Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kiev (Ukraynaca: Київ, romanize: Kıyiv, Kırım Tatarcası: Kıyiv, Qıyab), Ukrayna'nın en büyük kenti ve başkenti. Avrupa'nın en kalabalık 7. kenti.
| Kiev Київ Kyiv | |
|---|---|
Doğrudan yönetilen devlet şehri | |
      | |
 Bayrak  Arma | |
Slogan:  | |
 Kiev'in konumu | |
  Kiev Kiev'in Ukrayna'daki konumu | |
| Ülke |  Ukrayna |
| Belediye | Kiev |
| Alt idari birimler | |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | Vitali Kliçko |
| Yüzölçümü | |
| • Doğrudan yönetilen devlet şehri | 839 km² |
| Rakım | 179 m |
| Nüfus (1 Ocak 2021) | |
| • Doğrudan yönetilen devlet şehri | 2,962,180 |
| • Yoğunluk | 3.299/km² |
| • Metropol | 3,475,000 |
| Zaman dilimi | (DAS) |
| • Yaz (YSU) | (DAYS) |
| Alan kodu | +380 44 |
| Plaka kodu | AA, KA |
Resmî site www.kmr.gov.ua | |
Kiev, Doğu Avrupa'nın önemli bir sanayi, bilim, eğitim ve kültür merkezidir. Birçok yüksek teknoloji endüstrisine, yüksek öğrenim kurumuna ve tarihi simge yapılara ev sahipliği yapmaktadır. Şehir, Kiev metrosu da dahil olmak üzere kapsamlı bir toplu taşıma ve altyapı sistemine sahiptir.
Kentin adının, dört efsanevi kurucusundan biri olan Kyi'nin adından geldiği söylenmektedir. Doğu Avrupa'nın en eski şehirlerinden biri olan Kiev, tarihi boyunca pek çok önem ve bilinmezlik döneminden geçmiştir. Şehir muhtemelen 5. yüzyılın başlarında bir ticaret merkezi olarak var olmuştur. İskandinavya ve Konstantinopolis arasındaki büyük ticaret yolu üzerinde bir Slav yerleşimi olan Kiev, 9. yüzyılın ortalarında Varegler (Vikingler) tarafından ele geçirilene kadar Hazarların bir koluydu.
Varangian yönetimi altında, şehir ilk olarak Kiev Rus'unun başkenti oldu. Doğu Slav devleti. 1240'taki Moğol istilaları sırasında tamamen yıkılan şehir, gelecek yüzyıllar boyunca etkisinin çoğunu kaybetti. Güçlü komşuları, önce Litvanya, sonra Polonya ve nihayetinde Rusya tarafından kontrol edilen bölgelerin eteklerinde, marjinal öneme sahip bir eyalet başkentiydi.
Şehir, 19. yüzyılın sonlarında Rus İmparatorluğu'nun Sanayi Devrimi sırasında yeniden zenginleşti. 1918'de Ukrayna Halk Cumhuriyeti'nin Sovyet Rusya'dan bağımsızlığını ilan etmesinden sonra Kiev başkenti oldu. 1921'den itibaren Kiev, Kızıl Ordu tarafından ilan edilen Sovyet Ukrayna'nın bir şehriydi ve 1934'ten itibaren Kiev başkentiydi. Şehir, II. Dünya Savaşı sırasında önemli bir yıkıma uğradı, ancak savaş sonrası yıllarda hızla toparlandı ve Sovyetler Birliği'nin üçüncü büyük şehri olarak kaldı.
1991'de Sovyetler Birliği'nin çöküşü ve Ukrayna'nın bağımsızlığının ardından Kiev, Ukrayna'nın başkenti olarak kaldı ve ülkenin diğer bölgelerinden sürekli bir etnik Ukraynalı göçmen akını yaşadı. Ülkenin piyasa ekonomisine ve seçim demokrasisine dönüşümü sırasında Kiev, Ukrayna'nın en büyük ve en zengin şehri olmaya devam etti. Silahlanmaya bağımlı sanayi üretimi, Sovyet çöküşünden sonra düştü, bilim ve teknolojiyi olumsuz etkiledi, ancak hizmetler ve finans gibi ekonominin yeni sektörleri Kiev'in maaş ve yatırımdaki büyümesini kolaylaştırdı ve konut ve kentsel altyapının gelişimi için sürekli fon sağladı. Kiev, Ukrayna'nın en Batı yanlısı bölgesi olarak ortaya çıktı; Avrupa Birliği ile daha sıkı bütünleşmeyi savunan partiler seçimlerde baskın çıkıyor.
Etimoloji
Kiev adının Eski Doğu Slavcası Kyjevŭ'dan evrildiği kabul edilir. Bu kelimeye köken olarak Proto Slavca "Kyi'nin kalesi" manasına gelmiş *Kyjevŭ gordŭ kelimesinden türemiş olabileceği varsayılmıştır. , şehrin üç kurucu kardeşi arasında sayılan ve şehrin isminin atfedildiği efsanevi bir karakterdir. Sambat, şehrin eski kaynaklarda geçen ve Hazarlara atfedilen bir diğer ismidir. Kiev bazen Kıyiv olarak da isimlendirilir. Buna karşın şehrin isminin Hazarca "kıyı ev" söz öbeğinden türediği de tarafından öne sürülmüştür.
Tarihçe
Kiev'in kuruluşunun efsanesine göre, Kiev'in Polyany prensleri Kyi, Shchek, Khoriv ve kız kardeşleri Lybid tarafından kurulduğuna inanılıyor. Dinyeper kıyısına kurulmuş şehrin Hazarlar mı yoksa Kiev Knezliği tarafından mı kurulduğu hakkında sağlam bir bilgi yoktur.
