottomans in Southeast Asia" Asia Research Institute, Working Paper Series No. 36, February 2005 pp. 9-13
- ^ Reid, Anthony, "The Ottomans in Southeast Asia" Asia Research Institute, Working Paper Series No. 36, February 2005 pp. 9, 14
- ^ Göksoy, İ. H., "Ottoman-Aceh Relations according to the Turkish Sources", First International Conference on Aceh and Indian Ocean Studies, 23-27 February 2007, Banda Aceh, Indonesia
- ^ a b c Uğur, Hatice, "Osmanlı Afrikası'nda Bir Sultanlık: Zengibar", İstanbul: Küre Yayınları, 2005
- ^ Uçar, Ahmet, "Güney Afrika'da Osmanlılar / 140 Yıllık Miras" Tez Yayınları (2000)
- ^ "Belgelerle Osmanlı-Türkistan ilişkileri (XVI-XX. yüzyıllar)" - Ankara: Başbakanlık Basımevi, 2004. - XX, (T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı; yayın nu. 70)
- ^ Buğra, Mehmet Emin Şarki Türkistan Tarihi. pp. 336
- ^ Âtıf, Mehmet, "Kaşgar Târîhi" Kırıkkale, 1998 pp. 296
- ^ "Verhaaren, Isom, "Barbarossa and His Army Who Came to Succor All of Us: Ottoman and French Views", French Historical Studies.2007; 30: pp. 395-425
- ^ a b c d Kumrular, Özlem, "Türk Korkusu/Avrupa'da Türk Düşmanlığının Kökeni", Doğan, Şubat 2008
- ^ Arnold Cassola, The 1565 Great Siege of Malta and Hipolito Sans's La Maltea (Publishers Enterprise Group: Malta, 1999)
- ^ a b Öztuna, Yılmaz "Atlas Okyanusu'nda Türkler", Hayat Tarih Mecmuası, Eylül 1967
- ^ Bradford, Ernle, The Sultan's Admiral: The life of Barbarossa, London, 1968
- ^ a b c . 8 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2009.
- ^ a b . 19 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2009.
- ^ . 19 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2009.
- ^ Inalcik, Halil An Economic And Social History Of The Ottoman Empire, Vol 1 1300-1600 pp. 326
- ^ Medieval Sourcebook: Sidi Ali Reis (16th Century CE): Mirat ul Memalik (The Mirror of Countries), 1557 CE,
- ^ Kissling, Hans Joachim, "Vom Osmanischen Reiche. In: ders.: Dissertationes orientales et balcanicae collectae III., Die Osmanen und Europa", München 1991, pp. 227
- ^ Goodrich, Thomas D. The Ottoman Turks and the New World: A Study of Tarih-i Hind-i Garbi and Sixteenth-Century Ottoman Americana. Wiesbaden: Otto Harrassowitz, 1990.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Osmanli hakimiyeti ve himayesi altinda kalmis ulkeler kisaca Osmanli cografyasi ve Osmanli ya bagli kalma sureleri asagida belirtilmistir Dogrudan Osmanli Devleti ne bagli topraklarin listesi1683 yilinda Osmanli ImparatorluguAvrupa Bayrak Devlet Donemi Toplam Sure O donemki adiTurkiye 1299 1516 1922 406 623 yil Anadolu Eyaleti Karaman Eyaleti Sivas Vilayeti vs Bulgaristan 1363 1878 1908 1913 515 545 yil Sofya Vilayeti Tuna Vilayeti Dogu Rumeli VilayetiKuzey Makedonya 1371 1913 542 yil Manastir VilayetiYunanistan 1393 1456 1460 1830 1913 370 437 520 yil Mora TeselyaSirbistan 1459 1878 1913 419 yil Belgrad Pasaligi Nis EyaletiKaradag 1479 1878 399 yil Karadag Kazasi Iskodra Vilayeti Yenipazar SancagiBosna Hersek 1463 1878 1908 415 445 yil Bosna Eyaleti Hersek EyaletiHirvatistan 1540 1687 147 yil Bosna Eyaleti Kanije VilayetiKosova de facto 1389 1913 524 yil Kosova VilayetiRomanya 1394 1538 1541 1878 484 340 337 yil Eflak Voyvodaligi Bogdan Voyvodaligi Erdel VoyvodaligiMoldova 1538 1812 274 yil BesarabyaUkrayna 1478 1774 296 yil Kirim Hanligi Podolya Kazak Hatmanligi Ozi VilayetiMacaristan 1526 1686 1718 160 192 yil Budin Pasaligi Kanije Vilayeti Egri Vilayeti Temesvar