İlk Vakayiname isimli tarihsel belgede Kiev şehrinin yerel bir yöneticisi olmadığı ve 9. yüzyıldan itibaren Hazarlara haraç verdikleri yazmaktadır. Eski Türkçede yüksek yer anlamına gelen ve Sarkel'e benzeyen Sambat kalesi Hazarlar tarafından şehri korumak için inşa edilmiştir.Günlüklere göre Viking veya Vareg olduğu düşünülen Askold ve Dir'in 9. yüzyıl veya erken 10. yüzyılda Kiev'i yönettiği sanılmaktadır, ancak Kiev'in 920'lere kadar Hazarlar kontrolünde olduğu da öne sürülmektedir. Kiev, Vareglerden Yunanlara uzanan ticaret yolu üzerinde konumlanmıştır.
860 ve 882 arasında Prens Oleg tarafından sinsice öldürülen Askold ve Dir saltanatı var olmuştur. 882'de Kiev, Kiev Knezliği'nin başkenti oldu. 912 ve 945 arasında Rurik Hanedanı'na mensup I. İgor'un hükümdarlığı sürdü. 945 ve 957 arasında Olga oğlu I. Svyatoslav için naiplik yaptı. 957'de naiplik bitti ve 972'ye kadar I. Sviatoslav'un hükümdarlığı devam etti. 972'den 978'e I. Yaropolk hüküm sürdü.
Büyük Dük I. Vladimir (980-1015) döneminde, Kiev'in Dytynets bölgesi genişletildi ve güçlendirildi ve 10 hektara ulaştı. Tarih yazımında buna "Vladimir şehri" denir. 988'de Kiev Knezliği'nin Hristiyanlaştırılmasından sonra Kiev, Konstantinopolis Patrikhanesi'nin metropolünün merkezi oldu. Ana şehir kilisesi idi.
Vladimir'in oğlu Bilge Yaroslav (1019-1054), Yaroslav'ın şehrini savunma surlarıyla inşa ederek çevreleyen Dytynets'i daha da genişletti. Altın Kapı yeni ana kapı oldu ve ana kilise görevini St. Sophia Katedrali üstlendi. Yaroslav'ın torunları I. İzyaslav ve I. Sviatopolk yeni bir tahkimat yaptı. Merkezi Kiev-Mikhailovsky Altın Kubbeli Katedrali idi.
1240 yılında Kiev, Batu komutasında Moğol İmparatorluğu'nun birlikleri tarafından ele geçirildi. Prensin kalesi tamamen yok edildi. Kiev, takriben Altın Orda egemenliğine girdi
Litvanya Büyük Dükalığı ve Lehistan-Litvanya Birliği dönemi
1363'te şehir, Litvanya Büyük Dükalığı'nın hükümdarı tarafından ele geçirildi ve ilhak edildi. 1470 yılında Kiev Beyliği'nin Litvanya Büyük Dükalığı tarafından tasfiye edilmesinden sonra, şehir Litvanya'nın (ve Polonya-Litvanya Birliği'nin) bir parçası olarak Kiev Voyvodalığı'nın merkezi oldu. 1497'de Litvanya Büyük Dükü Alexander Jagiellon, Kiev'e verdi. 15. yüzyılın sonunda, şehirde bir kale, Kiev voyvodasının evi ve bir belediye binası, Kiev sulh hakimlerinin bir buluşma yeri vardı.
1596'da Kiev, Litvanya Büyük Dükalığı ile Polonya Krallığı arasındaki Lublin Birliği'nin kararı ile, bağlı olduğu voyvoda ile birlikte Polonya tacının bir parçası oldu.
1625'ten itibaren Kiev, bağımsızlık savaşlarının bir sonucu olarak 1649'da Zaporijya Siçi'nin bir parçası haline gelen Kazak Kiev Alayının merkezi idi.
Rus İmparatorluğu ve SSCB kontrolü
Rus İmparatorluğu'nun 18. ve 20. yüzyılların hükümdarlığı döneminde, Sankt-Peterburg, Moskova, Varşova ve Odessa'dan sonra imparatorluk şehirleri arasında beşinci büyük olan büyük bir taşra şehriydi.
Ukrayna Devrimi sırasında, Kiev Ukrayna devletliği için mücadelenin merkeziydi. 3 Mart 1917'de çarlık rejiminin çöküşünden sonra şehirde Ukrayna Merkez Radası kuruldu. 20 Kasım 1917'de Ukrayna Halk Cumhuriyeti'ni Üçüncü Evrensel ve Kiev'in başkenti ilan etti.
8 Şubat 1918'de şehir Bolşevikler tarafından ele geçirildi, ancak Brest-Litovsk Antlaşması'nın sona ermesinden sonra, Merkezi Güçler'in birlikleri tarafından kurtarıldı. 29 Nisan - 14 Aralık 1918 arasında Kiev, Hetman Pavlo Skoropadsky tarafından yönetilen Ukrayna Devleti'nin başkentiydi. Hetmanatın 14 Şubat 1919'a kadar devrilmesinden sonra, Ukrayna Halk Cumhuriyeti Rehberi Kiev'de kuruldu. 7 Mayıs 1920'de Kiev, Sovyet-Polonya Savaşı sırasında UPR ordusunun ve Polonya ordusunun müttefik kuvvetleri tarafından yeniden ele geçirildi. Ancak Bolşevik karşı saldırının bir sonucu olarak nihayet Sovyet yönetimine geri döndü.
19 Eylül 1941'de, II. Dünya Savaşı sırasında, 78 günlük savunmadan sonra Kiev, Sovyetler tarafından terk edildi ve Alman birlikleri tarafından yakalandı. 6 Kasım 1943'te Sovyet yetkilileri şehri geri aldı.
Bağımsızlık sonrası dönem
1991'de Kiev bağımsız Ukrayna'nın başkenti oldu. Kasım 2013'ten Şubat 2014'e kadar Kiev, şehir merkezinde özel kuvvetlerle çıkan çatışmalarda yüzden fazla protestocunun öldürüldüğü ve birkaç yüzünün ağır yaralandığı Onur Devrimi'nin (ve Yevromaydan'ın) merkezi oldu.
Coğrafya
Coğrafi olarak Kiev, Polesia ormanlık ekolojik bölgesi, Avrupa karma orman alanının bir parçası ve Doğu Avrupa orman bozkırı biyom sınırındadır. Ancak şehrin eşsiz manzarası onu çevresindeki bölgeden ayırır. Kiev tamamen Kyiv Oblastı ile çevrilidir.
Başlangıçta batı yakasında bulunan bugünkü Kiev, şehrin güneyine Karadeniz'e doğru akan Dinyeper'in her iki tarafındadır. Şehrin daha eski ve daha yüksek batı kısmı, vadiler ve küçük nehirler ile çok sayıda ağaçlık tepede (Kiev Tepeleri) bulunur. Kiev'in coğrafi rölyefi, Podil (daha alçak anlamındadır), Pechersk (mağaralar) ve uzviz (dik sokak, "iniş") gibi yer adlarına katkıda bulundu. Kiev, akışın ortasında Dinyeper'in batı yakasına bitişik ve şehrin yükselti değişikliğine katkıda bulunan daha büyük Dinyeper Yaylasının bir parçasıdır.
Kentin kuzey etekleri Polezya Ovası ile sınır komşusudur. Kiev, 20. yüzyılın sonlarında sol yakada ("doğuya") Dinyeper Ovası'na doğru genişledi. Kiev'in Dinyeper'ın sol kıyısındaki tamamına genellikle “Sol kıyı” (ukraynaca:Лівий берег, Livyi bereh) denir. Sol kıyı Dinyeper vadisinin önemli alanları yapay olarak kumla kaplanmış ve barajlarla korunmuştur.
Şehirde Dinyeper Nehri, şehir sınırları içinde kollar, adalar ve limanlardan oluşan bir kol sistemi oluşturur. Şehir kuzeyde Desna Nehri ve Kyiv Rezervuarı'nın ağzına, güneyde Kaniv Barajı'na yakındır. Hem Dinyeper hem de Desna nehirleri Kiev'de tekneyle gezilebilir ancak rezervuar nakliye kilitleri tarafından düzenlenir ve gezi kışın nehirlerin donmasıyla sınırlıdır.
Kiev sınırları içinde, Dinyeper'ın kendisini, rezervuarlarını ve birkaç küçük nehir, düzinelerce göl ve yapay olarak oluşturulmuş göletleri içeren toplam 448 açık su kütlesi vardır. Bunlar 7.949 hektarlık alanı kaplarlar. Ayrıca, şehirde 16 gelişmiş plaj (toplam 140 hektar) ve 35 suya yakın rekreasyon alanı (1.000 hektardan fazla) vardır. Su kütlelerinin bir kısmı yüzmeye uygun olmasa da birçoğu eğlence ve dinlenme için kullanılır.
Birleşmiş Milletler 2011 değerlendirmesine göre, Kiev'de ve Kyiv metropol alanı'nda doğal afet riski yoktu.
İklim
Kiev'de sıcak bir yaz nemli kıtasal iklimi vardır (Köppen Dfb). En sıcak Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarının ortalama sıcaklıkları 13.8 °C-24.8 °C arasındadır. En soğuk aylar ortalama -4.6 °C -1.1 °C sıcaklıklar ile Aralık, Ocak ve Şubat'tır. Şehirde şimdiye kadar kaydedilen en yüksek sıcaklık 30 Temmuz 1936'da 39.4 °C idi.
Şehirde şimdiye kadar kaydedilen en düşük sıcaklık 11 Ocak 1951'de -32.9 °C idi. Kar örtüsü genellikle kasım ayının ortasından mart ayının sonuna kadar uzanır ve ortalama 180 gün sürer ancak bazı yıllarda 200 günü aşan donsuz dönemler de olur.
Nüfus
Kiev'in nüfusu II. Dünya Savaşı yıllarında aniden 930.000'den 180.000'e düşmüşse de 15 yıl içinde toparlanıp %513.5 artarak 1.104.334 olmuştur.[] 2019 verilerine göre şehrin nüfusu 2.950.800'dü.
2001 nüfus sayımına göre etnik açıdan Ukraynalılar %82.2'yle baskın grup olup şehrin %13.1'i ise Rus'tur. Geri kalanlar ise Yahudi, Belaruslu, Ermeni, Azeri ve Tatar gibi daha küçük gruplara mensuptur. 2001'de nüfusun yaklaşık %75'i anadillerinin Ukraynaca olduğunu belirtmiş olmakla birlikte Rusça evde ve günlük hayatta konuşulan diller içerisinde çoğunluğu oluşturmuştur.
| Yıl | Nüfus | Değişim |
|---|---|---|
| 1939 | 846.724 | - |
| 1940 | 930.000 | +9,8% |
| 1943 | 180.000 | -80,6% |
| 1959 | 1.104.334 | +513,5% |
| 1961 | 1.174.000 | +6,3% |
| 1979 | 2.144.000 | +82,6% |
| 1989 | 2.587.945 | +20,7% |
| 2001 | 2.611.327 | +0,9% |
| 2005 | 2.660.401 | +1,8% |
| 2018 | 2.946.570 | +0,67% |
Kültür
Şehir Avrupa kıtasında birçok sosyal çalışmalara katılmış ve derecelere girmiştir. 2004 Eurovision Şarkı Yarışması ünlü Ukraynalı şarkıcı Ruslana ve 2016 yılında Jamala tarafından birincilik almıştır. Şehir 2009 Eurovision Çocuk Şarkı Yarışması'na da ev sahipliği yapmıştır.