VilayetiSlovakya 1663 1685 22 yil Uyvar Vilayeti Orta Macar KralligiArnavutluk 1385 1479 1912 527 yil Iskodra Vilayeti Kosova Vilayeti Yanya VilayetiKafkasya Devlet Donemi Toplam Sure O donemki adiGurcistan 1480 1829 1878 1918 349 398 yil 1 yil Cildir Eyaleti Abhaz Memleketi Acikbas HanligiErmenistan 1553 1555 1578 1605 1724 1736 41 yil Revan VilayetiAzerbaycan 1578 1604 1724 1736 26 yil SirvanRusya Kafkasya 1475 1829 1918 355 yil Dagistan KabartayOrtadogu Devlet Donemi Toplam Sure O donemki adiIrak 1514 1918 404 yil Musul Bagdat BasraSuriye 1516 1918 402 yil Halep Vilayeti Sam VilayetiUrdun 1516 1918 402 yil Sam VilayetiIsrail 1516 1918 402 yil Kudus i Serif MutasarrifligiLubnan 1516 1918 402 yil Cebel i Lubnan MutasarrifligiFilistin 1516 1917 401 yil Kudus i Serif MutasarrifligiKuveyt 1538 1899 1913 361 375 yil Kuveyt Kazasi Basra VilayetiSuudi Arabistan 1517 1803 1811 1919 393 yil Mekke Serifligi Al Ahsa Vilayeti Necit KazasiKatar 1871 1913 42 yil Katar KazasiBahreyn 1534 1559 1830 1861 56 yil Bahreyn EmirligiYemen 1538 1635 1869 1918 146 yil Yemen VilayetiUmman 1551 1552 1581 1588 8 yil MaskatBati Iran 1585 1603 1635 1639 1724 1730 1915 1917 1918 28 yil Azerbaycan Luristan Irak i AcemKKTC de facto 1571 1878 1914 307 343 yil KibrisKibris Cumhuriyeti 1571 1878 1914 307 343 yil KibrisAfrika Devlet Donemi Toplam Sure O donemki adiMisir 1517 1882 1914 1923 365 397 yil MisirLibya 1530 1551 1912 382 yil Trablusgarp Bingazi FizanCezayir 1515 1830 315 yil Cezayir Fizan KazasiTunus 1512 1535 1569 1573 1574 1881 307 330 yil TunusSudan 1517 1882 1914 1923 365 397 yil Nubye Darfur KordofanGuney Sudan 1821 1914 93 yil Bahr ul GazelEritre 1555 1885 330 yil Habes EyaletiCibuti 1555 1884 329 yil Habes EyaletiSomali 1554 1885 361 yil Habes eyaleti Zeyla KazasiFas 1545 1549 1554 1558 1576 1603 1609 1627 Marakes 1638 1654 1792 1795 kuzeyinde 20 yil Fas SultanligiDogu Fas 1517 1830 313 yil Cezayir PasaligiDogu Etyopya 1874 1882 8 yil Harar EmirligiNijer 1875 1906 31 yil Fizan Sancagi Kavar KazasiCad 1875 1912 37 yil Fizan Sancagi Resade KazasiKenya 1584 1589 5 yil MombasaUganda 1872 1882 10 yil Hatt i Ustuva VilayetiDigerHimaye Bolgeleri Dogu Avrupa Lehistan Kralligi Lehistan Litvanya Birligi Bayragi Osmanli Devleti Dogu Avrupa da 1576 yilinda Lehistan kralligini himaye altina alarak nufuzunu Belarus kuzey Ukrayna Letonya Litvanya Estonya topraklarina kadar genisletmis ve Baltik Denizi ne kadar uzanmistir Sokullu Mehmet Pasa Fransiz Valois hanedani mensubu Henryk II Walezy nin tac giymek uzere Fransa ya kacmasinin ardindan Polonya da cikan veraset kavgalarina mudahale etmis ve o donem Osmanli Devleti ne bagli olan Erdel in voyvodasi Stefan Bathory yi Lehistan Krali olarak sectirmistir Adigecenin hukumdarliginin son yillarina dogru Osmanli nufuzu zayiflamis 1586 da tahta gecen Zygmunt III Vasa doneminde tamamen kaybolmustur Eski Altin Orda Hanliklari Cesitli tarihlerde Kazan Hanligi 1521 1531 1533 1546 1546 1551 Kasim Hanligi 1486 1512 Nogay Hanligi 1548 1711 Astrahan Hanligi 1532 1549 ve Baskirdistan Hanligi 1656 1738 Osmanli himayesine girmisti Harac veren devletler Avusturya 1533 1606 ve Venedik 1517 1699 Osmanli Devleti ne Rusya 1480 1677 ve Polonya Lehistan ise Osmanli Devleti ne bagli konumdaki Kirim Hanligi na vergi veren Haracguzar devletler olmuslardir Ayrica Amerika Birlesik Devletleri 5 Eylul 1795 imzalanan ABD Osmanli Sozlesmesi ile Osmanli ya vergi odemistir Fransa da Osmanli Devleti ne