Kentin en önemli ve bilindik meydanı Bağımsızlık Meydanı'dır.
Ulaşım
İçinden Dinyeper nehri geçer. Altyapısına Sovyetler Birliği döneminde önem verilerek yapılması sayesinde, şehirde ulaşım rahattır. Şehirde metrolar vardır. Kiev Metrosu dünyanın en büyük metrolarından biridir. Çok derine inşa edilmiştir. Ayrıca tramvay, troleybüs gibi vasıtaları kullanarak da ulaşım sağlanabilmektedir.
Hava taşımacılığı
Kiev'e iki uluslararası yolcu havaalanı hizmet verir: 30 kilometre (19 mil) uzaklıkta bulunan Borispil Havaalanı ve belediyeye ait daha küçük Zhulyany Havaalanı şehrin güney eteklerindedir. Ayrıca Gostomel kargo havaalanı ve Antonov uçak üretim şirketi ve genel havacılığı kolaylaştıran ayrıca üç faal havaalanı vardır.
Kardeş kentler
Kiev'in kardeş şehirleri:
![image]()
Ankara, Türkiye (1993)![image]()
Aşkabat, Türkmenistan (2001)![image]()
Atina, Yunanistan (1996)![image]()
Bakü, Azerbaycan (1997)![image]()
Şangay, Çin (1993)![image]()
Bişkek, Kırgızistan (1997)![image]()
Brasília, Brezilya (2000)![image]()
Bratislava, Slovakya (1969)![image]()
Brüksel, Belçika (1997)![image]()
Buenos Aires, Arjantin (2000)
![image]()
Chicago, ABD (1991)![image]()
Kişinev, Moldova (1993)![image]()
Edinburgh, İskoçya (1989)![image]()
Floransa, İtalya (1967)![image]()
Havana, Küba (1994)![image]()
Cakarta, Endonezya (2005)![image]()
Kraków, Polonya (1993)![image]()
Kyoto, Japonya (1971)![image]()
Leipzig, Almanya (1956)![image]()
Lima, Peru (2005)![image]()
Meksiko, Meksika (1997)![image]()
Münih, Almanya (1989)![image]()
Astana, Kazakistan (1998)![image]()
Odense, Danimarka (1989)![image]()
Oş, Kırgızistan (2002)
![image]()
Pretoria, Güney Afrika (1993)![image]()
Riga, Letonya (1998)![image]()
Rio de Janeiro, Brezilya (2000)![image]()
Santiago, Şili (1998)![image]()
Sofya, Bulgaristan (1997)![image]()
Suzhou, Çin (2005)![image]()
Tallinn, Estonya (1994)![image]()
Tampere, Finlandiya (1954)![image]()
Taşkent, Özbekistan (1998)![image]()
Tiflis, Gürcistan (1999)![image]()
Toulouse, Fransa (1975)![image]()
Vilnius, Litvanya (1991)![image]()
Varşova, Polonya (1994)![image]()
Vuhan, Çin (1990)
İşbirliği anlaşması yapılan şehirler
Galeri
-
![image]()
Aziz Mıhayil Altın Üstü Katedrali -
![image]()
Kıyevo-Peçersyka Lavra Katedrali -
![image]()
Aziz Andriy Kilisesi -
![image]()
Aziz Sofiya Katedrali -
![image]()
Bogorodıtsya Pırogoşça Kilisesi Podil rayonında -
![image]()
Azize Sofya Katedrali -
![image]()
Aziz Volodımır Katedrali -
![image]()
Zoloti vorota -
![image]()
Ukrayna Ulusal Opera Tiyatrosu -
![image]()
Ukrayna Ulusal Bankası -
![image]()
Chimaeras Evi -
![image]()
Bohdan Khmelnytsky Anıtı
Kaynakça
- ^ "Чисельність наявного населення України (Actual population of Ukraine)" (PDF) (Ukraynaca). State Statistics Service of Ukraine. 4 Kasım 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 11 Temmuz 2021.
- ^ . 20 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022.
- ^ . www.britannica.com (İngilizce). 20 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022.
- ^ Magocsi, Paul Robert (18 Haziran 2010). A History of Ukraine: The Land and Its Peoples, Second Edition (İngilizce). University of Toronto Press. ISBN . 26 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022.
- ^ , (Ed.) (1987). "*kyjevъ/*kyjevo". Ėtimologicheskiĭ slovarʹ slavi͡anskikh I͡Azykov: Praslavi͡anskiĭ leksicheskiĭ fond (Rusça). 13 (*kroměžirъ–*kyžiti). Moskova: Nauka. ss. 256-257.
- ^ An Introduction to the History of Khazaria, Kevin Alan Brook, 1999
- ^ . kyivcity.gov.ua (Ukraynaca). Kyivcity.gov.ua. 19 Haziran 2020. 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2020.
- ^ . pravda.com.ua (Ukraynaca). Pravda.com.ua. 19 Haziran 2020. 24 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2020.
- ^ . United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division. April 2012. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2013.