harac veren devletler arasinda olmustur Asya Orta ve Guneydogu Asya Osmanli Devleti 16 yuzyildan itibaren once Iran a sonra Rusya ya karsi Orta Asya da bulunan Turk Hanliklariyla iliskiye girmis Orta Asya daki bu hanliklar ozellikle 19 yuzyilda kendilerine yonelik Rus ve Cin tehdidine karsi Osmanli Devletine tabiiyet arzetmislerdi Buhara ve Kasgar Hanliklari gibi Bunun disinda Guneydogu Asya da Ace Sultanligi once Portekiz daha sonra Hollanda tehdidine karsi Osmanli tarafindan himaye edilmisti Ayrica yine Orta Asya da Rus tehdidine karsi Guneydogu Asya da da somurgeci Bati devletlerine karsi farkli zamanlarda cesitli hanliklar ve sultanliklar Osmanliyla isbirligine girmis ve tabiiyet arzetmislerdi Arabistan icleri ve Umman Arabistan icleri yerli hanedanlar ve bunlarin basinda bulunan seyh veya emir denilen mahalli idareciler tarafindan idare ediliyordu Arabistan in bati kesimini Cidde de oturan Osmanli beylerbeyi ve dogu kesimini de Bagdad veya Basra beylerbeyi ve bir zamanlar da Lahsa beylerbeyi idare ediyordu Bunlar yerli emir ve seyhleri sadece koordine etmekteydiler Mekke ve Hicaz in tumu ise tamamen Hasimiler neslinden gelen ve Serif denilen idareciler tarafindan yonetiliyordu Umman da ve Basra Korfezi nde ise gucunu 16 yuzyilin sonundan itibaren itibaren Portekize kaptirmistir Katar ve Bahreyn de ise 1871 de Katar emirinin daveti uzerine Katar a Osmanli askeri yerlesmis ve El Sani ailesi Osmanli kaymakami olarak gorev yapmaya baslamistir Fakat Osmanli himayasi hem pek etkili olmamis hem de kisa surmustur 19 yuzyilda hem Misir hem Osmanli kuvvetlerinin Arabistan iclerine yaptiklari seferlerle buradaki yerel yonetimlere son verilmistir Afrika Fas Sultanligi Kuzey Afrika da Fas Sultanligi ilk kez 1553 yilinda himaye altina alinmistir Dost Vattasiler in devrik krali Abou Hassoun un yardim destegini yanitsiz birakmayan Cezayir Valisi Salih Pasa o yil Fes kentine girerek adi geceni tahta cikarmistir Ancak 1554 Eylul unde Saadi lideri Muhammad al Seyh Fez kentini geri almistir Boylece Fas taki Osmanli himayesi bir yil surebilmistir 1576 yilinda ise bu defa Saadilerden Abdulmelik Fas Krali yegeni Muahmmed al Mutevekkil i devirmek ve tahta gecmek icin Osmanlilardan yardim istemis hatta Osmanlilarin Tunus u fethiyle sonuclanan sefere 1574 de katilmistir 1576 yilinda tekrar Fez e giren Osmanli ordusu al Mutevekkil i devirerek Abdulmelik i tahta cikarmistir Boylece Fas tekrar Osmanli himayesine girmistir Devrik Sultan al Mutevekkil Portekizlileri yardima cagirinca Portekiz Krali Sevastiao ile al Mutevekkil in bir yanda Osmanli ordusunun destekledigi Abdulmelik in diger yanda carpistigi Vadiyusseyil Muharebesi meydana gelmistir 4 Agustos 1578 Savas neticesinde uc kral da maktul dusmus Portekiz ordusu iki yil sonra Ispanya egemenligine dusecek kadar 1580 orselenmis Portekiz Donanmasi Tanca aciklarinda Osmanlilarca imha edilmis Osmanli yanlisi Ahmed al Mansur tahta cikmistir Osmanlilar geride devre disi kalmis hatta egemenligini kaybetmis bir Portekiz ile Cezayir icin tehdit arzetmeyen ve Osmanli ya egilimli bir Fas sultani birakarak Fas topraklarindan cekilmislerdir Fas 1576 dan 1603 e kadar bir Osmanli vasali olarak kaldi Portekiz tehdidinden ve ic karisikliklardan kurtularak istikrara kavusan Fas Sultanligi bugunku Moritanya Senegal Gambiya yi fethetmis 1591 de Songhay Imparatorlugu nu yikarak bugunku Nijer Mali ve Burkina Faso topraklarini ele gecirmistir Bu sure zarfinda Fas hukumdarin