- ^ Kottek, M.; J. Grieser; C. Beck; B. Rudolf; F. Rubel (2006). "World Map of the Köppen-Geiger climate classification updated" (PDF). Meteorol. Z. 15 (3): 259-263. Bibcode:2006MetZe..15..259K. doi:10.1127/0941-2948/2006/0130. 9 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Ocak 2022.
- ^ a b . cgo-sreznevskyi.kyiv.ua (Ukraynaca). Central Observatory for Geophysics. 18 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2020.
- ^ a b . cgo-sreznevskyi.kyiv.ua (Ukraynaca). Central Observatory for Geophysics. 31 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2020.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;eobisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2019.
- ^ "Kiev: the city, its residents, problems of today, wishes for tomorrow", , 29 April – 12 May 2006. in Russian. 17 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., in Ukrainian 17 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ According to the official data: (Ukraynaca). ukrcensus.gov.ua. 14 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2010. (Ukraynaca). ukrcensus.gov.ua. 25 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2010.
- ^ "Ukrainian Municipal Survey, March 2-20 2015" (PDF). IRI. 28 Ocak 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 25 Şubat 2022.
- ^ (PDF). kyivcity.gov.ua (Ukraynaca). Kyiv. 15 Şubat 2018. 26 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kiev Ukraynaca Kiyiv romanize Kiyiv Kirim Tatarcasi Kiyiv Qiyab Ukrayna nin en buyuk kenti ve baskenti Avrupa nin en kalabalik 7 kenti Kiev Kiyiv KyivDogrudan yonetilen devlet sehriBayrakArmaSlogan Kiev in konumuKievKiev in Ukrayna daki konumuUlkeUkraynaBelediyeKievAlt idari birimlerListe DarnitsyaDesnaDniproHolosiyivObolonPecerskPodilSevcenkoSolomyanskSvyatosinIdare Belediye baskaniVitali KlickoYuzolcumu Dogrudan yonetilen devlet sehri839 km Rakim179 mNufus 1 Ocak 2021 Dogrudan yonetilen devlet sehri2 962 180 Yogunluk3 299 km Metropol3 475 000Zaman dilimiUTC 02 00 DAS Yaz YSU UTC 03 00 DAYS Alan kodu 380 44Plaka koduAA KAResmi site www kmr gov ua Kiev Dogu Avrupa nin onemli bir sanayi bilim egitim ve kultur merkezidir Bircok yuksek teknoloji endustrisine yuksek ogrenim kurumuna ve tarihi simge yapilara ev sahipligi yapmaktadir Sehir Kiev metrosu da dahil olmak uzere kapsamli bir toplu tasima ve altyapi sistemine sahiptir Kentin adinin dort efsanevi kurucusundan biri olan Kyi nin adindan geldigi soylenmektedir Dogu Avrupa nin en eski sehirlerinden biri olan Kiev tarihi boyunca pek cok onem ve bilinmezlik doneminden gecmistir Sehir muhtemelen 5 yuzyilin baslarinda bir ticaret merkezi olarak var olmustur Iskandinavya ve Konstantinopolis arasindaki buyuk ticaret yolu uzerinde bir Slav yerlesimi olan Kiev 9 yuzyilin ortalarinda Varegler Vikingler tarafindan ele gecirilene kadar Hazarlarin bir koluydu Varangian yonetimi altinda sehir ilk olarak Kiev Rus unun baskenti oldu Dogu Slav devleti 1240 taki Mogol istilalari sirasinda tamamen yikilan sehir gelecek yuzyillar boyunca etkisinin cogunu kaybetti Guclu komsulari once Litvanya sonra Polonya ve nihayetinde Rusya tarafindan kontrol edilen bolgelerin eteklerinde marjinal oneme sahip bir eyalet baskentiydi Sehir 19 yuzyilin sonlarinda Rus Imparatorlugu nun Sanayi Devrimi sirasinda yeniden zenginlesti 1918 de Ukrayna Halk Cumhuriyeti nin Sovyet Rusya dan bagimsizligini ilan etmesinden sonra Kiev baskenti oldu 1921 den itibaren Kiev Kizil Ordu tarafindan ilan edilen Sovyet Ukrayna nin bir sehriydi ve 1934 ten itibaren Kiev baskentiydi Sehir II Dunya Savasi sirasinda onemli bir yikima ugradi ancak savas sonrasi yillarda hizla toparlandi ve Sovyetler Birligi nin ucuncu buyuk sehri olarak kaldi 1991 de Sovyetler Birligi nin cokusu ve Ukrayna nin bagimsizliginin ardindan Kiev Ukrayna nin baskenti olarak kaldi ve ulkenin diger bolgelerinden surekli bir etnik Ukraynali gocmen akini yasadi Ulkenin piyasa ekonomisine ve secim demokrasisine donusumu sirasinda Kiev Ukrayna nin en buyuk ve en zengin sehri olmaya devam etti Silahlanmaya bagimli sanayi uretimi Sovyet cokusunden sonra dustu bilim ve teknolojiyi olumsuz etkiledi ancak hizmetler ve finans gibi ekonominin yeni sektorleri Kiev in maas ve yatirimdaki buyumesini kolaylastirdi ve konut ve kentsel altyapinin gelisimi icin surekli fon sagladi Kiev Ukrayna nin en Bati yanlisi bolgesi olarak ortaya cikti Avrupa Birligi ile daha siki butunlesmeyi savunan partiler secimlerde baskin cikiyor EtimolojiKiev adinin Eski Dogu Slavcasi Kyjevŭ dan evrildigi kabul edilir Bu kelimeye koken olarak Proto Slavca Kyi nin kalesi manasina gelmis Kyjevŭ gordŭ kelimesinden turemis olabilecegi varsayilmistir sehrin uc kurucu kardesi arasinda sayilan ve sehrin isminin atfedildigi efsanevi bir karakterdir Sambat sehrin eski kaynaklarda gecen ve Hazarlara atfedilen bir diger ismidir Kiev bazen Kiyiv olarak da isimlendirilir Buna karsin sehrin isminin Hazarca kiyi ev soz obeginden turedigi de tarafindan one surulmustur TarihceKiev in kurulusunun efsanesine gore Kiev in Polyany prensleri Kyi Shchek Khoriv ve kiz kardesleri Lybid tarafindan kurulduguna inaniliyor Dinyeper kiyisina kurulmus sehrin Hazarlar mi yoksa Kiev Knezligi tarafindan mi kuruldugu hakkinda saglam bir bilgi yoktur Ilk Vakayiname isimli tarihsel belgede Kiev sehrinin yerel bir yoneticisi olmadigi ve 9 yuzyildan itibaren Hazarlara harac verdikleri yazmaktadir Eski Turkcede yuksek yer anlamina gelen ve Sarkel e benzeyen Sambat kalesi Hazarlar tarafindan sehri korumak icin insa edilmistir Gunluklere gore Viking veya Vareg oldugu dusunulen Askold ve Dir in 9 yuzyil veya erken 10 yuzyilda Kiev i yonettigi sanilmaktadir ancak Kiev in 920 lere kadar Hazarlar kontrolunde oldugu da one surulmektedir Kiev Vareglerden Yunanlara uzanan ticaret yolu uzerinde konumlanmistir 860 ve 882 arasinda Prens Oleg tarafindan sinsice oldurulen Askold ve Dir saltanati var olmustur 882 de Kiev Kiev Knezligi nin baskenti oldu 912 ve 945 arasinda Rurik Hanedani na mensup I Igor un hukumdarligi surdu 945 ve 957 arasinda Olga oglu I Svyatoslav icin naiplik yapti 957 de naiplik bitti ve 972 ye kadar I Sviatoslav un hukumdarligi devam etti 972 den 978 e I Yaropolk hukum surdu Buyuk Duk I Vladimir 980 1015 doneminde Kiev in Dytynets bolgesi genisletildi ve guclendirildi ve 10 hektara ulasti Tarih yaziminda buna Vladimir sehri denir 988 de Kiev Knezligi nin Hristiyanlastirilmasindan sonra Kiev Konstantinopolis Patrikhanesi nin metropolunun merkezi oldu Ana sehir kilisesi idi Vladimir in oglu Bilge Yaroslav 1019 1054 Yaroslav in sehrini savunma surlariyla insa ederek cevreleyen Dytynets i daha da genisletti Altin Kapi yeni ana kapi oldu ve ana kilise gorevini St Sophia Katedrali ustlendi Yaroslav in torunlari I Izyaslav ve I Sviatopolk yeni bir tahkimat yapti Merkezi Kiev Mikhailovsky Altin Kubbeli Katedrali idi 1240 yilinda Kiev Batu komutasinda Mogol Imparatorlugu nun birlikleri tarafindan ele gecirildi Prensin kalesi tamamen yok edildi Kiev takriben Altin Orda egemenligine girdi Litvanya Buyuk Dukaligi ve Lehistan Litvanya Birligi donemi 1363 te sehir Litvanya Buyuk Dukaligi nin hukumdari tarafindan ele gecirildi ve ilhak edildi 1470 yilinda Kiev Beyligi nin Litvanya Buyuk Dukaligi tarafindan tasfiye edilmesinden sonra sehir Litvanya nin ve Polonya Litvanya Birligi nin bir parcasi olarak Kiev Voyvodaligi nin merkezi oldu 1497 de Litvanya Buyuk Duku Alexander Jagiellon Kiev e verdi 15 yuzyilin sonunda sehirde bir kale Kiev voyvodasinin evi ve bir belediye binasi Kiev sulh hakimlerinin bir bulusma yeri vardi 1596 da Kiev Litvanya Buyuk Dukaligi ile Polonya Kralligi arasindaki Lublin Birligi nin karari ile bagli oldugu voyvoda ile birlikte Polonya tacinin bir parcasi oldu 1625 ten itibaren Kiev bagimsizlik savaslarinin bir sonucu olarak 1649 da Zaporijya Sici nin bir parcasi haline gelen Kazak Kiev Alayinin merkezi idi Rus Imparatorlugu ve SSCB kontrolu Rus Imparatorlugu nun 18 ve 20 yuzyillarin hukumdarligi doneminde Sankt Peterburg Moskova Varsova ve Odessa dan sonra imparatorluk sehirleri arasinda besinci buyuk olan buyuk bir tasra sehriydi Ukrayna Devrimi sirasinda Kiev Ukrayna devletligi icin mucadelenin merkeziydi 3 Mart 1917 de carlik rejiminin cokusunden sonra sehirde Ukrayna Merkez Radasi kuruldu 20 Kasim 1917 de Ukrayna Halk Cumhuriyeti ni Ucuncu Evrensel ve Kiev in baskenti ilan etti 8 Subat 1918 de sehir Bolsevikler tarafindan ele gecirildi ancak Brest Litovsk Antlasmasi nin sona ermesinden sonra Merkezi Gucler in birlikleri tarafindan kurtarildi 29 Nisan 14 Aralik 1918 arasinda Kiev Hetman Pavlo Skoropadsky tarafindan yonetilen Ukrayna Devleti nin baskentiydi Hetmanatin 14 Subat 1919 a kadar devrilmesinden sonra Ukrayna Halk Cumhuriyeti Rehberi Kiev de kuruldu 7 Mayis 1920 de Kiev Sovyet Polonya Savasi sirasinda UPR ordusunun ve Polonya ordusunun muttefik kuvvetleri tarafindan yeniden ele gecirildi Ancak Bolsevik karsi saldirinin bir sonucu olarak nihayet Sovyet yonetimine geri dondu 19 Eylul 1941 de