oldugu 1603 yilina kadar bir Osmanli vasaliydi 1609 da Marakes hukumdari 1627 ye kadar Osmanli vassali oldu ve tum Fas i yoneten oglu 1638 de 1654 e kadar Osmanli vassali oldu 1692 de Cezayir Dey i Fas a savas acti ve Moulouya savasinda Fas ordusunu tamamen yendi Fas Krali teslimiyet gostergesi olarak yeri uc kez optu ve Fas taki Moulouya nehrine kadar uzanan Osmanli yonetimini kabul etti 1701 de Fas Krali Cezayir e 50 000 askerle saldirdi ancak Chelif savasinda sadece 7 000 Turk tarafindan yenildi 3 000 Fas kafasi kesilerek odul olarak alindi ve Osmanli Imparatorlugu nun siniri Moulouya nehrinde kaldi 1785 te Fas Krali Osmanli ya tabi oldugunu soyledi Merkezi Afrika ve Sahra Colu 1552 yilinda Cezayir Valisi Salih Reis ilk kez Sahra Colu ne yuruyerek Ouargla ve kentlerini zaptetmistir 1554 yilinda ise Fizan bolgesi Trablusgarp Eyaletine katilmistir Turgut Reis in valiligi sirasinda Cad ve Nijer topraklariyla Nijerya ve Kamerun un kuzeyine egemen olan Kanem Devleti elci gondererek Osmanli Devleti nin metbulugunu tanidigini beyan ederek Sahra Trablusgarp kervan yolunun eskisi gibi kendilerine acik olmasini talep etti Bu sekilde ilk Osmanli Bornu iliskileri kurulmustur 1555 yilinda bir anlasma da imzalandi Bu bir ticaret anlasmasi ve dostluk ittifaki niteligi de tasidi 1574 yilinda Sultan III Murat zamaninda da Kanem Bornu dan bir elci heyeti Istanbul a geldi Osmanli Devleti Kanem Bornu dan Mekke ve Medine ye giden Hac ve Ticaret yolunun guvenligini saglamayi taahhut emis buna karsilik Kanem Bornu Kuzey Sudan dan gelen ve Buyuk Sahra yolu ile Kuzey Afrika daki Osmanli limanlarina ulasan altin yolunun guvenligini saglamistir Stratejik amacli bu ittifak Amerika nin kesfinden sonra Avrupa ya cok miktarda gelen kiymetli madenler karsisinda Osmanli devletinin altin ihtiyacini guvenlik altina alma kaygisindan kaynaklanmistir Ote yandan Bati Afrika da etkili olan Portekiz Buyuk Sahra dan gecen altin yolunu Fas in da yardimi ile Atlas Okyanusu na kaydirma cabasindaydi 1580 de Bornu Sultani Idris Alaoma Osmanli Devleti ne yeniden elci gondererek tabi oldugunu yinelemis ve bu sefer atesli silah gonderilmesi talebinde bulunmustur Donemin padisahi III Murad bugun Nijerya da yer alan Bornu nun baskenti Ngazargamu ya 200 kisilik bir elcilik ve silahtar heyetiyle birlikte talep edilen silahlari gondermis ve bu sekilde atesli silahlar tarihe ilk kez Sahra ya girmistir Bu talebin yerine getirilmesiyle Sultan Alaoma XIX yuzyilin sonuna kadar bolgede tek egemen devlet olacak sultanliginin sinirlarini genisletmis Sahra ticaret yollarini da guvenlik altina alarak ulkesini refaha kavusturmustur Daha sonra Avusturya 1593 1606 Lehistan 1620 21 ve Iran savaslari 1578 90 1603 12 1615 18 1623 39 Celali isyanlari ayrica Trablusgarp Vilayetinin merkez denetiminden uzaklasmasi sonucunda ic sorunlarla da bogusan Osmanli Devleti nin bolgeyle iliskisi kesilmistir Osmanli Devleti bolgedeki hukukunu Fransiz somurgeciligi Bati Afrika ya yayilirken bolgedeki Musluman krallik ve sultanliklarin ve bu arada Bornu nun yardim talebi uzerine hatirlamistir Ancak 1877 78 Osmanli Rus Savasi nin ardindan ordusu iyice orselenmis olan Osmanli Devleti diplomatik girisimlerle sonuc almaya calismis ancak bolgenin tedricen Fransiz isgaline girmesini engelleyememistir Dogu Afrika Dogu Afrika da ise 16 yuzyilin baslarindan itibaren bolgede bulunan cok sayida kucuk sultanlik Osmanli Devletinden Portekiz tehlikesine karsi yardim almaya baslamis ve Osmanli Devleti 1585 1586 yillari arasinda Somali den Maputo ya Mozambik e kadar olan bolgede denetimi elinde bulundursa da 1589 dan itibaren ustunlugu Portekizlilere kaptirmistir Orta Afrika da ise 19 yuzyilin 2 yarisindan itibaren Uganda da Hatti Istiva Eyaleti kurulmus devletin nufuz alani bu eyaletin cevresinde bulunan yerli hanedanlarla yapilan himaye antlasmalariyla bugunku Kongo Orta Afrika Cumhuriyeti Ruanda ile Burundi ye kadar genislemistir Ancak ozellikle Uganda cevresindeki hanedanlar sik sik taraf degistirmekte bazen Avrupa tarafinda olurlarken bazen Osmanli tarafina gecmekteydiler Hilafeten bagli yerler Hindistan Muslumanlari Pakistan Hindistan ve Banglades Sri Lanka Maldiv Adalari Afganistan Singapur Malezya Endonezya Komorlar Kenya Tanzanya Mozambik Guney Afrika Cumhuriyeti Bati Turkistan Hanliklari Hive Buhara ve Hokand Hanliklari Dogu Turkistan Osmanli donanmasinin ve ordusunun degisik surelerde bulundugu ulkeler Fransa Ispanya Portekiz Italya Malta Ingiltere Monako Hollanda Belcika Isvec Norvec Izlanda Irlanda Cebelitarik Danimarka Hindistan Pakistan Almanya Lihtenstayn Cekya Avusturya Isvicre Gronland Kanada Endonezya Sri Lanka Osmanli donanmasinin ve ordusunun bazi bolgelerini degisik surelerde elinde tuttugu ulkeler Ingiltere Irlanda Ispanya Italya Fransa Korsika Malta Izlanda PortekizOsmanli yayilma sahasi ile ilgili kitaplarAhmet Akgunduz Bilinmeyen Osmanli Istanbul 1999 Ahmet Kavas Gecmisten Gunumuze Afrika Istanbul 2005 Ahmet Kavas Osmanli Afrika Iliskileri TASAM Yayinlari Istanbul 2006 Hatice Ugur Osmanli Afrikasi nda Bir Sultanlik Zengibar Istanbul Kure Yayinlari 2005 Baglanti olu kirik baglanti Turkiye Gazetesi Osmanli Imparatorlugu Ansiklopedisi 1970 Hayat Ansiklopedisi Erhan Afyoncu Sorularla Osmanli Imparatorlugu Ilber Ortayli Osmanlilar Ahmet Kavas in eserlerinden Osmanli Devleti nin Afrika Kitasinda Hakimiyeti ve Nufuzu Yeni Turkiye Dergisi Osmanli Ozel Sayisi I 421 430 2000 Ayni makalenin Ingilizce tercumesi The Dominance and Influence of the Ottoman Empire on the African Continent The Great Ottoman Turkish Civilisation Ankara 2000 I s 248 258 Osmanli Devleti nin Musluman Harar Emirligiyle Munasebetleri ve Hristiyan Habesistan Etiyopya Imparatorlugu Ile Yakinlasmasina Etkisi Pax Ottomana Studies in Memoriam Prof Dr Nejat GOYUNC Sota Yeni Turkiye Yayinlari Haarlem Ankara 2001 s 443 464 Buyuk Sahra da Gat Kazasinin Kurulmasi ve Osmanli Tevarik Munasebetleri Islam Arastirmalari Dergisi 3 171 196 1999 Osmanli Tibu Munasebetleri Buyuk Sahra da Resade Cad ve Kavar Nijer Kazalarinin Kurulmasi Islam Arastirmalari Dergisi 4 69 104 2000 Fransa nin Kuzey ve Bati Afrika da Uyguladigi Islam Siyaseti Sultan Resad in Yayinladigi Cihad Cagrisinin Reddi Meselesi Dini Arastirmalar 6 23 50 Nisan 2000 Afrika nin Somurgelestirilmesi Oncesinde Rabih b Fazlullah in Kurdugu Son Biladu s Sudan Devleti ve Fransa yla Mucadelesi Osmanli Arastirmalari XX 9 35 2000 Dogu Afrika Sahilinde Osmanli Hakimiyeti Kuzey Somali de Zeyla Iskelesinin Konumu 1265 1334 1849 1916 Islam Arastirmalari Dergisi sayi 5 2001 s 109 134 Turk Akademik Arastirmalarinda Fakir Bir Alan Osmanli Afrikasi Turkiye Arastirmalari Literatur Dergisi Talid Cilt 1 Sayi 2 2003 Bilim ve Sanat Vakfi Turkiye Arastirmalari Merkezi Istanbul s 513 528 Osmanli Devleti nin Kuzey Afrika da Yerli Halkla Munasebetleri Osmanli Dunyasinda Bilim ve Egitim Milletlerarasi Kongresi Istanbul 12 15 Nisan 1999 Kaynakca