II Dunya Savasi sirasinda 78 gunluk savunmadan sonra Kiev Sovyetler tarafindan terk edildi ve Alman birlikleri tarafindan yakalandi 6 Kasim 1943 te Sovyet yetkilileri sehri geri aldi Bagimsizlik sonrasi donem 1991 de Kiev bagimsiz Ukrayna nin baskenti oldu Kasim 2013 ten Subat 2014 e kadar Kiev sehir merkezinde ozel kuvvetlerle cikan catismalarda yuzden fazla protestocunun olduruldugu ve birkac yuzunun agir yaralandigi Onur Devrimi nin ve Yevromaydan in merkezi oldu CografyaDnipro Nehri ve havzasiKiev in Kopernik Programi Sentinel 2 goruntusu ve Dinyeper Cografi olarak Kiev Polesia ormanlik ekolojik bolgesi Avrupa karma orman alaninin bir parcasi ve Dogu Avrupa orman bozkiri biyom sinirindadir Ancak sehrin essiz manzarasi onu cevresindeki bolgeden ayirir Kiev tamamen Kyiv Oblasti ile cevrilidir Baslangicta bati yakasinda bulunan bugunku Kiev sehrin guneyine Karadeniz e dogru akan Dinyeper in her iki tarafindadir Sehrin daha eski ve daha yuksek bati kismi vadiler ve kucuk nehirler ile cok sayida agaclik tepede Kiev Tepeleri bulunur Kiev in cografi rolyefi Podil daha alcak anlamindadir Pechersk magaralar ve uzviz dik sokak inis gibi yer adlarina katkida bulundu Kiev akisin ortasinda Dinyeper in bati yakasina bitisik ve sehrin yukselti degisikligine katkida bulunan daha buyuk Dinyeper Yaylasinin bir parcasidir Kentin kuzey etekleri Polezya Ovasi ile sinir komsusudur Kiev 20 yuzyilin sonlarinda sol yakada doguya Dinyeper Ovasi na dogru genisledi Kiev in Dinyeper in sol kiyisindaki tamamina genellikle Sol kiyi ukraynaca Livij bereg Livyi bereh denir Sol kiyi Dinyeper vadisinin onemli alanlari yapay olarak kumla kaplanmis ve barajlarla korunmustur Sehirde Dinyeper Nehri sehir sinirlari icinde kollar adalar ve limanlardan olusan bir kol sistemi olusturur Sehir kuzeyde Desna Nehri ve Kyiv Rezervuari nin agzina guneyde Kaniv Baraji na yakindir Hem Dinyeper hem de Desna nehirleri Kiev de tekneyle gezilebilir ancak rezervuar nakliye kilitleri tarafindan duzenlenir ve gezi kisin nehirlerin donmasiyla sinirlidir Kiev sinirlari icinde Dinyeper in kendisini rezervuarlarini ve birkac kucuk nehir duzinelerce gol ve yapay olarak olusturulmus goletleri iceren toplam 448 acik su kutlesi vardir Bunlar 7 949 hektarlik alani kaplarlar Ayrica sehirde 16 gelismis plaj toplam 140 hektar ve 35 suya yakin rekreasyon alani 1 000 hektardan fazla vardir Su kutlelerinin bir kismi yuzmeye uygun olmasa da bircogu eglence ve dinlenme icin kullanilir Birlesmis Milletler 2011 degerlendirmesine gore Kiev de ve Kyiv metropol alani nda dogal afet riski yoktu Iklim Kiev de sicak bir yaz nemli kitasal iklimi vardir Koppen Dfb En sicak Haziran Temmuz ve Agustos aylarinin ortalama sicakliklari 13 8 C 24 8 C arasindadir En soguk aylar ortalama 4 6 C 1 1 C sicakliklar ile Aralik Ocak ve Subat tir Sehirde simdiye kadar kaydedilen en yuksek sicaklik 30 Temmuz 1936 da 39 4 C idi Sehirde simdiye kadar kaydedilen en dusuk sicaklik 11 Ocak 1951 de 32 9 C idi Kar ortusu genellikle kasim ayinin ortasindan mart ayinin sonuna kadar uzanir ve ortalama 180 gun surer ancak bazi yillarda 200 gunu asan donsuz donemler de olur NufusKiev in nufusu II Dunya Savasi yillarinda aniden 930 000 den 180 000 e dusmusse de 15 yil icinde toparlanip 513 5 artarak 1 104 334 olmustur kaynak belirtilmeli 2019 verilerine gore sehrin nufusu 2 950 800 du 2001 nufus sayimina gore etnik acidan Ukraynalilar 82 2 yle baskin grup olup sehrin 13 1 i ise Rus tur Geri kalanlar ise Yahudi Belaruslu Ermeni Azeri ve Tatar gibi daha kucuk gruplara mensuptur 2001 de nufusun yaklasik 75 i anadillerinin Ukraynaca oldugunu belirtmis olmakla birlikte Rusca evde ve gunluk hayatta konusulan diller icerisinde cogunlugu olusturmustur Yil Nufus Degisim1939 846 724 1940 930 000 9 8 1943 180 000 80 6 1959 1 104 334 513 5 1961 1 174 000 6 3 1979 2 144 000 82 6 1989 2 587 945 20 7 2001 2 611 327 0 9 2005 2 660 401 1 8 2018 2 946 570 0 67 KulturSehir Avrupa kitasinda bircok sosyal calismalara katilmis ve derecelere girmistir 2004 Eurovision Sarki Yarismasi unlu Ukraynali sarkici Ruslana ve 2016 yilinda Jamala tarafindan birincilik almistir Sehir 2009 Eurovision Cocuk Sarki Yarismasi na da ev sahipligi yapmistir Kentin en onemli ve bilindik meydani Bagimsizlik Meydani dir UlasimIcinden Dinyeper nehri gecer Altyapisina Sovyetler Birligi doneminde onem verilerek yapilmasi sayesinde sehirde ulasim rahattir Sehirde metrolar vardir Kiev Metrosu dunyanin en buyuk metrolarindan biridir Cok derine insa edilmistir