Nutuk s 495 Mehmet Ipsirli Beylerbeyi Islam Ansiklopedisi c 6 Istanbul 1992 s 69 Sedlar Jean W East Central Europe in the Middle Ages 1000 1500 University of Washington Press 1994 385 Osmanli Tarihi Lacivert Yayinlari syf 87 Constantin Giurescu Istoria Romanilor Bucuresti 1938 Nicolae Iorga Istoria Romanilor Bucuresti 1934 1954 The Struggle for Mastery in Europe 1914 1918 Oxford University Press p 253 Alicic Ahmed S Uređenje bosanskog ejaleta od 1789 do 1878 Orijentalni Institut u Sarajevu Sarajevo 1983 p 35 Sabanovic H Bosanski pasaluk ND BiH Sarajevo 1959 Dr Lazar Tomanovic Petar Drugi Petrovic Njegos kao vladalac Novi Sad Srbinje 2004 Arsivlenmis kopya 6 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Eylul 2010 Broxur Marie Bennixen Avtorkhanov Abdurahman The North Caucasus Barrier The Russian Advance towards the Muslim World C Hurst amp Co Publishers 1996 pp 18 44 Ozbaran Salih The Ottoman response to European Expansion Studies on Ottoman Portuguese relations in the Indian Ocean and Ottoman administration in the Arab lands during the Sixteenth Century xv Analecta Isisiana XII The Isis Press 1994 Istanbul Turkey Arsivlenmis kopya 24 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mart 2022 Crusaders in the Far East The Moro Wars in the Philippines in the Context of the Ibero Islamic World War 3 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Charles A Truxillo Jain Publishing Company p 73 21 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Eylul 2013 Arsivlenmis kopya 8 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Aralik 2008 Andrew C Hess The Battle of Lepanto and Its Place in Mediterranean History in Past and Present No 57 Nov 1972 pp 53 73 Oztuna Yilmaz Buyuk Turkiye Tarihi cilt 4 14 De grote geschiedenis van Turkije deel 4 van 14 Istanbul 1983 pp 343 357 Kingross Lord The Ottoman Centuries New York 2002 pp 273 277 Jamil M Abun Nasr 20 August 1987 A History of the Maghrib in the Islamic Period 9 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cambridge University Press p 156 ISBN 978 0 521 33767 0 Ahmad Al Mansur Islamic Visionary 9 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde p 11 Richard Lee Smith Pearson Longman The Last Great Muslim Empires 20 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde p 103 By H J Kissling Bertold Spuler N Barbour J S Trimingham H Braun H Hartel La bataille de l Oued el Makhazen dite bataille des Trois Rois 29 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde 4 aout 1578 P 196 Pierre Berthier Editions du Centre national de la recherche scientifique al Ḥayah al iqtiṣadiyah lil wilayat al ʻArabiyah wa maṣadir wathaʼiqiha fi al ʻahd al ʻUthmani Volume 3 P 107 Markaz al Dirasat wa al Buḥuth ʻan al Wilayat al ʻArabiyah fi al ʻAhd al ʻUthmani a b مجلة التاريخية المغربية Issues 37 40 Imprimerie de l UGTT a b c d e f Oztuna Yilmaz Bașlangicindan zamanimiza kadar Turkiye tarihi Volume 7 17 Mayis 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b c d e f Oztuna Yilmaz Sultan Genc Osman ve Sultan IV Murad 17 Mayis 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Les Sources inedites de l histoire du Maroc de 1530 a 1845 8 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde E Leroux La bataille de l Oued el Makhazen dite bataille des Trois Rois 28 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde 4 aout 1578 Pierre Berthier Editions du Centre national de la recherche scientifique al Ḥayah al iqtiṣadiyah lil wilayat al ʻArabiyah wa maṣadir wathaʼiqiha fi al ʻahd al ʻUthmani Volume 3 P 119 Markaz al Dirasat wa al Buḥuth ʻan al Wilayat al ʻArabiyah fi al ʻAhd al ʻUthmani Barletta Vincent 15 Mayis 2010 Death in Babylon Alexander the Great and Iberian Empire in the Muslim Orient Pages 82 and 104 Ingilizce University of Chicago Press s 82 ISBN 978 0 226 03739 4 5 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Haziran 2021 Langues et litteratures Volume 1Faculte des lettres et des sciences humaines 4 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Haziran 2021 Morocco in the Reign of Mawlay Sulayman 15 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mohamed El Mansour Middle East amp North African Studies Press 1990 Morocco 248 pages Pg 104 Osmanli Devleti nin Musluman Harar Emirligiyle Munasebetleri ve Hristiyan Habesistan Etiyopya Imparatorlugu Ile Yakinlasmasina Etkisi Pax Ottomana Studies in Memoriam Prof Dr Nejat GOYUNC Sota Yeni Turkiye Yayinlari Haarlem Ankara 2001 s 443 464 Kavas Buyuk Sahra da Gat Kazasinin Kurulmasi ve Osmanli Tevarik Munasebetleri Islam Arastirmalari Dergisi 3 171 196 1999 a b Kavas Osmanli Tibu Munasebetleri Buyuk Sahra da Resade Cad ve Kavar Nijer Kazalarinin Kurulmasi Islam Arastirmalari Dergisi 4 69 104 2000 Triaud Jean Louis La legende noire de la Sanusiyya Editions de la Maison de sciences de l homme Paris pp 721 735 Inalcik Halil An Economic And Social History Of The Ottoman Empire Vol 1 1300 1600 pp 331 Parry Vernon J Cook M A A History of the Ottoman Empire to 1730 Cambridge University Press pp 122 Casale Giancarlo A Caliph a Canal and twenty thousand Cannibals Global Politics in the 1580s Journal of World History Volume 18 Number 3 September 2007 pp 267 296 Braudel Fernand The Mediterranean and the Mediterranean World in the Age of Philip II University of California Press July 1996 Volume II Slave trade in the Sudan in the nineteenth century and its suppression in the years 1877 80 3 Subat 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ocak 2009 Wawrzyniak Krzyzstof Ottoman Polish Diplomatic Relations in the Sixteenth Century The Institute of Economics and Social Sciences of Bilkent University Ankara June 2003 Genc Yusuf Ihsan Basbakanlik Osmanli Devlet Arsivleri Genel Mudurlugu Ankara 2005 Oztuna Yilmaz Devletler ve Hanedanlar Islam Devletleri Cilt 1 Kultur Bakanligi Yayinla Devletler ve Hanedanlar Islam Devletleri Cilt 1 Kultur Bakanligi Yayinlari Ankara 1996 pp 551 552 Muhimme Defteri XXXVIII 98 Oztuna Yilmaz Devletler ve Hanedanlar Islam Devletleri Cilt 1 Kultur Bakanligi Yayinlari Ankara 1996 pp 554 Galibert Leon 1854 L Algerie ancienne et moderne depuis les premiers etablissements des carthaginois jusqu a l expedition du General Randon en 1853 Fransizca Furne s 234 7 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Mayis 2022 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi 0 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Tableau de la situation des etablissements Francais dans l Algerie precede de l expose des motifs et du projet de loi portant demande de credits extraordinaires au titre de l exercice 1838 en 1841 Fransizca Impr Royale 1842 25 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Mayis 2022 Oujda une ville frontiere du Maroc 1907 1956 mutations relations et ruptures de societes en milieu colonial 14 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yvette Katan