Ayrica tramvay troleybus gibi vasitalari kullanarak da ulasim saglanabilmektedir Hava tasimaciligi Kiev e iki uluslararasi yolcu havaalani hizmet verir 30 kilometre 19 mil uzaklikta bulunan Borispil Havaalani ve belediyeye ait daha kucuk Zhulyany Havaalani sehrin guney eteklerindedir Ayrica Gostomel kargo havaalani ve Antonov ucak uretim sirketi ve genel havaciligi kolaylastiran ayrica uc faal havaalani vardir Kardes kentlerKiev in kardes sehirleri Ankara Turkiye 1993 Askabat Turkmenistan 2001 Atina Yunanistan 1996 Baku Azerbaycan 1997 Sangay Cin 1993 Biskek Kirgizistan 1997 Brasilia Brezilya 2000 Bratislava Slovakya 1969 Bruksel Belcika 1997 Buenos Aires Arjantin 2000 Chicago ABD 1991 Kisinev Moldova 1993 Edinburgh Iskocya 1989 Floransa Italya 1967 Havana Kuba 1994 Cakarta Endonezya 2005 Krakow Polonya 1993 Kyoto Japonya 1971 Leipzig Almanya 1956 Lima Peru 2005 Meksiko Meksika 1997 Munih Almanya 1989 Astana Kazakistan 1998 Odense Danimarka 1989 Os Kirgizistan 2002 Pretoria Guney Afrika 1993 Riga Letonya 1998 Rio de Janeiro Brezilya 2000 Santiago Sili 1998 Sofya Bulgaristan 1997 Suzhou Cin 2005 Tallinn Estonya 1994 Tampere Finlandiya 1954 Taskent Ozbekistan 1998 Tiflis Gurcistan 1999 Toulouse Fransa 1975 Vilnius Litvanya 1991 Varsova Polonya 1994 Vuhan Cin 1990 Isbirligi anlasmasi yapilan sehirler Belgrad Sirbistan 2002 Helsinki Finlandiya Kudus Israil 2000 Lizbon Portekiz Paris Fransa Roma Italya Stockholm Isvec Toronto Kanada 1991 Trablus Libya 2001 Viyana Avusturya Erivan Ermenistan 1995 GaleriAziz Mihayil Altin Ustu Katedrali Kiyevo Pecersyka Lavra Katedrali Aziz Andriy Kilisesi Aziz Sofiya Katedrali Bogoroditsya Pirogosca Kilisesi Podil rayoninda Azize Sofya Katedrali Aziz Volodimir Katedrali Zoloti vorota Ukrayna Ulusal Opera Tiyatrosu Ukrayna Ulusal Bankasi Chimaeras Evi Bohdan Khmelnytsky AnitiKaynakca Chiselnist nayavnogo naselennya Ukrayini Actual population of Ukraine PDF Ukraynaca State Statistics Service of Ukraine 4 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 11 Temmuz 2021 20 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2022 www britannica com Ingilizce 20 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2022 Magocsi Paul Robert 18 Haziran 2010 A History of Ukraine The Land and Its Peoples Second Edition Ingilizce University of Toronto Press ISBN 978 1 4426 9879 6 26 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Agustos 2022 Ed 1987 kyjev kyjevo Ėtimologicheskiĭ slovarʹ slavi anskikh I Azykov Praslavi anskiĭ leksicheskiĭ fond Rusca 13 kromezir kyziti Moskova Nauka ss 256 257 An Introduction to the History of Khazaria Kevin Alan Brook 1999 kyivcity gov ua Ukraynaca Kyivcity gov ua 19 Haziran 2020 9 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Ekim 2020 pravda com ua Ukraynaca Pravda com ua 19 Haziran 2020 24 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Ekim 2020 United Nations Department of Economic and Social Affairs Population Division April 2012 6 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Eylul 2013 Kottek M J Grieser C Beck B Rudolf F Rubel 2006 World Map of the Koppen Geiger climate classification updated PDF Meteorol Z 15 3 259 263 Bibcode 2006MetZe 15 259K doi 10 1127 0941 2948 2006 0130 9 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Erisim tarihi 29 Ocak 2022 a b cgo sreznevskyi kyiv ua Ukraynaca Central Observatory for Geophysics 18 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Ekim 2020 a b cgo sreznevskyi kyiv ua Ukraynaca Central Observatory for Geophysics 31 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Ekim 2020 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi eob isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Arsivlenmis kopya 17 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2019 Kiev the city its residents problems of today wishes for tomorrow 29 April 12 May 2006 in Russian 17 Subat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde in Ukrainian 17 Subat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde According to the official data Ukraynaca ukrcensus gov ua 14 Aralik 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ocak 2010 Ukraynaca ukrcensus gov ua 25 Ocak 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ocak 2010 Ukrainian Municipal Survey March 2 20 2015 PDF IRI 28 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 25 Subat 2022 PDF kyivcity gov ua Ukraynaca Kyiv 15 Subat 2018 26 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 11 Ekim 2020