Editions La Porte Galibert Leon 1846 L Algerie ancienne et moderne depuis les temps les plus recules jusqu a nos jours comprenant le bombardement de Tanger la prise de Mogador la bataille d Isly et le glorieux combat de Djemma Gazouat Fransizca Furne et Cie 17 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Mayis 2022 Revue africaine journal des travaux de la societe historique algerienne Volume 31 8 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kraus Reprint Les algeriens ont remporte un grand butin de tout espece une quantite considerable de chevaux et de prisonniers 3 000 tetes de simples soldats et 50 de capitaines Baslangicindan zamanimiza kadar buyuk Turkiye tarihi Turkiye nin siyasi medeni kultur teskilat ve san at tarihi Volume 14 17 Mayis 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yilmaz Oztuna Jean Paul Roux L Afrique du Nord ottomane Novembre 2002 Clio Bibliotheque en ligne Hazar Numan Turkiye nin Afrika ya Acilimi Stratejik Analiz Temmuz 2008 pp 21 Bahl Taru Encyclopaedia of the Muslim World Anmol Publications 2004 pp 56 Ozcan Azmi Pan Islamizm Osmanli Devleti Hindistan Muslumanlari ve Ingiltere 1877 1914 TDV Islam Arastirmalari Merkezi Yayinlari 2005 Casale Giancarlo Two Examples of Ottoman Discovery Literature from the mid Sixteenth Century Casale Giancarlo Two Examples of Ottoman Discovery Literature from the mid Sixteenth Century Reid Anthony The Ottomans in Southeast Asia Asia Research Institute Working Paper Series No 36 February 2005 pp 9 13 Reid Anthony The Ottomans in Southeast Asia Asia Research Institute Working Paper Series No 36 February 2005 pp 9 14 Goksoy I H Ottoman Aceh Relations according to the Turkish Sources First International Conference on Aceh and Indian Ocean Studies 23 27 February 2007 Banda Aceh Indonesia a b c Ugur Hatice Osmanli Afrikasi nda Bir Sultanlik Zengibar Istanbul Kure Yayinlari 2005 Ucar Ahmet Guney Afrika da Osmanlilar 140 Yillik Miras Tez Yayinlari 2000 Belgelerle Osmanli Turkistan iliskileri XVI XX yuzyillar Ankara Basbakanlik Basimevi 2004 XX T C Basbakanlik Devlet Arsivleri Genel Mudurlugu Osmanli Arsivi Daire Baskanligi yayin nu 70 Bugra Mehmet Emin Sarki Turkistan Tarihi pp 336 Atif Mehmet Kasgar Tarihi Kirikkale 1998 pp 296 Verhaaren Isom Barbarossa and His Army Who Came to Succor All of Us Ottoman and French Views French Historical Studies 2007 30 pp 395 425 a b c d Kumrular Ozlem Turk Korkusu Avrupa da Turk Dusmanliginin Kokeni Dogan Subat 2008 Arnold Cassola The 1565 Great Siege of Malta and Hipolito Sans s La Maltea Publishers Enterprise Group Malta 1999 a b Oztuna Yilmaz Atlas Okyanusu nda Turkler Hayat Tarih Mecmuasi Eylul 1967 Bradford Ernle The Sultan s Admiral The life of Barbarossa London 1968 a b c 8 Mart 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Subat 2009 a b 19 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Subat 2009 19 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Subat 2009 Inalcik Halil An Economic And Social History Of The Ottoman Empire Vol 1 1300 1600 pp 326 Medieval Sourcebook Sidi Ali Reis 16th Century CE Mirat ul Memalik The Mirror of Countries 1557 CE Kissling Hans Joachim Vom Osmanischen Reiche In ders Dissertationes orientales et balcanicae collectae III Die Osmanen und Europa Munchen 1991 pp 227 Goodrich Thomas D The Ottoman Turks and the New World A Study of Tarih i Hind i Garbi and Sixteenth Century Ottoman Americana Wiesbaden Otto Harrassowitz 1990